Rob bell
En de meeste van deze is ...
LIEFDE Een eerlijk boek over hemel en hel
kokBWdemeestevandeze0212.indd 3
14-02-12 08:58
© 2012 Uitgeverij Kok Postbus 13288, 3507 LG Utrecht www.kok.nl Oorspronkelijke titel: Love wins: A Book About Heaven, Hell, and the Fate of Every Person Who Ever Lived. © 2011 by Robert H. Bell Jr. Trust. All rights reserved. Uitgegeven door HarperOne, an Imprint of HarperCollins Publishers Vertaling: Linda Schouwstra Omslagontwerp en binnenwerk: Garage BNO, www.garage-bno.nl ISBN 978 90 435 1022 6 NUR 700 Tenzij anders vermeld, zijn de aanhalingen uit de Bijbel overgenomen uit de Nederlandse Bijbel Vertaling (NBV), uitgegeven door het Nederlands Bijbelgenootschap, Haarlem. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. All rights reserved. No portion of this book may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means – electronic, mechanical, photocopy, recording or any other – except for brief quotations in printed reviews, without the prior written permission of the publisher.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 4
14-02-12 08:58
inhoud
Voorwoord het zijn er miljoenen
7
Hoofdstuk 1 en die lekke band dan?
11
Hoofdstuk 2 het nieuwe daar is hier
31
Hoofdstuk 3 de hel
73
Hoofdstuk 4 krijgt god wat hij wil?
105
Hoofdstuk 5 sterven om te leven
129
Hoofdstuk 6 rotsen bij de vleet
147
Hoofdstuk 7 het goede nieuws is beter dan dat
169
kokBWdemeestevandeze0212.indd 5
14-02-12 08:58
6 | en de meeste van deze is... liefde
Hoofdstuk 8 en dan is het einde daar…
199
dankwoord
205
aanvullende literatuur
207
kokBWdemeestevandeze0212.indd 6
14-02-12 08:58
voorwoord
het zijn er miljoenen
Eerst even over dit boek. Om te beginnen geloof ik dat het verhaal van Jezus bovenal gaat over Gods liefde voor ons allemaal. Een onthutsende, schitterende, overstelpende liefde voor iedereen; waar ook ter wereld. Dat is het verhaal. ‘Want God had de wereld zo lief…’ Daarom kwam Jezus. Dat is zijn boodschap. Daar wordt het leven gevonden. Bij steeds meer mensen is het schrijnende besef binnengekomen dat het verhaal van Jezus is gekaapt door een aantal andere verhalen; verhalen die je uit zijn mond niet zou horen, omdat ze niets te maken hebben met datgene wat Hij kwam doen. De rode draad is zoekgeraakt, en het wordt tijd die weer op te pakken. Ik heb dit boek geschreven voor iedereen, waar ook ter wereld, die van het Jezusverhaal een versie heeft opgevangen waardoor zijn pols op hol sloeg, zijn maag van streek raakte, en die hem de resolute woorden ontlokte: ‘Daar wil ik van mijn levensdagen niet bij horen.’
kokBWdemeestevandeze0212.indd 7
14-02-12 08:58
8 | en de meeste van deze is... liefde
Je bent niet de enige. Het zijn er miljoenen. Gods liefde dringt ons om vraagtekens te zetten bij een aantal prominente verhalen die voor het verhaal van Jezus doorgaan. Een groeiend aantal mensen is onderwezen in de leer dat een select groepje christenen de eeuwigheid zal doorbrengen op een vredige, vreugdevolle plek (de hemel), terwijl het overige deel van de mensheid voor altijd gestraft en gepijnigd wordt in de hel, zonder enig uitzicht op betere tijden. Velen hebben ondubbelzinnig te verstaan gekregen dat deze overtuiging een centrale waarheid is van het christelijk geloof, en dat het verwerpen van deze waarheid in feite neerkomt op het verwerpen van Jezus. Dat is misleiding. Dat is vergif. En uiteindelijk doet het de spontane verspreiding van Jezus’ boodschap van liefde, vrede, vergeving en vreugde, die onze wereld zo wanhopig hard nodig heeft, compleet de das om. Vandaar dit boek. In de tweede plaats heb ik dit boek geschreven omdat de manier van geloven waartoe Jezus ons uitnodigt zich niet onttrekt aan de grote vragen over onderwerpen als God en Jezus en redding en oordeel en hemel en hel, maar ons daar juist mee confronteert. Veel mensen worstelen met deze vragen. Mensen die christen zijn; mensen die geen christen zijn;
kokBWdemeestevandeze0212.indd 8
14-02-12 08:58
voorwoord | 9
mensen die christen waren, maar die zijn afgehaakt vanwege hun vragen over deze onderwerpen; mensen die denken dat christenen waanideeën hebben en ernstig misleid zijn; voorgangers, oudsten, predikanten – deze vragen leven overal. Er zijn gemeenschappen die geen open, eerlijke gedachtewisseling toestaan over de dingen die er het meest toe doen. Vele mensen hebben een zorg verwoord, een twijfel geuit of een vraag gesteld, waarop ze van hun familie, gemeente, vriendenkring of groepering te horen kregen: ‘Daar praten we hier niet over.’ Ik geloof dat dialoog in zichzelf iets goddelijks is. Abraham doet zijn best om het met God op een akkoordje te gooien; het grootste deel van het boek Job bestaat uit woordenwisselingen tussen Job en zijn vrienden over de diepste vragen van menselijk lijden; in de Klaagliederen staat God zo goed als in de beklaagdenbank, en Jezus reageert op vrijwel iedere vraag die Hem wordt gesteld met… een wedervraag. ‘Wat dunkt u? Hoe leest u het?’ vraagt Hij keer op keer op keer. De wijzen uit de oudheid noemden de religieuze geschriften ‘zwarte letters op een witte bladzijde’; eindeloos veel witruimte, wachtend om te worden ingevuld met onze antwoorden, gesprekken, debatten, meningen, verlangens, wensen en inzichten. We lezen de woorden en mengen ons
kokBWdemeestevandeze0212.indd 9
14-02-12 08:58
10 | en de meeste van deze is... liefde
in de dialoog die al duizenden jaren in alle culturen en continenten gaande is. Ik hoop dat dit bevrijdend voor je is. Er is geen vraag waar Jezus geen raad mee weet, geen discussie die te gevoelig ligt, geen kwestie die te riskant is. Tegelijkertijd zijn sommige kwesties lang niet zo’n punt als mensen ervan gemaakt hebben. Er heeft veel bloed gevloeid bij kerkscheuringen, ketterse processen en onzinnige debatten over onderwerpen die, als het erop aankomt, niet zo wezenlijk zijn. Soms lijkt het erop alsof mensen op grandioze wijze missen waar het werkelijk om gaat. Jezus geeft ons de vrijheid om de dingen bij hun naam te noemen. Ten slotte: laat het alsjeblieft duidelijk zijn dat velen mij al zijn voorgegaan in het leren, suggereren en bejubelen van alles wat in dit boek geschreven staat. Ik heb niet een radicaal nieuwe leer gebracht die op enige wijze een breuk betekent met wat al talloze malen eerder gezegd is. Dat is de bekoring van het historische, orthodoxe, christelijke geloof. Het is een diepe, brede, veelkleurige stroom, die in de duizenden jaren van zijn bestaan een onthutsende diversiteit aan stemmen, perspectieven en ervaringen heeft verzameld. Als je dankzij dit boek in aanraking komt met de levendige, gevarieerde, rommelige en veelstemmige complexiteit van de historische, voortgaande dialoog over de opgestane Jezus – dan ben ik meer dan gelukkig.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 10
14-02-12 08:58
Hoofdstuk 1
en die lekke band dan?
Enkele jaren geleden hadden we een kunstexpositie in onze kerk. Ik had een prekenserie gehouden over vredestichten en we nodigden allerlei kunstenaars uit om hun schilderijen, gedichten en beeldhouwwerken die uitdrukking gaven aan hun interpretatie van een vredestichter, bij ons tentoon te stellen. Eén vrouw had in haar bijdrage een uitspraak van Gandhi opgenomen, die een aantal mensen erg fascineerde. Maar dat gold niet voor iedereen. Iemand had er een velletje papier aan vastgehecht. Daarop stond geschreven: ‘Herinnering: hij zit in de hel.’ O ja? Zit Ghandi in de hel? Echt waar? Staat dat zwart op wit? Is er iemand die dat weet? Zonder enige twijfel? En nam diegene de taak op zich om dat aan de anderen door te geven? Zal alleen een select aantal van alle miljarden mensen die ooit geleefd hebben ‘de hemel halen’ en zullen alle anderen
kokBWdemeestevandeze0212.indd 11
14-02-12 08:58
12 | en de meeste van deze is... liefde
voor altijd marteling en vergelding ondergaan? Is dat acceptabel voor God? Heeft God in de loop van tienduizenden jaren miljoenen mensen geschapen voor wie de eeuwigheid een kwelling zal zijn? Kan God dat doen, of zelfs toestaan, en blijven beweren dat Hij een liefdevolle God is? Worden mensen duizenden jaren lang door God gestraft, eindeloos, eeuwigdurend gepijnigd, omdat ze in hun beperkte, eindige levensjaren verkeerde dingen hebben gedaan? Dit roept niet alleen verontrustende vragen op over God; het zet ook vraagtekens bij de opvattingen zelf. Waarom zij? Waarom jij? Waarom ik? Waarom niet hem of haar of hen? Als alleen een paar uitverkorenen naar de hemel gaan, welk besef is dan afgrijselijker: dat van de miljarden die voor altijd branden, of dat van de weinigen die aan dit lot ontsnappen? Hoe wordt iemand een van de weinigen? Toeval? Geluk? Willekeurige selectie? Geboren worden op de juiste plek, in het juiste gezin, het juiste land? Dankzij een jeugdleider die ‘een klik heeft’ met de kinderen? God die jou verkiest boven een ander? Wat is dat voor geloof?
kokBWdemeestevandeze0212.indd 12
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 13
Of, belangrijker: wat is dat voor God? En als je de bewering hoort dat een bepaalde groep ‘binnen’ is, gered, door God aangenomen, vergeven, overtuigd, verlost – en verder niemand – hoe komt het dan dat de mensen die dat zeggen vrijwel altijd bij de groep horen die ‘binnen’ is? Heb je mensen ooit over een select aantal personen horen verkondigen dat het de uitverkorenen zijn, waarna ze verklaarden daar zelf geen deel van uit te maken? Een paar jaar geleden hoorde ik een vrouw vertellen over de begrafenis van een vriend van haar dochter, een middelbare scholier, die om het leven was gekomen bij een autoongeluk. Een christen had aan haar dochter gevraagd of de omgekomen jongeman christen was. Ze antwoordde dat de jongen in kwestie altijd aangaf dat hij atheïst was. Toen zei de vragensteller tegen haar: ‘Er is dus geen hoop.’ Geen hoop? Is dat de boodschap van het christendom? ‘Geen hoop’? Is dat wat Jezus de wereld te bieden heeft? Is dat de heilige roeping die christenen hebben? Verkondigen dat er geen hoop is? De dood van deze student roept vragen op over wanneer kinderen verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun geloof. Sommige christenen geloven dat kinderen tot
kokBWdemeestevandeze0212.indd 13
14-02-12 08:58
14 | en de meeste van deze is... liefde
een bepaalde leeftijd niet verantwoordelijk worden gehouden voor wat ze geloven of in wie ze geloven; dus als ze in die periode overlijden, dan gaan ze naar de Heer. Maar vanaf een bepaalde leeftijd zullen hun overtuigingen hun wel toegerekend worden; en als ze komen te overlijden, gaan ze alleen naar de Heer als ze de ‘juiste’ dingen hebben gezegd, gedaan of geloofd. Degenen die deze opvatting huldigen, gaan over het algemeen uit van een toerekeningsvatbare leeftijd van rond de twaalf. Deze overtuiging stelt een aantal zaken aan de orde, onder andere het risico dat met elk nieuw leven verbonden is. Als elke nieuwgeboren baby de kans loopt dat hij in zijn leven niet de juiste dingen gaat geloven en voor altijd in de hel belandt, dan is voortijdige beëindiging van dit leven op enig moment tussen conceptie en twaalfjarige leeftijd, een liefdevolle daad. Daarmee wordt gegarandeerd dat het kind in de hemel komt en niet in een eindeloze hel. Waarom zou je dat risico lopen? En dat roept een andere vraag op met betrekking tot deze middelbare scholier. Wat gebeurt er als een vijftienjarige atheïst sterft? Had hij in deze periode van drie jaar een beslissing kunnen nemen die zijn eeuwige bestemming had veranderd? Heeft hij deze kans gemist? Stel dat hij zestien was geworden, en dat hij in zijn zestiende levensjaar was gaan geloven wat hij diende te geloven? Als God het met deze drie jaren moest doen, en de boodschap binnen dat tijdsbestek niet aankwam bij de jongeman, was dat dan gewoon een duidelijk geval van ‘pech’?
kokBWdemeestevandeze0212.indd 14
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 15
En wat had er in die periode van drie jaar precies moeten gebeuren om zijn toekomst een andere wending te geven? Had hij een bepaalde ceremonie, een bepaald ritueel moeten uitvoeren? Een cursus moeten volgen? Zich laten dopen? Zich bij een kerk aansluiten? Egens in zijn hart iets moeten toelaten? Sommige mensen menen dat hij een specifiek gebed had moeten opzeggen. Christenen zijn het er onder elkaar niet helemaal over eens hoe dat gebed zou moeten luiden, maar voor velen is de centrale gedachte dat je maar op één manier in de hemel kunt komen: door een gebed uit te spreken waarin je God vraagt om vergeving en waarin je tegen Hem zegt dat je Jezus aanneemt, dat je gelooft dat Jezus aan het kruis is gestorven om de prijs te betalen voor jouw zonden, en dat je naar de hemel wilt als je doodgaat. De een noemt dit ‘Christus aannemen’, anderen hebben het over ‘het zondaarsgebed’ en weer anderen bestempelen dit als ‘gered worden’, ‘opnieuw geboren worden’ of ‘je bekeren’. En dat roept natuurlijk meer vragen op. Hoe zit het met de mensen die ‘het gebed’ op enig moment in hun leven hebben uitgesproken, maar voor wie het vandaag de dag niets meer betekent? Hoe zit het met degenen die het hebben opgezegd in de emotioneel zwaar beladen atmosfeer van bijvoorbeeld een jongerenkamp of een evangelisatiedienst, omdat iedereen dat deed, maar die de betekenis van hun woorden niet helder voor ogen hadden?
kokBWdemeestevandeze0212.indd 15
14-02-12 08:58
16 | en de meeste van deze is... liefde
En wat te zeggen van de mensen die het gebed nooit hebben uitgesproken en zich geen christen noemen, maar die christelijker leven dan sommige christenen? Dit geeft aanleiding tot zelfs nog verontrustender vragen over wat de boodschap feitelijk is. Sommige christenen geloven en ventileren vaak dat het er alleen toe doet of iemand wel of niet naar de hemel gaat. Is dat de boodschap? Is dat waar het leven om draait? Ergens anders heen gaan? Als dat het evangelie, het goede nieuws is – als Jezus bezig is met mensen ergens anders heen brengen – dan gaat de centrale boodschap van het christelijk geloof nauwelijks over dit leven, behalve dat ze je het benodigde ticket oplevert voor het volgende leven. Wat natuurlijk leidt tot de volgende vraag: is dat God op zijn best? En daarmee komen we bij een vraag die nog veel zorgwekkender is. Klopt het dat het er ten diepste niet toe doet wat voor iemand je bent, zolang je maar de juiste dingen hebt gezegd of gebeden of geloofd? Als je daar echt van overtuigd bent en de christenen om je heen ook, dan zou je niet erg gemotiveerd zijn om iets aan het lijden in deze wereld te doen, want je geloofde dat je op zekere dag ergens anders heen zou gaan om bij Jezus te zijn. Als dit onder christenen de richtinggevende interpretatie is van Jezus’ goede nieuws, namelijk dat zijn boodschap gaat over de manier waarop je ergens anders komt, dan zou je op het laatst een wereld kunnen krijgen met miljoenen hongerende, dorstige en arme mensen; de aarde zou uitgebuit en vervuild worden, er zou overal ziekte en wanhoop zijn, en christenen zouden niet bekendstaan als mensen die daar veel aan veranderen. Als
kokBWdemeestevandeze0212.indd 16
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 17
het erg genoeg werd, zouden mensen zelfs zo ver kunnen komen dat ze Jezus verwerpen vanwege de levenswijze van zijn volgelingen. Dat zou tragisch zijn. Eén manier om op al deze vragen in te gaan, is met dit heldere, bruikbare antwoord: het enige wat telt is wat je met Jezus’ woorden doet. Dat is een antwoord waar ik alles mee kan; het gaat om wat je met Jezus’ woorden doet. Maar het werpt een volgende, belangrijke vraag op: welke Jezus? Renee Altson opent haar boek Stumbling Toward Faith met de volgende woorden:
‘Ik ben opgegroeid in een gezin waar misbruik koning was. Een groot deel van het misbruik dat ik heb ondergaan, was spiritueel van aard. En als ik spiritueel zeg, dan heb ik het niet over New Age, esoterie, een paar lukraak gemompelde toverspreuken van hippieouders, (…) Ik heb het over mijn vader die het Onze Vader bad terwijl hij me verkrachtte en die christelijke liederen zong terwijl hij me aftuigde.’
Deze Jezus? Een vrouw uit onze kerk nodigde een vriend uit om eens mee te gaan naar een van onze diensten, waarop hij vroeg of het een christelijke kerk was. Ja, dat was het inderdaad.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 17
14-02-12 08:58
18 | en de meeste van deze is... liefde
Toen kreeg ze het verhaal te horen van christenen uit zijn geboortedorp in Oost-Europa, die alle moslims uit het dorp een gebouw hadden in gedreven en daar met machinegeweren het vuur op hen openden, waarbij ze allemaal om het leven kwamen. Hij voegde eraan toe dat hij moslim was en dat hij geen interesse had om mee te gaan naar haar christelijke kerk. Deze Jezus? Of denk eens aan al die mensen die alleen via de tv een beeld hebben van christenen en op grond daarvan concluderen dat Jezus tegen de wetenschap is, een hater van homoseksuelen, en met zijn ramshoorn langs de weg staat om mensen het eeuwige vuur aan te zeggen. Deze Jezussen? Ken jij mensen die in een christelijke setting zijn opgegroeid en deze de rug toekeerden toen ze ouder werden? Voorgangers, ouders, broers en zussen maken zich zorgen over hen en hun geloof, en vaak is dat terecht. Maar het feit dat ze zich distantiëren van de van huis uit meegekregen kerk en christelijke religie als de enig mogelijke interpretatie van wat het betekent om Jezus te volgen, is misschien wel een teken van geestelijke wijsheid. Het kan goed zijn dat ze zich terecht verzetten tegen verwerpelijke gedragingen, interpretaties en houdingen. Misschien hebben ze het punt bereikt waarop ze weigerden om precies die dingen te accepteren die Jezus ook niet zou accepteren.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 18
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 19
Er zijn Jezussen die afgewezen moeten worden. Als ik atheïsten ontmoet en met hen in gesprek raak over de god in wie ze niet geloven, komen we vaak al heel snel tot de ontdekking dat ik ook niet in die god geloof. Als we te horen krijgen dat iemand ‘Christus heeft afgewezen’, dan moeten we eerst de vraag stellen: ‘Welke Christus?’ Velen zullen op die vraag antwoorden met de opmerking dat we erop moeten vertrouwen dat God mensen in aanraking zal brengen met gelovigen die de waarachtige Jezus weerspiegelen, die hun de levensveranderende waarheden over Jezus’ leven en boodschap laten zien. Vaak wordt een tekst uit Romeinen 10 aangehaald om dit vertrouwen te illustreren: ‘En hoe kunnen ze over hem horen als hij niet verkondigd wordt?’ (vers 14). Daar ben ik het volmondig mee eens, maar het stelt mij wel voor een volgende vraag: als onze redding, onze toekomst, onze bestemming afhangen van anderen die ons deze boodschap moeten verkondigen, onderwijzen, voorleven – wat gebeurt er dan als zij in gebreke blijven? Wat als de evangelist een lekke band krijgt? Dat leidt tot de volgende, veel verontrustender vraag: ligt jouw toekomst in handen van een ander? Dat roept nog een vraag op: ligt het eeuwig lot van een ander in jouw handen?
kokBWdemeestevandeze0212.indd 19
14-02-12 08:58
20 | en de meeste van deze is... liefde
Het is dus niet alleen zo dat iemand moet reageren, bidden, aanvaarden, geloven, vertrouwen, belijden en doen, maar er is ook nog iemand anders nodig die moet handelen, onderwijzen, rondtrekken, organiseren, fondswerven en bouwen, zodat de eerste iemand weet hoe te reageren, bidden, aanvaarden, geloven, vertrouwen, belijden en doen? Nu zouden enkele mensen zich in het gesprek kunnen mengen om ons, te midden van dit spervuur van vragen, eraan te herinneren dat het helemaal niet zo ingewikkeld is en dat we in gedachten moeten houden dat God, naast het persoonlijke gesprek van mens tot mens, vele communicatiemogelijkheden tot zijn beschikking heeft. De hamvraag die niet achterwege kan blijven, is of de persoon door Jezus ‘een persoonlijke relatie’ met God heeft. Hoe dat ook in zijn werk gaat, wie dat ook zegt tegen wie en op wat voor manier ook, dat is de lakmoesproef: een persoonlijke relatie. Als je die niet hebt, sterf je los van God en breng je de eeuwigheid onder hevige pijnen door in de hel. Het probleem is echter dat de uitdrukking ‘persoonlijke relatie’ nergens in de Bijbel staat. Nergens in de Hebreeuwse geschriften, nergens in het Nieuwe Testament. Jezus heeft deze uitdrukking nooit gebruikt. Paulus heeft haar nooit gebruikt. En Jacobus, Petrus, Johannes of de vrouw die de brief aan de Hebreeën heeft gestuurd, evenmin. Dus als dat het is, als dat de crux van alles is,
kokBWdemeestevandeze0212.indd 20
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 21
als dat het ei van Columbus is, het middelpunt, de ene, onontkoombare werkelijkheid, het hart van het christelijk geloof, waarom heeft niemand dan ooit die uitdrukking gebruikt, behalve in de afgelopen pakweg honderd jaar? Die vraag roept een andere vraag op. Als Jezus’ boodschap inhoudt dat God ons via Hem het vrije geschenk van eeuwig leven aanbiedt (een geschenk dat we niet kunnen verdienen door eigen inzet, werken of goede daden) en dat we niets anders hoeven doen dan accepteren, belijden en geloven, hoe zit het dan met al die werkwoorden? Werkwoorden zijn toch daden? Aanvaarden, belijden, geloven; dat zijn dingen die we doen. Betekent dat dan dat naar de hemel gaan afhankelijk is van iets wat ik doe? Hoezo is dat genade? Hoezo een geschenk? Hoezo goed nieuws? Hebben christenen niet altijd aanspraak gemaakt op het unieke van hun godsdienst: dat het, op de keper beschouwd, eigenlijk helemaal geen godsdienst was, dat je helemaal niets hoeft te doen, omdat God het al heeft gedaan door Jezus? Dan doet een volgende stem een duit in het zakje; de afgewogen, wijze stem van iemand die ons voorhoudt dat het tenslotte maar een verhaal is.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 21
14-02-12 08:58
22 | en de meeste van deze is... liefde
Lees gewoon het verhaal, want een goed verhaal heeft de kracht om ons te bevrijden uit abstracte, theologische disputen die ons jarenlang in een verknupte kramp kunnen houden. Prima punt. In Lucas 7 lezen we een verhaal over een Romeinse centurio die Jezus een boodschap stuurt. Hij zegt dat Jezus maar één woord hoeft te spreken en dan zal zijn zieke dienstknecht genezen. Jezus staat versteld van het vertrouwen dat deze man in Hem heeft, en als Hij zich naar de menigte keert, merkt Hij op: ‘Ik zeg jullie, zelfs in Israël heb ik niet zo’n groot geloof gevonden!’ (vers 9) Dan, in Lucas 18, vertelt Jezus een verhaal over twee mensen die naar de tempel gaan om te bidden. De een bejubelt zijn blijdschap omdat hij geen zondaar is zoals de andere mensen, terwijl de ander op een afstandje blijft staan en zegt: ‘God, wees mij zondaar genadig’ (vers 13). En in Lucas 23 zegt de man die naast Jezus aan een kruis hangt: ‘Jezus, denk aan mij wanneer u in uw koninkrijk komt’ (vers 42). En Jezus verzekert hem dat ze samen in het paradijs zullen zijn. In het eerste verhaal houdt de centurio een toespraak over het hoe en wat van autoriteit, in het tweede verhaal vraagt de biddende man om vergeving, en in het derde verhaal verzoekt de gekruisigde om later niet vergeten te worden.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 22
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 23
In het eerste geval reageert Jezus niet simpelweg met acceptatie en instemming; Hij is verbaasd. In het tweede geval stelt Hij dat de man zich met zijn woorden een hogere status bij God verwerft dan Gods eigen mensen. En in het derde geval wordt de gekruisigde beloofd dat hij later op diezelfde dag met Jezus in het ‘paradijs’ zal zijn. Komt dat neer op wat jij omschrijft als de stap naar je behoud? Maar dan Johannes 3. Jezus zegt tegen een man genaamd Nicodemus dat hij ‘wedergeboren’ moet worden als hij het ‘koninkrijk van God’ wil zien. En als Jezus in Lucas 20 een vraag krijgt over het hiernamaals, verwijst Hij in zijn antwoord naar ‘(…) zij die het waard geacht zijn die toekomstige wereld te verkrijgen’ (vers 35, Herziene Statenvertaling). Gaat het nou om wedergeboren, of om waardig geacht worden? Word je gered door wat je zegt, of door wat je bent? Maar dan, in Matteüs 6, leert Jezus zijn discipelen hoe ze moeten bidden en Hij zegt dat God hun zal vergeven als zij anderen vergeven, en dat God hun niet zal vergeven als zij anderen niet vergeven.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 23
14-02-12 08:58
24 | en de meeste van deze is... liefde
In Matteüs 7 verklaart Jezus: ‘Niet iedereen die “Heer, Heer” tegen mij zegt, zal het koninkrijk van de hemel binnengaan, alleen wie handelt naar de wil van mijn hemelse Vader’ (vers 21). In Matteüs 10 leert Hij dat ‘wie standhoudt tot het einde zal worden gered’ (vers 22). Moeten we anderen vergeven, moeten we handelen naar de wil van de Vader, of moeten we ‘standhouden’ om door God aangenomen te worden? Wat o wat? Gaat het om wat je zegt, of wat je bent, of wie we vergeven, of we al dan niet Gods wil doen, of al dan niet ‘standhouden’? In Lucas 19 zegt een man met de naam Zacheüs tegen Jezus: ‘Kijk, Heer, de helft van mijn bezittingen geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst vergoed ik het viervoudig’ (vers 8). Het antwoord van Jezus? ‘Vandaag is dit huis redding ten deel gevallen’ (vers 9). Gaat het om wat we zeggen, of om wie we zijn, of om wat we doen,
kokBWdemeestevandeze0212.indd 24
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 25
of gaat het om wat we zeggen te zullen doen? In Marcus 2 geeft Jezus onderwijs in iemands huis. Een paar mannen maken een gat in het dak en laten hun zieke vriend bij Jezus neer om door Hem genezen te worden. Als Jezus hun geloof ziet, zegt Hij tegen de verlamde man: ‘Vriend, uw zonden worden u vergeven’ (vers 5). Zijn zonden worden vergeven dankzij hun geloof? Gaat het om wat je zegt, of wie je bent, of wat je doet, of wat je zegt te zullen doen, of gaat het om de vrienden die je hebt of wat je vrienden doen? In 1 Korintiërs 7 stuiten we op de volgende tekst: ‘Want hoe kunt gij weten, vrouw, dat gij uw man zult redden? Of hoe kunt gij weten, man, dat gij uw vrouw zult redden?’ (vers 16, NBG). En in zijn eerste brief aan Timoteüs schrijft Paulus dat vrouwen ‘worden gered doordat ze kinderen baren’ (2:15). Gaat het om wat je zegt, of wie je bent, of wat je doet, of wat je zegt te zullen doen, of wie je vrienden zijn, of met wie je getrouwd bent, of om het baren van kinderen?
kokBWdemeestevandeze0212.indd 25
14-02-12 08:58
26 | en de meeste van deze is... liefde
Deze vragen leiden ons naar een van de eerste ‘bekeringsverhalen’ van de vroege kerk. In Handelingen 22 lezen we over een man genaamd Saulus (later: Paulus) die naar Damascus reist om daar christenen te gaan vervolgen. Onderweg hoort hij een stem, die hem vraagt: ‘Waarom vervolg je mij?’ (vers 7) Saulus antwoordt: ‘Wie bent U, Heer?’ (vers 8) De stem antwoordt: ‘Ik ben Jezus van Nazaret, die jij vervolgt. (…) Sta op en ga naar Damascus, daar krijg je precies te horen wat je opdracht is’ (vers 8-10). Is dat zijn ‘bekerings’ervaring? Paulus krijgt een vraag. Paulus stelt een vraag in antwoord op de vraag die hem zojuist is gesteld. Dan krijgt hij te verstaan dat het Jezus is en dat hij naar de stad moet gaan, waar hij te horen zal krijgen wat hij moet doen. Gaat het om wat je zegt, of wie je bent, of wat je doet, of wat je zegt te zullen doen, of wie je vrienden zijn, of met wie je getrouwd bent, of om het baren van kinderen? Of gaat het om de vragen die je gesteld worden? Of gaat het om de wedervragen die jij stelt?
kokBWdemeestevandeze0212.indd 26
14-02-12 08:58
En die lekke band dan? | 27
Of gaat het om gehoor geven aan wat je wordt gezegd en moet je de stad in gaan? In Romeinen 11 schrijft Paulus: ‘En zo zal heel Israël zalig worden’ (vers 26, Herziene Statenvertaling). Heel Israël? Gaat het om de stam, de familie, of de etnische groepering waarin je geboren wordt? Maar met al deze vragen draaien we wellicht in een kringetje om de essentie heen. Laten we al dat zeggen, doen, zijn en gaten-in-daken-maken tussen haakjes zetten en ervan uitgaan dat het veel simpeler is. Zoals sommigen zeggen: ‘Geloof alleen.’ In Lucas 11 zeggen de Farizeeën dat Jezus alleen demonen kan uitdrijven omdat Hij een pact heeft gesloten met Beëlzebul. In Marcus 3 willen Jezus’ familieleden Hem meenemen omdat ze denken dat Hij zijn verstand verloren heeft. Als Jezus in Matteüs 16 aan zijn discipelen vraagt wie de mensen zeggen dat Hij is, antwoorden ze Hem: ‘Sommigen zeggen Johannes de Doper, anderen Elia, weer anderen Jeremia of een van de andere profeten’ (vers 14). In deze passages en nog vele andere, zien we dat vrijwel iedereen er moeite mee heeft – op zijn minst in eerste instantie – om te vatten wie Jezus is. Met uitzondering van één specifieke groep.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 27
14-02-12 08:58
28 | en de meeste van deze is... liefde
In Lucas 4 ontmoeten we ‘iemand die bezeten was door een geest’ (vers 33), die Jezus toeschreeuwt: ‘Ik weet wel wie je bent, de heilige van God!’ (vers 34). Als Jezus in Matteüs 8 aan land komt in het gebied van de Gardarenen, roepen de twee bezeten mannen naar Jezus: ‘Wat hebben wij met jou te maken, Zoon van God?’ (vers 29). In Marcus 1 legt Jezus de demonen het zwijgen op, ‘want ze wisten wie hij was’ (vers 34). In de verhalen over Jezus zien we dat veel mensen, zijn eigen familieleden niet uitgezonderd, onzeker zijn over wie Jezus is en wat Hij komt doen; maar dat geldt niet voor demonen. Die weten precies wie Hij is en wat Hij doet. Dat sluit aan bij de woorden van Jacobus: ‘U gelooft dat God de enige is? Daar doet u goed aan. Maar de demonen geloven dat ook, en ze sidderen’ (2:19). In Lucas 7 wordt een maaltijd waar Jezus aanwezig is, verstoord door een vrouw die een ‘zondig leven’ heeft geleid. Nadat ze zijn voeten met haar tranen heeft nat gemaakt en ze met haar haren heeft afgedroogd, giet ze er reukolie overheen. Daarop zegt Jezus tegen haar: ‘Uw zonden zijn u vergeven’ (vers 48). Demonen hebben dus geloof, en met jouw tranen Jezus’ voeten wassen levert vergeving van zonden op?
kokBWdemeestevandeze0212.indd 28
14-02-12 08:58
En die lekke band dan?  | 29
We kunnen wel doorgaan, het ene vers na het andere, de ene passage na de andere, vraag op vraag op vraag, over de hemel, de hel en het hiernamaals, over redding en geloof en oordeel over wie God is en hoe God is en welke rol Jezus speelt in dit geheel. Maar dit is niet alleen een boek vol vragen. Dit boek geeft antwoorden op deze vragen. En daarom: laten we op reis gaan! Eerst naar de hemel.
kokBWdemeestevandeze0212.indd 29
14-02-12 08:58