MARMER mini-special Chrétien Breukers
MAGAZINE
“Ik geloof dat je poëzie heel goed kunt uitleggen als je er een persoonlijk verhaal bij vertelt.”
Interviews, columns, portretten en de nieuwste boeken
Een interview met Chrétien Breukers Chrétien Breukers is dichter en schrijver. Hij publiceerde De Scheurkalender van de Nederlandse Poëzie en Het eerste gedicht, over het lezen van poëzie. Op zijn naam staan verschillende dichtbundels en hij is mede-samensteller van onder andere Gedichten voor mannen en Poëzie voor vrouwen (2015), en de in 2016 te verschijnen bloemlezing Dichters uit de bundel, over de hedendaagse Nederlandse poëzie. Hij publiceerde de bundeling verhalen en essays Een zoon van Limburg (2014) en zijn debuutroman Lot (2015). Begin 2016 verscheen zijn dichtbundel De zomer haalt nog één keer uit en de novelle Fresh Up.
2
De mooiste boeken zijn van Marmer
De zomer haalt nog één keer uit €15,-
Een zoon van Limburg was het eerste boek dat je bij Marmer publiceerde, in maart 2014. Het was meteen ook je prozadebuut. Ja, dat was een mooi moment. Met het schrijven van dat boek ‘ontdekte’ ik, anders dan ik jaren had gedacht, dat ik in staat ben om een min of meer coherent prozaboek te maken, zonder daarbij vooraf al te zeer te hoeven denken aan plot of opbouw: de plot ontvouwt zich in een goed boek namelijk vanzelf, net zoals de opbouw zich, al schrijvend, vanzelf opdringt. Tot ik Een zoon van Limburg schreef, dacht ik altijd dat ik een
‘gewone roman’ wilde schrijven, een verhaal dat van a naar z gaat en dat de lezer aan het eind achterlaat met allemaal afgewerkte eindjes. Nou, dat wilde ik blijkbaar niet. En toen kwam Lot, een jaar later. Is dat wel een gewone roman? Nou, het was wel als zodanig bedoeld. Maar al schrijvend kwam ik erachter dat het weer een lappendeken zou worden, een samenstelsel van verhalen, zijwegen en uitstapjes naar andere genres, zoals de essayistiek.
De mooiste boeken zijn van Marmer
3
“Al schrijvend kwam ik erachter dat het weer een lappendeken zou worden, een samenstelsel van verhalen, zijwegen en uitstapjes naar andere genres, zoals de essayistiek.” Lot is zeker een roman, maar het is ook een verhalenbundel en een bundel vol beschouwingen, iets strakker georganiseerd dan Een zoon van Limburg, maar toch een voortzetting daarvan. Om het even compleet te maken: in januari van dit jaar verscheen de dichtbundel De zomer haalt nog één keer uit en de novelle Fresh Up, in de novellereeks Nova Novella. Weer twee heel andere boeken. Dat is waar. Met de dichtbundel keer ik terug naar mijn oorspronkelijke liefde, de poëzie. Jaren heb ik alleen gedichten 4
De mooiste boeken zijn van Marmer
geschreven en artikelen over literatuur en poëzie, dus je kunt zeggen dat daar mijn oorsprong ligt, mijn hart. Maar ik merk de laatste jaren óók dat ik in proza iets te vertellen heb, en daar is Fresh Up de weerslag van. De weerslag? Ja. In deze novelle verschijnt mijn opa, al sinds 1981 niet meer onder ons, op een ochtend aan de rand van mijn bed, en hij wijst me, door het verhaal heen, de weg in mijn leven én in mijn schrijverschap. Hij raadt me aan om, nu het nog kan, volledig voor het schrijverschap te kiezen en
alleen nog maar te schrijven wat ik echt wil schrijven. Zonder compromissen te sluiten aan smaak of publiekswens. Dan, zo is de stelling van mijn opa, wordt mijn werk nog iets beter, of veel beter, dan het nu al is. Ik geloof hem en ga zijn raad opvolgen. Wat zijn je plannen voor de nabije toekomst dan, na dit wijze advies? Zoals altijd werk ik aan meerdere plannen tegelijk. Ik wil een bundel novellen schrijven die zich rond het personage Jonathan Ouderling centreert; de gang door het leven van deze violist laat ik in verschillende verhalen zien. De werktitel van deze bundel is Sluitingstijd in Weemoed. Weemoed, dat is een café in Tilburg, een van de mooiste café’s van Nederland.
Daarnaast ga ik een roman schrijven met de titel Straatrumoer, een roman waarin de schrijver Chrétien Breukers in allerlei situaties terechtkomt waarin hij wordt gedwongen om zich te engageren. Hij zal zelf mee moeten doen aan een gewapende overval, georganiseerd door een extreem-linkse groep dichters. En tot slot: ik ga de reeks Voor de verre prinses, liefdesbrieven bij gedichten, uitwerken tot een klein boek. Ik geloof dat je poëzie heel goed kunt uitleggen als je er een persoonlijk verhaal bij vertelt. En daarnaast vind ik het prettig om liefdesbrieven te schrijven aan mijn vriendin.
“Ik merk de laatste jaren óók dat ik in proza iets te vertellen heb, en daar is Fresh Up de weerslag van.”
Drie bijzondere bloemlezingen over de Nederlandstalige poëzie Dichters uit de bundel – De moderne Nederlandstalige poëzie in 999 gedichten Deze bloemlezing is hét overzicht van de hedendaagse Nederlandstalige poëzie, waarin de meest recente periode en de vernieuwingen in kaart zijn gebracht. Daarnaast laten de samenstellers zien hoe de dichter zich tegenwoordig steeds meer buiten de bundel profileert en welke weerslag dat heeft op de poëzie. Dichters uit de bundel omvat niet alleen een nieuw en eigenzinnig overzicht van de moderne en hedendaagse Nederlandstalige poëzie, maar brengt ook de fine fleur van de jongste dichtkunst onder ogen. Hiervoor begaven de samenstellers zich op internet en in lokalen waar de poetry slam wordt bedreven; tegelijkertijd bladerden ze bijna onvindbare blaadjes en periodieken door, op zoek naar het mooiste dat ons taalgebied aan gedichten te bieden heeft. Vanwege de globalisering is het begrip taalgebied ruim opgevat: de bloemlezing bevat gedichten van onder meer Surinamers, Friezen en Limburgers. Dichters uit de bundel €29,95 Samengesteld door Chrétien Breukers en Dieuwertje Mertens
6
De mooiste boeken zijn van Marmer
Poëzie voor vrouwen Sluw, slagvaardig, slim en gevat overwinnen zij kleine en grote aanslagen tijdens blind dates, tonen zij dat ironie een goed wapen is tegen liefdesverdriet en dat humor hun niet vreemd is. Ook voorgangers als Judith Herzberg, Maria Vasalis stonden hun mannetje, en in nog vroeger tijden bewezen Hadewych, Suster Bertken en Hélène Swarth dat het leven weliswaar een tranendal is, maar dat gewapend met een pen alles te overwinnen valt In Poëzie voor vrouwen volgen de gedichten de levensloop van de vrouw: van de vroege jeugd en de kalverliefdes, van vriendschappen tot relaties, tot moederschap, (on) trouw, ouder worden en de dood. Poëzie voor vrouwen €15,Samengesteld door Chrétien Breukers en Dieuwertje Mertens. Gebonden, met stofomslag en leeslint. Gedichten voor mannen De gemiddelde man heeft het zwaar in het leven. Dat komt meestal door een vrouw. Zij begrijpt hem niet. Dichters treft hetzelfde lot. Bertus Aafjes legde dit besef neer in de bittere regels: ‘Een dichter schrijft slechts voor een dichter verzen/en voor wat vrouwen die ze niet begrijpen.’ In deze bloemlezing staan ze allemaal bij elkaar, de poëtische gedachten over emancipatie, de buitenspelval en de vraag of een man mag huilen (liever niet). Gedichten voor mannen beslaat het leven van de man: van de eerste verliefdheid tot de eerste keer, van voetballen en hechte vriendschappen tot relaties en ontrouw en van vaderschap en ouder worden tot de dood. Gedichten voor mannen €15,Samengesteld door Chrétien Breukers en Dieuwertje Mertens. Gebonden, met stofomslag en leeslint.
Een zoon van Limburg “Ik verwijder mij. Mijn geboorte plaats wordt langzaam een herinnering en ten slotte, als ik mijn herinneringen als een velletje kan losscheuren, fictie. En als dat eenmaal gebeurd is, kan ik – als ik tijd van leven heb – langzaam weer eens terug fietsen. Misschien.” Pas nadat Chrétien Breukers zijn geboorte plaats Leveroy verliet, werd hij zich bewust van zijn ‘condition limbourgeois’, en net als Nederlanders die naar een ver land emigreren, voelt hij zich nu soms Limburgser dan in zijn jeugd. In dit autobiogra¬fische werk vertelt Breukers over de impact van zijn jeugd in Leveroy op zijn leven buiten Limburg, dat nu al langer duurt dan dat binnen de provinciegrenzen. Met een mengeling van warmte en ironie beschouwt hij het Limburgse leven aan de hand van herkenbare onderwerpen, zoals de fanfare, vlaai en asperges, het roomskatholieke geloof en het carnaval. 8
De mooiste boeken zijn van Marmer
Een zoon van Limburg € 19,95
“Ooit zei iemand tegen mij: ‘Vlaai, dat is een soort pizza met fruit.’ Dat klopt, maar ik kan toch niet anders dan blind worden van woede, als ik zoiets hoor. Vanwaar die overgevoeligheid?”
Even de hond ophangen Mijn vader was kruidenier. Toen ik jong was, vond ik dat mijn vader alles wist en alles kon. Dat was ook zo. Hij wist hoe je geld moest tellen. Hij kon een gesprek voeren met mensen en hij zorgde ervoor dat wij – zijn gezin – ‘er goed van konden leven’. Vier keer per week laadde mijn vader zijn Volkswagenbus vol met kruidenierswaren en met een enorme hoeveelheid brood en dan deed hij ‘de ronde’. Hij bracht bestelde kruidenierswaren en brood naar de mensen uit ons dorp en dat verleende hem, van mijn standpunt uit bezien, een grote status. Op een van zijn rondes door het dorp betrad mijn vader het erf van een door een oude vrouw bewoonde boerderij. Haar man was al jaren dood en deze vrouw, een verwaarloosde, ongewassen oude heks, wenste zich niet in een bejaardentehuis of een verzorgingstehuis te laten wegstoppen. Ze vond zichzelf nog sterk en goed bij en wenste te sterven waar haar man dat had gedaan – in hun huis. Dat ze inderdaad sterk was, kon mijn vader die ochtend van dichtbij constateren. De vrouw trok aan een stuk zeiltouw, dat over een dikke tak van een boom was geworpen. Aan het uiteinde van het touw, in een met padvindersprecisie gemaakte strop, hing de oude herdershond van de vrouw. Het beest spartelde met alle krachten in zijn lichaam tegen. ‘Wat doet u daar?’ De vrouw gaf een paar ferme rukken aan het touw. De herdershond gaf het op en hing, nog naschokkend, slap aan het touw. Als laatste daad van verzet liet hij zijn uitwerpselen in het rond spatten. Mijn vader werd net niet geraakt. De vrouw hield het beest nog een paar minuten in de lucht en liet het touw daarna los. Het ontzielde hondenlichaam plofte op de grond.
‘Dag bakker (mijn vader werd door iedereen bakker genoemd, hij bracht immers het brood rond), ja, het is wat, ik was even de hond aan het ophangen.’ ‘Waarom?’ Mijn vader, normaal al geen man van veel woorden, kon zo snel niets anders bedenken om te zeggen. ‘Ach bakker, het beest werd oud en lastig. En ik heb geen zin om de veearts te betalen om het te laten afmaken. Dus doe ik het zelf.’ Mijn vader zweeg. Wat had hij moeten zeggen? Hij overhandigde de vrouw haar boodschappen en verliet het erf. We woonden in een boerendorp en in een boerendorp doen de mensen niet sentimenteel over het lot van een dier. Hij had zich in de ogen van de vrouw onsterfelijk belachelijk gemaakt als hij het voor de herdershond had opgenomen. Thuis vertelde hij het verhaal. Mijn broer en ik moesten er vreselijk om lachen. De hond ophangen, haha. Zelfs mijn vader bekwam langzaam van zijn lichte schrik en glimlachte, voorzichtig. Vanaf die dag zeiden mijn broer en ik, als er iets vervelends te doen stond waar we echt niet onderuit konden komen, een proefwerk, een begrafenis van een ver familielid, een bezoek aan grootouders, ‘kom, we gaan even een hond ophangen’. Zo verwierf de oude herdershond van de uiteindelijk straatoud geworden vrouw zich een naleven in onze familietaal.
Dit fragment komt uit Een zoon van Limburg.
Lot Hoe aanvaard je het lot? Met die existentiële vraag krijgt iedereen vroeg of laat te maken. Zo ook Chrétien Breukers, die in zijn romandebuut Lot het meest bewogen jaar uit zijn leven in fictie vat. Een roman over loslaten en verliezen, maar ook over de kracht van liefde, en vooral die van literatuur. Lot Voor Breukers was 2014 een bewogen jaar, € 19,95 waarin bijna alles wat in een mensenleven kan gebeuren ook echt gebeurde. Daarop is maar een antwoord mogelijk: een boek. In de roman Lot vat Breukers zijn jaar in fictie.
Drie hoofdpersonen heeft het boek: de schrijver Chrétien Breukers, de boekhandelaarster Leonie Lieftinck en een naamloos blijvende vriend. Deze derde hoofdpersoon is gebaseerd op de in 2013 overleden Joris van Groningen: hij waart als een goede geest door het boek. Lot is een existentialistische roman in de traditie van Jean-Paul Sartre, Albert Camus en vele andere Europese schrijvers uit de naoorlogse periode. Breukers zegt er zelf over: ‘Ik sluit bewust bij deze traditie aan en geef in een mengeling van verhalen, zijsprongen, brieven en korte mijmeringen over literatuur een ode aan de verbeeldingskracht, aan de literatuur (die bewust zoekt naar het wezen van een mensenleven), aan de liefde (die voorbijgaat) en uiteindelijk ook aan het lot. Of beter: het Lot.’ 10
De mooiste boeken zijn van Marmer
Fresh Up Fresh Up is een novelle over schrijven versus leven, over de rol die je afkomst speelt in de rest van je leven, over vaders en zonen, en over de liefde die alles doordrenkt.
Fresh Up - € 9,95
In de Nova Novella reeks verschenen onder andere: Smoor | Slipstream Jess Walter €9,95 Hotel Malinconia Aristide von Bienefeldt €9,95 Dood zaad Wim Duijst €9,95
PoĂŤzie van Marmer
12
De mooiste boeken zijn van Marmer
Wachtkamers Winnaar C. Buddingh’-prijs 2015
Deze zachte witte kamer Winnaar Herman de Coninck debuutprijs 2015
*Klik voor meer informatie op het omslag.
De mooiste boeken zijn van Marmer
13