8 Inhoudstafel Voorwoord 5 Inhoud 8 Lijst van verkort aangehaalde wetten 13 Hoofdstuk 1 De verbintenis: begrip, kenmerken en soorten 15 1 Algemene inleiding 17 2 Situering en vindplaats van het verbintenissenrecht 19 2.1 Situering in het recht 19 2.2 Vindplaats van het verbintenissenrecht in de Belgische wetgeving 20 3 Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen van de verbintenis 30 3.1 Het begrip verbintenis 30 3.2 Karakteristieke eigenschappen van de verbintenis 30 3.2.1 Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen 30 3.2.2 Een verbintenis heeft een in geld waardeerbare aanspraak tot voorwerp 32 3.2.3 Een verbintenis is afdwingbaar 32 4 De bronnen van verbintenissen 34 5 Indeling van verbintenissen 39 5.1 Verbintenissen en de bron waaruit zij ontstaan 40 5.2 Verbintenissen en hun aard 42 5.2.1 Verbintenis met economisch karakter – verbintenis met burgerlijk karakter 42 5.2.2 Verbintenissen met een persoonsgebonden karakter (intuitu personae) 43 5.3 Verbintenissen en hun voorwerp 45 5.3.1 Verbintenissen om iets te doen, om iets niet te doen, om iets te geven of om iets te garanderen 45 5.3.2 Resultaatsverbintenissen versus inspanningsverbintenissen 47 5.3.3 Verbintenissen met een deelbaar voorwerp en verbintenissen met een ondeelbaar voorwerp 52 5.3.4 Verbintenissen met pluraliteit van voorwerpen 54 5.3.5 Hoofdverbintenissen en secundaire verbintenissen 55 5.4 Verbintenissen met pluraliteit van subjecten 56 5.4.1 Het beginsel van de deelbare verbintenissen 58 5.4.2 Hoofdelijke verbintenissen 61 5.4.3 Ondeelbare verbintenissen 66 5.4.4 Verbintenissen in solidum 68 5.5 Verbintenissen met bijzondere modaliteiten 69 5.5.1 Voorwaardelijke verbintenissen 70 Inhoud
9 Inhoudstafel 5.5.2 Verbintenissen met tijdsbepaling 76 6 Test jezelf 78 Hoofdstuk 2 Verbintenissen uit rechtshandelingen 81 1 Verbintenissen uit meerzijdige rechtshandeling: het contract 84 1.1 Het begrip contract en diverse indelingen van de contracten 84 1.1.1 Het begrip contract 84 1.1.2 Diverse indelingen van de contracten 85 1.1.2.1 Consensuele contracten, vormelijke contracten en zakelijke contracten 86 1.1.2.2 Wederkerige contracten en eenzijdige contracten 91 1.1.2.3 Contracten onder bezwarende titel en contracten ten kosteloze titel 92 1.1.2.4 Vergeldende contracten en kanscontracten 93 1.1.2.5 Raamcontracten en uitvoeringscontracten 93 1.1.2.6 Toetredingscontracten en onderhandelde contracten 94 1.1.2.7 Contracten met een consument 94 1.1.2.8 Meerpartijencontract 94 1.1.2.9 Benoemde contracten, onbenoemde contracten en gemengde contracten 95 1.1.2.10 Andere indelingen 100 1.1.3 Test jezelf 101 1.2 Basisbeginselen van het contractenrecht 102 1.2.1 Wilsautonomie, contractsvrijheid en consensualisme 102 1.2.1.1 Basisprincipes 102 1.2.1.2 Nuancering: grenzen aan de contractsvrijheid 103 1.2.2 Bindende kracht van het contract 107 1.2.3 De goede trouw 109 1.2.4 Test jezelf 111 1.3 Totstandkoming van het contract 112 1.3.1 De precontractuele fase en precontractuele aansprakelijkheid 112 1.3.1.1 Onderhandelingen 113 I.3.1.2 Afspraken tijdens de onderhandelingsfase 115 1.3.2 De fase van de daadwerkelijke totstandkoming van het contract 123 1.3.2.1 Aanbod en aanvaarding 123 1.3.2.2 De vier geldigheidsvereisten van contracten nader bekeken 129 1.3.3 De sanctionering van een probleem bij de totstandkoming van het contract 157 1.3.4 Test jezelf 161 1.4 Tenietgaan van het contract 162 1.4.1 Gronden van tenietgaan van het contract 162 1.4.1.1 Inleiding 162 1.4.1.2 De vrijwillige nakoming van het contract door de partijen 164 1.4.1.3 De niet-nakoming van het contract door (een van) de partijen 165 1.4.1.4 Andere gronden van tenietgaan van het contract 220
10 Inhoudstafel 1.4.2 Verlenging en vernieuwing van het contract van bepaalde duur. 224 1.4.3 Postcontractuele verbintenissen en bedingen 225 1.4.4 Restitutie 225 1.4.5 Test jezelf 226 1.5 Gevolgen van het contract voor derden 227 1.5.1 De relativiteit van het contract 228 1.5.1.1 Principe van de relativiteit 228 1.5.1.2 Nuances en uitzonderingen op het principe van de relativiteit 230 1.5.2 De tegenwerpelijkheid aan derden van het bestaan van het contract 236 1.5.2.1 Principe en voorwaarden van de tegenwerpelijkheid aan derden van het bestaan van het contract 236 1.5.2.2 Derde-medeplichtigheid aan de miskenning van een contractuele verplichting 238 1.5.2.3 Uitzonderingen op de tegenwerpelijkheid aan derden van het bestaan van het contract 242 1.5.3 Test jezelf 248 2 Verbintenissen uit eenzijdige rechtshandeling: de eenzijdige wilsuiting 250 Hoofdstuk 3 Verbintenissen uit rechtsfeiten 253 1 Verbintenissen uit oneigenlijk contract 256 1.1 Inleiding 256 1.2 Zaakwaarneming 256 1.3 Onverschuldigde betaling 259 1.4 Ongerechtvaardigde verrijking 262 1.5 Test jezelf 267 2 Verbintenissen uit onrechtmatige daad 268 2.1 Situering 268 2.1.1 Soorten aansprakelijkheid 268 2.1.2 Overzicht van de buitencontractuele aansprakelijkheidsregimes 274 2.2 Aansprakelijkheid voor eigen foutieve daad, nalatigheid of onvoorzichtigheid 276 2.2.1 Een onrechtmatigheid (objectief element) 276 2.2.2 Schuldbekwaamheid en toerekenbaarheid (subjectief element) 279 2.2.2.1 Inleiding 279 2.2.2.2 Schuldbekwaamheid 279 2.2.2.3 Toerekenbaarheid 284 2.3 Kwalitatieve aansprakelijkheid 287 2.3.1 De aansprakelijkheid van de ouders voor hun minderjarige kinderen 288 2.3.2 De aansprakelijkheid van onderwijzers en ambachtslieden voor hun leerlingen en leerjongens 291 2.3.3 De aansprakelijkheid van aanstellers voor hun aangestelden 295 2.3.4 De aansprakelijkheid voor zaken en dieren die men onder zich heeft 300 2.3.4.1 Algemene aansprakelijkheid voor zaken die men onder zijn bewaring heeft 300 2.3.4.2 De aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door dieren 303
11 Inhoudstafel 2.3.4.3 De aansprakelijkheid voor schade berokkend door de instorting van gebouwen 308 2.4 De schade 311 2.5 Het oorzakelijk verband 317 2.6 Test jezelf 335 Hoofdstuk 4 Regels gemeenschappelijk aan de verschillende verbintenissen 339 1 Bewijs van verbintenissen 343 1.1 Inleiding tot het bewijsrecht 343 1.2 Algemene regels en basisbegrippen van het bewijsrecht 344 1.3 Toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen 353 1.4 Bewijsmiddelen 361 1.5 Test jezelf 377 2 Interpretatie van rechtshandelingen en kwalificatie van contracten 378 Test jezelf 381 3 Overdracht van verbintenissen en contracten 382 3.1 De actieve overdracht 383 3.1.1 De overdracht van schuldvordering of cessie 383 3.1.2 De subrogatie of indeplaatsstelling 387 3.2 De passieve overdracht 391 3.3 Contractsoverdracht 393 3.4 Test jezelf 394 4 Nakoming van de verbintenis 395 4.1 Inleiding 395 4.2 Betaling 395 4.2.1 Gemeenschappelijke bepalingen 395 4.2.2 Bijzondere bepalingen voor geldelijke verbintenissen 397 4.2.3 Toerekening van betalingen 399 4.2.4 Schuldeisersverzuim 400 4.3 Betaling met subrogatie 401 5 Niet-nakoming van de verbintenis 401 5.1 Inleiding 401 5.2 Toerekenbaarheid van de niet-nakoming 402 5.3 Ingebrekestelling 404 5.4 Uitvoering in natura 405 5.5 Herstel van de schade 406 5.6 Opschortingsrecht 407 5.7 Nalatigheidsintrest 407 6 Maatregelen ter bescherming van de rechten van de schuldeiser 409 6.1 Inleiding 409
12 Inhoudstafel 6.2 Zijdelingse vordering 409 6.3 Pauliaanse vordering 409 7 Tenietgaan van verbintenissen 410 7.1 Schuldvernieuwing of novatie 411 7.2 Kwijtschelding van schuld 412 7.3 Eenzijdige afstand van recht 413 7.4 Rechtsverwerking en/of rechtsmisbruik? 414 7.5 Schuldvergelijking of compensatie 417 7.6 Verval van de verbintenis door verdwijning van het voorwerp 419 7.7 Schuldvermenging 420 7.8 Bevrijdende verjaring 421 7.9 Test jezelf 422 Toepassingen 423 Bijlage 451 Bibliografie 455 Trefwoordenregister 457