Z
E
L
N
E
Puzzelvraag: hoe is de legpuzzel ontstaan? Ongetwijfeld zijn er legio voorlopers van de legpuzzel, maar de allereerste legpuzzel zoals wij die kennen, werd rond 1760 in Londen gemaakt. De bedenker was John Spilsbury, landkaarten maker van beroep. Wat stond er op die allereerste puzzels? Landkaarten! Oorspronkelijk waren de puzzels namelijk bedoeld om kinderen op een leuke manier topografie te leren. Spilsbury plakte hiervoor een landkaarten op houten plankjes en zaagde vervolgens met de hand langs de randen van de verschillende landen de puzzelstukken. Dat het leggen van een puzzel even duurde, was meteen een mooi tijdverdrijf.
Gevonden op www.werkplaats15.nu
Tot ongeveer 1820 werden puzzels voornamelijk als leermiddel gezien, daarna kwamen er ook andere puzzels op de markt. Daar komen we zo op.
Zaaglijntjes Rond het jaar 1880 werd voor puzzels steeds vaker triplex gebruikt in plaats van hout. Papier kon gemakkelijk op triplex gelijmd worden en inmiddels werden de stukjes niet meer met de hand uitgezaagd, maar met een figuurzaag met voetbediening (trapaandrijving). De zaaglijntjes die op de achterkant van de puzzel gezet werden, tref je soms nog op antieke puzzels aan.
Stansmachines In de twintigste eeuw verdrong de kartonnen puzzel de houten en triplex voorgangers. De productie was vele malen goedkoper en ook sneller. De puzzel wordt met een stansmachine gemaakt. Gebogen, scherpe stalen strippen snijden de plaat in stukken.
Gevonden op www.marktplaats.nl
Ook al gingen de kartonnen puzzels veel sneller kapot dan de houten, toch werden de kartonnen puzzels toch populair, omdat er met de nieuwe techniek moeilijke puzzels met veel stukjes gemaakt konden worden.
Reclamepuzzel In 1931 werd er voor het eerst een puzzel ingezet als reclame. Kochten mensen tandenborstels van het New Yorkse Einson-Freeman, dan kregen zij er gratis een puzzel bij. En dat liep goed, want het was crisis en puzzelen bleek een goedkope en leuke tijdsbesteding. Je kunt puzzels keer op keer uit elkaar halen en opnieuw leggen. Het zal je niet verbazen dat er destijds regelmatig puzzelavonden voor jong ĂŠn oud werden georganiseerd. En met de Nijmegen puzzels zien wij dit graag weer een grote trend worden!
Gevonden op www.noviomagus.nl
UIT NIJMEGEN | APRIL 2020
5
