wzornictwo katalog

wzor nic t wo

ka ta log

p race l ice n c j acki e Kie ru n ku W zo rn i c t wo Wy dzia ł S z tu ki U n iwe r s y tet Pe dago gic z ny K r a ków

w zor n ic t wo U P

4

s pis tre ś ci

6 /Mg r Domin ik Lis ik We wł a ś c iwy m k i e r u n k u

1 3/PROMOTOR Z Y I PR ACOWN I E 1 4 /D r Dag mar a L at ał a 1 6 /P r acow n ia P roj ek towa n i a I 1 8 /D r B ar tosz Mu ch a 2 0 /P r acow n ia P roj ek towan i a II

2 3/DY PLOMY 2 4 /Ju lia Kozioł Z e s t a w do s p r z ą ta n i a 3 0/Mar ian n a Kon ie czn a Kuc hn ia w n a tu rz e 3 6 /Alek san dr a Och oń s ka Po dr ę c z ny p r z y b o r n i k pro j e k ta n ta 4 2 /Gabr iela Mar ze c St r e fa r e l a k s u w p rz e strz e n i b i u ro w e j 4 8 /Da riusz I wa n Dr e wn ia n e k o ł o d o ro w e r u

5 1 /TEORIA I KRY T Y K A 5 2 /D r Marcin Klag Ks z t a ł c e n ie p o n a d po d z i a ła m i 5 8 /Dr Hab. Halszka Og iń s ka Cz y k a ż d y pro j e k ta n t j e st e r g o n o mis t ą?

6 5/DY PLOMY 6 6 /Magdale n a Zę b ala Gra dl a d w o j ga 7 2 /Joan n a Opał ko Kuc hn ia m o b i l n a 7 6 /Ag n ieszka Su r ma Odc ho wa l n ik d l a k u rc z ą t 8 2 /I won a Pie czar a Odp o c z yn e k dl a prz e d sz k o l a k a 9 0 /Olga Moń ka Bl a t k uc he n ny dl a o só b n i e w i d o my c h 9 6 /M ich ał Jachy mek St a n o wis k o p ra c y pro j e k ta n ta 1 0 2 /Patr y cj a Tr zas ka Ko mbin e z o n dl a me c h a n i k a l o tn i c z e go 1 0 8 /U r szu la Ję dr u ch Kube k dl a s ta rsz e j pa n i 1 1 2 /Tomasz Różak U l mie j sk i 1 2 0 /U r szu la Gr ad Sie dz is k o w p r z e s t rz e n i pu b l i c z n e j 1 2 6/Mar t y n a Gadział a Te ra p e ut ycz n a z a b a w k a dl a dz ie c i a ut ys t yc z nyc h 1 3 4 /N at alia Cich ows ka Os o bis t a p r z e n o śn a sz a fa 1 3 8/Magdale n a Gr zeby k Hul a j n o ga k o re k c y j n a 1 4 2 /Angelika Ny kiel Sie dz is k o do r e ha b i l i ta c j i w d o m u 1 4 8 /An ton i Kwiat kows ki Sie dz is k o do zm i e n ny c h po z y c j i 1 5 2 /Kaj a Mę clews ka Po da j n ik d o h e rb a ty

5

ws t ę p

We właściwym kierunku.

In the Right Direction.

MGR DOMINIK LIS IK

BIO/ projektant wzornictwa oraz wykładowca na Uniwersytecie Pedagogicznym

w Krakowie. Współprowadził zajęcia z kształtowania technologicznego oraz wizualizowania projektów licencjackich w Pracowni Projektowej I BIO/ industrial designer and industrial design lecturer at the Pedagogical University Arts Faculty. He contributed to the technological education and the renderings of the BA graduation projects in the Design Studio I.

PL/ Po

roku 2000 Polska wkroczyła na drogę dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego.

Finansowe wsparcie programów z Unii Europejskiej idące w parze ze zmianą świadomości społeczeństwa i władz państwowych stworzyły idealne warunki dla rozwoju przemysłu ściśle współpracującego z sektorem kreatywnym.

W listopadzie 2006 roku Rada Ministrów przyjęła Strategię Rozwoju Kraju 2007–2015, będącą podstawowym dokumentem określającym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Dokument stał się punktem odniesienia dla wszystkich działań wspierających rozwój społeczno-gospodarczy kraju. Jednym z najczęściej powtarzających się celów była

ENG/ After

the year 2000, Poland set off on a path of dynamic socio-economic development. Financial support from European Union programs, working hand-in-hand with a change in social consciousness and governmental powers, created the perfect conditions for the development of industry in close cooperation with the creative sector. In November 2006 the Ministers’ Council passed the National Development Strategy 2007–2015, the key document defining the aims and priorities of development policy for the years to come and the conditions that this development should meet. This document became a point of reference for any and all activities in support of the country’s socio-economic development.

One of the most frequently repeated aims was

„konkurencyjność”, a tę wchodzącym na europejski rynek producentom mogli zagwarantować wyłącznie projektanci i inżynierowie. Lokalni inwestorzy rozpoczęli szeroką współpracę z projektantami wzornictwa, architektami i konstruktorami w celu tworzenia i wdrażania nowych, a przede wszystkim innowacyjnych produktów.

Wzornictwo stało się czynnikiem decydującym

“competitiveness,” something that only designers and engineers could guarantee producers. Local investors began extensively collaborating with industrial designers, architects, and constructors in order to create and implement new and, above all, innovative products. Design became a decisive factor in the competitiveness of industrially manufactured products.

6

w zor n ic t wo U P

o konkurencyjności wytwarzanych przemysłowo przedmiotów.

Równolegle do rozwiązań wspierających gospodarkę, pojawiły się programy dofinansowujące szkolnictwo i edukację, nastawione na kształcenie przyszłych projektantów dla przemysłu.

Pojawiły się środki na promocję polskiego dizajnu na międzynarodowych targach i wystawach, powstały regionalne centra i instytucje promujące dyscyplinę, ale przede wszystkim dofinansowanie otrzymały nowo powstałe wyższe szkoły prywatne i nowe kierunki studiów na uczelniach państwowych. Dzięki tym przemianom w 2011 roku na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie powołany został kierunek wzornictwo. Nową specjalizację utworzyli pracownicy Wydziału Sztuki pod przewodnictwem dziekan prof. UP Alicji Panasiewicz, a kierownikiem Katedry Wzornictwa i Projektowania Wizualnego została prof. Grażyna Brylewska.

Alongside the solutions to support the economy, there emerged programs to finance training and education, geared toward educating future designers to work with industry. Resources appeared to promote Polish design in international fairs and exhibitions, regional centers and institutions were created to promote design, and newly-created private schools and new study majors in state colleges were financed. These transformations brought about an industrial design major at the National Education Commission Pedagogical University in Krakow in 2011.

The new major was created by the staff of the Arts Faculty, headed by the Pedagogical University dean, Professor Alicja Panasiewicz; the head of the Industrial and Visual Design Chair was named Professor Grażyna Brylewska. In 2012, the “Design, Innovation, Society” project began in the newly created BA studies major, co-financed as part of the European Social Fund. Appointed

Szczególnie w polskich warunkach projektowanie stało się doskonałym środkiem do kreowania nowej, lepszej rzeczywistości.

Od lipca 2012 roku na nowo powołanym kierunku licencjackich studiów stacjonarnych rozpoczęto realizację projektu „Wzornictwo, innowacja, społeczeństwo”, współfinansowanego w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Kierunek zamawiany jako projekt wspierany przez Unię Europejską kończy się w grudniu 2015 roku, a jego podsumowaniem, dokumentującym dokonania absolwentów, jest właśnie ten katalog.

Studia na kierunku wzornictwo przygotowują studentów do wykonywania zawodu projektanta produktu ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu społecznego projektowania, zasad

as part of the European Social Fund. Appointed as a project supported by the European Union, it concludes in December 2015, and it is encapsulated by this catalog, documenting the graduates’ achievements.

Industrial design studies prepare students for the product design profession, with particular focus on social design, the principles of ergonomics, art and design history, and new sustainable industrial production technologies and traditional craftsmanship methods. The aim of these studies is to equip graduates with the theoretical knowledge and practical abilities they will need to create 7

ws t ę p

ergonomii, wiedzy z zakresu historii sztuki i wzornictwa oraz nowych zrównoważonych technologii produkcji przemysłowej i metod tradycyjnego rzemiosła. Celem tych studiów jest wyposażenie absolwentów w zestaw teoretycznej wiedzy i praktycznych umiejętności niezbędnych przy tworzeniu innowacyjnych rozwiązań, między innymi dla przemysłu.

Szczególnie w polskich warunkach projektowanie stało się doskonałym środkiem do kreowania nowej, lepszej rzeczywistości. Coś, co w pierwotnych założeniach strategii rozwoju miało na celu wspierać wyłącznie przemysł i gospodarkę, rozlało się na inne dziedziny życia zwykłych obywateli. Po tym jak wpływowe instytucje i duże firmy zaczęły korzystać z usług projektantów, potrzeba ta została zauważona przez mniejszych wytwórców i osoby prywatne.

Media zaczęły mówić o „modzie na dizajn” głównie dzięki wpływowi wiodących producentów, którzy odważnie komunikowali, że ich produkty są „dobrze zaprojektowane”. Do szerszej świadomości społecznej wzornictwo dotarło po przez liczne wystawy i festiwale organizowane na terenie kraju, swój udział miały w tym także pisma branżowe, portale internetowe i instytucje powołane z myślą o promocji sztuki użytkowej. W ostatnich latach za sprawą działań projektantów częściowo uporządkowana została przestrzeń publiczna dużych miast, zaś mniejsze, lokalne instytucje zaczęły dbać o swój wizerunek, korzystając z usług niezależnych dizajnerów. Rola projektanta jako wspierającego machinę przemysłową pomału ulega redefinicji. Oczywiste jest, że nie wszyscy projektanci znajdą zatrudnienie w dużych fabrykach, natomiast okazuje się, że dla niektórych z nich nie jest to już celem. Innym sposobem funkcjonowania na rynku dizajnu staje się mała produkcja i sprzedaż własnych projektów. Dofinansowania tego typu przedsiębiorczości również płyną z funduszy unijnych. Są one chętnie przyznawane,

innovative solutions, for industry and beyond.

In the Polish context in particular, design is a splendid method for creating a new and better reality. This strategy, originally aimed to support industry and the economy, has spilled over into other fields of the average citizen’s life. After influential institutions and large companies began using designers’ services, this need was noted by smaller producers and private persons. The media began speaking of a “design trend” mainly because of the influential leading producers who sent out the strong message that their products were “well designed.” Design reached the wider public consciousness through numerous exhibitions and festivals organized throughout the country; design magazines and web sites, and institutions created to promote design have also made their mark. In recent years, designers have caused the public spaces of large cities to become partly organized, while smaller local institutions have begun tending to their images, employing the services of independent designers. The role of the designer in supporting the industrial machine has slowly been redefined. Obviously, not all designers are employed in the large factories, but it turns out that, for some, this is no longer the aim. Limitedseries production and independent sales have become another mode of functioning on the design market. EU funds have also gone to support this kind of entrepreneurship. This kind of funding is often awarded, as when a new undertaking joins a reactivation of vanishing professions with the activation and re-employment of people facing exclusion. On the other hand, pro-social design need not be niche-oriented or stand as an alternative to a pro-market approach to design. The social sensitivity of designers can be useful for investors and make them sensitive to users’ needs.

As such, mass-produced objects might be geared toward seniors, the physically challenged, or the socially marginalized. The design major at the 8

w zor n ic t wo U P

na przykład gdy nowa działalność łączy reaktywację zapomnianych zawodów z aktywizacją i przywróceniem na rynek pracy osób zagrożonych wykluczeniem. Z drugiej zaś strony projektowanie prospołeczne niekoniecznie musi mieć charakter niszowy i stanowić alternatywę dla prorynkowego myślenia o wzornictwie. Społeczna wrażliwość projektantów może być przydatna dla inwestorów i przyczynić się do ich uwrażliwienia na potrzeby użytkowników. Przez to produkowane masowo przedmioty kierowane będą również do osób starszych, niepełnosprawnych czy społecznie wykluczonych. Kierunek wzornictwo na Uniwersytecie Pedagogicznym został powołany właśnie w duchu humanistycznym, a jego założycielom zależało na wykształceniu pokolenia świadomych twórców, potrafiących sprawnie diagnozować i odpowiadać na problemy i nierówności społeczne. Narzędziem służącym do promocji humanistycznych wartości może być między innymi przemysł i produkcja masowa, których skala i zasięg dają możliwość realnej poprawy sytuacji użytkowników.

Pedagogical University was created in a humanist spirit, and its founder sought to educate a generation of conscious artists capable of skillfully diagnosing and responding to social problems and inequalities. Industry and mass production could be tools to promote humanist values, their scope and size providing the opportunity to make real changes to users’ situations.

This catalog documents and describes BA graduation projects by Industrial Design majors, co-financed by the European Union. The designs gathered here correspond to the founding ideals of the major to varying degrees and in very individual ways. Most of the concepts aim to help society, and are clearly focused on the user’s need.

The solutions offered by the graduates operate on various scales and use many resources, yet in every case they are proposals to correct problems that have been defined and analyzed. Many designs have been made into working prototypes, using craftsman or industrial technologies. These

Proponowane przez dyplomantów rozwiązania oddziałują w różnej skali i korzystają z wielu środków, za każdym razem jednak stanowią propozycję poprawy zdefiniowanych i przeanalizowanych problemów.

Katalog ten prezentuje udokumentowane i opisane dyplomy licencjackie studentów wzornictwa na kierunku zamawianym, współfinansowanym przez Unię Europejską. Zgromadzone tu projekty w różnym stopniu i bardzo indywidualnie odpowiadają ideałom przyświecającym założycielom kierunku. Większość koncepcji ma charakter prospołeczny, skupiony wyraźnie na

objects produced on a 1:1 scale allow us to truly evaluate the designed solutions, and their execution is a valuable experience for the designers themselves. Working together with companies to manufacture the prototypes is the first step toward the industrial implementation of a product; this is why it is so important to think of products in their physical dimension. The execution of the 9

ws t ę p

potrzebach użytkownika. Proponowane przez dyplomantów rozwiązania oddziałują w różnej skali i korzystają z wielu środków, za każdym razem jednak stanowią propozycję poprawy zdefiniowanych i przeanalizowanych problemów. Wiele projektów zrealizowano w postaci funkcjonalnych prototypów przy wykorzystaniu rzemieślniczych lub przemysłowych technologii.

Obiekty wykonane w skali rzeczywistej pozwalają na realną ocenę zaprojektowanych rozwiązań, a ich realizacja jest cennym doświadczeniem dla samych autorów. Przy współpracy z firmami wytwarzanie prototypów jest pierwszym etapem prowadzącym do przemysłowego wdrożenia produktu, dlatego tak ważne jest myślenie o przedmiotach w ich fizycznym wymiarze. Realizację projektów przedstawionych w pracach licencjackich wspierali ich promotorzy. W publikacji zostały przedstawione sylwetki opiekunów oraz charakterystyka ich pracowni. Oprócz tych materiałów katalog zawiera dwa teksty problemowe autorstwa wykładowców odpowiadających za merytoryczną część dyplomowych prac.

designs presented among the BA projects was supported by the supervisors. This publication presents outlines of these educators and the characteristics of their studios. In addition to these materials, the catalog contains two issue-based texts by the lecturers responsible for the content side of the graduation projects.

This publication is a symbolic summary of the “Design, Innovation, Society” project, underway since 2012. It is also the first official publication of BA graduation projects by our industrial design students. The finale of this project co-created with the European Union has coincided with another important event for the development of the study program. In September 2015 full-time MA extension studies were commenced. These MA industrial design studies both continue and develop the BA program, joining two specializations: macro – the design of functional solutions in the context of a space, and micro – designing applied objects to meet the needs of the end-user and the producer. In these new studies, graduates receive an education that

Wydanie tej publikacji jest symbolicznym podsumowaniem trwającego od 2012 roku projektu „Wzornictwo, innowacja, społeczeństwo”.

Wydanie tej publikacji jest symbolicznym podsumowanie trwającego od 2012 roku projektu „Wzornictwo, innowacja, społeczeństwo”. Jest ona także pierwszą oficjalną publikacją dyplomów licencjackich studentów wzornictwa. Finał projektu współtworzonego z Unią Europejską zbiegł się z kolejnym ważnym wydarzeniem dla rozwoju kierunku. We wrześniu 2015 roku otwarte zostały studia stacjonarne II stopnia, których absolwenci otrzymują tytuł magistra sztuki. Studia magisterskie na kierunku wzornic-

will allow them to skillfully run a design business.

The knowledge and abilities they gain will also facilitate their work with industry and help them create innovative solutions for the public and private space in its broadest definition.

Like few other creative disciplines, industrial design provides an exceptional and real opportunity to shape our environment. The scale of the designer’s intervention can be quite varied and need not take a physical form; nonetheless, it always has a direct impact on the user. The abilities 10

w zor n ic t wo U P

two są jednocześnie kontynuacją i rozwinięciem programu opracowanego dla licencjatu, łączą w sobie dwie specjalizacje: makro – projektowanie rozwiązań funkcjonalnych w kontekście przestrzeni, oraz mikro – projektowanie przedmiotów użytkowych odpowiadających na potrzeby odbiorcy i producenta. Absolwenci w ramach nowych studiów otrzymują wykształcenie pozwalające na sprawne prowadzenie działalności w zakresie sztuk projektowych. Zdobyta wiedza i umiejętności ułatwiają również współpracę z przemysłem oraz tworzenie innowacyjnych rozwiązań dla szeroko rozumianej przestrzeni publicznej i prywatnej.

Wzornictwo jak mało która kreatywna dyscyplina daje wyjątkową i realną możliwość kształtowania naszego otoczenia. Skala interwencji projektanta może być bardzo różna i niekoniecznie musi przybierać fizyczną formę, zawsze jednak ma ona bezpośredni wpływ na użytkownika. Umiejętności zdobyte w ramach studiów projektowych nabierają szczególnego znaczenia na gruncie polskim, w kraju, który w zawrotnym tempie nadrabia spore zaległości cywilizacyjne.

Trudno byłoby wskazać we współczesnej Polsce dziedzinę, która nie wymagałaby interwencji ze strony projektanta.

gained in the course of design studies acquire particular significance in Poland, a country which is making up for lost time at a dizzying pace. It would be hard to point to a field in today’s Poland that does not require design intervention.

11

12

s pis treĹ› ci

pro mo to rz y i p ra cow nie

13

P

promotor z y i pr acow n i e

Dr Dagmara Latała PR ACOWN IA PROJE KTOWANIA I

ENG/ She studied at the Academy of Fine Arts in

PL/ Studiowała

na ASP w Krakowie (dyplom 2001) i na Elisava, Universitat Pompeu Fabra w Barcelonie. Doktorat na Wydziale Architektury Wnętrz ASP w Krakowie (2013). Od 2002 roku związana z Londynem, gdzie pracowała dla wielu uznanych studiów projektowych m.in. Universaldesignstudio/BarberOsgerby i MRJ Rundell Associates.

W latach 2008-9 współpracowała z międzynarodowymi biurami brandingowymi, Landor w Dubaju i Fitch w Singapurze jako konsultant designu. Współzałożycielka LATALAdesign, studia specjalizującego się w projektach dla przestrzeni publicznej; obiektów, mebli, instalacji, wystaw, wnętrz i scenografii. Jest współautorką (wraz z Jackiem Paździorem) wielu projektów interdyscyplinarnych, odnoszących się do interakcji społecznej. Jej projekty były realizowane m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, Mont des Arts w Brukseli, Bunkrze Sztuki, Manggha, Goldex Poldex. Od 2012 współpracuje również z teatrem (z reżyserką Igą Gańczarczyk), tworząc przestrzenie do spektakli (wystawiane w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Łaźni Nowej, Bunkrze Sztuki w Krakowie). Wykłada na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Kraków (graduated in 2001) and Elisava, Universitat Pompeu Fabra in Barcelona. Doctorate at the Faculty of Interior Design of the Academy of Fine Arts in Kraków (2013). Since 2002, she was associated with London, where she worked for many recognized design studios, including Universaldesignstudio/BarberOsgerby and MRJ Rundell Associates.

In 2008-2009, she collaborated with international branding offices, Landor in Dubai and Fitch in Singapore as a design consultant. A co-founder of LATALAdesign, a studio specializing in public space projects: objects, furniture, installations, exhibitions, interiors and scenography. She is a co-author (with Jacek Paździor) of many interdisciplinary designs relating to social interaction. Her projects were carried out, among others, in the National Museum in Kraków, the Mont des Arts in Brussels, Bukier Sztuki, Manggha, Goldex Poldex. Since 2012, she has also been working with theatre institutions (with Iga Gańczarczyk, a director), creating spaces for performances (staged at the Polish Theatre in Bydgoszcz, Łaźnia Nowa Theatre, Bunkier Sztuki in Kraków). She is a lecturer at the Faculty of Arts of the Pedagogical University of Kraków.

14

Dr Dagmara Latała Pracownia Projektowania I

w zor n ic t wo U P

15

P

P

promotor z y i pr acow n i e

Pracownia Projektowania I Design Studio I D R DAG MAR A L ATAŁ A

PL/ Słowa które charakteryzują ten przedmiot to

ENG/ The words that characterize this item include

przedsiębiorczość, rzemiosło i produkcja. W ramach zajęć zachęcam studentów do krytycznego namysłu nad zastaną rzeczywistością i do jej ulepszenia poprzez inteligentnie zaprojektowany produkt. Studenci byli motywowani do kreatywności, postrzegania problemu w kontekście społecznym i wykorzystania dostępnych lokalnie możliwości technologicznych.

Ważnym aspektem procesu twórczego była współpraca z lokalnymi rzemieślnikami i jednoczesne użycie najnowszych technologii jak druk 3D, cięcie

entrepreneurship, craftsmanship and production.

As part of my classes, I encourage students to critically reflect upon the existing reality and its improvement through an intelligently designed product. The students were motivated to be creative, perceive the problem in a social context and use locally available technological possibilities.

An important aspect of the creative process was a collaboration with local craftsmen and, at the same time, using the latest technologies, including 3D printing, laser cutting, CNC bending. The independence of the designers from complex mechanisms of large companies in favour of their own or controlled by them production is a noticeable trend in design.

In the course of implementing the graduation topics, an interesting thing was combining traditional craft techniques with computer 3D modelling and direct production, just as the mentioned 3D printing. It is a change of the perspective on design, which, to some extent of these works, is an appreciation of individual entrepreneurship, and enables deployments of small series, while creating a field for experimentation within different technologies.

One of the projects that illustrates this approach to design is Kitchen in Nature by Mrs. Marianna Konieczna using traditional techniques and the latest technologies of metalworking. This work represents yet another important aspect discussed within the

laserowe, gięcie CNC. Uniezależnienie projektantów od złożonych mechanizmów wielkich firm na rzecz własnej, lub kontrolowanej przez siebie produkcji to zauważalna tendencja w designie. Podczas realizacji tematów dyplomowych ciekawym było zestawienie tradycyjnych technik rzemieślniczych z komputerowym modelowaniem 3D. To zmiana spojrzenia na design, który docenienia indywidualną przedsiębiorczość, daje możliwość wdrożeń małych serii, a jednocześnie tworzy pole do eksperymentowania w obrębie różnorodnych technologii.

Jednym z projektów który obrazuje wspomniane spojrzenie na design jest Kuchnia w naturze Pani Marianny Koniecznej wykorzystująca tradycyjne techniki i najnowsze technologie obróbki metalu. Praca ta przedstawia jeszcze jeden ważny aspekt dyskutowany w ramach pracowni dyplomowej. Projektantka zaproponowała nie tyle produkt co proces. Kuchnia 16

w zor n ic t wo U P

zaproponowała nie tyle produkt co proces. Kuchnia w naturze to propozycja wspólnego spędzania czasu poprzez zbieranie produktów, przygotowywanie posiłku, spożywanie. Za pomocą minimalistycznych środków: produktu-kociołka, notatnika-zielnika i scenariusza na ich użytkowanie, proponuje ekologiczne, bliskie przyrodzie rozwiązanie. Autorka kreuje nie tylko zręcznie zaprojektowany produkt ale również promuje nowy styl życia oparty o jej osobiste doświadczenia.

Tematem dyplomów jest też codzienność, spontaniczne działania lub przeciwnie – rutyna, czynności powtarzalne. Prace wchodzących w zawód młodych projektantów są wynikiem refleksji nad problemami funkcjonowania w sferze osobistej i społecznej. Co istotne, nie są jedynie rozwiązaniami estetycznymi lecz są próbą rozwiązania głębszych, humanistycznych problemów. Dobrym tego przykładem jest projekt Gniazdownik Pani Iwony Pieczary, który odpowiada na palący problem przepełniena przedszkoli i brak możliwości zapewnienia odpowiedniej przestrzeni dzieciom. Propozycją rozwiązania jest mata, którą jednym gestem składa się z formy płaskiej do formy przestrzennej, stanowiącej rodzaj schronienia – gniazda. Powstał nowy, przyjazny dzieciom produkt. Bieżący, społeczny kontekst tematu, trafność przedstawionego rozwiązania a zarazem wypracowany na prototypie wiarygodny scenariusz wdrożenia świadczą o krytycznej świadomości autorki i jej wnikliwym podejściu do rozwiązywania rzeczywistych problemów. Program Pracowni Projektowania I to odpowiedź na potrzebę czasu. Kluczem jest wrażliwość w wybieraniu problemów. W większości były to udane wybory. Studenci w pracowni dyplomowej zmierzyli się z realnymi wyzwaniami codzienności, badając i diagnozując społeczeństwo, wykazując się niejednokrotnie wysokim poziomem kreatywności, pomysłowości produkcyjnej i przedsiębiorczości. Życzę im rozwijania tych wszystkich cech na dalszej drodze projektowej.

P

graduation studio. The designer suggested not just a product, but rather a process. Kitchen in Nature is a proposal to spend time together by collecting ingredients, food preparation, eating. By using minimalist means: product-pot, notebook-herbarium and the script for their use, she offers an organic, close to nature solution. The author creates not only cleverlydesigned product, but also promotes a new lifestyle based on her personal experience.

The theme of the graduation works is also everyday life, spontaneous activity or the opposite – routine, repetitive tasks. The works included in the profession of young designers are a result of reflection on the problems of functioning in personal and social spheres. What should be noted is the fact that they are not only aesthetic solutions, but also an attempt to solve the deeper, humanistic problems.

A good example of the above is the Gniazdownik (Nestling) design by Mrs. Iwona Pieczara, which responds to the pressing problem of overcrowding of kindergartens and inability to provide the adequate space for children. A proposal for solve the issue is the mat that may be unfolded from a flat to a spatial form by a single movement, which is a kind of a shelter-nestle. There was created a new, child-friendly product. The current, social context of the subject, the relevance of the presented solution and also the developed on a prototype deployment scenario indicate the critical awareness of the author and her thorough approach to solve real problems.

The program of the pro-market product studio is a response to the need of the era and the changing reality. The key is the sensitivity to choose the problems. They were mostly successful selections.

The students in the graduation studio faced with real challenges of everyday life, examining and diagnosing society, often showing a high level of creativity, product ingenuity and entrepreneurship.

I wish them a further development of all these virtues on their designer paths.

17

P

promotor z y i pr acow n i e

Dr Bartosz Mucha PR ACOWN IA PROJE KTOWANIA II

PL/ Studiował

ENG/ He studied at the Academy of Fine Arts in

Wydziale Wzornictwa ASP w Warszawie (2010).

Projektant 2 i 3 D. W latach 2004-11 lat wokalista i autor tekstów zespołu math rockowego Maria Celeste. Poza tym jako artysta jest twórcą instalacji i krótkich form wideo. W latach 2004-2009 prowadził projekt The POOR Life, w ramach którego powstało kilkadziesiąt prototypów przedmiotów codziennego użytku pokazywanych na dziesiątkach wystaw w kraju i zagranicą, w tym na 6 wystawach indywidualnych. Po ukończeniu projektu POOR rozpoczął działalność para architektoniczną, której celem jest eksplorowanie problemu domu, schronu i noclegu. Ostatnio zajął się produkcją i dystrybucją swoich projektów przyjmując w tym celu nazwę Poorex. Obecnie zatrudniony na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz w School of Form w Poznaniu.

Mieszka w Wieliczce.

Kraków (graduated in 2004) and ESAG in Paris.

Doctorate in Design at the Faculty of Design at the Academy of Fine Arts in Warsaw (2010). A 2D and 3D designer. In the years 2004-11, a singer and songwriter of the Maria Celeste math rock band. In addition, as an artist, he is a creator of installations and short videos. In 2004-2009, he was conducting The POOR Life project, which involved creation of several dozens of prototypes of everyday objects shown on dozens of exhibitions at home and abroad. This included 6 solo exhibitions. After completion of the POOR project, he has started a para-architectural activity aimed at exploring the problem of home, shelter and accommodation.

Recently, he has begun to produce and distribute his designs by adopting the name of Poorex. Currently, he is employed at the Faculty of Arts at the Pedagogical University in Kraków and at the School of Form in Poznań. He lives in Wieliczka.

na ASP w Krakowie (dyplom 2004) i w ESAG w Paryżu. Doktorat z wzornictwa na

18

Dr Bartosz Mucha Pracownia Projektowania II

w zor n ic t wo U P

19

P

P

promotor z y i pr acow n i e

Pracownia Projektowania II Design Studio II D R BA RTOSZ M UCHA

PL/ Szukając

optymalnej metodologi, która stymulowałaby do powstawania ciekawych projektów wypracowałem własną taktykę edukacyjną.

Metodą, stosowaną na wcześniejszych latach studiów, jest wprowadzanie elementu losowości w przebieg zadania. Moim celem jest realizacja zagadnień, które będą zachęcały przyszłych projektantów do porzucenia sztampowego myślenia.

Wszak nie ma mowy o twórczości, innowacyjnym myśleniu bez myślenia otwartego, gotowego na nieszablonowość. W tym celu angażuję studentów w rodzaj dadaistycznej zabawy, której efektem są zaskakujące połączenia haseł, stanowiących impuls do dalszego projektowania. W późniejszy semestrach studenci muszą podchodzić do projektowania przede wszystkim problemowo. To znaczy, że – w ramach danego tematu – powinni szukać sytuacji, potencjalnych problemów, które wymagają projektowego wsparcia. Moment, który tradycyjnie nazywamy projektowym, odsuwany jest jak najdalej, po to, by przeprowadzić możliwie rzetelnie fazę, będącą pracą badawczą. To na tym etapie przydaje się humanistyczne doświadczenie wydziału. Ten pierwszy etap pozwala rozpoznać problem, co z kolei nakierowuje na dobranie najodpowiedniejszych narzędzi służących do jego rozwiązania.W ramach Pracowni Projektowania II prowadziłem jedną z dwóch grup realizujących pierwsze dyplomy licencjackie. To świetny

ENG/ Looking

for the optimal methodology, which would stimulate the formation of interesting designs, I have worked out my own educational tactics. The method used in the earlier years of study is introducing an element of randomness in the course of the job. My goal is to realize the problems that will encourage potential designers to abandon the run-of-the-mill thinking. After all, there is no creativity and innovative thinking without open thinking that is ready for unconventionality. To this end, my students get involved in a Dadaist-like play, whose results include surprising combinations of slogans that are an impetus to further designs. In later semesters, the students approach to the design, first and foremost, must be based on the problem. This means that, in the context of the topic, they should seek out for situations of potential problems that require a designing support. The moment that we traditionally call the design, is delayed as far as possible, in order to carry out the research phase as reliably as possible. It is at this stage when the humanistic experience of the faculty is very useful. This first step allows to identify the problem, which, in turn, directs to choose the most appropriate tools for its solving. Within the Pro-Social Design Studio I have managed one of two groups carrying out the first bachelor graduation works. It is a great moment verifying our program assump20

w zor n ic t wo U P

21

P

P

promotor z y i pr acow n i e

moment weryfikujący nasze założenia programowe. Kierunek Wzornictwo powstał 4 lata temu na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego, któremu bliski jest duch humanistyczny, uwrażliwienie na problemy społeczne. Taki też profil obraliśmy na wciąż tworzonych przez nas studiach projektowych. I tak zorientowanych projektów dyplomowych oczekiwaliśmy od pierwszych adeptów.Studenci, którzy realizowali pracę dyplomową w mojej pracowni, w przeciwieństwie do ćwiczeń w poprzednich semestrach, musieli sami zaproponować temat swojej pracy. Finalizacja pierwszego stopnia studiów, skutkująca tytułem licencjata wzornictwa, wymaga dojrzałości i samodzielności. Pozytywnie zaskoczyła mnie różnorodność problemów podejmowanych przez dyplomantów.

Część była zdefiniowana już na starcie, inne były luźno rzuconym, abstrakcyjnym hasłem. Jednak za każdym razem praca szczęśliwie zakończyła się wykonanym modelem bądź działającym prototypem. Myślę, że prezentowane w tej publikacji projekty stanowią naprawdę satysfakcjonujące przykłady podsumowujące projekt – Kierunek Wzornictwo, jaki rozpoczęliśmy kilka lat temu, zarysowując jego pierwsze koncepcje na pustej kartce papieru.

tions. The course of Design was founded four years ago at the Faculty of Arts of the Pedagogical University, which is driven by the humanistic spirit, sensitivity to social problems. Such a profile has been undertaken by us on the continuously created design courses. And we expected such designs from the first entrants. The students, who completed graduate work in my studio, in contrast to the classes in previous semesters, had to propose the theme for their work. The finalization of the first stage of study, resulting in the Bachelor of Design grade, requires maturity and independence. I have been positively surprised by the variety of issues undertaken by the graduates. Some of them have been defined at the start, other have been loosely thrown, abstract slogans.

But each time, the work has happily ended with a performed model or operating prototype. I think that examples presented in this publication are really satisfactory examples summing up the project – the Design course, which was begun a few years ago, outlining its first concepts on a blank piece of paper.

22

w zor n ic t wo U P

dyplomy

23

P

D

dy plomy

Julia Kozioł Zestaw do sprzątania Cleaning Kit PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Mały,

składany zestaw sprzętów służących do utrzymania domu w czystości. W skład zestawu wchodzi głowica miotły, głowica małej zmiotki, głowica mopa, trzyczęściowy kij o regulowanej długości, szufelka oraz składane na płasko tekstylne wiadro. Cały kij lub też poszczególne jego części można dopiąć do dowolnej z głowic, tworząc funkcjonalny przyrząd do sprzątania. Głowice wraz z kijem łączą się za pomocą wbudowanych w drewno silnych neodymowych magnesów.

Miękkie składane wiadro, wykonane z wodoodpornej tkaniny, usztywnia się pod wpływem rozpierającej je wody. Cały zestaw po rozmontowaniu

ENG/ Small,

folding kit of equipment designed to keep the house clean. The kit includes a broom head, small hand brush head, mop head, threesection stick of adjustable length, a dustpan and a flat-folding textile bucket. The entire stick or its individual parts can be attained to any of the heads, creating a functional device for cleaning.

The heads with a stick can be connected using the strong neodymium magnets built in the wood.

The soft folding bucket, made from a waterproof fabric, stiffens under the influence of water expanding it. The whole kit, after disassembling, can be stored in a small drawer.

chowa się w małej szufladzie.

The broom heads are made from solid wood speared with natural hair. The stick is also made from solid wood, like the dustpan head combined with a thin bend metal sheet. The bucket is a cut and glued piece of waterproof Cordura.

Głowice zmiotki i miotły wykonane są z litego drewna nabitego naturalnym włosiem. Kij jest również wykonany z litego drewna podobnie jak głowica szufelki połączona z zagiętą cienką blachą.

Wiadro to wykrojony i sklejony kawałek wodoodpornej cordury.

24

w zor n ic t wo U P

Julia Kozioł Zestaw do sprzątania

25

D

Julia Kozioł Zestaw do sprzątania

D dy plomy

26

w zor n ic t wo U P

27

D

D

dy plomy

Julia Kozioł Zestaw do sprzątania

28

w zor n ic t wo U P

29

D

D

dy plomy

Marianna Konieczna Kuchnia w naturze Kitchen in Nature PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Zestaw

do przygotowywania posiłków ze składników zdobytych w kontakcie z dziewiczą przyrodą. Potrawy przyrządzane są na ognisku w odpowiednio zaprojektowanym kociołku, którego pokrywka, po dołączeniu drewnianego uchwytu, spełnia rolę patelni lub talerza.

Drewniane uchwyty pełnią również funkcję wymiennych trzonków noża, widelca i łyżki, a ich drugi koniec służy do tłuczenia i rozdrabniania składników. Obróbkę żywności ułatwia dwustronna deska do krojenia, a gotowanie smacznych i zdrowych potraw ułatwia zielnik będący jednocześnie notatnikiem z przepisami.

ENG/ A

set for preparing meals with ingredients acquired in contact with unspoilt nature. Meals are cooked on a campfire in a properly designed pot whose lid after attaching a wooden handle, acts as a frying pan or plate. Wooden handles may also be used as knife, fork and spoon shafts, and the other end is used for pounding and grinding the ingredients. Processing of food is easier thanks to the double-sided cutting board and cooking tasty and healthy dishes is easier by the herbarium which is also a notebook with recipes.

The pot, frying pan and cutlery replaceable attachments are made of steel. The interchangeable shafts and the board are formed from solid wood and the strap for easy transportation of the set – of natural leather.

Kociołek, patelnia oraz wymienne końcówki sztućców wykonane są ze stali. Wymienne trzonki wraz z deską powstały z litego drewna, zaś pasek ułatwiający transport zestawu z naturalnej skóry.

30

Marianna Konieczna Kuchnia w naturze

w zor n ic t wo U P

31

D

Marianna Konieczna Kuchnia w naturze

D dy plomy

32

w zor n ic t wo U P

33

D

Marianna Konieczna Kuchnia w naturze

D dy plomy

34

w zor n ic t wo U P

35

D

D

dy plomy

Aleksandra Ochońska Podręczny przybornik projektanta Handy Designer’s Toolbox PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Przybornik 4TOOL jest podręcznym zestawem

ENG/ 4TOOL is

a handy set of lightweight tools necessary to work as a designer and architect. Prepared as a product in a specially designed packaging and with a store counter display and graphic identity. The toolbox is a product market stocked with consistent marketing elements. The 4 TOOL set includes: a pencil, ruler, paper cutter and a pointer. All the elements represent standardized, raw aesthetics semantically associated with strength and precision of the grip. To produce all the plastic components, there has been used the 3D printing technology.

lekkich narzędzi niezbędnych do pracy projektanta i architekta. Przygotowany jako produkt w specjalnie zaprojektowanym opakowaniu oraz ze sklepowym ekspozytorem i identyfikacją graficzną. Przybornik stanowi produkt rynkowy zaopatrzony w spójne elementy marketingowe.

W skład zestawu 4TOOL wchodzą: ołówek, linijka, nożyk do papieru oraz wskaźnik. Wszystkie elementy utrzymane są w ujednoliconej, surowej estetyce semantycznie powiązanej z wytrzymałością i precyzją chwytu. Do wyprodukowania wszystkich elementów z tworzywa sztucznego użyto technologii druku 3D.

The tools are made of solid wood combined with ABS plastic.

Narzędzia wykonano z litego drewna połączonego z tworzywem sztucznym ABS. 36

w zor n ic t wo U P

Aleksandra Ochońska Podręczny przybornik projektanta

37

D

D

dy plomy

Aleksandra Ochońska Podręczny przybornik projektanta

38

w zor n ic t wo U P

39

D

Aleksandra Ochońska Podręczny przybornik projektanta

D dy plomy

40

w zor n ic t wo U P

41

D

D

dy plomy

Gabriela Marzec Strefa relaksu w przestrzeni biurowej Relaxation Zone in the Office Space PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Obiekt tworzący tymczasową strefę relaksu

ENG/ The

object creates a temporary relaxation zone in the office space where the users can meet for an informal “quick coffee”. It is suitable for up to 6 people. After placing a mobile, it creates a stable place for putting a cup with a beverage.

The object encourages users not to use the phone because its weight prevents the arm from going back to the starting position.

w przestrzeni biurowej, w której można spotkać się na nieformalną „szybką kawę”. Przedmiot przeznaczony jest maksymalnie dla 6 osób. Po położeniu telefonu komórkowego tworzy stabilne miejsce dla postawienia kubka z napojem. Przedmiot zachęca użytkowników do niekorzystania z telefonu, gdyż jego ciężar zabezpiecza przed powrotem ramienia do pozycji wyjściowej.

The movable arms are made of aluminium coated with powder paint and the base is created from a block of solid wood.

Ruchome ramiona wykonane są z aluminium pokrywanego farbą proszkową zaś podstawa powstała z bloku litego drewna.

42

Gabriela Marzec Strefa relaksu w przestrzeni biurowej

w zorn ic t wo U P D

43

Gabriela Marzec Strefa relaksu w przestrzeni biurowej

D dy plomy

44

w zor n ic t wo U P

45

D

D

dy plomy

Gabriela Marzec Strefa relaksu w przestrzeni biurowej

46

w zor n ic t wo U P

47

D

D

dy plomy

Dariusz Iwan Drewniane koło do roweru Wooden bicycle wheel PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Koncepcja

rozwiązania będącego alternatywą dla klasycznych metalowych kół szprychowych.

Projekt ten to przede wszystkim praca badawcza materiałowo-technologiczna, mająca doprowadzić do powstania konstrukcji funkcjonalnego koła wykonanego z naturalnych materiałów. W założeniu drewniane koło rowerowe, przeznaczone jest do stosowania w rowerach górskich z hamulcami tarczowymi. Forma zastosowanych szprych dzięki wykorzystaniu naturalnej sprężystości drewna oraz luźnie zawieszonej piaście, zapewniają doskonałą amortyzację wstrząsów. Na obręczy koła znajduje się standardowa opona z dętką.

ENG/ A

concept of a solution that is an alternative to conventional metal spoke wheels. This design is primarily a material and technology research work aimed at leading to creating a construction of a functional wheel made from natural materials. In its assumption, the wooden bicycle wheel bicycle is designed for use in mountain bikes with disc brakes. The form of applied spokes, by using the natural elasticity of wood and loosely hanged hub, provide an excellent shock absorption. On the rim of the wheel, there is a standard tire with inner tube.

The wheel rim, hub and spokes are made of veneers glued in layers. Th elements of the brake disc and the rim hooks are formed of steel. The band, tube and tire are rubber.

Obręcz koła, piasta i szprychy wykonane są z klejonych warstwowo obłogów drewna. Elementy tarczy hamulcowej i zaczepy na obręczy powstały ze stali. Opaska, dętka i opona są gumowe.

48

Dariusz Iwan Drewniane koło do roweru

w zor n ic t wo U P

49

P

Dariusz Iwan Drewniane koło do roweru

D dy plomy

50

teoria i krytyka

t e or ia i kr y t y ka

T

Kształcenie ponad podziałami Education beyond Divisions DR MARCIN KL AG

BIO/ projektant komunikacji wizualnej i wykładowca Wydziału Sztuki UP. Śledził bacznie postępy

studentów będąc recenzentem wielu prac licencjackich powstałych podczas toku studiów.

BIO/ visual communication designer and lecturer at the Arts Faculty of the Pedagogical University

He carefully oversaw the students’ progress, working as a reviewer of many BA projects created during the course of the study program.

ENG/ Design

is all around us. It is with us in the bathroom, the bedroom, the car, the bus, the office, the shop, the wallet, on a stroll, and even on the Internet. Despite its ubiquity, the manifold attempts to define it seem to have been in vain.

There are, of course, several definitions, but there are always some designers who would like to add or subtract something. At any rate, a person who designs a picture for a mug looks differently at his/her work than someone who designs a purse, or who is part of a team designing a tram. Design, in its everyday understanding, is responsible for making objects (generally quite expensive ones) aesthetically appealing or “pretty” – but this is a misconception. Stylization is one of the oldest domains of this discipline, yet a creative approach to the function of an object and its construction is also within the scope of design. The debate between stylists and industrial designers – those for whom form derives from function – rages on; but despite its fieriness, it has not caused one or the other approach to vanish or even lose significance. Nonetheless, the world marches on – and design with it. Radical functionalism, based on pure practicality and ergonomics, i.e. the study of

PL/ Design

nas otacza. Jest z nami w łazience, pokoju, w aucie, autobusie, biurze, sklepie, portfelu, na spacerze, a nawet w Internecie. Mimo jego powszechności, wieloletnie próby zdefiniowania czym jest wydają się nie przynosić sukcesu. Owszem, istnieje kilka definicji, lecz zawsze znajdzie się jakaś część projektantów, która chciałby dodać lub odjąć coś z tych opisów. Wszak ktoś, kto projektował nadruk na kubku inaczej patrzy na swoje dzieło, niż ktoś, kto zajął się torebką czy brał udział w pracach zespołu projektującego tramwaj.

Design, w potocznym rozumieniu, odpowiada za estetyczny – „ładny” – wygląd produkowanych przedmiotów, w dodatku tych bardzo drogich – lecz przecież to nieprawda. Stylizacja to jedna z najstarszych domen tej dyscypliny, jednak twórcze spojrzenie na funkcję przedmiotu i jego budowę również leży w gestii projektowania. Spór pomiędzy stylistami a projektantami wzornictwa przemysłowego, czyli tymi, u których forma jednoznacznie wynikała z funkcji, istniał i istnieje nadal, a mimo swojej zaciętości nie powodował, że któreś z tych podejść znikało czy nawet traciło swoje znaczenie. Jednak świat, a w nim design, kroczy do przodu. Radykalny funkcjonalizm, 52

t e or ia i kr y t y ka

stawiający na czystą celowość i ergonomię, czyli naukę o człowieku w środowisku pracy, przedefiniował pojęcie komfortu. Z tego uznającego wyłącznie oddziaływanie czynników fizycznych maszyny, rozszerzył je na sferę psychofizyczną czy nawet emocjonalną. Stylizacje, z kolei, muszą brać pod uwagę kryterium użytkowania i komfortu właśnie. Co zatem łączy wszystkie dziedziny, leżące w spektrum pomiędzy artystyczną próbą wyrażenia pewnych emocji za pomocą przedmiotów a twórczością dyktowaną możliwościami technologicznymi, realnymi wskaźnikami ekonomicznymi i badaniami rynków zbytu? Czy jest coś, co sprawia, że nie mówimy o sztuce a o projektowaniu? Coś, dzięki czemu nie twierdzimy, że jakiś przedmiot nie jest wytworem inżynierii a designu?

Wydaje się, że tak, i jest to ta część wszelkich definicji, co do której mało kto zgłasza swoje veto.

To pytanie o użytkownika i jego dobrostan. Z tego pytania wynika metodologia, metody badań i kształtowania przedmiotów.

Pytania: kto jest odbiorcą danego projektu, jak będzie on używany, przechowywany, wyrzucany itp. to podstawowe pytania podczas projektowania. Designer ma za zadanie stanąć pomiędzy człowiekiem a technologią, reprezentując interesy tego pierwszego. Zadaniem designera jest stworzenie odpowiedniego programu funkcjonalnego – procesu użytkowego – jak pisał pionier tej dziedziny w Polsce prof. Andrzej Pawłowski, oraz zalezienie dla przedmiotu tego procesu odpowiedniej formy. Formy ergonomicznej – dającej się używać, ale też niosącej odpowiednie dla danego przedmiotu treści zakotwiczone w kulturze, w której funkcjonuje użytkownik. Jest to najlepiej widoczne przy realizacji zadań komunikacji wizualnej – popularnego projektowania graficznego – chociaż obecnie zacierają się granice pomiędzy poszczególnymi dziedzinami designu. Zadaniem projektanta, jak zresztą każdego twórcy – na przykład historyka, jest znalezienie odpowiedniego metaforycznego języka, którym komunikuje się z odbiorcą. W przypadku designu jest to komunikowanie się technologii z użytkownikiem.

T

man in the work environment, has redefined the notion of comfort. It has taken a perspective solely focused on the functioning of a machine’s physical factors and broadened it to include psychophysical and even emotional considerations. Stylization, in turn, has to take into account the criteria of use and comfort. What, then, links all the fields in the spectrum between an artistic attempt to express certain emotions through objects and creativity dictated by technological capabilities, real economic gauges, and sales market research?

Is there something that makes us speak not of art, but of design? Something that makes us say that an object is not engineered, but designed? It seems that this is so – and this is the part of all the definitions with which few would disagree. This is the issue of the user and his/her wellness. This issue gives rise to methodology, research methods, and the shaping of objects.

Asking who the user of a given design will be, how it will be used, stored, discarded etc. are basic to the design process. A designer’s task is to stand between man and technology, in the interests of the former. The designer’s task is to create the right functional program – a usage process, as it was termed by a Polish pioneer in the field, Professor Andrzej Pawłowski – and to find the right form for the object in this process. An ergonomic form that can be used, but which also carries the content of the given object anchored in the culture in which the user lives. This is best seen in the execution of visual communication tasks (the ever-popular graphic design) – though at present the borders between the various design fields are beginning to blur. The task of the designer, as with any creative person, such as a historian, is to find the right metaphorical language to communicate to the user. In design, this is the communication between technology and the user.

The clearest example of this would be a computer interface, in which the metaphor of folders, documents, files, or wastepaper baskets help us to communicate with a digital machine that uses series of expressions that look more 53

T

t e or ia i kr y t y ka

or less like this: 00101000 00101111 01011111 11101010 10000000 00101010 10101110 10101111 11111110 00000101 01010011 01011101 01000010 10100100 10100101 (which says very little to the majority of us). It is not only intelligent machines that communicate with man – physical objects also “tell us” how they are to be used. The message to the user is not just the layout and color of the keys or the monitor in electronic equipment; often the shape and color of ordinary tools are “operating instructions.” Moreover, objects tell us about their users, or are tools to help the user communicate with the environment – but that is another story altogether.

The designer’s task is to ensure that a person’s contact with an object or with technology is safe, and that the person feels secure. This involves security on various levels. A well-designed chainsaw is a vivid example of an object whose design obviously needs to consider user safety.

A good visual identity system at an airport makes passengers feel safe, and consequently, comfortable. Anyone who has taken the London metro knows the feeling of safety generated by the metro plan tucked in a pocket – a famous visual communication design made by Henry Beck in 1933, and emulated around the world. The designs of objects which communicate their function at a first glance are also the fruit of design thinking.

A good design sincerely tells us what it is. A fast car should look fast, and something heavy should caution us about its weight. Of course, there are the charming “fast” toaster designs by Raymond Loewy, but they too, to a considerable degree, advertise what they are. Concern for safety is evident in designing tools or industrial machines, but school furniture, children’s things, or textbooks that help us easily figure out where we are should also consider the safety and health of their users.

What, then, should future designers learn if we do not know what design is? Perhaps the very fact that this field is always being redefined, that it is unstable. This is hard to accept, but a consciousness of this fact does give a certain freedom

Najbardziej jaskrawym przykładem takiej metaforyki są interfejsy komputerowe, w których dzięki metaforze plików kartek, dokumentów, segregatorów czy kosza na papiery możemy nawiązać porozumienie z maszynami cyfrowymi operującymi na ciągach wyrażeń wyglądających mniej więcej tak: 00101000 00101111 01011111 11101010 10000000 00101010 10101110 10101111 11111110 00000101 01010011 01011101 01000010 10100100 10100101, co niewiele mówi większości ludzi. Nie tylko inteligentne maszyny komunikują się z człowiekiem, również przedmioty fizyczne „mówią” jak mają być używane. Komunikatem dla użytkownika nie jest wyłącznie układ i kolor klawiszy czy wyświetlacze w urządzeniach elektronicznych, często kształt i barwa zwykłych urządzeń jest instrukcją ich obsługi. Co więcej, przedmioty mówią, kim są ich użytkownicy lub są narzędziem komunikacji użytkownika z otoczeniem – ale to już zupełnie inna historia.

Zadaniem projektanta jest sprawić, żeby człowiek w kontakcie z przedmiotem, z technologią, był bezpieczny i czuł się bezpieczny.

To bezpieczeństwo na różnych płaszczyznach.

Dobrze zaprojektowana piła łańcuchowa to jaskrawy przykład przedmiotu, o którym wiemy, że podczas projektowania należy wziąć pod uwagę bezpieczeństwo użytkownika. Poprawny system identyfikacji wizualnej lotniska sprawia, że pasażerowie czują się bezpiecznie, a co za tym idzie, komfortowo. Każdy, kto jeździł londyńskim metrem wie, jakie poczucie bezpieczeństwa daje schowany w kieszonce arkusik planu metra – słynnego kopiowanego przez cały świat projektu komunikacji wizualnej autorstwa Henryego Becka z 1933 roku. Także odpowiednio zaprojektowane przedmioty, już na pierwszy rzut oka komunikujące swoje funkcje, są owocem przemyśleń projektantów. Dobry projekt mówi szczerze, czym jest. Szybkie auto powinno wyglądać na szybkie, a coś ciężkiego powinno o tej cesze ostrzegać.

Oczywiście istnieją pełne uroku projekty „szybkich” tosterów projektu Raymonda Loewy’ego, ale i one w dużym stopniu opowiadają, czym są.

54

t e or ia i kr y t y ka

Troska o bezpieczeństwo jest oczywista przy projektowaniu narzędzi czy maszyn dla przemysłu, ale przecież meble szkolne, artykuły dla dzieci czy podręczniki, które pozwalają łatwo zorientować się w której części akurat się znajdujemy, powinny nieść w sobie troskę o bezpieczeństwo i zdrowie ich użytkowników.

Czego zatem powinno się uczyć osoby chcące zostać projektantami, w sytuacji kiedy nie wiemy, czym jest design? Może właśnie tego, że jest to dziedzina wciąż podlegająca przedefiniowaniu, że jej sytuacja nie jest ustabilizowana. To trudne do przyjęcia, ale świadomość tego faktu daje pewną wolność poszukiwań. Ważnie jest również poznanie odpowiednich technologii i technik, chociaż mają one jedynie służebną rolę – rolę języka komunikacji z osobami biorącymi udział w procesie projektowym. Techniki prezentacji oraz podstawy technologii i materiałów używanych w produkcji pozwalają na pewniejsze stąpanie w świecie przemysłu i podczas rozmów ze zleceniodawcami czy ekipami technologów.

Także znajomość i świadomość istotnej roli ergonomii nie jest do przecenienia. Jednak tych rzeczy i tak trzeba się nauczyć, a technologię poznaje się często realizując konkretne zadania projektowe.

Tym, czego nie uczy się człowiek po zakończeniu studiów jest, jakże istotne, wyczulenie projektanta na poszukiwanie w otaczającym go świecie dialektów komunikacji metaforycznej, tak aby był w stanie znaleźć odpowiedni język wizualny skierowany do konkretnych grup odbiorców. Trzeba zacząć trenować intuicję w tej dziedzinie. I rzecz najważniejsza – świadomość istotnej służebnej roli wobec użytkownika. W zawodowym życiu, będąc opłacanym przez producentów, projektanci powinni wciąż czuć empatyczną troskę o bezpieczeństwo odbiorców ich projektów. To na uczelni, podczas realizacji projektów nieobarczonych naciskami ze strony marketingowych wskaźników, można poszukiwać optymalnych rozwiązań realizujących założenia stworzenia idealnego projektu. Idealny projekt wprawdzie nie istnieje, ale ćwiczenie w określaniu założeń biorących pod

T

to one’s explorations. It is also important to learn about technology and techniques, though these play a supporting role – they are a language for communicating with the people taking part in the design process. Presentation techniques and the basics of the technologies and materials used in production provide a surer foothold in the world of industry, and during conversations with clients or teams of technologists. A familiarity and consciousness of the vital role of ergonomics is also inestimable. Yet these things have to be learned anyway, while technology is often encountered upon doing a particular design task.

What a person generally does not learn in his/ her studies is the designer’s all-essential ability to find the dialects of metaphorical communication in the surrounding world, so as to find the right visual language for a specific group of users. It is important to begin training one’s intuition on this count. And the most important thing – an awareness that one’s fundamental role is to serve the user. In their professional lives, designers employed by producers should feel empathic concern for the safety of their designs’ users. It is in the universities and academies, while making designs that are free of the pressure of market indicators, that we can seek optimal solutions for creating the ideal design. The ideal design does not, of course, exist; but exercises in defining premises, taking into account a set of factors as complete as possible and defining the user, his/her needs and capabilities, allow us to come close to optimal solutions when working on professional commissions. Design is often compared with art – it is sometimes even called an art, but it would appear that this is a mistake. Design can, of course, be humorous or reflective, but then some claim that it is not design. Design is unquestionably a kind of dialogue with the user. It is sometimes serious and provides advice, sometimes witty, but it is best when it is intelligent, considered, suits the idiom of the cultural surroundings, and has the user in mind. For design is not an expression of the creator’s personality, but rather of his/her 55

T

t e or ia i kr y t y ka

uwagę maksymalnie kompletny zestaw czynników i określenie odbiorcy, jego potrzeb i możliwości, pozwoli zbliżyć się do optymalnych rozwiązań podczas realizacji zleceń w pracy zawodowej.

Design często porównywany ze sztuką, czasem bywa nią nazywany, ale wydaje się, że to błędne założenie. Owszem design bywa zabawny, refleksyjny, ale wtedy niektórzy twierdzą, że designem nie jest. Na pewno design jest rodzajem dialogu z użytkownikiem. Czasem poważnym i mentorskim, czasem żartobliwym, lecz dobrze, gdy inteligentnym, mądrym, dobrze trafiającym w idiomatykę otoczenia kulturowego i mającym wzgląd na odbiorcę. Bo design nie jest wyrażaniem osobowości twórcy, lecz wyrazem jego zaangażowania w czynienie fragmentu świata nieco lepszym. Nawet gdy ten świat staje się coraz bardziej wirtualny i niematerialny. Wyposażenie absolwentów w zestaw teoretycznej wiedzy i praktycznych umiejętności niezbędnych przy tworzeniu innowacyjnych rozwiązań, między innymi dla przemysłu jest podstawą działań edukacyjnych.

Szczególnie w polskich warunkach projektowanie stało się doskonałym środkiem do kreowania nowej, lepszej rzeczywistości. Coś, co w pierwotnych założeniach strategii rozwoju miało na celu wspierać wyłącznie przemysł i gospodarkę, rozlało się na inne dziedziny życia zwykłych obywateli. Po tym jak wpływowe instytucje i duże firmy zaczęły korzystać z usług projektantów, potrzeba ta została zauważona przez mniejszych wytwórców i osoby prywatne. Media zaczęły mówić o „modzie na dizajn” głównie dzięki wpływowi wiodących producentów, którzy odważnie komunikowali, że ich produkty są „dobrze zaprojektowane”. Do szerszej świadomości społecznej wzornictwo dotarło po przez liczne wystawy i festiwale organizowane na terenie kraju, swój udział miały w tym także pisma branżowe, portale internetowe i instytucje powołane z myślą o promocji sztuki użytkowej. W ostatnich latach za sprawą działań projektantów częściowo uporządkowana została przestrzeń publiczna

commitment to making some small piece of the world a little bit better. Even in a world that is becoming increasingly virtual and immaterial.

56

t e or ia i kr y t y ka

dużych miast, zaś mniejsze, lokalne instytucje zaczęły dbać o swój wizerunek, korzystając z usług niezależnych dizajnerów. Rola projektanta jako wspierającego machinę przemysłową pomału ulega redefinicji. Oczywiste jest, że nie wszyscy projektanci znajdą zatrudnienie w dużych fabrykach, natomiast okazuje się, że dla niektórych z nich nie jest to już celem. Innym sposobem funkcjonowania na rynku dizajnu staje się mała produkcja i sprzedaż własnych projektów. Dofinansowania tego typu przedsiębiorczości również płyną z funduszy unijnych. Są one chętnie przyznawane, na przykład gdy nowa działalność łączy reaktywację zapomnianych zawodów z aktywizacją i przywróceniem na rynek pracy osób zagrożonych wykluczeniem. Z drugiej zaś strony projektowanie prospołeczne niekoniecznie musi mieć charakter niszowy i stanowić alternatywę dla prorynkowego myślenia o wzornictwie. Społeczna wrażliwość projektantów może być przydatna dla inwestorów i przyczynić się do ich uwrażliwienia na potrzeby użytkowników. Przez to produkowane masowo przedmioty kierowane będą również do osób starszych, niepełnosprawnych czy społecznie wykluczonych. Kierunek wzornictwo na Uniwersytecie Pedagogicznym został powołany właśnie w duchu humanistycznym, a jego założycielom zależało na wykształceniu pokolenia świadomych twórców, potrafiących sprawnie diagnozować i odpowiadać na problemy i nierówności społeczne. Narzędziem służącym do promocji humanistycznych wartości może być między innymi przemysł i produkcja masowa, których skala i zasięg dają możliwość realnej poprawy sytuacji użytkowników.

57

T

t e or ia i kr y t y ka

T

Czy każdy projektant jest ergonomistą?

Is every Designer an Ergonomist?

DR HAB. HA L SZ K A OGIŃS K A

BIO/ Dr hab. w zakresie psychologii, ergonomistka; od prawie 20 lat służy wiedzą studentom wzornictwa i projektantom – w ramach zajęć uczelnianych i konsultacji.

BIO/She is a habilitated doctor of psychology and an ergonomist; she has been providing knowledge to design students through classes and consultation for almost twenty years.

ENG/ Contemporary

industrial design education programs, particularly at the university level, increasingly include subjects in the social sciences – anthropology, ethnography, psychology, sociology…

The aim is to equip students with knowledge and skills to help them understand and define the needs, emotions, and capabilities of the potential future user of the design. In other words, to carry out the principles of user-centered design. If we accept Andrzej Pawłowski’s definition of design as “a rational activity whose outcome is meant to be a concrete result,” wherein the result “is planned in the design process by the designer, while the plan is carried out by the ‚society’; we might say that designing objects, graphic works, environments, or systems is essentially the design of the user’s behavior and emotions. If this is juxtaposed with the current definition of psychology as a science investigating the mechanisms and laws that reign in human behavior, it becomes evident that these two fields are related, and can create a remarkably effective pair.”

Professional periodicals have noted these

PL/ Współczesne

programy kształcenia projektantów wzornictwa przemysłowego, szczególnie na poziomie uniwersyteckim, coraz częściej obejmują wiedzę z zakresu nauk społecznych – antropologii, etnografii, psychologii, socjologii…

Celem jest wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności pozwalające na zrozumieniei zdefiniowanie potrzeb, emocji i możliwości potencjalnego przyszłego użytkownika – odbiorcy projektu.

Czyli, krótko mówiąc – realizowanie zasady user-centered design. Jeżeli przyjąć za Andrzejem Pawłowskim definicję projektowania jako „racjonalnej działalności, której wynikiem ma być konkretny skutek”, gdzie skutek „jest w procesie projektowania zaplanowany przez projektanta, natomiast plan jest realizowany przez ››społeczeństwo‹‹”, można uznać, że projektowanie przedmiotu, grafiki, środowiska, systemu jest w istocie projektowaniem zachowania i emocji odbiorcy.

A jeśli zestawić to z aktualną definicją psychologii jako nauki badającej mechanizmy i prawa rządzące zachowaniami człowieka, staje się oczywiste, że te dwie dziedziny są sobie bliskie i razem mogą stworzyć nadzwyczaj skuteczny zespół.

58

t e or ia i kr y t y ka

Prasa branżowa odnotowuje te nowe trendy.

W czasopiśmie Observer wydawanym przez Association for Psychological Science w USA, czytamy: „(...) psychologia i inne nauki behawioralne są kluczowe dla dizajnu przyszłości” „Podczas gdy projektanci coraz mocniej skłaniają się ku psychologii, psychologowie również sięgają poza granice swej dyscypliny, angażując się w praktyczne problemy designu.” „Szkoda, że sformułowanie ,inteligentny projekt’ jest już zajęte (...). To byłoby świetne określenie, pozwalające na uchwycenie interesujących współdziałań zachodzących na skrzyżowaniu psychologii i dizajnu”.

Wykorzystywanie wiedzy psychologicznej o cechach i zachowaniach odbiorcy/użytkownika to nic innego jak projektowanie ergonomiczne.

Praktykowane od lat choćby w Ergonomidesign (dawniej: Ergonomi Design Gruppen, obecnie: Veryday), lidera w zakresie konsultingu projektowego. Anders Arnqvist, odpowiedzialny za projektowanie interakcji w Ergonomidesign, zwykł był bardzo krótko charakteryzować główną ideę swojej pracy: ”It’s about psychology. It’s about behavioural science.” („Chodzi o psychologię. Chodzi o naukę o zachowaniu”). Podobnie IDEO, jedna z najsłynniejszych firm projektowych o światowym zasięgu, opisując swoje podejście do design thinking, za podstawę działań uznaje odkrywanie utajonych ludzkich potrzeb, zachowań i pragnień (We identify new ways to serve and support people by uncovering latent needs, behaviors, and desires). A nowa polska szkoła projektowania tak zachęca kandydatów na studia: „Jeżeli macie ochotę zmieniać świat, poprawiać jakość życia, rozumieć i odpowiadać na ludzkie potrzeby to School of Form jest szkołą dla Was”.

Jeżeli chcemy poprawiać jakość życia różnych grup społecznych i dbać o ich zdrowie, rozumiane szeroko – jako dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, to ergonomia jest właściwą ku temu drogą. Wymaga umiejętności obserwacji i dużej wrażliwości wobec innych (empatii), a także otwartości na wiedzę spoza własnej dziedziny

T

trends. In The Observer, published by the Association for Psychological Science in the USA, we read: „(...) psychology and other behavioral sciences are key to design’s future” „While designers are increasingly turning to psychology, psychologists are also reaching out across disciplinary boundaries to get involved in practical design problems.” „Too bad the phrase ‚intelligent design’ is already taken (...). It would be the perfect name to capture the exciting collaborations taking place at the intersection of psychological science and design.”

The use of psychological knowledge to determine users’ attributes and behavior is nothing other than ergonomic design. It has been practiced for years now in Ergonomidesign (formerly Ergonomi Design Gruppen, presently: Veryday), a leader in design consulting. Anders Arnqvist, the man responsible for designing interaction at Ergonomidesign, had a pithy summary of the main idea behind his work: “It’s about psychology. It’s about behavioral science.” Similarly, IDEO, one of the most famous design companies of worldwide scope, described the basis of their design thinking as follows: “We identify new ways to serve and support people by uncovering latent needs, behaviors, and desires.” A new Polish design school encourages study candidates as follows: “If you want to change the world, improve quality of life, and understand and respond to people’s needs, the School of Form is for you.”

If we want to improve the quality of life of various social groups and tend to their health in the broadest sense – as physical, mental, and social well-being – then ergonomics is the right path.

It requires an ability to observe and a great deal of sensitivity toward others (empathy), as well as an openness to knowledge from outside of one’s own field, and the ability to work with representatives of various specialties. Contemporary design demands an anthropocentric focus and an interdisciplinary approach. It takes teamwork between designers, psychologists, and representatives 59

T

t e or ia i kr y t y ka

of other fields – sociology and culture studies.

This is a modern and very broad conception of ergonomics, one that goes far beyond its traditional, biological/physical foundations.

Ergonomists deal with the design of activities, products, and human environments to make them compatible with people’s needs, abilities, and limitations. Ergonomics is not limited to work systems – it concerns all systems of activity, all aspects of human life. This also broadens the concept with regard to its traditional meaning (from the Greek: ergon – work and nomos – science = the science of work). Ergonomics researches and shapes interaction between man and technology at work and in other spheres of activity.

A dozen or so years ago, the terms “emotional” and “affective” design appeared as supplements to cognitive ergonomics. One increasingly encounters the term hedonomics (from the Greek: hedone – joy, pleasure) to describe activities that strive to create well-being in the user of a product/object/space. A holistic approach is accentuated among ergonomists and designers. “Ergonomic” means more than “safe” or “comfortable” – it is the full application of an object, situation, or environment to man’s qualities and needs.

Among the psychological theories of needs, perhaps the most well known is Abraham Maslow’s pyramid, in which higher-level needs can only be satisfied when the lower-level needs have already been satisfied. According to Peter Hancock (2005), the needs hierarchy model could serve to describe how to put emotions in design, such as how to take something from traditional ergonomics, mainly seeking to prevent pain, and lift it to a higher level, so that it inspires pleasure.

The core of things is security (we shan’t consider aesthetic considerations or those involving pleasure in a hazardous situation…). Next we must ensure the able functioning of a given system.

These fundamental aspects – i.e. a stable, predictable, and safe system – are the grounds from which to aspire to a higher level. The next step is the quality which makes a system be perceived

i umiejętności współpracy z przedstawicielami różnych specjalności. We współczesnym dizajnie potrzebna jest orientacja humanocentryczna i interdyscyplinowość. Zespołowa praca projektantów, psychologów i przedstawicieli innych dziedzin – socjologów, kulturoznawców. To nowoczesne i bardzo szerokie rozumienie ergonomii, znacznie wykraczające poza jego tradycyjne, biologiczno-fizyczne podstawy.

Ergonomiści zajmują się projektowaniem czynności, produktów i otoczenia człowieka w taki sposób, by uczynić je kompatybilnymi względem jego potrzeb, możliwości i ograniczeń. Ergonomia nie ogranicza się do systemu pracy, dotyczy wszelkich systemów działania, wszystkich aspektów życia ludzkiego. To także jest rozszerzeniem pojęcia w stosunku do jego tradycyjnego znaczenia (z greki: ergon – praca i nomos – nauka = nauka o pracy). Ergonomia zajmuje się badaniem i kształtowaniem interakcji człowiek-technologie w pracy i w innych sferach funkcjonowania.

W uzupełnieniu ergonomii poznawczej, pojawiło się kilkanaście lat temu hasło „ergonomia emocji” i „projektowanie afektywne” (emotional lub affective design). Coraz częściej można spotkać termin hedonomics (brak odpowiednika w języku polskim, źródłosłów grecki: hedone – radość, przyjemność), dla określenia działań mających na celu dobrostan emocjonalny użytkownika produktu/obiektu/przestrzeni. Wśród ergonomistów-projektantów akcentuje się podejście holistyczne. „Ergonomiczny” oznacza coś więcej niż tylko „bezpieczny” lub „komfortowy”, to pełne dostosowanie przedmiotu, sytuacji, środowiska do właściwości i potrzeb człowieka.

Spośród psychologicznych teorii potrzeb, najbardziej chyba znaną jest piramida Abrahama Maslowa, w której potrzeby wyższego rzędu mogą być zaspokojone tylko wtedy, kiedy już zostaną zaspokojone potrzeby niższego rzędu.

Według Petera Hancocka (2005) model hierarchii potrzeb może posłużyć do opisu jak włączyć do projektowania emocje, jak z poziomu tradycyjnej 60

t e or ia i kr y t y ka

ergonomii, mającej za główny cel zapobieganie bólowi (preventing pain) wznieść się na poziom wyższy – promowanie przyjemności (promoting plesure). Podstawą konstrukcji jest bezpieczeństwo (nie rozważamy zagadnień estetycznych czy dotyczących przyjemności w sytuacji zagrożenia…). W następnej kolejności zapewnić trzeba sprawne funkcjonowanie danego systemu. Te fundamentalne aspekty – czyli system stabilny, przewidywalny i bezpieczny – są bazą dla aspiracji wyższego rzędu. Kolejnym krokiem jest więc jakość użytkowania, powodująca, że system postrzegany jest jako łatwy w obsłudze, prosty do nauczenia i zapamiętania. Następna faza projektowania uwzględnia bardziej subtelne ludzkie potrzeby psychologiczne i społeczne, takie jak potrzeba przynależności, potrzeba osiągnięć, potrzeba kompetencji i niezależności. Te cechy dają możliwość budowy interakcji będącej prawdziwie przyjemnym doświadczeniem, krokiem w stronę „hedonomii”.

Popularne rozumienie ergonomii produktu utożsamia ją z poziomem komfortu, wygody użytkowania. Naszym (psychologów) zdaniem, produkt, który można uznać za prawdziwie ergonomiczny, powinien spełniać równocześnie wszystkie warunki, tj. odpowiadać potrzebom użytkownika na kilku poziomach – bezpieczeństwa, wygody, estetyki (i dodatkowo mieć w sobie „to coś”). Dopiero wtedy można mówić o ergonomicznym dizajnie, ukierunkowanym na użytkownika, czy o „antropocentrycznej optymalizacji systemu” (to najkrótsza definicja ergonomii, autorstwa Andrzeja Ogińskiego).

Doświadczenie hedoniczne, czyli przyjemność/ satysfakcja jest elementem projektu niezbędnym, by można uznać go za „ergonomiczny”.

W tym kontekście dysonans ergonomia – estetyka przestaje istnieć. Estetyka jest elementem ergonomii w jej nowym, szerokim ujęciu, ergonomii „totalnej”. Pogodzenie wymagań technicznych, funkcjonalnych i estetycznych to chleb powszedni dizajnera. To zarazem najczęściej „sztuka kompromisu”. Bywa jednak, że powstają

T

as easy to use, learn, and remember. The next phase of design considers more subtle human psychological and social needs, such as a sense of belonging, accomplishment, competence, and independence. These characteristics provide the opportunity to build interaction which is authentically pleasant, a step toward “hedonomy.”

The popular understanding of product ergonomics associates it with comfort level of usage.

In our (psychologists’) opinion, a product that can be seen as truly ergonomic should fill all these criteria simultaneously, i.e. answer users’ needs on several levels – safety, comfort, aesthetics (and also have “that something”). Only then can we speak of ergonomic, user-focused design, of the “anthropocentric optimization of the system” (the most concise definition of ergonomics, coined by Andrzej Ogiński). Hedonistic experiences, i.e. pleasure/satisfaction, are an indispensable component of a design if it is to be called “ergonomic.”

In light of the above, the dissonance between ergonomics and aesthetics ceases to exist. Aesthetics is a part of ergonomics in its new, broader rendition, a “total” ergonomics. The reconciliation of technical, functional, and aesthetic requirements is the designer’s daily bread. At the same time, this is most often “the art of compromise.”

For it does happen that perfect objects are created, revealing no trace of their laborious creation, astonishing in their “cleverness,” filling us with pleasant emotions at first sight.

The best solutions are based on solid methodological grounds. How can psychology help at the various design stages?

- Study it (the information collecting stage) A holistic grasp of the situation is key in design.

Understanding behavioral and emotional consequences. Implementing solutions to satisfy needs, even if they are initially unconscious. Psychology tells us how to construct a survey, a questionnaire, how to conduct an interview or an observation.

An in-depth interview delving into needs and emotions can cast new light on a design situation.

61

T

t e or ia i kr y t y ka

obiekty doskonałe, nie ujawniające śladów tych trudnych zmagań, zaskakujące „sprytem”, budzące od pierwszego wejrzenia dobre emocje.

Najlepsze rozwiązania bazują na solidnych podstawach metodologicznych. Jak psychologia może pomóc na poszczególnych etapach projektowania?

- Study it, czyli etap zbierania informacji.

Kluczową sprawą dla projektu jest całościowe ujęcie sytuacji. Zrozumienie konsekwencji behawioralnych i emocjonalnych. Wdrożenie takich rozwiązań, które zaspokoją potrzeby, nawet te początkowo nieuświadomione. Psychologia podpowiada, jak skonstruować ankietę, kwestionariusz, jak prowadzić wywiad bądź obserwację.

Pogłębiony wywiad, który odnosi się do potrzeb i emocji może rzucić nowe światło na sytuację projektową.

- Understand it, czyli analiza problemu.

Intuicja i empatia pozwalają na wejście w cudzą skórę. Psychologia proponuje analizę problemu z punktu widzenia potrzeb i emocji odbiorcy.

Szczególne znaczenie ma to w przypadku grup o specyficznych wymaganiach; przykładem może być pomoc w zrozumieniu problemów i potrzeb osób „specjalnych” – projektowanie dla matki z dzieckiem, osób starszych, z niepełnosprawnościami, autystycznych i innych.

- Do it, czyli etap właściwiej pracy projektowej Psycholog pomoże w budowaniu zespołu interdyscyplinarnego, może też być mentalnym coachem procesu twórczego.

- Verify it, czyli etap testowania. Ten etap może powtarzać się wielokrotnie – weryfikacja założeń projektowych następuje w kilku stadiach i po kolejnych udoskonaleniach/zmianach. Psychologia pomoże sprawdzić jakość użytkowania w ramach badania User Experience (doświadczenia użytkownika).

Nasze relacje z przedmiotami są odroczonymi w czasie (i nierzadko wyrwanymi z kontekstu sytuacyjnego) relacjami społecznymi. Przedmiot jest nośnikiem komunikatu od twórcy, kierowanego do odbiorcy/użytkownika. Doszukujemy się w nim śladu obecności, działania, sposobu myślenia

- Understand it (analyzing the problem) Intuition and empathy allow us to step into someone else’s shoes. Psychology suggests an analysis of a problem from the perspective of the user’s needs and emotions. This has particular significance in groups with particular demands; we might take, for instance, an understanding of people with “special” needs – design for pregnant mothers, the elderly, the disabled, autistic people, and others.

- Do it (the design work proper) A psychologist can help to build an interdisciplinary team, and can be a mental coach in the creative process.

- Verify it (the testing stage) This stage can go through multiple repetitions – verifying the design premises takes place in several stages and after numerous improvements/ changes. Psychology can help to ascertain quality of use in researching the User Experience.

Our relationships with objects are social relations deferred in time (and often bereft of a situational context). An object carries a message from the designer to the user. We are looking for a trace of presence, the activity or thinking style of another person. A message that is intentionally left (or not) is correctly read by the user if it pertains to the “community of meaning.” The effective use of an object depends on the shaping of its interface, i.e. on the clarity of the message, which boils down to the application of generally comprehensible codes, a lack of ambiguity, and coherence. Intuitive design of man/technology interaction means striving for “natural” user responses that are most often shown in relating to the object. Natural behavior can come from various sources: - cognitive formulae, i.e. knowledge of reality resulting from experience – an example might be the learned ability to identify and ignore advertising banners, clearly evident from research into eyeball movement of people scanning web pages (“banner blindness”); - the norms and shared meanings accepted in 62

t e or ia i kr y t y ka

drugiej osoby. Zostawiony intencjonalnie (lub nie) komunikat zostanie właściwie odczytany przez użytkownika, o ile odnosić się będzie do „wspólnoty znaczeniowej”. Sprawne posługiwanie się przedmiotem zależy od ukształtowania jego interfejsu, czyli od klarowności komunikatu, która sprowadza się do stosowania ogólnie zrozumiałych kodów, jednoznaczności i spójności/ koherencji. Intuicyjne projektowanie interakcji człowiek – technologie oznacza podążanie za „naturalnymi”, najczęściej przejawianymi reakcjami użytkowników w relacji z obiektem. Naturalne zachowania mogą mieć różne źródła: - schematy poznawcze, czyli wiedza utajona o rzeczywistości, wynikająca z doświadczenia – przykładem może być nabyta umiejętność identyfikowania i omijania wzrokiem bannerów reklamowych, wyraźnie widoczna w wynikach badań ruchów gałek ocznych osób przeglądających strony internetowe (tzw. banner blindness); - normy i wspólne znaczenia przyjęte w danym środowisku, jawne i ukryte konwencje – przykładem może być rozpoczynanie przeglądania strony internetowej od lewego górnego rogu ekranu (bo w naszej kulturze tu zaczyna się tekst); - wrodzone, odruchowe reakcje orientacyjne i emocjonalne – jak skanowanie pola widzenia w poszukiwaniu bodźców znaczących zamiast uważnego śledzenia tekstu w podanej przez autora kolejności (jak najszybsze zdobywanie informacji jak najmniejszym kosztem, czy oczekiwanie potwierdzenia wykonania czynności, wynikające z potrzeby poczucia kontroli (Ogińska & Ogińska-Bruchal, 2012).

Bez względu na źródła i uwarunkowania danego zachowania, projektujący interakcję muszą być świadomi tych tendencji. „Intuicyjna obsługa” jest podstawą usability, czyli skutecznej i satysfakcjonującej relacji z obiektem. Dizajn intuicyjny buduje i wzmacnia poczucie sensu u użytkownika.

A poczucie sensu to, moim zdaniem, najbardziej podstawowa z ludzkich potrzeb, przejawiająca się na wszystkich poziomach funkcjonowania – od poszukiwania sensownych wzorów w percepcji

T

a given environment, overt and hidden conventions – one example might be beginning to scan a web page from the upper left-hand corner of the screen (because this is where text begins in our culture); - inborn, instinctual navigating and emotional responses – like scanning one’s field of vision for signifying stimuli instead of carefully reading a text in the sequence provided by the author (as the swiftest gathering of information with the lowest time expenditure, or expecting a confirmation of an action being performed, resulting from the need to have a sense of control (Ogińska & Ogińska-Bruchal, 2012).

Regardless of the origins and conditions of a certain kind of behavior, designing interaction must be conscious of these tendencies. “Intuitive service” is the core of usability, i.e. an effective and satisfying relationship with an object. Intuitive design builds and reinforces a sense of meaning in the user. And a sense of meaning is, to my mind, the most basic of human needs, visible on all levels of functioning – from the search for meaningful patterns in visual perception to seeking the meaning of existence.

One more understanding of “meaning” ought to be mentioned in the context of the ethical aspects of design. According to Grzegorz Niwiński (2007), in conditions which are not limited to production capabilities and supply of modern technologies, “designers play the role of those who seek new meaning for our civilization. Working on the verge between technology, form, and function, they can pave new paths of development, both in the sphere of the material world and in the sphere of ideas.”

Oof, that is a great responsibility to heft on the shoulders of a designer, whose target (or unconsidered) actions in the material and non-material spheres could well affect the user’s immediate behavior, his or her momentary and general physical and emotional well-being, sense of aesthetics and value system, not to mention the immediate and long-term effects for 63

T

t e or ia i kr y t y ka

the environment. Despite this responsibility (or perhaps because of it), and despite the difficulty of constantly striking a balance between the demands of science, art, and technology, some consider the design profession to be “one of the most interesting and most satisfying in the world” (University of Gdańsk, 3rd year industrial design student, 2015). And this is what I wish all future designers :)

wzrokowej po poszukiwanie sensu istnienia.

Jeszcze jedno rozumienie sensu przytoczyć należy w kontekście etycznych aspektów projektowania. Według Grzegorza Niwińskiego (2007) w warunkach nieograniczonych możliwości produkcyjnych i podaży nowoczesnych technologii, „projektanci spełniają rolę poszukiwaczy nowego sensu naszej cywilizacji. Działania na pograniczu technologii, formy i funkcji prowadzić mogą do otwierania nowych dróg rozwoju nie tylko w sferze materii, ale również w sferze idei.”

Uff, wielka odpowiedzialność ciąży na barkach projektanta, który swoim celowym (bądź też nieprzemyślanym) działaniem w sferze materialnej i niematerialnej może wpływać na doraźne zachowania użytkownika, jego chwilowy i ogólny dobrostan fizyczny i emocjonalny, poczucie estetyki i system wartości, nie wspominając o bezpośrednich i odległych skutkach dla środowiska. Mimo tej odpowiedzialności (a może właśnie dzięki niej...) i mimo trudów ciągłego balansowania między wymogami nauki, sztuki i techniki, zawód projektanta uważany jest przez niektórych za „jeden z najciekawszych i najbardziej satysfakcjonujących na świecie” (UG, studentka III r. wzornictwa, 2015). Czego wszystkim przyszłym projektantom życzę :) Bibliografia: Benson E. (2006). Psychology by Design. Observer, vol.19, No.1. http://www.psychologicalscience.org/index.php/publications/observer/2006/january-06/psychology-by-design.html Hancock P.A., Pepe A.A., Murphy L.L. (2005). Hedonomics: The power of positive and pleasurable ergonomics. Ergonomics in Design, 8–14.

Niwiński G. (2007). O etyce w projektowaniu. [W:] Wzornictwo przemysłowe – element wzrostu konkurencyjności gospodarki.

ASP w Warszawie. http://www.spfp.diz.pl/O%20ETYCE%20W%20 PROJEKTOWANIU.pdf Ogińska H., Ogińska-Bruchal K. (2012). Intuicja w ergonomicznym projektowaniu interakcji człowiek – technologie. [W:] M. Złowodzki, H. Ogińska, T. Juliszewski, H. Pawlak (red.), Ergonomia w warunkach gospodarki opartej na wiedzy. Kraków – Lublin, Komitet Ergonomii PAN. Pawłowski A. (2001). Inicjacje. Red. M. Dziedzic, J. Krupiński, M. Pawłowski, W. Pluta, Wydział Form Przemysłowych ASP w Krakowie. https://www.ideo.com/about/ https://schoolofform.wordpress.com/about/

64

t e or ia i kr y t y ka

dyplomy

65

T

D

dy plomy

Magdalena Zębala Gra dla dwojga Game for Two PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Gra ZANT została

ENG/ The ZANT game has been created for rela-

stworzona z myślą o związkach, w których jeden z partnerów dotknięty jest zespołem Aspergera. Stąd też pochodzi nazwa gry - ZA (osoba z zespołem Aspergera) NT (osoba neurotypowa, nie wykazująca cech autystycznych).

Zaprojektowana gra, polega na podobnych zasadach jak prawie zapomniany flirt towarzyski, ma za zadanie porównanie pojęć i oczekiwań osoby chorej i zdrowej, będących w relacji emocjonalnej.

Pytania podzielone są na pięć grup odpowiadającym takim sferom życia jak: budowanie relacji, stosunek do partnera, kontakty intymne, wartości i wolność, związki rodzinne. Gra wspiera rozwijanie wzajemnych relacji, pomaga partnerom lepiej zrozumieć odmienne punkty widzenia, zbliża ich do siebie.

tionships in which one partner is suffering from Asperger’s syndrome. This is reflected by the game name – ZA (a person with Asperger’s syndrome), NT (neurotypical person, not exhibiting autistic behaviour). The game is based on similar principles as the almost forgotten “Flirt towarzyski” (“Social flirting”); it is to compare concepts and expectations of a sick and a healthy person, who are in an emotional relationship. The questions are divided into five groups corresponding to some spheres of life, including relationship building, approach to the partner, intimate contacts, values and freedom and family relationships. The game supports the development of mutual relations, helping partners to better understand different points of view; it also brings them closer to each other.

Karty wykonane są z zadrukowanego tworzywa PVC. Podstawka powstała z zaginanego tworzywa PMMA. Plansze z wyciętymi fragmentami wyfrezowano w płycie PCV.

The cards are made of printed PVC. The stand has been created from folded PMMA. The boards with cut-out sections have been milled in a PVC plate.

66

w zor n ic t wo U P

Magdalena Zębala Gra dla dwojga

67

D

D

dy plomy

Magdalena Zębala Gra dla dwojga

68

w zor n ic t wo U P

69

D

Magdalena Zębala Gra dla dwojga

D dy plomy

70

w zor n ic t wo U P

71

D

D

dy plomy

Joanna Opałko Kompaktowa kuchnia mobilna Compact mobile kitchen PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Wielofunkcyjny

mobilny mebel na planie koła, pełniący funkcję niewielkiego aneksu kuchennego. Obiekt zawiera podstawowe funkcje potrzebne do przygotowywania posiłków: jest wyposażony w zlew, palniki gazowe, przestrzeń umożliwiającą obróbkę składników potraw oraz miejsce do przechowywania produktów spożywczych i sprzętów do gotowania. Okrągły blat zawiera w sobie funkcjonalny program czynności w kolejności przygotowywania posiłku. Użytkownik porusza się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wykonując kolejne czynności kuchenne.

ENG/ A

multifunctional mobile piece of furniture on a circular plan, acting as a small kitchenette.

The object provides the basic functions needed to prepare a meal: it is equipped with a sink, gas burners, a space that enables treatment of ingredients and a place to store food and cooking utensils. A round top contains a functional program of activities in order of the meal preparation. The user moves clockwise performing consecutive kitchen activities.

A multi-functional countertop is made of Corian, the supporting structure from powder-coated steel, and countertops with flat surfaces are made of solid wood.

Wielofunkcyjny blat wykonany jest z corianu, konstrukcja nośna ze stali malowanej proszkowo zaś blaty o płaskich powierzchniach wykonano z litego drewna.

72

w zor n ic t wo U P

Joanna Opałko Kompaktowa kuchnia mobilna

73

D

D

dy plomy

Joanna Opałko Kompaktowa kuchnia mobilna

74

w zor n ic t wo U P

75

D

D

dy plomy

Agnieszka Surma Odchowalnik dla kurcząt Chicken Brooder PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Kompaktowy

zestaw elementów umożliwiających rozpoczęcie prywatnej hodowli ptactwa domowego. Obiekt przeznaczony jest dla ludzi młodych żyjących w miastach, nie mających kontaktu z naturą i życiem wiejskim. Odchowalnik składa się z kilku części o różnych funkcjach.

Głównym elementem zestawu jest plastikowa kopuła z lampą grzewczą zamykająca drewnianą podstawę zaopatrzoną w termostat, która pełni funkcję karmnika. Dodatkową częścią zestawu jest odkryty wybieg zabezpieczony siatką ochronną.

Gdy kurczęta są już odchowane produkt uzyskuje drugie życie. Plastikowa kopuła zamienia się w wiszącą lampę, wybieg może posłużyć za pojemnik, a drewniana podstawa może zafunkcjonować jako niski stolik.

ENG/ A

compact set of elements to launch a private poultry breeding. The object is designed for young people living in cities, who are not in contact with nature and rural life. The brooder consists of several parts with different functions.

The main element of the set is a plastic dome with a heating lamp closing a wooden base with a thermostat, which acts as the feeder. An additional part of the set is an outdoor enclosure protected by a mesh. When the chickens are already reared, the product gets a second life. The plastic dome turns into a hanging lamp, the enclosure can serve as a container, and the wooden base can act as a low table.

The dome with the enclosure and items of equipment of the feeder are made of polystyrene. The base connected to the dome and enclosure legs are built of solid wood.

Kopuła wraz z wybiegiem i elementami wyposażenia karmnika, wykonane zostały z polistyrenu.

Podstawa łącząca się z kopułą oraz nogi wybiegu powstały z litego drewna.

76

Agnieszka Surma Odchowalnik dla kurczÄ…t

w zor n ic t wo U P

77

D

Agnieszka Surma Odchowalnik dla kurczÄ…t

D dy plomy

78

w zor n ic t wo U P

79

D

D

dy plomy

Agnieszka Surma Odchowalnik dla kurczÄ…t

80

w zor n ic t wo U P

81

D

D

dy plomy

Iwona Pieczara Odpoczynek przedszkolaka Rest in kindergarten PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Gniazdownik to mata umożliwiająca stworzenie

ENG/ Gniazdownik (Nestling)

is a mat that enables creating a place for daily rest or sleep of a child in kindergarten, making it possible to respect his or her individual needs. The shape of the mat refers to the leaf of Monstera and thanks to the polyurethane foam, the object is lightweight and easy to carry; in addition, the openwork cutouts make it easy to build a spatial “nestle”. The foam has been secured by a flexible, removable cover, on which there has been printed a tag-manual. Folding and unfolding of the mat is facilitated by a cord with stoppages built in the edge. Pulling the cord reduces the distance between the cutouts which causes the flat foam turns into a spatial object.

miejsca do dziennego odpoczynku lub snu dziecka w przedszkolu, dając możliwość respektowania jego indywidualnych potrzeb. Kształt wykroju maty nawiązuje do liścia monstery, a dzięki zastosowaniu pianki poliuretanowej obiekt jest lekki i łatwy w przenoszeniu, zaś ażurowe wycięcia ułatwiają zbudowanie przestrzennego „gniazda”. Pianka zabezpieczona została elastycznym, zdejmowanym pokrowcem, na którym nadrukowano metkę-instrukcję obsługi. Składanie i rozkładanie maty ułatwia wbudowany w krawędź sznurek z blokadami. Ściągnięcie sznurka powoduje zmniejszenie odległości między wycięciami, przez co płaska pianka zamienia się w obiekt przestrzenny.

Baza maty wykonana jest z wycinanej pianki poliuretanowej. Warstwa zewnętrzna została uszyta z poliestrowej tkaniny typu „stretch”. Sznurek oraz zamontowane na nim blokady są z tworzywa sztucznego.

The mat base is made of cut polyurethane foam.

The outer layer is made of a polyester stretch-type fabric. The cord and the stoppages mounted on it are made of plastic.

82

Iwona Pieczara Odpoczynek przedszkolaka

w zor n ic t wo U P

83

D

D

dy plomy

Iwona Pieczara Odpoczynek przedszkolaka

84

w zor n ic t wo U P

85

D

Iwona Pieczara Odpoczynek przedszkolaka

D dy plomy

86

w zor n ic t wo U P

87

D

D

dy plomy

Iwona Pieczara Odpoczynek przedszkolaka

88

w zor n ic t wo U P

89

D

D

dy plomy

Olga Mońka Blat kuchenny dla osób niewidomych Worktop for blind people PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Obszar

roboczy blatu zawiera rozwiązania funkcjonalne wspierające organizację prac kuchennych osób niewidomych i niedowidzących.

Powstał projekt, który może być przeznaczony do montażu w standardowych meblach oraz do samodzielnego użycia na zaproponowanym stojaku. W sposób oszczędny, a zarazem skuteczny, studentka osiąga zamierzony cel uporządkowania przestrzeni roboczej w kuchni używanej przez osoby niewidzące, w celu zwiększenie efektywności pracy oraz bezpieczeństwa. Klarowny układ blatu i zestaw przystawek jest przemyślany i funkcjonalny. Zaproponowane rozwiązanie czyszczenia blatu przez odpowiedni otwór na pewno ułatwi pracę w kuchni osobom niewidomym.

Blat wyposażony jest dodatkowo w plastikowy przybornik oraz miejsce na kubek.

ENG/ The countertop workspace provides

functional solutions to support the organization of work of the kitchen of the blind and visually impaired. There has been created a project that can be installed in standard furniture or independently used with the proposed rack. In a frugal, yet efficient manner, the student achieves her goal of organizing the kitchen workspace used by blind people, to increase work efficiency and safety. The clear arrangement of the top and set of attachments are well thought out and functional.

A proposed solution of cleaning the countertop through the hole will certainly facilitate working in the kitchen for the blind. The top is additionally equipped with a plastic toolbox and a cup holder.

The countertop and cutting board are made of solid wood. Additional elements such as bowl and toolbox with stabilizing base have been formed from polystyrene.

Blat i deska do krojenia wykonane są z litego drewna. Dodatkowe elementy, takie jak miska i przybornik ze stabilizującą podstawką, powstały z polistyrenu.

90

Olga Mońka Blat kuchenny dla osób niewidomych

w zor n ic t wo U P

91

D

D

dy plomy

Olga Mońka Blat kuchenny dla osób niewidomych

92

w zor n ic t wo U P

93

D

Olga Mońka Blat kuchenny dla osób niewidomych

D dy plomy

94

w zor n ic t wo U P

95

D

D

dy plomy

Michał Jachymek Stanowisko pracy projektanta Designer’s Workplace PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Kompaktowy,

a zarazem wielofunkcyjny aneks do biurka młodego projektanta. Obiekt pomaga w organizacji miejsca pracy, poszerza pole robocze, jest łatwy do utrzymania w czystości, a po złożeniu zajmuje niewiele miejsca. Aneks składa się z dwóch części: wielofunkcyjnej szafki oraz dołączonego do niej rozkładanego blatu. Skrzynia jest wyposażona w zsyp na odpadki połączony z wyjmowanym koszem, liczne szuflady i schowki, miejsce na kubek oraz listwę z gniazdami elektrycznymi podłączaną do źródła prądu. Blat po rozłożeniu utrzymuje się na łamanym stelażu, posiada wbudowaną matę do cięcia i podziałkę liniową.

ENG/ A

compact, yet multifunctional annex to the desk of a young designer. The object helps to arrange the workplace, expands the working area, it is easy to keep clean, and when folded, it takes up little space. The annex consists of two parts: a multifunctional cabinet and a fold out top attached to it. The box is equipped with a waste chute connected to a removable bin, numerous drawers and storage compartments, cup holder and a power strip with electrical outlets plugged in to the power source. The folded top is maintained by a folding frame; it has a built-in cutting mat and a linear scale.

A large part of the object is made from hardwood plywood. The mechanisms of drawers, folding frame of the top and the trash bin are formed from powder-coated steel.

Znacząca część mebla wykonana jest ze sklejki drewna drzew liściastych. Mechanizmy szuflad, łamany stelaż blatu oraz kosz na śmieci, powstały ze stali malowanej proszkowo.

96

w zor n ic t wo U P

Michał Jachymek Stanowisko pracy projektanta

97

D

Michał Jachymek Stanowisko pracy projektanta

D dy plomy

98

w zor n ic t wo U P

99

D

Michał Jachymek Stanowisko pracy projektanta

D dy plomy

100

w zor n ic t wo U P

101

D

D

dy plomy

Patrycja Trzaska Kombinezon dla mechanika lotniczego Aircraft Mechanic Overalls PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Komfortowy

ubiór ochronny dla mechanika lotniczego, wyposażony w oznaczone miejsca przechowywania narzędzi. Jednoczęściowy kombinezon uszyty jest z kilku różnych tkanin o zróżnicowanych właściwościach. Większa część powierzchni ubioru wykonana została z niepalnej, wodo- i olejoodpornej tkaniny, pozostałe części to niepalny materiał antyelektrostatyczny. Widoczność mechanika podczas pracy podnoszą taśmy odblaskowe, zaś korzystanie z kieszeni ułatwiają fluorescencyjne detale i uchwyty zamków. Kombinezon posiada regulacje umożliwiające lepsze dopasowanie, miejsce na identyfikator oraz elastyczne zaczepy na narzędzia umieszczone w kieszeniach.

Na kolanach i łokciach wprowadzone zostały miękkie ochraniacze.

ENG/ A

comfortable protective clothing for an aircraft mechanic, equipped with marked locations for tools storage. The one-piece suit is sewn of several different fabrics with different properties. The greater part of the surface of the cloth is made of non-combustible water- and oil-resistant textile and other parts are antistatic non-combustible material. The visibility of the mechanic at work is raised by reflective tapes and using pockets is easier thanks to fluorescent details and zip grips. The overalls is adjustable to allow a better fit, has a place for ID and flexible loops for tools in the pockets. On the knees and elbows, there are soft protectors.

The suit is entirely made of lightweight, soft and non-combustible textile materials.

Kombinezon w całości wykonany jest z lekkich, miękkich i niepalnych materiałów tekstylnych.

102

Patrycja Trzaska Kombinezon mechanika lotniczego

w zor n ic t wo U P

103

D

Patrycja Trzaska Kombinezon mechanika lotniczego

D dy plomy

104

w zor n ic t wo U P

105

D

Patrycja Trzaska Kombinezon mechanika lotniczego

D dy plomy

106

w zor n ic t wo U P

107

D

D

dy plomy

Urszula Jędruch Kubek dla starszej pani Mug for an Older Lady PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Ceramiczny

zestaw do picia ciepłych napojów, przeznaczony dla starszych pań. Naczynie posiada dodatkową funkcję zachęcania osób starszych do działań twórczych. Każdy z kubków posiada zagłębienie, które jest miejscem na robioną na drutach włóczkową opaskę. Na talerzykach umieszczono instrukcje/wzory różnych ściegów, mogących posłużyć do stworzenia własnej opaski. Włóczkowy element dodatkowo izoluje dłoń od rozgrzanego kubka. Projekt w założeniu ma aktywizować osoby starsze często pozostające samotnie w domach, jest również ciekawą formą indywidualizacji tradycyjnych przedmiotów użytkowych.

Kubki z podstawkami wykonano ze szkliwionej ceramiki. Opaski powstały z naturalnej wełny.

ENG/ A

ceramic set for hot drinks, designed for older ladies. The vessel has an additional function of encouraging the elderly to creative activities.

Each mug has a hollow that is a place for a knit woollen band. On the plates, there are instructions/patterns of the different stitches, which can be used to create an original band. Also, the woollen element further isolates a hand from the hot mug. The design is to activate the elderly, who often remain alone in their homes; it is also interesting form of individualization of traditional utilitarian objects.

Mugs with stands are made of glazed ceramics.

The bands are formed of natural wool.

108

w zor n ic t wo U P

Urszula Jędruch Kubek dla starszej pani

109

D

D

dy plomy

Urszula Jędruch Kubek dla starszej pani

110

w zor n ic t wo U P

111

D

D

dy plomy

Tomasz Różak Ul miejski Urban Beehive PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Projekt

jest odpowiedzią na narastający problem masowego wymierania pszczół miodnych (syndrom CCD – Zapaść Kolonii Pszczelej).

Ul ten daje się zainstalować w przestrzeni miejskiej dzięki dużej zdolności adaptacyjnej pszczół.

Obecność kolonii pszczelich w mieście pełni funkcję edukacyjną i przyczynia się do rozpowszechnienia wiedzy o problemie wymierania tych cennych owadów. Ul wykonany jest z drewna, zaś części jego fasady z masy papierowej uzyskanej z dokumentów lądujących w biurowych niszczarkach. Projekt podejmuje zagadnienie recy-

ENG/ The

project is a response to the growing problem of mass extinction of honey bees (the CCD syndrome – Colony Collapse Disorder).

The beehive can be installed in urban areas due to the high adaptive capacity of bees. The presence of bee colonies in the city has an educational function and contributes to the dissemination of knowledge about the problem of extinction of these valuable insects. The hive is made of wood, and parts of its façade are formed from paper pulp obtained from documents ending up in office shredders. The project addresses the issue of recy-

klingu i w dowcipny sposób, zamienia pracowników korporacji w „pożyteczne owady” generujące surowiec służący do budowy ula.

cling and, in a humorous way, turns employees of corporations into “beneficial insects” that generate the raw material used to build the hive.

Konstrukcja nośna ula i elementy wewnętrzne wykonane są z litego drewna. Wentylatory powstały z blachy stalowej. Wypełnienia fasady ula to klejona masa papierowa.

The supporting structure of the hive and its internal components are made of solid wood. The fans have been formed from sheet steel. The facade fillings are glued paper pulp.

112

Tomasz R贸偶ak Ul miejski

w zor n ic t wo U P

113

D

Tomasz R贸偶ak Ul miejski

D dy plomy

114

w zor n ic t wo U P

115

D

Tomasz R贸偶ak Ul miejski

D dy plomy

116

w zor n ic t wo U P

117

D

Tomasz R贸偶ak Ul miejski

D dy plomy

118

w zor n ic t wo U P

119

D

D

dy plomy

Urszula Grad Siedzisko do przestrzeni publicznej Public Space Seat PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Modułowy mebel do otwartych przestrzeni

publicznych dający możliwość siedzenia „razem i osobno”. Przedmiot pozwala na tworzenie różnych układów przestrzennych poprzez zestawianie i obracanie poszczególnych siedzisk. Można przyjąć na nim dwie pozycje, siedzącą i półleżącą. Siedzisko po obróceniu na bok przekształca się w blat tymczasowego stanowiska pracy. Transparentna powierzchnia siedziska i oparcia może stanowić nośnik dla informacji graficznych, reklam lub sztuki miejskiej.

ENG/ A

modular piece of furniture for public open spaces providing an opportunity to sit “together and separately”. The object allows to create different spatial systems by combining and rotating individual seats. It may be set in two positions, sitting and reclining. After rotating to the side, it is transformed into a countertop of a temporary workplace. The transparent surface of the seat and backrest can be a carrier for information graphics, advertisements or urban art.

Mebel wykonany jest w całości z tworzywa sztucznego. Boki mebla są matowe i barwione w masie, natomiast płaszczyzna siedziska i oparcia to transparentny poliwęglan.

This piece of furniture is made entirely from plastic. The sides of the cabinet are opaque and through-coloured, and the plane of the seat and back is a transparent polycarbonate.

120

w zor n ic t wo U P

Urszula Grad Siedzisko do przestrzeni publicznej

121

D

D

dy plomy

Urszula Grad Siedzisko do przestrzeni publicznej

122

w zor n ic t wo U P

123

D

Urszula Grad Siedzisko do przestrzeni publicznej

D dy plomy

124

w zor n ic t wo U P

125

D

D

dy plomy

Martyna Gadziała Zabawka terapeutyczna dla dzieci autystycznych Therapeutic Toy for Autistic Children PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Pako to

interaktywna zabawka mająca ułatwiać codzienną terapię dzieci autystycznych powyżej trzeciego roku życia. Przedmiot to pluszowy miś do przytulania z grą edukacyjną. Zabawka pomaga dziecku zapamiętać i zrozumieć ludzkie emocje, jest również świetnym instrumentem do ćwiczeń manualnych, społecznych i koncentracyjnych.

Twarz pluszaka pokryta jest miękkimi guzikami, które stanowią punkty zaczepienia dla „rysunku emocji” wykonanego z czerwonego sznurka.

Dziecko starannie haftuje mimikę pluszaka

ENG/ Pako is an interactive toy intended to facilitate

korzystając z zestawu kolorowych kart. Na ich odwrocie znajdują się podpowiedzi dla opiekuna jak omawiać z dzieckiem emocje pojawiające się na twarzy zabawki.

caregiver on how to discuss emotions on the face of the toy with the child.

the daily treatment of autistic children of above three years of age. The object is a soft teddy bear with educational game. The toy helps the child to remember and understand human emotions; it is also a great tool for manual, social and concentration exercises. Its face is covered with a soft buttons, which are the anchor points for an “emotion drawing” made of a red string. The child carefully embroider the toy facial expressions using a set of coloured cards. On their reverse side, there are tips for the

The object is made of hypoallergenic and soft materials not causing irritation in children.

Przedmiot wykonany jest z hipoalergicznych i miękkich materiałów nie powodujących podrażnień u dzieci.

126

Martyna Gadziała Zabawka terapeutyczna dla dzieci autystycznych

w zor n ic t wo U P

127

D

Martyna Gadziała Zabawka terapeutyczna dla dzieci autystycznych

D dy plomy

128

w zor n ic t wo U P

129

D

D

dy plomy

Martyna Gadziała Zabawka terapeutyczna dla dzieci autystycznych

130

w zor n ic t wo U P

131

D

Martyna Gadziała Zabawka terapeutyczna dla dzieci autystycznych

D dy plomy

132

w zor n ic t wo U P

133

D

D

dy plomy

Natalia Cichowska Osobista przenośna szafa Personal Portable Wardrobe PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Połączenie

szafy z walizką skierowane do osób często zmieniających miejsce zamieszkania.

Obiekt w codziennym użytku funkcjonuje jako niewielkich rozmiarów szafa, mogąca pomieścić podstawowy zestaw ubrań i akcesoriów. Na czas przeprowadzki przedmiot można przekształcić w szczelnie zamkniętą walizkę ułatwiającą transport wiszącej na wieszakach odzieży. Obiekt jest lekki i łatwy w obsłudze, oprócz systemu zapinanych na rzepy kołnierzy uszczelniających, transport ułatwiają szelki niczym w turystycznym plecaku.

Sztywny stelaż i mechanizmy ułatwiające składanie wykonane są z aluminium. Miękkie elementy jak tkaninowy pokrowiec i sznurek powstały z materiałów wodoodpornych.

ENG/ A

combination of a cabinet with a suitcase addressed to individuals often changing their place of residence. In daily use, the object acts as a compact cabinet, which can accommodate a basic set of clothes and accessories. At the time of moving, the object can be converted into a tightly closed suitcase for easy transport of clothes on hangers. The object is lightweight and easy to use; beside the Velcro-type fastening sealing flanges system, the transportation is facilitated by braces like in a tourist backpack.

The rigid frame and folding mechanisms are made of aluminium. Soft elements such as the fabric cover and cord are formed from waterproof materials.

134

w zor n ic t wo U P

Natalia Cichowska Osobista przenośna szafa

135

D

D

dy plomy

Natalia Cichowska Osobista przenośna szafa

136

w zor n ic t wo U P

137

D

D

dy plomy

Magdalena Grzebyk Hulajnoga korekcyjna Corrective scooter PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Mobilna

zabawka połączona z elementami korygującymi płaskostopie u dzieci w wieku

ENG/ A

przedszkolnym. Według statystyk w Polsce dolegliwościami stóp objętych jest około 70-80% populacji, a wady stóp stwierdza się już u dzieci w wieku od 3-5 lat. Tak częste występowanie płaskostopia pozwala mówić o tych wadach jak o schorzeniu społecznym. Zaprojektowana hulajnoga jest formą terapii poprzez zabawę. Przedmiot zachowuje wszystkie tradycyjne funkcje hulajnogi, natomiast za właściwości korekcyjne odpowiadają, dodane na platformie hulajnogi, modułowe klocki oddziaływujące na spód stopy dziecka. Kolorowe elementy wykonane są z miękkiej pianki, przez co pomimo geometrycznych kształtów są łagodne dla stopy dziecka.

According to statistics, in Poland, foot ailments involve about 70-80% of the population, and the feet defects are diagnosed even with children aged 3-5 years. Such frequent occurrence of flat feet may indicate that the defect is a social disorder.

The designed scooter is a form of therapy through play. The object retains all the traditional functions of a scooter, while the corrective properties are provided by modular blocks added to the platform of the scooter, effecting on the underside of the child’s foot. The colourful design elements are made of soft foam, which, in spite of geometric shapes, are gentle to the child’s foot.

Większość elementów hulajnogi powstała z litego drewna. Zawiasy i części połączenia kół są ze stali.

Klocki wykonane zostały z pianki EVA .

mobile toy combined with corrective elements for flat feet in children of preschool age.

Most elements of the scooter are formed from solid wood. The hinges and parts of the wheel joints are made of steel wheels. The blocks are made of EVA. 138

w zor n ic t wo U P

Magdalena Grzebyk Hulajnoga korekcyjna

139

D

D

dy plomy

Magdalena Grzebyk Hulajnoga korekcyjna

140

w zor n ic t wo U P

141

D

D

dy plomy

Angelika Nykiel Siedzisko do rehabilitacji w domu Seat for rehabilitation at home PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Siedzisko

dynamiczne służące do domowej rehabilitacji nastoletnich osób dotkniętych skoliozą kręgosłupa. Działanie siedziska opiera się na metodzie rehabilitacji SpineCor bazującej na wzmocnieniu siły odpowiednich mięśni postularnych. W założeniu tej metody siedzisko podczas ćwiczeń powinno umożliwić balansowanie ciała.

Zaprojektowany obiekt składa się z dwóch części, górnej – tapicerowanej miękkiej powierzchni siedziska oraz dolnej – opartej na czterech nogach konstrukcji nośnej. Połączenie za pomocą „stawu kulkowego” wymuszają konieczność balansowania przez siedzącego użytkownika. Do siedziska dołączony jest kołek unieruchamiający połączenie co pozwala na przekształcenie przedmiotu w zwykły taboret.

Górna część siedziska wykonana jest z drewna litego, tapicerowanego gąbką i tkaniną obiciową.

Dolna część nośna siedziska wraz z kołkiem powstały z litego drewna.

ENG/ A

dynamic seat used for home rehabilitation of adolescent people affected by scoliosis. The operation of the seat is based on the SpineCor rehabilitation method aimed at strengthening appropriate posture muscles. In principle of this method, during exercise, the seat should enable balancing of the body. The designed object consists of two parts: the top is a soft upholstered seat surface and the bottom is based on four legs of the supporting structure. Using a “ball joint” forces the need of balancing by the seated user. There is a pin immobilizing the joint attached to the seat, allowing the transformation of the object into a plain stool.

The top part of the seat is made from solid wood, upholstered with foam and upholstery fabric. The bottom bearing part of the seat with the pin are formed from solid wood.

142

Angelika Nykiel Siedzisko do rehabilitacji w domu

w zor n ic t wo U P

143

D

Angelika Nykiel Siedzisko do rehabilitacji w domu

D dy plomy

144

w zor n ic t wo U P

145

D

Angelika Nykiel Siedzisko do rehabilitacji w domu

D dy plomy

146

w zor n ic t wo U P

147

D

D

dy plomy

Antoni Kwiatkowski Siedzisko do zmiennych pozycji Variable Positions Seat PRO M OTOR: DR DAG MAR A L ATA ŁA

PL/ Pojedynczy

mebel pozwalający na przyjmowanie trzech pozycji siedzących. Obiekt dzięki możliwości łatwego obrócenia ramy i zamianę ruchomej części siedziska z wymiennym oparciem, może stać się fotelem, krzesłem lub siedziskiem do klękosiadu. Przedmiot pozwala na przyjmowanie dynamicznej pozycji siedzącej, która sprzyja zachowaniu równowagi układu mięśniowo-szkieletowego. Mebel powstał w oparciu o dane antropometryczne i spełnia wymogi ergonomii pozycji siedzącej.

ENG/ A

single piece of furniture to take three seated positions. Due to an option of easy rotating of the frame and replacing the movable part of the seat with removable backrest, the object can become an armchair, a simple chair or a kneeling chair. The object enables taking a dynamic sitting position, which favours maintaining the balance of the musculoskeletal system. The piece of furniture is based on anthropometric data and meets the requirements of an ergonomic sitting position.

Stelaż konstrukcji nośnej powstał z drewna litego, zaś ruchome części siedziska i oparcia to sklejka tapicerowana tkaniną obiciową z miękkim wypełnieniem.

The bearing frame has been built from solid wood, and the moving parts of the seat and backrest are plywood upholstered with fabric with a soft filling.

148

Antoni Kwiatkowski Siedzisko do zmiennych pozycji

w zor n ic t wo U P

149

D

D

dy plomy

150

Antoni Kwiatkowski Siedzisko do zmiennych pozycji

w zor n ic t wo U P

151

D

D

dy plomy

Kaja Męclewska Podajnik do herbaty Tea feeder PRO M OTOR: DR BARTOSZ MU CHA

PL/ Ręczny

podajnik do herbaty zintegrowany z aplikacją mobilną. Urządzenie składa się z dwóch elementów: pierwszy to stojący podajnik do różnych gatunków herbaty, drugim jest interaktywna instrukcja obsługi, będąca aplikacją dla urządzeń mobilnych takich jak telefon komórkowy czy tablet. Aplikacja ma charakter gry, w której poprzez szereg pytań udaje się określić nastrój użytkownika i dopasować do niego odpowiednią mieszankę napoju. Wśród herbat znajdują się zioła na poprawę metabolizmu, uspokojenie, pobudzenie czy rozgrzanie. Podajnik pozwala na stworzenie spersonalizowanej mieszanki herbaty, a sama aplikacja na określenie naszego samopoczucia.

Obrotowy rdzeń podajnika wykonany został z litego drewna. Ręczne dozowniki rozmieszczone na rdzeniu powstały ze stali, a połączone z nimi kapsuły wykonano ze szkła.

ENG/ A

manual tea feeder integrated with a mobile application. The device consists of two parts: the first one is a standing feeder for different types of tea, the second is an interactive guide, which is an application for mobile devices such as mobile phone or tablet. The application is a game that goes through a series of questions to determine the user’s mood and tailor the right blend of the drink. The teas include: herbs to improve metabolism, sedation, agitation or warming up.

The feeder allows the user to create a personalized tea blend, and the application itself to determine our well being.

The rotary feeder core is made of solid wood.

Hand dispensers arranged on the core were formed of steel and the connected capsules were made of glass.

152

Kaja Męclewska Podajnik do herbaty

w zor n ic t wo U P

153

D

D

dy plomy

Kaja Męclewska Podajnik do herbaty

154

w zor n ic t wo U P

155

D

Kaja Męclewska Podajnik do herbaty

D dy plomy

156

w zor n ic t wo U P

157

D

158

Wydawca: Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Wydział Sztuki ul. Mazowiecka 43, 30-019 Kraków tel: (012)6626672 fax: (012)6626672 www. wydzialsztuki.up.krakow.pl www.design.up.krakow.pl insztuki@up.krakow.pl Teksty: mgr. Dominik Lisik, dr Bartosz Mucha, dr Dagmara Latała, dr Marcin Klag, dr hab. Halszka Ogińska Zdjęcia: Przemek Szuba www.przemekszuba.pl Redakcja: Dominik Lisik Koordynacja projektu: Biuro ds. Funduszy Unijnych Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie Projekt graficzny, skład i łamanie: Ula Kowal-Kiraga Tłumaczenia: B.T.Columbus Soren Gauger Druk: Drukarnia Know-How www.dkh.com.pl

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Wydział Sztuki Dziekan: dr hab. Alicja Panasiewicz prof.UP Instytut Grafiki i Wzornictwa Dyrektor: prof. UP Marcin Pawłowski Katedra Wzornictwa i Projektowania Wizualnego Kierownik: prof. dr hab. Grażyna Brylewska Podziękowania dla wszystkich wykładowców z Instytutu Sztuki UP zaangażowanych w proces kształcenia studentów kierunku zamawianego i grupie specjalistów zaproszonych do współpracy przy realizacji projektu - ,,Wzornictwo, Innowacja, Społeczeństwo”. Dziękujemy również za zaangażowanie i harmonijną współpracę koordynatorce merytorycznej projektu pani mgr Małgorzacie Martinek i specjalistce ds. finansowych pani mgr Karolinie Kwincie z Biura Projektów Unijnych UP. Kierownik projektu: prof. Grażyna Brylewska Publikacja zrealizowana w ramach projektu ,,Wzornictwo, Innowacja, Społeczeństwo”, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Numer ISBN:

159

ul. Podchorążych 2, tel.: 12 662 61 41 www.up.krakow.pl/insztuki www.facebook.com/wzornictwoup