Leesfragment - onthulling in de wind - 9789059778771 by Uitgeverij Kok

Lees ook van Henny Thijssing-Boer:

Henny Thijssing-Boer

Een onverwachte zwangerschap, en de aanleiding moet geheim blijven

Henny Thijssing-Boer

Onthulling in de wind

In Eens komt het geluk heeft de jonge Fenne een betrekking bij een boerengezin waar men niet bepaald vriendelijk voor haar is. Maar niet alles is wat het lijkt. In het tweede boek Wie liefde zaait is Fenne getrouwd en heeft ze drie kinderen. Zij en haar man proberen eenheid te bewaren in het gezin, iets wat hen soms goed, en soms iets minder goed lukt. Tot slot zien we in Toen de perenboom bloeide Fenne als oude vrouw. Ze kent veel verdriet en zorgen, maar weet zich ook omringd door liefde.

ISBN 978 90 5977 877 1 NUR 344

ISBN 978 90 5977 355 4

Verkrijgbaar via de (internet)boekhandel of www.kok.nl

Onthulling.indd 1

ISBN 978 90 205 3333 0 www.vcl s er i e.n l

Verkrijgbaar via de (internet)boekhandel of www.uitgeverijwestfriesland.nl

23-07-13 15:14

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 3

Henny Thijssing-Boer JosĂŠ Vriens

Onthulling in de wind

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 4

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 5

nna liep het erf af zonder op of om te kijken. Pas bij de weg keek ze even achterom naar de machtige hoeve te midden van de nu nog kale grote beuken die het erf omzoomden. Over niet al te lange tijd, als de bomen goed in het blad zaten, werd de hoeve deels aan het zicht onttrokken door deze bomen. Het struikgewas eromheen was in de lange winters die deze oorlog duurde in de kachel beland. De bomen zelf mochten niet gekapt worden van boer Bouwstra. Die bleven staan tot er echt geen brandstof meer over was om de kachels mee aan te maken. Annaâ&#x20AC;&#x2122;s werk zat er hier weer op voor vandaag. Veel was het niet, die twee middagen per week dat ze op het zoontje van boer Bouwstra paste. Vader was een poos geleden thuisgekomen met de mededeling dat Anna naar de boerderij moest om met vrouw Bouwstra te praten. Het ging over werk. Er werd niet gevraagd of ze dat wel wilde, ze ging er gewoon heen. Oppassen op de kleine Bouke was niet echt een zware of lastige taak. Het tweejarige kereltje was goedlachs, lief en gemakkelijk. Anna deed het werk graag. Meestal speelde ze met het ventje in de keuken van het grote huis van boer Bouwstra terwijl ze ondertussen wat kleine karweitjes deed. Die middagen was de meid er niet, vandaar dat Anna moest oppassen. Het was een eer, volgens haar moeder. Ze moest blij zijn dat een vooraanstaand boerin, zoals vrouw Bouwstra was, de keuze op haar, Anna Hoeksema, had laten vallen, de dochter van een landarbeider. Zij moest op haar zoontje passen als vrouw Bouwstra haar vrijwilligerswerk voor de kerk verrichtte. Het had een best baantje geleken waarmee Anna toch wat extraâ&#x20AC;&#x2122;s kon verdienen om zo ook iets bij te dragen aan het gezin Hoeksema. Het viel ook niet mee in deze tijd een betrekking te vinden. Het werk op het land, waarbij vrouwen konden 5

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 6

helpen, was nog niet begonnen. De oorlog woedde bovendien nog in het hele land. Er heerste schaarste alom. Bij een boer werken betekende net wat meer te eten hebben dan de gewone fabrieksarbeiders, ook al was het bij hen net als bij ieder ander armoe troef. Haar vader had achter het huis een klein lapje grond dat hij gekocht had van zijn baas, Barend Bouwstra, waarop hij wat groenten voor henzelf verbouwde. Veel was het niet, maar nog altijd het verschil tussen weinig eten of ronduit honger lijden. Dat lukte alleen omdat hij van boer Bouwstra wat pootaardappelen mocht overnemen en wat zaad om kool en wortels te verbouwen. Veel meer was het niet. Voor de oorlog hadden ze ook nog een varken en een geit gehad, maar die waren in beslag genomen door de Duitsers, wist Anna. In het begin had het oppassen een simpel en leuk baantje geleken. Al snel was er echter nog een taak bijgekomen. Een waarvan vrouw Bouwstra niets had verteld en waarover ze van boer Bouwstra ook met geen mens mocht praten. Het hoorde gewoon bij het oppassen, had hij gezegd. Boer Bouwstra had gedreigd haar benen te breken, zodat ze als kreupele vrouw door het leven moest gaan, als ze het waagde er met iemand over te praten. Hij beloofde dat ze zou wensen nog liever dood te zijn als hij erachter kwam dat ze iemand iets verteld had over de aard van haar werk op de boerderij. Ze wilde maar dat ze er met haar moeder over kon praten, maar de angst dat boer Bouwstra het te weten zou komen, zat er te diep in. Ze durfde eenvoudig niets te zeggen. Bovendien was het maar de vraag of moeder er iets van zou geloven. Even ging de gedachte door haar heen dat haar jongere zuster Trijnie dit werk ook best zou kunnen doen. Ze was dertien, oud genoeg om op een kind van twee te passen. De wetenschap echter dat boer Bouwstra hetzelfde bij Trijnie zou doen als bij haar, was meer dan ze verdragen kon. Dat kon ze haar zuster niet aan doen. Trijnie was altijd al wat zwakker en ziekelijker geweest dan de andere kinderen. Zij had het al zwaar genoeg met een moeder die haar ziek-zijn meestal op aanstellerij gooide en Trijnie 6

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 7

dwong haar deel van het werk te doen, tot ze erbij neerviel en moeder haar wel naar bed m贸est sturen. Nee, Trijnie kon niet in haar plaats gaan, besloot Anna. Ze zou haar tanden op elkaar moeten houden en hier blijven werken zolang vrouw Bouwstra dat nodig vond. Het mocht dan bij het oppassen horen, prettig was het niet wat boer Bouwstra bij haar deed. Het dreigement dat hij had geuit maakte haar er bewust van dat er ergens iets niet goed zat. Als het zo normaal was wat hij deed, waarom mocht ze daar dan met niemand over praten? Maar klagen of het weigeren behoorde niet tot de mogelijkheden. De boer nam waar hij recht op had, zei haar vader altijd. Met zijn honderd hectare was dit een van de grootste boerderijen in de verre omtrek en Bouwstra was een van de machtigste boeren. De arbeidershuisjes, waarin ook Anna en haar familie woonde, stonden aan de rand van het land van Bouwstra. Veel stelden die huisjes niet voor. Beneden was een grote kamer waarin het leven geleden werd. De kinderen sliepen bij elkaar op de zolder van het huis, jongens en meisjes gescheiden door een gordijn dat in het midden hing. Haar vader en moeder sliepen nog altijd beneden in de ouderwetse en benauwde bedstee. Geld om dat te veranderen was er niet. Anna maakte niet echt haast om thuis te komen. Daar wachtte immers nog meer werk op haar. Ondanks hun kleine woning leek haar moeder het altijd druk te hebben met poetsen, wassen, inmaken van groenten en het vermaken en verstellen van kleding. Het was ook nog te vroeg voor de andere kinderen om al thuis te zijn. Lubbe van negen zat nog op school. Hinnie van vijf zou thuis wat rondscharrelen. Haar oudste broer Garm werkte net als haar vader bij een boer. Hij was er alleen niet in vaste dienst. Het zou nu vast niet lang meer duren voordat Garm naar de venen ging om turf te gaan steken. Daar viel best wel wat te verdienen voor een jonge kerel die hard wilde werken. Garm had in de winter geholpen bij het opschonen van de sloten en het aanleggen van de drainage, maar het was gevaarlijk 7

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 8

werken in oorlogstijd. Hij was in afwachting van het moment dat hij weg kon, wist Anna. Weg van hier, hun huis, het dorp. Weg ook van de hardvochtigheid van vader en de willekeur van de boer. Het werk dat er was moest verdeeld worden en werd slecht betaald. Anna keek met pijn in het hart uit naar het vertrek van haar broer. Met zijn vijftien jaar was hij al een hele kerel en durfde hij zich soms af te zetten tegen de barre regels die vader stelde. Nu Anna een paar middagen bij boer Bouwstra werkte moest Trijnie moeder helpen. Als ze daar niet te ziek voor was. Vannacht had ze weer zo liggen hoesten. Ze had ook zo warm aangevoeld naast haar in bed. Anna zou willen dat moeder de dokter waarschuwde om hem eens naar haar jongere zus te laten kijken. Misschien lukte het wel om vader over te halen, piekerde ze terwijl ze bij huis aankwam. ‘Anna, kijk eens wat ik kan,’ riep haar jongste zusje Hinnie. De kleine meid was bezig in het weitje, waar voor de oorlog het varken en de geit hadden gelopen. Er had in de afgelopen jaren koolzaad gestaan waaruit olie werd geperst om te gebruiken voor het bakken en braden. Moeder gebruikte die olie ook om de olielampen op te laten branden. Nu, na de winter, lag het onkruid platgeslagen en bruin tegen de grond. De grond moest omgezet worden zodat vader er dit jaar opnieuw koolzaad op kon planten. Hinnie hanteerde een grote riek waarmee ze in de grond stak, gevaarlijk dicht bij haar in klompen gestoken voeten. Anna snelde op haar toe en nam haar de riek uit handen. ‘Dat is heel knap van je, maar ook heel erg gevaarlijk. Je steekt nog in je eigen benen met die riek.’ ‘Nee hoor, ik kan het best,’ protesteerde Hinnie. ‘Ik moest dat doen van moeder.’ Anna begreep de bedoeling van haar moeder wel, toch was het geen werk voor een kind van vijf jaar. Lubbe kon dat toch ook doen als hij uit school kwam? Zo veel haast was er toch niet met dat werk, het was nog te koud om te zaaien. Ze zette 8

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 9

de riek terug in het bouwvallige schuurtje waar ook het andere gereedschap stond, en ging naar binnen. ‘Hinnie was met de riek in de weer,’ begon ze tegen haar moeder die aan tafel zat met verstelwerk. ‘Dat moest ze van mij,’ mompelde de oudere vrouw. ‘Daar is ze toch veel te klein voor. Ze steekt nog in haar voeten met die grote riek.’ De beschuldigende toon in haar stem ontging Hilda Hoeksema niet. Met een boos gezicht keek moeder haar aan. ‘Ze is er groot genoeg voor. Als je zus eens een keer haar werk deed hoefde ik die andere het niet te laten doen.’ ‘Ligt Trijnie op bed? Heeft ze koorts?’ ‘Ze zegt het,’ was het vlakke antwoord van haar moeder. ‘Heeft u dat niet gecontroleerd dan? Ze hoest haar longen uit haar lijf. Straks heeft ze nog iets ergs onder de leden, zoals de tering. Dat wilt u toch niet?’ ‘De tering komt hier niet voor,’ antwoordde moeder stellig. ‘Ze stelt zich aan om niet te hoeven werken.’ ‘Je kunt niet doen alsof je koorts hebt, moeder,’ hield Anna aan. ‘Laat er toch een dokter bij komen, alstublieft.’ Ze keek de vrouw met het doorgroefde gelaat aan. Haar moeder was vijfendertig, maar ze zag eruit als een vrouw van minstens vijftig. De armoede en het zware leven hadden haar oud voor haar leeftijd gemaakt. Dat verschil zag ze goed met vrouw Bouwstra die net zo oud als haar moeder moest zijn. Het donkere haar van moeder was bij elkaar gebonden tot een knot die met een grove speld bij elkaar werd gehouden. Als het los hing, viel het tot halverwege moeders middel, wist Anna. Iedere avond voor het slapen gaan maakte moeder een dikke vlecht van haar lange haar. Haar handen waren grof en gebarsten door het vele werken met koud water. Moeders schouders waren gebogen alsof ze voortdurend een zware last te torsen had. Haar mond lachte zelden. Meestal was haar mond vertrokken in een smalle streep die je, net als haar donkere ogen, afkeurend aankeek. Haar moeder ging stug door met het onderhanden nemen van de stapel kleren die op tafel lag. ‘Begin met het eten. 9

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 10

Vader zal zo thuiskomen.’ Anna ging echter eerst naar boven, naar de zolder waar haar zusje op bed lag. Een bedompte lucht kwam haar tegemoet. Hoe moest het meisje ooit beter worden zonder frisse lucht? ‘Hoe gaat het met je?’ vroeg ze op gedempte toon. Ze ging op het ledikant zitten dat ze samen met haar zusjes deelde. Het was donker op de zolder omdat hier geen ramen waren. Alleen overdag kwam er wat licht binnen door de kieren onder de dakpannen. ’s Avonds mocht er een kaarsje mee naar boven, maar dat mocht niet te lang branden. ‘Mag ik wat water?’ klonk de schorre stem van Trijnie. Anna voelde eerst aan het voorhoofd van haar zusje. Dat was nog altijd veel te warm. Haar ademhaling ging hijgend en raspend. Tering, oftewel tbc, was een gevreesde ziekte. Door de oorlog, die slechte omstandigheden, weinig eten en armoede met zich meebracht, was het aantal tbc-lijders gestegen, wist Anna. Het was niet helemaal denkbeeldig dat ook haar zus hier slachtoffer van kon worden. Tbc was ook nog eens besmettelijk. Als Trijnie het had, waren zij dan wel veilig? Waren er nog wel medicijnen te krijgen in deze tijd, die haar zouden kunnen helpen? Er moest een dokter bij komen, besloot Anna. Ze zou er straks met vader over praten. Als Trijnie tbc had kon het hele gezin het misschien wel krijgen. Dat wilde hij toch zeker ook niet? Anna hield de beker tegen de gebarsten lippen van haar zus zodat ze wat kon drinken. Met de kan water en de schaal die ernaast op een wankele stoel stond, maakte ze een doek nat zodat ze het klamme voorhoofd van Trijnie wat kon opfrissen. ‘Dank je wel, Anna,’ verzuchtte Trijnie. ‘Ik kom je straks nog wat soep brengen,’ beloofde ze. Veel meer dan bouillon, getrokken van aardappelen en groenten zou het niet zijn, maar alles was beter dan niets. Misschien kon ze er een beetje reuzel bij doen. Trijnie moest toch iets binnen krijgen? ‘Schiet eens op met het eten,’ mopperde haar moeder zodra ze weer beneden kwam. ‘Vader wil eten als hij thuiskomt. 10

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 11

Daarna moeten hij en Garm het land weer op. De grond moet omgezet worden en er moet gezaaid worden.’ Anna daalde af in de kleine kelder die het huis rijk was en haalde er het benodigde aantal aardappelen uit. Alles nauwkeurig uitgeteld per persoon. Het was immers niet zeker of er dit jaar geoogst kon worden van het eigen stukje land dat vader verbouwde. Lubbe kwam naar huis gerend met een rood aangelopen hoofd. ‘Ze zeggen in het dorp dat de Canadezen en de Polen eraan komen. Dat we binnenkort bevrijd worden. Is dat zo, moeder?’ ‘Eerst zien, dan geloven,’ mompelde moeder. ‘Trek je goeie goed uit en ga het veld omzetten.’ ‘Krijgen we weer een geit, moeder?’ wilde Lubbe weten. ‘Wat denk je?’ viel moeder uit. ‘Dat het geld om zo’n beest te kopen me op de rug groeit? Koolzaad komt er te staan, anders niet.’ Na de avondmaaltijd haalde vader de Bijbel tevoorschijn en las een stuk op monotone toon voor. Nadat hij klaar was, wist Anna dat het nu het juiste tijdstip was om hem aan te spreken. ‘Vader,’ begon ze, ‘Trijnie blijft hoesten en ze heeft koorts. Moet er niet een dokter bij komen? Ze kan wel de tering hebben.’ Ze gebruikte expres de naam van die gevreesde ziekte om de ernst van de situatie weer te geven. Freek Hoeksema keek zijn oudste met zijn donkere ogen strak aan. ‘De tering? Sinds wanneer ben jij dokter? Kun jij daarover oordelen? Toch niet zeker?’ Anna sloeg haar ogen niet neer, maar weerstond de blik van haar vader. ‘Dat kan ik niet, maar ik zie wel dat ze al veel te lang ziek is en dat het hoesten erger wordt. Het is geen gewone kou en het gaat niet vanzelf over. Ze heeft ook al dagenlang koorts.’ ‘Het kind stelt zich aan. Ze is gewoon te lui om te gaan werken, daarom houdt ze zich ziek,’ bracht zijn vrouw daartegen in. ‘Dat is niet waar, moeder,’ begon Anna. ‘Stil!’ bulderde vader. ‘Spreek je moeder niet tegen. Als ze 11

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 12

serieus ziek is moet er een dokter komen, vrouw.’ ‘Ik zal kijken of daar tijd voor is,’ mompelde moeder gedwee. Vader schoof zijn stoel naar achter en gebaarde naar Garm dat hij hem moest volgen.

Onthulling in de wind_Onthulling in de wind 24-07-13 09:37 Pagina 216

Wilt u meer prachtige romans van de VCL-serie lezen? De mooiste boeken met verhalen van alledag voor mensen van vandaag. Familie- en streekromans met een positieve levensvisie. Van bekende Nederlandse auteurs. Boeken voor een bijzonder lage prijs die tegen minimale kosten worden thuisbezorgd. Speciaal voor abonnees 12 boeken per jaar!

Nieuwsgierig naar meer boeken uit de VCL-serie? Kijk dan voor het complete aanbod op www.vclserie.nl. VBK MEDIA, BOEKENSERIES. POSTBUS 6088, 4000 HB TIEL