A 1050- A (YA) WÎ LÊ HATIYE: KÊSA
105110521053-
1054-
10551056-
1057-
1058-
10591060-
10611062-
1063-
1064-
1065-
WÎ LÊ HATIYE (t.) eline fÈrsat geçti: ÒansÈ yaver etti (f.) la chance lui a sourit; il a eu de la veine (î.) fortune smiled on him ABONE, bnr. KIRIYAR ABONEYÎ, bnr. KIRIYARÎ ABORÎ (t.) ekonomi, iktisat (f.) économie (î.) economy ABORÎNAS (t.) iktisatçÈ (f.) écnonomiste (î.) economist ABRÛ, bnr. AVA RÛ ACA DIRAN (t.) fildiÒi kÈsmÈ, dentin (f.) ivoire (î.) dentine ACÛR, ECÛR, TIROZÎ, KILYAR (t.) acur (f.) concombre russe (î.) russian cucumber ADAN (t.) besin, gÈda (f.) aliment, substance nutritive (î.) food, nutriment ADÊ KIRIN (ADE), bnr. A…ÊV KIRIN ADINÊ ROJÊ, ROJA DIN (t.) ertesi gün (f.) lendemain (î.) the day after, the next day AGAH, bnr. HAC AGIR BERRA NAV WAN DA: agir berda nav wan, agir xist nav wan; ew berdan hev (t.) aralarÈna fitne fesat soktu, baÒlarÈnÈ belaya soktu (f.) il a semé la discorde, l’animosité entre eux (î.) he sowed discord between them AGIR BI ERDÊ KEVE GURZEK PÛ…Ê WÎ NA…EWITE (t.) ilgisiz, lakayt,gamsÈz (f.) indifférent, insouciant (î.) indifferent, have been struck by hod a stroke AGIR BI ERDÊ XISTIN: fesadî belav kirin; dubendiyê dixe nav herkesî (t.) fitne fesat yaratmak; birbirine düÒürmek (f.) semer la discorde (î.) to sow discord, drive a wedge between (two people) AGIR BI SERÊ ME KETIYE (t.) baÒÈmÈza bir bela geldi (f.) un malheur s’est abattu sur nous (î.) we have had a stroke of bad
luck 1066- AGIR DI ÇAVAN DE YE (t.) gözü kan bürümüÒ (f.) il voit rouge (î.) he sees red 1067- AGIR JÊ DIBARE, bnr. AGIR 1068-
106910701071-
1072-
1073-
1074-
1075-
1076-
10771078-
1079-
1080-
JI BER DIÇE AGIR JI BER DIÇE, AGIR JÊ DIBARE, AGIR JI DÊV DIBARE, AGIR JI DÊV DIÇE (t.) ateÒ püskürüyor (f.) il est très en colère (î.) he is very angry AGIR JI DÊV DIBARE, bnr. AGIR JI BER DIÇE AGIR JI DÊV DIÇE, bnr. AGIR JI BER DIÇE AGIR KETIYÊ (t.) 1) panifie kapÈlmÈÒ, 2) azmÈÒ, azgÈn (f.) 1) paniqué, exacerbé, 2) très excité, féroce (î.) 1) panic-stricken, 2) very agitated AGIR LI BER KULÎNA XWE DADA: mala xwe bi destê xwe xera kir (t.) evini kendi eliyle yaktÈ (f.) Il a causé son propre malheur (î.) he caused his own misfortune AGIR LI ME BARIYAYE (t.) büyük bir musibetle karÒÈlaÒtÈk (f.) une grande calamité nous est arrivée (î.) we have been struck by a disaster AGIR TÊ DE BÛN (t.) (cinsel) ateÒli (f.) avoir le feu au cul (î.) having ants in one’s pants AGIR XISTIYE DAWA XWE: li fesadî û belayê digere (t.) bela satan, nifak, kavga arayan (f.) il sème discorde et cherche querelle (î.) he is looking for (making) trouble AGIRÊ LI HERIYÊ DIÇE (t.) etkinlifii yok, etkisiz, verimsiz (f.) inefficace, improductif (î.) inefficient, unproductive AGIRÊ NÎV TEMIRÎ, bnr. XI…OR AGIRÊ PÛ… (t.) saman alevi (f.) feu de paille (î.) quick passing flame or passion AGIRÊ QOÇAN, AGIRÊ QURMAN (t.) kütük ateÒi (tecrübeli yaÒlÈ kimseler için), kalÈcÈ ateÒ (f.) feu de souche, feu durable, persévérant dans son action (î.) slow burning, persistent, lasting fire or passion AGIRÊ QURMAN, bnr. AGIRÊ QOÇAN
1081- AGIRÊ XWEDÊ (t.) 1) çok çalÈÒkan, çok becerikli,
1082-
1083-
108410851086-
1087-
1088-
10891090-
1091-
1092-
1093-
1094-
10951096-
1097109810991100-
1101-
ateÒ gibi, 2) azgÈn, inatçÈ (f.) agile, vif, intelligent (î.) agile, intelligent, very quick AHENGA DEMAN (t.) zamanlarÈn uyumu (f.) concordance des temps (î.) sequence of tenses AHENGA RAWEYAN (t.) kiplerin uyumu (f.) concordance des modes (î.) sequence of moods AJ, bnr. AJDA AJAR, bnr. BER Û BARÛT AJDA (t.) filiz (f.) pousse (î.) sprout AKÊR (çar lib in) (t.) karöser yük bafilama sÈrÈklarÈ (f.) batonnets de fixation de la charge (î.) load fixing bars (4 in number) AKÊRA SIRNIYÊ (t.) dingil tespit çubuklarÈ (f.) fixateurs de l’axe (î.) axle holding pins AL, bnr. ALA ALA, AL (t.) bayrak (f.) étendard, drapeau (î.) flag, standard ALALE, HELALE (t.) lale (f.) tulipe (î.) tulip ALAN (t.) yankÈ (f.) écho (î.) echo ALAN DAN (t.) yankÈlamak (f.) répercuter, produire un écho (î.) to echo, resound ALA…KIRIN (t.) kiriÒ kaplama (f.) pose des poutrelles (î.) covering of the joists ALAV, bnr. AMÛRET ALAYÎ, HENG : bi gelemperî ji 3-4 gurdan an, di siwariyan de ji 4-5 tofan pêk tê (t.) alay (f.) régiment (î.) regiment ALÇEN, bnr. ÇELEFÎK ALÇÎMEKA HESPÊ, bnr. GUHI…K ALETÊN ÇANDINIYÊ, bnr. AMÛRET ALFABE (t.) alfabe (f.) alphabet (î.) alphabet ALIFÊ VALA (t.) 1) çocuk yapamayan,
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 231 •
110211031104110511061107-
1108110911101111-
11121113-
1114-
111511161117-
1118-
1119-
1120-
11211122-
112311241125-
1126-
kÈsÈrlaÒmÈÒ kadÈn, 2) baÒÈ olmayan ev, aile (f.) femme qui ne peut plus enfanter (î.) a woman who is past childbearing age, 2) family without a head ALINC, bnr. PALÎN ALÎ, bnr. HÊL ALÎ, KÊLEK, bnr. TENGAL ALÎGOR, bnr. BERGOR ALÎKAR, bnr. ARÎKAR ALÎKARÊ NÎ…ANGIR (t.) niÒancÈ yardÈmcÈsÈ (f.) aide-tireur (î.) sharpshooter’s assistant ALKOZ, bnr. WARKOZ ALOQ, bnr. BEHÎVOK ALÛ, bnr. HILÛ ALÛÇE (t.) can erifii, aluçe (f.) prunelle (î.) sloe ALÛ…, bnr. GUHI…K AMAN, FIRAQ, FERA (t.) kap, kap kacak (f.) ustensile (î.) pots and pans AMANC, ARMANC (t.) hedef (f.) cible, objective, but (î.) target, goal, aim, purpose AMAN…O, bnr. FERA…O AMOJIN, bnr. JINAP AMÛRET, ALETÊN ÇANDINIYÊ, HACET, ALAV (t.) tarÈm araçlarÈ (f.) instruments aratoires (î.) agricultural instruments, tools AMÛRETÊN GIYA KI…ANDINÊ (t.) ot taÒÈma araçlarÈ (f.) moyens de transport du foin, traîneau (î.) hay transportation means ANANAS (t.) ananas (f.) ananas (î.) pineapple ANIX, ANÎS (t.) anason (f.) anis (î.) anise (l.) pimpinella anisum ANÎNEVE, bnr. ANÎNVE ANÎNVE, PA…VEANÎN, ANÎNEVE, VEANÎN (t.) geri getirmek (f.) ramener (î.) to bring back, to take back ANÎS, bnr. ANIX AP, bnr. MAM APANDÎS, RÛVIYA ZÊDE (t.) apandis (f.) appendice (î.) appendix APORE, QUTIFÎ
(t.) Òoke, panifie kapÈlmÈÒ (f.) choqué, stupéfait, apeuré (î.) shocked, appalled, stunned, 1127-
1128-
1129-
1130-
1131-
11321133-
11341135-
1136-
11371138-
1139-
11401141-
11421143-
11441145-
astounded AQIL BERDAN (t.) kafayÈ takmak, sevdalanmak (f.) être obsédé par (î.) to be obsessed with AQIL BI SER KUM KETIYE (t.) aklÈ havada (f.) qui a la tête dans les nuages (î.) scatterbrained, head in the clouds AQIL SIVIK (t.) alÈk (f.) simple d’esprit, peu intelligent (î.) simple, feebleminded AQILÊ SIVIK, BARÊ GIRAN (t.) baÒ belasÈ, (f.) casse-pied, (î.) irritating, pesky, annoying AQILMEND (t.) akÈllÈ (f.) sage (î.) wise AR, bnr. ARD ARBE…K (t.) çakmak taÒÈ (f.) silex (î.) flint ARC, bnr. IRC ARD, ARVAN, AR (t.) un (f.) farine (î.) flour ARDELING, ARDELÎN (t.) un olufiu (f.) conduit d’évacuation de la farine (î.) channel for collecting flour ARDELÎN, bnr. ARDELING ARDÊ CEHÎNÎ (t.) 1) bitmek bilmeyen 2) kalitesiz (f.) collant (î.) unending 2) crummy, of low quality ARDÛ (t.) kuru yakacak, yakÈt (f.) combustible solide (î.) solid fuel ARDÛ, bnr. SOTEBAR ARÊX, REXGERDÛM (t.) karöser taÒÈyÈcÈ (f.) porte-chassis (î.) chassis bearer ARGIND, bnr. ARGÛN ARGÛN, ARGIND, ARGÛN (t.) Òömine (f.) cheminée (î.) hearth, fire place ARGÛN, bnr. ARGIND ARI…T (t.) külün atÈndaki yanmÈÒ toprak, öfiülüp talk gibi kullanÈlÈr (f.) cendres fines utilisées comme talc (î.) fine ashes used as talcum pow-
• 232 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
der 1146- ARÎK, QARÇIK, SEPÎTK,
BINBAN (t.) tavan (f.) plafond (î.) ceiling 1147- ARÎKAR, ALÎKAR (t.) yardÈmcÈ, muavin (f.) assistant (î.) aide, assistant 1148- ARKOLK : ÒîÒa agir (t.) maÒa (f.) tisonnier (î.) tongs, pincers 1149- ARMANC (t.) amaç, erek, hedef (f.) but, objectif, cible (î.) goal, objective, target, aim 1150- ARMANC, bnr. AMANC 1151- AROK (t.) bir cins köfte (f.) une sorte de boulette farcie (î.) sort of meat ball 1152- ARSIM, bnr. HELAMET 1153- ARSIMÎ, BAHORÎ, BAPÊ…Î,
PERSÎVÎ (t.) nezle olan (f.) enrhumé (î.) having caught a cold 1154- ARSIM, HELAMET, PERSÎV,
ZEKEM (t.) nezle (f.) rhume (î.) cold, head cold 1155- ARSIMÎ BÛN (t.) nezle olmak (f.) s’enrhumer (î.) to catch a cold 1156- AR…ÎV (t.) arÒiv (f.) archive (î.) archives 1157- AR…ÛJIN, ASÛJIN, AR…ÛN,
A…ÛJIN, TAYÊ …ÛJINÊ (t.) çuvaldÈz ipi (f.) fil de grosse aiguille pour sacs
à grains (î.) pack needle thread 1158- AR…ÛN, bnr. AR…ÛJIN 1159- ARVAN, bnr. ARD 1160- ARVANÊ SALA TENG,
ARVANÊ SALA XERAB (t.) kara gün dostu (f.) ami des jours d’adversité, ami
fidèle (î.) true friend, friend in need 1161- ARVANÊ SALA XERAB, bnr. ARVANÊ SALA TENG 1162- ARVANÊ XWE LI Ê… KIR; a xwe got; got ez îj heme (t.) boÒ konuÒtu, o da afizÈnÈ açtÈ (f.) il a dit son mot aussi (î.) he asserted himself, made his presence felt 1163- ARÛNG, ZERDELE, QEYSÎ, MI…MI… (t.) kayÈsı
(f.) abricot (î.) apricot 1164- ASAS, bnr. HÎM 1165- ASASÊ LI SER BERÊF, XÎMA
1166-
1167-
1168-
1169-
117011711172-
11731174-
1175-
1176-
1177-
1178-
11791180-
11811182-
SER CEMEDÊ, XÎMA SER AVÊ (t.) temelsiz, kum üzerinde kurulu (Òato) (f.) sans fondement, bâti sur la neige (î.) baseless, unfounded built on sand, flimsy, jacking a firm base ASÊGEH (t.) müstahkem mevki (f.) fortification (î.) fortification, stronghold ASIN, HESIN (t.) demir (f.) fer (î.) iron ASÎMAN (t.) gök (f.) ciel (î.) sky ASK (t.) geyik (f.) cerf (î.) stag, hart, deer ASMÎN, bnr. SEMEN ASMÎN, bnr. YASEMÎN A… (t.) defiirmen (f.) moulin (î.) mill (flour mill) ASÛJIN, bnr. AR…ÛJIN ATA…E (t.) ataÒe (f.) attaché (î.) attaché ATE…KEDE : AGIRGEH (t.) ateÒ mabedi (f.) temple du feu (î.) fire temple A…Ê AVÊ (t.) su defiirmeni (f.) moulin à eau (î.) water mill A…Ê BETALAN (t.) aÒÈrÈ konuÒan (f.) moulin à paroles (î.) chatterbox A…Ê HAWARÊ, A…Ê NOKAN (t.) doymak bilmeyen, sürekli yiyen (f.) insatiable, goulu (î.) greedy, gluttonous A…Ê NOKAN, bnr. A…Ê HAWARÊ A…ÊV KIRIN, ADÊ KIRIN (ADE), (t.) yabani otlardan ayÈklamak (f.) sarcler (î.) to weed(garden), to clean (a field) A…HÊRÎ, bnr. A…VANÎ A…IK, bnr. BINDEVKA MADÊ
1183- A…IK, bnr. MADE 1184- A…IK, MADE (t.) mide (f.) estomac (î.) stomach 1185- A…IKÊ, bnr. SERDEVKA 1186-
118711881189-
1190-
11911192-
1193-
1194-
1195-
1196-
1197-
1198-
(t.) onulmaz bir Òekilde yok olmak (f.) disparaître sans laisser de
trace (î.) to be done for 1199- AVA A…EKÎ JI DEV ÇÛN,
MADÊ A…ÎKAR (t.) açÈk (f.) clair, évident (î.) clear, evident A…ÎT, bnr. BERFENDE A…ÎT, bnr. BERFENDE A…VAN, QERA…, (t.) defiirmenci (f.) meunier (î.) miller A…VANÎ, A…HÊRÎ (t.) defiirmene bufiday öfiütmeye giden (f.) personne qui apporte son blé au moulin (î.) someone bringing their wheat to be ground A…ÛJIN, bnr. AR…ÛJIN AV DI GUNIKÊN WÎ DE WERGERIYAYE, AV LI …EKOKÊN WÎ GERIYAYE, BALIX BÛYE (t.) ergenleÒmiÒ, ergenlifie ulaÒmÈÒ (f.) il est devenu pubère, il a atteint la puberté (î.) having reached puberty, having come of age AV DI NAVBERA WAN DE NAÇE (t.) aralarÈndan su sÈzmÈyor (f.) ils sont comme cul et cheemise (î.) thy are extremely close AV JI DEV ÇÛ, GILÊZ JI DEVÊ WÎ HAT (t.) afizÈnÈn suyu aktÈ (f.) ça lui a mis de l’eau dans la bouche (î.) it made his mouth water AV LI SER XWE ZELAL KIR (t.) sessiz kaldÈ, izini kaybettirdi (f.) il est parti pour revenir vite, mais n’est pas revenu (î.) he went for a a short time but he has not returned AV LI …EKOKÊN WÎ GERIYAYE, bnr. AV DI GUNIKÊN WÎ DE WERGERIYAYE AV RE…AND GUNÊ WÎ: 1) vala vegerandin, 2) rê li ber biserketinê girtin (t.) 1) eli boÒ çevirmek 2) baÒarÈsÈna engel olmak (f.) 1) renvoyer quelqu’un bredouille, les mains vides, 2) faire échouer, être fichu, être perdu (î.) 1) to send s.o. home emptyhanded 2) to cause to fail AV Û AV ÇÛN, ÇEM Û ÇEM ÇÛN
1200-
1201-
1202-
1203-
1204-
1205-
1206-
1207-
1208-
1209-
1210-
PIR ECÊBMAYÎ MAN, AVA HEFT …ORBEYAN JI DEV ÇÛN (t.) taacüp etmek, afizının suyu akmak (f.) être ébahi, baver d’étonnement (î.) to drool (with desire), to be amazed AVA BIN KAYÊ: kesê ku tiÒtên xwe bi dizî dike (t.) içten hesaplÈ, sinsi (f.) calculateur, sournois (î.) crafty, sly, calculating AVA BUHUREKÎ (t.) aynÈ tarafiÈn bezi (f.) du même acabit, du même bord (î.) cut from the same cloth, two peas in a pod AVA BUHUREKÎ, DIKIN PÎVAZÊ MI…AREKÊ, JI EYNÎ MALÎ (t.) aynÈ bezin parçasÈ (f.) de même eau, du même acabit (î.) in the same style, of the same type, cut from the same cloth AVA HEFT …ORBEYAN JI DEV ÇÛN, bnr. AVA A…EKÎ JI DEV ÇÛN AVA MEND (t.) durgun kirli su (f.) eau stagnante (î.) stagnant water AVA QE…AHIYÊ (t.) buzul akıntısı, buzulderesi (f.) torrent glaciaire (î.) subglacial stream AVA QÛNA CÊR : çi qenciyê pê dike, bê feyde ye (t.) beyhude emek (f.) vain effort (î.) wasted effort, pointless effort AVA RE… BI ÇAVAN DE HATIN: KOR BÛN, NEDÎTIN (t.) görmemek (f.) être aveugle (î.) to be blind AVA RÛ TEQANDIN AN QETANDIN (t.) hayasÈzlaÒmak (f.) devenir effronté, sans ver gogne (î.) to become shameless, have no shame AVA RÛ: ABRÛ, AVRÛ: HEYA (t.) haya (f.) vergogne (î.) shame AVA SERÎ GERM KIRIN (t.) suyunu ÈsÈtmak (f.) comploter la perte ou la mort
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 233 •
1211-
12121213-
1214-
1215-
1216-
1217-
1218-
12191220-
1221-
1222-
1223-
12241225-
1226-
1227-
de quelqu’un (î.) to plot s.o.’s. demise AVA WAN BI COKEKÊ DE NAÇE: LI HEVDU NAKIN (t.) anlaÒamÈyorlar (f.) ils ne peuvent pas se sentir (î.) they don’t get along, they don’t see eye to eye on sth AVA ZÊR, bnr. AVZÊR AVAKER (t.) imar eden, mimar (f.) batisseur (î.) builder AVAN (t.) yardakçÈ (f.) courtisan, flagorneur (î.) flatterer, fawner AVBIR, BÊRVÎ (t.) su kesici, vana (f.) vanne (î.) hatch, floodgate AVDAK, HEVDEYEK, TAYEK (t.) tel (saç teli) (f.) cheveu (î.) a hair AVDAN (t.) sulama (f.) arrosage (î.) watering, irrigation AVDESTXANE, DESTAVXANE, AVRÊJXANE, DA…IR (t.) tuvalet (f.) toilette (î.) toilet, wc, restroom AVDEW…O, bnr. DEV…O AVDÊR (t.) sulamacÈ (f.) arroseur, arroseuse (î.) sprinkler AVEZIBIL (t.) gübre Òerbeti (f.) engrais liquide, purin (î.) liquid manure AVÊTIN PA… GUHÊ XWE (t.) kulak ardÈ etmek (f.) faire la sourde oreille, négliger (î.) to ignore, disregard AVIS (t.) hamile, gebe (f.) grosse, enceinte (î.) pregnant AVIS BÛN, bnr. KETINA BEQÊ AVIYA KULÎLKÊ: yek li pey yekî çû û nehat (t.) ardÈ ardÈnda gidip gelmeden (f.) aller l’un après l’autre à la recherche de quelqu’un ou de quelque chose et ne pas revenir (î.) to leave one by one, never to return AVÎ ÇÛN, HAWÎ ÇÛN (t.) kaybolmak (f.) se perdre, s’égarer, (î.) to get lost, lose one’s way AVÎ ÇÛYIN
(t.) kaybolmak (f.) disparâtre (î.) to disappear 1228- AVÎ, bnr. HAWÎ 1229- AVÎ: XERÎB (t.) ecnebi, yabancÈ (f.) étranger (î.) foreign, strange 1230- AVPIZAVÎ KIRIN: ji bo
12311232-
1233-
1234123512361237-
1238-
1239-
1240-
1241-
1242-
1243-
1244-
zarok an pezên ku ji ber nexweÒiyê xwarin naxwin (t.) hastalÈk nedeniyle yemek yemeyen çocuk ya da hayvan için söylenir (f.) se dit d’enfants n’ayant pas d’appétit pour cause de maladie (î.) peaky (a child or animal which has lost its appetite due to illness AVRÊJEN, bnr. AVRÊJN AVRÊJK (t.) pisuar (f.) pissoire (î.) urinal AVRÊJN, AVRÊJEN ; meylbûna xanî ji bo ku av li ser xanî nemîne (t.) su efiimi (f.) inclinaison du toit pour l’écoulement de l’eau de pluie (î.) roof inclination AVRÊJXANE bnr. AVDESTXANE AVRÛ, bnr. AVA RÛ AVRÛ, bnr. AÛVRÛ AVTAV (t.) yafimur yüklü bulut (f.) nuage chargé de pluie (î.) rain cloud AÛVKAT, PARÊZER (t.) avukat (f.) avocat (î.) lawyer, advocate, attorney AÛVRÛ, AVRÛ (t.) haya, ar, haysiyet, onur, itibar (f.) vergogne (î.) shame, bashfulness AVZÊR : AVA ZÊR (t.) yaldız (f.) dorure (î.) gilt, gilding AWA (t.) hal, durum (f.) cas (î.) case (noun infection) AWARTE (t.) istisna, istisnaî (f.) exception, exceptionnel (î.) exception, exceptional AWARTEYÎ (t.) istisnai (f.) exceptionnel (î.) exceptional AWARTIN (t.) istisna tutmak (f.) exclure, faire exception (î.) to except, to exclude, to make an exception
• 234 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
1245- AWARTIN (BIAWÊRE!) (t.) istisna etmek (f.) excepter (î.) to except 1246- AWAYÊ BANGKÎ (t.) seslenme durumu (f.) vocatif (î.) vocative case 1247- AWAYÊ CIHKÎ (t.) yersel durum (f.) cas locatif (î.) locative case 1248- AWAYÊ DERAVÎ (t.) tüm arazi parçalarÈnÈn enleme-
sine birden sulanmasÈ (f.) arrosage en largeur de toutes
1249-
1250-
1251-
1252-
125312541255-
1256-
1257-
1258-
1259-
1260-
1261-
les parcelles (î.) watering in breadth all parcels of land AWAYÊ NAVKÎ (t.) yalÈn durum (f.) nominatif (î.) nominative case AWAYÊ PÊVEBERÎ (t.) yüklemsel durum (f.) cas attributif (î.) predicative case AWAYÊ TEWANDÎ (t.) efiik durum (f.) cas oblique (î.) oblique case AWAYÊN AVDANÊ (t.) sulama türleri (f.) procédés d’arrosage (î.) irrigation methods AWÊNE, bnr. AYÎNE AWIRDÛ bnr. ARDÛ AX (t.) toprak (f.) sol (î.) soil, dirt AX BI ÇAVÊ... KETIN (t.) hayÈflanmak, kaçÈrÈlmamasÈ gereken fÈrsatÈ kaçÈrmak (f.) déplorer une belle occasion ratée (î.) to regret missing a good opportunity AXA BI KILS (t.) kireçli toprak (f.) sol calcaire (î.) chalky soil AXA BI KÎLTE (t.) killi toprak (f.) sol argileux (î.) clayey soil AXA BI XÎZ (t.) kumlu toprak (f.) sol sablonneux (î.) sandy soil AXA BIN GÛ: bi kêrî tu tiÒtî nayê (t.) hiç bir iÒe yaramayan, defiersiz (f.) vaurien, vil, sans valeur (î.) good for nothing, worthless AXERE… (t.) kara toprak
(f.) terre noire (î.) black soil 1262- AXESOR (t.) kÈrmÈzÈ toprak (f.) terre rouge (î.) red soil 1263- AXE…ÎN (t.) gri toprak (f.) terre grise (î.) grey soil 1264- AXÊ (DERZÎYÊ) BIAVÊÎJ LI
ERDÊ NAKEVE: PIR QELE BALIX E (t.) ifine atsan yere düÒmez; kalabalÈk (f.) foule dense (où une aiguille ne pourrait toucher terre) (î.)jam-packed, extremely crowded 1265- AXIVÎN (t.) depreÒmek (f.) récidiver (maladie) (î.) to recur
1266- AXKIRIN, BANAX (t.) toprak döÒeme (f.) action de couvrir le toit en
1267-
12681269-
1270-
(f.) futur (î.) future
terre (î.) to cover the roof with earth AXPÎNE; TURABÊLK, ZIBIL, TRABÊLK (t.) ufalanmÈÒ toprak, gübre (f.) limon, engrais (î.) alluvium, manure AXTE, bnr. EXTE AXURÊ XWE XERA KIRIN: BI NANÊ XWE LEYISTIN (t.) bindifii dalÈ kesmek, çÈkarÈna aykÈrÈ hareket etmek (f.) couper la branche sur laquelle on est assis, agir contre ses intérêts (î.) cutting one’s own throat, acting against one’s own interests AYENDE (t.) gelecek
1271- AYÎNE : NEYNIK, AWÊNE (t.) ayna (f.) miroir (î.) mirror 1272- AYÎSANDIN (t.) tutuÒturmak, yakmak (f.) mettre le feu (î.) to set on fire 1273- AYÎSÎN (t.) tutuÒmak, yanmak (f.) brûler (î.) to burn, to be on fire 1274- AZBAT, bnr. AZBET 1275- AZBET, EZBET, AZBAT (t.) nesil, sülale (f.) postérité, génération descen-
dance (î.) generation, descendants
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 235 •
B 1276- BA BI BER GUH KETIN (t.) kulafiÈna kar suyu kaçmak,
sezmek (f.) avoir vent de quelqu’un
1277-
1278-
1279-
128012811282-
12831284-
1285-
12861287-
12881289129012911292129312941295-
1296-
12971298-
1299-
s’apaiser, décolérer (î.) to hear disquieting news BA BI BER KETIN (t.) hava kaçÈrmak, yellenmek (f.) lâcher des vents, péter (î.) to break wind, pass gas BA JI BER ÇÛN: PERÇA WÎ DANÎN (t.) yatÈÒmak, sakinleÒmek (f.) s’apaiser, décolérer (î) to calm down, cool down BA JI TE BARAN JI TE (t.) kendi önerip kendi cayan (f.) qui propose et qui change d’avis (î.) said of one who suggests sth., then reneges or changes his mind BA, bnr. NIK BAB, bnr. BAV BABELÎÇK, TILIYA GUSTÎLKÊ (t.) yüzük parmafiÈ (f.) annulaire (î.) ring finger BABELÎSK, bnr. BABÎSOK BABELÎSK: SEDSAL (t.) yüzyÈl (f.) siècle (î.) century BABET (t.) uygun, layÈk, deng (f.) convenable, digne (î.) fit, suitable, proper BABET, bnr. HEYBER BABÎSOK, BABLÎSOK, BABELÎSK (t.) hortum (f.) tourbillon (î.) whirlwind BABLÎSOK, bnr. BABÎSOK BABO, bnr. BAVO BABÛTANÎ, bnr. DIRÎHOP BACAN, bnr. BALÎCAN BACANAX, bnr. HEVLING BACANÊ RE…, bnr. BALÎCAN BACANÊ SOR, bnr. FIRINGÎ BACÊN NEYEKSER (t.) dolaylÈ vergiler (f.) impôts indirects (î.) indirect taxes BACÊN YEKSER (t.) dolaysÈz vergiler (f.) impôts directs (î.) direct taxes BADAN, bnr. Î…K DAN BADÎN : kaseya meyê (t.) bardak (f.) verre, coupe (î.) glass, goblet BAFÛR (t.) tiryak
(f.) éducation physique (î.) physical training 1300- BAGER (t.) kasÈrga (f.) ouragan, bourrasque (î.) hurricane, storm 1301- BAHOLÎ, bnr. PENÊRÊ
BAHOLÎ 1302- BAHORÎ, bnr. ARSIMÎ 1303- BAHOZ (t.) fÈrtÈna (f.) tempête (î.) storm, tempest 1304- BAJAR, …EHR (t.) Òehir (f.) ville, cité (î.) city, town 1305- BAJARAVAHÎ (t.) Òehircilik (f.) urbanisme (î.) urban planning 1306- BAJAROK (t.) küçük Òehir, kasaba (f.) bourg, bourgade (î.) small town 1307- BAKÊ… (t.) havalandÈrÈcÈ (f.) aspirateur, ventilateur (î.) aspirator, ventilator, fan 1308- BAKÊ…Î (t.) havalandÈrma (f.) ventilation (î.) ventilation 1309- BAKIR, PEPÛK (t.) guguk kuÒu (f.) coucou (î.) cuckoo 1310- BAL KI…ANDIN (t.) ihtar etmek (f.) avertir (î.) to warn 1311- BALAFIR, FIRINDE (t.) uçak (f.) avion (î.) airplane, aircraft 1312- BALAFIRA BOMBAVÊJ (t.) bombardÈman uçafiÈ (f.) bombardier (î.) bomber 1313- BALAFIRÊN DÛRGER (t.) uzun menzilli uçak (f.) long courrier (î.) long distance aircraft 1314- BALAFIRÊN NÊÇÎRVAN (t.) avcÈ uçafiÈ (f.) avion de chasse (î.) fighter (plane) 1315- BALAFIRHILGIR (t.) uçak gemisi (f.) porte-avions (î.) aircraft carrier 1316- BALAFIR…IKÊN (t.) uçaksavar (f.) (arme) anti- aérienne (î.) anti-aircraft 1317- BALGE, BALGÎ (t.) dingil yastÈfiÈ
• 236 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) coussin de l’axe (î.) axle’s seating 1318- BALGÎ , bnr. BALGE 1319- BALGÎ, bnr. ZEMBERÎ… 1320- BALIX BÛYE, bnr. AV DI
1321-
13221323-
1324-
1325132613271328-
1329-
1330-
1331-
1332-
1333-
13341335-
1336-
1337-
1338-
GUNIKÊN WÎ DE WERGERIYAYE BALÎCAN, BACAN, BACANÊ RE… (t.) patlÈcan (f.) aubergine (î.) eggplant BALÎV, bnr. ZEMBERÎ… BALKÊ…NAME (t.) ihtarname (f.) notification, avis d’avertissement (î.) official warning BALKI…ANDIN (t.) ihtar, ihtar etme (f.) avertissement (î.) warning BALTE, bnr. BIVIR BALTÛZ, bnr. HEMZIFT BALYOZ, bnr. GERAN BALYOZ, SEFÎR (t.) büyük elçi (f.) ambassadeur (î.) ambassador BALYOZXANE (t.) elçilik (f.) ambassade (î.) embassy BAMIYE (t.) bamya (f.) gombo, bamias (î.) okra, gumbo BAN (t.) dam (f.) toit (î.) roof BAN : JOR (t.) yukarÈ (f.) haut, partie supérieure (î.) upper part, top BAN, SERXANÎ, SERBAN (t.) dam, çatÈ (f.) toit (î.) roof BANAX, bnr. AXKIRIN BANDEV, MI…TÎ (t.) kar fÈrtÈnasÈ (f.) tempête de neige (î.) snowstorm, blizzard BANE…AN (t.) ünlem (f.) interjection (î.) interjection BANÊ CENCERÊ (t.) sürücü kulesi (f.) cabine de pilotage (î.) driver’s cab or seat BANGER, BANGOR, GUNDOR (t.) lofi (f.) rouleau en pierre pour comprimer un toit en terrre
1339-
13401341-
1342-
1343-
1344-
1345-
1346134713481349-
1350-
1351-
1352-
1353-
1354-
1355-
1356-
1357-
(î.) stone roller (used to roll the clay roof of a hause) BANGNÎ…AN (t.) ünlem iÒareti (f.) point d’exclamation (î.) exclamation mark BANGOR, bnr. BANGER BANÎ, JOR (t.) yukarÈ (f.) en haut, partie supérieure (î.) up, upstairs, upperpart BANK (t.) banka (f.) banque (î.) bank BANKGÊR (t.) bankacÈ (f.) banquier (î.) banker BANKGÊRÎ (t.) bankacÈlÈk (f.) la banque, le métier de banque (î.) banking BANKÎ (t.) bankasal (f.) bancaire (î.) pertaining to banking BAPÊ…, bnr. HELAMET BAPÊ…Î, bnr. ARSIMÎ BAPÎR, bnr. KAL BAQ (t.) demet (f.) bouquet (î.) bunch, bouquet BAQÊ GULAN (t.) gül demeti (f.) bouquet de fleurs (î.) bunch of flowers BAQÊ TEMBERIYÊ : TÛNCIK, TEMORÎ (t.) kahkül (f.) mèche (î.) forelock BAQIL (t.) bakla (f.) fève (î.) broad bean BARDAR (t.) yüklü (f.) chargée, enceinte (î.) loaded, laden, pregnant BAREGEH (t.) karargah (f.) quartier-général (î.) headquarters BARÊ ÊZINGÊ MIN (t.) Nuh deyip peygamber demeyen, inatçÈ (f.) têtu, tête de bois (î.) stubborn (as mule) BARÊ XWE LI TAJIYÊ KIRIN (t.) sermayeyi kediye yüklemek, iflas etmek (f.) faire faillite (î.) to go bankrupt BARGEH: DERGAH, QESR Û KO…K
(t.) dergah, saray (f.) palais, siège du pouvoir (î.) palace, headquarters
(î.) to disgrace one another 1374- BAV, BAB (t.) baba (f.) père (î.) father 1375- BAVÊ HEV ANÎN PÊ… ÇAVÊ
1358- BARGÎR (t.) beygir, yük atÈ (f.) cheval de somme (î.) packhorse 1359- BARKÊ… (t.) yük taÒÈyÈcÈ (f.) transporteur (î.) carrier 1360- BARLOQ, bnr. QEYSIK 1361- BASK, bnr. PÎ 1362- BASK, ÇENG, PER (t.) kanat (f.) aile (î.) wing 1363- BASKÊ WÎ SIST BÛN;
1364-
1365-
1366-
1367-
1368-
1369-
13701371-
1372-
1373-
1376-
13771378-
TENGÊ WÎ SIST BÛN (t.) yelkenleri suya indirmek (f.) rabattre ses prétentions (î.) to humble oneself, to knuckle under, to get down’s off one’s high horse BASKÊ… (t.) karasaban oku (f.) flèche de la charrue (î.) plough’s beam BASKÊ…ÊN MALIYÊ (t.) tapan çekme kollarÈ (f.) bras de traction de la herse (î.) harrow’s traction arm BASKÊ…ÊN MANGÊRÊ (t.) çekme kollarÈ (f.) traverses du râteau (î.) rake’s crosspiece BASKO KIRIN (t.) teleklerini yolamak, uçmaz hale getirmek (f.) couper les ailes de quelqu’un, réduire quelqu’un à l’impuissance (î.) to dip s.o.’s. wing, put s.o. in his place BASKO NEKIRIN (t.) fütursuz yalan söylemek, desteksiz atmak (f.) mentir sans vergogne (î.) to tell bald lies BASKORDÎ (t.) kolordu (f.) corps d’armée (î.) army corps BASÛ, bnr. BERFENDE BATÎ: GUN, HÊLIK (t.) taÒak (f.) testicule (î.) testicle BA…OK (t.) atmaca (f.) épervier (î.) sparrowhawk BAV JI HEV RE ÇÊKIRIN, BAVÊ HEV ANÎN PÊ… ÇAVÊ HEV (t.) birbirini rezil etmek (f.) s’entre déchirer, se couvrir mutuellement de honte
1379-
1380-
1381-
1382-
1383-
1384-
1385-
1386-
13871388-
1389-
1390-
HEV, bnr. BAV JI HEV RE ÇÊKIRIN BAVÊ HEV …EWITANDIN: HEVDU PERÎ…AN KIRIN (t.) anasÈnÈ afilatmak (biribirinin) (f.) se déchirer, s’entre-déchirer (î.) great trouble; to give each other time BAVMARÎ, bnr. ZIRBAV BAVO, BABO (t.) baba (çafirÈ) (f.) forme vocative de bav (î.) vocative case of bav BAWERMEND (t.) mümin, inançlÈ (f.) fidèle, croyant (î.) faithful, believer BAX (t.) afiaç bahçesi (f.) verger (î.) orchard BAXÇE (t.) sebze, meyve bahçesi, bahçe (f.) jardin (î.) garden BAYEK JI BER SERÊ XWE BERDAN (t.) tebdili hava (f.) changement d’air (î.) change of air BAYÊ SOR PÊ KETIN (t.) eli ayafiÈ tutulmak (f.) avoir pieds et poings liés; être immobilisé par le rhumatisme (î.) to be crippled, have one’s arms and legs tied be hobbled BAYÊ WÎ BILIND E (t.) havalÈdÈr, fiyakalÈdÈr (f.) il a grand air, il a la superbe (î.) high and might, haughty BAYÊ WÎ RABÛYE (t.) iÒleri yolunda (f.) il a le vent en poupe (î.) he has the wind in his sails BAZ (t.) dofian kuÒu (f.) faucon (î.) falcon, hawk BAZAR, bnr. SÛK BAZARA KAR (t.) iÒ piyasasÈ (f.) marché du travail (î.) labour market BAZBAZING; BAZINGÊ BAZÛYÊ (t.) pazÈ bilezifii (f.) bracelet du bras (î.) bracelet BAZDONEK, PÊBASK (t.) atlama taÒÈ (f.) pierre saillante sur laquelle on
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 237 •
1391-
139213931394-
1395-
1396-
1397-
1398-
13991400-
1401-
1402-
1403-
1404-
1405-
14061407-
1408-
s’appuie pour franchir un ruisseau (î.) stepping-stone BAZIN (t.) toka, bilezik (f.) anneau décoratif ou de consoli dation de la crosse d’un fusil (î.) decorative ring on the butt of a gun BAZINÊ DEST, bnr. QEVDIKA DEST BAZINGÊ BAZÛYÊ, bnr. BAZBAZING BAZIRGAN, TÊCIR (t.) tüccar (f.) commerçant (î.) trader, merchant BAZIRGANIYA DERVE (t.) dÈÒ ticaret (f.) commerce extérieur (î.) foreign trade BAZIRGANÎ (t.) ticaret (f.) commerce (î.) trade BEDBÎN, RE…BÎN (t.) karamsar (f.) pessimiste (î.) pessimist(ic) BEDBÎNÎ (t.) karamsarlÈk (f.) pessimisme (î.) pessimism BEDELMEHR, bnr. BERMEHR BEDEN (t.) büst, gövde (f.) buste, tronc (du corps) (î.) chest, bust, trunk (of the body) BEDENPARÊZÎ (t.) bedenefiitimi (f.) éducation physique (î.) physical education BEDGOMANÎ, …EWM (…OM), BÊOXIR (t.) ufiursuz (f.) qui porte malheur (î.) jynx, who brings misfortune BEF…IK (t.) kesici diÒ (f.) incisive (î.) incisor BEHÎV (t.) badem (f.) amende (î.) almond BEHÎVOK, ALOQ, GELALE (t.) bademcik (f.) amygdale (î.) tonsil BEHRDAR, bnr. PARDAR BEHRE: PAR (t.) pay (f.) part, lot (î.) share, lot, portion BEHREDAR (t.) ortak
(f.) associé, actionnaire (î.) associate, shareholder 1409- BEJ (t.) kara (f.) terre (î.) dry land 1410- BEJIK (t.) kÈtÈr (f.) variété de concombre (î.) variety of cucumber 1411- BEJIK, bnr. INCÛR 1412- BEJÎ : YABANÎ, NE AVÎ (t.) yabani, sussuz (f.) sauvage (î.) wild, savage 1413- BELA WÎ JÊ RE BE, bnr.
1414-
1415-
14161417-
1418-
1419-
1420-
1421-
142214231424-
1425-
1426-
14271428-
BÊTARÊ WÎ DI XIZNA WÎ DE BE BELA WÎ LI BER DERÊ WÎ BE, bnr. BÊTARÊ WÎ DI XIZNA WÎ DE BE BELALÛK (t.) yabani viÒne (f.) griotte sauvage (î.) wild morello cherry BELA…, bnr. KITANBELA… BELAVKER (t.) dafiÈtÈmcÈ (f.) distributeur (î.) distributor BELAVKIRIN (t.) dafiÈtÈm (f.) distribution (î.) circulation BELAVOK (t.) bildiri (f.) tract (î.) tract, flyer, leaflet BELAWELA (t.) darmadafiÈn (f.) éparpillé, dispersé (î.) scattered, all over the place BELEDIYE, …AREDARÎ (t.) belediye (f.) mairie (î.) city hall, mayoralty BELENGAZ, bnr. JAR BELENGAZ, bnr. XIZAN BELG (t.) yaprak (f.) feuille (î.) leaf BELGIHÊ DERWÊ…IYÊ (t.) derviÒlik hÈrkasÈ (f.) manteau rudimentaire du derviche (î.) dervish’s cloak BELIKA GUHÊ WÎ XWÊ NADE (t.) tÈnmÈyor (f.) ile ne réagit pas; il subit sans réagir (î.) he does not react submits BELIM, bnr. QERME BELT (t.) raf (f.) étagère
• 238 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(î.) shelf 1429- BELÛT, BERÛ (t.) palamut (f.) gland (î.) acorn 1430- BEN BI LINGAN NEKETIYE;
BÊ HEVSAR (t.) kuralsÈz; ipe sapa gelmez (f.) sans foi ni loi (î.) reckless, unbridled, undiscipli-
ned 1431- BEN, BENIK, BEND (t.) ip (f.) corde (î.) rope, cord, string 1432- BENAV, DARBENAV (t.) dÈÒ budak (f.) frêne (î.) ash (tree, timber) 1433- BENC, BENG (t.) bang otu (f.) jusquiame (î.) henbane 1434- BENCXWARÎ (t.) deli, çÈlgÈn (f.) fou (î.) mad, crazy 1435- BEND (t.) bend (f.) alinéa (î.) paragraph 1436- BEND (t.) makale (f.) article (î.) article, paper 1437- BEND, bnr. BEN 1438- BENDEGANÎ (t.) reaya sÈnÈfÈ (kÈsmÈ, takÈmÈ) (f.) plèbe (î.) plebeians, hoipolloi 1439- BENDEKE (t.) ot demetini bafilamaya
yarayan ot (f.) tige servant à attacher une
botte, lien (î.) stalk used to tie up a bale 1440- BENDER (t.) liman (f.) port (î.) port, harbour 1441- BENDIK (t.) tire (f.) trait d’union (î.) hyphen 1442- BENDNAME, GIRÊDAN (t.) akd, akid (f.) acte (î.) compact act 1443- BENÊ (BENIKÊ) DÛ …ÛJINÊ,
BENIKÊ DÛ HEBANÊ: DÛVIK (t.) birine ya da bir gruba uyan, tabi olan (f.) qui suit quelqu’un ou un groupe, qui s’adapte aux autres (î.) someone who adapts well to his environment
1444- BENÊ ÇADIRAN, bnr. 1445-
14461447-
1448-
1449-
1450145114521453-
1454-
1455-
14561457-
1458-
1459-
1460-
1461-
TENEÊF ÇADIRAN BENÊ WÎ RAGIRTIN, HEV SARÊ WÎ KI…ANDIN (t.) dizginini tutmak, kontrolü elden bÈrakmamak (f.) le tenir en laisse, le contrôler (î.) to pull in the reins on s.o. tight ten one’s hold, restrain BENG, bnr. BENC BENGÎ (t.) kara sevdalÈ, mecnun (f.) amoureux fou, passioné (î.) madly in love BENGÎN : BI EVÎNA KESEKÎ DÎN BÛN (t.) aÒÈk, tutkulu, tutkun (f.) amoureux passionné (î.) enamored, passionate lover BENGÎNÎ (t.) tutku (f.) passion (î.) passion BENIK, bnr. BEN BENIKÊ DÛ HEBANÊ, bnr. BENÊ (BENIKÊ) DÛ …ÛJINÊ BENÎ, bnr. SINCOK BENÎ, QÛL, EBD (t.) kul, köle (f.) esclave (î.) slave BENÎ…TÊ XWE LÊ NEDANÎN (t.) önemsememek (f.) ne pas accorder de l’importance (î.) to attach no importance BENÎ…TÊ XWE LI AWAKÎ CÛTIN (t.) bildifiini okumak, baÒkalarÈnÈ umursamamak (f.) en faire à sa tête (î.) to insist on having one’s own way BENSOL, bnr. QEYTAN BEQA DIXESÎNE, KÊÇA DIXESÎNE, SA XWÊ DIKE (t.) kaldÈrÈm mühendisi, boÒ gezenlerin baÒ kalfasÈ (f.) fainéant, tire-au-flanc (î.) loafer, idler BEQBEQÎN, BIQBIQÎN, BILBIQÎN (t.) kaynamak (f.) bouillir, bouillonner (î.) to boil, to effervesce BEQEM (t.) solgun, soluk (f.) pâle (î.) pale, faded BEQEM BÛN (t.) solmak (f.) devenir pâle, déteindre (î.) to fade, to become pale BER (t.) ürün (f.) produit (î.) product, fruit
1462- BER (t.) zürriyet (f.) progéniture, descendance (î.) progeny, offspring 1463- BER BI JÊR, bnr. DERNIXÛN 1464- BER HILANÎN (t.) ürün almak, ürün kaldÈrmak (f.) récolter (î.) to harvest 1465- BER PÊ BÛN (t.) oluÒmak, meydana gelmek (f.) s’accomplir, se réaliser (î.) to come true, to be achieved 1466- BER PÊ KIRIN (t.) sunmak, arz etmek (f.) présenter (î.) to present, offer 1467- BER Û BARÛT : AJAR,
1468-
1469-
14701471-
14721473-
1474-
1475-
1476-
1477-
1478-
1479-
1480-
CEBIRXANE (t.) cephane (f.) munition (î.) ammunition BER, KEVIR (t.) taÒ (f.) pierre (î.) stone BERA (t.) sahi, sahiden (f.) vrai, vraiement (î.) right, correct BERA HÛR, bnr. PIRÊZK BERAN (t.) koç (f.) bélier adulte (î.) adult ram BERANEK, bnr. SERTILÎ BERANÊ BINÛJIK (t.) küçük boynuzlu koç (f.) bélier à cornes courtes (î.) ram with short horns BERANÊ KEL (t.) tohumluk koç (f.) bélier-étalon (î.) stud ram BERANÊ KOL (t.) boynuzsuz koç (f.) bélier sans corne (î.) hornless ram BERANÊ QERT (t.) yaÒlÈ koç (f.) vieux bélier (î.) old ram BERATE (t.) leÒ (f.) charogne (î.) carrion, corpse, dead body BERA…: BERÊ A…, BERDÊ A… (t.) defiirmen taÒÈ (f.) meule de moulin en pierre (î.) mill stone BERA…Ê BINÎ, BINBERA… (t.) alt defiirmen taÒÈ (f.) meule inférieure (î.) lower mill stone BERA…Ê SERÊ (t.) üst defiirmen taÒÈ (f.) meule supérieure
(î.) upper mill stone 1481- BERAYIK, PÊ…KOÇÎ (t.) öncü (f.) avant-garde (î.) vanguard 1482- BERBA (t.) savurma esnasÈnda ayrÈk
düÒen tane, taneler (f.) grains tombés à l’écart lors de
l’éventage (î.) grain which fell aside during
winnowing 1483- BERBAJAR (t.) banliyö (f.) banlieu (î.) suburbs, outskirts 1484- BERBEJN : niviÒta ku bi dirê-
1485-
14861487-
1488-
1489-
1490-
1491-
jahiya xwe qasî bejna kesê ku dixwazin xwe ji nezerê bipa rêzin, li ser ayet tên nivîsîn, dipêçin dikin nav hicabeke ji Òima û paÒê dixin stûyê xwe. BERBERÎ (t.) hasÈmlÈk, düÒmanlÈk (f.) animosité, antagonisme (î.) enmity, antagonism BERBÛDÎ, bnr. BERBÛKÎ BERBÛK (t.) kadÈnlardan oluÒan gelin alayÈna katÈlan kiÒi (f.) femme ou fille participant au défilé nuptial (î.) a girl or woman taking part in the procession BERBÛKÎ, BERBÛDÎ (t.) 1) düfiun esnasÈnda geline refakat eden ve aynÈ zamanda ona danÈÒmanlÈk yapan yaÒlÈ kadÈn, 2) damadÈn evinde gelinin ilk duvafiÈ açÈldÈfiÈnda erkek çocufiu olmasÈ dilefiiyle gelinin kucafiÈna oturulan erkek çocuk (f.) 1) dame accompagnant la mariée pendant les festivités de mariage et lui servant de conseillère, 2) garçonnet que l’on fait asseoir sur le genou de la mariée à son arrivée chez le marié avec le souhait qu’elle mette au monde un garçon (î.) 1) matron of honour (the bride’s advisor during the ceremonies), 2) small boy placed on the bride’s knees upon her arrival the bridegroom’s home with the hope that she will bear a son BERCIS (t.) müÒteri yÈldÈzÈ (f.) Jupiter (î.) Jupiter BERDAN (t.) boÒama, boÒanma (f.) divorce, répudiation (î.) divorce, repudiation BERDAS (t.) bir oraklÈk alan (f.) étendue de champ pouvant être
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 239 •
1492-
14931494-
1495-
149614971498-
1499-
150015011502150315041505-
15061507-
1508-
1509-
1510-
récoltée d’un coup de faucille (î.) expanse of field ready for harvesting by sickle BERDASA XWE FIRE KIRIN (t.) büyük iÒlere kalkmak, giriÒmek (f.) entreprendre des grandes actions, étendre son champs d’ac tion (î.) to undertake great deeds BERDEQANÎ, bnr. DERBKANÎ BERDERÎ (t.) kapÈbafiı (kapÈ önü kesilerek alÈnan) (f.) présent offert à celui qui se tient devant la porte d’entrée de la mariée au moment où on vient chercher celle-ci (î.) present offered to the person at the door of the bride’s home when she is taken away to groom’s family BERDEVK (t.) 1) mabeynci, 2) sözcü (f.) 1) chambellan, 2) porte-parole (î.) 1) middleman, 2) spokesman BERDEVK, bnr. PÎPO BERDÊ A…, bnr. BERA… BERDÊLÎ, BERDIL, PÊGUHORK (t.) ailelerin karÒÈlÈklÈ olarak kÈzlarÈnÈ birbirine gelin vermeleri, berdel (f.) mariage croisé où un frère et une sœur épousent une sœur et un frère (î.) double marriage between a brother and his sister with a sister and her brother BERDÊLK (t.) karÒÈlÈk (f.) équivalent (î.) equivalent BERDIL, bnr. BERDÊLÎ BERDILK, bnr. BERVANK BERDÎR, bnr. BERINDÎR BEREBERE, bnr. PÊDA PÊDA BEREPA…, bnr. PÊLEPA… BERESPÎ (t.) kireç taÒÈ (f.) pierre à chaux (î.) clayey stone BERESTÛ, bnr. BERSTÛ BEREVAN (t.) savunucu, müdafi (f.) défenseur (î.) defender BEREVAN, BERREVAN (t.) savunmacı (f.) défenseur (î.) defender BEREVANÎ (t.) savunma (f.) defense (î.) defence BEREVANÎ (t.) savunma
(f.) défense (î.) defence 1511- BEREVANÎ KIRIN (t.) savunmak (f.) défendre (î.) to defend 1512- BERFENDE : …EPE, A…ÎT,
15261527-
HEREZ, RENÎ (t.) çÈfi (f.) avalanche (î.) avalanche 1513- BERFENDE, A…ÎT, RENÎ,
151415151516-
15171518-
1519-
1520-
1521-
1522-
1523-
1524-
1525-
RENÛ, HEREZ, BASÛ, …EPE, HORYES (t.) çÈfi (f.) avalanche (î.) avalanche BERÊ A…, bnr. BERA… BERÊ KARTÎK, bnr. KOSRE BERG (t.) kapak (f.) couverture (î.) cover BERG, bnr. KINC BERGEH (t.) manzara (f.) vue, panorama (î.) view, sight, panorama BERGER (t.) 1)yalvarma, yakarma, 2) vasi, aracÈ, bakÈcÈ (f.) 1) supplication, 2) tuteur protecteur (î.) 1) bigging, pleading 2) attendant; guardian BERGER : kesê ku li ber digere (t.) rica eden, yalvaran (f.) suppliant (î.) supplicant BERGIR (t.) savunucu (f.) défenseur (î.) defender BERGIRÎ (t.) savunma (f.) défense (î.) defence BERGIYA DEVÊ XWE NEZANÎN (t.) patavatsÈz olmak, ne dedifiini bilmemek (f.) être impertinent; tenir des propos inconsidérés (î.) to talk without thinking to shoot from the hip BERGÎR, hespe baran (t.) beygir (f.) cheval de trait, cheval de labour (î.) packhorse BERGOR, ALÎGOR (t.) kÈble duvarÈnÈn oyularak ölünün defnedildifii mezar türü (f.) tombe musulmane où le mort est placé dans une cavité pratiquée dans le mur tourné vers la
• 240 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
15281529-
1530-
1531-
1532-
1533-
1534-
1535-
153615371538-
15391540154115421543-
1544-
15451546-
1547-
Mecque (î.) Moslem tomb where the body is placed in a cavity dug into a wall facing towards Mecca BERGÛZ, bnr. …APIK BERHESTE (t.) çakmak taÒÈ (f.) pierre à briquet (du fusil) (î.) flint (for firing gun) BERHESTE YAN ARBE…K, bnr. DIRAN BERHEWA KIRIN (t.) tavaya uçurmak (f.) faire sauter, faire exploser (î.) to blow up, to explode BERINDIR, …EK (t.) 1 - 2 yaÒ (erkek) (f.) agneau âgé de 1 à 2 ans (î.) lamb 1 to 2 years old BERINDÎR, BERDÎR (t.) 1 - 2 yaÒ (diÒi) (f.) agnelle âgée de 1 à 2 ans (î.) (she) lamb 1 to 2 years old BERISTAN (t.) kara (f.) terre, terre ferme (î.) land, terra firma BERJEN, KUTEK (t.) destek, istinatiregi (f.) appui, support, étai (î.) support, prop, stay BERÎK, KÛRIK, GIRFAN (t.) cep (f.) poche (î.) pocket BERKABIK, BERRANK (t.) efiirmede kullanÈlan deri veya muÒambadan yapÈlan diz önlüfiü (f.) protège-jambe en cuir ou toile cirée utilisé par les fileuses (î.) leather shin guard BERKANÎK, bnr. DERBKANÎ BERKÊ…, bnr. SÊNÎ BERKÊ…K (t.) öfirenci masasÈ (f.) pupitre (î.) desk BERKÊ…OK, bnr. TEPSÎ BERKI… : di Òetrencê de derba berê kiÒê BERKO…, bnr. PÊ…MAL BERKO…, bnr. PÊ…MALK BERKURK, DENGIK, QELPEÇÎÇIK (t.) kursak (f.) jabot (î.) crop (bird’s stomach) BERLÊKER (t.) çekim öneki (f.) préverbe (î.) verbal prefix BERLING, bnr. BERNIG BERMAYÎ (t.) artÈk (f.) reste, résidu (î.) the rest, residue, remainder BERMEHR, BEDELMEHR
(t.) nikahta erkek tarafÈnÈn kadÈnÈn
1548-
15491550-
1551-
1552-
1553-
15541555-
15561557-
1558-
1559-
1560-
1561-
1562-
15631564-
gelecefii için vaad ettifii güvence akçesi (f.) somme promise par la famille du marié comme garantie d’avenir pour la mariée (î.) amount of dowry personally guaranteed to the bride BERMILK (t.) kollu tandÈrcÈ önlüfiü (f.) chemise de protection des femmes fesant cuire le pain (î.) shirt protecting women when baking bread BERNAME, bnr. PRONIVÎS BERNAMZED (t.) aday adayÈ (f.) candidat à la canditature (î.) candidate for candidacy, nominee BERNIG, BERLING (t.) teras (f.) terrasse (î.) terrace BEROKA… (t.) yokuÒ yukarÈ (f.) pente ascendante (î.) uphill BERO… (t.) tencere (f.) marmite (î.) cooking pot BERO…, bnr. TENCIK BERPAL (t.) yamaç (f.) versant de coline, flanc (î.) hillside BERPAL, bnr. PESAR BERPALA ÇIYÊ (t.) dafi yamacÈ (f.) versant (î.) mountain slope BERPEYÎ : PÊ…KÊ…IYA JI BO MEZINEKÎ (t.) arz ve takdim (f.) présent offert à un supérieur, à un seigneur, offrande (î.) offering, present given, to a high official BERPEYÎ KIRIN (t.) bir büyüfie sunum (f.) présenter une offrande (î.) to present an offering BERPÊ…KÎ (t.) ön açÈklama (f.) préliminaire (î.) preliminary BERPIRSIYAR (t.) sorumlu (f.) responsable (î.) responsible, one in charge BERPIRSIYARÎ (t.) sorumluluk (f.) responsabilité (î.) responsibility BERQENÎK, bnr. DERBKANÎ BERRAN
(t.) kasÈk (f.) ain (î.) groin 1565- BERRANK, bnr. BERKABIK 1566- BERREVAN, bnr. BEREVAN 1567- BERSOÎJ BÛN: BER…O…KÎ
BÛN (t.) mide fesadÈna ufiramak (f.) avoir une indigestion (î.) to have indigestion 1568- BERSOÎJ: BER…O…Î,
BER…O…KÎ (t.) mide fesadÈ (f.) indigestion (î.) indigestion 1569- BERSTÛ, BERESTÛ, BES-
1570157115721573-
15741575-
15761577-
1578-
1579-
1580-
1581-
1582-
1583-
KURK, SKUR, BESTIK, STÛVANK (t.) yaka (f.) col, collet (î.) collar BER…O…Î, bnr. BERSOÎJ BER…O…KÎ BÛN, bnr. BERSOÎJ BÛN BER…O…KÎ, bnr. BERSOÎJ BERVANK, BERDILK (t.) önlük (f.) tablier (î.) apron, pinafore BERVANK, bnr. PÊ…MAL BERÛ (t.) meÒe palamudu (f.) gland (î.) acorn BERÛ, bnr. BELÛT BERWAC (t.) bir cins tüfek (f.) variété de fusil ancien (î.) a kind of old rifle BERWAR (t.) yamaç (f.) versant, flanc (î.) slope of a hill BERWEQ (t.) bir çeÒit tüfek (f.) une sorte de fusil (î.) a kind of rifle BERX (t.) kuzu (f.) agneau (î.) lamb BERXBIR (t.) temmuzda kuzu kÈrkma (f.) tonte des agneaux en juillet (î.) shearing of lambs in July BERXÊ BER GELEK MAKA; ÇARALÎXUR (ÇARALÎXWER) (t.) oportünist, ilkesiz, çÈkarcÈ, her tarafta çÈkar arayan (f.) opportuniste, qui mange à tous les rateliers (î) opportunist, exploiter BERX…O (t.) temmuzda kuzu yÈkama (f.) lavage des agneaux en juillet (î.) washing of lambs in July
1584- BERXWÊR, …EQLÎ…A (t.) büyük tarla (f.) domaine agricole, latifundiam (î.) domain, estate 1585- BERZE BÛN (t.) kaybolmak (f.) être perdu (î.) to be lost 1586- BERZE KIRIN (t.) kaybetmek (f.) perdre (î.) to lose 1587- BERZE, BIZIR, WINDA (t.) kayıp (f.) perdu (î.) lost 1588- BERZEWAC, XAME (t.) evlilik çafiÈna gelmiÒ kÈz veya
erkek, ergen (f.) fille ou garçon en âge de se
marier (î.) youth of marriageable age 1589- BERZIK, RÛV, RÊV (t.) ferç, etek (f.) pubis (î.) pudenda (vulva), pubes 1590- BERZÎN, bnr. NÛZÎN 1591- BESKURK, bnr. BERSTÛ 1592- BEST (t.) heves, ilham (f.) inclination, désir, inspiration (î.) desire, inclination, inspiration 1593- BEST (t.) vadi yakasÈ (f.) flanc de vallée (î.) valley’s slope 1594- BESTIK, bnr. BERSTÛ 1595- BESTIN (t.) bafilamak (f.) attacher, lier (î.) to bind, to tie up, to link up 1596- BET (t.) toy (f.) outarde (î.) bustard, Canada goose 1597- BETAL KIRIN (t.) faaliyete son vermek (f.) cesser ses activités (î.) to retire, to cease working 1598- BETANÊ ZIK (t.) karÈn zarÈ (f.) péritoine (î.) peritoneum 1599- BETAR; BÊTAR (t.) afet, musibet (f.) désastre, calamité (î.) calamity, disaster 1600- BE…, bnr. LEVA 1601- BE…DAR (t.) katÈlan, katÈliÈmcÈ (f.) participant (î.) participant 1602- BE…DARÎ (t.) iÒtirak, katÈlÈm (f.) participation (î.) participation 1603- BE…IK, bnr. PÊ…CÊNÎK
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 241 •
1604- BE…T, bnr. KÊRAN 1605- BEXDENÛS (t.) maydanoz (f.) persil (î.) parsley 1606- BEYBÛN (t.) papatya (f.) camomille (î.) chamomile 1607- BEZA YE…ÎNOK, bnr. ÇÎPZER
E 1608- BEZELÎ, bnr. POLIK 1609- BEZM: …AYÎ (t.) Òenlik, meclis (f.) êfte, réjouissances (î.) rejoicing 1610- BÊ DIL (t.) gönülsüz (f.) involontaire (î.) unwilling, unintentional 1611- BÊ DIRÊXÎ, bnr. BÊ PERWA 1612- BÊ HEMTA (t.) emsalsiz (f.) sans pareil (î.) unique, peerless 1613- BÊ HEVSAR, bnr. BEN BI
LINGAN NEKETIYE 1614- BÊ NAN Û XWÊ; BÊ WEFA (t.) vefasÈz (f.) infidèle, déloyal (î.) unfaithful, disloyal, ungrateful 1615- BÊ PERWA: BÊ DIRÊXÎ, BÊ
16161617-
1618-
16191620-
162116221623-
16241625-
TEQSÎR (t.) esirgemeden (f.) sans se ménager (î.) without sparing oneself BÊ SER Û BÊ BERAT ÇÛN, bnr. BÊ SERBERATE ÇÛN BÊ SER Û ÇAV (t.) pervasÈzca (f.) tête baissée, imprudemment (î.) fearless, withwout, restraint BÊ SER Û SAMAN: PERÎ…AN (t.) periÒan (f.) désemparé (î.) bewildered, distraught BÊ SER Û …ÛN ÇÛN , bnr. BÊ SERBERATE ÇÛN BÊ SERBERATE ÇÛN; BÊ SER Û BÊ BERAT ÇÛN; BÊ SER Û …ÛN ÇÛN (t.) iz bÈrakmadan kaybolmak (f.) partir sans laisser de traces; disparaître (î.) to disappear without a trace BÊ TAM BÛN, bnr. BÊ XWÊ BÛN BÊ TEQSÎR, bnr. BÊ PERWA BÊ TERAZ (t.) dengesiz (f.) déséquilibré (î.) unbalanced BÊ WEFA, bnr. BÊ NAN Û XWÊ BÊ XWÊ BÛN; BÊ TAM BÛN (t.) tatsÈz olmak, münasebetsiz olmak
(f.) être désagréable, inconvenant (î.) to be disagreeable, unsuitable 1626- BÊ ZIRAV (t.) ödlek, korkak (f.) lâche, poltron (î.) coward 1627- BÊBEHRE (t.) yoksun, paysÈz bÈrakÈlan (f.) privé, dépourvu (î.) deprived (of) 1628- BÊBEXTÎ (t.) kaleÒlik, ihanet (f.) trahison (î.) betrayal 1629- BÊDAR, NEDAR (t.) yoksul, fakir (f.) pauvre, indigent, miséreux (î.) poor, indigent, destitute, needy 1630- BÊÇARE, bnr. TENGEZAR 1631- BÊÇÎ (t.) 1-3 haftalÈk kuzu (f.) agneau âgé de 1 à 3 semaines (î.) lamb 1 to 3 weeks old 1632- BÊDENG (t.) ünsüz, sessiz (f.) consonne (î.) consonant 1633- BÊDER KIRIN, BÊNDER
16341635-
1636-
16371638-
1639-
1640-
1641-
1642-
16431644-
KIRIN (t.) harmanlamak (f.) battre (les céréales) (î.) to thresh BÊDER, bnr. GÊRE BÊDER, COXÎN, DIRÛNGEH (t.) harman yeri (f.) aire de battage (î.) threshing-floor BÊDIROK (t.) topraktan yapÈlmÈÒ kova (f.) seau en métal galvanisé ou en plastique (î.) bucket made of galvanized metal or plastic BÊFILÊ HESPÊ, bnr. DIFIN BÊGAV (t.) mecbur (f.) obligé (î.) obliged, compelled BÊGAVÎ (t.) mecburiyet (f.) obligation, nécessité (î.) obligation BÊHEMDÎ (t.) gayri ihtiyari (f.) involontairement (î.) involuntarily, unintentionally BÊHEMTA (t.) eÒsiz (f.) sans égal, unique (î.) unequalled, unique BÊHEYA (t.) hayasÈz (f.) effronté (î.) shameless, impudent BÊHNEK, bnr. BÎSTEK BÊHTIR, BÊTIR (t.) daha fazla
• 242 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) davantage, plus (î.) more 1645- BÊJE, PEYV (t.) sözcük, kelime (f.) mot (î.) word 1646- BÊJEYA GUHÊRBAR (t.) defiiÒken sözcük (f.) mot variable (î.) inflected word 1647- BÊJEYA HEVEDUDANÎ (t.) bileÒik sözcük (f.) mot composé (î.) compound word 1648- BÊJEYA NEGUHÊRBAR (t.) defiiÒmez, defiiÒken olmayan
1649-
1650-
1651-
1652-
1653-
16541655-
16561657-
1658-
16591660-
sözcük (f.) mot invariable (î.) invariable, uninflected word BÊJEYA SADE (t.) yalÈn sözcük (f.) mot simple (î.) simple word BÊJING (t.) tane elemede kullanÈlan elek (f.) tamis à grains (î.) grain sieve BÊÎJ; BÎJ, BÎÇ (t.) piç (f.) 1) bâtard 2) malin (î.) 1) bastard 2) shrewd, cunning BÊKÊR (t.) iÒe yaramaz, beceriksiz (f.) vaurien, incapable (î.) useless, incapable BÊLA (t.) duvarlarÈ çitlerden örülü içi dÈÒÈ sÈvalÈ yapÈ (f.) construction dont les murs sont faits de tiges ou branchages (î.) house whose walls are made of stalks or branches BÊLÎMTE, bnr. BÊLÎTE BÊLÎTE, BÊLÎMTE, BÊRÎTE, BÊRÛTE (t.) karÒÈlÈklÈ türkü eÒlifiinde oynanan geleneksel bir kürt oynu (f.) danse kurde traditionnelle executée accompagnée de chants alternés (î.) traditional danse accompanied’s by song BÊMÛ, bnr. REWAL BÊNDER BA KIRIN (t.) harman savurmak (f.) éventer les céréales, après le battage, pour séparer les grains de la paille (î.) to winnow BÊNDER HÛR KIRIN GÊREKIRIN (t.) harman döfimek (f.) battre les céréales (î.) to thresh cereals BÊNDER KIRIN, bnr. BÊDER KIRIN BÊNEFS
(t.) pisbofiaz (f.) gourmand (î.) greedy, gluttonous 1661- BÊNEFSÎ (t.) pisbofiazlık (f.) goinfrerie (î.) greed, gluttony 1662- BÊOXIR, bnr. BEDGOMANÎ 1663- BÊPAR, bnr. BÊBEHRE 1664- BÊPERWA (t.) korkusuz (f.) sans crainte, preux (î.) without fear, interpid 1665- BÊPÎVAN (t.) ölçüsüz (f.) démesuré (î.) excessive, inordinate 1666- BÊR (t.) kürek (f.) pelle (î.) shovel 1667- BÊR, BÊRÎ (t.) kÈrda sürü safiÈmÈ (f.) traite des brebis dans la nature (î.) milking of ewes in the open 1668- BÊRIK (t.) kürek (f.) rame (î.) oar 1669- BÊRÎ (t.) günahsÈz, masum (f.) innocent (î.) innocent 1670- BÊRÎ, bnr. BÊR 1671- BÊRÎTE (t.) kadÈn ve erkeklerin karÈÒÈlÈklÈ
1682- BÊTARÊ WÎ DI XIZNA WÎ
1683-
16841685-
16861687-
1688-
16891690-
söyleyip oynadÈklarÈ oyun (f.) danse où hommes et femmes
16721673-
1674-
167516761677-
16781679-
16801681-
chantent alternativement (î.) dance during which men and women sing in turn BÊRÎTE, bnr. BÊLÎTE BÊRM (t.) küçük göl, havuz (f.) piscine, bassin (î.) turn, mountain pond BÊROK, PÎL (t.) kürek kemifii (f.) omoplate (î.) shoulder blade BÊRVÎ, bnr. AVBIR BÊRÛTE, bnr. BÊLÎTE BÊSEMT (t.) ihtiyatsÈz, temkinsiz (f.) imprudent (î.) imprudent, rash BÊSÎM, bnr. BÊTÊL BÊTAR (t.) müsibet, bela (f.) calamité, désastre (î.) misfortune, disaster calamity BÊTAR, bnr. BETAR BÊTAR, GELEK ZÊDE, FELA KET (t.) fazla, haddinden fazla (f.) excessivement, terriblement (î.) excessively, terribly
1691-
1692-
1693-
16941695-
1696-
DE BE ; BELA WÎ LI BER DERÊ WÎ BE, BELA WÎ JÊ RE BE (t.) belasÈ kendisine kalsÈn kimseye bulaÒmasÈn (f.) que sa colère, sa nuisance l’emporte lui-même (î.) may his troublemaking come back to haunt him (and leave everyone else alone) BÊTÊL, BÊSÎM (t.) telsiz (f.) sans fil (î.) wireless BÊTIR, bnr. BÊHTIR BÊTIRKER (t.) çofialtıcı (f.) augmentatif (î.) augmentative BÊ…ÎK, bnr. DERGÛ… BÊVIL HATIN, KIRR HATIN, KIRR RABÛN, KURM HATIN (t.) kurtlanmak (f.) avoir envie de; céder à une envie ou à une habitude (î.) to feel like doing sth., give into a yen BÊVIL NE…EWITÎN (t.) utanmamak, sÈkÈlmamak (f.) ne pas avoir honte, être effronté, être sans gêne (î.) be shameless BÊVIL, bnr. POZ BÊVILA (POZÊ) XWE DALEQANDIN; BÊVILA XWE KIRIN (t.) alÈnmak (f.) s’offusquer (î.) to take offense BÊVILA XWE KIRIN, bnr. BÊVILA (POZÊ) XWE DALEQANDIN BÊVILA YEKÎ FIRIKANDIN, GEMIRAND, MIZDAN (t.) burnunu sürtmek, dersini vermek, haddini bildirmek (f.) infliger une punition, humilier (î.)to put s.o. in his place BÊVILBILIND, KEPÎBILIND, POZBILIND, DIFINBILIND, DIFINQILÛ (t.) burnu havada, kibirli (f.) hautain (î.) haughty, nose in the air, conceited, stuck up BÊXÎRET, bnr. SERPÊL BI ADAN (t.) besleyici (f.) nutritif (î.) nutritious, nourishing BI AGIRÊ YEKÎ …EWITÎN; DI AGIRÊ YEKÎ DE …EWITÎN (SOTIN) (t.) ateÒine yanmak (f.) subir un préjudice à cause de
1697-
1698-
1699-
1700-
17011702-
1703-
170417051706-
1707-
1708-
1709-
171017111712-
1713-
quelqu’un d’autre (î.) to suffer damages or harm because of someone else BI CEZBÊ KETIN (t.) (tarikat ehli için)kendinden geçmek (f) entrer en transes (î.) to go into a trance BI CIH ANÎN (t.) icra etmek (f.) exécuter, appliquer (î.) to execute, to implement, to carry out BI DAR VE KIRIN (t.) idam etmek (f.) pendre (î.) to hang BI DARÎ YEKÎ KETIN : BI DIYARÎ YEKÎ KETIN (t.) görüÒmek (f.) rendre visite à quelqu’un, rencontrer (î.) to meet, to see each other, to have an interview BI DEMAN GIRTIN, bnr. DEMAN KIRIN BI DEST Û LEPAN …ER KIRIN (t.) silahsÈz, tekme tokat kavga etmek (f.) en venir aux mains (î.) to fight, brawl, to have at one another BI DILÊ... BÛN / PÊ QAYÎL BÛN (t.) benimsemek, razÈ olmak (f.) consentir (î.) to consent BI DIYARÎ YEKÎ KETIN, bnr. BI DARÎ YEKÎ KETIN BI EVÎNA KESEKÎ DÎN BÛN , bnr. BENGÎN BI GEWZ BÛN (t.) sevinçli olmak, sevinç duymak (f.) éprouver de la joie (î.) to feel joyful, rejoice BI HEWA KETIN (t.) havalanmak (f.) prendre l’air, s’envoler (î.) to take off, fly away BI HÊL, BI QEWET (t.) güçlü (f.) puissant, fort (î.) powerful, strong BI KOTEK (t.) zorla (f.) par la force (î.) by force BI LEZ BADAN, bnr. LIGLIGANDIN BI MAL KIRIN/BÛN, bnr. BI SERÎ KIRIN/BÛN BI NANÊ XWE LEYISTIN, bnr. AXURÊ XWE XERA KIRIN BI NAV KIRIN (t.) adlandırmak
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 243 •
(f.) nommer (î.) to name 1714- BI PEY YEKÎ KETIN (t.) kovuÒturmak, takip etmek,
17151716-
171717181719-
1720-
1721-
17221723-
1724-
1725-
1726-
1727-
1728-
1729-
17301731-
kovuÒturma açmak (f.) poursuivre, engager des poursuites (î.) to start legal proceedings, to take action against sb. BI QEWET, bnr. BI HÊL BI QÎMA DILÊ XWE (t.) gönlünce, gönlünün istedifii gibi (f.) à sa guise, selon les voeux de son coeur (î.) to one’s heart’s desire BI RASTÎ, bnr. JIRRA BI SAYE, bnr. SAYEWER BI SENG : SENGÎN, GIRAN (t.) afiÈr (f.) lourd, pesant (î.) heavy BI SERÎ KIRIN (t.) baÒgöz etmek, evlendirmek (f.) marier (î.) to arrange a match, marriage (a couple) off BI SERÎ KIRIN/BÛN, BI MAL KIRIN/ BÛN (t.) evlendirmek / evlenmek (f.) marier (î.) to marry, to arrange a marriage BI SÎ, bnr. SAYEWER BI TERAZ (t.) dengeli (f.) équilibre (î.) balanced BI XUMAM (t.) puslu (f.) embrouillé, brumeux, flou (î.) hazy, obscure, misty, foggy BIBER (t.) meyve veren (f.) fructueux (î.) fruitful, fertil BIBERA SPÎ, ÎSOTA SPÎ (t.) beyaz biber (f.) poivre blanc (î.) white pepper (l.) piper albium BIÇÛK (t.) küçük (f.) petit (î.) small BIDERDAN, DORANDIN (t.) kaybetme, elinden kaçÈrma (f.) perte, revers, défaite (î.) loss, defeat BIH, BÎHOK (t.) ayva (f.) coing (î.) quince BIH, bnr. BIYOK BIHARAT (t.) baharat (f.) epices
(î.) spices 1732- BIHEVRE, bnr. PÊKVE 1733- BIHNOK (t.) virgül (f.) virgule (î.) comma 1734- BIHUR, bnr. BOR 1735- BIHURÊ BÊQAM (t.) derin su geçidi (f.) gué profond d’une rivière (î.) deep ford 1736- BIJANDIN (t.) arzu etmek, iÒtahÈ çekmek (f.) désirer, avoir envie de (î.) to desire, to want sth. 1737- BIJANG (t.) kirpik (f.) cil (î.) eyelash 1738- BIJARE (t.) seçkin (f.) distingué (î.) distinguished 1739- BIJARTE (t.) seçkin (f.) choisi, distingué (î.) selected, distinguished 1740- BIJIYÊ …ÊRAN (t.) aslan yelesi (f.) crinière du lion (î.) lion’s mane 1741- BIJÎ (t.) baÒak kÈlçÈfiÈ (f.) barbe des épis (î.) beard of corn ears 1742- BIJÎ (t.) yele (f.) crinière (î.) mane (horse’smane) 1743- BIJÛN (t.) 1) verimli, bereketli, 2)
safilÈklÈ, zinde
(î.) high 1751- BILINDA NAVDERKÎ (t.) karma yüksek (f.) mixte haute (î.) mixed high 1752- BILINDA PÊ…DERKÎ (t.) art çÈkÈÒlÈ yüksek (f.) postérieure haute (î.) back high 1753- BILINDAHÎ, bnr. DIYAR 1754- BIN AV KIRIN (t.) batÈrmak (f.) couler, faire plonger (î.) to sink, to plunge sth into 1755- BINANÎ, devê Òûr yê tûj (t.) kÈlÈcÈn keskin afizÈ (f.) le fil de l’épée (î.) sharp edge of the sword 1756- BINAS (t.) neden, musebbib, günah (f.) cause, responsable, faute (î.) cause, motive, fault 1757- BINAVAHÎ (t.) altyapÈ (f.) infrastructure (î.) infrastructure 1758- BINAXE, bnr. HÎM 1759- BINBAN, bnr. ARÎK 1760- BINBERA…, bnr. BERA…Ê
BINÎ 1761- BINBÊDER, bnr. IFARE 1762- BINCAN (t.) akarsu üzerinde yapÈlan sed
1763-
1764-
(f.) 1) fertile, productif, 2) sain,
1744-
1745-
17461747-
17481749-
1750-
vigoureux (î.) 1) fertile, productive, 2) healthy, alive BIKARANÎNA AWAYAN (t.) durumlarÈn kullanÈmÈ (f.) emploi des cas (î.) use of the cases BIKÊRHATÎ (t.) becerikli, elinden iÒ gelen (f.) habile, adroit (î.) skillful, artful BIKIR, bnr. KIRYAR BILANDIN (t.) mÈrÈldanmak (f.) fredonner (î.) to mumble BILBIQÎN,bnr. BEQBEQÎN BILÊVKIRIN (t.) telaffuz (f.) prononciation (î.) pronunciation, spelling BILIND (t.) yüksek (f.) haute
• 244 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
1765-
1766176717681769-
1770-
1771-
1772-
vasÈtasÈyla su yükseltilerek araziye su verilmesi (f.) irrigation à partir d’une écluse (î.) irrigation from a lock BINÇAV, JÊRÇAV (t.) göz altı (f.) garde à vue (î.) in custody BINÇENG (t.) koltuk altÈ (f.) aisselle (î.) armpit BINÇENG, BINKEF… (t.) koltuk altÈ (f.) aisselle (î.) armpit BINDEQ, bnr. FINDEQ BINDERÎ, bnr. …ÎPANE BINDEST, bnr. RAJÊR (1) BINDEVKA MADÊ, A…IK (t.) mide kapÈsÈ (f.) pylore (î.) pylorus BINDOXE (t.) bilya yuvasÈ (f.) roulement à billes (î.) ball-bearing socket BINEF… (t.) menekÒe (f.) vilolette (î.) violet BINERDIK (t.) ÒalgamÈn bir türü (f.) variété de navet
(î.) variety of turnip 1773- BINEV…Î, MOR (t.) mor (f.) violet (î.) purple 1774- BINÊ RIMÊ, bnr. KUNRIM 1775- BINGEH, HÎM, XÎM (t.) esas, ilke (f.) fondement, principe (î.) foundation, principle 1776- BINIK, NALBEKÎ, ZIRÎ (t.) bardak tabafiÈ (f.) soucoupe (î.) saucer 1777- BINÎ, bnr. HÎM 1778- BINKE (t.) üs (f.) base (î.) base 1779- BINKEF…, bnr. BINÇENG 1780- BINKEYÊN DERYAYÎ (t.) deniz üsleri (f.) bases navales (î.) naval bases 1781- BINKIRAS (t.) iç gömlek (f.) sous-vêtement (î.) women’s undershirt sleeveless 1782- BINKÎS (t.) hatÈr akçesi olarak baÒlÈktan
1783-
1784-
1785-
1786-
178717881789-
17901791-
kÈz babasÈ tarafÈndan bafiÈÒlanan meblafi (f.) remise sur la dot consentie par le père de la fille en honneur de qn (î.) reduction in dowry agreed to by the girl’s father in honour of someone BINKOL KIRIN, TEVRIK KIRIN (t.) çapalamak (f.) houer (î.) to hoe BINKOL, TIVRIK (t.) çapa (f.) houe, hoyan (î.) hoe, mattock BINRAX: DO…EK (t.) döÒek (f.) matelas (î.) mattress BINRIM KIRIN : di bin rimê de derbas bûn, serdestiya wî qebûl kirin (t.) birinin mÈzrafiÈnÈn altÈndan geçmek, üstünlüfiünü kabul etmek (f.) passer sous les lances de quelqu’un; accepter sa supériorité (î.) bowing under someone’s spear (i.e.), accepting their superiority BINTAR, bnr. HÎM BIN…E, bnr. BIN…EH BIN…EH, BIN…E (t.) tarak artÈfiÈ yün (f.) rebut du peignage (î.) carding left-overs BINYAD, bnr. HÎM BINYAN, bnr. HÎM
1792- BINZIK, ZIKÊ PIÇÛK (t.) göbek altÈ (f.) bas-ventre (î.) lower abdomen 1793- BIQBIQÎN,bnr. BEQBEQÎN 1794- BIQBIQOK (t.) su kabarcÈfiÈ (f.) bulle (î.) bubble 1795- BIRA (t.) erkek kardeÒ (f.) frère (î.) brother 1796- BIRANDIN (t.) yoketme, imha (f.) extermination (î.) extermination, destruction 1797- BIRANDIN (BIBIRÎNE !) (t.) yok etmek (f.) exterminer (î.) to exterminate, to destroy 1798- BIRANE, bnr. ÇIRR 1799- BIRA…ÎR (t.) süt erkek kardeÒi (f.) frère de lait (î.) foster brother 1800- BIRA…TÎ (t.) izgara, ÒiÒ ya da fÈrÈnda piÒmiÒ (f.) rôti (î.) roast 1801- BIRA…TÎ, bnr. BIRYAN 1802- BIRAXWE (t.) yakÈn olmayan akraba (f.) parent éloigné (î.) distant relation or relative 1803- BIRAXWEYÎ (t.) yakÈn olmayan akrabalÈk (f.) parenté éloignée (î.) distant kinship 1804- BIRAZAVA (t.) safidÈç (f.) ami intime du marié, garçon
18051806-
1807-
1808-
18091810-
1811-
d’honneur (î.) bridegroom’s best man, intimate friend of the brideroom BIRAZAVA, bnr. …O…BÎN BIRAZÎ (t.) yefien, erkek kardeÒ çocufiu (f.) neveu, nièce, fils ou fille du frère (î.) nephew, niece, brother’s son or daughter BIRC (t.) kule (f.) tour (î.) tower BIRCA AVÊ (t.) su kulesi (f.) château d’eau (î.) water tower BIRINC, bnr. RIZ BIRINC, RIZ (t.) pirinc (f.) riz (î.) rice BIRÎ (t.) kaÒ
(f.) sourcil (î.) eyebrow 1812- BIRRA, bnr. JIRRA 1813- BIRREK, MI…AR (t.) bÈçkÈ, destere (f.) scie (î.) saw (tool), handsaw 1814- BIRÛSKÎN (t.) yÈldÈrÈmvari (f.) foudroyant (î.) thundering, stunning 1815- BIRXELAS, bnr. ÇIRR 1816- BIRYAN, bnr. PARÊV 1817- BIRYAN; BIRA…TÎ (t.) biryan (f.) rôti (î.) roasted 1818- BIRYAR (t.) karar (f.) décision (î.) decision 1819- BIRYARA RAGIRTINÊ (t.) tevkif kararı (f.) ordre d’arrêter (î.) order of arrest 1820- BIRYARA RAGIRTINÊ YA
PA…PENÎ (t.) giyabi tutuklama kararı (f.) ordre d’arrêter par contumace (î.) order for arrest in absentia 1821- BIRYARNAME (t.) kararname (f.) décret, ordonnance (î.) decree, ordinance 1822- BISEMT (t.) ihiyatlÈ, temkinli (f.) prudent, précautionneux (î.) prudent, cautious 1823- BISERHATÎ (t.) sergüzeÒt (f.) aventure (î.) adventure 1824- BISÎKLET, DUÇERXE (t.) bisiklet (f.) bicyclette (î.) bicycle 1825- BISK (t.) yün saçafiÈ (f.) frange de laine brute (î.) fringe of untreated wool 1826- BIST, bnr. PÊRÛ 1827- BIST, LING, MILÊ A… (t.) hareket mili (f.) moyeu (î.) hub of the mill 1828- BIST, ÒîÒika pehn (t.) geniÒ ÒiÒ (f.) brochette plate (î.) flat skewer 1829- BISTÎ, bnr. DESTIK 1830- BISTÎK (t.) kürek sapÈ (f.) manche de la pelle (î.) shovel stick 1831- BITIM (t.) bıtım (f.) lentisque
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 245 •
18321833-
1834-
18351836-
18371838183918401841-
1842-
1843-
1844-
1845-
1846-
1847-
1848-
1849-
18501851-
1852-
1853-
(î.) terebinth (with small, soft shells) BI…ARE, bnr. XWENÇE BI…KAFTIN (t.) çözmek, açmak, sökmek (f.) dénouer, délier, ouvrir, défaire (î.) to untie, to undo BI…KOJ; BI…KOV, GUPIK (t.) tomurcuk, gonca (f.) bourgeon, bouton (î.) bud BI…KOK, bnr. MÎWEK BI…KOK, QUMÇE (t.) düfime (f.) bouton (î.) button BI…KOKA SEDEFÎ, bnr. KESPIK BI…KOTE, bnr. MÎWEK BI…KOV, bnr. BI…KOJ BI…KUL, bnr. PI…KIL BI…ÛNDEMAYÎN (t.) gerikalma (f.) arriération (î.) backwardness BIVÊ NEVÊ (t.) ister istemez, mutlaka (f.) bon gré, mal gré (î.) willy-nilly BIVIR, BALTE (t.) balta (f.) hachette (î.) axe, hatchet BIWAR (t.) mukabil, ön (f.) devant, face (î.) in front of BIWÊJA PRONAVÎ (t.) zamirsel deyim (f.) locution pronominale (î.) pronominal phrase BIWÊJÊN DAÇEKÎ (t.) deyim edatlar (f.) locutions prépositives (î.) prepositive locutions BIWÊJÊN GIHANEKÎ (t.) deyim bafilaçlar (f.) locutions conjonctives (î.) conjunctive locutions BIWÊJÊN HOKERÎ (t.) deyim belirteçler (f.) locutions adverbiales (î.) adverbial locutions BIWÊJÊN LÊKERÎ (t.) deyim fiiller (f.) locutions verbales (î.) verbal phrases BIXALTÎ, bnr. KURXALTÎ BIXÊRÎ (t.) baca (f.) conduit de fumée (î.) smoke hole, flue BIYOK, BIH, BÎHOK (t.) ayva (f.) coing (î.) quince BIZA…TÎR
(t.) 2 - 3 yaÒÈnda diÒi) (f.) chevrette âgée de 2 à 3 ans (î.) young (she) goat 2 to 3 years 1854-
18551856-
1857-
1858-
1859-
1860-
18611862-
1863-
18641865-
18661867-
1868-
1869-
1870-
1871-
old BIZAV (t.) hareket (f.) mouvement (î.) move, movement BIZAV, bnr. TEVGER BIZDANDIN, QETANDIN (t.) koparmak (f.) briser, rompre (î.) to break, to cut off BIZDONEK (t.) korkak, ödlek (f.) poltron, peureux, froussard (î.) cawardly, fearful BIZIN (t.) keçi (f.) chèvre (î.) nanny goat, she goat BIZINBIR (t.) Afiustos ve Eylül ayÈnda (f.) tonte des chèvres en août et septembre (î.) shearing of goats in August and September BIZIR KIRIN, TOV KIRIN, ÇANDIN (t.) ekmek (f.) semer (î.) to sow BIZIR, bnr. BERZE BIZIR, TOV (t.) tohum (f.) semence (î.) seed BIZOT (t.) kor (f.) braise (î.) embers, fire brand BIZOT, bnr. XURÎ BIZÛZ (t.) güve (f.) mite (î.) moth BIZÛZ, bnr. GIZÛZ BÎ, DAREBÎ (t.) söfiüt (f.) saule (î.) willow BÎBERA RE…, ÎSOTA RE… (t.) karabiber (f.) poivre noir (î.) black pepper (l.) piper nigrum BÎBERA SOR (t.) kÈrmÈzÈ biber (f.) paprika (î.) paprika BÎBERIYE (t.) biberiye (f.) romarin (î.) rosemary (l.) rosmarinis officialinus BÎBIK (t.) göz bebefii
• 246 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) pupille (î.) pupil 1872- BÎDAR, …IYAR (t.) uyanÈk (f.) éveillé, vigilant (î.) awake, vigilant 1873- BÎÇ, bnr. BÊJÎ 1874- BÎHOK, bnr. BIH 1875- BÎHOK, bnr. BIYOK 1876- BÎJ, bnr. BÊJÎ 1877- BÎJIN, bnr. JINEBÎ 1878- BÎME, bnr. SÎGORTE 1879- BÎNA (t.) gören (f.) qui voit, voyant (î.) sighted person 1880- BÎR (t.) kuyu (f.) puits (î.) (water) well 1881- BÎR BIRIN, BÎR LÊ BIRIN (t.) düÒünmek, tahmin etmek,
18821883-
1884-
1885-
18861887-
1888-
defierlendirmek (f.) penser, évaluer, tenir compte (î.) to think, to evaluate, to take into account BÎR LÊ BIRIN, bnr. BÎR BIRIN BÎRA A… (t.) defiirmen kuyusu (f.) réservoir d’eau destinée à faire tourner le moulin (î.) mill pond BÎRAWER; yê ku di bîrê de dimîne (t.) unutulmayan, hafÈzada kalan (f.) mémorable (î.) memorable, unforgettable BÎREWER (t.) aydÈn (f.) intellectuel (î.) intellectual BÎSTAN, bnr. BOSTAN BÎSTEK : WE…EK, QASEK, XÊLEK, KÊLÎKEK, BÊHNEK, PÊLEK (t.) an, lahza (f.) moment, instant (î.) moment, instant BÎ…E (t.) çalÈlÈk (f.) bosquet, buisson (î.) copse, grove
18891890- BÎ…ENG, …ENGEBÎ, …OREBÎ (t.) salkÈm söfiüt (f.) saule pleureur (î.) weeping willow 1891- bnr. ARDÛ, AWIRDÛ (t.) yakacak (f.) combustible (î.) fuel 1892- BOBELAT, bnr. BOBLAT 1893- BOBLAT, BOBELAT, FELA-
KET, MÛSÎBET (t.) felaket, facia, musibet (f.) désastre, calamité
(î.) disaster, calamity 1894- BOÇIK, bnr. KURMIZK 1895- BOÇIK, bnr. QONÇ 1896- BOÇÛM, SERRIM, SERNIZE (t.) mÈzrafiÈn demir ucu (f.) pointe en fer de la lance (î.) spear-head 1897- BODEK, EHMEQ (t.) budala (f.) idiot, stupide (î.) idiot, stupid 1898- BOLVIR (t.) bir tür iri elek (f.) tamis à grosses mailles (î.) wide meshed sieve 1899- BOMBAVÊJ, bnr. BOM1900-
1901-
1902-
190319041905-
1906-
1907-
1908-
1909-
BEAVÊJ BOMBEAVÊJ, BOMBAVÊJ (t.) bombardÈman uçafiÈ (f.) bombardier (î.) bomber BOR (t.) keçe dürümü (f.) rouleau de feutre cardé avant la compression (î.) a roll of melt fluffer’s mallet BOR (t.) kızıl (f.) roux (î.) red-haired, redhead BOR GERANDIN, bnr. BOR KIRIN BOR HISÛN, bnr. BOR SÛTIN BOR KIRIN; BOR GERAN DIN (t.) keçe dürmek (f.) rouler le tapis de feutre (î.) to roll up felt BOR SÛTIN, BOR HISÛN (t.) keçeyi sÈkÈÒtÈrmak, dövmek (f.) compresser le feutre (î.) to pound or beat felt BOR; BIHUR (t.) su geçiti (f.) passage, gué (î.) ford (of a stream) BORANGEH (t.) güvercinlik (f.) pigeonnier, colombier (î.) pigeon house, dovecot BORIYA OSTAKÎ (t.) Östaki borusu (f.) trompe d’Eustache (î.) Eustachian tube
1910- BOSE (t.) ucu çapraz halka (f.) anneau à extrémité croisée (î.) ring with overlapping ends 1911- BOSE, bnr. KOZIK 1912- BOSTAN, BÎSTAN (t.) sebze tarlasÈ yada bahçesi (f.) potager (î.) kitchen garden 1913- BO… (t.) bol, çok, gür (f.) beaucoup, en grande quantité (î.) plenty, many, abundant 1914- BO… (t.) kesif, yofiun, kalabalÈk, bol (f.) dense, abondant (î.) abundant, dense, thick 1915- BO…Ê DEVAN (t.) deve sürüsü (f.) troupeau de chameaux (î.) camels’ herd 1916- BOXE, MOC (t.) bofia (f.) taureau adulte (î.) adult bull 1917- BOZ (t.) boz (f.) gris-pommelé (î.) dapple-grey 1918- BRA…TIN (t.) ateÒte çevirmek, kebap etmek (f.) griller sur le feu (î.) to grill 1919- BRA…TÎ (t.) ateÒte çevrilmiÒ (f.) grillé (î.) grilled 1920- BRON… (t.) bronÒ (f.) bronche (î.) bronchus 1921- BRON…IK (t.) bronÒçuk (f.) bronchiole (î.) bronchiole 1922- BRÛSKÎN (t.) ÈÒÈldamak (f.) étinceler, luire (î.) to sparkle, to glitter 1923- BUDCEYA BITERAZ (t.) denk bütçe (f.) budget équilibré (î.) balanced budget 1924- BUDCEYA SALANE (t.) yÈllÈk bütçe
(f.) budget annuel (î.) annual budget 1925- BULTEN (t.) bülten (f.) bulletin (î.) bulletin 1926- BUNDAYÎ (t.) iÒlenmiÒ sÈrmalÈ (f.) brodé (de fil d’or ou d’argent) (î.) embroidered with silver thread 1927- BUTXANE, PÛTGEH,
PÛTXANE (t.) puthane (f.) temple païen (î.) pagan temple 1928- BUXÛR (t.) buhur (f.) encens (î.) incense 1929- BÛK (t.) gelin (f.) bru, belle-fille, mariée (î.) bride, daughter-in-law 1930- BÛK ÇÛ ZEYIYÊ (t.) gelin ailesini ziyarete gitti (f.) la nouvelle mariée a rendu
1931-
19321933-
1934-
1935-
1936-
visite à ses parents (î.) the new bride paid a visit to her parents BÛK SIWAR KIRIN (t.) gelini ata bindirmek (f.) faire monter la mariée à cheval (î.) mounting the bride on a horse BÛKANÎ, bnr. BÛKIK BÛKIK, BÛKANÎ, GULEBÛK (t.) gelincik (f.) coquelicot (î.) poppy BÛM : KUND (t.) baykuÒ (f.) hibou (î.) owl BÛN BENÎ…TÊ DEVÊ XELKÊ, QAJIKÊ SER DEVÊ XELKÊ, KETIN SER ZAR Û ZIMA NAN (t.) dile düÒmek (f.) devenir l’objet des potins (î.) to become the subject of gossip BÛRA (t.) kayÈn birader (f.) beau-frère, frère de l’épouse (î.) wife’s brother
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 247 •
C 1937- CACIM, bnr. CARCIM 1938- CAMA ZIRXKIRÎ (t.) kurÒun geçirmez cam (f.) vitre blindée (î.) armoured glass 1939- CANDAR (t.) canlÈ (f.) animé, vivant (î.) living, alive 1940- CANECAN: ji dil û can (t.) samimi, candan (f.) sincère, intime (î.) sincere, intimate 1941- CANEGA, CONEGA (t.) bofia (f.) taureau (î.) bull 1942- CANEMERG, GULA
1943-
1944-
1945-
1946-
1947-
1948-
19491950-
195119521953-
BÊMIRAZ (t.) kardelen (f.) perce-neige (î.) snowdrop CANÎ (t.) tay (f.) poulain (î.) foal CANÎHESP (t.) erkek tay (f.) poulain mâle (î.) male foal CANÎMEHÎN (t.) kÈsrak tay (f.) pouliche (î.) filly CANREVÎN (t.) canrüba, gönül kapan (dilber) (f.) qui ravit le coeur, ravissante (î.) soul-ravishing CANZERIK (t.) hayvanlarda görülen bir cins sarılık hastalÈfiı (f.) ictère animal (î.) aniam ictrus CANZERÎ, CANZERKÎ BÛN (t.) 1) bu hastalÈfia müptela olmak, 2) çok acÈ ve kahÈr çekmek (f.) 1) être atteint de cette maladie, 2) souffir beaucoup (î.) 1) animal suffering from this disease, 2) to suffer greatly CANZERKÎ BÛN, bnr. CANZERÎ CARCIM : CACIM, MÊCER (t.) cecim, cicim (f.) tapis tissé à la main avec des dessins brodés (î.) rug woven on a hand loom with embraideried design CAREKE DIN RABÛN, bnr. RABÛNEVE CARÛD, bnr. CARÛT CARÛT : CARÛD; XAKENDAZ (t.) ateÒ kürefii (f.) pelle de cheminée
(î.) fireplace shovel 1954- CATIR, CEHTIRÎ (t.) kekik (f.) thym (î.) thyme 1955- CA…, bnr. CEH…IK 1956- CAW, PATE (t.) bez (f.) toile de coton ou de lin (î.) cotton or linen material 1957- CAWÎDANÎ (t.) ebediyet (f.) éternité (î.) eternity 1958- CAX, ÊRMIKAR, ÇEMBIL-
1959-
1960-
1961196219631964-
1965-
19661967-
19681969-
197019711972-
1973-
HEYA, NAVBIRE (t.) duvarÈ takviye için içli ve dÈÒlÈ çepe- çevre konan kiriÒ (f.) poutre de soutènement posée horizontalement au milieu d’un mur pour le consolider (î.) supporting beam placed hori zontally in the middle of a wall to consolidate it CAZÛ, PÎRESÊR (t.) cadÈ (f.) sorcière (î.) witch CEBAN, GORISTAN (t.) mezarlÈk (f.) cimetière (î.) cemetery CEBIRXANE, bnr. BER Û BARÛT CEGER, bnr. PI…IK CEGERA RE…, bnr. KEZEB CEGERA RE…, KEZEB, MÊLAK (t.) kara cifier (f.) foie (î.) liver CEH (t.) arpa (f.) orge (î.) barley CEHCEHIK, bnr. RIZYANE CEHENEM, DOJEH, TENBOX, DO…EDER (t.) defiirmen çarkÈ yatafiÈnÈn bulundufiu yer (f.) coussinet de la roue du moulin (î.) mill wheel’s trench CEHTIRÎ, bnr. CATIR CEH…IK, DA…IK, CA… (t.) sÈpa (f.) ânon, bourricot (î.) ass’s foal CEHZER, bnr. CEZE CELB, bnr. HERÎ CELEW, CILAV (t.) dizgin (f.) bride, rêne (î.) bridle, rein CEM, bnr. NIK
1974- CEMIK, bnr. CÊWÎ 1975- CENAH, bnr. CILS 1976- CENANÎ: xebatên erdê avî,
• 248 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
1977-
19781979-
1980-
1981-
1982-
19831984-
1985-
1986-
1987-
1988-
1989-
1990-
1991-
çinîna sebze, titûn, hwd (t.) sulu tarÈm (f.) agriculture irriguée (î.) irrigated agriculture CENCER (t.) harman döfime makinesi (f.) batteuse à roues cylindiriques (î.) cylindrical wheel thresher CENCERE, bnr. CERCERE CENDERE (t.) pres makinasÈ, sÈkÈÒtÈrma makinasÈ (f.) presse, presse à comprimer (î.) press, pressing machine CENDIRME (t.) jandarma (f.) gendarme (î.) gendarme CENDIRMÊ CÎGUHÊZ (t.) seyyar jandarma (f.) gendarme mobile (î.) mobile gendarme CENGKE…TÎ (t.) savaÒ gemisi (f.) navire de guerre (î.) warship CENGKE…TÎ, bnr. CENKE…TÎ CENKE…TÎ, CENGKE…TÎ (t.) savaÒ gemisi (f.) navire de guerre (î.) war ship CERCERE, CENCERE (t.) silindir tekerlekli ve silindirleri balta afiÈzlÈ döfime makinasÈ (f.) batteuse à roues cylindriques (î.) cylindrical wheel thresher CERGEBEZ (t.) kadÈn-erkek kolkola girilerek çekilen halay (f.) une sorte de ronde mixte (î.) a for men and women folk dance CEW, HEVRING (t.) kÈrkma makasÈ (f.) forces, ciseaux de tonte (î.) sheep shears CEWDIK, DODANK (t.) su tulumu, matara (f.) outre à eau, gourde (î.) water skin, leather or metal water-bottle CEWDIK, TÎRDANK (t.) sadak (f.) carquois (î.) quiver CEWÊZ (t.) kÈrkÈcÈ, kÈrkma iÒini yapan kimse (f.) personne qui pratique la tonte (î.) shearer CEWR, CEWRIK (t.) yavru (f.) le petit d’un animal ou d’un humain (î.) the young of an animal, or a child
1992- CEWRIK, bnr. CEWR
1993- CEWRIK, bnr. KUTÎKÊ SE 1994- CEZA, bnr. SEZA 1995- CEZAYÊ DIRAVÎ (t.) para cezasÈ (f.) amende (î.) fine 1996- CEZAYÊ GIRAN (t.) afiÈr ceza (f.) peine lourde (î.) heavy penalty 1997- CEZAYÊ MIRINÊ (t.) ölüm cezasÈ (f.) peine de mort (î.) death penalty 1998- CEZAYÊ SERMEDÎ (t.) müebed hapis (f.) réclusion à perpétuité (î.) life sentence 1999- CEZAYÊ SIVIK (t.) hafif ceza (f.) peine légère (î.) light penalty 2000- CEZAYÊ ZINDANÊ (t.) hapis cezasÈ (f.) peine de réclusion, de prison (î.) prison sentence 2001- CEZBE (t.) kendinden geçme (f.) transe, extase (î.) trance, ecstasy 2002- CEZE, CEHZER (t.) arpa sararma dönemi (f.) période de mûrissement de
2003-
2004-
20052006-
2007-
2008-
2009-
2010-
l’orge (î.) barley’s ripening time CEZEWÎ (t.) cadÈ iÒi (f.) sorcier (î.) sorcerer CÊNÎK (t.) Òakak (f.) tempe (î.) temple (anat.) CÊR, bnr. KÛZ CÊWÎ, COTIK, CEMIK, HEVZIK (t.) ikiz (f.) jumeau, jumelle (î.) twin CÊZ, PAQIJ, …Û… (t.) rüzgarda savurulmuÒ bufiday (f.) blé séparé de la paille par l’éventage (î.) wheat separated from straw during winnowing CIHANGÎR (t.) fatih (f.) conquérant (î.) conqueror CIHANGÎR (t.) fatih, cihan fatihi (f.) conquérant du monde (î.) world conqueror CIHANPENAH (t.) büyük sultan, dünya sÈfiÈnafiÈ (f.) grand monarque, refuge du monde
20112012-
2013-
2014-
2015-
2016-
20172018-
20192020-
2021-
20222023-
2024-
2025-
20262027-
20282029-
20302031-
(î.) shelter of the world, great monarch CIHÊ, bnr. CUDA CIHÊZ (t.) çeyiz (f.) dot de la mariée (î.) bride’s dowry CIHÊZ DANÎN (t.) çeyiz hazÈrlamak (f.) préparer la dot de la mariée (î.) preparing the bride’s dowry CIHÛ (t.) yahudi (f.) juif (î.) Jew CIL LI XWE KIRIN (t.) giyinmek (f.) s’habiller, se vêtir (î.) to get dressed CIL Û CAW, PIRTÎ, PERTAL, PATE (t.) manifatura (f.) textile (î.) textile CILAV, bnr. CELEW CILÊN MÊRAN (t.) erkek giysileri (f.) vêtements masculins (î.) men’s clothes CILIK, bnr. GILIK CILQ : SIVIK (t.) sulu, cıvık, zevzek (f.) inopportun, léger, importun (î.) importunate, giddy CILQÎ (t.) sululuk, cıvıklÈk (f.) légereté, baldinage, bavardage (î.) flighty behavior CILS, bnr. GÊÇ CILS, CENAH (t.) topuz (f.) massue, masse (î.) mace (weapon) CIL…OK (t.) çamaÒÈrhane (f.) buanderie (î.) washhouse, laundry CIL…OK, KAFIK (t.) yunak, çamaÒÈrhane (f.) lavanderie (î.) wash-house CILÛX, bnr. ELOK CIMÊLÎ, DEV…EWITÎ (t.) yafi, pekmez ve ekmek karÈÒÈmÈ bir yemek (f.) plat fait avec du pain bouilli dans du raisiné (î.) dish made with bread boiled in grape molasses CIMÊLÎK, bnr. DEV…EWITÎ CINAQ (t.) lades (f.) os de davicule chez les oiseaux, fourchette (î.) wishbone CIRN, bnr. KORX CIRNÊ AVÊ, bnr. CÎRNE
2032- CIS, bnr. GÊÇ 2033- CIVAKÎ, bnr. CIVATKÎ 2034- CIVAKÎ, SOSYAL (t.) toplumsal (f.) social (î.) social 2035- CIVAN, bnr. JIVANÎ 2036- CIVAT (t.) meclis, toplum (f.) assemblée, société (î.) assembly, society 2037- CIVATA …AREDARIYÊ (t.) belediye meclisi (f.) conseil municipal (î.) town council 2038- CIVATKÎ, CIVAKÎ (t.) toplumsal, sosyal (f.) social(e) (î.) social 2039- CIWANMÊR (t.) centilmen, yifiit (f.) gentilhomme (î.) gentleman 2040- CIXILANDIN, CIXIRANDIN (t.) kÈÒkÈrtmak; tahrik etmek,
teÒvik etmek (f.) exciter (î.) to excite; to incite 2041- CIXILÎN : CIXIRÎN (t.) teÒvik olmak; tahrik olmak (f.) s’exciter; être excité; s’inciter (î.) to incite each other; to excite
each other 2042- CIXIRANDIN, bnr. CIXILAN-
DIN 2043- CIXIRÎN, bnr. CIXILÎN 2044- CIXS, bnr. GÊÇ 2045- CIXSÎ (t.) silahçÈ dükkanÈ (f.) armurier (î.) armourer 2046- CIYÊ DOXÎNÊ, bnr. PIZÎ 2047- CIYOK (t.) yerini tutan, eÒdefier (f.) équivalent, remplaçant (î.) equivalent 2048- CÎGEH, bnr. DEVER 2049- CÎGUHERÎN (t.) göçüÒme (f.) métathèse (î.) metathesis 2050- CÎGUHÊZ (t.) seyyar (f.) mobile (î.) mobile 2051- CÎNCIQ (t.) 1) incik boncuk, 2) cam bilye (f.) 1) verroterie, 2) bille en verre (î.) 1) glass jewelry, 2) glass
marble 2052- CÎP (t.) jip (f.) jeep (î.) jeep 2053- CÎQ : RE…HÊLE, RE…ÊLE (t.) kar kuÒu (f.) pinson
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 249 •
(î.) snow-bunting 2054- CÎRNE, CIRNÊ AVÊ (t.) kurna (f.) bassin de bain, cuve (î.) basin of a bath or fountain 2055- CO, COK (t.) kanal, ark (f.) canal (î.) channel, canal 2056- COBAR (t.) dere (f.) ruisseau, cours d’eau (î.) stream, brook 2057- COK, bnr. CO 2058- COL, TEVLIHEV (t.) karÈÒÈk, heterojen (f.) mélangé, hétérogène (î.) mixed, heterogenous 2059- COLGENÎ, …OLGENÎK (t.) yabani burçak (f.) vesce sauvage (î.) wild vetch 2060- COLIK, …OLIK (t.) bir cins burçak (f.) une sorte de gesse (î.) a variety of vetch 2061- COLMARK, …OLIKÊ
MARAN (nayê xwarin) (t.) yenilmeyen bir burçak türü (f.) gesse non comestible (î.) inedible vetch 2062- CONEGA, bnr. CANEGA 2063- CONIYÊ DAN, bnr. CONÎ 2064- CONÎ (t.) dibek (f.) mortier (î.) mortar
2065- CONÎ , bnr. CUNÎ 2066- CONÎ, bnr. KORX 2067- CONÎ, CONIYÊ DAN (t.) dibek (f.) grand mortier en pierre (î.) large stone mortar 2068- COT (t.) çift (f.) charrue (î.) plough, plow 2069- COT (t.) karasaban (f.) charrue (î.) plough/plow 2070- COT KIRIN (t.) çift sürmek (f.) labourer (î.) to plough, to plow 2071- COT KIRIN, bnr. KÊLAN 2072- COTBÛN (t.) ikileÒme (f.) gémination (î.) gemination 2073- COTEBÊJE (t.) sözcüklerde eÒleme (f.) couple de mots (î.) pair of words 2074- COTGIHANEK (t.) çifte bafilaç (f.) conjonction double (î.) double conjunction 2075- COTIK, bnr. CÊWÎ 2076- COTIK, bnr. KALAN 2077- COTKAR, COTYAR (t.) çiftçi (f.) cultivateur, fermier (î.) farmer
• 250 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
2078- COTKARÎ, COTYARÎ (t.) çiftçilik (f.) agriculture (î.) plowing 2079- COTYAR, bnr. COTKAR 2080- COTYARÎ, bnr. COTKARÎ 2081- COXÎN, bnr. BÊDER 2082- COYA KEZEBÊ (t.) hepatik kanal (f.) canal hépatique (î.) common hepatic duct 2083- COYA ZIRAVÎ (t.) torba arkÈ (f.) canal cystique (î.) cystic duct 2084- CUDA, CIHÊ (t.) ayrÈ, farklÈ (f.) différent, autre (î.) different, other, separate 2085- CUNÎ, bnr. KORX 2086- CUNÎ, CONÎ (t.) dibek taÒÈ (f.) grand mortier en pierre (î.) large stone mortar 2087- CURE, bnr. TEXLÎT 2088- CURM, bnr. GÎSK 2089- CUWAMÊRÎ (t.) cömertlik (f.) générosité (î.) generosity 2090- CÛCIK, bnr. ÇÊLIK 2091- CÛM (t.) bir çifinemelik (f.) bouchée, quantité qu’on peut
mastiqer en une fois (î.) mouthful
2092- ÇABGAN (t.) cepken (f.) sorte de veste qui ressemble au
dolman (î.) sort of jacket the sleeves of
2093-
209420952096-
2097-
20982099-
2100210121022103-
2104-
21052106-
2107-
2108-
2109-
21102111-
which are slit, leaving the arms free ÇAH, ÇAL, KORT (t.) çukur (f.) fosse, fossette (î.) pit, dimple ÇAKBÎN, bnr. NÎKBÎN ÇAKBÎNÎ, bnr. NÎKBÎNÎ ÇAKIL (t.) ucu efiri definek, çöven, baston (f.) bâton à bout recourbé; canne (î.) cane, polo stick, with curved end ÇAKÛÇ (t.) çekiç (f.) marteau (î.) hammer ÇAKÛÇ, bnr. HESTÎKÊN BIHÎSTINÊ ÇAL (t.) bufiday, arpa v.b saklamada kullanÈlan ve özel bir biçimde yapÈlan kuyu, çukur (f.) silo creusé dans la terre pour la conservation des céréales (î.) pit dug in the earth for preservation of cereals ÇAL, bnr. ÇAH ÇAL, bnr. KORT ÇAL, bnr. KORTAL ÇALA GERDENÊ (t.) gerden gamzesi (f.) fossette sous-sternal (î.) hollow of the throat ÇALAK (t.) faal, çevik (f.) agile, lest, actif (î.) agile, swift, active ÇALAK, bnr. ÇIST ÇAM (t.) çam (f.) pin (î.) pine tree ÇANDBAR (t.) ekilebilen (f.) cultivable (î.) cultivable, suitable for cultivation ÇANDIN (t.) tarÈm, ziraat (f.) agriculture (î.) agriculture ÇANDIN (biçîne!) (t.) ekmek, dikmek (f.) semer, cultiver, planter (î.) to seed, to cultivate, to raise, to grow ÇANDIN, bnr. BIZIR KIRIN ÇANDINÎ (t.) tarÈmsal, ziraatsal
2133- ÇARNIKAR, ÇARALÎ, ÇAR-
(f.) agraire, agricole (î.) agrarian, agricultural
Ç
KENAR (t.) dört taraftan (f.) tout autour, de tous côtés (î.) all over the place, from all
2112- ÇANDÎ (t.) kültürel (f.) culturel (î.) cultural 2113- ÇAP (t.) basÈm, baskÈ (f.) impression (î.) printing 2114- ÇAP KIRIN (t.) basmak (f.) imprimer (î.) to print 2115- ÇAPEMENÎ (t.) basÈn (f.) la presse (î.) the press 2116- ÇAPLÎ (t.) çaplÈ (f.) fusil de gros calibre (î.) large-sized caliber gun 2117- ÇAPXANE (t.) matbaa, basÈmevi (f.) imprimerie (î.) printing house 2118- ÇAR BÛN (t.) ortaya çÈkmak, (f.) apparaître, se former (î.) to appear 2119- ÇARALÎ, bnr. ÇARNIKAR 2120- ÇARALÎXUR, bnr. BERXÊ
sides 2134- ÇAROK, ÇAROKE, ÇAR…EV,
HÊZAR (t.) çarÒaf (f.) tchador (î.) chador 2135- ÇAROKE, bnr. ÇAROK 2136- ÇAROX (t.) çarÈk (f.) sandale paysanne en peau de
vache (î.) rawhide sandal 2137- ÇARPARSÛ (t.) (taÒ, afiaç) dört köÒeli (f.) équarri (î.) squared, hewn 2138- ÇARRÊ, bnr. ÇARRIYAN 2139- ÇARRIYAN, XAÇERÊ,
2140214121422143214421452146-
BER GELEK MAKA 2121- ÇARALÎXWER, bnr. BERXÊ
BER GELEK MAKA 2122- ÇARBERÎ : çar caran ber dayî (t.) dört kez dofiurmuÒ koyun ya 2147-
da keçi (f.) brebis ou chèvre ayant mis bas
2148-
à 4 reprises (î.) ewe or goot having given birth
2149-
4 times 2123- ÇARDAR, bnr. DERBEST 2124- ÇARDAX, bnr. HOLIK 2125- ÇARÇIK (t.) kare (f.) carré (î.) square 2126- ÇARDEDERB, bnr. ÇAR-
21502151-
DEXUR 2127- ÇARDEXUR, ÇARDEDERB (t.) 14 atÈÒlÈ tabanca (f.) revolver à 14 coups (î.) 14-shot pistol 2128- ÇARGAYÎ (t.) dört kez dofiurmuÒ inek (f.) vache ayant mis bas à 4
2129213021312132-
21522153-
reprises (î.) cow having given birth 4 times ÇARGUH, bnr. DIRGAN ÇARIK, bnr. ÇÎT ÇARKENAR, bnr. ÇARNIKAR ÇARNEÇAR, BIVÊ NEVÊ (t.) ister istemez, zorunlu olarak (f.) nolens volens, bon gré, mal gré (î.) willy-milly
2154-
215521562157-
ÇARRÊ, ÇATERÊ, ÇARYAN (t.) dört yol (f.) carrefour à quatre voies (î.) cross-roads ÇAR…EMA RE…, bnr. ZÎP ÇAR…EV, bnr. ÇAROK ÇAR…Î, bnr. SÛK ÇARYAN, bnr. ÇARRIYAN ÇASIR, bnr. RIST ÇATERÊ, bnr. ÇARRIYAN ÇAV (t.) göz (f.) œil (î.) eye ÇAV LÊ GERANDIN, bnr. GERYAN ÇAV QURÇ KIRIN , bnr. ÇAV QURÇANDIN ÇAV QURÇANDIN, ÇAV QURÇ KIRIN (t.) göz kÈrpmak (f.) faire de l’œil, cligner de l’œil (î.) to make eyes at s.o., wink at s.o. ÇAVBELOQ, bnr. ÇAVPEQLE ÇAVBIRÇÎ, ÇAVBIRSÎ (t.) aç gözlü (f.) insatiable, avide (î.) insatiable, greedy ÇAVBIRSÎ , bnr. ÇAVBIRÇÎ ÇAVÇIRTONEK (t.) Karacadafi bölgesinde saklambaç oyunu (f.) jeu de cache-cache dans la région de Qarajdax (î.) hide and seek game in Qarajdax area ÇAVÊ XÊL (t.) mahmur göz (f.) œil langoureux (î.) languid eye ÇAVHIZ, bnr. ÇAVQÛNDE ÇAVIK, bnr. KANIYA ÇIYÊ ÇAVIYA QE…AHIYÊ
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 251 •
(t.) buzul deresi gözü (f.) arche (porte) de glacier (î.) glacier snout 2158- ÇAVÎN KIRIN, ÇAVÎNÎ
2159-
216021612162-
2163-
216421652166-
21672168-
21692170-
2171-
2172-
2173-
2174-
2175-
217621772178-
KIRIN (t.) nazar etmek (f.) porter malheur (î.) to cause illness or misfortune by the evil eye ÇAVÎN, ÇAVÎNÎ (t.) nazar (f.) mauvais œil (î.) evil eye ÇAVÎNÎ KIRIN, bnr. ÇAVÎN KIRIN ÇAVÎNÎ, bnr. ÇAVÎN ÇAVKANIYÊN HIQÛQÊ (t.) hukukun kaynaklarÈ (f.) les sources de droit (î.) the sources of law ÇAVKANÎ (t.) kaynak (f.) source (î.) source ÇAVKANÎ, bnr. JÊDER ÇAVLIDER, bnr. TOLAZ ÇAVNÛTIK (t.) küçük gözlü (f.) qui a de tout petits yeux (î.) small eyed ÇAVPEQLE, bnr. ÇAVZEQ ÇAVPEQLE, ÇAVBELOQ, ÇAVZEQ (t.) patlak gözlü (f.) yeux exorbités (î.) bulging eyes ÇAVQURÇANDIN, bnr. ÇAVQURÇKIRIN ÇAVQURÇKIRIN, ÇAVQURÇANDIN (t.) göz kÈrpma (f.) clignenent des yeux (î.) twinkling ÇAVQÛNDE, ÇAVHIZ (t.) fasık (f.) dépravé (î.) depraved ÇAVSOR (t.) zorba, gözü kan bürümüÒ (f.) brutal, violent (î.) violent, brutal ÇAVSORÎ (t.) zorbalÈk, gözü kan bürümüÒlük (f.) brutalité, violence (î.) violence, brutality ÇAVTENG (t.) cimri, hasud (f.) avare, pingre (î.) miserly, stingy ÇAVTÊR (t.) tok gözlü (f.) qui ne convoite pas (î.) not covetous ÇAWAN, bnr. ÇITO ÇAWAN, bnr. KUSAN ÇAYDAN
(t.) çaydanlÈk (f.) bouilloire, théière (î.) kettle 2179- ÇEÇIK, bnr. ÇEHÇO 2180- ÇEHÇO, ÇEÇIK (t.) çocuk dilinde göz (f.) œil (dans le langage infantile) (î.) eye (in balay talk) 2181- ÇEK, bnr. KINC 2182- ÇEK, KINC, CIL (t.) elbise (f.) vêtement (î.) clothing 2183- ÇEKEM (t.) ardÈç (f.) genévrier, genièvre (î.) juniper 2184- ÇEKEM (t.) ökse otu (f.) gui (viscum) (î.) mistletoe, birdlime 2185- ÇEKNAS (t.) 1) tanÈyÈcÈ, erbap, 2) silah
uzmanÈ
2199- ÇEN, bnr. ÇELEFÎK 2200- ÇENA JORÎN (t.) üst çene (f.) mâchoire supérieure (î.) upper jaw 2201- ÇENE, bnr. ÇENGE 2202- ÇENE, ERZÎNG (t.) çene (f.) menton (î.) chin 2203- ÇENEBAZ, bnr. LEWÇE 2204- ÇENEGEH (t.) çene çukurcufiu (f.) fossette mentonnière (î.) dimple in the chin 2205- ÇENG BÛN (t.) fÈrlamak (f.) 1) bondir, 2) se précipiter (î.) 1) to fly out, to leap up, 2) to 2206220722082209-
(f.) 1) connaisseur, expert, 2)
expert en armes (î.) 1) expert 2) expert in weapons 2186- ÇEL (t.) yüksek sarp kaya (f.) rocher élevé et abrupt (î.) high steep rock 2187- ÇELEFÎK, ÇEN, ALÇEN (t.) üstçene (f.) mâchoire inférieure (î.) jaw 2188- ÇELENG (t.) çevik, cesur, hareketli;
2210-
2211-
2212-
yakÈÒÈklÈ, güzel (f.) vivant, alerte, agile, beau (î.) alive, alert, agile, lively, beau218921902191-
21922193-
21942195-
2196-
21972198-
tiful ÇELEXARE, bnr. ÇILEQE ÇELÎ, bnr. ÇELÎXT ÇELÎXT, ÇELÎ (t.) taÒlÈ, kayalÈ dafi çÈkÈntÈsÈ (f.) éminence pierreuse (î.) stony knoll ÇELT, bnr. DEWL ÇELTÛK (t.) çeltik (f.) riz non décortiqué (î.) rice in the husk ÇEM Û ÇEM ÇÛN , bnr. AV Û AV ÇÛN ÇEM, RÛBAR (t.) dere, Èrmak, nehir (f.) ruisseau, rivière, fleuve (î.) stream, river ÇEMA STÛ (t.) ense kökü (f.) bas de la nuque (î.) napel (of the neck) ÇEMBILHEYA, bnr. CAX ÇEMÇIK, ÇOÇIKA METALÎ (t.) metalden küçük kepçe (f.) petite louche en métal (î.) small metal ladle
• 252 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
2213-
22142215-
2216-
2217-
22182219-
2220-
2221-
rush ÇENG, bnr. BASK ÇENG, bnr. PÎ ÇENGAL, bnr. ÇARTIL ÇENGAL, ÇETEL, ÇARTIL (t.) çatal (f.) fourchette (î.) fork ÇENGALE Û KULABE (t.) çeki çengeli ve halkasÈ (f.) crampon et anneau de traction (î.) traction cramp and ring ÇENGE, ÇENE (t.) çene (f.) menton (î.) chin ÇENGZÊRÎN (t.) altÈn kanatlÈ (f.) qui a des ailes en or (î.) who has golden wings ÇEPEL (t.) kötü, ifirenç, rezil (f.) infâme, odieux, vil, dégoûtant (î.) disgusting, vile, scoundrel ÇEPER, bnr. METERÎS ÇEPER, KOZIKA …ER, SENGER (t.) siper (f.) tranchée (î.) trench ÇEPIL (t.) kol (f.) bras (î.) arm ÇEQ, ÇIQIL (t.) ince dal (f.) brindille (î.) twig, sprig ÇEQÇEQ, bnr. ÇEQÇEQOK ÇEQÇEQOK, ÇEQÇEQ (t.) çakÈldak (f.) batttant de la meule (î.) mill clapper, mill hopper ÇEQILMAST, MASTAV (t.) çÈrpma ayran (f.) yoghourt à boire (î.) liquid yoghurt ÇERE, bnr. ÇITO
2222- ÇERE, ÇÊRE (t.) otlatma, otlak (f.) pâturage (î.) pasture 2223- ÇERM KIRIN, bnr. ÇERMAN2224-
2225-
2226-
2227-
2228222922302231-
2232-
2233-
22342235-
2236-
2237-
22382239-
2240-
22412242-
DIN ÇERMANDIN, ÇERM KIRIN, GURANDIN (t.) yüzmek, (f.) dépiauter; écorcher, (î.) to flay: to skin ÇERMIK (t.) sünnet derisi (f.) prépuce (î.) prepuce ÇERXETÛN, SATILÎ, YENDO (t.) saplÈ tencere (f.) casserole (î.) saucepan ÇERXÎ (t.) beÒ kuruÒluk OsmanlÈ parasÈ (f.) pièce ottomane de 5 piastres (î.) a 5-piastre piece ÇET, bnr. KUMIK ÇETEL, bnr. ÇENGAL ÇETEL, bnr. QEWSIK ÇETIK (t.) askÈlÈ omuz çantasÈ (f.) sacoche (î.) shoulderbag ÇEVREBÎ (t.) sepetçi söfiüdü (f.) saule des vanniers (î.) common osier ÇEWAL (t.) çuval (f.) sac à céréale (î.) cereal sack ÇEWDAR, bnr. …ILÊL ÇEWLÎK (t.) Èrmak dirsekleri arasÈndaki alüvyonlu toprak (f.) terre enrichie par des alluvions (î.) soil enriched by alluvial deposits ÇEWTÎ (t.) kabahat (f.) infraction, délit infraction (î.) offence, breach of the law ÇEXER: Òopa piyan di berêf de (t.) karda ayak izi (f.) empreinte de pied dans la neige (î.) footprint in the snow ÇÊÇIK, bnr. ÇÊLIK ÇÊKIROX (t.) yapay, imal eden (f.) créateur, fabricant (î.) maker, manufacturer ÇÊL KIRIN (t.) bahsetmek (f.) mentionner, citer (î.) to mention, to talk about ÇÊL, bnr. ÇÊLEK ÇÊLA YEKÎ, TI…TEKÎ KIRIN (t.) birinden veya bir Òeyden bah-
2243-
2244-
2245-
2246-
2247-
22482249-
22502251225222532254-
2255-
2256-
2257-
2258-
22592260-
2261-
setmek (f.) parler de quelqu’un ou quelque chose (î.) to talk about s.o or s.th. ÇÊLEK, ÇÊL, MANGA (t.) inek (f.) vache (î.) cow ÇÊLIK (t.) yeni dofian güvercin yavrusu (f.) nouveau-né d’un pigeon (î.) new born of pigeon ÇÊLIK, ÇÊÇIK, ÇÛÇIK, CÛCIK (t.) civciv (f.) poussin (î.) chick ÇÊLIKÊ …ÊRAN, TÊJIKÊ …ÊRAN (t.) aslan yavrusu (f.) lionceau (î.) lion cub ÇÊLÎ (t.) yavru (f.) petit (d’un homme ou d’un animal) (î.) the young (of an animal, or bird) ÇÊLÎ, bnr. ÇÊRÎ ÇÊNÎ (t.) parça (f.) pièce, morceau,fragment (î.) piece, fragment ÇÊNÎ, bnr. ÇÊTÎ ÇÊR, bnr. DIJÛN ÇÊR, bnr. DUÎJN ÇÊRE, bnr. ÇERE ÇÊRÎ, ÇÊLÎ (t.) yavru (f.) petit, enfant (î.) the young (of an animal or bird), child ÇÊT, …ELÛVK (t.) genç horoz (f.) coquelet (î.) cockerel ÇÊTÎ ÇÊTÎ (t.) paramparça (f.) en morceaux (î.) all in pieces, tattered ÇÊTÎ KIRIN (t.) parçalamak (f.) couper en fins morceaux (î.) to cut in to small pieces ÇÊTÎ, ÇÊNÎ, PIRTIK (t.) küçük parça (f.) petit morceau; bouchée (î.) bitesize morsel ÇIÇIK, bnr. MEMIK ÇIÇIK, SERTÎR (t.) meme ucu (f.) trayon (î.) milking nipple ÇIFTEXAS (t.) patÈska (f.) batiste, batiska (î.) cambric
2262- ÇIKANDIN (t.) dikmek (f.) planter (î.) to plant 2263- ÇIKANDIN DAÇIKANDIN,
bnr. DAÇIKANDIN 2264- ÇIKILANDIN, bnr. DAÇI-
KANDIN 2265- ÇIKÛS, TIMA (t.) cimri (f.) avare (î.) miserly, stingy 2266- ÇILAK (t.) ince uzun definek (f.) baguette fine et rectiligne (î.) rectilinear stick 2267- ÇILAKÎ (t.) ince uzun (f.) droit, rectiligne (î.) straight 2268- ÇILEK, NEFSEK (t.) nefsine hakim olmayan, yemek
2269-
2270-
2271-
2272-
2273-
2274-
227522762277-
2278-
22792280-
düÒkünü (f.) avide (î.) overeater ÇILEQE, ÇELEXARE (t.) boÒbofiaz, geveze (f.) bavard, indiscret (î.) indiscreet, talkative, blabbermouth ÇILFIS (t.) aÒÈran, çÈrpan (f.) chapardeur, voleur (î.) pilferer ÇILFISANDIN, ÇILPANDIN (t.) aÒÈrmak, çÈrpmak (f.) choper, chiper, chaparder (î.) to steal (from); to filch, to pilfer ÇILK, DILOPA PIÇÛK (t.) damlacÈk (f.) gouttelette (î.) droplet ÇILK, PE…K (t.) su sÈçrantÈsÈ (f.) jet de gouttes d’eau, éclaboussure, giclement (î.) splash (of water) ÇILKA BARANÊ, DILOPA BARANÊ (t.) yafimur damlasÈ (f.) goute de pluie (î.) rain drop ÇILMÊRE, bnr. QERASE ÇILO, bnr. ÇITO ÇILORE…, PAYIZA PÊ…ÎN (t.) ilk sonbahar (f.) début automne (î.) early autumn ÇILPANDIN (t.) çÈrpmak, çalmak (f.) chaparder, voler (î.) to pinch, to steal ÇILPANDIN, bnr. ÇILFISANDIN ÇIMIKA GUH (t.) kulak yolunun dÈÒ delifiinin
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 253 •
2281-
2282-
22832284-
2285-
228622872288-
2289-
2290-
22912292-
2293-
2294-
2295-
2296-
22972298-
2299-
önünde yer alan iki boyutlu çÈkÈntÈ (f.) tragus (î.) tragus ÇINAR (t.) çÈnar (f.) platane (î.) plane tree ÇINGÎN (t.) ÒÈngÈrtÈ (î.) fracas (î.) din, noise, uproar ÇINÎN, bnr. DIRÛN ÇINÎN, DIRÛN (t.) biçim, biçme (f.) récolte, moisson (î.) harvest, crop ÇIPÎSK, TILÎFISK, FÎTIK (t.) fiske (f.) chiquenaude, pichenette (î.) flick, flip (with the finger) ÇIQIL, bnr. ÇEQ ÇIRANEK, bnr. ÇIRÎK ÇIRAVK (t.) su sÈzÈntÈsÈ (f.) filet d’eau (î.) leaking, dripping (of water) ÇIRAXÊ …ÊX: endamê Òêx ê ku salê carekê dewarek ji mala Òêx re dibe, dikeve ber benê wî. ÇIRÇIRK (t.) torunun - torunnun çocufiu (f.) arrière-arrière-arrière petitenfant (î.) great-great-great grandchild ÇIRIÎJN, bnr. …EWIBÎN ÇIRIK (t.) çÈkrÈk (f.) rouet, treuil (î.) spinning wheel, pulley ÇIRISANDIN (t.) ÈÒÈldatmak (f.) faire luire (î.) to polish, to shine (v.t) ÇIRISÎN (t.) ÈÒÈldamak (f.) luire, étinceler (î.) to gleam, to shine (v.i) ÇIRÎ, KUNA SERÊ GUHANAN (t.) hayvanlarda meme delifii (f.) orifice du mamelon d’une bête (î.) duct in animal’s teat ÇIRÎK, ÇIRANEK, …ÛRIK, ÇORATAN (t.) oluk (f.) gouttière (î.) gutter pipe ÇIRPAN, bnr. KERRAX ÇIRR (t.) sert, direngen (f.) dur, résistant (î.) tough, hard, stiff ÇIRR (t.) sicim, yudum (f.) filet d’eau
(î.) dribble, trickle 2300- ÇIRR, ÇIRRÊ BIRRÊ, BIRXE-
LAS, BIRANE (t.) yakan, top oynuna benzeyen
2301-
230223032304-
2305-
2306-
2307-
23082309-
2310231123122313-
2314-
2315-
2316-
2317-
2318-
topsuz ve karÒÈlÈklÈ iki grup tarafÈndan oynanan geleneksel bir Kürt oyunu (f.) jeu de pursuite joué en plein air par deux équipes (î.) game consisting of 2 teams (ballgame without a ball) ÇIRRA AVÊ (t.) biraz su (f.) un peu d’eau (î.) a dribble of water ÇIRRÊ BIRRÊ, bnr. ÇIRR ÇIRT, bnr. ZILQ ÇIRTIK (t.) hoppa (f.) écervelé, frivole, légère (î.) flippant, flighty, foppish ÇIRXAT (t.) defiirmen freni (f.) frein de la roue meunière (î.) mill-wheel brake ÇIRXAT KIRIN (t.) frenlemek (f.) freiner (î.) to brake ÇIST, ÇALAK (t.) canlÈ, hareketli (f.) vivant, vif (î.) alive, active, lively ÇITIL, bnr. ÇITO ÇITO, ÇAWAN, ÇILO, ÇERE, ÇITIL (t.) nasÈl (f.) comment (î.) how ÇIV DAN BER XWE, bnr. FISIRÎN ÇIVÎK, bnr. ÇÎÇIK ÇIYA, bnr. KOH ÇIYA, …AX (t.) dafi (f.) montagne (î.) mountain ÇIZIRÎN (t.) sÈzmak (f.) infiltrer, fuir (î.) to leak ÇÎÇIK, ÇÛK, ÇIVÎK, ÇÛÇIK (t.) kuÒ (f.) oiseau (î.) bird ÇÎÇIRK (t.) urgan veya halat sÈkÈcÈ (f.) bout de bois servant à resserrer les cordages (î.) wooden piece used for tightening ropes ÇÎK (t.) kÈvÈlcÈm (f.) étincelle (î.) spark ÇÎKIT, ÇÎTIK (t.) kura
• 254 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) lot, sort (î.) ( drawn) lots 2319- ÇÎKSAHÎ, bnr. ÇÎKSAYÎ 2320- ÇÎKSAYÎ, …ÎRSAHÎ,
232123222323-
2324-
23252326-
2327-
2328-
2329-
233023312332-
2333-
23342335-
2336-
2337-
2338-
ÇÎKSAHÎ (t.) apaçÈk (hava) (f.) très clair, sans nuage (î.) very clear, cloudless ÇÎLSIPÎ, bnr. MEHÎNA BOZÊ SÎSE SAYÎ ÇÎLSPÎ, bnr. QERQA… ÇÎM WERQÎLE, ÇÎQXWAR (t.) çarpÈk bacaklÈ (f.) qui a les jambes fourchues (î.) crooked legged ÇÎN, NEQ… (t.) iÒleme, desen, nakÈÒ iÒleme (f.) dessin, motif, broderie (î.) motif, pattern, embroidery ÇÎNCIK, bnr. HÊLKAN ÇÎNÎN (t.) iÒlemek, nakÒetmek (f.) graver, dessiner (î.) to engrave, to imprint, to draw ÇÎP (t.) bacak (f.) jambe, mollet (î.) leg, calf ÇÎPRÛT, TE…KRÛT (t.) baldÈrÈ çÈplak (f.) vaurien, indigent (î.) 1) bare legged, 2) rowdy, rough ÇÎPZER E, BEZA YE…ÎNOK (t.) bir çeÒit eski tüfek (f.) variété de fusil ancien (î.) a kind of old rifle ÇÎQ, bnr. PÎQ ÇÎQXWAR, bnr. ÇÎM WERQÎLE ÇÎR (t.) kurutulmuÒ elma, kaysÈ (f.) pomme ou abricot séché (î.) dried apple or apricot ÇÎRÇÎROK (t.) masal (f.) conte (î.) tale ÇÎRKEÇÎRK : dengê ben û Òirîtan ÇÎROK (t.) hikaye, masal (f.) histoire, conte (î.) story, tale ÇÎT (t.) çit (f.) clôture, claie (î.) hurdle, fence ÇÎT, TEMEZÎ, ÇARIK, MELES, HIBRÎ, LAÇIK (t.) genç kadınların baÒ örtü çeÒitleri (f.) variétés de foulards et fichus de jeunes femmes (î.) varieties of young women’s scarves ÇÎTIK KI…ANDIN
(t.) kura çekmek (f.) tirer au sort, conscrire (î.) (1) to draw lots (2) to draft 2339- ÇÎTIK, bnr. ÇÎKIT 2340- ÇO, ÇOV (t.) sopa, definek (f.) gourdin, trique (î.) thick stick, cudgel 2341- ÇOÇIK (t.) küçük kepçe (f.) petite louche (î.) small ladle 2342- ÇOÇIKA METALÎ, bnr. ÇEM-
(î.) traction chain 2352- ÇORATAN, bnr. ÇIRÎK 2353- ÇORIS (t.) kaba insan, kÈrÈcÈ insan (f.) personne rude abrupte, gros-
2354-
2355-
ÇIK 2343- ÇOGAN, DARÊ GOGÊ (t.) çevgen (f.) crosse de polo (î.) polo crook, stick 2344- ÇOGERÎ BÛN, JI ÇOKAN
23562357-
KETIN, JI QIDÛMAN KETIN (t.) diz çökmek, güçsüzlükten
yÈkÈlmak (f.) se mettre à genoux, tomber
2345-
2346234723482349-
2350-
2351-
d’épuisement (î.) to fall to one’s knees (out of exhaustion) ÇOK (a hespê) (t.) diz (at) (f.) grasset (î.) stifle (stifle joint) ÇOK, bnr. EJNÛ ÇOK, bnr. JINÛ ÇOK, bnr. KABOK ÇOK, JUNÎ, EJNÛ (t.) diz (f.) genou (î.) knee (carpus, wrist) ÇOLBIR, KURTERÊ (t.) kestirme yol (f.) raccourci (î.) shortcut ÇOPAN (t.) çeki zinciri ve kancasÈ (f.) châne de traction
235823592360-
23612362-
2363-
236423652366-
tile (î.) to sit down (in baby talk) 2367- ÇÛK, bnr. ÇÎÇIK 2368- ÇÛN DÎTINIYÊ, bnr.
KEÇDÎTIN
sière (î.) abrupt, rude person ÇORS (t.) kaba, kÈrÈcÈ (insan) (f.) abrupt, brusque, grossier(ère) (î.) abrupt, brusque ÇORT : ÇORS (t.) haÒin, kaba, sert (f.) brutal, rude (î.) brutal, harsh, rude ÇORTAN, bnr. KE…K ÇORTANÎ, XWARINA ÇORTAN (t.) çökelekten yapÈlan ayran çorbasÈ (f.) plat fait avec du petit lait seché (î.) yoghurt soup made with dried curds ÇORTANOK, bnr. SERÇOK ÇOV, bnr. ÇO ÇOVÊ …ÛRKANÎ, KA…O (t.) polo definegi (f.) club de polo (î.) polo stick ÇOX, bnr. ÇUX ÇOX, ÇUX (t.) çuha (f.) toile en poils de chèvre (î.) goat-hair cloth ÇU, ÇI, TU (t.) hiç (f.) rien (î.) nothing, no, none ÇÛÇIK, bnr. ÇÊLIK ÇÛÇIK, bnr. ÇÎÇIK ÇÛÇÎ KIRIN (t.) çocuk dilinde oturmak (f.) s’assoir dans le langage infan-
2369- ÇÛN MÊR, bnr. …Û KIRIN 2370- ÇÛN PÊRGÎNA YEKÎ (t.) birini karÒÈlamaya gitmek (f.) aller au-devant de quelqu’un,
accueillir quelqu’un (î.) to go out to meet sb. 2371- ÇÛN XAFA (HAFA) YEKÎ (t.) birini ziyarete gitmek (f.) rendre visite à quelqu’un (î.) to pay a visit to so 2372- ÇÛN XWAZGÎNIYÊ (t.) kÈz istemeye gitmek, dünüre
gitmek (f.) aller demander une fille en
mariage (î.) to ask for a girl’s hand in mar-
riage 2373- ÇÛNA SER CIHÊZ, DÎTINA
CIHÊZ (t.) çeyizi görmeye gitmek (f.) aller voir la dot (î.) going to see the bride’s dowry 2374- ÇÛR (t.) açık sarÈ (f.) jaune clair (î.) light yellow 2375- ÇÛR (t.) tiftik (f.) mohair (î.) angora goat 2376- ÇÛR, bnr. HÎT 2377- ÇÛR, bnr. TIFTÎK 2378- ÇÛYÎNA SERMALÊ (t.) dul kadÈnla evlenen erkefiin
kadÈnÈn evine taÒÈnmasÈ (f.) épouser une veuve et s’instal-
ler chez elle (î.) marrying a widow and living in her house
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 255 •
D 2379- DA QENE, DA QET NEBE (t.) hiç olmazsa (f.) au moins (î.) at least 2380- DA QET NEBE, bnr. DA
QENE 2381- DABERIZE ! (t.) taaruz et ! hücum ! (f.) a l’attaque ! (î.) attack ! 2382- DABERIZÎN (t.) taaruz (f.) offensive (î.) offensive 2383- DABERIZÎN (t.) taaruza geçmek (f.) passer à l’offensive (î.) to be on the offensive 2384- DAD, bnr. DÊ 2385- DADAN (DADE!) (t.) 1) kaymak, 2) konmak (f.) 1) glisser 2) se poser, se per-
2386-
2387-
23882389-
239023912392-
2393-
2394-
2395-
2396-
cher (î.) 1) to slides slip 2) to settle, to perch DADAN, GIRTIN Û BIRIN (t.) kapmak (f.) saisir (î.) to seize DAÇEK (t.) edat (f.) préposition (î.) preposition DAÇIKANDIN, bnr. DAÇEMANDIN DAÇIKANDIN, ÇIKILANDIN, DAÇIKILANDIN, ÇIKANDIN DAÇIKANDIN, DAÇEMANDIN (t.) dikme (afiaç ve benzeri) efimek, bükmek (f.) planter courber, tordre (î.) to plant (trees), to bend DAÇIKILANDIN, bnr. DAÇIKANDIN DADÊ, bnr. DAYÊ DADGEH (t.) mahkeme (f.) tribunal, cour (î.) tribunal, court DADGEHA LIHEVANÎNÊ (t.) sulh mahkemesi (f.) tribunal d’instance (î.) magistrates’ court DADGEHA SEZAYÎ (t.) ceza mahkemesi (f.) tribunal criminel (î.) criminal court DADMEND (t.) adil (f.) juste, équitable (î.) just, fair DADMENDÎ (t.) adalet (f.) justice, équité
(î.) justice, fairness 2397- DADOK (t.) dadÈ, mürebiyye (f.) nourrice, gouvernante (î.) child’s nurse, governess 2398- DADÛK, bnr. DAPÎROK 2399- DAFIK, bnr. RE…BEND 2400- DAHATIYA NÊZÎK (ez
dikim bimînim) (t.) yakÈn gelecek zaman (f.) futur proche (î.) immediate future 2401- DAHATIYA PÊ… (ezê mabim) (t.) ön gelecek zaman (f.) futur antérieur (î.) future perfect, future anterior 2402- DAHATÎ (t.) gelecek (f.) avenir (î.) future 2403- DAHERISTIN (t.) dökülmek, sarkmak (f.) se répandre (cheveux), tomber
2404-
2405-
2406-
2407-
2408-
24092410-
2411-
2412-
24132414-
sur les épaules (î.) (hair) to fall on the shoulders, to hang loosly DAKETIN (t.) türemek (f.) descendre, procéder (î.) to proceed from, to come from,to be descended from DAKETÎ (t.) ahfad, torun (f.) descendant (î.) descendant, progeny DAKIRIN, hewandina heywanan (t.) hayvanlarÈ içeri almak, barÈndÈrmak (f.) faire enter le bétail dans l’étable (î.) to stable cattle DALAN, KOLAN (t.) sofa, hol (f.) vestibule (î.) hall, anteroom DALEQANDIN, HILAWESTIN (t.) asmak (f.) suspendre (î.) to hang up, to suspend DAM, bnr. DAXME DAMA (t.) hüzünlü, üzgün, düÒünceli (f.) triste, pensif (î.) thoughtful, sad, gloomy DAMAN (t.) dalmak, düÒünmek (f.) être pensif, préoccupé (î.) to be pensive, preoccupied, distracted DAMARÎ , DÊMARÎ (t.) üvey anne (f.) marâtre (î.) stepmother DAMARÎ, bnr. JINBAV DAMAYÎ
• 256 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) dalgÈn, düÒünceli (f.) pensif, préoccupé (î.) plunged in thought, thought -
ful, distracted 2415- DAME, bnr. DAXME 2416- DAN (t.) günün üçte biri, öfiün (f.) un tiers de la journée (î.) a third of a day 2417- DANE, TENE (t.) tane (f.) 1) graine, 2) pièce (î.) 1) grain, seed, 2) single unit of
any kind, piece 2418- DANEZAN (t.) beyan, beyanname, bildirge (f.) déclaration, manifeste (î.) declaration, manifesto 2419- DANÎNK (t.) konu, mevzu (f.) sujet, thème (î.) topic, subject 2420- DANKUT, DESTEBER, DES-
TECONÎ (t.) yarma, dövmede kullanÈlan
2421-
24222423-
24242425-
24262427-
24282429-
2430-
2431243224332434-
tokmak (f.) maillet (î.) mallet DANOK, DANÛ, DAN (t.) hedik (f.) blé entier et poix-chiche bouillis (î.) boiled whole wheat and chickpeas DAPÎR, bnr. PÎR DAPÎROK, PÎRIK, DADÛK (t.) ebe (f.) sage-femme (î.) midwife DAQURTANDIN, bnr. QURÇANDIN DAR (t.) afiaç (f.) arbre (î.) tree DARA …ÎNÊ, bnr. KOTEK DARAYÎ, MALIYE (t.) maliye (f.) finance (î.) finance DARBENAV, bnr. BENAV DARBERÛ (t.) meÒe afiacÈ (f.) chêne (î.) oak DARBEST (t.) sedye (f.) brancard, civière (î.) stretcher DARBEST, bnr. DERBEST DARCÊRK, bnr. SELB DARCIXARE, bnr. DARIK DARÇÎN (t.) tarçÈn (f.) cannelle (î.) cinnamon (l.) cinnamomum ceylanicum
2435- DAREBÎ, bnr. BÎ 2436- DARÊ COXÎNÊ: darikê di
24372438-
2439-
2440-
2441-
2442244324442445-
2446-
2447-
244824492450-
2451-
2452-
2453-
nîveka bêderê de ye (t.) harman ortasÈna dikilen direk (f.) poteau de bois planté au milieu de l’aire de battage (î.) wooden post erected in centre of threshing floor DARÊ HOLÊ, bnr. KA…O DARÊN MEYWE (t.) yemiÒ afiaçlarÈ (f.) arbres fruitiers (î.) fruit trees DARGENEK (t.) kene otu (f.) ricin (î.) castor oil plant DARIK, DARCIXARE, MI…TIK, TÎRIK (t.) afiÈzlÈk (f.) fume-cigarettes (î.) cigarette holder DARIKA ZAVA/Ê (t.) gelin alayÈnÈ damda bekleyen damadÈn yanÈnda süslenen özel hazÈrlanmÈÒ ardÈç afiacÈ (f.) arbre décoré auprès duquel le marié attend l’arrivée de la mariée (î.) ornamented juniper tree beside which the bridegroom awaits the bride’s arrival DARIVANDIN, bnr. DAWERIVANDIN DARÎN, bnr. KOLM DARKILOR, bnr. …APIK DARMAZÎ (t.) mazÈ afiacÈ (f.) varieté de chêne (î.) variety of oak DARMEHLÎ (t.) tapan afiacÈ (f.) bâti de herse (î.) harrow’s frame DARNIKLOK, DARNIKROK (t.) afiaçkakan (f.) pic, pivert (î.) woodpecker DARNIKROK, bnr. DARNIKLOK DAROK, bnr. KOTEK DARQALIB (t.) kerpiç kalÈbÈ (f.) moule à pisé (î.) brick mold DARSÊPÎ, SÊDARE (t.) sehpa, idam sehpasÈ (f.) gibet, potence (î.) gallows DAR…IXRE (t.) sap yükleme askÈsÈ (f.) cadre de bois à deux versants que l’on met sur le bât des bêtes de somme pour le transport du foin (î.) two sided wooden frame which is put on packsaddle to carry hay DAS
(t.) orak (f.) faucille (î.) sickle 2454- DASA DARAN (t.) dehre (f.) serpe (î.) billhook 2455- DASA PALEYIYÊ, bnr.
…ALOK 2456- DASÎ, PARSÛYÊN
MASIYAN (t.) kÈlçÈk (f.) arête d’un poisson (î.) fishbone 2457- DASÎTAN (t.) destan (f.) épopée (î.) epos, epic 2458- DA… KIRIN, …EH KIRIN (t.) yün taramak (f.) peigner la laine (î.) to comb wool 2459- DA…IK, bnr. CEH…IK 2460- DA…IR bnr. AVDESTXANE 2461- DA…IR, AVDESTXANE (t.) hela, tuvalet (f.) toilette, wc (î.) toilet, water-closet, restroom 2462- DAW (t.) etek (f.) jupe (î.) skirt 2463- DAW (t.) koç kuyrufiu (f.) queue du bélier (î.) tail of ram 2464- DAWDÊL, bnr. DERDAW 2465- DAWERIBANDIN, bnr.
DAWERIVANDIN 2466- DAWERIBÎN, bnr. DARIVÎN 2467- DAWERIVANDIN, DAWE-
RIBANDIN, DARIVANDIN (t.) süzmek (f.) égoutter, filtrer (î.) to strain, to filter 2468- DAWERIVÎN, DAWERIBÎN,
DARIVÎN (t.) süzülmek (f.) filtrer, couler (î.) to seep through,to filter
through (vi) 2469- DAWET, …AHÎ (t.) düfiün (f.) noces, êftes de mariage (î.) wedding festivities 2470- DAWETÎ, bnr. VEXWANDÎ 2471- DAWE…ANDIN (DAWE…ÎNE
!) (t.) silkmek, silkelemek (f.) secouer (î.) to shake 2472- DAWETVANÎ, bnr. VEX-
WANDÎ 2473- DAWÎNE (t.) mastar sonekî (f.) terminaison (î.) ending
2474- DAX (t.) dafilama (f.) cautérisation (î.) cauterization 2475- DAXME, DAME, DAM (t.) dama (f.) jeu des dames (î.) draughts, checkers 2476- DAXWAZ, DAXWAZÎ (t.) talep, istek (f.) demande, requête (î.) request, demand 2477- DAXWAZÎ (t.) talep (f.) demande (î.) demand 2478- DAXWAZÎ, bnr. DAXWAZ 2479- DAXWAZKAR (t.) talebkâr (f.) demandeur, requérant (î.) applicant, suitor 2480- DAXWAZNAME (t.) dilekçe (f.) requête écrite, pétition (î.) petition, written request 2481- DAYÊ, DADÊ (t.) anne ! annem (çafirÈ) (f.) forme vocative de dê (î.) vocative case of dê 2482- DAYIK, bnr. DÊ 2483- DAYÎN (t.) ödeme, tediye (f.) paiement (î.) payment 2484- DAYÎN (t.) ödemek (f.) payer (î.) to pay back (a debt) 2485- DAYÎN, bnr. DÊ…ÎR 2486- DEBAX KIRIN, bnr. PÛN 2487- DEBAX, bnr. GIRR 2488- DEFÎNE, bnr. XEZÎNE 2489- DEFNE (t.) defne (f.) laurier (î.) laurel (l.) laurus nobilus 2490- DEHIYE, QURBAN (t.) kurban (f.) sacrifice, victime (î.) sacrifice, victim 2491- DEK, bnr. MEKARÎ 2492- DEK, bnr. WEYN 2493- DELAV, DERAV (t.) hayvan sulama yalafiÈ (f.) abreuvoir (î.) watering place, trough 2494- DELIYAN (t.) kamaÒmak (f.) s’éblouir (î.) to be dazzled (of eyes) 2495- DELÎLÊ HEYIRIYAN :
RÊBERÊ BÊÇAREYAN (t.) çaresizlerin rehberi (f.) guide des infortunés (î.) guide of the wretched 2496- DELÎN, DELYAN
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 257 •
(t.) takattan düÒmek, bitkin olmak (f.) tomber de fatigue, être exténué (î.) to be exhausted, worn out
(f.) théière (î.) tea-pot 2515- DEM…ÛR : …îreya meywe û
2497- DELÎVE, bnr. FIRSEND 2498- DELLAK, SUNETKER (t.) sünnetçi (f.) celui qui pratique la circonci -
sion (î.) circumciser, mohel 2499- DELME, TEQOL, NE’OL,
2500-
25012502-
25032504-
2505-
2506-
2507-
2508-
2509-
2510-
2511-
VIZIK (t.) topaç (f.) toupie (î.) spinning top DELO, HEFTOK, PÊNCOKE, PÊNCOK, PÊNCBERANE (t.) beÒtaÒ oyunu (f.) jeu traditionnel joué avec cinq cailloux (î.) traditional game, played with five pebbles DELYAN, bnr. DELÎN DEM (t.) zaman (f.) temps (î.) tense DEM, bnr. HEYAM DEMA DAHATÎ (t.) gelecek zaman (f.) temps futur (î.) future tense DEMA NIHO (t.) Òimdiki zaman (f.) temps présent (î.) present tense DEMA NIHO (ez dimînim) (t.) Òimdiki zaman (f.) présent (î.) present DEMA RABORÎ (t.) geçmiÒ zaman (f.) temps passé (î.) past tense DEMAN (t.) icar (f.) affermage, location (î.) letting, hiring out, leasing DEMAN KIRIN, BI DEMAN GIRTIN (t.) icar etmek (f.) affermer, louer (î.) to let, to lease DEMANÇE (t.) tabanca (f.) pistolet, revolver (î.) pistol, revolver DEMARA MEHMÛZÊ (t.) (f.) veine thoracique externe (î.) spur vein
2512- DEMDANK, bnr. DEMKÊ…K 2513- DEMÊN HEVEDUDANÎ (t.) bileÒik zamanlar (f.) temps composés (î.) compound tenses 2514- DEMKÊ…K, DEMDANK (t.) demlik
2516-
2517-
25182519-
2520-
2521-
2522-
25232524-
2525-
2526-
2527-
252825292530-
2531-
zebze ya ku bi destê meriv dizeliqe (t.) meyve ya da sebzenin ele yapÈÒan suyu (f.) jus de fruit ou de légume collant à la main (î.) fruit or vegetable juice sticking to the hands DEN, QEDELE : kûpê mezin bi çar çembil, cîlakirî (t.) büyük cilalÈ küp (f.) grande jarre vernie à quatre anneaux (î.) large varnished jar with four handles DEND, PÊCAT (t.) yatay gövde (f.) partie horizontale du bâti de la charrue (î.) horizontal part of plough’s frame DENDIK, bnr. SÎSIK DENDIKÊ MANGÊRÊ (t.) tÈrmÈk diÒleri (f.) dents du râteau (î.) rake’s teeth or prongs DENDIYEK …EKIR (t.) bir parça ya da diÒ Òeker (f.) un morceau de sucre (î.) a lump of sugar DENDÎ (t.) parça, tane (f.) morceau, pièce (î.) bit, piece DENDÛRE…K (t.) böfiürtlen (f.) mûre sauvage (î.) bramble DENDÛRE…K, bnr. DIRIK DENGDAN (t.) oylama (f.) vote (î.) vote DENGDAR (t.) ünlü, sesli (f.) voyelle (î.) vowel DENGDARA DIRÊJ (t.) uzun ünlü (f.) voyelle longue (î.) long vowel DENGDARA KURT (t.) kÈsa ünlü (f.) voyelle courte (î.) short vowel DENGÊ AVÊ, bnr. XULÎN DENGIK, bnr. BERKURK DEP, TEXT (t.) tahta (f.) bois (planche en bois) (î.) timber (wooden board) DEPÊ SÎNG (t.) göfiüs kemifii (f.) sternum
• 258 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(î.) breastbone 2532- DEPRE… (t.) kara tahta (f.) tableau noir (î.) black board 2533- DEQANDIN (t.) tÈk tÈk vurmak (f.) tapoter (î.) drum one’s fingers 2534- DER, bnr. CÎ 2535- DERAMET, bnr. HATINÎ 2536- DERAV, bnr. DELAV 2537- DERAV, QETEK (t.) su tevzi kanallarÈ, tevzi afizÈ (f.) points de distribution de l’eau (î.) water supply points 2538- DERAXE (t.) üstüste istif edilmiÒ biçili tahÈl
demetleri (f.) meule de gerbes de céréales
2539-
254025412542-
2543-
2544-
2545-
2546-
2547-
25482549-
superposées (î.) stack of piles of cereal sheaves DERBAS BÛN, DERBAS KIRIN (t.) transfer edilmek, transfer olmak (f.) être transféré (î.) to be transferred DERBAS KIRIN, bnr. DERBAS BÛN DERBAS KIRIN, bnr. RABIWARTIN DERBEN (t.) çuval v.b. nin afizÈnÈ bafilama kulpu ya da ipi (f.) cordon servant à fermer un sac à grains ou une besace (î.) cord for closing a sack of grain or a purse DERBEND (t.) dafi geçidi (f.) défilé, passe de montagne (î.) mountain pass DERBEST, ÇARDAR, DARBEST (t.) sedye (f.) brancard (î.) stretcher shaft DERBKANÎ, BERQENÎK, BERKANÎK, KEVKANÎ, KEVIRKANÎ, QANÎK, BERDEQANÎ (t.) sapan (f.) lance-pierres, fronde (î.) catapult DERDAN (t.) kab (f.) récipient (î.) container, receptacle DERDAW, DAWDÊL (t.) etefiin ucu (f.) extrémité de la jupe (î.) extremity of the skirt DERENCE, bnr. PÊLEKAN DEREW (t.) yalan (f.) mensonge
(î.) lie, fib, falsehood 2550255125522553-
2554-
25552556-
2557-
2558-
2559-
DERGAH, bnr. BARGEH DERGÎSTÎ, bnr. DESTGIRTÎ DERGÛ…, bnr. MEHDIK DERGÛ…, LANDIK, BÊ…ÎK, DEYDIK, HÊLANE, MEHDIK (t.) beÒik (f.) berceau (î.) cradle DERHÛD (t.) kefil (f.) caution, garant (î.) guarantor DERHÛD, bnr. DERÛD DERHÛDÎ (t.) kefalet (f.) caution, garantie (î.) guarantee, guaranty DERHÛDNAME (t.) kefaletname (f.) acte de caution (î.) bail bond, letter of guarantee DERÎ (t.) kapÈ (f.) porte (î.) door DERÎDAMAR (t.) (f.) veine porte (î.) portal (hepatic portal vein)
2560- DERÎÇE (t.) kapakçÈk (f.) valvule (î.) valve 2561- DERÎÇEYA DUNIÇIK (t.) ikili kapakçÈk (f.) valvule mitrale (î.) biscuspid valve (mitral valve) 2562- DERÎÇEYA SÊNIÇIK (t.) üçlü kapakçÈk (f.) valvule tricuspide (î.) tricuspid valve 2563- DERÎÇEYA …AHDEMAR (t.) aort kapakçÈfiÈ (f.) valvule sigmoïde de l’aorte (î.) aortic valve 2564- DERÎÇEYA XWÎNBERA
2565-
2566-
2567-
2568-
PI…IKÊ (t.) akcifier atardamar kapakçÈfiÈ (f.) valvule sigmoïde de l’artère pulmonaire (î.) pulmonary valve DERÎÇEYÊN DIL (t.) kalb kapakçÈklarÈ (f.) valvules cardiques (î.) valves of the heart DERNIXÛN, BER BI JÊR, SER DEV KIRIN, DEÛVRÛ, DEVERÛ (t.) yüz üstü (f.) à plat ventre (î.) face downwards DERPÊ (t.) don (f.) culotte-caleçon (î.) underpants DERPÊ, DEVLING
(t.) don (f.) culotte, caleçon (î.) knickers, underpants 2569- DERPÊ… KIRIN (t.) göz önüne getirmek, ileri sür-
mek (f.) mettre en avant, mettre en vue (î.) to put forward, present 2570- DER…O, bnr. , bnr. FERA…O 2571- DERÛD, DERHÛD (t.) kefil (f.) garanteur, caution (î.) garantor 2572- DERYA (t.) deniz (f.) mer (î.) sea 2573- DERYAVAN (t.) denizci (f.) marin, navigateur (î.) seaman, navigator 2574- DERYAVANÎ (t.) denizcilik (f.) navigation (î.) navigation 2575- DERYAYÎ (t.) denizsel (f.) marin,e (î.) sea, adj. 2576- DEST (t.) el (f.) main (î.) hand 2577- DEST DANÎN SER (t.) zabt etmek (f.) prendre, conquérir (î.) to conquer, to seize 2578- DEST GIRTIN (t.) niÒanlamak (f.) fiancer (î.) to betroth 2579- DEST JÊ …Û…TIN, bnr. DEST
VEMI…TIN 2580- DEST VEMI…TIN, DEST JÊ
2586- DESTE, bnr. DESTÎ 2587- DESTE: ji çar pelan pêk tê (t.) takÈm (f.) peloton (î.) platoon 2588- DESTEBER, bnr. DANKUT 2589- DESTECONÎ, bnr. DANKUT 2590- DESTEDÊR KIRIN (t.) çabuk sulama (f.) arroser rapidement (î.) to water quickly 2591- DESTEGAH (t.) tezgah, imalathane (f.) comptoir, atelier (î.) counter, workshop 2592- DESTEK, bnr. SPARTEK 2593- DESTESER KIRIN (t.) hacz etmek (f.) saisir (î.) to distrain, to seize 2594- DESTESERÎ (t.) hacÈz (f.) saisie (î.) distraint, seizure 2595- DESTESERKIRIN (t.) haczetme (t.) saisie (î.) seizing, distraining 2596- DESTESERKIRÎ (t.) mahcûz (f.) saisi(e) (î.) distrained, seized 2597- DESTEVALA, DESTVALA (t.) silahsÈz, eli boÒ (f.) à mains vides, désarmé, dému-
ni (î.) empty-handed, unarmed, poor,
helpless 2598- DESTEXANE, SIFRE (t.) sofra (f.) couvert, table (î.) table 2599- DESTGIR (t.) gelinin kolunu tutarak onu
…Û…TIN (t.) el yÈkamak, umudunu kesmek,
vaz geçmek (f.) s’en laver les mains, renoncer (î.) to renounce, to give up, to
wash one’s hand of sth. 2581- DESTAVXANE bnr.
AVDESTXANE 2582- DESTBEND, bnr. KELEMÇE 2583- DESTBESTE,
DESTGIRÊDAYÎ (t.) elpençe (f.) soumis le doigt sur la couture (î.) fully obedient 2584- DESTDANÎNSER (t.) zabtetme, zabt (f.) mainmise (î.) seizing, seizure 2585- DESTE (t.) beÒ fiÒek (f.) paquet de cinq cartouches (î.) five catridges (as on Caucasian
uniforms)
26002601-
260226032604-
bindirmeye götüren veya damadÈn evi yakÈn oldufiunda, onu eve kadar götüren iki yakÈnÈ (f.) deux proches parents de la mariée qui la tiennent par le bras pour la faire monter à cheval ou l’accompagner chez le marié (î.) two of the bride’s close relatives who hold her arms to help her mount the horse or who accompany her to the bridegroom DESTGIRÊDAYÎ, bnr. DESTBESTE DESTGIRTÎ, DERGÎSTÎ (t.) niÒanlÈ (f.) fiancé(e) (î.) fiancé(e) DESTGORIK, bnr. LEPIK DESTHENNE, bnr. HENNE DESTHILAT (t.) yetki (f.) autorité (î.) authority
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 259 •
2605- DESTHILATDAR, bnr. 2606-
26072608-
2609-
2610-
2611-
26122613-
2614-
2615-
2616-
261726182619-
2620-
2621-
26222623-
2624-
2625-
RAJOR DESTIK, BISTÎ (t.) sap (f.) manche (î.) handle, stick DESTIK, bnr. DISTÛK DESTIK, GURZ (t.) hallaç tokacı (f.) maillet du cadreur (î.) wool fluffer’s mallet DESTIK, TETIK (t.) mutfak, boks eldiveni (f.) gant de cuisine ou de boxe (î.) kitchen or boxing glove DESTIK, TETIK (t.) tutacak (f.) gant de cuisine (î.) potholder DESTIKÊ COT (t.) karasaban kabzasÈ (f.) poignée de la charrue (î.) plough handle DESTÎ, bnr. DESTIK DESTÎ, DESTE, DESTIK (t.) kabza (f.) poignée (î.) handle, butt DESTÎ, ESTIK (t.) sap (f.) manche (î.) handle DESTKÊ… (t.) Òasi (f.) châssis (î.) sub-frame DESTKÊ…Î XWE KIRIN (t.) yedefiinde götürmek (f.) conduire un cheval de réserve au côté du sien (î.) lead a spare horse DESTMALA SERÎ, bnr. SERMAL DESTNIVÎS, bnr. DESTXET DESTNIVÎSAR (t.) elyazmasÈ (f.) manuscrit (î.) manuscript DES…TOK (t.) lavabo (f.) lavabo (î.) wash basin DESTVALA (t.) eli boÒ (f.) à main vides, démuni (î.) empty handed DESTVALA, bnr. DESTEVALA DESTXET (t.) el iÒi (f.) ouvrage manuel (î.) handiwork DESTXET, DESTNIVÎS (t.) elyazÈsÈ (f.) écriture (î.) handwriting DEV
(t.) afiÈz (f.) bouche (î.) mouth 2626- DEV Û GEWRÎ (t.) afiÈz ve bofiaz (f.) la bouche et le pharynx (î.) mouth and throat 2627- DEVBELA, bnr. DEVBELA… 2628- DEVBELA…, DEVLEQ, DEV-
BELA
(f.) médisant, mauvaise langue (î.) one who verbally attacks eve-
ryone 2645- DEVMIRÎ (t.) konuÒmaktan aciz kimse (f.) peu disert, incapable de parler (î.) taciturn, “ the silent type ” 2646- DEVNERM (t.) tatlÈ sözlü, yumuÒak sözlü (f.) qui a l’éloquence agréable,
douce
(t.) boÒbofiaz, boÒ konuÒan kimse (f.) qui parle en vain, pour ne rien
dire, vaseux (î.) a wind-bag, someone who talks
(î.) softspoken 2647- DEV…EH (t.) bir defada yün tarafiÈ afizÈna
gelebilecek miktarda yün destesi
too much never shuts up
(f.) quantité de laine brute qui
2629- DEVBIR, bnr. TEV…Û 2630- DEVCE BÛN (t.) alÈÒmak, alÈÒkanlÈk edinmek (f.) prendre l’habitude, s’habituer (î.) to get used to, to get accusto-
med 2631- DEVCE, TAMIÎJ (t.) alÈÒmÈÒ, tadÈna varmÈÒ (f.) habitué, accoutumé (î.) accustomed, used to 2632- DEVER LÊ KETIN, bnr. GEN
26482649-
LÊ KETIN 2633- DEVER, CÎGEH (t.) yer (f.) endroit, lieu, place (î.) place, spot 2634- DEVERA ÇIYAYÊ BILIND (t.) yüksek dafi yöresi (f.) région de haute montagne (î.) high-mountain region 2635- DEVERA ÇIYAYÎ (t.) dafilık yöre (f.) moyenne montagne (î.) mountainous area 2636- DEVERÛ, bnr. DERNIXÛN 2637- DEVÊ DASÊ (t.) orak afizÈ (f.) lame de la faucille (î.) sickle blade 2638- DEVÎ (t.) çalÈ, çalÈlÈk, fundalÈk (f.) buisson, petit bois (î.) bush 2639- DEVKIVIL (t.) beceriksizce konuÒan kimse (f.) parler malhabilement (î.) clumsy or poor speaker 2640- DEVKÎ (t.) sözlü (f.) oral (î.) oral, spoken 2641- DEVKOX (t.) üst çenesi ilerde olan (f.) qui a la mâchoire supérieure
26502651-
26522653-
2654-
2655-
2656-
2657-
2658-
en saillie (î.) chinless person, with receding
chin 2642- DEVLEQ, bnr. DEVBELA… 2643- DEVLING, bnr. DERPÊ 2644- DEVLOK, kesê ku dev davêje her kesî (t.) ÈsÈrÈcÈ, herkese dil uzatan
• 260 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
2659-
26602661-
pourrait être passée au peigne en une fois (î.) quantity of untreated wool that can be carded in one go DEV…EWITÎ, bnr. CIMÊLÎ DEV…EWITÎ, CIMÊLÎK (t.) pekmez, yafi ve ekmek karÈÒÈmÈ bir yemek (f.) plat confectionné avec du pain, du beurre et du raisiné chaud (î.) dish made of bread, butter and molasses grape juice DEV…ÊL, bnr. DEV…O DEV…O, AVDEW…O, DEW…O, DEV…ÊL (t.) ayran artÈfiÈ (f.) reste du petit-lait (î.) whey DEÛVRÛ, bnr. DERNIXÛN DEVZENDIK (t.) kol afizÈ (f.) manchette (î.) cuff DEVZIRAV (t.) tüfek (f.) fusil (î.) rifle DEW (t.) yayÈk ayranÈ (f.) petit-lait, babeurre (î.) “ buttermilk ” DEWAR (t.) büyük baÒ hayvanlar (f.) bovins (î.) cattle, bovines DEWÇINK, DODANK (t.) küçük ayran tulumu (f.) petite outre à petit lait (î.) hide bottle or container for whey DEWÊG (t.) bile, dahi, rafimen (f.) malgré, même (î.) despite, although DEWÊT, DIVÎT (t.) divit (f.) encrier (î.) inkwell DEWIJINK, bnr. DEWIJN DEWIJN, DEWIJINK (t.) eritilen yafiÈn üstte çÈkan tor-
2662-
266326642665-
2666-
2667-
2668-
266926702671-
2672-
2673-
2674-
2675-
26762677-
2678-
2679-
tusu (f.) écume se formant à la surface du beurre fondu (î.) froth that forms on the surface of melted butter DEWL, ÇELT (t.) kuyu kovasÈ (f.) seau en peau ou en plastique servant à puiser de l’eau de puits (î.) leather or plastic bucket used in drawing water DEWLA A…, bnr. OXIM DEWLE, bnr. OXIM DEWLET (t.) devlet (f.) état (î.) (sovereign) state DEWLETGÎR (t.) devletçi (f.) étatiste (î.) etatist, partisan of state control DEWLETGÎRÎ (t.) devletçilik (f.) étatisme (î.) etatism DEWMAST (t.) ayranlÈ yofiurt (f.) mélange du petit-lait et du yoghourt (î.) mixture of buttermilk and yog hurt DEWRÎ, bnr. TEYFIK DEW…O, bnr. DEV…O DEXES (t.) çekemeyen, kÈskanç (f.) envieux (î.) envious DEXESOK (t.) aÒÈrÈ kÈskanç (f.) très jaloux (î.) very jealous DEXIL, TENE (t.) tahÈl (f.) céréales (î.) cereal, grain DEXS, HESÛDÎ (t.) kÈskançlÈk, (f.) jalousie (î.) jealousy DEY (t.) ot yÈfiÈnÈ (f.) tas de foin (î.) hay stack DEYDIK, bnr. DERGÛ… DEYN (t.) 1) borç, 2) alacak (f.) 1) dette, 2) crédit, prêt, créance (î.) 1) debt, claim, 2) credit, loan DEYN DAYÎN (t.) borç ödemek (f.) payer une dette (î.) to pay back a debt DEYNDAR (t.) borçlu (f.) redevable, débiteur, endetté
(î.) debtor, indebted 2680- DEYNDÊR (t.) alacaklÈ (f.) créancier, créditeur (î.) creditor 2681- DEYNDÊR (t.) alacaklÈ (f.) créancier, créditeur (î.) creditor 2682- DEZGEHÊ KURINCIYÊ, bnr.
JENG 2683- DEZÎ (t.) dikiÒ iplifii (f.) fil à coudre (î.) sewing thread 2684- DEZÎ, bnr. TA 2685- DÊ, DAYIK, DAD, MADER (t.) ana (f.) mère (î.) mother 2686- DÊÇ KIRIN, bnr. …EQIL
(f.) parents (î.) parents 2703- DÊWENDAM (t.) dev, dev boylu (f.) gigantesque (î.) gigantic 2704- DÊWENDAM (t.) devasa (f.) gigantesque (î.) gigantic 2705- DI (BIN) ÇAV RE KIRIN (t.) gözüne kestirmek (f.) avoir des vues sur qn. (î.) to have one’s eye on someone 2706- DI AGIRÊ YEKÎ DE
27072708-
KIRIN 2687- DÊDIK, bnr. FATERE…K 2688- DÊH, bnr. GUND 2689- DÊJNIK (t.) tereotu, dereotu (f.) aneth (î.) dill 2690- DÊL, bnr. TILING 2691- DÊLINDÊZ : ayîna dînî (t.) dini ayin, merasim (f.) cérémonie religieuse, rituel (î.) a religious ritual, ceremony, 2692-
2693-
2694-
26952696-
2697-
269826992700-
2701-
2702-
rite DÊLÎ (t.) asma (f.) variété de vigne grimpante (î.) creeping vine DÊM, LAM, RÛ (t.) yanak (f.) joue (î.) cheek DÊMANÎ (t.) yerleÒik (f.) sédentaire (î.) sedentary, settled DÊMARÎ, bnr. DAMARÎ DÊMÎR (t.) valide sultan (f.) reine mère (î.) the queen mother DÊRIS KIRIN (t.) viran etmek (f.) ruiner, réduire en ruines (î.) to ruin, to cause the ruin of DÊRIS, bnr. XERABE DÊRIS, bnr. XERABE DÊRIS, KAVIL, WÊRAN (t.) virane, harabe (f.) ruine (î.) ruin, building in ruins DÊ…ÎR, DAYÎN (t.) süt anasÈ, dadÈ (f.) nourrice, mère de lait (î.) west nurse DÊÛBAV (t.) ebeveyn
2709271027112712-
271327142715-
2716-
27172718-
2719-
27202721-
2722-
2723-
…EWITÎN (SOTIN), bnr. BI AGIRÊ YEKÎ …EWITÎN DIDAN, bnr. DIRAN DIDAN, DIRAN (t.) diÒ (f.) dent (î.) tooth DIDANFIR, bnr. DIRANFÎQ DIFIN, bnr. KEP DIFIN, bnr. POZ DIFIN, POZ, KEPÛ, BÊFILÊ HESPÊ (t.) burun (f.) chanfrein (î.) nose (horse) DIFINBILIND, bnr. BÊVILBILIND DIFINQILÛ, bnr. BÊVILBILIND DIJMANE (t.) karÒÈt anlamlÈ (f.) antonyme (î.) antonymous DIJÛN DAN (t.) küfür etmek (f.) jurer, injurier (î.) to abuse, to insult DIJÛN, bnr. DUÎJN DIJÛN, ÇÊR, ZÊF, …OR, XEBER (t.) küfür (f.) juron, injure, blasphème (î.) curse, insult, blasphemy DIJWAR (t.) zor, güç, sert (f.) difficile, ardu, âpre (î.) hard, difficult DIKIN PÎVAZÊ MI…AREKÊ, bnr. AVA BUHUREKÎ DIL (t.) yürek, kalb (f.) cœur (î.) heart DIL JI BÎR VE ÇÛN (t.) fenalÈk gelmek, geçirmek (f.) s’évanouir, perdre connaissance (î.) to faint, to feel ill DILAWER, DILÊR (t.) yifiit (f.) brave, vaillant (î.) brave, valiant, galant
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 261 •
2724- DILAWER, DILÊR, MÊRXAS (t.) yifiit (f.) brave, intrépide (î.) brave, courageous 2725- DILÊ DÊREDÊR : dilê birîn-
dar û perîÒan (t.) yaralÈ ve periÒan gönül (f.) cœur brisé, en ruines (î.) broken hearted 2726- DILÊR, bnr. DILAWER 2727- DILÊR, bnr. DILAWER 2728- DILKETÎ (t.) aÒÈk (f.) amoureux (î.) in love, person in love 2729- DILOPA BARANÊ, bnr.
(f.) dent de bateuse (î.) tresher machine’s prong 2746- DIRAN, bnr. DIDAN 2747- DIRAN, DIDAN (t.) diÒ (f.) dent (î.) tooth 2748- DIRANÊ KURSÎ (t.) azÈ diÒ (f.) molaire (î.) molar 2749- DIRANÊN BEF…IK, bnr.
DIRÎHOP
DIRANÊN PÊ…ÎN DIRANÊN PA…Î (t.) azÈ diÒler (f.) molaires (î.) premolars 2751- DIRANÊN PÊ…ÎN, DIRANÊN
2752-
2753-
2754-
2755-
2756-
2757-
2758-
2759-
27602761-
2762-
2744- DINGILEKI…O, bnr.
DIRÎHOP 2745- DIRAN, BERHESTE YAN ARBE…K (ji hesin) (t.) döven diÒi
2764- DIRÎ (t.) böfiürtlen (f.) mûre sauvage, mûron (î.) blackberry, bramble 2765- DIRÎ (t.) diken (f.) épine, ronce (î.) thorn, thorn bush, bramble 2766- DIRÎHOP, DINGILEFISTAN,
2750- DIRANÊN KURSÎ,
ÇILKA BARANÊ 2730- DILOPA PIÇÛK, bnr. ÇILK 2731- DILRAST (t.) dürüst (f.) franc, honnête (î.) honest, frank, straight 2732- DILSAR (t.) kÈrgÈn olmak, sofiumak (f.) distant, déçu (î.) unwilling, disappointed 2733- DILSAR BÛN (t.) kÈrgÈn olmak, sofiumak (f.) être déçu, désabusé (î.) to be disappointed 2734- DILTENGÎ (t.) sÈkÈntÈ, can sÈkÈntÈsÈ (f.) détresse, angoisse (î.) distress, anxiety 2735- DILVEKIRÎ (t.) açÈk gönüllü (f.) franc, à coeur ouvert (î.) open-hearted, frank 2736- DILÛL (t.) binek devesi (f.) chameau de bât (î.) camel used for riding 2737- DILÛL : cûreyek hêÒtirê (t.) binek devesi (f.) chameau de course (î.) saddle camel 2738- DIMIK : serê nikil (t.) gaga ucu (f.) le bout du bec (î.) tip of beak 2739- DIMIK, bnr. NIKUL 2740- DINDIK, bnr. NIKUL 2741- DINDIKÊ CENCERÊ (t.) kesme diÒler (f.) dents des roues (î.) toothed wheels 2742- DINDIKÊ DIRNIXÊ (t.) tÈrmÈk diÒi (f.) dent de râteau (î.) rake tooth or prong 2743- DINGILEFISTAN, bnr.
(t.) yÈrtÈcÈ hayvan (f.) fauve (î.) wild animal
2763-
BEF…IK (t.) kesici diÒler (f.) incisives (î.) incisors DIRANÊN TÛJ, QÎL (t.) köpek diÒleri (f.) canines (î.) canine teeth DIRANFÎQ, DIDANFIR (t.) ön diÒleri aralÈklÈ (f.) qui a les incisives espacées (î.) gap-toothed DIRANÎ (t.) diÒseller (f.) dentale (î.) dental DIRANKER (t.) diÒçi (f.) dentiste (î.) dentist DIRANQÎÇ (t.) fÈrlak diÒli, diÒlek (f.) prognathe (î.) bucktoothed DIRAV (t.) para (f.) monnaie, argent (î.) money DIRBAN (t.) tÈrpan (f.) faux (î.) scythe DIRÊJÎ... KIRIN (t.) saldÈrmak, hücum etmek (f.) attaquer, assaillir (î.) to attack, to assault DIRG, bnr. KERME DIRGAN, ÇARGUH, …ENE (MELHÊBA HESINÎ) (t.) demir yaba (f.) fourche en fer (î.) metal pitchfork DIRIK, DIRÎMOK, DENDÛRE…K (t.) böfiürtlen (f.) mûron, mûre sauvage (î.) blackberry, bramble DIRINDE
• 262 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
27672768-
2769-
27702771-
27722773277427752776-
2777-
277827792780-
2781-
27822783-
ZIRNEZÎQ, DINGILEKI…O, BABÛTANÎ (t.) tahtaravallÈ (f.) balançoire, bascule (î.) seesaw, teeter-totter DIRÎMOK, bnr. DIRIK DIRNIX (t.) tÈrmÈk (f.) râteau (î.) rake DIRRÊT (t.) koyunlarÈ su içmeye çafiÈrÈrken kullanÈlan sözcük (f.) cri utilisé pour appeler les moutons à s’abreuver (î.) a cry use to call sheep to the water trough DIRÛF, bnr. DURHÎ DIRÛN (BIDIRÛ! ), ÇINÎN (BIÇINE !) (t.) tahÈl ve ot biçmek, biçmek, devÒirmek, toplamak (f.) moissonner, cueillir (î.) to harvest, to gather, to pick, to pluck DIRÛN, bnr. ÇINÎN DIRÛNGEH, bnr. BÊDER DIRÛ…M, bnr. DURHÎ DIST, bnr. NIQRE DISTARHÊR (t.) el defiirmencisi (f.) personne qui se sert du moulin à bras (î.) someone who uses a stone quern DISTÛK, DESTIK (t.) dibek kolu (f.) pilon du mortier en bois (î.) pestle DIVÎT, bnr. DEWÊT DIYAFRAGM, bnr. PERDEYA NAVBIRÊ DIYAR KIRIN (t.) belirlemek (f.) déterminer (î.) to determine DIYAR, BILINDAHÎ (t.) yükseklik (f.) hauteur (î.) height, elevation DIYAR, bnr. XAF DIYARGÎN (t.) belgeç (öz sÈfat) (f.) épithète (î.) attribute
2784- DIYARGÎNÊN TÊKEL (t.) karmaÒÈk belgeçler (f.) epithètes complexes (î.) complex attributes 2785- DIYARKER (t.) belirleyici (f.) déterminant (î.) determinant, determining 2786- DIYARKIRIN (t.) belirleme, tayin (f.) détermination (î.) determination 2787- DIYARKIRÎ (t.) muayen, belirlenmiÒ, belirli (f.) déterminé (î.) determined 2788- DIYAROK (t.) öfiretmen kürsüsü (f.) chaire (î.) teacher’s chair 2789- DIZDAR (t.) kale koruyucusu, kale komu-
tanÈ (f.) défenseur, gardien de forteres-
se (î.) warden of a castle 2790- DÎBAC (t.) dallÈ çikekli bir çeÒit ipekli
kumaÒ (f.) tissu précieux en soie à motifs
floraux (î.) precious silk fabric with floral
design 2791- DÎBAC (t.) ipek elbise (f.) vêtement en soie (î.) silk cloth 2792- DÎDAR, DÎTIN (t.) görüÒme, görme, ziyaret (f.) entrevue, visite (î.) meeting, visit 2793- DÎDEVAN (t.) gözcü (f.) surveillant, sentinelle (î.) sentry, watchman 2794- DÎDEVAN (t.) gözcü, gözetleyici (f.) veilleur (î.) watchman 2795- DÎDEVANÎ (t.) gözcülük (f.) surveillance, garde (î.) watch, surveillance 2796- DÎDEVANÎ (t.) gözcülük, gözetleyici (f.) veille, métier de veilleur (î.) watchmanship 2797- DÎK (t.) oraktan kurtulmuÒ baÒak (f.) épi non coupé par la faucille (î.) ear which is not cut by sickle 2798- DÎK, DÎKIL, KELE…ÊR (t.) horoz (f.) coq (î.) cock, rooster 2799- DÎKÊ CÛRE (t.) ibiksiz horoz
(f.) coq écrêté (î.) capon
(f.) continue sonore (î.) voiced continuous
2800- DÎKIL, bnr. DÎK 2801- DÎKSILÊMAN (t.) ibibik kuÒu (f.) huppe vulgaire (î.) hoopoe 2802- DÎLAN, stranên li ser miriyan
dilawêsin (t.) afiÈt (f.) élégie (î.) elegy
DETILK
2803- DÎNDAR, TIR…E (t.) Lübnan palamudu (f.) chêne libanais (î.) oak of Lebanon 2804- DÎTIN, bnr. DÎDAR 2805- DÎTIN, bnr. KEÇDÎTIN 2806- DÎTIN, bnr. KEÇDÎTIN 2807- DÎTINA CIHÊZ, bnr. ÇÛNA
2826- DONZDETILK, DONZDE-
GIRÊK (t.) oniki parmak barsafiÈ (f.) duodénum (î.) duodenum
SER CIHÊZ 2808- DÎTINÎ, bnr. KEÇDÎTIN 2809- DÎWAR (t.) duvar (f.) mur (î.) wall 2810- DÎZ (t.) çömlek (f.) terrine (î.) earthen pot 2811- DÎZIK (t.) toprak çömlek (f.) marmite en terre cuite (î.) clay cooking pot 2812- DODANK, bnr. CEWDIK 2813- DODANK, bnr. DEWÇINK 2814- DOHTIN, DOTIN (t.) safima, safimak (f.) traire (î.) to milk 2815- DOJEH (t.) cehennem (f.) enfer (î.) hell 2816- DOJEH, bnr. CEHENEM 2817- DOLA QE…AHIYÊ (t.) buzul deresi, buzul vadisi (f.) glacier de vallée (î.) valley glacier 2818- DOLBEND, bnr. KITAN 2819- DOLMIK, REXTIK (t.) kabak (f.) courgette (î.) zucchini, courgette 2820- DOLTAÎJ, TOLTAÎJ (t.) tazÈyla köpefiin birleÒmesinden
meydana gelen yavru (f.) chiot né du croisement d’un lévrier avec une chienne (î.) mongrel pup sired by a greyhound 2821- DOMDARA HI…K (t.) ötümsüz sürekli (f.) continue sourde (î.) voiceless continuous 2822- DOMDARA NERM (t.) ötümlü sürekli
2823- DONÊ GENEKAN (t.) kene yafiı (f.) huile de ricin (î.) castor oil 2824- DONGÎ (t.) sonuç, netice (f.) résultat (î.) result 2825- DONZDEGIRÊK, bnr. DONZ-
2827- DOQ BÛN (t.) dikilip durmak (f.) se dresser, se planter (î.) to stand up 2828- DORAN (t.) (hayvanlarda) iç yafiÈ (f.) graisse animale (î.) animal fat 2829- DORANDIN, bnr. BIDER2830283128322833-
2834-
2835-
283628372838-
2839-
28402841-
2842-
DAN DOT, bnr. KEÇ DOTIN, bnr. DOHTIN DOTINÎ, bnr. DO…ANÎ DOTMAM, KEÇMAM, KEÇAP, QÎZAP (t.) amca kÈzÈ (f.) cousine, fille de l’oncle paternel (î.) (female) cousin, daughter of paternal uncle DOTMÎR (t.) prenses (f.) princesse (î.) princess DO…ANÎ, DOTINÎ (t.) safimal (f.) laitière (î.) milk-maid DO…EDER, bnr. CEHENEM DO…EK, bnr. BINRAX DO…EK: bi gurzan raxistina binê bêdera cencerê û gêrê ye (t.) discora altÈna yatay serilen demet yÈfiÈnÈ (f.) gerbes disposées en forme de matelas sur l’aire de battage (î.) sheaves laid down in shape of mattress on threshing floor DO…IK (t.) seki (f.) banquette en terre battue ou en pierre (î.) mud or stone bench DOTXAL, bnr. KEÇXAL DOXÎN (t.) uçkur (f.) cordon qui sert à maintenir les caleçons ou pantalons (î.) drawstring DOXTE…Î, DÛLKÊ TE…IYÊ
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 263 •
(t.) ifi sapÈ, öreke sapÈ (f.) la tige du fuseau (î.) spindle’s stem 2843- DOZ (t.) dava (f.) cause, procès (î.) case, lawsuit 2844- DOZDAR (t.) davacı (f.) demandeur, plaingant (î.) plaintiff 2845- DOZLÊKIRÎ (t.) davalÈ (f.) défendeur (î.) defendant 2846- DUBENDIK (t.) çift çizgi (f.) double-tiret (î.) double-dash 2847- DUBÎRA, HECHECÎK,
DÛVMEQESK (t.) kÈrlangÈç (f.) hirondelle (î.) swallow 2848- DUCOYA ZIRAVÎ (t.) safra kanalÈ (f.) canal cholédoque (î.) common bile duct 2849- DUÇERXE, bnr. BISÎKLET 2850- DUDENG (t.) iki ünlü, diftong (f.) diphtongue (î.) diphthong 2851- DUEZMANÎ (t.) iki yüzlülük (f.) hypocrisie (î.) hypocrisy 2852- DUHÊL, DUWÊL (t.) deriden yapÈlan ip (f.) cordelet ou lanière de cuir (î.) leather strap or leash 2853- DUÎJN (t.) kirli, kirlenmiÒ (f.) sale, sali, souillé
(î.) dirty, soiled 2854- DUÎJN, ÇÊR, DIJÛN, ZÊF,
…OR, XEBER (t.) küfür (f.) injure, insulte (î.) insult 2855- DUKÎTE (t.) iki heceli (f.) dissyllabe (î.) disyllable 2856- DULÊVIYA DOMDAR (t.) sürekli ötümlü (f.) bilabiale (î.) continuous 2857- DUNEÇEL, DUNIKUL (t.) iki çatallÈ (f.) à double bec, fourchu (î.) forked 2858- DUNIK (t.) tÈrnak iÒareti (f.) guillemet (î.) inverted comma, quotation
mark 2859- DUNIKUL, bnr. DUNEÇEL 2860- DUQAT, bnr. MENDERE 2861- DURHÎ, DIRÛ…M, DIRÛF (t.) damga (f.) marque (î.) branding 2862- DURIYAN, DURYAN (t.) iki yol kavÒafiÈ (f.) jonction de deux voies (î.) junction of two roads 2863- DURÛ (t.) iki yüzlü, riyakar (f.) hypocrite, faux-jeton (î.) hypocritical 2864- DURYAN (t.) kavÒak, yol ayÈrÈmÈ (f.) carrefour (î.) crossroads 2865- DURYAN, bnr. DURIYAN 2866- DUTA (t.) iki misli, iki kat
• 264 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) double (î.) double, two-fold 2867- DUTEBEQ, bnr. MENDERE 2868- DUWÊL, bnr. DUHÊL 2869- DÛAJO (t.) çoban yamafiÈ (f.) aide-berger (î.) assistant shepherd 2870- DÛLKÊ, bnr. DOXTE…Î 2871- DÛMAT, MUSÎBET (t.) bela, musibet (f.) calamité, malheur (î.) calamity, misfortune 2872- DÛNG, DÛV (t.) koyun türünde geniÒ ve yay-
van kuyruk (f.) queue grasse du mouton (î.) fattail of sheep 2873- DÛNHE (t.) kar üzerinde küçükbaÒ hay-
vanlara yem verilmesi (f.) action de donner aux ovins du
fourrage sur la neige (î.) giving of fodder on the snow to
ovine animals 2874- DÛPALE (t.) artçÈ orakçÈ (f.) aide-moissonneur (î.) harvester’s help 2875- DÛRME, KOK (t.) etli butlu (f.) dodu, bien en chair, replet (î.) plump 2876- DÛTIN, bnr. SEYANDIN 2877- DÛ…K, DI… (t.) baldÈz (f.) belle-sœur (î.) sister in law 2878- DÛV, bnr. DÛNG 2879- DÛVIK, bnr. BENÊ (BENIKÊ)
DÛ …ÛJINÊ 2880- DÛVMEQESK, bnr. DUBÎRA 2881- DÛX, bnr. …APIK
E 2882- EBA …ALÎN: eba ji Òal çêkirî,
2883-
28842885-
288628872888-
28892890289128922893-
2894-
2895-
289628972898-
28992900-
29012902-
2903-
2904-
29052906-
giranbiha ye (t.) KaÒmir aba (f.) manteau en cachemire (î.) cashmere cloak EBABELEK, FESAD (t.) fesatçÈ (f.) intrigant (î.) scheming EBD, bnr. BENÎ EBEBOZ, PÊXWAS (t.) lumpen (f.) voyou (î.) hoodlum, hooligan ECÛR, bnr. ACÛR ECÛR, bnr. ÊMIDÎ ECÛZPÎR (t.) cadÈ (f.) sorcière (î.) witch EDEB, bnr. TORE EHMEQ, bnr. BODEK EJNÛ, bnr. ÇOK EJNÛ, bnr. KABOK EJNÛ, JÛNÎ, ÇOK (t.) diz (f.) genoux (î.) knee EKFÎ (t.) bir çeÒit kafkasya hançeri (f.) poignard caucasien (î.) Caucasian dagger ELBIK, SATILA DARÎN (t.) afiaçtan bakraç (f.) seau en bois (î.) wooden bucket ELEK, bnr. MOXIL ELO-ELO, bnr. ELOK ELOK, …AMÎ, ELO-ELO, HULÎ, CILÛX, ELO…Î…, QULÎ (t.) hindi (f.) dinde (î.) turkey (fowl) ELO…Î…, bnr. ELOK ELTÎ (t.) kayÈn, karÈnÈn kocasÈnÈn kÈz kardeÒi (f.) la sœur du mari (par rapport à la femme) (î.) husband’s sister EMR, bnr. ÎJ ENCAM (t.) sonuç, netice (f.) résultat, conclusion (î.) result, conclusion ENCUMEN (t.) encümen (f.) commission, comité (î.) committee, commission ENCUMENA …AREDARIYÊ (t.) belediye encümeni (f.) comité exécutif municipal (î.) town council executive ENCÛR, bnr. ÊMIDÎ ENDAM, bnr. LEBAT
2907- ENDAZYARÎ (t.) istihkam (f.) génie militaire (î.) the Engineers 2908- ENDÎ…E, bnr. TENGEZARÎ 2909- ENDUSTRÎ (t.) endüstri (f.) industrie (î.) industry 2910- ENGÎNAR, NEYNÛKÊN
2911-
2912-
29132914-
291529162917-
2918-
2919-
2920-
2921-
2922-
2923-
2924-
2925-
2926-
(f.) char à boeuf (î.) oxen cart 2927- EREBEYA DESTAN, bnr.
GIRGIROK 2928- EREBI BAZAR (t.) bir Òeyi ölçmeden, tartmadan
satÈnalma usülü (f.) achat d’une marchandise sans
BÛKÊ (t.) enginar (f.) artichaut (î.) artichoke ENÎ, NEHTIK (t.) alÈn (f.) front (î.) forehead ENÎ…K (t.) dirsek (f.) coude (î.) elbow EPO, bnr. HEPO ERD (t.) toprak, mülk, arazi (f.) terre, terrain (î.) earth, ground ERD AJOTIN, bnr. KÊLAN ERD, bnr. ZEMÎN ERDÊ AVÎ (t.) sulak arazi (f.) terre irriguée (î.) irrigated land ERDÊ BEÎJ (t.) kurak, susuz arazi (f.) terre non irriguée (î.) non irrigated land ERDÊ BEST (t.) kumlu yamaç arazisi (f.) terre sablonneuse (î.) sandy soil ERDÊ BEYAR (t.) boÒ bÈrakÈlmÈÒ, ekilmemiÒ arazi (f.) terre non cultivée (î.) uncultivated land ERDÊ BIJÛN (t.) verimli toprak (f.) terre fertile (î.) fertile land ERDÊ BÛR (t.) baÒÈboÒ arazi (f.) terre abandonnée (î.) abandoned land ERDÊ KIRÊB (t.) bir kez sürülmüÒ tarla (f.) champ labouré une fois (î.) field ploughed once ERDÊ QIRAÇ, XÎÇ (t.) kÈraç arazi (f.) terre incultivable (î.) land unfit for cultivation ERDNIGARÎ, ERDNASÎ (t.) cofirafya (f.) géograhie (î.) geography EREBA GA, GERDÛM (t.) kafinÈ
2929-
29302931-
2932-
29332934-
2935-
2936293729382939-
2940-
294129422943-
29442945-
2946-
la peser ou la mesurer, sur la base d’une évaluation approximative (î.) purchase of goods without weighing or measuring them, on estimation EREBO…K : Erebê ne eÒîr û bi serê xwe (t.) sÈradan ve herhangi bir aÒiret sel bafiÈ olmayan Arap (f.) Arabe ordinaire qui n’appartient pas à une tribu (î.) ordinary Arab, who does not belong to a tribe ERÊKIRIN, bnr. HERÊ ERÎNÎ (t.) olumluluk (dilbilgisinde) (f.) affirmative (î.) affirmative, positive ERMÛ…, HEVRÎ…IM, HEVIRMI… (t.) ipek (f.) soie (î.) silk ERRIK ! , bnr. ÎS ER…ET, hissa jinê (t.) mirasda kadÈnÈn payÈ (f.) la part de la femme dans l’héritage de ses parents (î.) woman’s share of her parents’ inheritance ERXEWANÎ (t.) Òaraprengi (f.) pourpre (î.) crimson ERZÊL, bnr. EVZÊL ERZÎNG, bnr. ÇENE ESKENE, bnr. ÎSKARPÎN ESMANDEVI Û QIRIKÎ (t.) damaksÈlar ve gÈrtlaksÈlar (f.) palatales (î.) palatal ESMANÊ DEV, PANIKA DEV, KAMA DEV (t.) damak (f.) palais (î.) hard palate ESMER, bnr. QEMERÊ VEKIRÎ ET, bnr. HEK ET, HEK (t.) abla (f.) sœur aînée (î.) elder sister ETÊ, bnr. HEKÊ ETLES (t.) atlas (f.) satin (î.) satin EVÎN
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 265 •
(t.) aÒk, sevgi (f.) amour (î.) love 2947- EVNIK, bnr. HINGIZ 2948- EVOR (t.) dafi keçisi (f.) chamois (î.) chamois, small goat-like ante-
lope 2949- EVRIS, MERX (t.) boylu yabani ardÈç (f.) une variété de genévrier (î.) a variety of juniper 2950- EVRIS, QAÇ (t.) ardÈç (f.) genévrier (î.) juniper 2951- EVZÊL, ERZÊL, INZÊL (t.) efireti iskele platformu (f.) plateforme de construction ou
de peinture
(î.) builder’s scaffolding 2952- EWLEHIYA CIVAKÎ (t.) sosyal güvenlik (f.) sécurité sociale (î.) social security 2953- EWLEHIYA GI…TÎ (t.) kamu güvenlifii (f.) sécurité publique (î.) public security 2954- EWLEHÎ (t.) emniyet, güvenlik (f.) sécurité (î.) security 2955- EXTE, AXTE (t.) burulmuÒ at (f.) hongre (î.) gelding 2956- EYARÊ RÛN, bnr. HÎZ 2957- EYLETBÊJE (t.) sözcük toplulufiu (f.) famille de mots
• 266 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(î.) word family 2958- EYLO (t.) kartal (f.) aigle (î.) eagle 2959- EYVAN, bnr. HAVÊN 2960- EYWAN (t.) eyvan (f.) hall ou salon ouvert d’un côté (î.) hall or living-room, open on
one side 2961- EZ JI NÊZDA
MIRIM/KETIM, bnr. EZ JI NÊZDE DELYAM 2962- EZ JI NÊZDE DELYAM, EZ JI NÊZDA MIRIM/KETIM (t.) açlÈktan düÒtüm (f.) je meurs de faim (î.) I’m starving 2963- EZBET, bnr. AZBET
Ê 2964296529662967-
2968296929702971-
2972-
ÊFL, bnr. MEKARÎ ÊFLBAZ, bnr. QULEBAZ ÊFLBAZÎ, bnr. QULEBAZÎ ÊFLÇAKÎ, KIRYARA BA… (t.) iyi fil (f.) bonne action (î.) good deed ÊFR BÛN, bnr. HÎN BÛN ÊFR KIRIN, bnr. HÎN KIRIN ÊFRBÛN, bnr. HÎNBÛN ÊFRGEH (t.) talimgah (f.) terrain d’exercice militaire (î.) military training-ground ÊFRKIRIN, bnr. HÎNKIRIN
2973- ÊFTKARÎ, FEHÊTKARÎ,
29742975-
29762977-
2978-
…ERMEZARÎ (t.) utanç, mahcubiyet (f.) honte, timidité, opprobre (î.) shame, shyness ÊFZ, bnr. RASER ÊL (t.) boy, il (f.) tribu (î.) tribe ÊLEK, bnr. QUTIK ÊMIDÎ, …ELENGO, ECÛR, ENCÛR (t.) yuvarlak acur (f.) concombre ronde (î.) round cucumber ÊMÛDÎ
(t.) acur (f.) variété de concombre (î.) hairy cucumber 2979- ÊRDIM : HERÊM, NAVÇE (t.) yöre, bölge (f.) région, endroit (î.) area, region 2980- ÊRÎ… KIRIN, bnr. XWE
DIRÊÎJ ... KIRIN 2981- ÊRÎ…, PELAMAR (t.) hücum, saldÈrÈ (f.) attaque, assaut, charge (î.) attack, assault, onset 2982- ÊRMIKAR, bnr. CAX 2983- Ê…A ZIRAV, bnr. JANA
ZIRAV
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 267 •
’E 2984- ‘ERA, ‘ERÊN (t.) buruna takÈlan yüzük biçimin-
deki hÈzma (f.) ornement en forme d’anneau porté sur le nez
(î.) nose-ring 2985- ‘ERÊN, bnr. ‘ERA 2986- ’EWARE BÛN (t.) oyalanmak, baÒÈboÒ olmak (f.) s’occuper, lanterner, trainer (î.) to dawdle, be idle
• 268 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
2987- ’EWIRANDIN (t.) oyalamak (f.) faire lanterner (î.) to keep someone busy uselesly,
to keep someone about
F 2988298929902991-
2992-
2993-
2994-
2995-
2996-
29972998299930003001-
3002-
3003-
3004-
3005-
3006-
3007-
FAL, bnr. REML FALAVÊJ, bnr. PÎLDAR FANÎLE, bnr. FANORÎ FANORÎ, FANÎLE (t.) fanila (f.) flanelle, maillot du corps masculin (î.) men’s undershirt FANOSA DERYAYÎ (t.) deniz feneri (f.) phare (î.) light house, beacon FASÛLÎ, LOBÎ, LOBYE (ji latinî phaseolus) (t.) fasulye (f.) haricot (î.) bean FATERE…K, XALXALK, SIPIL, DÊDIK (t.) dalak (f.) rate (î.) spleen FAYÎDEXWAZ (t.) çÈkarcÈ (f.) égoïste, qui ne cherche que ses intérêts (î.) self-seeking, selfish FAYKE, VEZEL, QAZAX (t.) kazak (f.) pull-over, tricot de laine (î.) pull-over, sweater FEHÊTKARÎ, bnr. ÊFTKARÎ FELAKET, bnr. BÊTAR FELAKET, bnr. BOBLAT FENEK, bnr. QULEBAZ FER, HÊZ, TAQET (t.) güç, takat (f.) force (î.) strength, power, might FERA…O, AMAN…O,DER…O, FIRAQ…O (t.) bulaÒÈk bezi (f.) essuie-vaisselle (î.) dish-washer FERD (t.) yükte iki çuvaldan her biri (f.) grand sac en poils de chèvre (î.) large goatskin bag FERIKANDIN, FIRIKANDIN (t.) afiÈr yemek sindirmek, bulut v.b. dafiÈtmak, dafiıtmak (f.) digérer lentement, dissiper (î.) to digest (cheavy foods), to disperse FERIKÎN (t.) dafiÈlmak (f.) se dissiper, se disperser (î.) to be dispersed FERÎBOT (t.) feribot (f.) ferry-boat (î.) ferry-boat FERMANDAR (t.) komutan (f.) commandant
(î.) commander 3008- FERMANDER (t.) komutan (f.) commandant (î.) commander 3009- FER…, bnr. TAHT 3010- FER…, TEHT (t.) yassÈ taÒ, döÒeme taÒ (f.) dalle de pierre (î.) stone slab 3011- FERX (t.) genç güvercin (f.) pigeonneau (î.) young pigeon 3012- FERZANE, PIRZANE (t.) bilge (f.) sage, érudit (î.) wise, learned 3013- FERZÎN : di Òetrencê de wezîr 3014- FESAD, bnr. EBABELEK 3015- FEXFEXE, XWE NEPIXAN-
DIN
immature 3029- FIRÎK (firîkê genim, firîkê
nokan) (t.) olgunlaÒmamÈÒ tahÈl tanesi (f.) graine encore verte de céréales (î.) unripe grain 3030- FIRNIK (t.) burun delifii (f.) naseau (î.) nostril 3031- FIRO, ZAK (t.) ilk üç günlük sütten yapÈlan
maya tutmamÈÒ taze peynir (f.) fromage fait avec du lait des
trois premiers jours (î.) cheese made with milk of first
three days 3032- FIROLEK (t.) uçucu (f.) volatile, qui peut voler (î.) volatile, flying 3033- FIRSEND, KÊS, KEYS,
DELÎVE
(t.) övünme (f.) pavanement, fanfaronade (î.) strutting about, bragging
(t.) fırsat (f.) occasion, opportunité (î.) opportunity
3016- FIHRIST (t.) indeks, fihrist (f.) index (î.) index 3017- FILINTE (t.) filinta (f.) carabine (î.) (short gun, Roum carbine),
3034- FIRTÊ FIRTÊ (t.) zorbela (f.) avec peine, difficilement (î.) by great effort, after great
trouble
flint-lock 3018- FIMBRIYEN (t.) fimbria (f.) franges de la trompe (î.) fimbria 3019- FINDEQ, FINDIQ, BINDEQ (t.) fındık (f.) noisette (î.) hazelnut, filbert 3020- FINDIQ, bnr. FINDEQ 3021- FIR, bnr. PERWAZ 3022- FIRAQ…O, bnr. FERA…O 3023- FIRIKANDIN (t.) ofiuÒturmak (f.) frotter (î.) to rub 3024- FIRIKANDIN, bnr. FERI-
3035- FIR…IK (t.) kuzu ve ofilak midesi (f.) panse de mouton ou d’agneau (î.) lamb and kid’s stomack 3036- FIRXÛN (t.) bir tür at arabasÈ, (f.) charrette à cheval (î.) horse cart 3037- FISIRÎN, FISKIRANDIN,
30383039-
KANDIN 3040-
3025- FIRINDE, bnr. BALAFIR 3026- FIRINGÎ, BACANÊ SOR,
…AMIK, TEMATE (t.) domates (f.) tomate (î.) tomato 3027- FIRIZ, REZÛK (t.) ayrÈk otu (f.) chiendent, agram (î.) couch grass 3028- FIRÎK (t.) firik, henüz sararmamÈÒ fakat dolgun tanelilik hali (f.) grain formé mais encore immature (î.) grain which is formed but still
3041-
3042-
30433044-
FÎSIKANDIN, VEDIZÎN, ÇIV DAN BER XWE (t.) tüymek, kaytarmak, dönmek, sapmak (f.) filer, s’enfuir, s’esquiver (î.) to slip away, to flee, to dodge FISKIRANDIN, bnr. FISIRÎN FISTEQ, FISÛ (t.) kokarca (f.) putois, moufette (î.) polecat FISTIQ, PISTE (t.) fıstık (f.) pistache (î.) pistachio FISTIQÎN (t.) burkulmak (f.) avoir une entorse (î.) to be sprained FISTOQÎ, GIRÊFÎTIK, XIRBOQÎ, XILF, GOZEGIRC, XELBOQE (t.) kolay çözülen düfiüm (f.) noeud qui se défait facilement (î.) easly united knot FISÛ, bnr. FISTEQ FIT, FÎT
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 269 •
(t.) bitirme, fit (f.) épuisement, achèvement (î.) exhaustion, completion 3045- FI…NE (t.) viÒne (f.) griotte (î.) sour cherry 3046- FI…QÎ, bnr. KESIL 3047- FÎK, bnr. FÎTIK 3048- FÎNCAN (t.) fincan (f.) tasse (en céramique) (î.) cup 3049- FÎNCANA QEHWÊ (t.) kahve fincanÈ (f.) tasse à café (î.) coffee cup 3050- FÎROZ, PÎROZ (t.) kutlu, mubarek (f.) béni (î.) blessèd 3051- FÎSIKANDIN, bnr. FISIRÎN 3052- FÎSO (t.) herhangi bir kuzunun sütünü
emdifii halde sesini çÈkarmayan koyun (f.) brebis qui laisse sans réagir n’importe quel agneau la téter (î.) a ewe which allows any lamb
to nurse at its teats 3053- FÎT BÛN (t.) ödeÒmek (f.) être quitte avec quelqu’un (î.) to settle accounts (with one
another) 3054- FÎT, (t.) iri yarÈ ve güçlü erkek (f.) homme grand et fort (î.) tall and strong men 3055- FÎT, bnr. FIT 3056- FÎTÊ (t.) ÒÈrfÈntÈ, sürtük (f.) femme légère (î.) common woman 3057- FÎTIK, bnr. ÇIPÎSK 3058- FÎTIK, FÎK (t.) ÈslÈk (f.) sifflement (î.) whistle 3059- FÎZEKA HI…K (t.) ötümsüz sÈzÈcÈ (f.) spirante sourde (î.) voiceless spirant 3060- FÎZEKA NERM (t.) ötümlü sÈzÈcÈ (f.) spirante sonore (î.) voiced spirant 3061- FONETÎK
• 270 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) fonetik (f.) phonétique (î.) phonetics 3062- FORT, bnr. GEF Û GURR 3063- FORTEK (t.) övüngen, palavracÈ (f.) fanfaron, vantard (î.) boastful, boaster, braggart 3064- FOTO (t.) fotograf (f.) photo, photographie (î.) photo, photograph 3065- FOTOKÊ… (t.) fotofirafçÈ (f.) photographe (î.) photographer 3066- FOTOROMAN (t.) fotoroman (f.) roman-photo (î.) photo-roman 3067- FRANSIZÎ, FRANSÎ (t.) FransÈzca (f.) français (î.) French 3068- FRANSÎ, bnr. FRANSIZÎ 3069- FÛRÎN (t.) kaynayÈp taÒma, kabarÈp taÒma (f.) éruption (î.) eruption, boilover
3070- GA (t.) öküz (f.) bœuf (î.) ox 3071- GAC (t.) iplik çilesi (f.) écheveau (î.) hank, skein (of thread) 3072- GADO…, bnr. …ÎRDO…K 3073- GALEGAL, bnr. GALGAL 3074- GALEGOT, …AYIA (t.) söylenti (f.) rumeur (î.) rumur 3075- GALGAL, GALEGAL (t.) laf, konuÒma, söz (f.) paroles vaines, jaserie (î.) hot air, prattle, idle talk 3076- GALIK (t.) nakÈÒsÈz, düz ve kalÈn örülmüÒ
30773078-
3079-
30803081-
3082-
3083-
30843085-
3086-
30873088-
308930903091-
ment tricotées (î.) thick woollen socks GAM, bnr. MO…ENE GARAN (t.) nahÈr, büyükbaÒ hayvan sürüsü (f.) troupeau de bovins (î.) herd GARIS (t.) darÈ (f.) millet (î.) millet GARISÊ STEMBOLÊ, bnr. LAZÛT GARNÎZON (t.) garnizon (f.) garnison (î.) garnison GARTE, XIZEK (t.) kÈzak (f.) traineau (î.) sledge, sleigh GASIN (t.) karasaban demiri (f.) soc (î.) ploughshare / plowshare GASIN, bnr. GÊSIN GASTÎN, MEYDAN (t.) meydan (f.) place (î.) square GAYÊ COT (t.) çift öküzü (f.) bœuf de labour (î.) ox GAZ, bnr. PI…TA ÇIYÊ GAZ, KELBETAN (t.) kerpeten (f.) tenailles (î.) pincers, tongs, nippers GAZIK, bnr. GEZIK GAZIN, bnr. GAZINC GAZINC, GAZIN, GAZIND
körelme
3092- GAZINCOK (t.) sitemde bulunan, sitemkâr,
30933094-
3095-
30963097-
çorap (f.) chaussettes en laines grossière-
3113- GEN (t.) kesici aletlerde oluÒan aÒÈnma,
(t.) sitem, dert yanma (f.) reproche (î.) reproach, rebuke
G
3098-
30993100-
31013102-
3103-
31043105-
31063107-
3108-
3109-
31103111-
3112-
(f.) émoussement (d’une lame) (î.) blunting (of blade, tool)
hep dert yanan (f.) plaintif, qui n’arête pas de se plaindre (î.) plaintive, reproachful GAZIND, bnr. GAZINC GAZÎ (t.) celp (f.) convocation (î.) summons, summoning GAZÎ KIRIN (t.) celp etmek (f.) convoquer (î.) to convoke, to summon GAZÎKIRÎ, bnr. VEXWANDÎ GAZÎNAME (t.) celpname (f.) assignation (î.) written summons GEDA (t.) 1) dilenci, 2) yoksul (f.) 1) pauvre, 2) mendiant (î.) 1) poor, 2) beggar, mendicant GEDE, bnr. KUR GEF Û GURR DAN (t.) tehdit etmek (f.) menacer (î.) to threaten GEF Û GURR, bnr. GURR GEF Û GURR, FORT, ZIRT (t.) tehdit (f.) menace (î.) threat, menace GEH, GIRÊÇIK, MOVIK (t.) eklem (f.) jointure (î.) joint GEHÎK, bnr. GEYÎK GEHÎNEK, QONAX (t.) aÒama, merhale (f.) étape (î.) stage, phase GELALE, bnr. BEHÎVOK GELE (t.) ceylan sürüsü (f.) harde, harpail (de cerfs, de gazelles) (î.) herd (of stags, of gazelles) GELE (t.) sürgü (f.) pêne, verrou (î.) bolt GELE (t.) tÈrpan çenesi (f.) pointe courbée de la faux (î.) curved tip of scythe GELEK ZÊDE, bnr. BÊTAR GELPIK (t.) gerdan (f.) double menton (î.) double chin GEMIRAND, bnr. BÊVILA YEKÎ FIRIKANDIN
3114- GEN LÊ KETIN, DEVER LÊ
KETIN (t.) körelmek (f.) s’émousser (î.) to lose its edge or point 3115- GENC, GENCÎNE, XEZNE,
XEZÎNE (t.) hazine (f.) trésor (î.) treasure 3116- GENCÎNE, bnr. GENC 3117- GENCÎNE, bnr. XEZÎNE 3118- GENDE (t.) çocuk (f.) enfant (î.) children 3119- GENDEL (t.) pis, pasaklÈ, murdar (f.) sale, malpropre (î.) dirty, filthy 3120- GENEK (t.) kene (f.) graine de ricin (î.) castor bean 3121- GENGAZ, HÊSAN (t.) kolay (f.) facile (î.) easy 3122- GENIM (t.) bufiday (f.) blé (î.) wheat 3123- GENIME…AMÎ, GILGIL,
31243125-
3126312731283129-
31303131-
3132-
3133-
LAZÛT (t.) mÈsÈr (f.) maïs (î.) maize, Indian corn GENIMÊ …AMÊ, bnr. LAZÛT GENIMÎ (t.) açık esmer (f.) couleur de blé (î.) wheat colour GENIMOK, bnr. LAZÛT GEPIK, bnr. NIKIL GER, bnr. GE…T GERA AVÊ (t.) akarsudaki göl kÈsmÈ (f.) etit lac formé au detour d’un fleuve (î.) small pond formed at bend in a river GERAN, bnr. ZOMP GERAN, ZOMP, BALYOZ, MIRC (t.) balyoz (f.) casse-pierres (î.) sledge hammer GERD, MEZIN, GIREGIR (t.) büyük, eÒraf (f.) grand, notable (î.) notable, impressive GERDEK
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 271 •
(t.) zifaf, gerdek (f.) chambre nuptiale (î.) nuptial chamber
(t.) gözücüye çÈkmak (f.) se mettre à la recherche d’une
3134- GERDENIYA ZÊR, bnr.
ZÊRBENÎ 3135- GERDÛM (t.) kafinÈ, öküz arabasÈ (f.) char à bœuf (î.) oxcart 3136- GERDÛM, bnr. EREBA GA 3137- GERDÛN, KAÎNAT (t.) evren, kainat (f.) univers (î.) universe 3138- GERELAWÊJ, bi dor stran
3151-
3152-
31533154-
gotin (t.) sÈrayla türkü söylemek (f.) chanter à tour de rôle, dans
une assemblée
3155-
(î.) to sing in turns at a gathering 3139- GEREW, GRAW (t.) 1) rehin, 2) karÈÒÈlÈk (f.) 1) gage, 2) contre-partie (î.) 1) pawn, 2) compensation 3140- GERÎNENDE (t.) müdür (f.) directeur (î.) director 3141- GERMAJOK (t.) isilik, ÈsÈrgÈn (f.) bouton de chaleur (î.) heat spots, rash, pimple 3142- GERMANDIN (t.) ÈsÈtmak (f.) chauffer (î.) to heat 3143- GERMOK (t.) Jamaika biberi (f.) poivre de la Jamaïque (î.) Jamaican pepper (l.) pimenta officinalis 3144- GERR (t.) dolaÒÈm (f.) circulation (î.) circulation 3145- GERR DAN (t.) dolanmak (f.) s’enrouler (î.) to roll up, to wind 3146- GERRA MAL (t.) mal, eÒya dolaÒÈmÈ (f.) circulation des marchandises (î.) circulation of goods 3147- GERRA MARAN (t.) yÈlanlarÈn çiftleÒmesi (f.) accouplement de sérpents (î.) coupling of snakes 3148- GERRA XWÎNÊ (t.) kan dolaÒÈmÈ (f.) circulation sanguine (î.) bload circulation 3149- GERS, GEZ (t.) ÈlgÈn (f.) tamaris, tamarix (î.) tamarisk 3150- GERYAN, LÊ GERÎN, ÇAV
LÊ GERANDIN
3156-
3157-
3158-
31593160-
3161-
3162-
31633164-
31653166-
3167-
3168-
31693170-
fiancée (î.) to start looking for a bride GE…T, GER, SEYRAN (t.) kÈr gezintisi, piknik (f.) promenade à la campagne (î.) stroll in countryside, picnic GEVÎZK, GEVZIK (t.) debelenme yeri (f.) endroit où des animaux se vautrent (î.) wallowing place GEVZIK, bnr. GEVÎZK GEWENDE (t.) çingene (f.) tzigane, bohémien (î.) Gypsy GEWHERFIRO…, bnr. GEWHERÎ GEWHERÎ, GEWHERFIRO… (t.) mücevheratçÈ (f.) joallier (î.) jeweler GEWN, ZIXUR (t.) dafi geçiti, bofiaz (f.) défilé (col) (î.) mountain pass GEWR, SPIYÊ GIRTÎ (t.) açık gri (f.) clair, gris clair (î.) light, light grey GEWRIKÎ, bnr. GEWROXÎ GEWRIYA MALZARÛKÊ (t.) yumurtacÈk (f.) col de l’utérus (î.) os uteri externum, external uteran bone GEWRÎ (t.) bofiaz (f.) gorge (î.) throat GEWRÎ (t.) larÈnks, gÈrtlak (f.) larynx (î.) larynx GEWRÎ, bnr. KOVIK GEWRÎ, HEFIK (t.) bofiaz (f.) pharynx (î.) pharynx GEWROKÎ, bnr. GEWROXÎ GEWROXÎ, GEWROKÎ, GEWRIKÎ (t.) beyaza çalan renkte olan (f.) blancheâtre (î.) whitish, off-white GEWZ (t.) 1) sevinç, 2) varlÈk (f.) 1) joie, 2) opulence (î.) 1) joy, 2) opulence GEYÎK, GEHÎK (t.) el parmafiÈ eklemi (f.) articulation des droits (î.) finger joints GEZ, bnr. GERS GEZIK, GAZIK, NIÇIK,
• 272 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
MORÎK (t.) arpacÈk (f.) mire (î.) front sight (of a gun) 3171- GEZO (t.) kudret helvasÈ (f.) manne, exsudation végetale (î.) manna, sweet dew 3172- GÊÇ, CIXS, CILS, CIS (t.) alçÈ (f.) gypse (î.) gypsum, plaster stone 3173- GÊDÛK (t.) dafi geçidi (f.) passe de montagne (î.) mountain pass 3174- GÊLAS, GILYAZ, QERASÎ (t.) kiraz (yunanca kerasos’tan) (f.) cerise (î.) cherry 3175- GÊLAZ, bnr. GILYAZ 3176- GÊLAZ, QERESÎ, GILYAZ (t.) kiraz (f.) cerise (î.) cherry 3177- GÊR BÛN, bnr. TOT BÛN 3178- GÊRE, XERMAN, BÊDER (t.) harman dövme (f.) battage de céréales (î.) threshing of corn 3179- GÊSIN, GÎSIN, GASIN (t.) saban demiri (f.) soc (î.) ploughshare, plowshare 3180- GÊZÎ, bnr. GÊZÎK 3181- GÊZÎK, GÊZÎ (t.) çalÈ süpürgesi (f.) balai de bruyère (î.) besom, broom 3182- GIDÊ GIDÊ, bnr. KIDÊ KIDÊ 3183- GIDÊMÎ (t.) bir çeÒit Arap hançeri (f.) une variété de poingard arabe (î.) a kind of Arab dagger 3184- GIHANDIN (t.) yetiÒtirme (f.) formation (î.) training 3185- GIHANDIN (bigIhîne !) (t.) yetiÒtirmek (f.) former (î.) to train 3186- GIHANEK (t.) bafilaç (f.) conjonction (î.) conjunction 3187- GIHANEKA SADE (t.) basit bafilaç (f.) conjonction simple (î.) simple conjunction 3188- GIHOR, GUHER (t.) yamaçlardaki koyak biçimin-
deki düzlük (f.) petit plateau à flanc de montagne (î.) small plateau on mountain side
3189- GIJGIJANDIN (t.) 1) bofiayÈ tahrik ederek çift-
3190-
3191-
3192-
3193-
319431953196319731983199-
3200-
3201-
3202-
32033204-
3205-
3206-
3207-
leÒmeye teÒvik etmek 2) tahrik etmek (f.) 1) inciter le taureau à l’accouplement 2) inciter, provoquer (î.) 1) to egg on a bull to mate, 2) to incite, provoke, egg on GIJIK (t.) dafiÈnÈk, taranmamamÈÒ, karmaÒÈk saç (f.) chevelure en désordre (î.) disheveled hair GIJNÎJ (t.) kiÒniÒ (f.) coriandre (î.) coriander (l.) coriandrum sativum GIL, KÎLTE (t.) kil (f.) argile (î.) clay GILDE (t.) yumak (f.) pelote (î.) (wool) ball GILÊNE, bnr. PERDEYA ÇAV GILÊZ JI DEVÊ WÎ HAT, bnr. AV JI DEV ÇÛ GILGIL, bnr. GENIME…AMÎ GILGIL, bnr. LAZÛT GILGILÊ STEMBOLÊ, bnr. LAZÛT GILIK, NÊRIK, ZILIK, CILIK, MÎTK (t.) bÈzÈr (f.) clitoris (î.) clitoris GILÎ (t.) Òikayet (f.) plainte (î.) complaint GILÎ KIRIN (t.) Òikayet etmek (f.) porter plainte (î.) to lodge a complain GILÎDAR (t.) Òikayetçi (f.) plaignant, demandeur (î.) complainant, plaintive GILÎDAR, bnr. GILÎHVAN GILÎHLÊ (t.) davalÈ (f.) défendeur (î.) defender GILÎHVAN, GILÎDAR (t.) davacÈ (f.) plaignant (î.) plaintiff GILÎKIR (t.) Òikayetçi (f.) plaingant (î.) plaintiff GILÎLÊKIRÎ (t.) Òikayet edilen (f.) défendeur (î.) defendant
3208- GILÎNAME (t.) Òikayetname (f.) plainte écrite (î.) written complaint 3209- GILYAZ, bnr. GÊLAS 3210- GILYAZ, bnr. GÊLAZ 3211- GILYAZ, GÊLAZ, QERESÎ (t.) kiraz (f.) cerise (î.) cherry 3212- GINDIRÎN (t.) yuvarlanmak (f.) rouler, couler (î.) to roll 3213- GINDIRÎN, bnr. TOT BÛN 3214- GIRAN, bnr. BI SENG 3215- GIRANÎ, bnr. SENG 3216- GIRARÎN (t.) büyük ve derin yemek kabÈ (f.) soupière (î.) soup tureen 3217- GIRAV (t.) ada (f.) île (î.) island, isle 3218- GIRBOXE (t.) iriyarÈ (f.) fort, corpulent (î.) powerfully built, big 3219- GIRDEK (t.) büyük harf (f.) majuscule (î.) Capital (letter), uppercase 3220- GIREGIR (t.) ileri gelenler (f.) notables, personnages impor-
3221322232233224322532263227-
tants (î.) leading citizens, important public figures GIREGIR, bnr. GERD GIRFAN, bnr. BERÎK GIRÊDAN, bnr. BENDNAME GIRÊÇIK, bnr. GEH GIRÊFÎTIK, bnr. FISTOQÎ GIRÊHI…K, bnr. GIRÊKWÎRK GIRÊKA PÊ (t.) (f.) éminence d’articulation (î.) ball of the foot
3228- GIRÊKÊN DEST (t.) (f.) noeuds de l’articulation (î.) knuckles 3229- GIRÊKORK, bnr.
GIRÊKWÎRK 3230- GIRÊKUTIK, bnr.
GIRÊKWÎRK 3231- GIRÊKWÎRK, GIRÊKUTIK,
GIRÊHI…K, GIRÊKORK (t.) kördüfiüm (f.) noeud dissoluble (î.) knot that cannot be untied,
snarl, tangle 3232- GIRGIROK, XIRXIRK, ERE-
BEYA DESTAN (t.) el arabasÈ (f.) brouette
(î.) wheelbarrow 3233- GIRGÎN (t.) azgÈn, öfkeli (f.) furieux, emporté (î.) furious, hot-tempered 3234- GIRIK (t.) hamur topafiÈ (f.) boule de pâte (î.) roundish lump 3235- GIRR, DEBAX (t.) tabak (f.) tannage (î.) tanning 3236- GIRSIK, bnr. …EKOK 3237- GIRSK, …EKOK, KARÇÎN (t.) yaban armudu (f.) poire sauvage (î.) wild pear 3238- GIRTE (t.) tutanak (f.) procès verbal (î.) minutes 3239- GIRTENIVÎS (t.) zabit katibi (f.) cause, procès (î.) case, the law 3240- GIRTIN (t.) yakalama (f.) appréhension, capture, saisie (î.) capture 3241- GIRTIN (t.) yakalamak (f.) appréhender, capturer (î.) to capture, to apprehend 3242- GIRTIN Û BIRIN, bnr.
DADAN 3243- GIRTIYA DIFINÎ (t.) genizsel kapantÈlÈ (f.) occlusive nasale (î.) nasal occlusive 3244- GIRTIYA HI…K (t.) ötümsüz kapantÈlÈ (f.) occlusive sourde (t.) voiceless occlusive 3245- GIRTIYA NERM (t.) ötümlü kapantÈlÈ (f.) occlusive sonore (î.) voiced occlusive 3246- GIRTÎ, bnr. GEWR 3247- GI…T, bnr. GÎ 3248- GIVANDE (t.) topraktan tarla sÈnÈrÈ (f.) tallus de remblai (î.) slope, embankment, heights 3249- GIVÎJ, bnr. GUVÎJ 3250- GIVÎJ, GÎHÛ…K (t.) akdiken (f.) aubépine (î.) hawthorn 3251- GIYADERMANK (t.) hekimlikte kullanÈlan otlar (f.) herbe médicinale (î.) medicinal herbs 3252- GIYADÎN (t.) otluk (f.) hangar à foin (î.) hay barn
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 273 •
3253- GIYAJENG (t.) yabani ot, alÈnmasÈ gereken
(t.) yeÒerme ile birlikte don ve
otlar (f.) mauvaise herbe (î.) weed
3269-
3254- GIYAZIBIL (t.) ot gübresi (f.) engrais végétal (î.) compost 3255- GIZE (t.) çocuk dilinde diÒleme (f.) morsure (dans le language
infantile) (î.) bite (in baby talk) 3256- GIZÊR (t.) havuç (f.) carotte (î.) carrot 3257- GIZGIZÎN (t.) karÈncalanmak (f.) fourmiller, avoir des fourmis,
3258-
3259-
3260-
3261-
326232633264-
3265-
3266-
3267-
3268-
être engourdi (î.) to be on pins and needles, to feel numb GIZING (t.) Òafak (f.) aube (du jour) (î.) first rays of dawn GIZRE (t.) gevrek (f.) croqueant, croustillant (î.) crisp, crusty GIZÛZ, BIZÛZ, MIRRIK, SIC, XURK, XWÊRIK (t.) güve (f.) mite (î.) clothing moth GÎ, GI…T, HEMÎ, HEMÛ (t.) hepsi, tümü (f.) tout, tous, totalité (î.) all, the whole GÎHÛ…K, bnr. GIVÎJ GÎSIN, bnr. GÊSIN GÎSK (t.) 6 aylÈk - 1 yaÒÈnda ofilak (f.) chevreau âgé de 6 mois à 1 ans (î.) kid 6 months to 1 year old GÎSK, CURM (t.) kefaret, ceza (f.) amende, expiation (î.) fine, expiation, atonement GÎSKA EZEBAN (t.) düfiünde bekarlarÈn damat ailesinden aldÈklarÈ hediye ya da kefaret (f.) amende ou cadeau que la famille du marié doit offrir aux célibataires (î.) fine or present given by bridegroom’s family to the bachelors GÎSKA MÊVANAN (t.) misafirlere söyletilen türkü (f.) chanson que l’invité doit chan ter pour inaugurer la veillée (î.) song sung by guest to inaugurate the evening gathering GÎSNÊ RE…
32703271-
3272-
3273-
327432753276-
3277-
3278-
32793280-
3281-
3282-
3283-
3284-
ayazÈn vurdufiu ekin (f.) récolte atteinte par les gelées (î.) harvest affected by frost GÎSNÊ ZÊR (t.) yafimur sonrasÈ yabani otlarÈn yeÒermesi ardÈndan sürüm ve ekim (f.) labourage et semailles après les pluies et la pousse des herbes sauvages (î.) ploughing and sowing after rainfall and growth of wild grasses GÎTIK, bnr. LÛLAQA STÛR GO, GOG (t.) afiaç ya da kÈldan yapÈlan küçük top (f.) balle en bois ou en poils utilisée dans le hockey (î.) hockey puck GOCAR (t.) taÒlÈk, kayalÈk yer (f.) pierraille (î.) rocky place GOÇKE (t.) nasÈr (f.) châtaigne, durillon (î.) chestnut (castor) callosity GOG, bnr. GO GOG, bnr. HOL GOLIK (t.) buzafiÈ (f.) veau (î.) calf GOLIKÊ SERSING (t.) buzafiÈ (f.) veau nourri au lait (î.) milk-fed calf GOLIKÊ YEKGARANÎ, PARONE (t.) bir yaÒÈnda dana (f.) bouvillon âgé d’1 an (î.) bull-calf 1 year old GOM, bnr. GOV GOME : kevirê mezin û giran ê ku ji ciyê xwe nalebite (t.) yerinden oynatÈlmasÈ güç afiÈr taÒ (f.) pierre lourde, difficile à bouger (î.) heavy stone hard to move GOME, ZOME (t.) büyük kaya (f.) grand rocher (î.) big rock GON, RENG, GÛN (t.) reng (f.) couleur (î.) colour GONC, QONC (t.) odun kütüfiü, düfiümü olan ve zor kÈrÈlabilen odun (f.) bûche, souche (î.) baulk, log GOND, PEWERE, PER, PERIK, PERWANEYÊN ÇERXÊ
• 274 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) çark kanatÈ (f.) pale de la roue (î.) mill vane 3285- GONG, bnr. PORXAN 3286- GOR (t.) mezar (f.) tombe (î.) grave 3287- GORAN, GUNDÎ (t.) reaya, köylü (f.) paysan (î.) peasant 3288- GORE (t.) çorap (f.) chaussette (î.) sock 3289- GORIM (t.) görümce (f.) la sœur du mari (î.) husband’s sister 3290- GORISTAN, bnr. CEBAN 3291- GORNEBA…, bnr. GORNE-
PI…K 3292- GORNEPA…, bnr. GORNE-
PI…K 3293- GORNEPI…K, GORNEPA…,
329432953296-
3297-
3298-
3299-
3300-
3301-
3302-
330333043305-
GORNEBA…, KEFTAR, HÊFTYAR (t.) sÈrtlan (f.) hyène (î.) hyena GO…E, bnr. GUÇ GO…E, bnr. GÛ… GO…EBEND (t.) köÒeli parantez (f.) crochet (î.) square brackets GO…TBIRINC (t.) etli pirinç pilavÈ (f.) sauté de viande au riz (î.) stewed meat and rice GO…TÊ ÇIRR (t.) sert et (f.) viande dure (î.) tough meat GOV, GOM (t.) üstü kapalÈ küçükbaÒ hayvan afiÈlÈ (f.) bergerie (î.) sheep pen GOYA, XWEDÊ GIRAVÎ (t.) güya (f.) soi-disant (î.) as if, as though, supposedly GOYÎN (t.) nöbet, sıra (f.) garde, surveillance (î.) guard GOYÎNGER (t.) nöbetçi (f.) gardien, veilleur (î.) keeper, watchman GOZEGIRC, bnr. FISTOQÎ GUCK, bnr. GUÇ GUÇ, KUJ, KUÇ, GUHIK, GUCK, GO…E (t.) köÒe
(f.) coin (î.) corner, angle 3306- GUFT Û GO (t.) sohbet (f.) causerie, conversation (î.) talk, chat, conversation 3307- GUH (t.) kulak (f.) oreille (î.) ear 3308- GUHAN (t.) hayvan memesi (f.) pis (î.) udder 3309- GUHAROK (t.) küpe çiçefii (f.) fuchsia (î.) fuchsia 3310- GUHASTIN (t.) gelinin damat evine getirilmesi (f.) conduire la mariée chez le
3323- GUHIK, bnr. GUÇ 3324- GUHI…K, ALÛ…, ALÇÎMEKA
HESPÊ (t.) atÈn alt çenesi (f.) ganache (î.) lower jaw of horse 3325- GUHMEHLÎ (t.) tapan kulakçÈfiÈ (f.) (î.) 3326- GUHMELHÊB (t.) yaba kulafiÈ (f.) fourchon (î.) pitchfork tines 3327- GUL (t.) gül (f.) rose (î.) rose 3328- GULA BÊMIRAZ, bnr. CANE-
MERG 3329- GULABDÎN : xemla zerîn a
marié (î.) leading the bride to the bride-
groom’s home 3311- GUHASTIN (t.) ulaÒtÈrma, nakliye (f.) transport (î.) transportation 3312- GUHASTIN (biguhêze !) (t.) ulaÒtÈrmak, nakletmek (f.) transporter (î.) to transport, to carry, to move 3313- GUHASTIN, bnr. VEGUHAS-
3330-
3331-
33323333-
TIN 3314- GUHER, bnr. GIHOR 3315- GUHÊ DERVE (t.) dÈÒ kulak (f.) oreille externe (î.) external ear 3316- GUHÊ HUNDIRÎN (t.) iç kulak (f.) oreille interne (î.) internal ear 3317- GUHÊ NAVÎN (t.) orta kulak (f.) oreille moyenne (î.) middle ear 3318- GUHÊRBAR (t.) defiiÒken (f.) variable (î.) variable 3319- GUHÊRBARÎ (t.) defiiÒkenlik (f.) variation (î.) variation 3320- GUHÊZBAR (t.) seyyar (f.) ambulant (î.) itinerant 3321- GUHFIRE (t.) vurdumduymaz, lakayt (f.) indifférent (î.) indifferent, uninterested 3322- GUHIK (t.) kulakcÈk (f.) auricule, oreillette (î.) auricle
3334-
3335-
3336-
33373338-
3339-
3340-
3341-
ku bi Òiklê gul de hatine neqÒandin GULBEROJK (t.) ayçiçefii (f.) tournesol (î.) sunflower GULDANK (t.) vazo (f.) vase (î.) vase GULEBÛK, bnr. BÛKIK GULÊRÎ (t.) güllü (f.) à décor floral (î.) a floral decoration GULGE…T: seyran û geÒta nav gulan (t.) güller arasÈnda gezinme (f.) promenade dans une roseraie (î.) stroll amidst roses GULGULÎN (t.) sallanarak yürümek (f.) marcher en se dandinant (î.) to sway while walking GULGÛN: di rengê gulan de (t.) gül renginde (f.) rouge, couleur de rose (î.) pink, rose-colored GULIK, bnr. GULÎVK GULÎ (t.) püskül (f.) houppe (î.) tassel, tuft GULÎBIR, PORKUR (t.) yas nedeniyle örgüsü kesilmiÒ (f.) celle qui a coupé ses tresses pour porter le deuil (î.) woman who has cut her braids in mourning GULÎVK, GULIK (t.) püskül (f.) pompon (î.) tassel, pompom GULKELEM (t.) karnÈbahar (f.) chou-fleur
(î.) cauliflower 3342- GULOKA ÇARPENGÎ (t.) dört bafilÈ yumak (f.) pelote à quatre nœuds (î.) wood ball with four knots 3343- GULOKA DUPENGÎ (t.) çift bafilÈ yumak (f.) pelote à deux nœuds (î.) wood ball with double knots 3344- GULPIK, bnr. NIKIL 3345- GULQEDÎFE (t.) kadife çiçefii (f.) graphale, amarante (î.) amaranth, tumbleweed 3346- GUL…EN (t.) güllük, gülbahçesi (f.) roseraie (î.) rose garden 3347- GUMANBAR (t.) Òüpheli (f.) suspect (î.) suspicious, suspect 3348- GUMSIK, bnr. HUTIK 3349- GUN, bnr. BATÎ 3350- GUND, DÊH (t.) köy (f.) village (î.) village 3351- GUNDÎ, bnr. GORAN 3352- GUNDOR, bnr. BANGER 3353- GUNDOR, bnr. KELEK 3354- GUNEKÎ, GUNOYÎ, GUNIKÎ (t.) taÒak fÈtÈfiÈ (f.) hernie des testicules (î.) testicular hernia 3355- GUNGILÎ (t.) kÈvÈrcÈk (f.) bouclé (î.) curly 3356- GUNIKÎ, bnr. GUNEKÎ 3357- GUNOYÎ, bnr. GUNEKÎ 3358- GUNTIL, bnr. KÊSREK 3359- GUPIK, bnr. BI…KOJ 3360- GUPIK, bnr. ÇIM 3361- GUPIKA ÇIYÊ, bnr. SERTAR 3362- GUPIKA MEMIKÊ, bnr. SER-
MEMIK 3363- GUPIKA TILIYÊ (t.) (f.) pulpe de la phalangette (î.) finger pad 3364- GUPÎN (t.) gümbürtü (f.) boum (bruit) (î.) booming 3365- GURANDIN, bnr. ÇERMAN-
DIN 3366- GURCAN (t.) alaca renkli bir tür iri tarla
faresi (f.) rat des champs (î.) large field mouse 3367- GURDAN, bnr. TABÛR 3368- GURÇIKA ÇEPÊ (t.) sol böbrek (f.) rein gauche (î.) left kidney
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 275 •
3369- GURÇIKA DEST, NERMIKA
DEST (t.) (f.) éminence thénar (î.) ball of the thumb 3370- GURÇIKA GUH, bnr. NER-
MIKA GUH 3371- GURÇIKA RASTÊ (t.) safi böbrek (f.) rein droit (î.) right kidney 3372- GURÊ MANCO (t.) masallarda adÈ geçen ve çocuk -
3373-
33743375-
3376-
3377-
33783379-
3380-
larÈ korkutmak için öcü olarak anÈlan mitolojik kurt (f.) loup-garou (î.) werewolf GURÊX (t.) kurt köpefii, güçlü, kuvvetli gözü pek (f.) chien dressé pour donner la chasse aux loups (î.) dog trained to hunt wolves GURÎBE…K, bnr. QURREBE…K GURÎZÎ (t.) ürperti (f.) frisson, frissonnement, tressaillement (î.) shiver, shudder, start,quiver GURÎZÎ KETE CANÊ MIN (t.) ürperdim (f.) j’ai eu des frissons, j’ai traissailli (î.) I had the shivers (cold), I started (from fright) GURMIÎJN (t.) kükremek (f.) rugir (lion) (î.) to roar (lion) GURMIK, bnr. QÛN GURMIST, KULMIST, KULM (t.) yumruk (f.) poing (î.) fist GURPIK (t.) saç halkacÈfiÈ, buklet
(f.) bouclette (î.) small curl 3381- GURR, GEF Û GURR (t.) tehdîd (f.) menace (î.) menace, threat 3382- GURXENÊK : seyê ku guran
dixeniqîne (t.) kurt bofian köpek (f.) chien capable d’étrangler des
loups (î.) 3383- GURZ (t.) gürz (f.) massue en fer, masse d’armes (î.) iron club, mace 3384- GURZ (t.) ot demeti (f.) botte de foin (î.) hay bundle, sheaf, bale 3385- GURZ, bnr. DESTIK 3386- GUSTÎL, bnr. HINGUSTÎL 3387- GUSTÎL, bnr. NIGÎN 3388- GUTIL, GUTLE, KUTLE (t.) kitle (f.) masse (î.) mass, crowd 3389- GUTLE, bnr. GUTIL 3390- GUVÎJ, GIVÎJ (t.) dafi alÈçÈ (f.) sorbier sauvage, aubépine, aze-
role (î.) mountain ash, or its fruit Bot,
sorbus aucuparia 3391- GUVÎ…K (t.) sÈkÈlmÈÒ Èslak çamaÒÈr (f.) linge humide essoré (î.) damp cloth 3392- GUWAH, …AHID (t.) tanÈk, Òahit (f.) témoin (î.) witness 3393- GUWAHÊ ÇAVKÎ (t.) görgü tanÈfiÈ (f.) témoin oculaire (î.) eye witness 3394- GUWAHÎ, …AHIDÎ (t.) tanÈklÈk, Òahitlik
• 276 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) témoignage (î.) bearing witness, testimony 3395- GÛN, bnr. GON 3396- GÛNÎ (t.) geven (f.) astragale (î.) astragalus 3397- GÛNÎ, bnr. GWINÎ 3398- GÛ…, GO…E (t.) köÒe (f.) coin, angle (î.) corner, angle 3399- GÛZ (t.) ceviz (f.) noix (î.) walnut 3400- GÛZA ÇAV (t.) göz yuvarlafiÈ, göz küresi (f.) globe oculaire (î.) eyeball 3401- GÛZEK (t.) bukafiÈlÈk (f.) paturon (î.) pastern 3402- GÛZIKA DERVE (t.) dÈÒ topuk kemifii (f.) malléole externe (î.) lateral malleolus 3403- GÛZIKA HUNDIR (t.) (f.) malléole interne (î.) medial malleolus 3404- GÛZIKA ZENGILORÊ (t.) Adem elmasÈ, gÈrtlak çÈkÈntÈsÈ (f.) pomme d’Adam (î.) Adam’s apple 3405- GWINÎ, GÛNÎ (t.) geven (f.) astragale (î.) gum-tragacanth plant 3406- GWÎNÎKURK (t.) kÈsa boylu, dikenli bir geven
türü (f.) variété d’astragale sauvage (î.) type wild gum-tragacanth, which is short and has thorns
yapÈlan peynir mayasÈ
H 3407- HAC Û BAC, HAY Û BAY (t.) malumat (f.) connaissance, information (î.) knowledge, information 3408- HAC, HAY, HAG, HAJ,
AGAH (t.) haberdar (f.) informé, au courant (î.) aware 34093410341134123413-
34143415-
3416-
3417-
3418-
34193420-
3421-
3422-
3423-
3424-
3425-
HACET, bnr. AMÛRET HAF, bnr. XAF HAG, bnr. HAC HAJ, bnr. HAC HAKIMÊ JÊPIRSÎNÊ (t.) sorgu hakimi (f.) juge d’instruction (î.) examining judge HALAN DAN XWE, bnr. HALAN HALAN, NAV DI XWE DAN, HALAN DAN XWE (t.) nara, savaÒ narasÈ, nara atmak (f.) cri de guerre, hourra, jeter un cri de guerre, chercher à impressionner l’adversaire par des cris (î.) battle-cry, war-cry to yell one’s war-cry HALÛV, satila ji qaf çêkirî (t.) küçük bakraç (f.) seau en terre cuite (î.) earthen bucket HAN, HAWAR (t.) imdat (f.) appel, secours (î.) help, aid HATIN HANA YAN HAWARA YEKÎ (t.) birinin imdadÈna gelmek (f.) venir au secours de quelqu’un (î.) to come to the aid or assistance (of) HATIN, bnr. HATINÎ HATINIYA BILIND (t.) yüksek gelir (f.) haut revenue (î.) high income HATINIYA KÊM (t.) dar gelir (f.) faible revenue (î.) low income HATINÎ, HATIN, DERAMET (t.) gelir (f.) revenue (î.) income HA…ER Û MA…ER : roja qiyametê (t.) kÈyamet günü (f.) jour du Jugement Dernier (î.) Last Judgement Day HAVÊN, EYVAN (t.) maya (f.) présure, ferment (î.) rennet, ferment HAVÊNÊ PENÊR (t.) bir aylÈk kuzu Òirdeminden
(f.) présure de fromage (î.) cheese rennet 3426- HAVIL (t.) çare, çözüm, çÈkar yol (f.) issue, solution, remède (î.) way, means, remedy, solution 3427- HAVÎNGEH (t.) yazlÈk konut (f.) résidence d’été, lieu d’estivage (î.) summer residence, holiday
resort, cattle’s summering area 3428- HAWAR, bnr. HAN 3429- HAWIK (t.) deve semerî (f.) bât du chameau (î.) camel’s packsaddle 3430- HAWIL (t.) takat, güç (f.) force (î.) strength 3431- HAWÎ ÇÛN, bnr. AVÎ ÇÛN 3432- HAWÎ, AVÎ (t.) sürüden ayrÈlÈp bir süre kÈrda
3433-
343434353436-
34373438-
3439-
34403441-
3442-
3443-
baÒÈboÒ dolandÈktan sonra kendilifiinden sürüye katÈlan küçükbaÒ hayvanlardan biri veya birkaçÈ (f.) groupe de bovins qui après avoir quitté le troupeau et erré quelques temps dans la nature rentrent au bercail (î.) group of bovine animals coming back to the fold after leaving the herd and wandering around for some time HAWÎR, (t.) çevre (f.) environement (î.) environment HAY Û BAY, bnr. HAC Û BAC HAY, bnr. HAC HEBAN (t.) dafiarcÈk (f.) sacoche (î.) food bag HEBENÎSK, bnr. HEVNÎSK HEBIRMAN (t.) kÈÒ için kurutulup saklanan nar taneleri (f.) grenade séchée et conservée pour l’hiver (î.) dried pomegranate seeds HEC, HEJ, HEJIK (t.) çalÈ (f.) brindille (î.) brushwood, twig, sprig HECHECÎK, bnr. DUBÎRA HEDAN (t.) sabÈr (f.) patience (î.) patience HEÇÎ (t.) sapan kolu (f.) poignée de manche (î.) handle HEDIK, bnr. HELEK
3444- HEFIK, bnr. GEWRÎ 3445- HEFSAR (t.) yular (f.) licou, licol (î.) halter 3446- HEFSÛDANK, bnr. RE…RE…K 3447- HEFTOK, bnr. DELO 3448- HEFTRENG, bnr. KESKÛSOR 3449- HEF…Î, bnr. HEF…O 3450- HEF…O, HEF…Î (t.) afiÈl (f.) parc à bercail, bergerie (î.) sheep fold 3451- HEJ, bnr. HEC 3452- HEJANDIN, bnr. 3453345434553456-
345734583459-
3460-
3461-
34623463-
34643465-
34663467-
3468-
3469-
3470-
RAWE…ANDIN HEJAR, bnr. JAR HEJAR, bnr. XIZAN HEJAR, bnr. ZÎVAR HEJESOR, PARZ, SINC (t.) ifide (f.) éléange (î.) oleaster HEJIK, bnr. HEC HEK, bnr. ET HEK, ET (t.) abla (f.) sœur aînée (î.) elder sister HEKÊ, ETÊ (t.) ablaya hitap Òekli (f.) vocatif de hek (î.) vocative of ‘elder sister’ HELALE (t.) lale (farsça) (f.) tulipe (î.) tulip HELALE, bnr. ALALE HELAMET, ARSIM, BAPÊ…, PERSÎV (t.) nezle (f.) rhume (î.) head cold HELAMET, bnr. ARSÎM HELAN (t.) yassÈ, tabaka tabaka oluÒmuÒ taÒ (f.) dalle (î.) flagstone HELAWA ARVAN, bnr. HELAWÎ HELAWÎ, HELAWA ARVAN (t.) un helvasÈ (f.) halva de farine (î.) sweet prepared with flour, butter and sugar HELBEST, …I’R (t.) Òir (f.) poème (î.) poem HELEK, LAKAN, KILE, HEDIK (t.) kar ayakkabÈsÈ (f.) chaussures de neige (î.) snow shoes HELESTIN, HELISTIN, RABÛN
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 277 •
(t.) kalkmak (f.) se lever (î.) to wake up 3471- HELHELOK (t.) kÈzÈlcÈk (f.) cornouille, variété d’azérole ou
d’aubépine (î.) cornelian cherry (variety of
34953496-
hawthorn) 3472- HELIKOPTER (t.) helikopter (f.) hélicoptère (î.) helicopter 3473- HELISTIN, bnr. HELESTIN 3474- HELÎL, bnr. KESME 3475- HELÎMOK (t.) Kürt müzifiinde bir makam
347634773478-
3479348034813482-
34833484-
34853486-
3487-
3488-
34893490349134923493-
3494-
türü (f.) un mode musical kurde (î.) a Kurdish musical mode HELQETÎZ, bnr. TAL…ÎR HEMAMOK, bnr. SER…OK HEMBELAZ, XATÛNOK (t.) dafialÈcÈ (f.) nèfle sauvage (î.) wild medlar HEMÊZ, bnr. KO… HEMÎ, bnr. GÎ HEMÎ, bnr. PÊKVE HEMTA, HEVTA (t.) emsal (f.) pareil, pair, semblable (î.) peer, alike, similar HEMÛ, bnr. GÎ HEMZIFT, BALTÛZ, XWI…KEJIN, DI… (t.) baldÈz (f.) sœur de l’épouse, belle-sœur (î.) wife’s sister, sister-in-law HENG, bnr. ALAYÎ HENNE, XENA, DESTHENNE (t.) kÈna; kÈna gecesi (f.) cérémonie d’application de henné sur la main de la mariée (î.) ceremony of staining the bride’s hands with henna HENZEL, PETÎ…OK (t.) Ebu Cehil karpuzu, acÈ (f.) variété de pastèques sauvage amère (î.) colocynth (lat. citrullus colocynthis) HEPO, EPO (t.) yemek, yiyecek (çocuk dilinde) (f.) nourriture (dans le langage infantile) (î.) food (in baby talk) HEQÊ …ÎR, bnr. …ÎRMIÎJ HEQÎR, bnr. SERPÊL HEREZ, bnr. BERFENDE HEREZ, bnr. BERFENDE HERÊ KIRIN (t.) seyretmek (f.) regarder (î.) to look, to watch HERÊ, ERÊKIRIN
349734983499-
3500-
3501-
3502-
3503-
3504-
3505-
3506-
3507-
35083509-
3510-
3511-
(t.) kÈz tarafÈnÈn dünüre kÈz istemeye gelmeleri için olur vermesi (f.) accord ou aval des parents de la fille pour donner sa main (î.) agreement of a girl’s parents for her marriage HERÊKIRÎ, bnr. SOZDAR HERÊM (t.) kesim, yöre (f.) district, secteur (î.) district HERÊM, bnr. ÊRDIM HERIFÎN, bnr. HERIFTIN HERIFTIN, HERIFÎN (t.) tahrip olmak, yÈkÈlmak (f.) détruire, dévaster (î.) to destroy, to devastate HERIKIYA LERZOKÎ (t.) titreÒimli akÈcÈ (f.) liquide vibrante (î.) vibrant liquid HERIKIYA REXKÎ (t.) akÈcÈ yan ünsüz (f.) liquide latérale (î.) lateral liquid HERÎ, CELB (t.) çamur (f.) boue (î.) mud, slush HERMET, XANIM (t.) hanÈm (f.) dame (î.) lady HERMIZGA (t.) Hürmüz mabedi, ZerdüÒt dini tapÈnafiÈ (f.) temple d’Ahura-Mazda, temple zoroastrien (î.) temple of Ahura-Mazda, Zorastrian temple HERRÎ (t.) balçÈk, harc (f.) glaise, boue (î.) wet clay, mud HERROÎJ, ROJANE (t.) günlük (f.) journalier, de tous les jours (î.) every day, daily HERWANÎ (t.) geniÒ ve kÈsa kollu kÈsa kürk (f.) court manteau de fourrure aux manches larges et courtes (î.) short fur coat with broad and short sleeves HERWANÎ, bnr. HEWRANÎ HESAN, HÊSAN, HISAN (t.) bilefii taÒÈ (f.) pierre à aiguiser (î.) whetstone HESINGER (t.) demirci (f.) forgeron (î.) smith, blacksmith HESK (t.) kepçe (f.) louche (î.) ladle
• 278 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
3512- HESKA HIRÇÊ (t.) kepçe Òeklindeki korkuluk (f.) épouvantail en forme de louche (î.) bugbear 3513- HESP (t.) at (f.) cheval (î.) horse 3514- HESP Û MEHÎN (t.) at ve kÈsrak (f.) cheval et jument (î.) horse and mare 3515- HESPÊ FAL (t.) tohumluk at, döl atÈ (f.) étalon (î.) stallion 3516- HESPKÊ… (t.) gelin atÈnÈn baÒÈnÈ çeken (f.) celui qui tient les rênes du
3517-
3518-
3519-
35203521-
35223523-
3524-
3525-
352635273528-
3529-
3530-
cheval transportant la mariée (î.) the person holding the bride’s horse’s reins HESTE (t.) bileme demiri (f.) fer à affûter (î.) sharpening or grinding iron HESTE (t.) çakmak (f.) briquet (î.) lighter HESTEYÊ DIRAN (t.) diÒ çimentosu (f.) cément (î.) dental cementum HESTIYÊ BIRÇÎ, bnr. LÛLAQA STÛR HESTIYÊ BOÇIKÊ (t.) kuyruk kemifii (f.) coccyx (î.) coccyx, tailbone HESTIYÊ BOÇIKÊ, bnr. KILÊÎJ HESTIYÊ CÊNÎKÊ (t.) Òakak kemifii (f.) sphénoide (î.) sphenoid bone HESTIYÊ ÇENA JÊRÎN (t.) altçene kemifii (f.) maxillaire inférieur (î.) lower jaw bone HESTIYÊ ÇENA JORÎN (t.) üst çene kemifii (f.) maxillaire supérieur (î.) upper jaw bone HESTIYÊ ENIYÊ, bnr. TEXTIKÊ ENIYÊ HESTIYÊ HÊTÊ, bnr. HESTIYÊ RAN HESTIYÊ HINARIKÊ (t.) elmacÈk kemifii (f.) os malaire (î.) cheekbone HESTIYÊ HIYOÎDE (t.) hiyoid kemifii (f.) os hyoide (î.) hyoid bone HESTIYÊ KANIYA ÇAV
(t.) göz pÈnarÈ kemifii (f.) unguis, os lacrymal (î.) lachrymal bone 3531- HESTIYÊ KEMAXÊ, bnr.
HESTIYÊ QORIKÊ 3532- HESTIYÊ KORTIKA ÇAV (t.) göz çukuru kemifii (f.) ethmoide (î.) ethmoid 3533- HESTIYÊ KORTÎXÊ (t.) safirÈ kemifii (f.) sacrum (î.) sacrum 3534- HESTIYÊ KORTÎXÊ (t.) safirÈ kemifii (f.) sacrum (î.) sacrum 3535- HESTIYÊ PANIYÊ (t.) topuk kemifii (f.) calcanéum (î.) calcaneum, heelbone 3536- HESTIYÊ PATIKÊ (t.) arkakafa kemifii (f.) occiput (î.) occipital bone 3537- HESTIYÊ PELEGUHÊ (t.) yankafa kemifii (f.) temporal (î.) temporal bone 3538- HESTIYÊ QORIKÊ, HESTIYÊ
(f.) phalanges du doigt (î.) phalanx (of finger)
3539- HESTIYÊ QÛNÊ (t.) verek, iskiyon (f.) ischion (î.) ischium 3540- HESTIYÊ RAN, HESTIYÊ
3549-
3550-
3551-
35523553-
35543555-
HÊTÊ (t.) uyruk kemifii (f.) fémur (î.) femur, high bone 3541- HESTIYÊ RÛV (t.) kasÈk kemifii (f.) pubis (î.) pubis, pubic bone 3542- HESTIYÊN BAZINÊ (QEVDI-
3543-
3544-
3545-
3546-
KA) DEST (t.) bilek kemikleri (f.) carpe (î.) carpus HESTIYÊN BAZINÊ PÊ (t.) ayak bilefii kemikleri (f.) tarse (î.) tarsus HESTIYÊN PÊÇIYAN (t.) ayak parmafiÈ kemikleri (f.) phalange de l’orteil (î.) phalan (of toe) HESTIYÊN POZ, (DIFIN, KEPÛ, LÛT, BÊVIL) (t.) burun kemikleri (f.) os nasaux (î.) nasal bones HESTIYÊN TILIYAN (t.) parmak kemikleri
raisiné à l’usage des parturientes
3547- HESTIYÊN …EYÊ PÊ (t.) ayak tarafiÈ kemikleri (f.) métatarse (î.) metatarsus 3548- HESTÎF (t.) baÒ tarafÈ geniÒ olan ve
KEMAXÊ (t.) kalça kemifii (f.) os iliaque (î.) ilium, hip bone
(t.) bulamaç (f.) bouillie à base de farine et du
3556-
3557-
3558-
3559-
35603561-
(î.) thick soup made with flour,
butter and syrup or raisins
ekmefiin tandÈr ya da fÈrÈndan çÈkarÈlmasÈnda kullanÈlan demir (f.) spatule servant à détacher le pain du four et à l’extraire (î.) spatula to take the bread out of the oven HESTÎHÊR (t.) Òirret ve inatçÈ kadÈn (f.) mégère (î.) shrew, termagant, testy woman HESTÎKÊN BIHÎSTINÊ, ÇAKÛÇ, SINDAN, ZENGÛ (t.) orta kulak kemikleri, çekiç, örs, üzengi (f.) osselets de l’oreille, marteau, enclume, étrier (î) ossicles, hammer, anvil, stirrup HESTÎVK, KARTOSK (t.) fÈrÈncÈ spatülü (f.) spatule employé pour détacher la pâte. (î.) baker’s peel HESÛDÎ, bnr. DEXS HE…ANDIN (t.) doldurmak, dolgu yapmak (f.) remplir, bourrer (î.) to fill, stuff, cram HE…ARE, bnr. KEMÎN HEVALBENDÎ (t.) ittifak (f.) alliance (î.) alliance HEVALKIRAS (t.) kadın donu (f.) culotte de femme (î.) women’s underpants HEVBE… (t.) müÒterek (f.) commun (î.) common, joint HEVCAR (t.) karasaban gövdesi (f.) le bâti de la charrue (î.) plough frame HEVCIH (t.) baÒka bir sözcüfie köken ya da biçim bakÈmÈndan benzeyen sözcük (f.) paronyme (î.) paronym, pun HEVDE, bnr. POW HEVDEL, PELOK, PILOR, PELÛL : rûn + ard + Òerbet an dims (mot, doÒav), ron e û didin jinên ku nû zarok anîne yan îj kesên ku diranên wan nîn in
3562- HEVDENG (t.) eÒsesli (f.) homonyme (î.) homonym 3563- HEVDEYEK, bnr. AVDAK 3564- HEVDU PERÎ…AN KIRIN,
3565-
3566-
3567-
3568-
3569-
3570-
35713572-
3573-
3574-
3575-
3576-
bnr. BAVÊ HEV …EWITANDIN HEVEDUDANÎ (t.) bileÒik (f.) composé (î.) compound HEVENAV (t.) cins isim (f.) nom commun (î.) common noun HEVÊSA DEST, KEFA DEST (t.) el ayasÈ (f.) paume (î.) palm of the hand HEVÊSA PÊ, ZENGIYA PÊ, KEFA PÊ (t.) ayak tabanÈ (f.) plante de pied (î.) sole of the foot HEVGEL : hevkerî, ên ku pezên xwe tevî hev diÒînin çêrê (t.) koyunlarÈ aynÈ sürüye gönde renler (f.) ceux qui envoient leur bétail dans le même troupeau (î.) those who graze their livestock together HEVGEL, HEVKERÎ (t.) 1) karma küçük baÒ sürüsü, 2) koyunlarÈnÈ aynÈ sürüye katan aileler (f.) 1) troupeau mixte d’ovins, 2) familles qui confient leur bétail au même troupeau (î.) 1) mixed ovine herd 2) families who graze their sheepaned goats in the same herd HEVIRMI…, bnr. ERMÛ… HEVÎR (t.) hamur (f.) pâte (î.) dough, batter HEVÎRTIR… (t.) maya (f.) levain, levure (î.) leaven, yeast HEVKAR (t.) iÒbirlikçi, iÒ arkadaÒÈ (f.) collaborateur (î.) collaborator HEVKARÎ (t.) iÒbirlifii (f.) collaboration (î.) collaboration HEVKERÎ, bnr. HEVGEL
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 279 •
3577- HEVLING, BACANAX, HEV-
3578-
3579-
3580-
3581-
3582-
3583-
3584-
3585-
3586-
3587-
3588-
3589-
3590-
ZAVA (t.) bacanak (f.) le mari de la sœur de l’épouse, beau-frère (î.) the husband of one’s wife’s sister HEVMANE (t.) eÒanlamlÈ (f.) synonyme (î.) synonymous HEVNÎSK, HEBENÎSK (t.) mercimek, nohut ve sofiandan oluÒan bir yemek (f.) plat fait de lentilles, poixchiches et oignons (î.) dish of lentils, onions and chick peas HEVOK (t.) cümle (f.) phrase (î.) sentence HEVOKA BANE…ANÎ (t.) ünlem cümlesi (f.) phrase exclamative (î.) exclamatory sentence HEVOKA PÊREYÎ (t.) yan cümle (f.) proposition secondaire (î.) subordivate clause HEVOKA PIRSIYARKÎ (t.) soru cümlesi (f.) phrase interrogative (î.) interrogative sentence HEVOKA SEREKE (t.) temel cümle (f.) proposition principale (î.) main clause HEVOKA TEMAMKER (t.) tümleyici cümle (f.) phrase complétive (î.) substantival phrase HEVOKA TÊKEL (t.) karmaÒÈk cümle (f.) phrase complexe (î.) complex clause HEVOKÊN PÊREYÎ YÊN NAVDÊRÎ Û RENGDÊRÎ (t.) ad ve sÈfat yan cümleleri (f.) propositions nominales et adjectives (î.) nominal and adjectival clauses HEVOKÊN PÊREYÎ YÊN PEYWENDIYÊ (t.) bafiÈntÈlÈ yan cümleler (f.) propositions relatives (î.) relative clauses HEVOKÊN PÊREYÎ YÊN REW…ÎN (t.) durumsal yan cümleler (f.) propositions circonstancielles (î.) adverbial clauses HEVOKÊN PÊREYÎ YÊN TEMAMKER (t.) tümleyici yan cümleler (f.) propositions complétives (î.) substantival clauses
3591- HEVOKSAZÎ (t.) sözdizimi (f.) syntaxe (î.) syntax 3592- HEVOTIN (t.) efiitim (f.) éducation (î.) education 3593- HEVOTIN (BIHÊVOJE !) (t.) efiitmek, terbiye etmek (f.) éduquer, apprivoiser (î.) to educate, to tame 3594- HEVPI…KÎ, bnr. PARDARÎ 3595- HEVRÊ (t.) yoldaÒ (f.) compagnon, camarade (î.) companion, mate 3596- HEVRÊS KIRIN, bnr. 3597359835993600360136023603-
3604-
360536063607-
VEÇINÎN HEVRÊSTIN, bnr. HÎVASTIN HEVRING, bnr.CEW HEVRÎ…IM, bnr. ERMÛ… HEVSARÊ WÎ KI…ANDIN, bnr. BENÊ WÎ RAGIRTIN HEVTA, bnr. HEMTA HEV…IYÊ BERÊ SPÊDÊ, bnr. HEV…IYÊ HINGORÎ HEV…IYÊ HINGORÎ , HEV…IYÊ BERÊ SPÊDÊ (t.) akÒam dinlenmesi, sabaha yakÈn dinlenmesi (f.) repos nocturne, repos du petit matin (î.) nocturnal rest, rest at daybreak HEV…Î (t.) küçük baÒ hayvanlarÈn gece dinlenmesi ve üstü açÈk dinlenme yeri (f.) aire de repos nocturne pour le troupeau (î.) flock’s nocturnal resting area HEÛVRÎ, bnr. KÛR HEÛVRÎ, bnr. SEYIS HEVZAVA, bnr. HEVLING
3608- HEVZIK, bnr. CÊWÎ 3609- HEWCAN, bnr. JINTÎ 3610- HEWD (t.) fide tarhÈ, fidelik (f.) pépinière (î.) seed bed 3611- HEWDIK, bnr. KOLM 3612- HEWÎ, HÊWÎ (t.) kuma (f.) co-épouse, lien de parenté
36133614-
36153616-
entre les épouses d’un polygamme (î.) co-wife HEWR, bnr. SPÎNDAR HEWRANÎ, HERWANÎ (t.) harmanî, bir cins aba (f.) une sorte de cape (î.) a kind of cape HEWTIN, bnr. HÛTIN HEY (t.) binek hayvanlarÈndan birini veya birkaçÈnÈ baÒÈboÒ çöle salmak, terketmek
• 280 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) lâcher des chevaux dans la
nature (î.) to let horses loose in the open 3617- HEYA, bnr. AVA RÛ 3618- HEYAM, DEM (t.) devir, çafi, dönem (f.) temps, époque, période (î.) time, epoch, period 3619- HEYBER (t.) nesne (f.) objet (î.) object 3620- HEYBER, MIJAR, BABET (t.) konu, mevzu (f.) sujet, matière (î.) subject, topic 3621- HEYÎN (t.) varlÈk (f.) existence (î.) existence 3622- HEYRAN, bnr. HI…METKAR 3623- HÊC (t.) azgÈn (f.) féroce (î.) ferocious (mad), fierce, wild 3624- HÊFTYAR, bnr. GORNEPI…K 3625- HÊJA, bnr. SEZAWER 3626- HÊÎJR (t.) incir (f.) figue (î.) fig 3627- HÊKDANK, bnr. XERZDANK 3628- HÊL (t.) kakule (f.) cardamome (î.) cardamom (l.) elettaria cardamomum 3629- HÊL, ALÎ, REX, LA (t.) taraf, yan (f.) côté (î.) side 3630- HÊL, QEWET, HÊZ (t.) güç (f.) force, puissance (î.) strength, power 3631- HÊLANE, bnr. DERGÛ… 3632- HÊLE (t.) sürek avı (f.) battue (î.) drive (shooting) 3633- HÊLEÇAN, bnr. HÊLKAN 3634- HÊLEKAN, bnr. HÊLKAN 3635- HÊLEKAN, bnr. HÊLKAN 3636- HÊLIK, bnr. BATÎ 3637- HÊLIK, bnr. HÊLKAN 3638- HÊLIK, HILIK (t.) bir tür yün (f.) une sorte de laine, laine de
qualité (î.) a kind of wool ; high quality wool 3639- HÊLIKÊ RASTÊ (t.) safi taÒak (f.) testicule droit (î.) right testicle 3640- HÊLÎN (t.) yuva
(f.) nid (î.) nest 3641- HÊLKAN, HÊLEKAN,
3642-
3643-
3644-
3645-
3646-
3647-
3648-
3649-
3650-
3651365236533654-
3655-
36563657-
3658-
ÇÎNCIK, HÊLEÇAN (t.) 1) salÈncak, 2) hamak (f.) 1) balançoire, 2) hamac (î.) 1) swing, 2) hammock HÊLKAN, HÊLEKAN, HÊLIK (t.) salÈncak (f.) balançoire (î.) swing, hammock HÊMAN (t.) unsur, eleman, öfie (f.) élément (î.) element HÊMÎ (t.) 1) çürük, kalitesiz, 2) nemli (f.) 1) (étoffe) de mauvaise qualité, 2) humidité (î.) 1) cheap cloth, 2) dampness HÊNIÎJN, PONIÎJN (t.) uyuklamak (f.) somnoler, s’assoupir (î.) to doze, to snooze, to feel drowsy HÊREKER, TEMA…EGER (t.) seyirci (f.) spectateur (î.) onlooker, spectator HÊRFONEK (t.) afiÈzda dafiÈlan, gevrek (f.) croquant, croustillant (î.) crisp, crusty, melts in your mouth HÊRIFÎN (t.) dafiÈlmak, çözülmek, yÈkÈlmak (f.) se désagréger, se défaire (î.) to break up, disintegrate HÊRIK (t.) küçük tepe (f.) petite colline (î.) small hill HÊRO (t.) Hatmi çiçefii (f.) mauve (î.) hollyhock, marsh mallow (bot. Althea) HÊRO, bnr. HÎRO HÊSAN, bnr. GENGAZ HÊSAN, bnr. HESAN HÊSAYÎPERWER (t.) rahatÈnÈ seven (f.) qui aime la vie facile (î.) who loves the easy life HÊSTIR (t.) katÈr (f.) mule (î.) mule HÊT, bnr. RAN HÊT, RAN (t.) but (f.) cuisse (î.) thigh HÊ… (t.) dikey gövde (f.) partie verticale du bâti de la charrue
(î.) vertical part of plough’s frame 3659- HÊ…EVAN (t.) karasaban sürücüsü (f.) conducteur de la charrue (î.) plough driver 3660- HÊ…INAHÎ, …INKATÎ (t.) yeÒillik, nebat (f.) légume (î.) vegetable 3661- HÊ…Î (t.) çadÈr alanÈ (f.) aire, superficie d’une tente
plantée (î.) surface covered by a pitched
tent 3662- HÊ…ÎN BÛN (t.) yeÒermek (f.) verdir (î.) to turn green 3663- HÊ…ÎN, bnr. …ÎN 3664- HÊTÛN, bnr. VEYTÛN 3665- HÊTÛN, kûreya kilsê (t.) demirci ocafiÈ (f.) four de forgeron (î.) blacksmith’s forge 3666- HÊVISÎN (t.) nakÈÒ iÒlemek (f.) broder (î.) to embroider 3667- HÊVI…ANDIN (t.) esirgemek, tasaruf etmek (f.) épargner (î.) to save, to spare 3668- HÊVÎ (t.) umut, beklenti (f.) espoir, espérance (î.) hope, expectation 3669- HÊVÎNEMAYÎ (t.) umutsuz (f.) désespéré (î.) hopeless 3670- HÊWANGE (t.) üç tarafÈ kapalÈ olup önü açÈk
olan yazlÈk avlu (f.) cour d’été fermée, de trois
36713672-
3673-
3674-
3675-
côtés, ouverte sur le devant (î.) summer courtyard open on one side HÊWÊRDE, bnr. QITIK HÊWIRANDIN (t.) barÈndÈrmak (f.) abriter, accueillir (î.) to shelter, to welcome HÊWIRDAR : kesê ku hêwirî ye (t.) barÈnan kiÒi (f.) qui s’est mis à l’abri (î.) who has taken shelter HÊWIRÎN (t.) geçici konaklama, sÈfiÈnma, bir yerde kalma, barÈnma (f.) se poser, s’arrêter pour se reposer, percher (î.) to stop, to rest, to perch HÊWIRÎN (t.) konaklamak, konmak, barÈnmak
(f.) faire étape, se poser, camper (î.) to bivouac, camp out, stop 3676- HÊWI…ANDIN (t.) esirgemek (f.) épargner (î.) to save 3677- HÊWI…ANDIN (t.) esirgemek, tasaruf etmek (f.) épargner (î.) to spare 3678- HÊWÎ, bnr. HEWÎ 3679- HÊZ, bnr. FER 3680- HÊZ, bnr. HÊL 3681- HÊZA KIRÎNÊ (t.) satÈn alma gücü, alÈm gücü (f.) pouvoir d’achat (î.) purchasing power 3682- HÊZAR, bnr. ÇAROK 3683- HÊZAR, bnr. HÎZAR 3684- HÊZÊN BEJAYÎ (t.) kara kuvvetleri (f.) armées de terre (î.) ground forces 3685- HÊZÊN ÇEKDAR (t.) silahlÈ kuvvetler (f.) forces armées (î.) armed forces 3686- HÊZÊN DERYAYÎ (t.) deniz kuvvetleri (f.) marine, forces maritimes (î.) navy, naval forces 3687- HÊZÊN HEWAYÎ (t.) hava kuvvetleri (f.) forces aériennes (î.) air forces 3688- HÊZÊN HEWAYÎ YÊN
DERYAYÎ (t.) hava bahriyesi (f.) forces aeriennes de la marine (î.) navy airforce 3689- HIBRÎ, bnr. ÇÎT 3690- HICIMÎN (t.) hafif aksamak (f.) boiter légérement (î.) to limp slightly 3691- HIÇIK, bnr. HOÇIK 3692- HIÇIK, bnr. ÛÇIK 3693- HILAWESTIN, bnr. DALE-
QANDIN 3694- HILBIJARTIN (t.) seçim (f.) élection (î.) election 3695- HILBIJARTÎ (t.) seçilmiÒ (f.) élu (î.) elected 3696- HILBIJÊR (t.) seçmen (f.) électeur (î.) elector, voter 3697- HILBORÎK (t.) Òamata (f.) vacarme, tohu-bohu (î.) racket, row, din, urproar 3698- HILDAN (t.) kaldÈrmak
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 281 •
(f.) soulever (î.) to lift up 3699- HILÇINANDIN (t.) 1) çekip koparmak, 2) örmek
onarmak (f.) 1) extirper, 2) ravauder, repri -
ser (î.) 1) to eradicate, to extirpate, 2)
to darn 3700- HILÇINÎN (t.) sarmak, masura sarmak (f.) embobiner, enrouler (î.) to wind up, to roll up 3701- HILFIRÎN (t.) uçmak, uçuÒmak (f.) voler, s’envoler (î.) to fly 3702- HILGIVÎN (t.) kaldÈrmak, yükseltmek (f.) soulever (î.) to lift, raise 3703- HILHATIN (t.) kalkmak, yükselmek (f.) se lever, s’élever (î.) to get up, to stand up, to rise 3704- HILHILÎ (t.) çok yaÒlı, ihtiyar (f.) très âgé, vieillard (î.) very old man 3705- HILIK, bnr. HÊLIK 3706- HILKI…ANDIN (t.) çekmek, yukarÈya çekmek (f.) tirer, traîner, monter (î.) to pull up, to draw up, to drag
up 3707- HILKI…ÎN (t.) yukarÈya çÈkmak, tÈrmanmak (f.) monter, grimper, escalader (î.) to go up, to climb 3708- HILMEYÎ ÇÛN, LI BER
RABÛN (t.) karÒÈ durmak, kafa tutmak (f.) s’opposer à, tenir tête (î.) to oppose, to object 3709- HILMÊSÎ, bnr. HILMO…TÎ 3710- HILMIÎJ, bnr. HILMO…TÎ 3711- HILMI…TIN, RAPÊÇAN (t.) çemremek (f.) se retrousser (î.) to hitch up, to turn outwards 3712- HILMOJK, bnr. HILMO…TÎ 3713- HILMO…TÎ, HILMOJK,
HILMÊSÎ, HILMIÎJ, …EMIXÎ (t.) sÈcaktan tadÈ bozulmuÒ olan
yemek ve benzeri Òey (f.) nourriture gâtée, tournée (î.) food ruined by overcooking (overheating) 3714- HILÛ, ALÛ (t.) erik (f.) prune (î.) plum 3715- HILÛ, …UTÎ, …AHÎK (t.) pürüzsüz (f.) lisse (î.) smooth 3716- HILÛRE…K
(t.) kara erik (f.) prune noire (î.) black plum 3717- HILÛZERK (t.) sarÈ erik (f.) prune jaune (î.) yellow plum 3718- HILWE…ÎN (t.) yıkım (f.) effondrement (î.) collapse, falling-down 3719- HIMBIZ (t.) sÈk (f.) touffu, dense (î.) tight, dense, thick 3720- HIMBIZÎ (t.) sÈklÈk (f.) touffeur, densité (î.) density, tightness, thickness 3721- HINAR (t.) nar (f.) grenade (î.) pomegranate 3722- HINARE, PEYAM (t.) mesaj (f.) message (î.) message 3723- HINARIK (t.) elmacık (f.) pommette (î.) cheekbone 3724- HINARÎ (t.) gönderilen, elçi (f.) envoyé (î.) envoy 3725- HINARTIN, …ANDIN (t.) göndermek, yollamak (f.) envoyer, expédier (î.) to send 3726- HINARTÎ, …ANDÎ, PEYK (t.) elçi (f.) envoyé, messager (î.) messenger , envoy 3727- HINDAV (t.) yön, istikamet (f.) direction (î.) way, direction 3728- HINDIKANDIN (t.) küçümsemek (f.) minimiser, sous estimer (î.) to minimize 3729- HINDÎ, HEWQAS (t.) o kadar (f.) tant, autant (î.) so much, so many
HEWQAS, bnr. HINDÎ 3730- HINERWER (t.) yetenekli (f.) talentueux (î.) gifted 3731- HINERWER, HUNERMEND (t.) sanatçÈ (f.) artiste (î.) artist 3732- HINGIVÊ HÛR…ULHÎN (t.) ofiul balÈ (f.) premier miel, miel produit par
• 282 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
un nouvel essaim (î.) virgin honey, the first honey
from a fresh swarm 3733- HINGIZ, EVNIK (t.) afiaçtan topuz (f.) massue en bois (î.) wooden club 3734- HINGULÎSK, bnr. HIN-
GUSTÎL 3735- HINGULÎSK, bnr. NIGÎN 3736- HINGUR (t.) alaca karanlÈk (f.) clair-obscur, pénombre (î.) twilight, half-light 3737- HINGURA ÊVARÊ (t.) tan, mafirip (f.) crépuscule (î.) twilight 3738- HINGUSTÎL, GUSTÎL, HIN-
GULÎSK (t.) yüzük (f.) bague (î.) ring (on one’s finger) 3739- HIQÛQA BACÊ (t.) vergi hukuku (f.) droit fiscal (î.) tax law 3740- HIQÛQA BANKGÊRIYÊ (t.) bankacÈlÈk hukuku (f.) droit bancaire (î.) banking law 3741- HIQÛQA GELEMPERÎ (t.) genel hukuk (f.) droit général (î.) general law 3742- HIQÛQA GI…TÎ (t.) kamu hukuku (f.) droit public (î.) public law 3743- HIQÛQA KAR (t.) iÒ hukuku (f.) droit du travail (î.) labour laws 3744- HIQÛQA MALBATÎ (t.) aile hukuku (f.) droit de famille (î.) family law 3745- HIQÛQA XWEDANIYÊ (t.) mülkiyet hukuku (f.) droit de propriété (î.) property law 3746- HIQÛQA XWEZAYÎ (t.) dofial hukuk (f.) droit naturel (î.) natural law 3747- HIRÇO-PIRÇO (t.) dafiÈnÈk, birbirine karÈÒmÈÒ tüy
veya ip gibi Òeyler (f.) emmêlé (î.) tangled 3748- HIRHOP (t.) hoppa (f.) écervelé, frivole (î.) flighty, fop 3749- HIRHOP ! (t.) hoppa ! (f.) vas-y, saute !
(î.) now then, jump!, what an idea 3750- HIRÎ (t.) yün (f.) laine (î.) wool 3751- HIRÎ RAXISTIN (t.) yünü kurutmak için sermek (f.) étendre la laine pour la sécher (î.) to spread out wool to let it dry 3752- HIRÎ…O (t.) 1) yün yÈkama günü, 2) yün
yıkayan
ter’s night
(f.) 1) jour du lavage de la laine,
3753-
3754-
3755-
375637573758-
3759-
3760-
3761-
3762-
3763-
37643765-
2) laveur(se) de laine (î.) 1) wool washing day, 2) wool washer HIRÎ…O (t.) yün yÈkayan (f.) laveurr de laine (î.) wool washer HIRMÊ (t.) armut (f.) poire (î.) pear HIRMÊ, HIRMÎ (t.) armut (f.) poire (î.) pear HIRMÎ, bnr. HIRMÊ HISAN, bnr. HESAN HISTIRÎ, STIRÎ (t.) diken (f.) épine, écharde (î.) thorn, spine HISTIRÎBIRK (t.) dikenli bitkileri biçmekte kullanÈlan alet (f.) instrument servant à couper les épineux (î.) tool for cutting thorny plants HISTÛN, STÛN (t.) direk, sütun (f.) colonne, mât, pilier (î.) column, pillar, mast HISTÛR, STÛR (t.) kalÈn, kaba (f.) gros, grossier (î.) thick, coarse, rude HISTÛRÎ KIRIN, STÛRÎ KIRIN (t.) kabalÈk etmek (f.) se comporter d’une manière grossière, arrogante (î.) to behave in a rude way, with arrogance HI…AR (t.) kÈrda büyükbaÒ hayvanlar için yapÈlan etrafÈ çevrili, üstü açÈk yer (f.) parc clôturé à bovins (î.) cattle enclosure HI…KESAHÎ, bnr. HI…KESAYÎ HI…KESAYÎ, HI…KESAHÎ (t.) ayaz (f.) froid intense des nuits claires (î.) dry cold, frost on a cold wih-
ment 2) cambric
3766- HI…METKAR MAYIN (t.) hayran kalmak (f.) être admiratif, admirer (î.) to admire 3767- HI…METKAR, HEYRAN (t.) hayran (f.) admiratif (î.) admiring 3768- HI…SIVIK, bnr. TEWTEWE 3769- HÎM, bnr. BINGEH 3770- HÎM, XÎM, BINYAD,
3771-
3772-
3773-
3774-
3775-
3776-
3777-
3778-
3779-
3780-
3781-
3782-
3783- HOÇ KIRIN (t.) kalkmak (çocuk dilinde) (f.) se lever (dans le langage
enfantin) (î.) to get up (baby talk)
BINAXE, BINÎ, BINYAN, BINTAR, ASAS (t.) temel (f.) fondation (î.) foundation HÎN BÛN, ÊFR BÛN (t.) öfirenmek (f.) apprendre (î.) to learn HÎN KIRIN, ÊFR KIRIN (t.) öfiretmek (f.) enseigner, instruire (î.) to teach HÎNBÛN, ÊFRBÛN (t.) öfirenme (f.) apprentissage (î.) learning HÎND (t.) bir çeÒit döfiüÒ horozu (f.) une variété de coq de combat (î.) a type of fighting cock HÎNKIRIN Û HEVOTIN (t.) talim ve terbiye (f.) instruction et éducation (î.) teaching and education HÎNKIRIN, ÊFRKIRIN (t.) öfiretim, talim (f.) instruction (î.) teaching, training, instruction HÎPOFÎZ (t.) hipofiz (f.) hypophyse (î.) hypophysis HÎRO, HÊRO, XÊRÎ (t.) hatmi çiçefii (f.) rose trémière (î.) hollyhock HÎT, ÇÛR (t.) tiftik keçisi (f.) chèvre d’Angora (î.) Angora goat HÎVASTIN, HEVRÊSTIN (t.) örgüyle onarmak (f.) repriser (î.) to darn (socks) HÎZ, EYARÊ RÛN (t.) yafi tulumu (f.) outre en peau d’agneau ou de brebis à beurre (î.) lambskin for storing butter HÎZAR, HÊZAR : cilê jina yê derve (t.) 1) çarÒaf 2) patÈska (f.) 1) tchador 2) batiste (î.) 1) women’s outdoor overgar -
3784- HOÇIK, HÛÇIK,HIÇIK,KUY (t.) yen (f.) manche (î.) sleeve, cuff 3785- HOGIÇ (t.) 2 yaÒ ve büyük koç (f.) jeune bélier âgé de plus de 2
ans (î.) young ram over 2 years old 3786- HOGIRÎ HEV BÛN (t.) birbirine alÈÒmak (f.) s’habituer l’un à l’autre, s’ac-
3787-
3788-
3789-
3790-
3791-
3792-
3793-
3794-
3795-
3796-
3797-
coutumer l’un à l’autre (î.) to get used to one another HOGIRÎ QUMARÊ BÛN, XÛGIRÎ QUMARÊ BÛN (t.) kumar alÈÒkanlÈfiÈ edinmek (f.) prendre l’habitude du jeu (î.) to get hooked or gambling HOK, girêka ku vebûna wê hêsan e (t.) çözülmesi kolay düfiüm (f.) nœud facile à défaire (î.) knot easy to undo HOKER (t.) belirteç, zarf (f.) adverbe (î.) adverb HOKERA AWAKÎ (t.) durum belirteci (f.) adverbe de manière (î.) adverb of manner HOKERA CIH Û HINDAVÊ (t.) yer ve yön belirteci (f.) adverbe de lieu et de direction (î.) adverb of place and of direction HOKERA DAXWAZIYÊ (t.) istek belirteci (f.) adverbe optatif (î.) optative adverb HOKERA ÇENDAHÎ Û JMARÎ (t.) miktar ve sayÈ beliteci (f.) adverbe de quantité et de nombre (î.) adverb of quantity and of number HOKERA DEMKÎ (t.) zaman belirteci (f.) adverbe de temps (î.) adverb of time HOKERA ERÎNIYÊ (t.) tasdik belirteci (f.) adverbe d’affirmation (î.) adverb of assertion HOKERA GUMANÎ (t.) tahmin belirteci (f.) adverbe de supposition (î.) adverb of supposition HOKERA NEYÎNIYÊ (t.) olumsuzluk belirteci
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 283 •
(f.) adverbe de négation (î.) adverb of negation 3798- HOKERA PIRSIYARKÎ (t.) soru belirteci (f.) adverbe d’interrogation (î.) adverb of interrogation 3799- HOL, HOR (t.) 1) harman dövme, harman
3800-
3801-
3802-
38033804-
sürme iÒi, 2) harman sürme sÈrasÈnda harmanÈ daha çabuk sürmesi için hayvana söylenen söz (f.) 1) battage, 2) allez ! (pour les bêtes de battage) (î.) 1) threshing, 2) go faster! (said to the threshing animals) HOL KIRIN (t.) harman dövmek, harman sürmek (f.) battre la moisson (î.) to thresh HOL, GOG (t.) top (f.) balle (î.) ball HOLBÛN, PENGIZÎN (t.) yerinden sÈçramak, fÈrlamak, zÈplamak (f.) bondir (î.) to leap, to jump HOLIK, bnr. KOX HOLIK, KEPIR, ÇARDAX (t.) çardak (f.) treille, tonnelle
(î.) trellis, bower 3805- HORYES, bnr. BERFENDE 3806- HO…ÎN (t.) sendelemek (f.) tituber (î.) to stagger 3807- HOV (t.) vahÒi (f.) sauvage, fauve (î.) wild 3808- HUBIR, bnr. MÎDAD 3809- HUFEFUF : dengê pelan 3810- HUKÛMET (t.) hükümet (f.) gouvernement (î.) government 3811- HULÎ, bnr. ELOK 3812- HULÛRE…, bnr. INCAS 3813- HUMUS (t.) umus (f.) humus (î.) humus 3814- HUNERMEND, bnr. HINER-
WER 3815- HUTIK, KULM, GUMSIK,
MIST (t.) yumruk (f.) poing, coup de poing (î.) fisticuff, blow with a fist 3816- HÛÇIK, bnr. HOÇIK 3817- HÛÇIK, bnr. ÛÇIK 3818- HÛR (t.) ufak, küçük (f.) petit
• 284 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(î.) small, little 3819- HÛRBARAN, bnr. PIZRÛK 3820- HÛRBIJARÎ (t.) özenle (f.) avec soin, attentivement (î.) carefully 3821- HÛRDEKARÎ (t.) ince el iÒi (f.) travail fin et soigné (î.) fine handiwork 3822- HÛRE, PIXMIK (t.) saman tozu (f.) poussière de paille (î.) strawdust 3823- HÛREK (t.) küçük harf (f.) miniscule (î.) small (letter), lower case 3824- HÛRIK (t.) taÒlÈk (f.) gésier (î.) gizzard 3825- HÛRMÛR (t.) (ıvır zıvır), zaruri ihtiyaç (f.) affaires, effets (î.) things, clothes 3826- HÛRO, ZIKMEZIN (t.) ÒiÒgöbek (f.) ventru, pansu (î.) stout, paunchy, pot-bellied 3827- HÛTIN, HEWTIN (t.) havlama (f.) aboiement (î.) barking
I 3828- IFARE, BINBÊDER (t.) harman artÈfiÈ (f.) restes du battage et d’éventage
des grains (î.) remnants of grain after thre -
shing and airing
3829- INCAS, HULÛRE… (t.) kara erik (f.) prune (î.) plum 3830- INCÛR, QITIK, BEJIK (t.) acur (f.) variété de concombre
(î.) variety of cucumber 3831- INGLÎZÎ, bnr. ÎNGILÎZÎ 3832- INZÊL, bnr. EVZÊL 3833- IRC, ARC (t.) bambu, Hint kamÈÒÈ (f.) bambou (î.) bamboo
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 285 •
Î 3834- ÎJ, bnr. JEH 3835- ÎJ, EMR, TEMEN (t.) yaÒ, ömür (f.) âge (î.) (person’s) age 3836- ÎJNENIGARÎ (t.) hayat hikayesi, biyografya (f.) biographie (î.) biography 3837- ÎNGILÎZÎ, INGLÎZÎ (t.) Ëniglizce (f.) anglais (î.) English 3838- ÎPILME (t.) ruam hastalÈfiÈ (f.) morve (vet.) (î.) glanders 3839- ÎRIS, bnr. RE…IKA ÇAV 3840- ÎS, ÎSIK, ERRIK ! (t.) hayret ifade eden bir ünlem,
vay be, abo (f.) oh là là !, interjection d’étonnement (î.) my goodness ! (interjection denoting amazement) 3841- ÎSANDIN
(t.) parlatmak, ÈÒÈldatmak (f.) faire luire, polir (î.) to polish 3842- ÎSIK, bnr. ÎS 3843- ÎSÎN (t.) parÈldamak, ÈÒÈldamak (f.) rayonner, reluire (î.) to gleam, to shine 3844- ÎSK-ÎSK, ÎSKEÎSK (t.) hÈçkÈrma (f.) sanglot (î.) sob 3845- ÎSKAN, bnr. ÎSTEKAN 3846- ÎSKARPÎN, ESKENE (t.) yontma kalemi (f.) ciseau (î.) chisel 3847- ÎSKEÎSK, bnr. ÎSK-ÎSK 3848- ÎSKÎN (t.) hÈçkÈrık, hÈçkÈrma (f.) sangloter (î.) to sob 3849- ÎSOT (t.) biber (f.) poivron (î.) green pepper 3850- ÎSOTA KAYENÊ
• 286 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) Kayen biberi (f.) poivre de Cayenne (î.) Cayenne pepper 3851- ÎSOTA RE…, bnr. BÎBERA
RE… 3852- ÎSOTA SPÎ, bnr. BIBERA SPÎ 3853- ÎSPANAX, SILQOK, SIYELE (t.) ispanak (f.) épinard (î.) spinach 3854- ÎSPAT, ÎSPATÎ (t.) iskambil kafiÈtlarÈnda “sinek” (f.) carte, trèfle (î.) clubs (cards) 3855- ÎSTEKAN, ÎSKAN, PIYANA
AVÊ (t.) su bardafiÈ (f.) verre à eau (î.) water glass 3856- Î…K DAN (t.) sÈkÈÒtÈrmak (yük) (f.) comprimer, presser (î.) to squeeze, to press 3857- Î…K DAN, BADAN (t.) çevirmek, sÈkÈÒtÈrmak (f.) serrer, donner un tour (î.) to tighten up
J 3858- JAN (t.) sÈzÈ, acÈ (f.) mal, douleur (î.) ache, pain 3859- JAN DAN (t.) sÈzlamak, acÈ vermek (f.) souffrir d’un mal, éprouver
des douleurs (î.) to ache, to suffer sharp pain 3860- JANA ZIRAV, Ê…A ZIRAV (t.) verem (f.) tuberculose (î.) tuberculosis 3861- JAR, HEJAR, BELENGAZ (t.) yoksul, fakir (f.) pauvre (î.) poor 3862- JARDADAYÎ (t.) zehirlenen, zehirlenmiÒ (f.) empoisonné (î.) poisoned 3863- JARDADAYÎ KIRIN (t.) zehirlemek (f.) empoisonner (î.) to poison 3864- JEH, ÎJ (t.) yay kiriÒi (f.) corde d’arc (î.) bowstring 3865- JENG, DEZGEHÊ KURIN-
CIYÊ (t.) halaç tezgahı (f.) métier du cardage (î.) carding frame 3866- JENÎN (t.) 1) yapafiÈ taramak, 2) çakmak-
3867-
3868-
3869-
3870-
3871-
3872-
taÒÈyla ateÒ yakmak3) (duvar) inÒa etmek (f.) 1) carder (f), 2) faire du feu avec un silex, 3) bâtir (un mur) (î.) 1 ) to card 2) to light a fire with a flint, 3) to build (a wall) JÊ PIRSÎN (t.) sorgulamak (f.) interroger (î.) to question, to interrogate JÊ STANDIN (t.) müsadere etmek (f.) confisquer (î.) to confiscate JÊDER, ÇAVKANÎ (t.) memba, kaynak (f.) source, origine (î.) source, origin JÊKÊM (t.) açÈk (f.) déficitaire (î.) in deficit JÊKÊMIYA BUTÇEYÊ (t.) bütçe açÈfiÈ (f.) déficit budgétaire (î.) budget deficit JÊKÊMÎ (t.) açÈk (f.) déficit
(î.) deficit, shortfall 3873- JÊPIRSÎN (t.) sorgulama, sorgu (f.) interrogatoire (î.) questioning 3874- JÊRÇAV, bnr. BINÇAV 3875- JÊSTANDIN (t.) müsadere (f.) confiscation (î.) confiscation 3876- JÊSTANDÎ (t.) müsadere edilmiÒ (f.) confisqué (î.) confiscated 3877- JÊZÊDE (t.) fazla, artÈk (f.) excédentaire (î.) excess 3878- JÊZÊDEYIYA BUDCEYÊ (t.) bütçe fazlalÈfiÈ (f.) excédent budgétaire (î.) budget surplus, budget excess 3879- JÊZÊDEYÎ (t.) fazlalÈk (f.) excédent (î.) surplus, excess 3880- JI ALIYÊ BINÎ VE (t.) alttan görünüÒü (f.) vue d’en bas (î.) view from below 3881- JI ALIYÊ JOR VE (t.) üsten görünüÒü (f.) vue d’en haut (î.) view from above 3882- JI BESTE XEBER DAN, bnr. JI 3883-
3884-
388538863887-
3888-
38893890-
3891-
PESNAN XEBER DAN JI CIH RAKIRIN (t.) sürgün etmek (f.) exiler, déporter (î.) to exile, to deport JI ÇEK KIRIN (t.) silahtan etmek, silahÈnÈ almak (f.) désarmer (î.) to disarm JI ÇOKAN KETIN, bnr. ÇOGERÎ BÛN JI EYNÎ MALÎ, bnr. AVA BUHUREKÎ JI HÊL KETIN (t.) bitkin düÒmek (f.) être à bout de force (î.) to be exhausted, to be at the end of one’s tether JI KERR VE (t.) sessizce (f.) discrètement (î.) discreetly, quietly JI NI…KA VE, bnr. NAGAH JI PERTAV KETIN (t.) takatsÈz olmak, halden düÒmek (f.) être épuisé, être à bout; ne plus avoir de force (î.) to get exhausted JI PESNAN XEBER DAN, JI BESTE XEBER DAN (t.) hezeyan getirmek, sayÈklamak (f.) délirer
(î.) to be delirious 3892- JI QIDÛMAN KETIN, bnr.
ÇOGERÎ BÛN 3893- JI YEKÎ RE BÊMAL BÛN (t.) varÈnÈ yofiunu biri için feda
etmeye hazÈr olmak (f.) être prêt à se sacrifier corps et
3894-
3895-
3896-
3897-
3898-
3899-
3900-
3901-
39023903-
3904-
39053906-
3907-
39083909-
âme pour quelqu’un (î.) to give the shirt off one’s back to s.o. JICIHRAKIRIN (t.) sürgün (f.) exil, déportation (î.) exile, deportation JICIHRAKIRÎ (t.) sürgün, adj. (f.) exilé, déporté (î.) exiled, deported JIMAR (t.) sayÈ (f.) nombre (î.) number JIMARNAV (t.) sayÈ adÈ (f.) numéral (î.) numeral JIN (t.) karÈ, kadÈn (f.) femme, épouse (î.) woman, wife JIN ANÎN (t.) evlenmek (erkek için) (f.) prendre épouse (î.) to take a wife JINAP, AMOJIN, JINMAM (t.) amca karÈsÈ (f.) la femme de l’oncle paternel (î.) wife of paternal uncle JINBAV, DAMARÎ, ZIRDÊ, ZIRDAYÎK (t.) üvey anne (f.) belle-mère, épouse du père (î.) stepmother JINBAZ, bnr. TOLAZ JINEBÎ, BÎJIN (t.) dul kadÈn (f.) veuve (î.) widow JINÎNÎ (t.) diÒilik, kadÈnlÈk (f.) féminité (î.) femininity, womanhood JINMAM, bnr. JINAP JINTÎ, HEWCAN (t.) kadÈnÈn kocasÈnÈn kardeÒinin karÈsÈ (f.) femme du frère du mari (par rapport à la femme) (î.) wife of the husband’s brother JINÛ, ÇOK (t.) diz (f.) genou (î.) knee JINXAL, bnr. XALOJIN JIRRA, BIRRA, BI RASTÎ (t.) sahi (f.) vraiment
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 287 •
(î.) really, truly 3910- JIVANÎ, CIVAN (t.) buluÒma (f.) rendez-vous, entrevue (î.) date, appointment, rendez-
3911391239133914-
vous JOR, bnr. BAN JUNÎ, bnr. ÇOK JÛNÎ, bnr. EJNÛ JÛR, bnr. ODE
• 288 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
3915- JÛVAN BÛN (t.) piÒmanlÈk duymak, yaptÈfiÈna
üzülmek (f.) regretter, être désolé (î.) to regret, to feel sorry
K 3916- KA (t.) saman (f.) paille (î.) straw 3917- KABOK, ÇOK, EJNÛ (t.) diz (f.) genou (î.) knee 3918- KAÇANÎ (t.) kap-kacak, mutfak eÒyası (f.) vaisselle (î.) crockery 3919- KADE, kuliçeyê mezin (t.) bir nevi çörek (f.) sorte de galette kurde (î.) a kind of Kurdish flat cake 3920- KADESÛR, bnr. PERXAÇ 3921- KADIZ, KAKE…ÎN (t.) Samanyolu (f.) la voie lactée (î.) the Milky Way 3922- KADÎN (t.) samanlÈk (f.) pailler, hangar à paille (î.) straw shed, straw barn, hayloft 3923- KAFIK, bnr. CIL…OK 3924- KAHÛ, bnr. XES 3925- KAÎNAT, bnr. GERDÛN 3926- KAKE…ÎN, bnr. KADIZ 3927- KAKIL (t.) ceviz, badem gibi yemiÒlerin
(î.) old blade (of knife or sword) 3939- KAL…ÛV, bnr. KAL…WÎV 3940- KAL…WÎV, KAL…ÛV (t.) nadas süresi bittikten sonra
sürülüp ekilen tarla (f.) champ labouré après une
période de jachère (î.) tilled or ploughed field after a
fallow period 3941- KALÛ…, KARÛ… (t.) domuz ayrıfiı, ayrık otu (f.) chiendent, herbe des Bermudes (î.) cynodon dactylon, Bermuda
3928-
3929-
393039313932-
3933-
3934393539363937-
3938-
walnuts) KAKTÛS (t.) kaktüs (yunanca kaktos’tan) (f.) cactus (î.) cactus KAL (t.) yetiÒmemiÒ, ham (f.) vert (fruit), pas mûr (î.) unripe, immature, green KAL Û KÛT, bnr. KEL Û KÛT KAL, bnr. KOKIM KAL, KALIK, BAPÎR (t.) dede (f.) grand-père (î.) grand-father KALAN, COTIK (t.) kÈlÈf, kÈn (f.) fourreau, gaine (î.) sheath (of sword) KALIK, bnr. KAL KALÎKS, bnr. KOVÊN GURÇIKÊ KALMISRÎ, bnr. KOSEMISRÎ KALO, XALXALOK (t.) ufiur böcefii (f.) cochenille (î.) ladybug KALOME (t.) eski bÈçak veya kÈlÈç (f.) vieille lame (de couteau, ou d’épée)
3958-
grass 3942- KAM (t.) arzû, dilek (f.) désir (î.) wish, desire 3943- KAM, bnr. MO…ENE 3944- KAM, MO…ENE (t.) döven (f.) fléau (î.) flail (wooden) threshing sledge
3959-
39603961-
(with flint) blades set in bottom 3945- KAMA DEV, bnr. ESMANÊ 3946-
3947-
içi (f.) cerneau (de noix, d’amande), (î.) meat of nuts (e.g. almonds,
(î.) lasso, rope 3956- KAPOL (t.) ufak ve toz halindeki saman (f.) fétu de paille (î.) chaff, cut straw 3957- KAR (t.) 1) iÒ, 2) kazanc, kar (f.) 1) travail, 2) profit, bénéfice,
3948-
3949-
3950-
3951-
3952-
3953-
3954-
3955-
DEV KAMA… (t.) kalitesiz tütün (f.) tabac de rebut, de mauvaise qualité (î.) poor quality tobacco KAMYON (t.) kamyon (f.) camion (î.) lorry, truck KAMYONET (t.) kamyonet (f.) camionette (î.) van KANÊN PETROLÊ (t.) petrol yataklarÈ (f.) gisements de pétrole (î.) oil deposits KANIYA ÇIYÊ, ÇAVIK (t.) dafi, yapaç pÈnar (f.) source à flanc de coteau (î.) hillside spring KANIYÊN AVDANÊ (t.) sulama kaynaklarÈ (f.) sources d’arrossage (î.) irrigation sources KANÎN, KARÎN, …IYAN, …EKIRIN (t.) yapabilmek, edebilmek (f.) pouvoir (î.) to be able, can KAP (t.) kalÈn ip (f.) ficelle (î.) string, twine KAPEK (t.) kepek (f.) son (î.) bran KAPIK, PÊWEND (t.) Òerit, kemend (f.) corde
39623963-
3964-
3965-
3966-
3967-
39683969-
3970-
3971-
3972-
3973-
3974-
occupation (î.) 1) work, labor, 2) profit, job, benefits KARBIDEST (t.) yönetici (f.) dirigeant (î.) official, one in charge KARDAR (t.) çalÈÒan (f.) qui a un emploi (î.) employed, employee KARÇÎN, bnr. , bnr. GIRSK KARDÊR (t.) iÒveren (f.) employer (î.) employer KARDÎ, bnr. KARÎ KARGIR (t.) kargir, kâgir (f.) construction en pierres (î.) stone structure KARIK (t.) ofilak (f.) cabri, bicot, chevreau (î.) kid, young of goats KARÎ, KARDÎ (t.) baston baÒÈ (f.) pommeau de canne (î.) dragon arum cuckoopint KARÎKATOR (t.) karikatür (f.) caricature (î.) cartoon KARÎKATORÎST (t.) karikatürist (f.) caricaturiste (î.) cartoonist KARÎN, bnr. KANÎN KARÎN, …IYAN (t.) iktidar, kudret (f.) pouvoir (î.) power KARÎTE, PIR (t.) ana kiriÒ, orta kiriÒ (f.) poutre centrale, (î.) main beam KARKER (t.) iÒçi (f.) ouvrier (î.) worker, workman KARMEND (t.) memur, görevli (f.) employé, fonctionnaire (î.) employee, civil servant KAROK (t.) mantar (f.) champignon (î.) mushroom KART, bnr. KÊRT
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 289 •
3975- KARTOL, PATAT, QOMPÎR (t.) patates (f.) pommes de terre (î.) potato 3976- KARTOSK, bnr. HESTÎVK 3977- KARÛ…, bnr. KALÛ… 3978- KARXEZAL, bnr. XIF… 3979- KASALÊS (t.) çanak yalayÈcÈ (f.) pique-assiette (î.) scrounger 3980- KASIK (t.) kase (f.) écuelle, bol (î.) bowl 3981- KASIKA ÇOKÊ, bnr. SER-
ÇOK 3982- KAT (t.) ekilmiÒ fakat herhangi bir
3983-
398439853986-
39873988-
3989-
3990-
3991-
3992-
3993-
nedenle biçilmemiÒ tarlanÈn ertesi yÈl sürülmeden kendilifiinden ürün vermesi (f.) champ labouré et semé mais non récolté pour une raison quelconque, qui l’année suivante donne des récoltes sans être à nouveau labouré (î.) ploughed and sown field but for some reason not harvested, which will yield a crop the year after without having to be ploughed again KATE (t.) sürgün (f.) rejeton, rejet (î.) shoot, offshoot KA…, bnr. PÛ… KA…O, bnr. ÇOVÊ …ÛRKANÎ KA…O, DARÊ HOLÊ (t.) polo definefii (f.) crosse de polo (î.) polo stick KAVIL, KEVIL, POST KEVIL, bnr. KAVIL KAVIL, KEVIL, POST (t.) deri, post (f.) peau d’animal (î.) skin, undressed hide KAVILANDIN: KEVILANDIN, KEVIL KIRIN (t.) derisini yararak yüzmek (f.) écorcher (un animal) (î.) to skin (an animal) KAVIR (t.) 6 ay - 1 yaÒÈndaki kuzu (f.) agneau âgé de 6 mois à 1 an (î.) lamb 6 months to 1 year old KAWUK (t.) aval, saf (f.) simplet, simple d’esprit, naïf naïveté (î.) simpleton, fool KAWUKÎ (t.) avallÈk, saflÈk (f.) simplicité d’esprit (î.) feeblemindedness KAX, QESR
(t.) köÒk, villa, saray (f.) palais, villa (î.) palace 3994- KAXEZ (t.) kafiÈt (f.) papier (î.) paper 3995- KAYÎK (t.) geviÒ (f.) rumination (î.) rumination, chewing the cud 3996- KAZTÎN : nalîna seyan (t.) köpek inlemesi (f.) hurlement du chien (î.) howling 3997- KEBAR, KIBAR (t.) sabah ezanÈ öncesi sala (f.) prière récitée par le muezzin
3998-
39994000-
40014002-
4003-
4004-
4005-
40064007-
4008-
4009-
du haut d’un minaret avant l’appel précédant le lever du jour (î.) prayer recited by the muezzin from minaret before the morning call announcing dawn KEÇ REVANDIN (t.) kÈz kaçÈrmak (f.) enlever une fille (î.) to elope with a girl KEÇ, bnr. KÎJ KEÇ, DOT, QÎZ, KIÇ (t.) kÈz (f.) fille (î.) girl, daughter KEÇAP, bnr. DOTMAM KEÇDÎTIN, DÎTIN, ÇÛN DÎTINIYÊ (t.) 1) kÈz bulmak (gelin adayÈ), görmek 2) görücü gitmek (f.) chercher une fiancée (î.) to look for a bride KEÇDÎTIN, DÎTIN, DÎTINÎ (t.) görücüye gitme (f.) recherche d’une fiancée (î.) looking for a bride KEÇEBAV : keça bi esl (t.) asil kÈz (f.) fille noble, de belle lignée (î.) girl of noble origin KEÇHILÎ, ZIRKEÇ (t.) üvey kÈz (f.) belle-fille, fille issue d’un autre mariage (î.) stepdaughter KEÇMAM, bnr. DOTMAM KEÇMET, QÎZMET, QÎZMETIK (t.) hala kÈzÈ (f.) fille de la tante paternelle (î.) paternal aunt’s daughter KEÇXAL, DOTXAL, QÎZXAL (t.) dayÈ kÈzÈ (f.) cousine, fille de l’oncle mater nel (î.) maternal uncle’s daughter KEÇXALTÎ, QÎZXALTÎ (t.) teyze kÈzÈ (f.) fille de la tante maternelle (î.) maternal uncle’s daughter
• 290 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
4010- KEDIK (t.) küçük ayran tulumu (f.) petite outre en peau d’agneau
à petit-lait (î.) small lambskin for storing but -
termilk 4011- KEDÎ (t.) evcil (f.) apprivoisé, domestique (î.) domesticated, tame 4012- KEDÎNK, bnr. KÛZIK 4013- KEF Û KINC, bnr. KINCÊL 4014- KEFA DEST, bnr. HEVÊSA
DEST 4015- KEFA PÊ, bnr. HEVÊSA PÊ 4016- KEFGÎR (t.) kevgir (f.) écumoire (î.) skimmer 4017- KEFIK, bnr. MALA 4018- KEFIKA GOPAL, bnr. KEFKA
KOPAL 4019- KEFKA KOPAL : KEFIKA
GOPAL (t.) baston, topuzu (f.) pommeau ou poignée d’une
canne (î.) cane’s knob 4020- KEFKEFK, KEFKEFOK (t.) sabun otu (f.) saponaire (î.) soapwort 4021- KEFKEFOK, bnr. KEFKEFK 4022- KEFTAR (t.) sÈrtlan (f.) hyène (î.) hyena 4023- KEFTAR, bnr. GORNEPI…K 4024- KEJ (t.) bir çeÒit keçi kÈlÈ (f.) sorte de poils de chèvre (î.) kind of goat’s hair 4025- KEJ (t.) kumral, sarÈÒÈn (f.) blond (î.) blond, fair 4026- KEÎJ, benê pehn ê hûnandi (t.) yünden örülen ve yükü semere
bafilamya yarÈyan geniÒçe Òerit (f.) bande tissée en laine servant à
4027-
4028-
4029-
4030-
fixer le bât ou attacher une charge (î.) woollen woven strip used to fix the pack or to fasten a load KEK (t.) afiabey (f.) frère aîné (î.) elder brother KEL (t.) bofia (f.) taureau (î.) bull KEL Û KÛT, KAL Û KÛT (t.) uyuz, sakat toplulufiu, iÒe yaramayan, defiersiz (f.) bande d’éclopés (î.) bunch of worthless people KELA, bnr. KELAT
4031- KELAT, KELA (t.) kale (f.) forteresse (î.) fortress, fort 4032- KELAX (t.) leÒ (f.) charogne (î.) carrion 4033- KELBETAN, bnr. GAZ 4034- KELEF, bnr. PENG 4035- KELEK (t.) sal (f.) radeau (î.) raft 4036- KELEK,GUNDOR, PETÊX,
QAWIN, QIRE (t.) kavun (f.) melon (î.) melon 4037- KELEM (t.) lahana (f.) chou (î.) cabbage 4038- KELEM, bnr. XAR 4039- KELEMÇE, DESTBEND (t.) kelepçe (f.) menotte (î.) handcuff 4040- KELEMÊ BRUKSELÊ (t.) Brüksel lahanasÈ (f.) chou de Bruxelles (î.) Brussel sprout 4041- KELEQEND, bnr. QELE-
QEND 4042- KELE…ÊR, bnr. DÎK 4043- KELE…KOF, KLA…ÎNKOF (t.) kalaÒnikof (f.) kalachnikoff (î.) kalashnikoff 4044- KELÎ…O, CIL…O (t.) çamaÒÈrcÈ (f.) laveuse, lavandière, blanchis-
404540464047-
4048-
40494050-
405140524053-
seuse (î.) washerwoman KELMÊ…, bnr. PÊ…Î KELMISK, bnr. KELMÎZEK KELMÎZEK, KELMO, KELMISK, MÎZEK, …ETEK (t.) altÈnÈ Èslatan kimse, iÒeyen (f.) incontinent (d’urine), énurétique (î.) incontinent, enuretic KELMÎZEKÎ (t.) iÒegenlik (f.) énurésie, incontinence (î.) enuresis, incontinence KELMO, bnr. KELMÎZEK KELOGIRÎ BÛN (t.) afilamaklı olmak (f.) être sur le point de pleurer (î.) to feel like crying KELPÎÇ, bnr. KERPÎÇ KELXWEYDAN, bnr. KELXWÎ KELXWÎ, KELXWEYDAN (t.) aniden gelen terleme (f.) sueur soudaine (î.) sudden sweat
4054- KEM (t.) burnu kesilmiÒ, kabahatlÈ (f.) fautive, dont le nez est coupé (î.) at fault, guilty 4055- KEM (t.) kÈsa, kesik (f.) court, coupé, tronqué, amputé (î.) short, cut, truncated, amputed 4056- KEMALÎ (t.) KÈrÈkkale piyade tüfefii (f.) fusil de fabrication turque (î.) Turkish rifle 4057- KEMAX, bnr. QORIK 4058- KEMBERA MIL (t.) (f.) ceinture scapulaire (î.) pectoral arch 4059- KEMEND (t.) kement (f.) lasso, noeud coulant (î.) lasso, slip-knot, running knot 4060- KEMER, bnr. KEMERGAH 4061- KEMERGAH, PI…T, KEMER (t.) kemer (f.) ceinture (î.) belt 4062- KEMÎN, HE…ARE, NEÇAR-
4074- KEPÎR GIRTIN (t.) kireç tutmak (f.) s’entarter (î.) to calcify 4075- KEPÛ, bnr. DIFIN 4076- KEPÛ, bnr. KEP 4077- KEPÛ, bnr. POZ 4078- KER (t.) eÒek (f.) âne (î.) donkey, ass 4079- KER, NÊREKER (t.) erkek eÒek (f.) âne mâle (î.) male donkey 4080- KERAX (t.) topraksÈz olup toprak sahibi
4081-
GE (t.) tuzak (f.) embuscade, piège (î.) ambush, trap 4063- KEMPER (t.) sÈfatta ölçümlemek (f.) comparer (î.) to compare 4064- KEMXA (t.) bir nevi ipek kumaÒ (f.) soie de Damas (î.) silk of Damascus 4065- KENARÊ AVÊ, bnr. KEVIYA 40664067-
40684069-
40704071-
40724073-
AVÊ KENOK, bnr. XENDAN KEP, KEPÛ, POZ, DIFIN (t.) burun (f.) nez (î.) nose KEPEN, bnr. KULAV KEPEN, QEYD Û ZINCÎR, LELE, toq û zincîra giran ku dixin stûyê mehkûman (t.) mahkumlarÈn boynuna takÈlan afiÈr zincir (f.) chaîne lourde portée par des condamnés (î.) heavy chain KEPIR, bnr. HOLIK KEPISANDIN (t.) kapamak, sÈkÈÒtÈrmak, yerleÒtirmek (f.) mettre en place, fixer (î.) put in place, position KEPÎBILIND, bnr. BÊVILBILIND KEPÎR (t.) kîreç (f.) tartre (î.) tartar
4082-
4083-
4084-
4085-
4086-
4087408840894090-
tarafÈndan ailesiyle birlikte beslenen hizmetkar köylü (f.) paysan sans terre entretenu avec sa famille par le propriétaire foncier en échange de son travail (î.) landless farmer supported with his family by landowner in exchange for his labour KERAXÎ (t.) topraksÈz köylünün hizmet karÒÈlÈfiÈ toprak sahibi tarafÈndan beslenmesi (f.) contrat liant un kerax à son seigneur (î.) contract binding a kerax to his landlord KERDÎ, KERTIK (t.) ark, evlek, ya da karÈfiÈn sÈrt kÈsmÈ (f.) bordure d’une rigole d’irriga tion (î.) rim of irrigation canal KERDÎ, LATIK (t.) bahçe, bostan evlefii (f.) parcelle d’un champ ou d’un jardin (î.) parcel of a field or garden KEREKER, KERREKERR (t.) sessizce (f.) silencieusement (î.) silently KEREMPER, KERENGPER: stirî û qirÒ û qalên hiÒk kerempero bi kû de ? Ba bi kû de bibe ! (t.) kurumuÒ diken (f.) épineaux séchés (î.) dried thorn KERENG (t.) kenger (f.) chardonnette, artichaut sauvage (î.) cardoon, wild artichoke KERENGPER, bnr. KEREMPER KERESÎ, bnr. ZIMAG KERGAN, bnr. KERGE KERGE, KERGAN (t.) 1) üzüm kaynatma kazanÈ, 2) bafi bozumu dibefii
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 291 •
4091-
4092-
4093-
4094-
4095-
4096-
40974098-
4099-
4100-
41014102-
4103-
41044105-
(f.) 1) grand chaudron utilisé pour faire bouillir le jus de raisin, 2) grand mortier de vendange pour presser le raisin (î.) 1) cauldron for boiling grapes juice 2) large mortar for crushing grape after harves KERGUH, KÎRO…K (t.) tavÒan (f.) lièvre (î.) hare, rabbit KERIK (t.) geleneksel düfimesiz yün ya da keçe yelek (f.) gilet de laine ou de feutre traditionnel, sans bouton (î.) wool or felt waistcoat without button KERIK (t.) inÒaat iskele ayakları (f.) trépied (î.) tripod KERIXÎ (t.) 1) bÈkkÈn 2) yorgun (f.) 1) blasé 2) las, fatigué (î.) 1) sick and tired, fed up 2) weary, tired KERIXÎN (t.) bÈkmak, usanmak; çok yorulmak (f.) être blasé; lassé (î.) to be sick and tired of; weary KERÎ (t.) sürü (f.) troupeau (î.) flock KERÎ, bnr. TÎ… KERKEDAN (t.) gergedan (f.) rhinocéros (î.) rhinoceros KERKERE (t.) iriyarÈ, iriyarÈ kimse (f.) corpulent, massif, armoire à glace (î.) corpulent, big-bodied KERKON (t.) eski kÈl çadÈr parçasÈ (f.) pièce d’étoffe de tente en poils (î.) piece of tent fabric made of animal hair KERKOT, bnr. KEVN Û KOT KERKULAN, KERQOLAN (t.) zebra (f.) zèbre (î.) zebra KERME, DIRG, TEZEK (t.) ahÈrlarda kurumuÒ gübre, kesek (f.) engrais animal formé dans l’étable (î.) dried dung or manure KERMÊ…, bnr. PÊ…Î KERPÎÇ, KELPÎÇ (t.) kerpiç (f.) pisé (î.) sundried brick
4106- KERQOLAN, bnr. KERKU4107-
41084109-
4110-
4111-
4112-
41134114-
4115-
4116-
4117-
4118-
4119-
4120-
4121-
4122-
LAN KERRAX, ÇIRPAN (t.) tarla, bafi ve bostan sulamada su tevziatçÈsÈ (f.) personne chargée de la répartition de l’eau dans l’agriculture et l’horticulture (î.) person in charge of distribution of irrigation water for fields and orchards KERREKERR, bnr. KEREKER KERRIKA GUH (t.) kulak yolu (f.) conduit auditif (î.) external auditory canal KERSIX (t.) hançerin kesici afizÈ (f.) lame du poignard (î.) blade of dagger KERTAL (t.) kurumuÒ kenger (f.) chardon séché (î.) dried cardoon KERTIK (t.) çeltik evlefii (f.) rangée d’une rizière (î.) row, line of a rice field KERTIK, bnr. KERDÎ KERX, KOMA KELOXAN (t.) ceset yÈfiÈnÈ, mezbaha (f.) tuerie, carnage (î.) slaughter, carnage KES (t.) ÒahÈs (f.) personne (î.) person KESÊ DUWEMÎN (t.) ikinci ÒahÈs (f.) deuxième personne (î.) second person KESÊ SÊYEMÎN (t.) üçüncü ÒahÈs (f.) troisième personne (î.) third person KESÊ YEKEMÎN (t.) birinci ÒahÈs (f.) première personne (î.) first person KESIL, KOSPIL, FI…QÎ (t.) at, eÒek, katÈr gübresi (f.) fiente de cheval, de mule et d’âne (î.) droppings of horse, donkey, etc KESIRÎN (t.) üzülmek (f.) se tourmenter, avoir de la peine (î.) to fret, to be anxious to worry, to grieve KESK, SEWZ (t.) yeÒil (f.) vert (î.) green KESKESOR (t.) gök kuÒafiÈ (f.) arc-en-ciel
• 292 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(î.) rainbow 4123- KESKESOR, bnr. KESKÛSOR 4124- KESKÛSOR, KESKESOR,
HEFTRENG (t.) gök kuÒafiÈ (f.) arc-en-ciel (î.) rainbow 4125- KESME, HELÎL (t.) kaynatÈlmÈÒ ÒÈraya un
4126-
4127-
4128-
41294130-
4131-
4132-
4133-
41344135-
4136-
41374138-
4139-
katÈlarak yapÈlan ve baklava biçiminde kesilen bir kuru yemiÒ (f.) friandise en forme de cube fait avec moût de raisin bouilli mélangé avec de la farine (î.) a cubic shaped sweet made of boiled grape syrup mixed with flour KESMÛK, KÊZMÛK (t.) kÈlçÈklÈ saman (f.) paille contenant la barbe des épis (î.) straw containing beard of corn ears KESPIK, BI…KOKA SEDEFÎ (t.) sedef düfime (f.) bouton en nacre (î.) mother-of-pearl button KESTANE (t.) kestane (f.) chataîne (î.) chestnut KESTEK, bnr. KÊSREK KETEZER (t.) sarÈ çiçekli yonca türü (f.) trèfle jaune (î.) yellow clover KETIN SER ZAR Û ZIMANAN, bnr. BÛN BENÎ…TÊ DEVÊ XELKÊ KETINA BEQÊ, AVIS BÛN, PÎK BÛN (t.) baÒafia durmak (f.) amorce de formation des épis (î.) initial forming of ears (corn, etc.) KE…AF (t.) izci (f.) scout (î.) boy scout KE…E, bnr. KE…Î… KE…Î…, KE…E, QE…E (t.) papaz (f.) prêtre (î.) priest KE…K, ÇORTAN (t.) kurut (f.) grumeaux de babeur sechés pour l’hiver (î.) buttermilk lump dried for winter KE…KA ÇOKÊ, bnr. SERÇOK KE…KÛL (t.) keÒkül, dilenci çanafiÈ (f.) obole (î.) mite, offering, obol KE…TIYA AGIRKUJIYÊ (t.) itfaiye gemisi
(f.) bateau-pompe (î.) fireboat 4140- KE…TIYA BARKÊ… (t.) yük gemisi (f.) navire de transport (î.) transport ship 4141- KE…TIYA BAYÎ (t.) yelkenli gemi (f.) bateau à voile (î.) sailing boat 4142- KE…TIYA BI ENERJIYA
NUKLÊRÎ (t.) nükleer güdümlü gemi (f.) navire à propulsion nucléaire (î.) nuclear powered ship 4143- KE…TIYA BIBÊRIK (t.) kürekli gemi (f.) navire à rames (î.) row boat 4144- KE…TIYA BIMOTOR (t.) motorlu gemi (f.) bateau à moteur (î.) motorboat 4145- KE…TIYA DÛKELÎ, VAPOR (t.) buharlÈ gemi (f.) bateau à vapeur (î.) steamer, steam ship 4146- KE…TIYA GE…TÊ (t.) efilence gemisi (f.) bateau de plaisance (î.) pleasure boat 4147- KE…TIYA HAWARÊ (t.) cankurtaran gemisi (f.) bateau de sauvetage (î.) lifeboat 4148- KE…TIYA MASÎGIRIYÊ,
41644165416641674168-
MASÎVANIYÊ (t.) balÈkçÈ gemisi (f.) chalutier, bateau de péche (î.) trawler 4149- KE…TIYA NEXWE…XANE (t.) hastahane gemisi (f.) navire-hôpital (î.) hospital-ship 4150- KE…TIYA PETROLKÊ… (t.) petrol gemisi (f.) pétrolier (î.) tanker 4151- KE…TIYA RÊBERIYÊ (t.) kÈlavuz gemisi (f.) bateau-pilote (î.) pilot boat 4152- KE…TIYA RÊWIYAN (t.) yolcu gemisi (f.) paquebot (î.) liner 4153- KE…TIYA XWENDEGEH (t.) okul gemisi (f.) bateau-école (î.) training ship 4154- KE…TÎ (t.) gemi (f.) navire, bateau (î.) ship, boat 4155- KE…TÎVAN (t.) gemici (f.) marin, matelot
4176- KEVIL KIRIN, bnr. KAVI-
(î.) sailor, seaman 4156- KE…TÎVANÎ (t.) gemicilik (f.) marine (î.) navy 4157- KEVAN (t.) yay (f.) arc (î.) (archer’s) bow 4158- KEVAN, bnr. KIVAN 4159- KEVANDIN (t.) yenmek (f.) vaincre (î.) to vanquish, to defeat 4160- KEVANE (t.) parantez (f.) paranthèse (î.) parenthesis, bracket 4161- KEVANE GIRTIN (t.) parantezi kapatmak (f.) fermer la parenthèse (î.) to close the bracket 4162- KEVANE VEKIRIN (t.) parantez açmak (f.) ouvrir une parenthèse (î.) to open the brackets 4163- KEVANJEN (t.) 1) okçu, 2) hallaç (f.) 1) archer, 2) cardeur (î.) 1) archer, 2) woolfluffer who
4169-
4170-
4171-
4172-
4173-
4174-
4175-
LANDIN 4177- KEVILANDIN, bnr. KAVI-
LANDIN 4178- KEVIR, bnr. BER 4179- KEVIRÊ ÇIKANDÎ, bnr. KÊL 4180- KEVIRÊ QOZÎBIR (t.) köÒe taÒı (f.) pierre angulaire (î.) angular stone 4181- KEVIRÎ (t.) dafi tÈrmanÈcÈsÈ (f.) alpiniste (î.) mountaineer, climber 4182- KEVIRKANÎ, bnr. DERB-
KANÎ 4183- KEVIRTRA… (t.) taÒ yontucu (f.) tailleur de pierre haute (î.) stone-cutter 4184- KEVIYA AVÊ, KENARÊ AVÊ (t.) su kenarÈ, sahil (f.) le bord de l’eau (î.) water’s edge 4185- KEVIYA GUH (t.) helixin arka bölününün
önünde yer alan efimeç kabartÈsÈ (f.) anthélix (î.) anthelix
works with bow KEVANJEN, bnr. KURINC KEVANJENÎ, bnr. KURINCÎ KEVANK, bnr. QEWSIK KEVÇIK, bnr. KEVÇÎ KEVÇIYÊ DARÎN (t.) afiaçtan kaÒÈk (f.) cuiller de bois (î.) wooden spoon KEVÇIYÊ ÇAYÊ (t.) çay kaÒÈfiÈ (f.) cuiller à thé (î.) teaspoon KEVÇIYÊ …ÎRÎNIYÊ (t.) tatlÈ kaÒÈfiÈ (f.) cuiller à dessert (î.) dessert spoon KEVÇIYÊ …ORBÊ (t.) çorba kaÒÈfiÈ (f.) cuiller à soupe (î.) soupspoon KEVÇÎ (t.) kaÒÈk (f.) cuiller (î.) spoon KEVÇÎ, KEVÇIK (t.) sıva malasÈ (f.) truelle de plâtrier (î.) plasterer’s trowel KEVÇÎDAN (t.) kaÒıklık (f.) range-cuiller (î.) spoon rack KEVÇÎKA GUH (t.) dÈÒ kulak kepçesi (f.) pavillon (î.) auricle
4186- KEVÎ (t.) kenar (f.) bord (î.) edge 4187- KEVKANÎ, bnr. DERBKANÎ 4188- KEVN Û KOT, KERKOT (t.) kÈrÈk dökük, eski püskü (f.) vieillerie, antiquaille, friperie (î.) broken down, worn out 4189- KEVOK (t.) guvercin (f.) colombe, pigeon (î.) dove, pigeon 4190- KEVOT (t.) akça afiaç (f.) érable (î.) maple 4191- KEVZ, bnr. KEVZÎÇ 4192- KEVZÎÇ, KEVZ (t.) yosun (f.) mousse (î.) moss 4193- KEWA…E, KEWÎ (t.) kurumuÒ ot, dal, çalÈ çÈrpÈ gibi
4194-
4195-
41964197-
Òeyler (f.) brindilles sèches (î.) dry sticks, thorns and brambles KEWDEN (t.) görgüsüz, cahil, düÒüncesiz (f.) écervelé, idiot, rustre, goujat (î.) churl, loot, boor KEWI…ANDIN (t.) budamak (f.) tailler, émonder (î.) to trim, to prune KEWÎ, bnr. KEWA…E KEY, …AH, QIRAL
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 293 •
(t.) kral, Òah (f.) roi (î.) king 4198- KEYÎTÎ, bnr. …AHÎTÎ 4199- KEYPEREST, …AHPEREST (t.) monarÒist, kralcÈ (f.) royaliste, monarchiste (î.) monarchist 4200- KEYS, bnr. FIRSEND 4201- KEZAXTIN (bikezê xe!) (t.) bafi budamak (f.) tailler la vigne (î.) to dress (vine) 4202- KEZEB, bnr. CEGERA RE… 4203- KEZEB, CEGERA RE… (t.) karacifier (f.) foie (î.) liver 4204- KEZIXANDIN (t.) budamak (f.) tailler, élaguer (î.) to prune, to lop off 4205- KEZWAN, …ÎNOK, …IKOK (t.) menengüç, çetlembik (f.) térébinthe (î.) terebinth (with large, hard
shells) 4206- KÊÇA DIXESÎNE, bnr. BEQA
DIXESÎNE 4207- KÊFTE, LÎÇ (t.) gölet (f.) pièce d’eau, étang (î.) pond 4208- KÊL, bnr. KÊLIK 4209- KÊL, KEVIRÊ ÇIKANDÎ (t.) dikili taÒ, mezar taÒÈ (f.) borne, pierre tombale (î.) milestone, tombstone 4210- KÊLAN, COT KIRIN, ERD
AJOTIN (t.) toprak sürmek (f.) labourer (î.) to plough, plow, to till 4211- KÊLANGEH (t.) sürüme ayrÈlmÈÒ toprak (f.) terre de labourage (î.) arable land 4212- KÊLEK (t.) yan, böfiür (f.) flanc (î.) flank (side) 4213- KÊLIK, KÊL (t.) mezar taÒÈ (f.) pierre tombale (î.) tombstone 4214- KÊLINDÎ, QIRIM, TIRPAN (t.) tÈrpan (f.) faux (î.) scythe, pruning hook 4215- KÊLINDÎKÊ…, TIRPANKÊ… (t.) tÈrpancÈ (f.) faucheur (î.) reaper, mower 4216- KÊLÎK (t.) biraz (sonra) (f.) tout à l’heure (î.) soon
4217- KÊLÎKEK, bnr. BÎSTEK 4218- KÊM KIRIN (t.) kÈsaltmak, (saç, tüy v.s. gibi
Òeyleri) kesmek (f.) écourter, racourcir, tronquer,
amputer (î.) to shorten, to truncate, to
4236- KÊS, bnr. FIRSEND 4237- KÊSEK, bnr. KÊSREK 4238- KÊSIM, KÊRSIM (t.) çalÈm, fiyaka (f.) air, allure, parade (î.) swagger, strut, affected dignity 4239- KÊSREK, KÊSEK, KÊSTIG,
amputated 4219- KÊMEYAR, bnr. SPÎDEMAN 4220- KÊMLEBAT (t.) alil, noksan uzuvlu (f.) invalide, handicapé (î.) invalid, handicapped 4221- KÊMLEBATÎ (t.) maluliyet (f.) handicap (î.) handicap 4222- KÊNCE, bnr. PÎJ 4223- KÊR (t.) bÈçak (f.) couteau (î.) knife 4224- KÊRA BISÛSTE (t.) sustalÈ bÈçak (f.) couteau à cran de sûreté (î.) flick-knife 4225- KÊRA DUDEVÎ (t.) iki afiÈzlÈ bÈçak (f.) couteau à deux lames (î.) two-bladed knife 4226- KÊRA GO…T (t.) et bÈçafiÈ (f.) couteau à viande (î.) carving knife 4227- KÊRA KALANÎ (t.) tek afiÈzlÈ büyük bÈçak (f.) couteau à une lame (î.) single bladed knife 4228- KÊRA NAN (t.) ekmek bÈçafiÈ (f.) couteau à pain (î.) bread knife 4229- KÊRAN (t.) kiriÒ (f.) poutre (î.) beam 4230- KÊRAN, BE…T (t.) direk, dam kiriÒi (f.) poutre (î.) beam 4231- KÊRASÎ, bnr. QITIK 4232- KÊRIK (t.) yemek bÈçafiÈ (f.) couteau de table (î.) knife 4233- KÊRIKA BERÎKÊ (t.) cep bÈçafiÈ, çakÈ (f.) canif (î.) pocket knife 4234- KÊRSIM, bnr. KÊSIM 4235- KÊRT, KART (t.) 25 kuruÒ defierindeki para biri-
424042414242-
4243-
4244-
4245-
42464247-
4248424942504251-
4252-
4253-
42544255-
mi (f.) pièce de monnaie turque de 25 kurus; quart de livre (î.) coin worth 25 kurush, quarter of a pound
• 294 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
4256-
KÊSTIL, KESTEK, GUNTIL, …EL (t.) kesek (f.) motte de terre (î.) clod, lump of earth KÊSTIG, bnr. KÊSREK KÊSTIL, bnr. KÊSREK KÊ… (t.) kuyruk, ard arda sÈraya girme (f.) queue (en file indienne) (î.) queue, line (one stands in to buy something) KÊ… (t.) serkeÒ, külhan beyi (f.) voyou, racaille, canaille (î.) rowdy, bully KÊ…AN (t.) tartÈ, tartma (f.) mesure, pesée (î.) measure, measurement, weighing KÊ…IK (t.) yay kiriÒi (f.) corde d’un arc (î.) bow’s string KÊZIN, bnr. PORXAN KÊZM (t.) direk, kazÈk (f.) pieu, pal, piquet (î.) peg, stake, picket KÊZMÛK, bnr. KESMÛK KIBAR, bnr. KEBAR KIÇ, bnr. KEÇ KIDÊ KIDÊ, GIDÊ GIDÊ (t.) ofilafia seslenirken kullanÈlan sözcük (f.) locution utilisée pour s’adresser aux agneaux (î.) sound used for calling goats KIDIK : karikê biçûk (t.) yeni dofimuÒ ofilak (f.) l’agneau qui vient de naître (î.) new-born kid (goat) KIJOLE, QIR…, QIRJIK (t.) kiriÒlerin üzerine serilen çalÈ çÈrpÈ gibi Òeyler (f.) brindilles étalées sur les poutrelles pour couvrir le toit des maisons traditionnelles (î.) twigs and sticks over roof beams to cover roof KIKIRK, bnr. KIRÊNEK KIL (t.) sallama (f.) action de balancer (î.) swinging KIL (t.) sürme (f.) khol, hohol (î.) kohl, eye shadow
4257- KIL DAN, bnr. KIL KIRIN 4258- KIL DAN, bnr. KIL KIRIN 4259- KIL KIRIN, KIL DAN (t.) sallamak (f.) balancer, secouer (î.) to swing, to shake 4260- KIL KIRIN, KIL DAN, KIL
42614262-
42634264-
4265426642674268-
4269-
4270-
427142724273-
4274-
4275-
42764277-
4278-
4279-
4280-
KI…ANDIN (t.) sürme çekmek (f.) mettre du khol autour des yeux (î.) to apply kohl to the eyelids KIL KI…ANDIN, bnr. KIL KIRIN KILANDIN (t.) yayÈk yaymak (f.) baratter (î.) to churn (butter) KILE, bnr. HELEK KILÊÎJ, HESTIYÊ BOÇIKÊ (t.) kuyruk kemifii (f.) coccyx (î.) coccyx, tail bone KILING, bnr. MEROJE KILÎT, bnr. MIFTE KILMÎSO, bnr. LÎÇO KILOX (t) kelle, hayvan baÒı (f) tête d’animal (î) animal’s head KILOX (t.) kafatasÈ (f.) crâne (î.) skull KILS, KI…IL (t.) kireç (f.) chaux (î.) lime (stone), chalk KILYAR, bnr. ACÛR KIM, bnr. ÇIM KIM, GUPIK (t.) uç, zirve (f.) extrémiste, pointe, sommet (î.) extremity, tip, peak, top KIMT (t.) zirve (f.) sommet (î.) summit, peak KINC, BERG, ÇEK, CIL (t.) elbise, giysi (f.) vêtement, habit (î.) clothes, clothing KINC, bnr. ÇEK KINCÊL, KEF Û KINC (t.) kirli köpük (f.) écume chargée de détritus (î.) dirty foam KIR, KIRIN (t.) eylem (f.) acte, action (î.) act, action KIRAS (t.) Òömiz, karton kaplama gömlefii (f.) chemise (î.) jacket KIRAS, QUTIK (t.) entari, gömlek
4303- KIRTNAK, bnr. …APIK 4304- KIRYAR (t.) abone (f.) abonné (e) (î.) subscriber 4305- KIRYAR, BIKIR, KIRÎDAR,
(f.) chemise, tunique (î.) loose shirt 4281- KIRA…SO (t.) çamaÒÈrcÈ (f.) blanchisseuse (î.) washerwoman 4282- KIRDANEK, bnr. …APIK 4283- KIRDE (t.) özne (f.) sujet (î.) grammatical subject 4284- KIRÊ (t.) kira (f.) loyer, location (î.) rent, rental 4285- KIRÊDAR (t.) kiracÈ (f.) locataire (î.) tenant, renter, lodger 4286- KIRÊDÊR (t.) kiraya veren (f.) loueur (î.) landlord 4287- KIRÊNEK, KIKIRK, KIR-
KIRYOX (t.) alÈcÈ (f.) client, acheteur (î.) client, buyer 4306- KIRYARA BA…, bnr.
ÊFLÇAKÎ 4307- KIRYARÎ (t.) abone ücreti (f.) abonnement (î.) subscription 4308- KIRYOX, bnr. KIRYAR 4309- KIT (t.) tek (f.) impair (î.) odd 4310- KIT BI KIT, bnr. KITKIT 4311- KIT KIT, bnr. KITO KITO 4312- KITAN LÊ …KESTÎ (t.) evlilik çafiÈnÈ aÒmÈÒ genç kÈz (f.) vieille fille (î.) unmarried girl, old maid,
KIRÎK, KIRTIK (t.) kÈkÈrdak (f.) cartillage (î.) cartillage, gristle
spinster
4288- KIRÊT, QIRÊT (t.) kirli, çirkin (f.) sale, laid (î.) dirty , ugly 4289- KIRIFANDIN (t.) kÈtÈr kÈtÈr yemek (f.) croquer (î.) to crunch, to eat with a crack-
4313- KITAN, DOLBEND, …AR,
MERHEME (t.) kadın baÒ örtü çeÒitleri (f.) variétés de foulards et fichus
des femmes d’âge mûr (î.) varieties of mature women’s
scarves 4314- KITANBELA…, BELA…, MAL-
ling noise
BELA…
4290- KIRIN, bnr. KIR 4291- KIRIYAR, ABONE (t.) abone (f.) abonné (î.) subscriber 4292- KIRIYARÎ, ABONEYÎ (t.) abonman (f.) abonnement (î.) subscription 4293- KIRÎDAR, bnr. KIRYAR 4294- KIRKIRÎK, bnr. KIRÊNEK 4295- KIRKIRKA PARSÛYÊ (t.) kaburga kÈkÈrdafiÈ (f.) cartilage costal (î.) costal cartilage 4296- KIRKIRKA RÛV (t.) kaÒÈk kemifii kaynaÒmasÈ (f.) symphyse pubienne (î.) pubic symphisis 4297- KIRKIRKA TÎROÎDÊ (t.) tiroid eklemi (f.) cartilage thyroide (î.) tyroid cartilage 4298- KIRKIROK, bnr. SORSORIK 4299- KIRR HATIN, bnr. BÊVIL
(t.) keten bezi (f.) tissu en lin grossier (î.) rough linen cloth 4315- KITEKIT (t.) teferuat, ayrÈntÈ (f.) détail (î.) detail 4316- KITEKIT, bnr. KITO KITO 4317- KITKIT, KIT BI KIT, YEK BI
4318-
4319-
4320-
HATIN 4300- KIRR RABÛN, bnr. BÊVIL
HATIN 4301- KIRR, bnr. KUR 4302- KIRTIK, bnr. KIRÊNEK
4321432243234324-
YEK (t.) teker teker (f.) un à un (î.) one by one KITO KITO, KIT KIT, KITEKIT (t.) teke tek (f.) un à un (î.) one by one KI… (t.) mat (f.) échec et mat (î.) checkmate KI…ANDINA LÊKERÊ (t.) fil çekimi (f.) conjugaison du verbe (î.) conjugation of the verb KI…IK, bnr. …ETRENC KI…IL, bnr. KILS KI…KE, bnr. PAXÊL KI…RE, bnr. …IXRE
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 295 •
4325- KI…WER (t.) yurt, ülke (f.) pays (î.) country 4326- KIVAN, KEVAN (t.) hallaç yayı (f.) arc du cadreur (î.) carderer’s arch 4327- KIVIL (t.) hayvan postu (f.) peau d’animal (î.) undressed hide, animal skin 4328- KIX (t.) (çocuk dilinde) pis kötü Òey,
kaka (f.) (dans le language enfantin)
4329-
4330-
433143324333-
4334-
4335-
4336-
4337-
43384339434043414342-
4343-
vilain, sale, mauvais (î.) nasty, dirty (in baby talk) KIXME (t.) cepken (f.) une sorte de dolman (î.) a sort of dolman KIXS, KIXSIK, KIXSE (t.) sofian arpacÈfiÈ (f.) échalotte (î.) shallot KIXSE, bnr. KIXS KIXSIK, bnr. KIXS KIZ (t.) yanÈk yün kokusu (f.) odeur de laine brûlée (î.) smell of burnt wool KIZIN (t.) burçak (f.) cesse (î.) common vetch KIZIRANDIN (t.) 1) tütsülemek alazlamak, 2) kazandibi olmak, tencere dibinin tutuÒ masÈ (f.) 1) flamber (une volaille), brûler (poils, cheveux) 2) attacher, coller (pour une marmite) (î.) 1) singe (a chicken) 2) to burn slightly (bottom of a pot) KÎJ, KEÇ, QÎZ (t.) kÈz (f.) fille (î.) girl KÎLTE (t.) killi toprak (f.) sol argileux (î.) clayey soil KÎLTE, bnr. GIL KÎMYON, bnr. ZÎRE KÎNDAR, bnr. KÎNEDÛZ KÎNEDOZ, bnr. KÎNEDÛZ KÎNEDÛZ, KÎNEDOZ, KÎNDAR (t.) kin güden, kinli (f.) rancunier (î.) vindictive, rancorous KÎP KIRIN (t.) kenetlemek, oturtmak, yerleÒtirmek (f.) cramponner, lier fortement (î.) to bind tightly
4344- KÎR (t.) erkek organÈ, kamÈÒ (f.) penis, verge (î.) penis 4345- KÎRO…K, bnr. KERGUH 4346- KÎSIKÊ AVIKÊ (t.) sperm torbasÈ (f.) vésicule séminale (î.) seminal vesicle 4347- KÎSIKÊ DIRAN (t.) diÒkökü zarÈ (f.) coiffe de la racine (î.) periodontal membrane 4348- KÎSIKÊ GUN (t.) taÒak torbasÈ (f.) scrotum (î.) scrotum 4349- KÎSIKÊ HÊKÊ, PÎSTIK,
(f.) danseur, danseuse (î.) boy dancer dressed as a women 4363- KOÇEMAL, tevahiya malê (t.) ailenin tümü (f.) toute la famille (î.) the whole family 4364- KODIK (t.) afiaç yada topraktan yapÈlmÈs
kap (f.) écuelle, sébile, bol en bois ou
436543664367-
XA…IK, XERZ (t.) kesecik (f.) follicule ovule (î.) follicle ovum 4350- KÎSIKÊ ZIRAVÊ (t.) safra kesesi (f.) vésicule biliaire (î.) gall bladder 4351- KÎTANDIN (t.) hecelemek (f.) épeler syllabe par syllabe (î.) to spell syllable by syllable 4352- KÎTE (t.) hece (f.) syllabe (î.) syllable 4353- KLA…ÎNKOF, bnr.
43684369-
43704371-
4372-
KELE…KOF 4354- KLEMENTÎN, bnr. MAN-
DARÎN 4355- KO, bnr. KOH 4356- KO, bnr. KÛ 4357- KOBE (t.) kadÈn giysilerinin kenarlarÈna
baÒka bir parçasÈ ya da danteli dikme yoluyla yapÈlan iÒleme (f.) ourlet en dentelle des robes (î.) 4358- KOD (t.) küçük tekne (f.) canot (î.) small or open boat 4359- KOD, TASA DARÎN (t.) afiaçtan tas (f.) écuelle (î.) wooden bowl, porringer 4360- KOÇ, MALÊN BARKIRÎ (t.) 1) yüklenmiÒ eÒya 2) göç (f.) 1 ) chargement, 2) déménage-
4373-
437443754376-
4377-
437843794380-
ment, migration (î.) 1) load 2) migration (of
nomads) 4361- KOÇEGÎR (t.) savaÒçÈ, silahÒör (f.) guerrier, homme armé d’un seigneur (î.) warrior, a lord’s retainer 4362- KOÇEK (t.) köçek, çengi
• 296 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
4381-
4382-
4383-
terre cuite (î.) porringer, wooden bowl KODIK, bnr. LEGEN KODIKA ÇOKÊ, bnr. SERÇOK KODIKA PARSÊ (t.) dilenci çanafiÈ (f.) sébile du mendiant (î.) beggars’ alms bowl KODIKA PI…TÊ, bnr. NAVPI…T KODIKA …IVANAN (t.) çoban çanafiÈ (f.) écuelle du berger (î.) shepherd’s bowl KOFIYA BILIND, bnr. KOFÎKÊL KOFÎ (t.) hotoz, kofi (f.) coiffure féminine kurde (î.) kind of headdress KOFÎKÊL, KOFIYA BILIND (t.) yüksek hotoz (f.) haute coiffe traditionnelle de femme (î.) woman’s traditional is headdress KOH, KO, ÇIYA (t.) dafi (f.) montagne (î.) mountain KOK BIRANDIN, bnr. XERITANDIN KOK, bnr. DÛRME KOK, XEML, XWEÇÊKIRIN (t.) süsleme (f.) toilette, maquillage (î.) toilet, make-up KOKA DIRAN (t.) diÒ kökü (f.) racine (î.) dental root KOKA ZER, bnr. RIHA ZER KOKEL, bnr. KOX KOKIM (t.) kocamÈÒ, yaÒlÈ (f.) vieillard,e (î.) old person KOKIM, KAL, PÎR (t.) yaÒlÈ (f.) vieux, vieillard (î.) old KOL, TAXÛK, XIZEK (t.) kÈzak (f.) traineau (î.) sleigh, sled KOLAN (BIKOLE !)
(t.) toprafiÈ kirizma etmek, kazmak (f.) creuser, bêcher (î.) to dig, to turn over (earth) 4384- KOLAN, bnr. DALAN 4385- KOLIK, PÎNG, PÎNIK,
KOXIK, KOX (t.) kümes (f.) basse cour (î.) chicken coop 4386- KOLKE: çûkeke wek beraÒê
4387-
4388-
43894390-
4391-
4392-
4393-
4394-
4395-
43964397-
4398-
4399-
4400-
ye sînga wê deqdeqî ye (t.) tarla kuÒu (f.) alouette des champs (î.) type of bird with spottel breast KOLM, KORM, LAK, DARÎN, HEWDIK, QAFIK (t.) köpek yalafiÈ (f.) auge (pour chiens) (î.) trough (for dogs) KOLOZ (t.) silindir biçiminde erkek serpuÒu (f.) couvre-chef masculin cylindrique kurde (î.) a cylindrical Kurdish headgear KOMA KELOXAN, bnr. KERX KOMAR (t.) cumhuriyet (f.) république (î.) republic KOMARÎ (t.) cumhuriyetçi (f.) républicain, e (î.) republican KOMARPARÊZ (t.) cumhuriyet savunucusu (f.) défenseur de la république (î.) defender of republic KOMARPEREST (t.) koyu cumhuriyetçi (f.) républicain fanatique (î.) fanatic republican KOMARXWAZ (t.) cumhuriyet taraftarÈ (f.) républicain, partisan de la république (î.) republican, who is in favor of republic KOMDAÇEK (t.) edat takÈmlarÈ (f.) complexes prépositionels (î.) prepositional complexes KOME, bnr. SINCOK KOMENAV (t.) topluluk ismi (f.) nom collectif (î.) collective noun KOMGIRAV (t.) takÈmada (f.) archipel (î.) archipelago KON, RE…MAL (t.) çadÈr (f.) tente (î.) tent KOND
(t.) poyra (f.) moyeu (î.) hub
(î.) pit, abyss 4420- KORTIK, bnr. KORT 4421- KORTIKÊN KEMAXÊ, bnr.
4401- KONE (t.) kurnaz (f.) rusé (î.) cunning, sly 4402- KONSTÛN, STÛNKON (t.) çadir direfii (f.) pilier d’une tente (î.) tent pillar 4403- KONSUL (t.) konsolos (f.) consul (î.) consul 4404- KONSULXANE (t.) konsolosluk (f.) consulat (î.) consulate 4405- KONVEDAN (t.) çadÈr kurma (f.) planter une tente (î.) to pitch a tent 4406- KOP, bnr. SERTAR 4407- KOP, SERÊ GIRÊ (t.) zirve (f.) sommet (î.) summit, hilltop 4408- KOPIYÊ PA…Î (t.) arka tahta (f.) planche de derrière (î.) back board 4409- KOPIYÊ PÊ…Î (t.) ön tahta (f.) planche de devant (î.) front board 4410- KOPÎ (t.) kafinÈ karöserinin ön ve arka-
4411-
4412441344144415-
44164417-
4418-
4419-
daki iri ve güçlü tahtasÈna verilen ad. (f.) pièces de bois de devant et de derrière du char (î.) wooden front and rear parts of a cart KOPÎ (t.) kÈzak tespit çubuklarÈ (f.) fixateurs du traîneau (î.) sledge cross members KOR, bnr. NEBÎN KOREMI…K, bnr. XILT KORM, bnr. KOLM KORPUS KALLOSUM (t.) nasÈrlÈ cisim (f.) corps calleux (î.) corpus callosum KORT, bnr. ÇAH KORT, KORTIK, ÇAL (t.) çukur (f.) fosse, trou, cavité (î.) hole, pit, hollow, cavity KORTAL (t.) uçurum, dipsiz derinlik (f.) abîme (î.) chasm, abyss, bottomless pit KORTAL, ÇAL (t.) çukur (f.) cavité
KORTIKÊN QORIKÊ 4422- KORTIKÊN QORIKÊ, KOR-
4423-
44244425-
44264427-
44284429-
4430-
4431-
4432-
4433-
4434-
4435-
4436-
44374438-
4439-
TIKÊN KEMAXÊ (t.) kÈç çukuru (f.) fosses lombaires (î.) small of the back KORX, CIRN, CONÎ, CUNÎ (t.) oyuk taÒtan dibek, kurna (f.) grand mortier en bois ou en pierre (î.) large wooden or stone mortar KOS, bnr. SED KOSEMISRÎ, KALMISRÎ (t.) bir kÈlÈç türü (f.) sabre égyptien (î.) a kind of sword, Egyptian sword KOSERE, bnr. KOSRE KOSERE, XARIK (t.) yumuÒak bir tür zÈmpara taÒÈ (f.) variété de pierre ponce (î.) variety of pumice stone KOSPIL, bnr. KESIL KOSRE, KOSERE, BERÊ KARTÎK (t.) bir cins zÈmpara taÒÈ (f.) émeri (î.) emery (board) KOTAN (t.) pulluk (f.) brabant (î.) swivel plough KOTAN (t.) üstü açÈk koyun afiÈlÈ (f.) parc à moutons (î.) sheep pen KOTEK (t.) zor, kôtek (f.) force, coercition, bastonade (î.) coercion, beating KOTEK, DAROK, DARA …ÎNÊ (t.) yas afiacÈ (f.) arbre de deuil (î.) mourning tree KOTIN (t.) kemirmek (f.) ronger (î.) to gnaw, to pit KO…, PÊ…, HEMÊZ (t.) bafiır (f.) sein, giron (î.) bosom, breast KO…K (t.) köÒk (f.) pavillon, palais (î.) pavilion, villa, palace KO…KAR, bnr. SOLGER KOVAL (t.) sarmal, helezonik (f.) spiral, hélicoïdal (î.) spiral, helicoidal KOVAR (t.) dergi
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 297 •
(f.) revue (î.) journal, review, periodical, 4440-
4441-
4442-
4443-
4444-
4445-
4446-
4447-
44484449-
4450-
44514452-
44534454-
44554456-
44574458-
magazine KOVARA HEFTEYÎ (t.) haftalÈk dergi (f.) revue hebdomadaire (î.) weekly (journal) KOVARA MEHANE, MEHNAME (t.) aylÈk dergi (f.) revue mensuelle, mensuel (î.) monthly (journal) KOVARA NÎVMEHÎ (t.) 15 günlük gazete (f.) revue bimensuelle, bimensuel (î.) bimonthly, fortnightly KOVARA SALANE, SALNAME (t.) yÈllÈk dergi (f.) revue annuelle (î.) annual journal KOVARA SÊMEHÎ (t.) üç aylÈk dergi (f.) revue trimestrielle (î.) quarterly (journal) KOVÊN GURÇIKÊ, KALÎKS (t.) böbrek piramitleri (f.) calice (î.) calyx KOVIK, MASTÊRK, RIHETÎ, GEWRÎ (t.) huni (f.) entonnoir (î.) funnel KOVÎ, KÛVÎ (t.) yabani, evcilleÒtirilmemiÒ (f.) sauvage (î.) wild KOX, bnr. KOLIK KOX, KOKEL (t.) kulübe (f.) cabane, hutte (î.) hut, cabin, shed KOX, LÎS, PÎNIK, HOLIK, PÎNG (t.) kümes (f.) basse-cour (î.) farm yard poultry KOXIK, bnr. KOLIK KOZ (t.) üstü açÈk, etrafÈ çevrili kuzu afiÈlÈ (f.) parc clôturé pour agneaux (î.) closed off lamb pen KOZERE, bnr. KÛZIR KOZIK VEDAN (t.) pusu kurmak (f.) tendre une embuscade (î.) to lay an ambush KOZIK, bnr. METERÎS KOZIK, BOSE (t.) pusu (f.) embuscade (î.) ambush KOZIKA …ER, bnr. ÇEPER KUDANDIN (t.) izlemek, peÒine düÒmek
(f.) poursuivre (î.) to pursue
4483- KULÎLKDAN, …ALIKGIR-
TIN
4459- KUÇ (t.) elle tutulabilen taÒ (f.) pierre irrégulière de construc-
(t.) (baklagiller) tanenin sütle dol-
gunlaÒmasÈ (f.) emplissage du tégument des
tion
grains de légumineuses
(î.) irregular building stone
(î.) filling up of integument of
4460- KUÇ, bnr. GUÇ 4461- KUÇE (t.) sokak (f.) rue (î.) street 4462- KUÇIK, bnr. TIFIK 4463- KUÇIKBAV, bnr. SEYPISAN 4464- KUFTIK, bnr. KUTILK 4465- KUJ, bnr. GUÇ 4466- KUJÊ DEV (t.) (f.) commissurre des lèvres (î.) labial commisure 4467- KUJÊ LÊVÊ (t.) dudakların birleÒme yeri (f.) commissure des lèvres (î.) labial commissure 4468- KULABE (t.) boyun çubufiu (f.) baguette du joug (î.) yoke rod or staff 4469- KULAH, KUM (t.) külah (f.) bonnet (î.) cap, bonnet, hat 4470- KULAV, KEPEN (t.) çoban keçesi (f.) manteau de feutre des bergers (î.) shepherd’s felt cloak 4471- KULEK, bnr. ROÎJN 4472- KULÊ…, bnr. SAP 4473- KULIK (t.) yafimurluk baÒlıfiı (f.) capuchon (î.) hood 4474- KULIND, bnr. KUNDIR 4475- KULIND, bnr. KUNDIR 4476- KULINDIR, bnr. KUNDIR 4477- KULINDIR, bnr. KUNDIR 4478- KULING, TEVR (t.) kazma (f.) pioche (î.) pickaxe 4479- KULÎ (t.) çekirge (f.) sauterelle (î.) grasshopper 4480- KULÎ (t.) yumak (f.) flocon de laine, de coton (î.) flock (of wool or cotton) 4481- KULÎ, SÎMEK (t.) taraktan geçirilmiÒ efiirmeye
hazÈr yün tutamı (f.) flocon de laine peignée (î.) pinch of combed wool 4482- KULÎÇE (t.) çörek (f.) brioche (î.) round cake or loaf
• 298 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
leguminous plant’s seed 4484- KULÎMEK (t.) kalça (f.) hanche (î.) hip 4485- KULÎN, bnr. LENGIRÎN 4486- KULLING (t.) 1) inÒaat ve taÒ çÈkarma kaz-
448744884489449044914492-
449344944495-
44964497-
4498-
4499-
4500-
45014502-
4503-
masÈ, 2) manivella, murc (f.) 1) pioche, rivelaine, pic à deux pointes 2) manivelle, levier (î.) 1) matock, pickaxe 2) crank, lever KULLÎN, bnr. LENGIRÎN KULM, bnr. GURMIST KULM, bnr. HUTIK KULMIST, bnr. GURMIST KULOZ, bnr. KÛP KUM (t.) külah (f.) bonnet (î.) conical cap KUM, bnr. KULAH KUMIK, bnr. …ILEKÎ KUMIK, ÇET (t.) kabuklu tane (f.) grain non séparé du son (î.) grain not separated from bran KUMQE…A, bnr. SÎPAN KUMRE…Î (t.) kÈskançlÈk (f.) jalousie (î.) jealousy KUMRIBKIRÎ: kumê dora wî bi rib kirî (t.) etraflÈ çeyrek altÈn liralarla bezenmiÒ kadÈn baÒlÈfiÈ (f.) coiffure féminine parée de piécettes en or (î.) woman’s hair style adorned with gold coins KUMZURÎ (t.) mififer, tolga (f.) heaume, casque (î.) helmet KUN (t.) keçi derisinden su tulumu (f.) outre à eau faite de peau de chèvre (î.) goatskin for water KUNA SERÊ GUHANAN, bnr. ÇIRÎ KUNCÎ (t.) susam (f.) sésame (î.) sesame KUNCNIVÎS, QUNCNIVÎS (t.) köÒe yazarÈ (f.) billetiste (î.) columnist
4504- KUNCNIVÎSAR, QUNC-
4505-
4506-
4507450845094510-
4511-
4512-
4513-
4514-
4515-
4516-
4517-
451845194520-
4521-
NIVÎSAR (t.) köÒe yazÈsÈ (f.) billet, rubrique (î.) column (in a newspaper) KUNDIR, KULIND, KULINDIR (t.) kabak (f.) courge (î.) marrow, squash KUNDIR, KULIND, KULINDIR (t.) kabak (f.) courge (î.) marrow, squash KUNDIRÊ BERAVÊ, bnr. KU…IK KUNDIRÊ STOYÎK, bnr. KU…IK KUNDKÎ, bnr. TOTIK KUNESIM (t.) çekme delifii (f.) gâche, mortaise (î.) striking plate, mortise KUNESIMA NÎR (t.) boyunduruk delifii (f.) orifice du joug (î.) yoke opening KUNRIM KIRIN (t.) hasÈmÈnÈ mÈzrak dibiyle yere atmak (f.) jeter à terre l’adversaire par le crosse de la lance, sans le mettre à mort (î.) overthrow an opponent with the spear hilt without killing him KUNRIM, BINÊ RIMÊ (t.) mızrafiın alt ucu (f.) le bas de la lance (î.) bottom of a spear KUNRIM, QÛNRIM (t.) mÈzrafiÈn dibi (f.) crosse de la lance (î.) spear hilt KUR, KIRR : girê bê dar (t.) afiaçsÈz tepe (f.) colline pelée (î.) bald hill KUR, LAW, GEDE, PIS (t.) ofilan (f.) fils (î.) son KURAM, PISMAM, KURMAM, PISAP, KURAP (t.) amca ofilu (f.) cousin paternel (î.) cousin (on father’s side) KURAP, bnr. KURAM KURAP, bnr. PISMAM KURDANÎ, bi awayên Kurdan (t.) Kürtlere özgü, Kürt usülü (f.) à la manière kurde (î.) in the Kurdish way KURDÎ (t.) kürtçe (f.) kurde
(î.) kurdish 4522- KURDÎTÎ (t.) Kürtlük, kürtçülük (f.) kurdité, kurdisme (î.) kurdishness, kurdism 4523- KURHILÎ, ZIRKUR (t.) üvey ofilan (f.) beau-fils, fils issu d’un autre
mariage (î.) stepson 4524- KURINC: LIBÛD, KEVAN-
4525-
4526-
4527-
4528-
4529453045314532-
4533-
4534-
4535-
453645374538-
45394540-
4541-
JEN, LIBÛJEN, PAREKER, LIVAJEN (t.) hallaç (f.) cardeur (î.) carder, teaser KURINCÎ, LIBÛJENÎ, PERKERÎ, LIVAJENÎ, KEVANJENÎ (t.) hallaçlık (f.) cardage (î.) carding, combing KURÎ (t.) kuri (f.) curry (î.) curry KURÎK (t.) yavru tay (f.) poulain âgé de quelques mois (î.) foal a few months old KURÎ…K (t.) büzgü (f.) pli (î.) fold, pleat KURM HATIN, bnr. BÊVIL HATIN KURMAM, bnr. KURAM KURMAM, bnr. PISMAM KURMET, LAWMET (t.) hala ofilu (f.) fils de la tante paternelle (î.) paternal aunt’s son KURMÊ CIXARÊ HATE WÎ (t.) canÈ sigara içmek istiyor (f.) il a une forte envie de fumer (î.) he feels (smoking) a cigarette KURMIZK, BOÇIK, QEMÇIK (t.) keçi türünde kuyruk (f.) queue des capridés (î.) tail of caprine animals KURORE (t.) darÈ ekmefii (f.) pain de millet (î.) millet bread KUROSTIK, bnr. …EKOK KURREBE…, bnr. QURREBE…K KURSIV (t.) tekerlefiin afiaç pimi (f.) boulon en bois de la roue (î.) wooden wheel axle pins KURTERÊ, bnr. ÇOLBIR KURXAL, PISXAL (t.) dayÈ ofilu (f.) cousin, fils de l’oncle maternel (î.) maternal uncle’s son KURXALTÎ, PISXALTÎ,
BIXALTÎ : ZAROKÊN XALTIYÊ (t.) teyze ofilu, teyze çocufiu (f.) fils de la tante maternelle, enfant (fils ou fille) de la tante maternelle (î.) maternal aunt’s son maternal aunt’s child 4542- KUSAN, ÇAWAN (t.) nasÈl (f.) comment (î.) how 4543- KUT, KUTEK (t.) ifireti sütun (f.) colonne provisoire en bois (î.) temporary wooden column 4544- KUTEFIR (t.) selva kuÒu, bÈldÈrcÈn (f.) caille (î.) quail 4545- KUTEK, bnr. BERJEN 4546- KUTEK, bnr. KUT 4547- KUTIK : beraz an hirçan (t.) köpek, domuz ya da ayÈ yavru-
su (f.) petit d’une chienne, d’une
truie ou d’une ourse (î.) puppy, piglet, or bearcub 4548- KUTILK, KUTLIK, KUFTIK (t.) içli köfte (f.) boulette de gruau à la viande
hachée (î.) meat balls with groats 4549- KUTÎKÊ SE, CEWRIK (t.) enik (f.) chiot (î.) pup, puppy 4550- KUTLE, bnr. GUTIL 4551- KUTLIK, bnr. KUTILK 4552- KU…IK, KUNDIRÊ BERAVÊ,
KUNDIRÊ STOYÎK (t.) içi oyulup kurutulan ve kab
olarak kullanÈlan babak (f.) courge longitudinale vidée et
séchée utilisée comme récipient (î.) 4553- KU…IM (t.) alay (f.) moquerie (î.) mockery 4554- KUY, bnr. HOÇIK 4555- KÛ, KO (t.) sÈcakta koyunlarÈn ardarda ve
küme halinde biribirine sokulmasÈ (f.) attroupement des moutons aux heures chaudes de la journée (î.) flocking together of sheep at the hottest moment of the day 4556- KÛLÎ (t.) sömürgelerde Hintli ya da çinli iÒçi, hamal (f.) coolie (î.) coolie 4557- KÛP, KULOZ (t.) küp (f.) jarre (î.) earthenware jar
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 299 •
4558- KÛPIK (t.) küçük küp (f.) petite jarre (î.) small jar 4559- KÛR, HEÛVRÎ (t.) 1 - 2 yaÒÈnda (erkek) (f.) biquet, chevreau mâle entre 2
et 3 ans (î.) male kid 2 to 3 years old
KÛRE, bnr. VEYTÛN KÛRIK, bnr. BERÎK KÛSIYÊ AVÊ, bnr. REQ KÛVÎ, bnr. KOVÎ KÛZ, CÊR (t.) testi (f.) cruche (î.) jug 4565- KÛZIK, KEDÎNK 45604561456245634564-
• 300 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) küçük testi (f.) petite cruche (î.) small jug 4566- KÛZIR, KOZERE (t.) harman artÈfiÈ iri çer çöp (f.) débris de tiges, balayures de
l’aire de battage (î.) small pieces of stalk, sweepings
of threshing area
…AMÊ, GENIMOK
L 4567- LA, bnr. HÊL 4568- LABÎRENT (t.) labirent (f.) labyrinthe (î.) labyrinth 4569- LAÇIK (t.) baÒ örtüsü (f.) foulard (î.) scarf 4570- LAÇIK, bnr. ÇÎT 4571- LAK, bnr. KOLM 4572- LAKAN, bnr. HELEK 4573- LALE, bnr. ALALE 4574- LALÎK, bnr. TEYFIK 4575- LAM, bnr. DÊM 4576- LANDIK (t.) beÒik (f.) berceau (î.) cradle 4577- LANDIK, bnr. DERGÛ… 4578- LANDIK, bnr. MEHDIK 4579- LAPEKEMPER (t.) sÈfatta aÒÈrÈlÈk (f.) superlatif (î.) superlative 4580- LAS: giyayê çinî yê berê pale-
kî ye (t.) bafilanmÈÒ ot demeti (f.) brassée (î.) armful 4581- LASER, bnr. LEHÎ 4582- LAT, li Hekariyan (t.) masif kaya, uçurum (f.) rocher, précipice (î.) rock, cliff 4583- LAT, mê (t.) küçük tarla (f.) portion de champ, petit champ (î.) small field 4584- LAT, nêr (t.) düz ve muntazam kaya (f.) bloc ou dalle de pierre (î.) flagstone 4585- LATIK, bnr. KERDÎ 4586- LAVAHÎ, LI BER GERÎN (t.) yalvarma, yakarma (f.) supplication (î.) plea, entreaty 4587- LAW, bnr. KUR 4588- LAWJEBÊJ, STRANBÊJ (t.) türkü, ilahi okuyan (f.) chanteur (de chants longs ou
4589-
4590459145924593-
religieux) (î.) singer, chanter (of long religious chants) LAWÎNÎ (t.) gençlik (f.) jeunesse (î.) youth LAWMET, bnr. KURMET LAYIQ, bnr. STÊLE LAZÛT, bnr. GENIME…AMÎ LAZÛT, GILGILÊ STEMBOLÊ, GARISÊ STEMBOLÊ, GENIMÊ
(t.) mÈsÈr (f.) maïs (î.) Indian corn, corn, maize
4611-
4594- LEBAT, ENDAM (t.) uzuv (f.) membre (î.) member 4595- LEGAN (t.) lefien (f.) cuvette, bassin (î.) tureen, large bowl 4596- LEGEN, KODIK (t.) lefien, havsala (f.) bassin (î.) pelvis 4597- LEGENA GURÇIKÊ (t.) lefien (f.) bassinet (î.) renal pelvis 4598- LEHÎ, LÊWÎ, LASER, SÊLAV (t.) sel (f.) torrent (î.) torrent, flood (from melting
46034604-
46054606-
4607-
4608-
4609-
4610-
4613-
4614-
4615-
4616-
snow atter winter) 4599- LEHÎZVAN, LÎSTIKVAN (t.) oyuncu (f.) joueur (î.) player 4600- LEK (t.) 1) 10.000 kiÒi 2) küme (f.) 1) 10.000 individus 2) foule (î.) 1) group of 10.000 people 2) 46014602-
4612-
4617-
4618-
crowd LEKAN, bnr. LIYAN LELE (t.) pranga (f.) chaînes passées au cou d’un prisonnier (î.) fetters attached to the neck of prisoners LELE, bnr. KEPEN LENDEHA, LENDEHOR (t.) pehlivan (f.) héros, personne forte et de haute taille (î.) hero, mighty man LENDEHOR, bnr. LENDEHA LENGER (t.) 1) köprü ayafiÈ, 2)çapa demiri (f.) 1) pilier d’un pont 2) ancre (î.) 1) pillar 2) anchor LENGER AVÊTIN (t.) demirlemek (f.) jeter l’ancre (î.) cast anchor, drop anchor LENGER HILDAN (t.) demir almak (f.) lever l’ancre (î.) weigh anchor LENGERGEH (t.) iskele (f.) échelle, embarcadère (î.) landing stage, anchorage LENGERÎ (t.) büyük ve derin olmayan bakÈrdan pilav kabÈ
4619-
4620-
4621-
46224623-
4624-
4625-
4626-
(f.) grand plat en cuivre dans leqel on sert le riz (î.) large copper platter LENGIRÎN, KULÎN, KULLÎN (t.) aksamak, topallamak (f.) boiter (î.) to limp LENGÎ (t.) topal (f.) boiteux (î.) lame LEPIK, DESTGORIK (t.) eldiven (f.) gant (î.) glove LE…KER : ji çend parleÒker û liqan pêk tê (t.) ordu (f.) armée (î.) army LE…KERGEH (t.) ordugah (f.) camp militaire (î.) military camp LEVA BÛN (t.) bölünmek (f.) se diviser, être partagé (î.) to be divided LEVA KIRIN (t.) bölmek, taksim etmek (f.) diviser, partager (î.) to share, to divide LEVA, BE…, PAR (t.) parça, bölüm, bölme (f.) part, division (î.) part, division LEWA… (t.) yufka ekmek (f.) fine galette de pain (î.) thin flat bread LEWÇE, ÇENEBAZ (t.) geveze, ukala (f.) bavard, pédant (î.) talkative, wiseacre, know-it-all LEWEND : bedew û bi bejn û bal (t.) yakÈÒÈklÈ (f.) beau, élancé, de belle allure (î.) beautiful, slender, good-looking LEWENDÎ, bnr. ÛÇIK LEWLEB, destikê meÒkê, çerxa felekê (t.) felek çarkÈ (f.) roue de la Fortune (î.) wheel of fortune LEWMA, LOMA (t.) bu nedenle, (f.) de ce fait, (î.) for this reason, therefore LEWRE (t.) bundan ötürü (f.) pour cette raison (î.) because of that LEYLAN (t.) serap (f.) mirage
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 301 •
(î.) mirage 4627- LEYLAQ (t.) leylak (farsça lila’dan) (f.) lilas (î.) lilac 4628- LEZ (t.) hÈz, sürat (f.) vitesse (î.) speed 4629- LEZA MEZINBÛNÊ (t.) büyüme hÈzÈ (f.) vitesse de croissace (î.) growth speed 4630- LEZBOT (t.) sürat motoru, devriye motoru (f.) vedette, hors-bord (î.) launch, patrolboat 4631- LEZGÎN (t.) çevik (f.) agile, leste, alerte (î.) agile, nimble, alert 4632- LÊ BAR KIRIN, XISTIN SER
4633-
4634-
46354636-
4637-
4638-
4639-
4640-
4641-
4642-
4643-
YEKÎ (t.) birine isnat etmek (f.) imputer, attribuer (î.) to impute, to attribute, ascribe LÊ DAN MANDELAYÊ (t.) inkar etmek (f.) nier, renier (î.) to deny, to refuse LÊ GERÎN (t.) araÒtırmak (f.) rechercher, faire des recherches (î.) to search for, to do research LÊ GERÎN, bnr. GERYAN LÊ VARQILÎN (t.) farkÈna varmak, fark etmek (f.) apercevoir, s’en rendre compte (î.) to notice, to perceive LÊBARKER (t.) isnat eden (f.) qui impute, qui attribue (î.) one who imputes LÊBARKIRIN (t.) isnat, isnat etme (f.) imputation (î.) imputation, charge LÊBARKIRÎ (t.) müsnet, isnat edilen (f.) imputé, attribué (î.) charged, imputed LÊGERÎN, LÊKOLÎN (t.) araÒtırma (f.) recherche (î.) research LÊK VE BÛN (t.) tasnif olmak (f.) se classer, être classé (î.) to be classified, filed away LÊK VE KIRIN (t.) tasnif etmek (f.) classer (î.) to classify, to file LÊKER (t.) fil (f.) verbe (î.) verb
4644- LÊKERA BINGEHÎN (t.) temel fil (f.) verbe fondamental (î.) fundamental verb 4645- LÊKERA HEVEDUDANÎ (t.) bileÒik fil (f.) verbe composé (î.) compound verb 4646- LÊKERA NEKESANÎ (t.) salt üçüncü ÒahÈslÈ fil (f.) verbe impersonnel (î.) impersonal verb 4647- LÊKERA PRONAVKÎ (t.) adÈl fil (f.) verbe pronominal (î.) reflexive verb 4648- LÊKERA SADE (t.) basit fil (f.) verbe simple (î.) simple verb 4649- LÊKERA TÊNEPER (t.) geçiÒsiz fil (f.) verbe intransitif (î.) intransitive verb 4650- LÊKERA TÊPER (t.) geçiÒli fil (f.) verbe transitif (î.) transitive verb 4651- LÊKERÊN ALÎKAR (t.) yardÈmcÈ filler (f.) verbes auxiliaires (î.) auxiliary verbs 4652- LÊKERÊN BÊ QAÎDE (t.) kuralsÈz filler (f.) verbes irréguliers (î.) irregular verbs 4653- LÊKERÊN BI QAÎDE (t.) kurallÈ filler (f.) verbes réguliers (î.) regular verbs 4654- LÊKERÊN SEDEMKAR (t.) ettirgen filler (f.) verbes causatifs (î.) causative verbs 4655- LÊKERÊN VEGEROK (t.) dönüÒlü filler (f.) verbes réfléchis (î.) reflexive verbs 4656- LÊKOLÎN, bnr. LÊGERÎN 4657- LÊSORKIRIN, LÊTÛJKIRIN (t.) kÈzÈÒtÈrma (f.) excitation (î.) excitement 4658- LÊTÛJKIRIN, bnr. LÊSORKI-
RIN 4659- LÊV (t.) dudak (f.) lèvre (î.) lip 4660- LÊV Û LÊV (t.) dopdolu (f.) rempli à bord (î.) full to the brim 4661- LÊVA JORÎN (t.) üst dudak (f.) lèvre supérieure (î.) upper lip
• 302 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
4662- LÊVA JÊRÎ (t.) alt dudak (f.) lèvre inférieure (î.) underlip (lower lip) 4663- LÊVA JÊRÎN (t.) alt dudak (f.) lèvre inférieure (î.) lower lip 4664- LÊVA JORÎ (t.) üst dudak (f.) lèvre supérieure (î.) upper lip 4665- LÊVA NERM (t.) çift dudaksÈl (f.) continue sonore (î.) voiced bilabial 4666- LÊVÊN QUZ (t.) vagina dudaklarÈ (f.) lèvres (du vagin) (î.) lapia (of the vulva) 4667- LÊVKÎ (t.) dudaksÈ (f.) labiale (î.) labial 4668- LÊWÎ, bnr. LEHÎ 4669- LÊZ (t.) kul, köle (f.) esclave (î.) slave 4670- LI BAN, LI JOR (t.) yukarıda (f.) en haut (î.) above, overhead, upstairs 4671- LI BER GERÎN, bnr. LAVAHÎ 4672- LI BER RABÛN, bnr. HIL-
MEYÎ ÇÛN 4673- LI HEV ALIYAN, bnr. TÊK
HERISTIN 4674- LI HEV DELÎN (t.) afalamak (f.) être déconcerté, stupéfait (î.) to be disconcerted, puzzled 4675- LI HEVDU NAKIN, bnr. AVA
WAN BI COKEKÊ DE NAÇE 4676- LI JOR, bnr. LI BAN 4677- LI KESEKÎ KU…IM KIRIN (t.) biriyle alay etmek (f.) se moquer de quelqu’un (î.) to make fun of s.o. 4678- LI PEYVÊ VARQILÎN, bnr.
VARQILÎN 4679- LI SER VEBÛN (t.) bulmak (f.) trouver, découvrir (î.) to find 4680- LI XWE GUHDAR BÛN (t.) kendine bakmak (f.) faire attention à soi, prendre
soin de soi (î.) to take care of oneself 4681- LI XWE MIKUR HATIN (t.) ikrar etmek, ikrarda bulunmak (f.) avouer, faire des aveux (î.) to admit, to confess 4682- LIBÛD, bnr. KURINC 4683- LIBÛJEN, bnr. KURINC 4684- LIBÛJENÎ, bnr. KURINCÎ
4685- LIGLIGANDIN, BI LEZ
4686-
46874688-
4689-
46904691-
46924693-
4694-
4695-
46964697-
4698-
4699-
4700-
4701-
4702-
BADAN (t.) hÈzla çevirmek, döndermek (f.) virevolter (î.) to twirl around LIGLIGÎN (t.) Òiddetle titremek (f.) grelotter, claquer, tressaillir, frissonner (î.) to shiver, to quake, to shudder LIHAZE, bnr. QERASE LIHEVANÎN (t.) sulh (f.) réconcilation (î.) reconciliation LIHEVHATIN (t.) barÈÒma ; anlaÒma (f.) réconciliation ; accord (î.) reconciliation ; agreement LIHEVHATIN, bnr. PEVKETIN LIHEVKIRIN (t.) anlaÒma (f.) accord (î.) agreement LIHÊF, bnr. SERRAX LIKÎN (t.) melemek (keçiler için) (f.) bêler, chevroter (î.) to bleat (of goats) LIKUMÎN (t.) sendelemek (f.) trébucher (î.) to totter, to stagger LING (t.) bacak (f.) jambe (î.) leg LING, bnr. BIST LING, REXCENCER (t.) ayak (f.) pied (î.) foot LINGÊ PA…Î (t.) arka ayak (f.) membre postérieur (î.) hind leg LINGÊ PÊ…ÎN (t.) ön ayak (f.) membre antérieur (î.) forehand LIQ (t.) Òube (f.) section, branche (î.) section, branch LIQ: ji 3-4 hengan û yekîneyên pêwist pêk tê. Jimara leÒkeran ji 7000 heta 18000 diguhire (t.) tümen (f.) division (î.) division LIQAT (t.) oraktan kurtulmuÒ baÒaklarÈ elle koparma iÒi (f.) glane (î.) handful of ears left over after
the sheaves have been collected
(î.) bit (for horse’s mouth) 4724- LOBA JORÎN A PI…IKÊ (t.) akcifier üst lopu (f.) lobe supérieur du poumon (î.) upper pulmonary lobe 4725- LOBÊ KEZEBÊ (t.) karacifier lopu (f.) lobe du foie (î.) lobe of the liver 4726- LOBÎ, bnr. FASÛLÎ 4727- LOBYE, bnr. FASÛLÎ 4728- LOD (t.) dÈÒarÈda özel bir biçimde sak -
4703- LIQATVAN (t.) liqat iÒini yapan (f.) glaneur, glaneuse (î.) person who picks up leftover
ears in the field 4704- LIVA (t.) kuzu yünü (f.) laine d’agneau (î.) lamb’s wool 4705- LIVAJEN, bnr. KURINC 4706- LIVAJENÎ, bnr. KURINCÎ 4707- LIXAB (t.) gem (f.) mors (î.) bit (of horse bridle) 4708- LIYAN (t.) zayÈf, acÈlÈ (f.) faible, meurtri (î.) weak, wounded 4709- LIYAN, LEKAN (t.) hedik (f.) chaussures de neige (î.) snow shoes 4710- LÎÇIK, LÎK, ÇILM, XÎTIK (t.) sümük (f.) morve (î.) mucus (of the nose) 4711- LÎÇO, LÎKO, KILMÎSO (t.) sümüklü, devamlÈ sümüfiü
4729-
4730473147324733-
akan (f.) morvœux (î.) slimy, snivelling 4734-
4712- LÎK, bnr. LÎÇIK 4713- LÎKO, bnr. LÎÇO 4714- LÎLANDIN (t.) zÈlgÈt çekmek, sevinç vermek
47154716-
47174718-
47194720-
4721-
47224723-
için lilili çekmek (f.) s’écrier (î.) to cry out LÎLANDIN, bnr. LÎRANDIN LÎMON, LEYMÛN (t.) limon (f.) citron (î.) lemon LÎMONDÛZ, bnr. XWEYA LÎMONÊ LÎRANDIN, LÎLANDIN, TILÎLÎ KIRIN (t.) zÈlgÈt çekmek (f.) pousser des youyous, des cris de joie, d’encourgement (î.) to screans, trilling cries of joy, to ululate LÎS, bnr. KOX LÎS, LÛS (t.) tünek (f.) perchoir (î.) roost LÎSÎN (t.) tünemek (f.) se percher (î.) to perch LÎSTIKVAN, bnr. LEHÎZVAN LÎWAN : hesinê gemê (t.) (f.) mors
4735-
47364737-
4738-
4739-
4740-
4741-
4742-
lanmak üzere istif edilmiÒ ve üstü, çevresi rüzgar ve yafimura karÒÈ korunmuÒ saman ve ot yÈfiÈnÈ (f.) meule de paille ou de foin entourée d’une protection contre les intempéries (î.) stack of straw or haystack surrounded by protection against bad weather LOD (t.) saman veya ot yÈfiÈnÈ (f.) meule de foin, ou de paille (î.) stack of hay or straw LOM, bnr. QERASE LOMA, bnr. LEWMA LOMB, bnr. QERASE LONDER (t.) bir yÈfiÈn, bir sürü, pekçok (f.) tas, aman (î.) pile, heap, a lot of LÛÇ (t.) hile, oyun (f.) ruse, tricherie (î.) trick, cheating LÛFIK, LÛLIK (t.) efiirmeye hazÈr uzunlamasÈna dolanmÈÒ yün yumafiÈ (f.) mèche de laine peignée (î.) tuft of combed wood LÛL, bnr. PATROME LÛLA A… (t.) savak olufiu (f.) conduite du réservoir d’eau (î.) water feed channel LÛLA PAZÛ (t.) üst kol lülesi (f.) humérus (î.) humerus LÛLAQA STÛR, GÎTIK, HESTIYÊ BIRÇÎ (t.) kaval kemifii (f.) tibia (î.) tibia, shin bone LÛLAQA ZIRAV (t.) kamÈÒ kemifii (f.) péroné (î.) fibula, splint bone LÛLE (t.) lüle (f.) canon (d’un fusil) (î.) barrel (of a gun) LÛLEZENDA STÛR (t.) dirsek kemifii (f.) cubitus
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 303 •
(î.) ulna 4743- LÛLEZENDA ZIRAV (t.) döner kemik (f.) radius
(î.) radius 4744- LÛLIK, bnr. LÛFIK 4745- LÛRIK (t.) zakkum afiacÈ
• 304 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) laurier-rose (î.) oleander 4746- LÛS, bnr. LÎS 4747- LÛT, bnr. POZ
(t.) tapan (f.) herse (î.) harrow
M 4748- MADE (ji pehlewî madeg) (t.) madde (f.) article (î.) article 4749- MADE, A…IK (t.) mide (f.) estomac (î.) stomach 4750- MADE, bnr. A…IK 4751- MADER, bnr. DÊ 4752- MAÊF ÇARENÛSÊ (t.) kendi kaderini tayin hakkÈ (f.) droit à l’auto- détermination (î.) right to selfdetermination 4753- MAÊF PENABERIYÊ (t.) sÈfiÈnma hakkÈ (f.) droit d’asile (î.) right of asylum 4754- MAFÛR, MEHFÛR (t.) halÈ (f.) tapis (î.) rug, carpet 4755- MAHLÛ, MALÎ (t.) tÈrmÈk, tapan (f.) râteau (î.) wooden harrow 4756- MAK (t.) ana, anaç (f.) mère, matrice (î.) mother, matrix 4757- MAKER, MANKER (t.) diÒi eÒek (f.) ânesse (î.) she-ass 4758- MAKÎNA DIRÛN Û GÊREYÊ (t.) biçer-döfier makinasÈ (f.) moissonneuse-batteuse (î.) harvester, reaping machine 4759- MAKÎNA TOVRE…ANÊ, bnr.
47704771477247734774-
4775-
4776-
4777-
4778-
4779-
4780-
47814782-
MÎBZER 4760- MAL, XANÎ (t.) ev, mesken (f.) maison, logement (î.) house, lodging 4761- MALA, MALÎ, KEFIK (t.) mala (f.) truelle (î.) trowel 4762- MALBELA…, bnr. KITANBE-
4783-
478447854786-
LA… 4763- MALDOXÎN, bnr. PIZÎ 4764- MALÊN BARKIRÎ, bnr. KOÇ 4765- MALIK, MI…AR (t.) tarh (f.) rangée d’un jardin (î.) row of a garden 4766- MALIKÊN DIL (malika çepê,
47874788-
malika rastê) (t.) karÈncÈk (f.) ventricules (î.) ventricles 4767- MALIYE, bnr. DARAYÎ 4768- MALIYÊ, bnr. WEZARETA
DARAYIYÊ 4769- MALÎ
4789-
47904791-
(f.) étrille (î.) currycomb 4792- MASÎVANIYÊ, bnr. KE…TIYA
MALÎ, bnr. MAHLÛ MALÎ, bnr. MALA MALÎ, bnr. MEHLÎ MALMEZIN, bnr. SERGEWER MALZARÛK (t.) dölyatafiÈ (f.) utérus (î.) uterus MAM, AP (t.) amca (f.) oncle paternel (î.) paternal uncle MAMIK, TI…TONEK, QELPIK, TÊDERXISTINOK (t.) bilmece (f.) devinette (î.) riddle MANDARÎN, KLEMENTÎN (t.) mandalina (f.) mandarine, clémentine (î.) mandarin, clémentine MANDEL (t.) inkar (f.) reniement, négation (î.) denial, refusal MANEGÊ (t.) asil kÈsrak (f.) jument de race (î.) noble mare MANEGÎ (t.) soylu at (f.) cheval pur sang (î.) thoroughbred (horse) MANGA, bnr. ÇÊLEK MANGÊR (t.) tÈrmÈk, kültivatör (f.) herse (î.) harrow MANGÊR KIRIN (t.) tÈrmÈk çekmek (f.) herser, biner (î.) to harrow MANKER, bnr. MAKER MAN…ET, bnr. SERNÛÇE MARAN (t.) tekerlefiin afiaçtan gövdesi (f.) roue en bois (î.) wooden wheel MARAZO, bnr. MAZOR MARGIROS: nêrekewê bi tenê mayî (t.) diÒi keklikten ayÈrtÈlmÈÒ keklik (f.) perdrix séparé provisoirement de sa femelle (î.) male partridge kept apart from the female MARÎ, MÊKEW (t.) diÒi keklik (f.) perdrix femelle (î.) female patridge MARTAQ, bnr. MERTEK MAS (t.) kaÒafiÈ
MASÎGIRIYÊ 4793- MAST, QATIX (t.) yofiurt (f.) yoghourt (î.) yoghurt 4794- MASTAV, bnr. ÇEQILMAST 4795- MASTÊ KILANÊ (t.) yayÈk yofiurdu, kaynatÈlmamÈÒ
sütten yapÈlÈr (f.) yoghourt à baratter fait avec
du lait non bouilli qui donne davantage de beurre (î.) yoghurt for churning made with unboiled milk which produces more butter 4796- MASTÊ XWARINÊ (t.) yemek yofiurdu, iyi kaynatÈlmÈÒ sütten yapÈlÈr (f.) yoghourt à manger qui est fait avec du lait ayant bien bouilli (î.) solid yoghurt made with wellboiled milk 4797- MASTÊRK, bnr. KOVIK 4798- MASÛLKA PI… (t.) (f.) reins (î.) loins (lumbar region) 4799- MASÛLKA REPBÛNÊ (t.) dikleÒme dokusu (f.) tissu érectile (î.) corpus cavernosum and spon-
giosum of the penis 4800- MASÛLKA ZOTIKÊ (t.) anus sfinkteri (f.) sphincter anal (î.) anal sphincter 4801- MASÛLKÊN ÇAV (t.) göz kaslarÈ (f.) muscles occulomoteurs (î.) occular muscles 4802- MATO, bnr. QEWSIK 4803- MA… (t.) börülce (f.) féerole, faséole (î.) horse bean 4804- MA…IK, bnr. PELGEZ 4805- MAX (t.) iki kiriÒ arasÈ mesafe (f.) distance entre deux poutres (î.) distance between two beams 4806- MAYINÇÎN (t.) mayÈn döÒeme gemisi (f.) mouilleur de mines (î.) minelayer 4807- MAYINGIR (t.) mayÈn tarama gemisi (f.) dragueur de mines (î.) minesweeper 4808- MAYÎ (t.) artÈk (f.) reste, résidu (î.) remnant, residue 4809- MAZ (hogiç dibe maz) (t.) olgun koç
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 305 •
(f.) bélier d’âge mûr (î.) middle-aged ram 4810- MAZÎ (t.) mazÈ (f.) noix de Galle (î.) Gall nut 4811- MAZLIX (t.) sürücü oturafiÈ (f.) siège du conducteur (î.) driver’s seat 4812- MAZOR, MARAZO, RIMÊ
(f.) marier (î.) to marry 4828- MEHRBIRÎN (t.) nikahkÈyma (f.) cérémonie de conclusion de
mariage (î.) celebrate the conclusion of a
marriage 4829- MEHRBIRR (t.) nihak kÈyan (f.) celui qui conclut l’acte de
MAZOR
mariage
(t.) bir nevi mÈzrak, Marozo
(î.) official who concludes the mar-
riage
mÈzrafiÈ (f.) lance de Marozo (î.) Marozo spear 4813- MEHDER (t.) Òefaat (f.) intercession (î.) intercession 4814- MEHDERVAN (t.) Òefaatkar (f.) intercesseur (î.) intercessor 4815- MEHDIK, bnr. DERGÛ… 4816- MEHDIK, LANDIK,
4830- MEHRBIRRÎ (t.) nikahÈ kÈyÈlmÈÒ (düfiünü henüz
yapÈlmamÈÒ)
4831-
4832-
4817- MEHEZ KIRIN, bnr. TÎMAR 4818-
48194820-
4821-
4822-
48234824-
4825-
4826-
4827-
KIRIN MEHFÛR (t.) halÈ (f.) tapis (î.) carpet MEHFÛR, bnr. MAFÛR MEHÎN (t.) kÈsrak (f.) jument (î.) mare MEHÎNA BOZÊ SÎSE SAYÎ, ÇÎLSIPÎ (t.) lekesiz at, apak (f.) cheval à robe blanche (î.) white horse, bright white MEHLÎ, MALÎ, …APANE (t.) tapan (f.) herse roulante (î.) roller harrow MEHNAME, bnr. KOVARA MEHANE MEHR (t.) nikah (f.) acte de mariage (î.) act of marriage MEHR AVÊTIN SER (t.) nikahÈna geçirmek (biçimsel olarak yapÈlan nikahlama) (f.) mariage formel, mariage blanc (î.) temporary ‘marriage’ MEHR BIRÎN (t.) nikah kÈymak (f.) célébrer un mariage (î.) conclude a marriage MEHR KIRIN (t.) nikahlamak
4843- MENZÎL, bnr. QONAX 4844- MEQES (t.) makas (f.) ciseaux (î.) scissors 4845- MEQET, MÎNDER (t.) minder (f.) coussin (î.) cushion 4846- MER, METIRKE (t.) bel, belkürefii (f.) bêche (î.) spade 4847- MERASE: dabeÒkirina nêçîr-
(f.) personne officiellement mariée
DERGÛ… (t.) beÒik (f.) berceau (î.) cradle
(f.) jument de course (î.) racing mare
48334834-
4835-
48364837-
4838-
4839-
4840-
4841-
4842-
mais le mariage n’est pas encore êfté (î.) person formally married but whose marriage festivities have not yet taken place MEKARÎ, DEK, ÊFL (t.) hile (f.) ruse, intrigue (î.) guile, trickery MELEQOF, binkirasê bê mil (t.) askılı iç gömlek (f.) sous-vêtement féminin sans manches (î.) women’s under shirt without sleeves MELES, bnr. ÇÎT MELÊVA, MELÊVÇÎ (t.) maraba (f.) métayer (î.) sharecropper, tenant farmer MELÊVAYÎ, SÊPARÎ, SÊKUTÎ (t.) marabalÈk (f.) métayage (î.) sharecropping MELÊVÇÎ, bnr. MELÊVA MELHÊB, …ENE (t.) afiaç yaba, yaba (f.) fourche en bois, fourche (î.) wooden pitchfork, hayfork MELWEND, MERWEND (t.) tÈpta kullanÈlan bir bitki (f.) une plante médicinale (î.) medicinal plant MEMIK (t.) afiaç jant dilimi (f.) section de la jente en bois (î.) section of wooden felly MEMIK, ÇIÇIK (t.) meme (f.) sein (î.) breast MENDERE, DUTEBEQ, DUQAT (t.) iki katlÈ ev (f.) maison à étage (î.) two story house MENEGÎ (t.) yarıÒ kısrafiı
• 306 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
4848-
4849-
48504851-
4852-
485348544855-
4856-
4857-
485848594860-
4861-
gehê (t.) av yerinin dafiÈtÈmÈ (f.) partage du territoire de la chasse (î.) sharing of the hunting area MERBEND (t.) ayak köstefii (f.) chaînes passées aux pieds (î.) fetters attached to the legs, ankle chain, schakles MEREZ (t.) tiftik (f.) mohair (î.) mohair MERHEME, bnr. KITAN MERIV, MIROV (t.) kan bafiÈyla akraba (f.) parent par lien de sang (î.) blood relative MERIV, MIROV, XIZM, MERMAL (t.) akraba (f.) parent (î.) relative, kin MERIVATÎ, bnr. XIZMATÎ MERMAL, bnr. MERIV MEROJE, KILING (t.) kuÒkonmaz (f.) asperge (î.) asparagus MERTAL (t.) kalkan (f.) bouclier (î.) shield, buckler MERTEK, MIRDIYAQ, MARTAQ, …EQLE (t.) mertek (f.) solive, poutre, poteau, poutre porteuse (î.) squared balk of timber,beam, post supporting beam MERWEND, bnr. MELWEND MERX, bnr. EVRIS MESÎL (t.) vadi, belen (f.) vallon, passe de montagne (î.) mountain pass, valley MET, METIK, PÛR (t.) hala (f.) tante paternelle (î.) paternal aunt
4862- METERÎS, SÎPER, ÇEPER,
4863-
48644865-
48664867-
4868-
486948704871-
4872-
4873-
4874-
4875-
48764877-
4878-
4879-
4880-
48814882-
KOZIK (t.) siper, metris (f.) tranchée (î.) trench METHELOK (t.) kÈsa atasözü (f.) proverbe, adage (î.) proverb, saying METIK, bnr. MET METIRKE (t.) bel (f.) bêche (î.) spade METIRKE, bnr. MER METRAN (t.) piskopos (f.) évêque (î.) bishop METRAN (t.) zÈpkÈn (f.) harpon (î.) fish spear, harpoon ME…KÊ ZIWA, bnr. REQEME…N ME…LÛR, bnr. SINCOK MEXEL (t.) hayvanlarÈn gündüz dinlenmesi üstü açÈk dinlenme yeri (f.) aire de repos diurne pour le troupeau (î.) herd’s diurnal resting area MEXMER (t.) kadife (f.) velours (î.) velvet MEXMER, elba mezin a darîn (t.) tahtadan yapÈlmÈÒ büyükçe kap (f.) grand récipent en bois (î.) large wooden bucket MEY (t.) Òarap (f.) vin (î.) wine MEYANDIN (t.) mayalamak (f.) mettre de la présure (î.) to add rennet MEYDAN, bnr. GASTÎN MEYE (t.) maya, diÒi deve (f.) chamelle (î.) she camel MEYÎN (t.) mayalanmak (f.) fermenter (î.) to ferment MEYWE (t.) yemiÒ (f.) fruit (î.) fruit MEYXWER (t.) ÒarapçÈ (f.) buveur de vin (î.) wine drinker MEZEL, bnr. ODE MEZIN, bnr. GERD
4883- MEZIN, bnr. SERGEVAZ 4884- MEZIN, bnr. …IHÎN 4885- MEZINBÛN (t.) büyüme (f.) croissance (î.) growth 4886- MEZKERE, bnr. MEZREKE 4887- MEZREKE, MEZKERE (t.) üzerine bir çaput sarÈlarak
4888-
48894890-
4891-
4892-
48934894-
48954896-
489748984899-
4900-
49014902-
4903-
4904-
(î.) bravery, virility, manliness 4905- MÊRKUJ (t.) katil (f.) assassin (î.) assassin, murderer 4906- MÊRXAS, bnr. DILAWER 4907- MÊ…EVANG, MÊ…ILDAN (t.) arÈ kulübesi, kovanlarÈn
bulundufiu sundurma
hamurun tandÈra yapÈÒtÈrÈlmasÈnda kullanÈlan geniÒ bir tahta parçasÈ (f.) spatule en bois enrobée de tissu servant à appliquer le pain sur la paroi du four (î.) wooden spatula covered with cloth, with which dough is stuck to side of oven MÊ (t.) diÒil (f.) féminin (î.) feminine MÊCER, bnr. CARCIM MÊJIYÊ PI…TÊ (t.) omurlik (f.) moëlle épinière (î.) spinal cord MÊÎJ (t.) beyin (f.) cervau (î.) cerebrum, brain MÊÎJKOK (t.) beyincik (f.) cervelet (î.) cerebellum MÊKEW, bnr. MARÎ MÊKUT, MÎRKUT (t.) tokmak (f.) maillet (î.) mallet MÊLAK, bnr. CEGERA RE… MÊR (t.) erkek, koca (f.) homme, mari (î.) man, husband MÊR KIRIN, bnr. …Û KIRIN MÊR KIRIN, bnr. …Û KIRIN MÊR, …Û (t.) erkek, koca (f.) mari (î.) husband MÊRANÎ (t.) erkeklik (f.) virilité (î.) virility, manliness, manhood MÊRANÎ, bnr. MÊRÎNÎ MÊREBÎ (t.) dul erkek (f.) veuf (î.) widower MÊRÎNÎ (t.) mürüvet (f.) magnanimité, générosité (î.) magnanimity, generosity MÊRÎNÎ, MÊRANÎ (t.) erkeklik (f.) bravoure, virilité
(f.) appentis où l’on range les
49084909-
49104911-
4912-
4913491449154916-
4917-
4918-
4919-
4920-
49214922-
4923-
4924-
ruches (î.) lean-to where the beehives are stored MÊ…ILDAN, bnr. MÊ…EVANG MÊW (t.) üzüm afiacÈ (f.) vigne (î.) grape vine MÊXIK, bnr. QURNEFIL MÊXIK, QEREFÎL: kulîlkek (t.) karanfil (yunanca karyonfilon’dan) (f.) oeillet (î.) carnation MÊXIK: biharatek (t.) karanfil (f.) clou de girofle (î.) clove (l.) eugenia caryophyllata MÊZER, bnr. PÊ…MAL MÊZER, bnr. PÊ…MALK MÊZÎNA AVÊ, bnr. TEREZIYA AVÊ MIFTA EYARÊ (t.) ayar anahtarÈ, ayarlayÈcÈ (f.) mécanisme de régulation de la mouture (î.) mechanism for adjusting fineness of grind MIFTE, KILÎT (t.) anahtar (f.) clé (î.) key MIH, MÎ (t.) koyun (f.) brebis adulte, mouton (î.) adult ewe, sheep MIHRECAN (t.) festival (f.) festival (î.) festival MIHRÎVANÎ, DILOVANÎ (t.) Òefkat, muhabbet (f.) tendresse, affection, clémence (î.) tenderness, affection, clemency MIJAR, bnr. HEYBER MIJMIJOK (t.) sÈfiÈrdili (f.) buglosse (î.) bugloss MIKUR (t.) itiraf (f.) confession (î.) confession MIKUR HATIN (t.) itiraf etmek
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 307 •
(f.) avouer, passer aux aveux (î.) to confess, to admit 4925- MIKUR, MIKURHATIN (t.) ikrar, ikrar etme (f.) aveu (î.) avowal, confession 4926- MIKURHATIN, bnr. MIKUR 4927- MIL (t.) kol (f.) bras (î.) arm 4928- MILÊ A…, bnr. BIST 4929- MILÊ ÇIYÊ, bnr. PI…TA ÇIYÊ 4930- MILIK, bnr. ZENDIK 4931- MINÊKAR, bnr. MIRÊKAR 4932- MINHO (t.) nüsha (f.) exemplaire, copie (î.) copy, a single written or prin-
ted paper or book 4933- MINÎBUS (t.) minibüs (f.) minibus (î.) minibus 4934- MIRAVÎ, bnr. WERDEK 4935- MIRC, bnr. GERAN 4936- MIRC, bnr. ZOMP 4937- MIRCAN (t.) mercan (f.) corail (î.) coral 4938- MIRDIYAQ, bnr. MERTEK 4939- MIRÊK, NEYNIK (t.) ayna (f.) miroir (î.) mirror 4940- MIRÊKAR, MINÊKAR (t.) arzulu, istekli (f.) désireux, aspirant (î.) eager, desirous, longing 4941- MIRÎ…K (t.) tavuk (f.) poule (î.) hen 4942- MIRÎ…KA AVÎ (t.) su tavufiu (f.) poule d’eau (î.) moorhen 4943- MIRÎ…KA KURK (t.) kuluçka tavuk (f.) couveuse (î.) brooding hen 4944- MIRÎZINDÎ (t.) yaÒayan ölü (f.) mort-vivant (î.) more dead than alive 4945- MIROV, bnr. MERIV 4946- MIROV, bnr. MERIV 4947- MIROVATÎ, bnr. MERIVATÎ 4948- MIROVATÎ, MERIVATÎ (t.) kan bafiÈyla akrabalÈk (f.) parenté par lien de sang (î.) blood relation, consanguinity 4949- MIROVXWAR (t.) yamyam (f.) anthrophage, cannibal (î.) cannibal, anthropophagous
4950- MIRRIK, bnr. GIZÛZ 4951- MISAXE (t.) un haznesi (f.) réservoir de farine (î.) flour bin 4952- MISÎN (t.) ibrik (f.) aiguière (î.) ewer, water pitcher 4953- MISOGER (t.) kesin (f.) définitif (î.) definitive, final, certain, sure 4954- MISOGER BÛN (t.) kesinleÒmek (f.) devenir définitif (î.) to become certain, be sure 4955- MISOGER KIRIN (t.) kesinleÒtirmek (f.) rendre définitif (î.) to make final, certain 4956- MISOGER KIRIN, bnr. SEW-
4971- MI…TÎ, bnr. BANDEV 4972- MI…ÛD, RÛHEVÎRK : potê
ku davên ser hevîr (t.) hamur örtüsü (f.) tissu couvrant le pétrin (î.) cloth to cover dough while it
rises 4973- MIXIK, bnr. PÊ…Î 4974- MIZ : hilmek cixare (t.) çekim (f.) bouffée (î.) puff, drag (of cigarette) 4975- MIZ, MÛÇIK (t.) defiirmen ücreti, ücret (f.) prix à payer pour faire moudre
49764977-
GIRANDIN 4957- MISOGERBÛN (t.) kesinleÒme (f.) le fait de devenir définitif (î.) becoming certain 4958- MISOGERBÛYÎ (t.) kesinleÒmiÒ (f.) definitif, certain (î.) definitive, certain 4959- MISOGERÎ (t.) kesinlik (f.) caractère décisif, certitude (î.) decisiveness, certainty 4960- MISOGERKIRIN (t.) kesinleÒtirme (f.) action de rendre définitif (î.) making final 4961- MIST, bnr. HUTIK 4962- MIT (t.) tepecik, tümsek (f.) colline (î.) hill 4963- MITIK (t.) basÈk küçük tepe (f.) monticule (î.) hillock, mound 4964- MI…AR, bnr. BIRREK 4965- MI…AR, bnr. MALIK 4966- MI…EHÎ (t.) bolluk (f.) abondance (î.) abundance 4967- MI…KANE (t.) rehin, ipotek (f.) gage, hypothèque (î.) mortgage 4968- MI…T (t.) silme dolu (f.) à ras bords (î.) to the brim 4969- MI…TELÎ (t.) fidan (f.) plant (î.) plant 4970- MI…TIK, bnr. DARIK
• 308 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
4978-
49794980-
4981-
49824983498449854986-
4987-
4988-
49894990-
4991-
49924993-
le blé (î.) charge for milling wheat MIZDAN, bnr. BÊVILA YEKÎ FIRIKANDIN MÎBZER, MAKÎNA TOVRE…ANÊ (t.) tohum ekme makinasÈ (f.) semeuse (î.) drill (for sowing) MÎDAD, HUBIR (t.) mürekkep (f.) encre (î.) ink MÎNDER, bnr. MEQET MÎR (t.) emir, sultan (f.) émir (î.) emir MÎRASXWAR, MÎRATXWAR (t.) mirasçÈ (f.) héritier (î.) heir MÎRATXWAR, bnr. MÎRASXWAR MÎRKUT, bnr. MÊKUT MÎS, bnr. PAXIR MÎTK, bnr. GILIK MÎTRALYOZ (t.) mitralyöz (f.) mitrailleuse (î.) machine gun MÎWEK, BI…KOK, BI…KOTE (t.) düfime (f.) bouton (î.) button MÎZDANK (t.) sidik kesesi (f.) vessie (î.) bladder MÎZEK, bnr. KELMÎZEK MÎZÎ (t.) siyet, üretra (f.) urètre (î.) urethra MÎZKÊ… (t.) sidik yolu (f.) uretère (î.) ureter MOC, bnr. BOXE MODELÎ (t.) bir cins tüfek
(f.) fusil modèle (î.) model (imitation) gun 4994- MOLE, bnr. SÎQAL 4995- MONTAJ (t.) montaj (f.) montage (î.) setting 4996- MOPÎZAN (t.) danıÒman, uzman (f.) conseiller (î.) adviser 4997- MOR, bnr. BINEV…Î 4998- MORAN (t.) pus (f.) brouillard (î.) fog, mist 4999- MORFOLOÎJ (t.) morfoloji (f.) morphologie (î.) morphology 5000- MORÎK, bnr. GEZIK 5001- MOTIK (t.) fol (f.) œuf à couver (î.) egg for brooding 5002- MOTORSÎKLET (t.) motosiklet (f.) motocyclette (î.) motorcycle 5003- MOTOTREN (t.) mototren
(f.) train diesel (î.) motor train 5004- MO…ENE, bnr. KAM 5005- MO…ENE, KAM, GAM (t.) döfien/döven (f.) batteuse à traction (î.) wooden threshing slege (with 5006-
50075008-
5009-
5010-
5011-
flint blades) MOVIK (t.) omur (f.) vertèbre (î.) vertebra MOVIK, bnr. GEH MOVIKÊN MAZMAZKÊ (t.) lomber omurlar (f.) vertèbres lombaires (î.) lumbar vertebra MOVIKÊN PI…TÊ : 7 lib in (t.) sÈrt omurlarÈ (f.) vertèbres dorsales (î.) dorsal vertebra MOVIKÊN STÛ : 7 lib in, ji tevahiya wan re stûkurk tê gotin (t.) boyun omurlarÈ (f.) vertèbres cervicales (î.) cervical vertebra MOVIKÊN TILIYAN (t.) parmak bafi rÈmÈ (f.) phalange (î.) phalanx
5012- MOXIL, ELEK (t.) un elefii (f.) tamis à mailles fines pour
5013-
5014501550165017-
501850195020-
50215022-
séparer le son de la farine (î.) fine meshed sieve to separate the bran from the flour MOZÎK (t.) dana (f.) bouvillon âgé de plus d’1 an, taurillon (î.) bull-calf over 1 year old MUSÎBET, bnr. DÛMAT MUSTEHEQ, bnr. STÊLE MU…T, bnr. MÛ…TE MÛ (t.) kÈl (f.) poils (î.) (individual strands of) hair MÛÇIK, bnr. MIZ MÛSÎBET, bnr. BOBLAT MÛ…TE, MU…T (t.) muÒta (f.) poing, coup-de-poing (î.) brass knuckles, knuckle-duster MÛYÊ BINÇENGÊ, bnr. PÛRTÊ BINÇENGÊ MÛZ (t.) muz (f.) banane (î.) banana
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 309 •
N 5023- NADURUST, bnr. NASAZ 5024- NAGAH, JI NI…KA VE (t.) aniden, ficetten (f.) soudain (î.) sudden 5025- NALBEKÎ, bnr. BINIK 5026- NALBEND, bnr. SOLBEND 5027- NAMEYA VEXWENDINÊ (t.) davetname, davetiye (f.) invitation, carte ou lettre d’in-
vitation (î.) written invitation, invitation
card 5028- NAMÎLKE (t.) broÒür (f.) brochure, opuscule (î.) brochure, booklet, pamphlet 5029- NAMLÛ, bnr. NAVLÛ 5030- NAMZED (t.) aday (f.) candidat (î.) candidate, applicant 5031- NANE (t.) nane (f.) menthe poivrée (î.) peppermint (l.) mentha piperita 5032- NANÊ HILATÎ (t.) mayalÈ ekmek (f.) pain au levain (î.) leavened bread 5033- NANÊ REQ/RIKAK ; nanê
5034-
5035-
5036-
5037-
50385039-
5040-
5041-
sêlê yê hiÒk, piÒtre avê lê dikin û dixwin (t.) kuru sac ekmefii (f.) “nanê sêlê” sec (î.) dried “nanê sêlê” NANÊ SÊLÊ (t.) sac ekmefii (f.) pain cuit sur une plaque de tôle (î.) bread baked on metal sheet NANÊ …IKEVA (t.) mayasÈz ekmek (f.) pain sans levain (î.) unleavened bread NANFIRO… (t.) ekmekçi (f.) vendeur de pain, boulanger (î.) breadseller, baker NANFIRO…Î (t.) ekmekçilik (f.) commerce de pain, boulangerie (î.) breadselling NANIKÊ HINGIV, bnr. …AN NANPÊJ (t.) ekmek piÒirme ustasÈ, fÈrÈncÈ (f.) boulanger (î.) baker NANPÊÎJ (t.) ekmek piÒirme ustalÈfiÈ, fırÈncÈlÈk (f.) métier de boulanger (î.) baker’s profession NAPAK, NE PAQIJ (t.) temiz olmayan, kirli
(f.) impur, impropre, souillé (î.) impure, unclean 5042- NAPERÛ…K, PENCERÛK (t.) tÈrmÈk, pençe (f.) griffe (î.) claw, talon 5043- NAREWA (t.) gayrimeÒru (f.) illégitime (î.) illegitimate 5044- NARINCE, bnr. NARINCOK 5045- NARINCÎ (t.) turuncu (f.) orangé, châtain clair. (î.) chestnut, light biswin, reddish 5046- NARINCOK, NARINCE (t.) el bombasÈ (f.) grenade (î.) hand grenade 5047- NASAT, bnr. SPÎDEMAN 5048- NASAZ, NADURUST, NE
LIHEV (t.) dürüst olmayan, münasebetsiz (f.) inapproprié, impropre (î.) improper, inappropriate 5049- NATEMAM, NETEMAM,
5061- NAVÇIÇIK, NAVMEMIK,
SERSÎNG (t.) göfiüs (f.) poitrine (î.) bosom 5062- NAVDÊR (t.) isim (gramer) (f.) substantif (î.) noun, substantive 5063- NAVEJEKA CENCERÊ (t.) mesnetler (f.) appuis de la batteuse (î.) thresher restbars 5064- NAVEROK (t.) içerik, muhteva (f.) contenu (î.) content 5065- NAVÊ HEVEDUDANÎ (t.) bileÒik isim (f.) nom composé (î.) compound noun 5066- NAVGÎN (t.) araç, ulaÒÈm aracÈ (f.) véhicule, moyen de transport (î.) means, vehicle 5067- NAVGÎNÊN RAGIHAN-
NIVÎ…KAN
DINÊ
(t.) eksik, tamam olmayan (f.) incomplet (î.) incomplete, unfinished
(t.) iletiÒim araçlarÈ (f.) moyens de communication (î.) means of communication
5050- NA…Î (t.) acemi, toy (f.) novice (î.) novice, beginner 5051- NA…Î KIRIN, …ANÎ KIRIN,
…ANÎ DAN (t.) göstermek (f.) montrer, désigner (î.) to show, indicate 5052- NAV (t.) isim, ad (f.) nom, substantifs (î.) name, substantifs 5053- NAV DI XWE DAN, bnr.
HALAN 5054- NAV HILANÎN (t.) zikr etmek (f.) mentionner (î.) to mention 5055- NAVBIR (t.) ara bölme (f.) cloison (î.) dividing wall 5056- NAVBIRA MALIKAN (t.) karÈncÈk çeperi (f.) cloison interventriculaire (î.) interventricular septum 5057- NAVBIRE, bnr. CAX 5058- NAVÇAV (t.) iki kaÒ arası, belce (f.) glabelle (î.) supercilliary arch, brow 5059- NAVÇE (t.) bölge (f.) région (î.) area, region 5060- NAVÇE, bnr. ÊRDIM
• 310 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
5068- NAVHINCÎ, NAVINCÎ (t.) orta büyüklükte (f.) moyen (î.) middle sized 5069- NAVIK (t.) göbek (f.) nombril (î.) navel, belly button 5070- NAVIKA KEZEBÊ (t.) karacifier göbefii (f.) hile du foie (î.) falciform ligament of the liver 5071- NAVINCÎ, bnr. NAVHINCÎ 5072- NAVKÊL (t.) bel (f.) reins (î.) loins; small of the back 5073- NAVKIL (t.) yayÈk germe tahtasÈ (f.) baguette servant à tendre la
5074-
507550765077-
5078-
baratte (î.) stick which serves to brace a goatskin used as churn NAVLÛ, NAVLÛLE, NAMLÛ (t.) namlÈ (f.) baril, canon (d’une arme) (î.) barrel (of a gun) NAVLÛLE, bnr. NAVLÛ NAVMEMIK, bnr. NAVÇIÇIK NAVNÎR (t.) boyunduruk beli (f.) bâti du joug (î.) yoke frame NAVPIRK (t.) köprücük (f.) clavicule
(î.) clavicle 5079- NAVPI…T (t.) sÈrt (f.) dos (î.) back 5080- NAVPI…T, KODIKA PI…TÊ (t.) bel (f.) lombes (î.) loins 5081- NAVRAN (t.) apÈÒarasÈ (f.) périnée (î.) perineum 5082- NAVRO (t.) Èrmak içindeki adacÈk (f.) îlot situé au milieu d’un fleuve (î.) island (in a river) 5083- NAVTENG, bnr. NOQTAÎJ 5084- NAVTENG, NEWQ (t.) bel (f.) taille (î.) waist 5085- NAVTÊDAN (t.) kÈÒkÈrtma, tahrik (f.) provocation, incitation, insti-
5086-
50875088-
50895090509150925093-
5094509550965097-
50985099-
5100-
5101-
5102-
gation (î.) provocation, incitement, instigation NAXIR (t.) sÈfiÈr sürüsü (f.) troupeau de bovins (î.) herd of cattle NAZENÎN, bnr. TENNAZ NAZÎN (t.) iftihar etmek (f.) être fier de, s’enorgueillir (î.) to take pride (in), to be proud of. NE AVÎ, bnr. BEÎJ NE LIHEV, bnr. NASAZ NE PAQIJ, bnr. NAPAK NE’OL, bnr. DELME NEBÎN, KOR, NEBÎNA (t.) görmeyen, kör (f.) non voyant (î.) blind, deprived of sight NEBÎNA, bnr. NEBÎN NEDAR, bnr. BÊDAR NEÇARGE, bnr. KEMÎN NEFISMEZIN (t.) mafirur (f.) arrogant, hautain (î.) haughty, arrogant NEFSEK, bnr. ÇILEK NEHEVIÎJ (t.) terbiyesiz (f.) inéduqué (î.) uneducated NEHGAN, NOGIN (t.) genç inek (f.) génisse (î.) heifer NEHÎNDIRR (t.) sÈr saklamayan (f.) indiscret (î.) indiscreet, tactless NEHK, NÊK, NÎK
51035104-
5105-
5106-
51075108-
5109-
5110-
5111-
5112-
5113-
5114-
5115-
51165117-
5118-
5119-
(t.) olta ifinesi, irmen çengeli, ifi çengeli (f.) crochet (î.) needle, crochet NEHTIK, bnr. ENÎ NEMA (t.) önüne geldifii fille “artÈk” + olumsuzluk anlamÈnÈ veren belirteç (f.) ne... plus (î.) any more, no.. more NEMA TÊ (t.) artÈk gelmiyor (f.) il ne vient plus (î.) he does not come any more NEMAZE (t.) özellikle (f.) en particulier (î.) especially, in particular NEMAZE, bnr. XASMA NEMERDÎ (t.) kancıklık, alçaklık (f.) lâcheté, bassesse (î.) cowardice, lowness NEMÊR (t.) iktidarsÈz (cinsi) (f.) impuissant, impotent (î.) impotent NENIK DI GUHÊ WÎ DE RAKIRIN (t.) umut vererek oyalamak (f.) tromper en donnant à espérer pour gagner du temps (î.) to string s.o. along, while giving hope that the outcome will be positive NEPENDÎ (t.) gizli (f.) en cachette (î.) on the sly, secretly NEPENÎ (t.) gizli, görünmeyen, saklÈ (f.) secret, dissimulé, invisible (î.) hidden, secret, invisible NEPENÎN (t.) saklamak, gizlemek (f.) dissimuler, cacher (î.) to hide, to conceal NEQEB (t.) geçit, gedik, ara (f.) passage, brèche (î.) passage, breach, gap NEQI…KÊ… (t.) desinatör (f.) dessinateur (î.) designer, drafter NEQ…, bnr. ÇÎN NERDIWAN (t.) seyyar merdiven (f.) échelle (î.) ladder NERDÎBAN (t.) merdiven (f.) escalier (î.) stairs NERMIKA DEST, bnr. GURÇIKA DEST
5120- NERMIKA ESMANÊ DEV (t.) yumuÒak damak (f.) voile du palais (î.) soft palate, velum 5121- NERMIKA GUH, GURÇIKA
GUH (t.) kulak memesi (f.) lobe (î.) ear lobe 5122- NESAFÎ (t.) gayri safî, brüt (f.) brut (î.) gross, crude 5123- NESRÎN (t.) yaban gülü, Van gülü (f.) variété de rose, rose de Van (î.) a variety of rose, rose of Van 5124- NETEMAM, bnr. NATEMAM 5125- NETEWEYÊN YEKBÛYÎ (t.) BirleÒmiÒ milletler (f.) Nations-unies (î.) United Nations 5126- NEVISÎ (t.) üvey çocuk (f.) enfant issu d’un autre mariage (î.) stepchild 5127- NEVÎ (t.) torun (f.) petit-fils, petite-fille (î.) grand-children 5128- NEVÎÇIRÇIRK (t.) torunun torunu (f.) arrière-arrière petit-enfant (î.) great-great-grandchild 5129- NEVÎÇIRK (t.) torunun çocufiu (f.) arrière petit-enfant (î.) great-grandchild 5130- NEWQ, bnr. NAVTENG 5131- NEWQTAÎJ, bnr. NOQTAÎJ 5132- NEWQZIRAV, bnr. NOQTAÎJ 5133- NEX, NEXIK (t.) kÈl iplik (f.) fil en poils de chèvre (î.) thread made of hair 5134- NEXASIM, bnr. XASMA 5135- NEXIK, bnr. NEX 5136- NEXT VEBIRÎN, bnr. QELEN
BIRÎN 5137- NEXT, bnr. QELEN 5138- NEXTVEBIRÎN, bnr. QELEN-
BIRÎN 5139- NEXWE…NÊR (t.) hasta bakÈcÈ (f.) infirmier (ère) (î.) trained nurse 5140- NEYEKSER (t.) dolaylÈ (f.) indirect (î.) indirect 5141- NEYÎNÎ (t.) olumsuzluk (dilbilgisinde) (f.) négation, négative (î.) negative 5142- NEYNIK, bnr. AYÎNE 5143- NEYNIK, bnr. MIRÊK 5144- NEYNÛK
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 311 •
(t.) tÈrnak (f.) ongle (î.) nail 5145- NEYNÛKA PÊÇIYÊ (t.) ayak parmafiÈ tÈrnafiÈ (f.) ongle de l’orteil (î.) toenail 5146- NEYNÛKÊN BÛKÊ, bnr. 5147-
5148-
514951505151-
515251535154-
51555156-
5157-
5158-
51595160-
5161-
5162-
5163-
51645165-
5166-
ENGÎNAR NÊÇÎRVAN (t.) avcÈ (f.) chasseur (î.) hunter NÊHRE : kûpê mezin ê penîr (t.) cilasÈz büyük peynir küpü (f.) grande jarrre à fromage (î.) large jar for cheese NÊK, bnr. NEHK NÊK, bnr. NÎK NÊR (t.) eril (f.) masculin (î.) masculine NÊRAMÊ, bnr. NÊREMÊ NÊREBÛK, bnr. NÊREMÊ NÊREGEH (t.) gözetleme yeri (f.) tour de veille, de surveillance (î.) watch tower, watch point NÊREKER, bnr. KER NÊREMÊ, NÊRAMÊ, NÊREBÛK (t.) kÈz-ofilan, hünsa (f.) hermaphrodite (î.) hermaphrodite NÊRENG (t.) büyü (f.) magie, charme (î.) magic, charm, enchantment NÊRGIZ (t.) nergiz (yunanca narkisos’dan) (f.) narcisse (î.) narcissus NÊRIK, bnr. GILIK NÊRÎ (t.) teke (f.) bouc (î.) billy goat NÊTAR (t.) nötr (f.) neutre (î.) neutral NÊTARÎ (t.) nötrlük (f.) neutralité (î.) neutrality NÊZ (ji nêza, ji nêz de) (t.) açlık(tan) (f.) faim (î.) hunger NIÇIK, bnr. GEZIK NIFIR (t.) beddua (f.) anathème, imprécation (î.) curse, anathema, imprecation NIF… (t.) kuÒak, nesil
(f.) génération (î.) generation
(t.) gaga (f.) bec (î.) beak, bill
5167- NIGÎN, GUSTÎL,
HINGULÎSK (t.) yüzük (f.) bague (î.) ring 5168- NIHIRANDIN, NIHIRÎN (t.) mÈrÈldanmak (f.) fredonner (î.) to hum 5169- NIHIRÎN, bnr. NIHIRANDIN 5170- NIHÎT, TEHT (t.) döÒeme taÒÈ (f.) bloc de pierre, dalle de pierre (î.) stone slab 5171- NIHK, bnr. NÎK 5172- NIHOYA BILANIYÊ {(bila) ez
5173-
5174-
5175-
5176-
5177-
51785179-
5180-
5181-
5182-
5183-
51845185-
bimînim} (t.) istek Òimdiki zaman (f.) présent du subjonctif (î.) present subjective NIHOYA DOMDAR (ez dimînime) (t.) sürekli Òimdiki zaman (f.) présent duratif (î.) durative present NIJAD, REGEZ (t.) Èrk (f.) race (î.) race (e.g. black, mangolian) NIJADKUÎJ (t.) soykÈrÈm (f.) génocide (î.) genocide NIJDE (t.) çete (f.) bande, gang (î.) band, gang NIJDE (t.) devriye (f.) patrouille (î.) patrol NIK, bnr. NÎK NIK, CEM, BA (t.) nezdinde, yanÈnda (f.) chez (î.) at, in, ever someone’s house NIKAR : cinsekî kilsê (t.) bir tür kireç (f.) argile (î.) clay NIKIL, NIKUL, GEPIK, GULPIK (t.) gaga (f.) bec (î.) beak, bill NIKILÊ DASÊ (t.) orak ucu (f.) pointe de la faucille (î.) sickle tip NIKOL (t.) piÒmanlÈk (f.) repenti (î.) repentant NIKUL, bnr. NIKIL NIKUL, DINDIK, DIMIK
• 312 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
5186- NIMANDIN (t.) göstermek (f.) montrer (î.) to show 5187- NIMANDIN, bnr. NUMAN-
DIN 5188- NIMANDIN, NIWÊNANDIN (t.) temsil etmek (f.) montrer, représenter (î.) to show, represent 5189- NIMÎNENDE, NIWÊNER,
NÛNER (t.) temsilci, delege (f.) représentatnt, délégué (î.) representative, delegate 5190- NIMÛD, NÎ…ANE (t.) iÒaret, eser (f.) marque, signe (î.) sign, mark 5191- NIMÛNE (t.) örnek, misal (f.) exemple, échantillon (î.) example, sample 5192- NIQIRANDIN (t.) çentikleme (f.) cranter, denteler, encocher (î.) to notch 5193- NIQRE, DIST (t.) büyük kazan (f.) gros chaudron, cuiseur (î.) large cauldron 5194- NIRX (t.) narh, defier (f.) prix, valeur (î.) price, value 5195- NISBET (t.) oran (f.) taux (î.) rate 5196- NISBETA MEZINBÛNÊ (t.) büyüme oranÈ (f.) taux de croissance (î.) growth rate 5197- NISTÎ: tilsimÒkênandî, mifta
5198-
5199-
5200-
5201-
5202-
tilsimê, nistiya tayê mirîÒkeke reÒ e. NIVANDIN (t.) uyutmak (f.) endormir (î.) to put to sleep; to lull to sleep NIVÎS (t.) yazÈ (f.) écrit (î.) writing, written work NIVÎSANDIN (t.) yazÈ yazmak (f.) écriture, écrire (î.) writing, to write NIVÎSAR (t.) yazÈ, metin (f.) écrit, texte (î.) text, piece of writing NIVÎSER (t.) okur-yazar
(f.) alphabète, qui sait lire et ecrire (î.) literate 5203- NIVÎSEVAN, bnr. NIVÎSKAR 5204- NIVÎSGEH (t.) yazÈ odasÈ (f.) bureau (î.) office 5205- NIVÎSKAR, NIVÎSEVAN (t.) yazar (f.) écrivain (î.) writer 5206- NIVÎSKÎ (t.) yazÈlÈ (f.) écrit, par écrit (î.) written, in writing 5207- NIVÎSXANE (t.) yazÈ kalemi (f.) secrétariat, bureau des dacty -
los (î.) typing pool, writing section 5208- NIVÎSYAR (t.) katip (f.) scribe, secrétaire (î.) secretary, scribe 5209- NIVÎ…K (t.) tereyafiÈ (f.) beurre non fondu (î.) unmelted butter 5210- NIVÎ…KAN, bnr. NATEMAM 5211- NIWÊNANDIN, bnr. 5212521352145215-
5216-
52175218-
5219-
5220-
5221-
5222-
5223-
NIMANDIN NIWÊNER, bnr. NIMÎNENDE NIZAR, bnr. ZIMAG NIZE, bnr. RIM NIZIM (t.) alçak (f.) basse (î.) low NIZIMA PÊ…DERKÎ (t.) alçak ön çÈkÈÒ (f.) antérieure basse (î.) front low NÎK, bnr. NEHK NÎK, NÊK, NIHK, NIK, NÛK (t.) ifi, tÈfi, öreke tÈfiÈ (f.) pointe métallique du fuseau (î.) spindle’s point/tip NÎKBÎN, ÇAKBÎN (t.) iyimser (f.) optimiste (î.) optimist(ic) NÎKBÎNÎ, ÇAKBÎNÎ (t.) iyimserlik (f.) optimisme (î.) optimism NÎR (t.) boyunduruk (f.) joug (î.) yoke NÎREVAN (t.) çift hayvanlarÈnÈ yönlendirici (f.) celui qui guide les bêtes de labour (î.) person who guides plough animals NÎSK (t.) mercimek
(f.) lentille (î.) lentil
(t.) dalma (f.) plonger, plongée (î.) dive, diving
5224- NÎSKE (t.) göz mercefii (f.) cristallin (î.) lens 5225- NÎ…AN KIRIN, NÎ…AN PÊ
VE KIRIN (t.) niÒanlamak (f.) acte de fiancer (î.) the act of betrothing 5226- NÎ…AN PÊ VE KIRIN, bnr.
NÎ…AN KIRIN 5227- NÎ…ANE, bnr. NIMÛD 5228- NÎ…ANGIR, SEGMAN (t.) niÒancÈ (f.) bon tireur (î.) sharpshooter 5229- NÎ…ANÎ (t.) niÒanlama, niÒan, niÒan töreni (f.) fiançailles (î.) engagement 5230- NÎVÇE (t.) 1) orta 2) yarÈm (f.) 1) moyen 2) à moitié, demi (î.) 1) middle, mean 2) half 5231- NÎVDENGDAR (t.) yarÈ ünlü (f.) semi-voyelle (î.) semi-vowel 5232- NÎVEKARÎ (t.) ortakçÈlÈk (f.) métayage (î.) sharecropping 5233- NÎVÊ TASA ÇEPÊ (t.) sol yan kafa kemifii (f.) pariétal gauche (î.) left parietal bone 5234- NÎVÊ TASA RASTÊ (t.) safi yan kafa kemifii (f.) pariétal droite (î.) right parietal bone 5235- NÎVGIRTIYA BI XI…ÎN (t.) hÈÒÈltÈlÈ yan kapantÈlÈ (f.) semi-occlusive chuintante (î.) hissing semi- occlusive 5236- NÎVRO (t.) güney (f.) sud (î.) south 5237- NÎVRO, ROHILAT (t.) güneydofiu (f.) sud-est (î.) south-east 5238- NO (t.) 1) hÈrçÈn, 2) biberacÈsÈ (f.) 1) revèche, hargneux, féroce 2)
5243- NOQ BÛN (t.) dalmak (f.) plonger (î.) to dive 5244- NOQAR (t.) dalgÈç (f.) plongeur (î.) diver 5245- NOQAV (t.) denizaltÈ (f.) sous-marin (î.) submarine 5246- NOQTAÎJ, NEWQTAÎJ,
NAVTENG, NEWQZIRAV (t.) ince belli (f.) qui a la taille fine (î.) slim-waisted 5247- NOTER (t.) noter (f.) notaire (î.) solicitor, notary 5248- NUHIRANDIN (t.) mÈrÈldanarak ÒarkÈ söylemek (f.) fredonner (î.) to hum 5249- NUMANDIN (binumîne);
NÎ…ANDAN, NIMANDIN (t.) göstermek (f.) montrer, indiquer (î.) to show, to indicate
5250-
5251-
5252-
52535254-
52555256-
piquant, pimenté (î.) 1) ill-tempered, sourtempered, 523952405241-
5242-
ferocious, 2) hot, punget NOGIN, bnr. NEHGAN NOJEK, bnr. XE…EB NOK (t.) nohut (f.) pois-chiche (î.) chickpea, garbanzo bean NOQ
5257-
5258-
5259-
NÎ…ANDAN, bnr. NUMANDIN NUQTE, XAL (t.) nokta (f.) point (î.) full stop, period NUQTEBIHNOK (t.) noktalÈ virgül (f.) point-virgule (î.) semicolon NUQTECOT (t.) iki nokta üstüste (f.) deux-points (î.) colon NUQTEPIRS, bnr. PIRSNÎ…AN NUQTE…ANÎ, XALBENDÎ (t.) noktalama iÒaretleri (f.) ponctuation (î.) punctuation NÛBAR, bnr. NÛBER NÛBER, NÛBAR (t.) turfanda (f.) primeur (î.) early fruit or vegetable NÛÇE (t.) haber (f.) nouvelle (î.) news NÛÇEGIHAN (t.) muhabir (f.) correspondant (î.) correspondent, reporter NÛJEN
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 313 •
(t.) modern (f.) moderne (î.) modern 5260- NÛK, bnr. NÎK 5261- NÛNER, bnr. NIMÎNENDE 5262- NÛSANDIN, ZELIQANDIN (t.) yapÈÒtÈrmak (f.) coller (î.) to glue, to stick 5263- NÛSÎN, ZELIQÎN (t.) yapÈÒmak (f.) se coller, adhérer
(î.) to adhere, stick to (v.i.) 5264- NÛTIK (t.) bit yavrusu (f.) jeune pou (î.) young louse 5265- NÛXURÎ, ZIKNIXÎ (t.) ilk çocuk (f.) premier né (î.) first child 5266- NÛZA (t.) yeni dofimuÒ, turfa, körpe (f.) nouveau né, tendre, frais,
• 314 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
jeune (î.) newborn, tender, very young and fresh 5267- NÛZÎN, BERZÎN (t.) dört yaÒÈnda ve eyerlemeye eriÒkin at (f.) cheval âgé de 4 ans prêt à être sellé (î.) four year old horse ready to be saddled
O 5268- ODE, MEZEL, JÛR (t.) oda (f.) chambre (î.) room 5269- ODEYA NIVISTINÊ AN
RAZANÊ (t.) yatak odasÈ (f.) chambre à coucher (î.) bedroom 5270- ODEYA RÛNI…TINÊ (t.) oturma odasÈ (f.) salle de séjour (î.) living room 5271- ODEYA XWARINÊ, (t.) yemek odasÈ (f.) salle à manger
(î.) dining room 5272- OLAM, SUXRE (t.) angarya (f.) corvée (î.) chore 5273- ORDEK, bnr. WERDEK 5274- ORGANÊN CINSÎ YÊN
ÎJNAN (t.) diÒil cinsel organlar (f.) organes genitaux feminins (î.) female sex organs 5275- ORGANÊN CINSÎ YÊN
MÊRAN (t.) eril cinsel organlar (f.) organes genitaux masculins (î.) male sex organs
(t.) iç organlar (f.) organes internes (î.) internal organs 5277- OTOBUS (t.) otobüs (f.) autobus (î.) bus 5278- OTOMOBÎL (t.) otomobil (f.) automobile (î.) motor car, automobile 5279- OXIM, DEWLE, DEWLA A… (t.) bufiday hunisi (f.) entonnoir de débit du blé (î.) wheat feed funnel
5276- ORGANÊN HINDURÎN
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 315 •
(f.) tige fixant la herse au joug (î.) rods fixing the harrow to the
P 5280- PABÛSÎ : pê maç kirin (t.) ayak öpme (f.) baiser le pied (î.) to kiss the feet 5281- PAÇ, bnr. PAÇIK 5282- PAÇIK, POTIK, PAÇ (t.) bez parçasÈ (f.) pièce de toile, de tissu (î.) piece of material, of cloth 5283- PAÇVAN, bnr. TERCUMAN 5284- PAÇVE, TERCUME (t.) tercüme (tercümanlÈk) (f.) interprétation (î.) translation 5285- PAÇVEZANÎ, bnr. TERCU-
MANÎ 5286- PADÎGAN, QI…LE (t.) kÈÒla (f.) caserne (î.) barracks 5287- PAG (t.) üstü kapalÈ hayvan barÈnafiÈ (f.) 1) écurie, 2) étable (î.) 1) stable 2) cowshed 5288- PAGERÎ (t.) devriye (f.) ronde, patrouille (î.) round, patrol 5289- PAL DAN (t.) yaslanmak, itmek, yatmak (f.) s’adosser, s’allonger (î.) to lean back, lie down 5290- PALA XWE DAN (t.) yaslanmak (f.) s’adosser (î.) to lean back 5291- PALE (t.) orakçÈ (f.) moissonneur (î.) harvester 5292- PALEYÎ (t.) orakçÈlÈk (f.) métier de moissonneur (î.) harvester’s trade 5293- PALIKÊ ÇAVÊ JÊRÎN (t.) alt göz kapafiÈ (f.) paupière inférieure (î.) lower eyelid 5294- PALIKÊ ÇAVÊ JORÎN (t.) üst göz kapafiÈ (f.) paupière supérieure (î.) upper eyelid 5295- PALÎN, ALINC (t.) sabah, öfile, akÒam otlatmasÈ (f.) pâturage du matin et de la
journée (î.) early morning and diurnal grazing 5296- PALMISANDIN (t.) elle yoklamak (f.) palper (î.) to finger, to feel up 5297- PALÛL (t.) tapanÈ boyundurufia bafilayan çubuklar
(î.) paratrooper 5317- PARDAR, PI…KDAR, BEHR-
DAR
yoke
(t.) hissedar (f.) actionnaire (î.) shareholder
5298- PALÛL (t.) kÈzafiın boyunduruk bafilantÈ
çubuklarÈ (f.) fixateurs du joug du traîneau (î.) sledge yoke harness
5318- PARDARÎ, HEVPI…KÎ,
5299- PALÛTE, ZIBARE (t.) imece (f.) travail collectif des paysans au
moment des moissons
5319-
(î.) collective farmers’ labour at
harvest time 5300- PANAV : deÒta bilind a rast (t.) yüksek ova (f.) plateau (de montagne) (î.) plateau 5301- PANÊR, bnr. PÊWAN 5302- PANG, XANIYÊ SERVEKIRÎ (t.) üstü açÈk yapÈ (f.) construction sans toit (î.) roofless building or house 5303- PANGORÊ DAWÎN (t.) son buzul taÒı (f.) moraine terminale (î.) end moraine 5304- PANGORÊ KÊLEKÊ (t.) yan buzul taÒÈ (f.) moraine latérale (î.) lateral moraine 5305- PANGORÊ NAVÎN (t.) orta buzul taÒı (f.) moraine médiale (î.) medial moraine 5306- PANIKA BÊRÊ (t.) kürek ayasÈ (f.) plaque de la pelle (î.) shovel blade 5307- PANIKA DEV, bnr. ESMANÊ
53205321-
5322-
5323-
5324-
5325-
5326-
DEV 5308- PANÎ (t.) topuk (f.) talon (î.) heel 5309- PANKREAS (t.) pankreas (f.) pancréas (î.) pancreas
PAQIJ, bnr. CÊZ PAR, bnr. BEHRE PAR, bnr. LEVA PARASTIN (t.) korumak, muhafaza etmek (f.) protéger, conserver (î.) to protect, to conserve 5314- PARASTINA REWA (t.) meÒru savunma (f.) défense légitime (î.) self-defense 5315- PARA…ÛT (t.) paraÒüt (f.) parachute (î.) parachute 5316- PARA…ÛTBAZ (t.) paraÒütçü (f.) parachutiste 5310531153125313-
• 316 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
53275328-
5329-
5330-
53315332-
53335334-
…IRÎKATÎ (t.) ortaklÈk (f.) association, partenariat (î.) partnership PARÇ, SURAHÎ, …EM…AQ (t.) sürahi (f.) carafe (î.) carafe PAREKER, bnr. KURINC PARENG (t.) sÈfatfiil (f.) participe (î.) participle PARENGA NIHOYÎ (t.) durum ortacÈ (f.) participe présent (î.) present participle PARENGA QOP (hati, keti, ma) (t.) apocope participle (f.) participe apocopé (î.) apocope participle PARENGA RABORÎ (mayî, hatî, kirî) (t.) geçmiÒ zaman ortacÈ (f.) participe passé (î.) past participle PARÊV, BIRYAN (t.) tandır kebabı (f.) tandoori (î.) tandoori PARÊZ, WERZ (t.) kavun, bostan, karpuz tarlasÈ (f.) champ de pastèques et de melons, potager, (î.) melon, watermelon field, vegetable garden PARÊZER, bnr. AÛVKAT PARÎZ (t.) park, bahçe (f.) parc, jardin (î.) park, grounds, garden PARLEMENT (t.) parlamento (f.) parlement (î.) parliament PARLE…KER: ji sê liqan û yekîneyên temamkir ên dinê pêk tê (t.) kolordu (f.) corps d’armée (î.) army corps PARONE, bnr. GOLIKÊ YEKGARANÎ PARSÛ (t.) kaburga (f.) côte (î.) rib PARSÛ, bnr. PERANSÛ PARSÛYÊN KURT, bnr. ZIR-
PARSÛ
5351- PA…DANIYÊN ÇAWAHÎ Û
5335- PARSÛYÊN MASIYAN, bnr.
DASÎ 5336- PARXÊL (t.) öküz, atla toprak üzerinde
çekilen kÈzak (f.) traîneau de transport (î.) transportation sledge, oxcart 5337533853395340-
53415342-
5343-
5344-
5345-
5346-
5347-
5348-
5349-
5350-
timber sledge, dray PARXÊL, bnr. PAXÊL PARZ, bnr. HEJESOR PATAT, bnr. KARTOL PATE CILÊN JINAN (t.) kadın giysileri (f.) vêtements féminins (î.) women’s clothes PATE, bnr. CAW PATIK (t.) artkafa (f.) occiput (î.) back of the head PATIK (t.) ense (f.) nuque (î.) crest (neck) PATOS (t.) döfime makinasÈ (f.) batteuse (î.) thresher, threshing machine PATROME KIRIN (t.) afiaç aÒÈlamak (f.) greffer (î.) to graft PATROME, LÛL (t.) aÒÈ (f.) greffe (î.) graft, scion PA…ATIYA ZAVA/Ê (t.) gelinin damat evine gelmesi ile baÒlayan ve damadÈn gerdefie girmesine kadar süren ve çevredeki bekarlardan oluÒturdufiu adamlarıyla sürdürdüfiü beylik (f.) période de réjouissances incluse entre l’arrivée de la mariée et la nuit nuptiale au cours de laquelle le marié accompagné de ses amis célibataires êfte ses dernières heures de célibat (î.) period of festivities between the conclusion of the marriage and its consommation PA…BAB (t.) babasÈnÈn ölümünden sonra dofian çocuk (f.) enfant né après le décès de son père (î.) child born after death of his father PA…DAÇEK (t.) art edat (f.) postposition (î.) postposition PA…DANIYÊN ALAVÎ (t.) araç sonekleri (f.) suffixes instrumentaux (î.) instrumental suffixes
5352-
5353-
53545355-
5356-
53575358-
5359-
53605361-
5362-
53635364-
5365-
53665367-
5368-
5369-
PEYWENDIYÊ (t.) niteleme ve bafiÈntÈ sonekleri (f.) suffixes de qualification et de relation (î.) suffixes of qualification and relation PA…DANIYÊN PIÇÛKKER (t.) küçültme sonekleri (f.) suffixes diminutifs (î.) diminutive suffixes PA…DANÎ (t.) sonek (f.) suffixe (î.) suffix PA…EBERE, bnr. PA…LANDIK PA…ESMANDEVÎ (t.) artdamaksÈl (f.) postpalatable (î.) postpalatal PA…LANDIK, PA…EBERE (t.) son çocuk (f.) dernier né (î.) last-born child PA…VEANÎN, bnr. ANÎNVE PAWAN (t.) gardiyan (f.) gardien (î.) guard PAXÊL, PARXÊL, KI…KE (t.) öküz tarafÈndan çekilen kÈzak (f.) traîneau à boeuf (î.) ox-drawn sledge PAXIL, bnr. SÎNG PAXIR, SIFIR, MÎS (t.) bakÈr (f.) cuivre (î.) copper PAYE (t.) mertebe (f.) grade, rang (î.) rank PAYIZA PÊ…ÎN, bnr. ÇILORE… PAYÎZOK (t.) Kürt müzifiinde makam türü (f.) chanson d’automne, genre musical kurde (î.) autumn song; a type of Kurdish music PAYMAL : di bin pê de mayî (t.) ayaklar altÈnda kalmÈÒ, ezilmiÒ (f.) foulé aux pieds, humilié, opprimé (î.) trampled, oppressed, humiliated PAYTEXT, bnr. SERBAJAR PAYTEXT, SERBAJAR (t.) baÒÒehir, baÒkent (f.) capitale (î.) capital city PEHNAV (t.) düzlük, meydan (f.) place, aire (î.) open space, square, area PEHNAVA REZAN : pehniya nav rezan
(t.) bafiın ortasÈndaki düzlük (f.) aire de vendange (î.) grope harvest area 5370- PEJIK (t.) küçük ve ince dal parçasÈ (f.) branche, brindille (î.) twig, sprig, brushwood 5371- PEJIN, dengê kerr (t.) hissetme, gürültü, yankÈ (f.) signe, signal, bruit, écho (î.) sign, signal, noise, echo 5372- PEJINA TE NAYÊ (t.) senden haber yok,
5373-
5374-
5375-
53765377-
5378-
5379-
5380-
5381-
5382-
53835384-
görünmüyorsun (f.) tu ne donnes pas de signe de vie (î.) I haven’t heard a peep from you in ages PEJIR (t.) kabul, onay (f.) accord, aval, acceptation (î.) acceptance, agreement PEJIRANDIN (t.) kabul etme (f.) acceptation, consentement, accord (î.) acceptance, assent, agreement PEJIRANDIN (bipejirîne) (t.) kabul etmek (f.) accepter, admettre, consentir (î.) to accept, to agree, to assent, to approve PEJIRANDÎ, bnr. PEJIRÎ PEJIRÎ, PEJIRANDÎ (t.) kabul edilmiÒ (f.) accepté, admis (î.) agreed, approved PEJIRÎN (bipejire) (t.) kabul olmak (f.) être admis, accepté, reçu (î.) to be agreed, accepted, approved PEJN: 1) dengê tiÒtê nediyar, 2) hest (t.) 1) görünmeyen kiÒi ya da Òeyin sesi, 2) his (f.) 1) bruit de quelqu’un ou de quelque chose2) voix, bruit que l’on ne voit pas, (î.) 1) sound of somebody or something not in sight, 2) sound, noise PEJNANDIN (bipejne!) (t.) budamak (f.) élaguer, émonder (î.) to prune, to trim PEKPEKOK, PEQPEQOK, PEQOK (t.) kabarcÈk (f.) ampoule (î.) blister PEL: ji 10-11 neferan pêk tê. (t.) manga (f.) escouade (î.) squad PELAMAR, bnr. ÊRÎ… PELANDIN (t.) aramak, yoklamak
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 317 •
(f.) fouiller, tâter (î.) to search, to frisk 5385- PELASEKÎ KERKÎT (t.) el tezgahÈnda dokunmuÒ kilim (f.) tapi tissé avec un métier
5386-
5387-
538853895390-
5391-
5392-
5393-
53945395-
5396-
5397-
5398-
5399-
5400-
5401-
manuel (î.) flat weave rug (kilim) woven on a hand loom PELG (t.) titrek kavak (f.) peuplier tremble (î.) aspen PELGEZ, MA…IK (t.) maÒa (f.) pincette (î.) tongs, pliers PELOK, bnr. HEVDEL PELÛL, bnr. HEVDEL PEMBE, SÛFIK (t.) pembe (f.) rose (î.) pink PENAH, STAR (t.) sÈfiÈnak, barÈnak (f.) abri, refuge (î.) shelter, refuge PENBÛ (t.) pamuk (f.) coton (î.) cotton PENCERE (t.) pencere (f.) fenêtre (î.) window PENCERÛK, bnr. NAPERÛ…K PENÊR, PENÎR (t.) peynir (f.) fromage (î.) cheese PENÊRÊ BAHOLÎ, BAHOLÎ (t.) kokuÒmuÒ peynir (f.) fromage putréfié (î.) spoild cheese PENÊRÊ EYARAN (t.) tulum peyniri (f.) variété de fromage conservée dans des outres (î.) variety of cheese preserved in goatskin PENÊRÊ HELANDÎ (t.) eritilmiÒ peynir (f.) fromage fondu (î.) melted cheese PENÊRÊ PÛNGÊ (t.) yarpuzlu peynir (f.) fromage à la menthe sauvage (î.) cheese with wild mint PENÊRÊ RIÎJ (t.) yafisÈz (imansÈz) peynir (f.) fromage fait avec du lait écrémé (î.) cheese made with skim milk PENÊRÊ SIYABOYÊ (reÒreÒikê) (t.) çörekotlu peynir (f.) fromage à la nigelle (î.) cheese with black cumin
5402- PENÊRÊ SÎRIKÊ (t.) yabani sarmÈsaklÈ peynir (f.) fromage à la ciboulette (î.) cheese with chives 5403- PENÊRÊ TER (t.) taze, tuzlanmamÈÒ peynir (f.) fromage frais non salé (î.) fresh cheese, unsalted 5404- PENÊRÊ …ORAVKÊ (t.) salamura peynir (f.) fromage saumuré (î.) pickled cheese 5405- PENG (t.) yumak yapÈlÈrken çaprazla-
5406-
540754085409-
54105411-
541254135414541554165417-
5418-
5419-
54205421-
5422-
5423-
5424-
5425-
masÈna atÈlan bafilar (f.) nœud croisé de la pelote (î.) crosswise knot in a wood ball PENG, KELEF, PENGE (t.) çile (f.) écheveau (î.) hank, skein PENGE, bnr. PENG PENGIZÎN, bnr. HOLBÛN PENÎR (t.) peynir (f.) fromage (î.) cheese PENÎR, bnr. PENÊR PEPÛK (t.) guguk kuÒu (f.) coucou (î.) cuckoo PEPÛK, bnr. BAKIR PEQOK, bnr. PEKPEKOK PEQPEQOK, bnr. PEKPEKOK PER, bnr. BASK PER, bnr. GOND PERANSÛ, PARSÛ (t.) kaburga (f.) côte (î.) rib PERAV (t.) sahil (f.) rive, rivage (î.) shore, bank PERDAX KIRIN (t.) perdahlamak (f.) polir (î.) to polish PERÇE, bnr. TÎ… PERÇEM, …ÊBISK (t.) saç kakülü (f.) boucle (de cheveux) (î.) lock of heir PERÇIFANDIN (t.) ÒiÒirmek (f.) enfler (î.) to swell PERÇIFÎN (t.) ÒiÒmek (f.) s’enfler, se gonfler (î.) to swell, to become inflated PERDEDAR, PI…TPERDE (t.) gizli, perde arkasÈnda (f.) voilé, dissimulé (î.) hidden, concealed, veiled PERDENI…ÎN, PI…T-PERDE
• 318 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) perde ardÈnda oturan, namus-
lu (f.) recluse (femme) (î.) recluse, doistered 5426- PERDEYA ÇAV, GILÊNE (t.) saydam tabaka (f.) cornée (î.) cornea 5427- PERDEYA GUH (t.) kulak zarÈ (f.) tympan (î.) tympanic membrane 5428- PERDEYA NAVBIRÊ (t.) diyafram (f.) diaphragme (î.) diaphragm 5429- PERDEYA NAVBIRÊ,
DIYAFRAGM (t.) diyafram (f.) diaphragme (î.) diaphragm 5430- PERDIK (t.) küçük sÈrÈk (dam kiriÒi örtüsü
için) (f.) petit bâton (î.) small stick 5431- PEREND (t.) pala (f.) cimeterre (î.) scimitar 5432- PERENG: 1) hevrîÒimê pir
5433-
5434-
5435-
54365437-
543854395440544154425443-
5444-
5445-
sor ê ku dibiriqe, 2) bizot (t.) 1) kÈzÈl ipek 2) köz (f.) 1) soie rouge 2) braise (î.) 1) red silk 2) embers PERESTIN (t.) ibadet (f.) adoration (î.) adoration, worship PERESTO (t.) ilah, çok sevilen (f.) idole (î.) idol PERGAL (t.) düzen, nizam (f.) ordre, système (î.) order, system PERIK, bnr. GOND PERIK, SÎX (t.) telek (f.) penne (î.) large feather PERKERÎ, bnr. KURINCÎ PERSÎV, bnr. ARSÎM PERSÎV, bnr. HELAMET PERSÎVÎ, bnr. ARSIMÎ PERTAL, bnr. CIL Û CAW PERTAV (t.) takat, güç (f.) force, énergie (î.) strength, power, energy PERTEW, …EWQ, TÎREJ (t.) ÈÒÈn (f.) rayon (î.) ray, bean PERÛ, XELAT (t.) ödül, mükafat
(f.) prix, récompense (î.) award, reward, prize 5446- PERWA, TIRS (t.) korku (f.) peur (î.) fear 5447- PERWANEYÊN ÇERXÊ, bnr.
GOND 5448- PERWAZ, FIR (t.) kanat çÈrpma, uçuÒ (f.) envol, battement d’ailes (î.) flight, taking wing 5449- PERWERDEKIRÎ, bnr. PER5450-
5451-
5452-
5453-
5454-
5455-
5456-
5457-
545854595460-
54615462-
54635464-
54655466-
WERÎ PERWERÎ, PERWERDEKIRÎ (t.) efiitilmiÒ (f.) éduqué (î.) educated, cultured PERXAÇ, KADESÛR : nanê bi penêr (t.) peynirli ekmek, pohaça (f.) feuilleté au fromage (î.) flaky pastry PESAR, BERPAL (t.) bayÈr, yamaç (f.) côteau (î.) hillside, slope PESDENG : dengê nizm (t.) alçak sesli (f.) silencieux, qui parle à voix basse (î.) silent, quiet, low-voiced PESDENGÎ (t.) sessizlik (f.) discrétion, silence (î.) silence, discretion PESEND (t.) tasvip (f.) approbation (î.) approval PESEND KIRIN (t.) tasvip etmek (f.) approuver (î.) to approve PESN (t.) övgü (f.) louange (î.) praise PETÊX, bnr. KELEK PETÎ…OK, bnr. HENZEL PE…ILÎN (t.) dafiÈlmak (f.) s’effondrer, se disperser (î.) to collapse, to fall down PE…K, bnr. ÇILK PEVÇÛN (t.) kavga (f.) querelle, bagarre (î.) fighting PEVÇÛN, bnr. QIRÊN PEVKETIN, LIHEVHATIN (t.) anlaÒma, barÈÒma (f.) réconciliation (î.) reconciliation PEWERE, bnr. GOND PEYA, PEYAR (t.) piyon
(f.) pion (échecs) (î.) pawn (in chess)
(f.) race de mouton à museau rou-
5467- PEYAM, bnr. HINARE 5468- PEYAR, bnr. PEYA 5469- PEYDA BÛN (t.) meydana gelmek (f.) se produire (î.) to come into existence 5470- PEYDERPEY, bnr. PÊDA
5486-
PÊDA 5471- PEYITANDIN (t.) ispat etmek, saptamak, kanıtla-
5487-
mak (f.) prouver, établir, démontrer (î.) to prove, to establish
5488-
5472- PEYITANDIN (t.) saptama, ispatlama (f.) preuve, démonstration (î.) proof, demonstration 5473- PEYK, bnr. HINARTÎ 5474- PEYKETIN (t.) takibat, kovuÒturma (f.) poursuite (î.) (legal) procedings 5475- PEYMAN (t.) antlaÒma, misak (f.) pacte, traité (î.) pact, treaty 5476- PEYN, bnr. ZIBIL 5477- PEYT (t.) ispat (f.) preuve (î.) proof 5478- PEYV, bnr. BÊJE 5479- PEYWENDIYA ÇAWAHIYÊ (t.) niteleme bafilantÈsÈ (f.) rapport de qualification (î.) qualification relation 5480- PEYWENDIYA PÊVEKIRINÊ (t.) eklenme bafilantÈsÈ (f.) rapport d’annexion (î.) annexation relation 5481- PEYWENDÎ (t.) iliÒki, bafilantÈ (f.) relation (î.) relation 5482- PEZ (t.) küçükbaÒ hayvanlar (f.) ovins (î.) sheep and goats 5483- PEZBIR (t.) MayÈs ve Haziranda koyun
5489-
5490-
5491-
5492-
5493-
5494-
kÈrkma (f.) tonte des moutons en mai et
juin (î.) shearing of sheep in May and June 5484- PEZÊ HEMDANÎ (t.) uzun ve yassÈ kulaklÈ bir koyun türü (f.) race de mouton aux oreilles longues et rondes (î.) breed of sheep with long round ears 5485- PEZÊ HÛRIK (t.) yüzü kÈrmÈzÈmsÈ kulaklarÈ küçük ufak yapÈlÈ bir koyun türü
5495-
5496-
54975498-
geâtre, à petites oreilles, de petite taille (î.) breed of small-sized sheep with reddish muzzle and small ears PEZÊ QER (t.) karakoyun, baÒtanbaÒa kara renkte olan koyun türü (f.) mouton noir (î.) black sheep PEZÊ QERQA… (t.) akkoyun (f.) mouton blanc (î.) white sheep PEZÊ RE…E (t.) keçi türü (f.) caprinés (î.) goats PEZÊ RISER (t.) koyu kÈrmÈzÈ-kahvemsi, uzun kulaklÈ, uzun yapafiÈlÈ iri yapÈlÈ koyun türü (f.) race de mouton à toison marron aux oreilles longues, bien en chair (î.) breed of well-padded sheep with brown fleece and long ears PEZÊ SERRE… (t.) kara baÒlÈ koyun türü (f.) mouton à tête noire (î.) sheep with black hair PEZÊ SÎS (t.) yüzü, kafasÈ ve kirpikleri tüm den beyaz olan koyun türü (f.) mouton à tête blanche (î.) sheep with white head PEZÊ SOR (t.) ÈrmÈzÈ-kahvemsi renkte olan, iri yapÈlÈ, eti lezzetli bir koyun türü (f.) mouton charnu à toison aleza ne dont la viande est très appréciée (î.) fleshy sheep with chestnut fleece whose meat is highly prized PEZÊ SPÎ (t.) koyun türü (f.) mouton (î.) sheep PEZÊ TEBE…BE… (t.) kafasÈ alacalÈ (kÈrmÈzÈ veya kara ile ak) koyun türü (f.) mouton à tête pie (î.) sheep with black and white head PÊ (t.) ayak (f.) pied (î.) foot PÊ DAN ERDÊ (t.) direnmek (f.) résister (î.) to resist PÊ QAYÎL BÛN, bnr. BI DILÊ... BÛN PÊBASK : kevirê ku di hêlên bîrê de an di çemekî de pê lê
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 319 •
549955005501-
5502-
5503-
5504-
5505-
55065507-
5508-
5509-
55105511-
55125513-
5514-
55155516-
dikin ji bo daketin an derbasbûnê (t.) kuyuya inmek ya da dereyi geçmek için basılan taÒ (f.) pierre saillante sur laquelle on s’appuie pour descendre dans un puits ou franchir un ruisseau (î.) jutting stone to hold onto when going down a well or crossing a small stream PÊBASK, bnr. BAZDONEK PÊCAT, bnr. DEND PÊDA PÊDA, BEREBERE, PEYDERPEY (t.) peyderpey, giderek (f.) petit à petit, progressivement (î.) little by little, gradually PÊÇEK, QUMATK (t.) kundak (f.) lange (î.) swaddling clothes PÊÇIYA BABELÎÇKÊ (t.) ayak dördüncü parmafiÈ (f.) quatrième orteil (î.) fourth toe PÊÇIYA BERANÊ, PÊÇIYA MEZIN (t.) ayak baÒparmafiÈ (f.) gros orteil (î.) big toe PÊÇIYA DIRÊJ (t.) ayak ikinci parmafiÈ (f.) deuxieme orteil (î.) second toe PÊÇIYA MEZIN, bnr. PÊÇIYA BERANÊ PÊÇIYA NAVÎN (t.) ayak orta armafiÈ (f.) troisième orteil (î.) third toe PÊÇIYA QILÎÇKÊ (t.) ayak serçe parmafiÈ (f.) petit orteil (î.) little toe PÊÇÎ (t.) ayak parmafiÈ (f.) orteil (î.) toe PÊGUHORK, bnr. BERDÊLÎ PÊKOLÎ KIRIN (t.) eÒelemek (f.) piaffer (î.) to scratch and scrable to paw the ground PÊKOLÎ, bnr. PÎKOLÎ PÊKVE, BIHEVRE, HEMÎ (t.) birlikte (f.) ensemble (î.) together PÊLAV, SOL, …EKAL (t.) ayakkabı (f.) chaussure (î.) shoe, footwear PÊLEK, bnr. BÎSTEK PÊLEKAN, DERENCE (t.) sabit merdiven (f.) escalier
(î.) staircase 5517- PÊLEPA…, BEREPA… (t.) geri geri gitmek (f.) à reculons (î.) backwards 5518- PÊLIK, PÊPLÛK (t.) basamak (f.) marche d’un escalier (î.) step, stair 5519- PÊMENDE (t.) yoksun (f.) privé, depourvu (î.) deprived (of) 5520- PÊNCBERANE, bnr. DELO 5521- PÊNCOK, bnr. DELO 5522- PÊNCOKE, bnr. DELO 5523- PÊPAXÊL (t.) kÈzak ayaklarÈ (f.) glissières (î.) sledge runners 5524- PÊPLÛK, bnr. PÊLIK 5525- PÊRÇENK, …EV…EVOK (t.) yarasa (f.) chauve-souris (î.) bat (animal) 5526- PÊRGÎ HEV HATIN (t.) karÒılaÒmak (f.) rencontrer quelqu’un, se ren -
contrer (î.) meet s.o.; meet each other 5527- PÊRGÎN (t.) karÒÈlama (f.) accueil, réception (î.) welcome, reception 5528- PÊRÛ, BIST, PÊWR (t.) Süreyya yÈldÈzÈ, ülker (f.) Pléiades (î.) the Pleiades 5529- PÊSÎR, bnr. SÎNG 5530- PÊSÛS (t.) lamba (f.) lampe à huile (î.) oil-lamp 5531- PÊTÎ, bnr. RIVÊN 5532- PÊ…, bnr. KO… 5533- PÊ…ASÊGEH (t.) ön savunma mevzileri (f.) avant-fortification (î.) pre-fortification 5534- PÊ…CÊNÎK, BE…IK (t.) alÈn çÈkÈntÈsÈ (f.) bosse frontale (î.) frontal eminence 5535- PÊ…DANIYA HEVEDUDANÎ (t.) bileÒik önek (f.) préfixe composé (î.) compound prefix 5536- PÊ…DANIYA SADE (t.) yalÈn önek (f.) préfixe simple (î.) simple prefix 5537- PÊ…DANÎ (t.) önek (f.) préfixe (î.) prefix 5538- PÊ…EKAR (t.) hizmetçi
• 320 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) serviteur (î.) servant 5539- PÊ…ESMANDEVÎ (t.) öndamaksÈlar (f.) prépalatale (î.) prepalatal 5540- PÊ…EWA (t.) rehber, öncü, önder (f.) guide, leader (î.) guide, leader 5541- PÊ…GÎR (t.) havlu (f.) serviette (î.) towel 5542- PÊ…Î, KERMÊ…, KELMÊ…,
MIXIK, VIZIK (t.) sivri sinek (f.) moustique (î.) mosquito 5543- PÊ…KÊ…Î (t.) arz (f.) offre (î.) supply, offer 5544- PÊ…KÊ…Î Û DAXWAZÎ (t.) arz ve talep (f.) offre et demande (î.) supply and demand 5545- PÊ…KOÇÎ, bnr. BERAYIK 5546- PÊ…MAL (t.) sundurma (f.) appentis (î.) front step (of house) 5547- PÊ…MAL, BERKO…, BER-
VANK, MÊZER (t.) önlük (f.) tablier
(î). apron 5548- PÊ…MALK, MÊZER,
BERKO…, PÊ…TEMAL (t.) peÒtemal (f.) serviette de bain (î.) large bath towel 5549- PÊ…MÊR (t.) öncü (f.) avant-garde (î.) vanguard 5550- PÊ…NIYAR (t.) öneri, teklif (f.) proposition (î.) proposal 5551- PÊ…NIYARA QANÛNÊ (t.) kanun önerisi (f.) proposition de loi (î.) law proposal 5552- PÊ…TEMAL, bnr. PÊ…MALK 5553- PÊ…Û, bnr. PÊ…Î 5554- PÊVEBER (t.) yüklem (f.) atribut (î.) attribute 5555- PÊVEBERÎ (t.) yüklemsel (f.) attributif (î.) predicative 5556- PÊVEKIRIN (t.) ekleme (f.) annexion
(î.) annexation 5557- PÊVENI…T (t.) koÒuntu (f.) apposition (î.) apposition 5558- PÊWAN, PANÊR (t.) nöbetçi (f.) gardien, sentinelle (î.) guardian, watchman, sentry 5559- PÊWEND (t.) bafi, ilgi (f.) lien, liaison, relation (î.) link, linkage, relation 5560- PÊWEND, bnr. KAPIK 5561- PÊWR (t.) Venüs (f.) Vénus (î.) Venus 5562- PÊWR, bnr. PÊRÛ 5563- PÊXEW, bnr. SERPÊ 5564- PÊXÎL, bnr. SÎNG 5565- PÊXWAS (t.) baldÈrÈ çÈplak (f.) va-nu-pieds (î.) street urchin, pick pocket 5566- PÊXWAS, bnr. EBEBOZ 5567- PIÇÛKKER (t.) küçültücü (f.) diminutif (î.) diminutive 5568- PIDÎ (t.) diÒ eti (f.) gencive (î.) gum 5569- PIFÎ BÊVILA YEKÎ KIRIN (t.) tahrik etmek, kÈÒkÈrtmak (f.) remonter, inciter (î.) to prompt, to incite, to provoke 5570- PILING (t.) kaplan (f.) tigre (î.) tiger 5571- PILOR, bnr. HEVDEL 5572- PILTE (t.) fitil (f.) mèche (î.) wick 5573- PIND, bnr. ZOTIK 5574- PINGAV (t.) su birikintisi (f.) eau stagnante (î.) stagnant water 5575- PINGIRÎN (t.) birikmek, dolmak (f.) s’accumuler, se remplir (î.) to accumulate, to fill up 5576- PINIYA KOR (t.) kör nokta (f.) papille (î.) blind spot 5577- PIR ECÊBMAYÎ MAN, bnr.
AVA A…EKÎ JI DEV ÇÛN 5578- PIR, bnr. KARÎTE 5579- PIRANE (t.) çofiul (f.) pluriel (î.) plural
5580- PIRASA (t.) pÈrasa (f.) poireau (î.) leek 5581- PIRBÊJ (t.) geveze, konuÒkan (f.) bavard, loquace, disert (î.) talkative, loquacious 5582- PIRBÊÎJ (t.) gevezelik, konuÒkanlÈk (f.) bavardage, verbiage, loquacité (î.) talkativeness, verbiage 5583- PIRÇA BINÇENGÊ, bnr.
PÛRTÊ BINÇENGÊ
5602560356045605-
5606-
5607-
5584- PIRÇAZKÎ, PÛRT WE…ANDÎ (t.) tüy dökmüÒ (f.) déplumés, qui a perdu ses
5585-
55865587-
5588-
5589-
5590-
55915592-
5593-
5594559555965597-
5598-
5599-
56005601-
plumes (î.) having lost its feathers PIRÇIKAN, PIRÇIKÎN, RÛÇIKANDIN (t.) tüylerini yolmak (f.) déplumer (î.) to pluck (chicken) PIRÇIKÎN, bnr. PIRÇIKAN PIRÊZK, PIRÎSK, BERA HÛR (t.) ince kar (f.) neige fine (î.) snowflake PIRIKA MÊÎJ (t.) Varoli köprüsü (f.) pont de Varole (î.) pons, pons Varoli PIRIKA MIL (t.) köprücük kemifii (f.) clavicule (î.) clavicle, collarbone PIRJINÎ (t.) çokkarılÈlık, çokeÒlilik (f.) polygamie (î.) polygamy PIRÎSK, bnr. PIRÊZK PIRKÎTE (t.) çokheceli (f.) polysyllabe (î.) polysyllable PIRSNÎ…AN, NUQTEPIRS (t.) soru iÒareti (f.) point d’interrogation (î.) question mark PIRTEQAL, bnr. PORTEQAL PIRTIK, bnr. ÇÊTÎ PIRTÎ, bnr. CIL Û CAW PIRTÛK (t.) kitap (f.) livre (î.) book PIRTÛKFIRO… (t.) kitapçÈ (f.) libraire (î.) bookseller PIRTÛKFIRO…Î (t.) kitapçÈlÈk, kitapçÈ dükkanÈ (f.) librairie, métier de libraire (î.) bookshop, booksellership PIRZANE, bnr. FERZANE PIS, bnr. KUR
5608-
56095610561156125613-
5614-
5615-
5616-
5617-
56185619-
5620-
5621-
562256235624-
PISAP, bnr. KURAM PISAP, bnr. PISMAM PISMAM, bnr. KURAM PISMAM, KURMAM, KURAP, PISAP (t.) amca ofilu (f.) cousin, fils de l’oncle paternel (î.) (male) cousin, son of paternal oncle PISMÎR (t.) Òehzade, prens (f.) prince (î.) prince PISPOR (t.) uzman, bilirkiÒi (f.) expert (î.) expert PISPORÊ ESKERÎ (t.) askeri uzman (f.) expert militaire (î.) military expert PISTE, bnr. FISTIQ PISXAL, bnr. KURXAL PISXALTÎ, bnr. KURXALTÎ PITIK, bnr. QEÇIK PI…IK, CEGER,SÎPELK (t.) akcifier (f.) poumons (î.) lung PI…IKA RASTÊ (t.) safi akciger (f.) poumon droit (î.) right lung PI…K (t.) kura, nasib (f.) lot, part (î.) prize, share, lot PI…K AVÊTIN (t.) kura çekmek (f.) tirer au sort (î.) to draw lots PI…KANE (t.) müÒterek hisseli mülk (f.) propriété indivise, collective (î.) undivided, collective land PI…KDAR, bnr. PARDAR PI…KIL, BI…KUL (t.) koyun, keçi dÈÒkÈsÈ (f.) crotte, crottin (î.) droppings of sheep PI…RÛK : 1) hevîrê ku baÒ nehatiye histiran, 2) herriya ku baÒ li hev ne ketiye (t.) 1) az yofirulmuÒ hamur, 2) az karÈÒtÈrÈlmÈÒ çamur (f.) 1) pâte mal pétrie, 2) glaise peu mélangée (î.) 1) poony kneaded dough, 2) badly mixed clay PI…T (t.) sÈrt (f.) dos (î.) back PI…T, bnr. KEMERGAH PI…T-PERDE, bnr. PERDENI…ÎN PI…TA ÇIYÊ, GAZ, MILÊ
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 321 •
5625-
5626-
5627-
5628-
5629-
56305631-
563256335634-
5635-
5636-
5637-
56385639-
5640-
ÇIYÊ (t.) dafi sÈrtÈ (f.) crête (î.) mountain ridge PI…TDAWÎ (t.) kÈyamet (f.) (jour du) Jugement dernier (î.) doomsday PI…TDERÎ (t.) kapÈ bafiı (kapÈ ardÈ kesilerek alÈnan) (f.) présent offert à celui qui se tient derrière la porte d’entrée de la chambre de la mariée au moment où on vient chercher celle-ci (î.) present offered to the person standing behind the bride’s home when she is taken away PI…TDEST (t.) el sÈrtÈ (f.) dos de la main (î.) back of the hand PI…TGIRÊDAN (t.) belbafiı (gelin kardeÒinin gelinin beline kemeri bafiladÈfiÈnda aldÈfiÈ hediye) (f.) cadeau donné au frère de la mariée lorsqu’il met la ceinture autour de la taille de la mariée (î.) present given to the bride’s brother when he puts the girdle on the bride PI…TKÛZ, PI…TXÛZ (t.) kambur (f.) bossu (î.) humpbacked, hunchbacked PI…TPERDE, bnr. PERDEDAR PI…TPÊ (t.) ayak sÈrtÈ (f.) dos de pied (î.) dorsum of the foot PI…TXÛZ, bnr. PI…TKÛZ PIXMIK, bnr. HÛRE PIYADE (t.) piyade (f.) fantassin, infanterie (î.) infantry, infantryman PIYADEYÊN DERYAYÎ (t.) deniz piyadesi (f.) infanterie marine (î.) marines PIYADEYÊN HEWAYÎ (t.) hava piyadesi (f.) infanterie aérienne (î.) air infantry PIYADEYÊN MEKANÎZEKIRÎ (t.) mekanize piyade (f.) infanterie mécanisée (î.) mechanized infantry PIYALE, bnr. PIYAN PIYAM, PEYAM (t.) mesaj (f.) message (î.) message PIYAN
(t.) bardak (f.) verre, coupe (î.) glass, goblet 5641- PIYAN, …Û…E, PIYALE,
QEDEH (t.) bardak (f.) verre (î.) drinking glass, tumbler 5642- PIYANA AVÊ, bnr. ÎSTEKAN 5643- PIYANA ÇAYÊ (t.) çay bardafiÈ (f.) verre à thé (î.) tea cup 5644- PIYANA MEY (t.) Òarap bardafiÈ (f.) verre à vin (î.) wine glass 5645- PIYAR (t.) rahim (f.) miséricordieux (î.) merciful, compassionate 5646- PIYARÎ (t.) rahmet (f.) miséricorde (î.) compassion, God’s grace 5647- PIZÎ, MALDOXÎN, CIYÊ
voyante (î.) fortune-teller 5658- PÎLEWER (t.) çerçi (f.) colporteur (î.) huckster, peddler, pedlar 5659- PÎLEWER (t.) tenekeci (f.) ferblantier (î.) tinman 5660- PÎNEDIRÛ, bnr. SOLGER 5661- PÎNEDOZ, bnr. SOLGER 5662- PÎNG, bnr. KOLIK 5663- PÎNG, bnr. KOX 5664- PÎNIK, bnr. KOLIK 5665- PÎNIK, bnr. KOX 5666- PÎPO, BERDEVK (t.) sigara, nargilenin afiÈza konan
kÈsmÈ, afiÈzlÈfiÈ (f.) embouchure d’une pipe ou
5667-
DOXÎNÊ (t.) uçkurluk (f.) coulise où on fait passer le cor-
5648-
5649-
5650-
5651-
5652-
56535654-
5655-
56565657-
don servant à maintenir les caleçons ou pantalons bouffants (î.) seam for threading a drawstring PIZRÛK, HÛRBARAN (t.) çiseleme (f.) brume (î.) mist PÎ (t.) kürek kemifii (f.) omoplate (î.) shoulder blade PÎ, BASK, ÇENG, MIL (t.) kol (f.) bras (î.) arm PÎJ, PÛÇ, KÊNCE (t.) yassÈ, küçük taÒ (f.) petite pierre de forme plate (î.) small flat stone PÎJINDA, …IWÎT (t.) dere otu (f.) aneth (î.) dill (l.) anethum PÎK BÛN, bnr. KETINA BEQÊ PÎKAP (t.) pikap (f.) estafette (î.) pick-up truck PÎKOLÎ, PÊKOLÎ (t.) eÒeleme (f.) action de piaffer (î.) stamp PÎL, bnr. BÊROK PÎLDAR, FALAVÊJ (t.) falcÈ (f.) diseuse de bonne aventure,
• 322 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
5668-
56695670-
56715672567356745675-
5676-
5677-
5678-
56795680-
5681-
fume-cigarette (î.) mouth-piece of a pipe, cigarette holder PÎPOK (t.) cam (f.) vitre (î.) glass, pane, window PÎQ, ÇÎQ : hestiyê çepê yê teyran, ji wî hestiyê qelûnê çêdikin (t.) uyuk kemifii (f.) fémur (î.) femur, thighbone PÎR, bnr. KOKIM PÎR, PÎRIK, DAPÎR (t.) nine (f.) grand-mère (î.) grandmother PÎRESÊR, bnr. CAZÛ PÎRIK, bnr. DAPÎROK PÎRIK, bnr. PÎR PÎROZ, bnr. FÎROZ PÎ…E (t.) meslek (f.) métier, profession (î.) occupation, craft, profession PÎVAZ (t.) sofian (f.) oignon (î.) onion PÎVAZOKA MÊÎJ (t.) sofiancÈk (f.) bulbe (î.) brain-stem PÎVAZTERK (t.) yeÒil sofian (f.) oignon frais (î.) green onion POÇAX, bnr. TEMBORÎ POJAN (t.) yavÒan otu (f.) véronique (î.) speedwell, veronica POL (t.) pul, defiersiz para (f.) sou (î.) penny
5682- POL, bnr. …EPÎLK 5683- POLA (t.) çelik (f.) acier (î.) steel 5684- POLAXANE (t.) çelikhane (f.) aciérie (î.) steel works 5685- POLIK, BEZELÎ (t.) bezelye (f.) petit pois (î.) (garden) pea 5686- PONIÎJN (t.) dalmak, düÒünmek (f.) être absorbé, plongé par ses
56875688-
568956905691-
5692-
5693-
5694-
569556965697-
5698-
pensées (î.) to daydream, nod off PONIÎJN, bnr. HÊNIÎJN POR (t.) saç (f.) chevelure (î.) hair PORKUR, bnr. GULÎBIR PORSPÎ, bnr. SERSPÎ PORTEQAL, PIRTEQAL (t.) portakal (f.) orange (î.) orange PORXAN, TÛNG, GONG, KÊZIN (t.) künk (f.) conduite d’eau en terre cuite (î.) earthenware water pipe POSAT (t.) muhimmat (f.) munition (î.) ammunition POST KIRIN (t.) derisini soymak (f.) dépouiller (î.) to deskin, skin POST, bnr. KAVIL POTIK, bnr. PAÇIK PO… (t.) tos (f.) coup de tête ou de cornes d’un bélier (î.) a blow with the head or horns of a ram PO… KIRIN (t.) toslamak (f.) se cogner, se heurter (î.) to butt
5699- PO… LÊDAN (t.) toslamak (f.) donner un coup de tête ou de
5700-
5701-
570257035704-
570557065707-
5708-
5709-
5710-
5711-
5712-
5713-
5714-
cornes (î.) to butt, to give a blow with the head or horns POW, HEVDE (t.) örü (f.) trame (î.) woof, weft POXÎN : genimê qelandî û hûrkirî (t.) kavut (f.) blé frit (î.) fried wheat POZ, bnr. DIFIN POZ, bnr. KEP POZ, DIFIN, KEPÛ, LÛT, BÊVIL (t.) burun (f.) nez (î.) nose POZBILIND, bnr. BÊVILBILIND POZDAXÎ, bnr. SERHEVDE PRONAV (t.) zamir (f.) pronom (î.) pronoun PRONAVÊ HEVDÛTIYÊ (t.) iÒdeÒ zamir (f.) pronom réciproque (î.) reciprocal pronoun PRONAVÊ KESÎN (t.) ÒahÈs zamiri (f.) pronom personnel (î.) personal pronoun PRONAVÊ PEYWENDIYÊ (t.) ilgi zamiri (f.) pronom relatif (î.) relative pronoun PRONAVÊ PIRSIYARKÎ (t.) iÒaret zamiri (f.) pronom interrogatif (î.) interrogative pronoun PRONAVÊ VEGEROK (t.) dönüÒlü ÒahÈs zamiri (f.) pronom personel réfléchi (î.) reflexive pronoun PRONAVÊ XWEYITIYÊ (t.) iyelik (mülkiyet) zamiri (f.) pronom possessif (î.) possessive pronoun PRONAVÊN KURTKIRÎ
(t.) kÈsaltÈlmÈÒ zamirler (f.) pronom abrégé neutre (î.) abbreviated pronoun 5715- PRONIVÎS, BERNAME (t.) program (f.) programme (î.) program 5716- PROSTAT (t.) prostat (f.) prostate (î.) prostate 5717- PUNCA PALÛLÊ (t.) bafilama pimi (f.) goujon de fixation (î.) fixing pin 5718- PÛÇ, bnr. PÎJ 5719- PÛKA DIRAN (t.) iç/orta tabaka (f.) pulpe dentaire (î.) dental pulp 5720- PÛN, PÛYÎN, DEBAX KIRIN (t.) sepilemek (f.) tanner (î.) to tan (hides) 5721- PÛNG (t.) yarpuz (f.) menthe sauvage (î.) wild mint (l.) mentha silvaticus 5722- PÛNGAL (t.) folluk (f.) pondoir (î.) nesting-box (forhen) 5723- PÛR, bnr. MET 5724- PÛRT (t.) tüy (f.) duvet (î.) down 5725- PÛRT WE…ANDÎ, bnr. PIR-
ÇAZKÎ 5726- PÛRTÊ BINÇENGÊ, MÛYÊ
57275728-
57295730-
BINÇENGÊ, PIRÇA BINÇENGÊ (t.) koltuk altÈ kÈlÈ (f.) poils axillaires (î.) armpit hair PÛTGEH, bnr. BUTXANE PÛ…, KA… (t.) kendi kendine kurumuÒ ot (f.) herbe sèche non fauchée (î.) uncut dry grass PÛTXANE, bnr. BUTXANE PÛYÎN, bnr. PÛN
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 323 •
Q 5731- QAB (t.) kemer, tonoz (f.) voûte, arcade (î.) arch, vault 5732- QABQAB (t.) takunya (f.) sabot (chaussure en bois) (î.) clog, sabot 5733- QAD (t.) saha, meydan, alan
5734-
5735-
57365737-
5738-
57395740-
5741-
5742-
5743-
5744-
57455746-
5747-
5748-
5749-
(f) terrain, champ, place (î.) ground, field, place QADA DAHATINÊ (t.) iniÒ alanÈ (f.) terrain d’atterrissage (î.) landing ground QADA …ER (t.) savaÒ alanÈ (f.) champ de bataille (î.) battle-field QAÇ, bnr. EVRIS QAÇ, QARÇ (t.) yayvan yabancÈ ardÈç (f.) une variété de genévrier (î.) a variety of juniper QAÇÛR, QEMÇÛR (t.) hayvan vergisi (f.) impôt prélevé sur le bétail (î.) tax levied on livestock QAFIK, bnr. KOLM QAJIKÊ SER DEVÊ XELKÊ, bnr. BÛN BENÎ…TÊ DEVÊ XELKÊ QALIB (t.) kalÈp (f.) moule (î.) mould, matrix QALÛÇIK, …ALOK (t.) küçük orak (f.) faucillon (î.) small sickle to cut kindling QAME (t.) kama (f.) dague, poignard (î.) dagger, poniard, dirk QAMIRÊN …EKIRDAR (t.) Òeker kamÈÒÈ (f.) canne à sucre (î.) sugar cane QANÎK, bnr. DERBKANÎ QANÛN (t.) yasa (f.) loi (î.) law QANÛNA BINGEHÎ (t.) anayasa (f.) constitution (î.) constitution QANÛNÎ (t.) yasal (f.) légal (î.) lawful, legal QAQIM (t.) kelle, baÒ (f.) crâne
(î.) head 57505751575257535754-
5755575657575758-
575957605761-
57625763-
576457655766-
576757685769-
5770-
5771-
5772-
5773-
5774-
57755776-
QAR, bnr. SERHEVDE QARÇ, bnr. QAÇ QARÇIK, bnr. ARÎK QASEK, bnr. BÎSTEK QASID (t.) elçi (f.) ambassadeur (î.) ambassador, envoy QAT, bnr. TA QAT, bnr. TAQ QATIX, bnr. MAST QA… (kevirê bi qîmet) (t.) yüzük taÒÈ (f.) pierre sertie (î.) precious stone, gem QA…IK, bnr. QU…XANE QAWIN, bnr. KELEK QAZ (t.) kaz (f.) oie (î.) goose QAZAX, bnr. FAYKE QEÇIK, PITIK (t.) bebek (f.) bébé (î.) baby QEDEH, bnr. PIYAN QEDELE, bnr. DEN QEFA (t.) dofial sÈfiÈnak (f.) abri naturel (î.) natural shelter QEFES, bnr. REKEH QEFESA SÎNG, bnr. SEPETA SÎNG QEFIL (t.) bir kaç desteden oluÒan demet (f.) gerbe formée de quelques javelles (î.) sheaf made up of several swathes QEFILVAN (t.) demet toplayÈcÈ (f.) ramasseur de gerbes (î.) collector of sheaves QEHWEYÎ (t.) kahverengi (f.) marron (î.) brown QELA (t.) kalay (f.) étain (î.) tin, pewter QELANDIN (t.) kavurmak (f.) frire (î.) to fry QELANDIN, TOV BIRANDIN (t.) yok etmek (f.) exterminer (î.) to exterminate, to wipe out QELEFÎSK, bnr. TOTIK QELEN BIRÎN, QELEN VEBIRÎN, NEXT VEBIRÎN (t.) baÒlÈk kesmek
• 324 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) décider du montant de la dot (î.) to agree on the amount of
dowry 5777- QELEN VEBIRÎN, bnr.
QELEN BIRÎN 5778- QELEN, NEXT (t.) baÒlÈk (f.) dot payée aux parents de la
5779-
57805781-
5782-
5783-
5784-
5785-
578657875788-
5789-
57905791-
579257935794-
5795-
fille (î.) dowry (paid to the girl’s parents) QELENBIRÎN, QELENVEBIRÎN, NEXTVEBIRÎN (t.) baÒlÈk kesme (f.) cérémonie de décision du montant de la dot (î.) ceremony for agreeing on amount of dowry QELENVEBIRÎN, bnr. QELENBIRÎN QELEQEND, KELEQEND (t.) Òeker parçasÈ (f.) morceau de sucre (î.) lump of sugar QELÊR, QILÊR, QIRÊJ (t.) kir (f.) saleté, crasse (î.) dirt, filth QELÎSÊL, SÊLEQELÎ (t.) saç kavurmasÈ (f.) viande frite sur un plaque métalique chauffée (î.) meat fried on hot concave sheet iron QELÎ…TEK (t.) yarÈk (f.) crevasse de glacier (î.) crevasse QELÎ…TEKA QÛNÊ (t.) kÈç yolu (f.) sillon inter fessier (î.) anal groove, anal cleft crack QELPEÇÎÇIK, bnr. BERKURK QELPIK, bnr. MAMIK QELPIKÊ GUH (t.) kulak kepçesi (f.) pavillon de l’oreille (î.) earlap QELS (t.) güçsüz, zayıf (f.) faible (î.) weak QELÛN, bnr. QELÛNBESK QELÛNBESK, SIBÎL, QELÛN (t.) pipo (f.) pipe (î.) pipe (for smoking) QEMÇIK, bnr. KURMIZK QEMÇÛR, bnr. QAÇÛR QEMELAX : nêçîra kîvroÒkan a di berfa pûk de (t.) karda tavÒan avÈ (f.) chasse aux lièvres dans la neige (î.) rabbit hunt in the snow QEMER (t.) yafiÈz
(f.) basané (î.) swarthy 5796- QEMERÊ VEKIRÎ, ESMER (t.) esmer (f.) brun (î.) dusky 5797- QENDANK, bnr. …EKIR5798-
57995800-
5801-
58025803-
58045805-
58065807-
5808-
580958105811-
581258135814-
5815-
5816-
DANK QER (t.) parlak siyah (f.) noir brillant (î.) shiny black QERAM, bnr. ZIL QERASE (t.) manivela (f.) levier, manivelle (î.) crank, lever QERASE, LIHAZE, ÇILMÊRE, LOMB, LOM (t.) kaldÈraç (f.) levier (î.) lever QERASÎ, bnr. GÊLAS QERA… (t.) defiirmenci (f.) meunier (î.) miller QERA…, bnr. A…VAN QERD, QIRD (t.) maymun (f.) singe (î.) monkey QEREFÎL, bnr. MÊXIK QEREPÎN (t.) karabin tüfek (f.) carabine (î.) carbine, gun QEREPÛ…Î (t.) kara puÒu (f.) voile noir (î.) black veil QERESÎ, bnr. GÊLAZ QERESÎ, bnr. GILYAZ QEREWAL, QEREWÎL, QEREWÊL (t.) gözcü, nöbetçi, karavil (f.) garde, sentinelle, (î.) watchman, sentry, watchman, sentry QEREWÊL, bnr. QEREWAL QEREWÎL, bnr. QEREWAL QERISOK : nanê ji arvanê nîskan çêkirî (t.) mercimek unundan yapÈlan ekmek (f.) pain fait de la farine de lentilles (î.) bread made with lentil flour QERME, BELIM (t.) kÈrÈlmÈÒ, dövülmüÒ sap (f.) tiges de céréales fauchées, hâchées lors du battage (î.) mown cereal stalks, chopped while being threshed QERMÎT (t.) tufila, kiremit (f.) brique rouge, tuile
5839- QEWÎTÎ, bnr. TENBÎ 5840- QEWSIK, KEVANK, ÇETEL,
(î.) red brick, red tile 5817- QERMOX, bnr. ZIRI…K 5818- QERQA…, ÇÎLSPÎ (t.) bembeyaz (f.) blanc éclatant (î.) bright white 5819- QERQÎTIK (t.) kurutulmuÒ kavun (f.) melon séché (î.) dried melon 5820- QERQÛDE, SKELET (t.) iskelet (f.) squelette (î.) skeleton 5821- QERSELE, QESEL (t.) kÈrÈlmÈÒ bufiday, arpa v.b
MATO, QI…TEK (t.) çatallastik, sapan (f.) lance-pierres (î.) catapult 5841- QEYD : hesinê ku pê herdu
58425843-
5844-
saplarÈ (f.) tiges fauchées des céréales (î.) mown cereal stalks
5845-
5822- QERTENÊRÎ (t.) yaÒlÈ teke (f.) vieux bouc (î.) old billy goat 5823- QESEL, bnr. QERSELE 5824- QESP, bnr. XURME 5825- QESR (t.) saray (f.) palais, château (î.) castle, palace 5826- QESR Û KO…K, bnr. BAR-
GEH 5827- QESR, bnr. KAX 5828- QETANDIN, bnr. BIZDAN-
DIN 5829- QETEK, bnr. DERAV 5830- QETRAN, QÎR (t.) katran (f.) goudron (î.) tar, pitch 5831- QE…AHÎ (t.) buzul (f.) glacier (î.) glacial ice, glacier 5832- QE…E, bnr. KE…Î… 5833- QE…MAX : qalikgirtina birînê
5834-
5835-
5836-
58375838-
yaranÈn kabuk bafilamasÈ (f.) cicatrisation de la plaie (î.) formation of a scab on a healing wound QEVDIK, XIRTIK (t.) atÈn topuzu (f.) boulet (î.) fetlock QEVDIKA DEST, BAZINÊ DEST (t.) el bilefii (f.) poignet (î.) wrist QEWAN, SÊLIK (t.) müzik plafiı (f.) disque de musique (î.) gramophone record QEWET, bnr. HÊL QEWIRANDIN (t.) kovmak (f.) chasser (î.) to drive out, expel; to send out
5846-
5847-
5848-
58495850-
5851-
5852-
58535854-
lingên hespê bi hev re girê didin. QEYD Û ZINCÎR, bnr. KEPEN QEYIK (t.) kayÈk (f.) barque (î.) small boat QEYIKA HAWARÊ (t.) cankurtaran kayÈfiÈ (f.) canot de sauvetage (î.) lifeboat QEYNAX (t.) orakla biçmede sol ele geçirilen parmaklÈklÈ biçim yardÈmcÈ aleti tahtadan yapÈlmÈÒ “S” biçimindeki orakla bu biçimde sol ele geçirilerek kullanÈlan biçme yardÈmcÈ aleti (f.) protège-main des moissonneurs, instrument en bois en forme de “S” que le moissonneur met dans sa main gauche pour tenir l’herbe ou le foin qu’il vient de couper par la faucille de sa main droite (î.) harvester’s hand protection, wooden tool in the shape of an “S” that the harvester keeps in his left hand to hold the grass or the hay which he just cut with the sickle in his right hand QEYSERÎ (t.) kapalı çarÒı (f.) marché couvert (î.) covered market QEYSIK (t.) koltuk definefii, lofi çekme aleti (f.) béquille (î.) crutch QEYSIK, BARLOQ (t.) lofilama afiacı (f.) manche en bois du rouleau (î.) wooden handle of stone roller QEYSÎ, bnr. ARÛNG QEYSÎ, ZERDELE (t.) kayÈsÈ (f.) abricot (î.) apricot QEYTAN, BENSOL (t.) bafi, kordon (f.) cordon, lacet (î.) lace QIBÛR (t.) tabanca kÈlÈfÈ (f.) étui à revolver (î.) holster QILÊR, bnr. QELÊR QILÎÇK, TILIYA BIÇÛK (t.) serçe parmak (f.) auriculaire
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 325 •
(î.) little finger 5855- QILOÇ, bnr. STIRÎH 5856- QILÛZK, bnr. TOTIK 5857- QINAP, QIRNAP (t.) kÈnnap (f.) fil en chanvre (î.) hemp string 5858- QIPÇE KIRIN (t.) kenetlemek (f.) cramponner, attacher (î.) to clamp, to fasten, to tie 5859- QIR, QIRKIRIN (t.) katliam (f.) massacre (î.) massacre, slaughter 5860- QIRAL, bnr. KEY 5861- QIRALÎ, bnr. …AHÎTÎ 5862- QIRD, bnr. QERD 5863- QIRDIK : koseyê sersalê (t.) Noel Baba (f.) père Noël (î.) Father Christmas, Santa Claus 5864- QIRE, bnr. KELEK 5865- QIRÊJ, bnr. QELÊR 5866- QIRÊN, PEVÇÛN, …ER (t.) kavga, döfiüÒ (f.) combat, affrontement (î.) fighting 5867- QIRÊT, bnr. KIRÊT 5868- QIRIK (t.) bofiaz (f.) gorge (î.) throat 5869- QIRIM, bnr. KÊLINDÎ 5870- QIRJIK, bnr. KIJOLE 5871- QIRKIRIN, bnr. QIR 5872- QIRNAP, bnr. QINAP 5873- QIR… (t.) çalÈ-çÈrpÈ (f.) brindilles (î.) sticks, thorns and brambles 5874- QIR… Û QAL (t.) çer çöp (f.) brindilles (î.) twigs 5875- QIR…, bnr. KIJOLE 5876- QIR…KIRIN (t.) çalÈ çÈrpÈ döÒeme (f.) pavement en brindilles (î.) pavement with sticks, thorns
5883- QÎL, bnr. DIRANÊN TÛJ 5884- QÎR (t.) katran (f.) goudron (î.) tar, pitch 5885- QÎR, bnr. QETRAN 5886- QÎ… (t.) tarla veya arazideki volkanik
588758885889589058915892589358945895-
5896-
5897-
5898-
589959005901-
and brambles 5877- QITIK, bnr. INCÛR 5878- QITIK, RIMÊLE, HÊWÊRDE,
5879-
588058815882-
KÊRASÎ (t.) bÈldÈrcın (f.) caille (î.) quail QITÎTK (t.) pÈhtÈlaÒmÈÒ kan (f.) sang coagulé (î.) coagulated bood QI…LE, bnr. PADÎGAN QI…TEK, bnr. QEWSIK QÎÇIK (t.) saman sarısı (f.) jaune paille (î.) straw colour
59025903-
5904-
5905-
5906-
iri ve büyük yassÈ taÒ (f.) rocher ou bloc de pierre volcanique (î.) volcanic rock or stone block QÎZ, bnr. KEÇ QÎZ, bnr. KÎJ QÎZAP, bnr. DOTMAM QÎZMET, bnr. KEÇMET QÎZMETIK, bnr. KEÇMET QÎZXAL, bnr. KEÇXAL QÎZXALTÎ, bnr. KEÇXALTÎ QOÇ, bnr. STIRÎH QODE (t.) ekilmemiÒ olup otlamaya bÈrakÈlmÈÒ tarla (f.) champ non labouré utilisé comme pâturage (î.) unploughed field used as pasture QOL (t.) kÈzaksÈz, yalnÈz halat üzerinde yapÈlan ot çekimi (f.) transport du foin sur des câbles (î.) cable transportation of hay QOLAN (t.) kolan (f.) ruban large, sangle (î.) broad bland or belt QOMAX, SERDÎWAR : du qorên dawîn ên dîwar (t.) duvarÈn kiriÒleri kapatan son iki dizisi (f.) les deux dernières rangées de chaque étage du mur (î.) the last two rows on head level of the wall QOMPÎR, bnr. KARTOL QONAX, bnr. GEHÎNEK QONAX, MENZÎL (t.) mesafe, konak (f.) étape, relais (î.) stop, stopping place, (on a trip), stage distance travaled in one day QONC, bnr. GONC QONDAX; QÛNDAX (t.) dipçik (f.) crosse (î.) butt of a rifle QONÇ , BOÇIK (t.) ayakkabÈ kopçasÈ (f.) la tige de la botte (î.) boot’s leg QOQ (t.) kelle, baÒ (f.) crâne (î.) head QOQ, bnr. TASA SERÎ
• 326 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
5907- QOR, bnr. RÊZ 5908- QORIK (t.) safirÈ (f.) croupe (î.) croup (rump. crupper) 5909- QORIK, KEMAX (t.) kalça (f.) hanche (î.) hip 5910- QORÎNGAN (t.) kÈrmÈzÈ çiçekli yonca (f.) trèfle rouge (î.) red clover 5911- QOT, bnr. SERTAR 5912- QUFIK (t.) küfe (f.) couffe (î.) (straw) basket 5913- QULEBAZ, ÊFLBAZ, FENEK (t.) üçkafiÈtçÈ (f.) intrigant (î.) schemer, trickster 5914- QULEBAZÎ, ÊFLBAZÎ (t.) dalavere (f.) intrigue, tromperie, tricherie (î.) plot, scheme, trick, cheating 5915- QULÊR, QULQULKÎ (t.) göz göz delikli (f.) poreux (î.) all holes, porous 5916- QULIX (t.) nöbetçi (f.) gardien, veilleur (î.) guard, sentry 5917- QULÎ, bnr. ELOK 5918- QULQULKÎ, bnr. QULÊR 5919- QUMATK, bnr. PÊÇEK 5920- QUMÇE, bnr. BI…KOK 5921- QUMRÎ (t.) kumru (f.) tourterelle (î.) turtledove 5922- QUNCNIVÎS, bnr. KUNC-
NIVÎS 5923- QUNCNIVÎSAR, bnr. KUNC-
NIVÎSAR 5924- QUNDAX (t.) kundak (f.) crosse (î.) rifle butt 5925- QURAFTIN (t.) demir, afiaç, plastik v.b. sert
Òeyleri bükerek kırmak, devÒirmek (f.) rompre, briser (î.) to break 5926- QURBAN , bnr. DEHIYE 5927- QURÇ, QURT (t.) su yudumu (f.) gorgée d’eau (î.) mouthful (of water), gulp, sip 5928- QURÇANDIN, DAQURTAN-
DIN (t.) yutmak (f.) avaler (î.) to swallow 5929- QURF KIRIN (t.) kÈrpmak
(f.) couper (avec des ciseaux) (î.) to clip, to trim 5930- QURM (t.) afiaç gövdesi (f.) tronc (î.) tree trunk 5931- QURMA DÊLÊ (t.) but (f.) attache de la queue (î.) root (dock) of the tail 5932- QURMIÇKA QÛNÊ (t.) kÈç kÈrÈÒÈfiÈ (f.) sillon sous fessier (î.) gluteal fold 5933- QURNEFIL, MÊXIK (t.) karanfil (f.) oeillet (î.) carnation 5934- QURREBE…K, GURÎBE…K,
KURREBE… (t.) porsuk (f.) blaireau (î.) badger 5935- QURSIK : xwarineke kurdî;
hevîr û hêk û rûn bi çemçik an heskê dixin nav rûnê qiji-
randî (t.) yafida kÈzartÈlan bir cins börek (f.) beignet (î.) doughnut, fritter 5936- QURT, bnr. QURÇ 5937- QURÛQAF (t.) çanak çömlek (f.) poterie (î.) pottery 5938- QUTIFÎ, bnr. APORE 5939- QUTIK (t.) gömlek (f.) chemise (î.) shirt 5940- QUTIK, bnr. KIRAS 5941- QUTIK, ÊLEK (t.) yelek (f.) gilet (î.) waistcoat 5942- QU…XANE, QA…IK (t.) küçük tencere (f.) cocotte, fait-tout (î.) stewpot 5943- QUZ (t.) dölyolu, am (f.) vagin
(î.) vagina 5944- QÛÇ (t.) tarlada üstüvanevi istif edil-
miÒ taÒ yÈfiÈnÈ (f.) amas de pierres dans un
champ (î.) heap of stones in field 5945- QÛL, bnr. BENÎ 5946- QÛNCÊRK (t.) testilik, testi konulan afiaçtan
veya topraktan yapÈlmÈÒ özel yer (f.) porte-cruches en bois ou en
terre cuite (î.) wooden or earthenware jug
carrier 5947- QÛNDERS, QÛNEDERZ (t.) ifine ardÈ (f.) point amère (î.) backstitch 5948- QÛNEDERZ, bnr. QÛNDERS 5949- QÛNRIM, bnr. KUNRIM 5950- QÛNTAR (t.) dafi etefii (f.) piémont (î.) foot (of mountain)
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 327 •
(î.) to rise to one's feet (again), to
R 5951- RA (t.) kök (f.) racine (î.) root 5952- RA, REH (t.) kök (f.) racine, radical (î.) root 5953- RABIHARTIN, bnr. RABI59545955-
5956-
5957-
5958-
5959-
5960-
5961-
5962-
5963-
5964-
59655966-
WARTIN RABIHORTIN, bnr. RABIWARTIN RABIWARTIN, RABIHORTIN, RABIHARTIN, DERBAS KIRIN (t.) geçirmek (f.) passer (î.) to pass RABORIYA BERDEST (ez dimam) (t.) bileÒik hikâye (f.) imparfait (î.) imperfect RABORIYA BERDEST A ÇÎROKÎ (ez dimame) (t.) sürekli bileÒik hikâye (f.) imparfait duratif (î.) durative imperfect RABORIYA BILANIYÊ {(bila) ez bimama} (t.) istek bileÒik hikâye (f.) imparfait du subjonctif (î.) imperfect subjunctive RABORIYA ÇÎROKÎ (ez mame) (t.) -miÒ’li geçmiÒ (f.) prétérit narratif (î.) narrative preterite RABORIYA DÛR (ez mabûm) (t.) -miÒ’li geçmiÒ hikâye (f.) plus-que-parfait (î.) pluperfect, past perfect RABORIYA DÛR A BILANIYÊ {(bila) ez mabiwama} (t.) istek -miÒ’li geçmiÒ hikaye (f.) plus-que-parfait du subjonctif (î.) pluperfect subjunctive RABORIYA DÛR A LISERBÛYINÊ (ez dimabûm) (t.) yaklaÒÈk -miÒ’li g. hikâye (f.) plus-que-parfait approximatif (î.) approximative pluperfect RABORIYA SADE (ez mam) (t.) -di’li geçmiÒ (f.) prétérit (î.) preterite RABORÎ (t.) geçmiÒ, mazÈ (f.) passé (î.) past RABÛN, bnr. HELESTIN RABÛNEVE, CAREKE DIN RABÛN (t.) yeniden kalkmak (f.) se relever
5967-
5968-
5969-
5970-
5971-
5972-
5973-
5974-
5975-
5976-
5977-
5978-
5979-
5980-
5981-
5982-
• 328 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
recover RAÇANDIN (t.) dokumak (f.) tisser (î.) to weave (fabric) RADER (t.) masdar (f.) infinitif (î.) infinitive RADERA HEVEDUDANÎ (t.) bileÒik mastar (f.) infinitif composé (î.) compound infinitive RAGE…Î (t.) hÈrçÈnlÈk (f.) mauvais carectère, agressivité (î.) bad temper, irritability RAGIHANDIN (t.) iletiÒim, haberleÒme (f.) communication, transmission (î.) communication, transmission RAGIHANDIN (ragihîne!) (t.) iletmek (f.) communiquer, transmettre (î.) to communicate, to transmit RAGIRTIN (t.) dayanmak, kaldÈrabilmek (f.) soutenir, endurer, supporter (î.) to bear, to endure, to withstand RAGIRTIN (t.) tutuklama (f.) arrestation, arrêt (î.) arrestation, arrest RAGIRTIN (t.) tutuklamak, tevkif etmek (f.) arrêter (î.) to arrest RAGIRTNAME (t.) tevkif, tutuklama müzekkeresi (f.) mandat d’arrêt (î.) arrest warrant RAGIRTXANE (t.) tevkif evi (f.) maison d’arrêt (î.) house of detention RAHI…TIN (t.) tutmak, kapmak, kaldÈrmak (f.) saisir, prendre (î.) to take, to lift, to catch RAHI…TIN HEV (t.) kapÈÒmak, güreÒmek (f.) lutter, s’en prendre l’un à l’autre (î.) to come to blows (with), to wrestle RAJÊR (t.) tebaa, uyruk (f.) ressortissant, sujet (î.) subject, national RAJÊR (1), BINDEST (t.) ezilen, tebaa (f.) dominé, opprimé (î.) dominated, oppressed RAJOR, DESTHILATDAR (t.) hakim, efiemen
(f.) dominant (î.) dominating, ruling 5983- RAMEDANDIN (t.) yatÈrmak (f.) coucher, étendre (î.) to lay down, to spread out (vt) 5984- RAMEDÎN, XWE RAME-
DANDIN (t.) yatmak, uzanmak (f.) se coucher, s’étendre (î.) to lie down, to stretch out (vi) 5985- RAN, bnr. HÊT 5986- RAN, HÊT (t.) but (f.) cuisse (î.) thigh 5987- RAPERÎN, bnr. SERXWE-
RABÛN 5988- RAPÊÇAN, bnr. HILMI…TIN 5989- RASER (t.) üzeri, üzerinde, üst (yukarÈ)
taraf (f.) sur, au-dessus (î.) on, on top 5990- RASER, ÊFZ (t.) yukarÈ, üst (f.) haut, partie haute, supérieure (î.) top, upper part 5991- RAST KIRIN (t.) düzeltmek, tashih etmek (f.) corriger (î.) to correct, to proof read 5992- RASTANDIN (t.) 1)tasdik, onay, 2) tasdik etme,
onaylama (f.) ratification, certification,
confirmation (î.) ratification, confirmation 5993- RASTANDIN (birastîne) (t.) tasvip etmek, onaylamak (f.) ratifier, certifier (î.) to ratify; to certify 5994- RASTANDINA BIRYAREKÊ,
5995-
5996-
5997-
5998-
5999-
RASTANDINA BIRYARÊ (t.) bir kararÈn onayÈ, kararÈn onayÈ (f.) ratification d’une décision (î.) ratification of a decision RASTANDINA BIRYARÊ, bnr. RASTANDINA BIRYAREKÊ RASTANDÎ (t.) onaylanmÈÒ, tasdik edilmiÒ (f.) ratifié, certifié (î.) ratified, certified RASTÎHEVHATINA DENGDARAN (t.) kesinti (f.) hiatus (î.) break RASTKER (t.) düzeltici, tashihci (f.) correcteur (î.) proof-reader RASTKIRIN (t.) düzeltme, tashih (f.) correction
(î.) proof-reading 6000- RASTNIVÎSÎN (t.) imla, imla kurallarÈ (f.) orthographe (î.) orthography 6001- RAV (t.) 1) paralel çizgi, 2) saf (f.) 1) lignes parallèles, 2) rang (î.) 1) parallel lines, 2) row 6002- RAV (t.) toplu av, saf kurarak avlanmak (f.) chasse collective (î.) collective hunting 6003- RAV HILANÎN (t.) hayvan izi sürmek (f.) suivre la trace d’une bête (î.) tracking an animal 6004- RAVE (t.) açÈklama, yorum (f.) explication, commentaire (î.) explanation, comment 6005- RAVE KIRIN (t.) açÈklamak, izah etmek (f.) expliquer, (î.) to explain, 6006- RAVRAVÎ (t.) paralel çizgili kumaÒ (f.) tissu à rayures parallèles (î.) cloth with a pattern of parallel
lines 6007- RAWE (t.) kip (f.) mode (î.) mood 6008- RAWES (t.) durak (f.) arrêt (î.) (bus) stop 6009- RAWESTAN, bnr. VEWES-
TAN 6010- RAWESTÎN (t.) durgunluk (f.) stagnation (î.) stagnation 6011- RAWESTÎN, bnr. WESTÎN 6012- RAWESTÎNA ABORÎ (t.) ekonomik durgunluk (f.) stagnation économique (î.) economic stagnation 6013- RAWE…ANDIN, HEJANDIN (t.) sallamak (f.) secouer, ébranler (î.) to shake, to shake up 6014- RAWEYA BILANÎ (t.) dilek kipi (f.) mode subjonctif (î.) subjunctive mood 6015- RAWEYA FERMANÎ (bimî-
ne) (t.) emir kipi (f.) mode impératif (î.) imperative mood 6016- RAWEYA HEKÎNÎ (teÒe 1. EZÊ BIMAMA, teÒe 2. EZÊ MABIWAMA) (t.) Òart kipi (f.) mode conditionnel
(î.) conditional mood 6017- RAWEYA PÊ…KER (t.) bildirme kipi (f.) mode indicatif (î.) indicative mood 6018- RAWIR (t.) av hayvanÈ (f.) gibier (î.) game animal, guarry 6019- RAXA QE…AHIYÊ (t.) buzul yatafiı (f.) névé (î.) firn field (firn basin, nevé) 6020- RAXER (t.) sergi, mefruÒat (f.) ameublement (î.) carpets 6021- RAXISTINA RÛPELAN (t.) sayfa düzenleme (f.) mise en page (î.) make-up, lay -out 6022- RAZÎ, bnr. XO…NÛD 6023- REBEN (t.) rahib (f.) moine (î.) monk (m.), nun (f.) 6024- REDAKTOR (t.) redaktör (f.) rédacteur (î.) redactor, editor 6025- REFERANDUM (t.) referandum (f.) référendum (î.) referendum 6026- REH (t.) kök (f.) racine (î.) root 6027- REH Û DAMARÊN DIRAN (t.) diÒ sinir ve damarlarÈ (f.) nerfs et vaisseaux sanguins (î.) nerves and blood vessel 6028- REH, bnr. RA 6029- REHA BÎNAHIYÊ (t.) görme siniri (f.) nerf optique (î.) optic nerve 6030- REHA BÛN (t.) kurtulmak (f.) être libéré, être sauvé (î.) to be freed 6031- REHÊ BIHÎSTINÊ (t.) iÒitme siniri (f.) nerf auditif (î.) auditory nerve 6032- REHISTIN (t.) açmak, yeÒermek (f.) s’épanouir, s’ouvrir (î.) to bloom, to open up 6033- REK (t.) doldurmada kullanÈlan küçük
taÒ ve çamur ya da çimento karÈÒÈmÈ, ara dolgu (f.) remplissage (î.) filling 6034- REKEH, QEFES (t.) kafes
(f.) cage (î.) cage 6035- REKEHA SÎNG, bnr. SEPETA
SÎNG 6036- REML, FAL (t.) fal (f.) bonne aventure (î.) one’s fortune 6037- REMLDAR: kesê ku remlê
diavêje (t.) falcÈ (f.) diseur de bonne aventure (î.) fortune-teller 6038- RENDE (t.) rende (f.) rabot (î.) carpenter’s plane 6039- RENG, bnr. GON 6040- RENGDÊR (t.) sÈfat (f.) adjectif (î.) adjective 6041- RENGDÊRA ÇAWAHÎN (t.) niteleme sÈfatÈ (f.) adjectif qualificatif (î.) qualifying adjective 6042- RENGDÊRA JIMARÎN (t.) sayÈ sÈfatÈ (f.) adjectif numéral (î.) numeral adjective 6043- RENGDÊRA NÎ…ANDANÊ (t.) iÒaret sÈfafÈ (f.) adjectif démonstratif (î.) demonstrative adjective 6044- RENGDÊRA PÊVEBER (t.) yüklem sıfat (f.) adjectif atribut (î.) attributive adjective 6045- RENGDÊRA PIRSIYARKÎ (t.) soru sÈfatÈ (f.) adjectif interrogatif (î.) interrogative adjective 6046- RENGDÊRÊN JIMARÎN (t.) sayÈ sÈfatlarÈ (f.) adjectifs numéraux (î.) numeral adjectives 6047- RENGDÊRÊN JIMARÎN ÊN
BINGEHÎN (t.) asal sayÈ sÈfatlarÈ (f.) adjectifs numéraux cardinaux (î.) cardinal numeral adjectives 6048- RENGDÊRÊN JIMARÎN ÊN
RÊZÎN (t.) sÈra sayÈ sÈfatlarÈ (f.) adjectifs numéraux ordinaux (î.) ordinal numeral adjectives 6049- RENGDÊRÊN NEBINAV-
KIRÎ (t.) belgisiz sÈfatlar (f.) adjectifs indéfinis (î.) indefinite adjectives 6050- RENGDÊRÊN NÎ…ANDANÊ (t.) iÒaret sÈfatlarÈ (f.) adjectifs démonstratifs (î.) demonstrative adjectives 6051- RENGDÊRÊN PIRSIYARKÎ (t.) soru sÈfatlarÈ
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 329 •
(f.) adjectifs interrogatifs (î.) interrogative adjectives 6052- RENGDÊRÊN XWEDÎTIYÊ (t.) mülkiyet sÈfatlarÈ (f.) adjectifs possessifs (î.) possessive adjectives 6053- RENGÊ ZIRINCÎ (t.) kurÒun rengi, kurÒuni (f.) gris, gris de plomb (î.) lead colored, gray 6054- RENÎ, bnr. BERFENDE 6055- RENÎ, bnr. BERFENDE 6056- RENÛ, bnr. BERFENDE 6057- REQ (t.) sert (f.) dur (î.) hard, toug, stiff 6058- REQ, KÛSIYÊ AVÊ (t.) su kaplumbafiasÈ (f.) tortue d’eau (î.) turtle 6059- REQEME…N, ME…KÊ ZIWA
6073- RE…MAL (t.) karaçadÈr (f.) tente noire (î.) black tent 6074- RE…MAL, bnr. KON 6075- RE…RE…K, HEFSÛDANK (t.) çörek otu (f.) carvi, cumin des prés (î.) caraway seeds (l.) nigella sativa 6076- REVANDÎ (t.) kaçÈrÈlan kÈz (f.) fille enlevée (î.) kidnapped girl, eloping girl 6077- REVD, RIVD (t.) gurup (f.) groupe (î.) group, set 6078- REVÎ (t.) binek hayvanlarÈnÈn kÈrda
kendi baÒÈna baÒÈboÒ kalanlar (f.) chevaux sauvages (î.) wild horses
(hiÒk) (t.) kuru tulum (f.) outre sèche (î.) animal skin made into a bag 6060- RETÎNA, bnr. TORA ÇAV 6061- RE… (t.) kara (f.) noir (î.) black 6062- RE… Û PE… (t.) korkuluk (f.) épouvantail (î.) scarecrow 6063- RE… Û PE… KIRIN, çav tirsan-
din (t.) ürkütmek (f.) brandir l'épouvantail (î.) to scare 6064- RE…ANDIN (bireÒîne!) (t.) serperek sulamak (f.) arroser (î.) to water, sprinkle 6065- RE…BELEK (t.) metin, yazÈ (f.) texte, écrit (î.) text, writing 6066- RE…BEND, DAFIK (t.) kuÒ tuzafiÈ (f.) piège à oiseaux (î.) bird-trap 6067- RE…BÎN, bnr. BEDBÎN 6068- RE…E (t.) korkuluk (f.) épouvantail (î.) scarecrow 6069- RE…ÊLE, bnr. CÎQ 6070- RE…HÊLE, bnr. CÎQ 6071- RE…IKA ÇAV, ÎRIS (t.) iris (f.) iris (î.) iris 6072- RE…I…, RI…Ê…K (t.) kÈsa süreli hafif yafimur (f.) pluie fine de courte durée (î.) shortlived drizzle (of rain)
6079- REVOK (t.) aynÈ kÈzÈ tekrar kaçÈran erkek (f.) homme qui enlève pour la
deuxième fois la même fille (î.) a man who elopes twice with
the same girl 6080- REWA (t.) meÒru (f.) légitime (î.) legitimate 6081- REWA (t.) nem (f.) humidité (î.) humidity, dampness 6082- REWAHÎ (t.) meÒruiyet (f.) légitimité (î.) legitimacy 6083- REWAL, BÊMÛ (t.) tüysüz (f.) imberbe (î.) beardless, cleanshaven 6084- REWEND (t.) göçebe (f.) nomade (î.) nomad 6085- REWIQÎN, bnr. …EWIBÎN 6086- REWREWK (t.) gözleri kararma, sanrÈ (f.) hallucination (î.) hallucination 6087- REWT (t.) uzun sÈrÈk (f.) long bâton, longue perche (î.) long pole, long stick 6088- REW… (t.) durum, hal (f.) état (î.) state, condition 6089- REW…A AWARTE (t.) istisnaî durum (f.) état d'exception (î.) state of emergency 6090- REW…A BINAVKIRÎ
• 330 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) belirlilik durumu (f.) état défini (î.) definite state (of nouns) 6091- REW…A NEBINAVKIRÎ (t.) belirsizlik durumu (f.) état indéfini (î.) indefinite state 6092- REW…ÎN (t.) durumsal (f.) circonstanciel (î.) circumstancial 6093- REX HÊL 6094- REXCENCER, bnr. LING 6095- REXÊ CENCERÊ (t.) kÈzaklar (f.) traîneaux de la batteuse (î.) wooden or metallic cart used
to transport thresher 6096- REXGERDÛM, bnr. ARÊX 6097- REXNE (t.) eleÒtiri, tenkit (f.) critique (î.) criticism 6098- REXT (t.) donanÈm (f.) agrès, cartoucherie (î.) apparatus, cartridge belt 6099- REXTIK, bnr. DOLMIK 6100- REYÎVAN, SELWAN, SAL-
WAN (t.) deve çobanÈ (f.) chamelier, gardien du trou-
6101-
61026103-
6104-
6105610661076108-
6109-
peau de chameaux (î.) camel driver, cameleer REZ (t.) bafi (f.) vignoble (î.) vineyard REZÛK, bnr. FIRIZ RÊ VEKIRIN (t.) niÒanlÈ erkefiin niÒanlÈlÈk döneminde kÈz evini ziyaret için hediye göndererek izin istemesi (f.) cadeau envoyé par le fiancé pour obtenir la permission de rendre visite à la maison de la fiancée (î.) gift sent by the fiancé to obtain permission to visit his fiancée's home RÊBAR, RÊBIWAR (t.) geçit (f.) passage (î.) passage, passageway, mountain pass RÊBER, bnr. SERGEVAZ RÊBERÊ BÊÇAREYAN, bnr. DELÎLÊ HEYIRIYAN RÊBIWAR, bnr. RÊBAR RÊÇ, …OP (t.) iz (f.) trace (î.) track, trace RÊHESIN (t.) demir yolu (f.) chemin de fer (î.) railway
6110- RÊL, li Hekariyan nêr e. (t.) sÈk orman (f.) forêt (î.) woods, forest 6111- RÊL, mê (t.) koru (f.) bois (î.) small wood, grove 6112- RÊMAN (t.) kavram, mefhum (f.) notion (î.) notion, concept 6113- RÊSÎN, bnr. RISTIN 6114- RÊV, bnr. BERZIK 6115- RÊVEKIRINÎ (t.) niÒanlÈ erkefiin niÒanlÈlÈk döne-
6116-
6117-
6118-
6119-
61206121-
6122-
6123-
6124-
6125-
6126-
6127-
minde niÒanlÈsÈnÈn ziyaretine iliÒkin izin (f.) permission obtenue par le fiancé pour rendre visite à la maison de la fiancée (î.) permission given to the fiancé to visit his fiancée's home RÊVIN (t.) kirli (f.) sale (î.) dirty RÊVIN KIRIN (t.) kirletmek (f.) salir, souiller (î.) to make dirty, soil RÊWAS, RÛBÊS (t.) ravent, okçul (f.) rhubarbe (î.) rhubarb RÊWINGÎ, RÊWÎ (t.) yolcu (f.) voyageur (î.) traveller RÊWÎ, bnr. RÊWINGÎ RÊX, RÎX (t.) büyük baÒ hayvan gübresi (f.) bouse (î.) cow dung, cowpatty RÊXISTIN (t.) teÒkilat, örgüt (f.) organisation (î.) organization RÊXISTINA PLANKIRINÊ YA DEWLETÊ (t.) devlet planlama teÒkilatÈ (f.) commissariat national du Plan (î.) state planning commission RÊZ, QOR (t.) dizi, sÈra (f.) rang, rangée (î.) row, line, rank RÊZE (t.) dizi (f.) série (î.) series RÊZEFÎLM (t.) dizi film (f.) feuilleton, films à épisodes (î.) serial RÊZENIVÎSAR (t.) seri yazÈ, dizi yazÈ
(f.) feuilleton (î.) series 6128- RÊZIK (î.) alınlık (f.) diadème, frontal (î.) diadem 6129- RÊZIK (t.) gelenek (f.) tradition, us (î.) tradition, custom 6130- RÊZIMAN (t.) gramer (f.) grammaire (î.) grammar 6131- RÊZIMANA KURDÎ (t.) Kürtçe grameri (f.) grammaire kurde (î.) Kurdish grammar 6132- RIHA ZER, KOKA ZER (t.) hint safranÈ (f.) curcuma, safran des Indes (î.) turmeric 6133- RIHAN (t.) reyhan, feslefien (f.) basilic (î.) basil (l.) ocimum basilicum 6134- RIHETÎ, bnr. KOVIK 6135- RIK (t.) inat (f.) obstination, entêtement (î.) obstinacy, stubborness 6136- RIKDAR (t.) inatçÈ (f.) obstiné, têtu, entêté (î.) obstinate, stubborn 6137- RIKRIKANDIN (t.) çatÈrdatmak (f.) claquer (î.) to clatter 6138- RIM, NIZE, TEBER (t.) mÈzrak (f.) lance (î.) spear 6139- RIMBAZ (t.) mÈzrakçÈ (f.) lancier, lanceur (î.) lancer, thrower 6140- RIMÊ MAZOR, bnr. MAZOR 6141- RIMÊLE, bnr. QITIK 6142- RISAS, ZIRINC (t.) kurÒun (f.) plomb (î.) lead 6143- RISIL (t.) ev içinde, dizboyu bir duvarla
çevrili olup hububata ayrÈlmÈÒ yer (f.) aire d’emmagasinage des céréales, entourée d’un muret (î.) cereal storage area enclosed by low wall 6144- RIST, ÇASIR (t.) keçi kÈlÈndan örülmüÒ çadÈr halatÈ (f.) corde en poils de chèvre qui passe en-dessous de la toile de la
6145-
6146-
6147-
6148-
6149-
6150-
615161526153-
61546155-
6156-
6157-
61586159-
61606161-
6162-
61636164-
tente et la fixe au piquet (î.) rope made of goat's hair passing under the tent's canvas and tying it to the stake RISTA KAMÊ (t.) çekme zinciri (f.) chaîne de traction (î.) traction chain RISTIK (t.) kolye (f.) collier, chaîne (î.) necklace RISTIN (t.) efiirmek (f.) filer (î.) to spin RISTIN, RÊSÎN (t.) efiirmek, ifimek (f.) filer la laine (î.) to spin RISWAYÎ (t.) rezil (f.) infâme, vil (î.) vile, infamous RITAM (t.) sulu çamur, balçÈk (f.) boue, bourbe (î.) wet clay, mud RI…Ê…K, bnr. RE…I… RIVD, bnr. REVD RIVÊN, RIVÎN, PÊTÎ (t.) alev (f.) flamme (î.) flame RIVÎN, bnr. RIVÊN RIXTAN (t.) koÒum (f.) harnachement (î.) harness RIYA AVIKÊ (t.) spermatik kanalÈ (f.) conduit séminal (î.) spermatic duct RIZ, BIRINC (t.) pirinç (f.) riz (î.) rice RIZ, bnr. BIRINC RIZDE, RIZDEÇIYA (t.) silsile, sÈra sÈra dafi (f.) chaîne de montagne (î.) mountain chain RIZDEÇIYA, bnr. RIZDE RIZYANE, CEHCEHIK (t.) rezene (f.) fenouil (î.) common fennel (l.) foeniculum vulgare RÎÇAL (t.) örgülü peynir (f.) fromage fondu et tressé (î.) melted and braided cheese RÎK, bnr. XÎZ RÎP (t.) hile (f.) astuce, supercherie, tricherie (î.) trick, cheating
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 331 •
6165- RÎSPÎ (t.) ak sakallÈ, saygÈn (f.) barbe blanche, respectable (î.) white bearded, respected 6166- RÎS (t.) yün iplifii (f.) fil de laine (î.) yarn 6167- RÎ…E (t.) kökçük, ince kök teli (f.) radicelle (î.) radical, rootlet 6168- RÎ…IK (t.) saçak (f.) frange (î.) fringe 6169- RÎ…Î (t.) saçak (f.) frange (î.) fringe 6170- RÎX, bnr. RÊX 6171- ROHILAT, bnr. NÎVRO 6172- ROJA DIN, bnr. ADINÊ ROJÊ 6173- ROJANE, bnr. HERROÎJ 6174- ROJANÎ, YEWMIYE (t.) yevmiye, gündelik (f.) salaire journalier (î.) daily pay, day’s wages 6175- ROJHELAT, bnr. XAWER 6176- ROJÎN, KULEK (t.) aydÈnlanma bacasÈ (f.) ouverture pratiquée dans le
6177-
6178-
6179-
6180-
6181-
toit pour l’éclairage (î.) aperture in a roof to give light ROJNAME (t.) gazete (f.) journal (î.) newspaper ROJNAMEVAN (t.) gazeteci (f.) journaliste (î.) journalist ROJNAMEVANÎ (t.) gazetecilik (f.) journalisme (î.) journalism ROPORTAJ (t.) röportaj (f.) reportage (î.) report, interview ROTIK
(t.) çubuk (f.) baguette (î.) stick 6182- ROVÎ (berbûrî) (t.) düfiün alayÈ öncesi gelin evine
6183-
618461856186618761886189-
6190-
6191-
6192-
61936194-
6195-
6196-
• 332 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
gönderilen haberci erkek (f.) homme chargé d’aller chercher la mariée chez ses parents (î.) man responsible for fetching the bride from her home RÛ (t.) yüz (f.) face (î.) face RÛ, bnr. DÊM RÛBAR, bnr. ÇEM RÛBÊS, bnr. RÊWAS RÛÇIKANDIN, bnr. PIRÇIKAN RÛHEVÎRK, bnr. MI…ÛD RÛKURKIRINA ZAVA/Ê (t.) damat traÒÈ (f.) cérémonie du rasage de la barbe du marié (î.) ceremony of shaving the bridegroom RÛMET (t.) defier (f.) valeur (î.) value RÛN (t.) yafi (f.) beurre fondu (î.) melted butter RÛNÊ BIHARÊ, RÛNÊ KIZINÊ (t.) ilkbahar tereyafiÈ (f.) beurre du printemps (î.) spring butter RÛNÊ KIZINÊ, bnr. RÛNÊ BIHARÊ RÛNI…TEK (t.) sÈra (f.) banc (î.) bench RÛNI…TIN, DANI…TIN (t.) oturum, celse (f.) session (î.) session RÛPEL RAXISTIN (t.) sayfa düzenlemek
(f.) mettre en page (î.) to make up, to lay-out 6197- RÛPELRAXER (t.) sayfa düzenleyici (f.) metteur en page (î.) (page maker), compositor 6198- RÛPELRAXERÎ (t.) sayfa düzenleyicilik (f.) métier de metteur en page (î.) compositorship 6199- RÛSIKÎN, …ÎN BÛN (t.) yeÒermek, bitmek (f.) pousser, grandir (î.) to grow (of plants) 6200- RÛV, bnr. BERZIK 6201- RÛVIYA BADAYÎ (t.) kÈvÈrÈm bafiÈrsak (f.) iléon (î.) ileum 6202- RÛVIYA BIRÇÎ (t.) boÒ bafiÈrsak (f.) jejunum (î.) jejunum 6203- RÛVIYA DAWÎN, TOR-
TORÎK (t.) rektum, gödün (f.) rectum (î.) rectum 6204- RÛVIYA KOR (t.) kör bafiÈrsak (f.) caecum (î.) cecum, caecum 6205- RÛVIYA STÛR (t.) kalÈn bafiÈrsak (f.) gros intestin (î.) large intestine 6206- RÛVIYA ZÊDE, bnr.
APANDÎS 6207- RÛVIYA ZIRAV (t.) ince bafiÈrsak (f.) intestin grêle (î.) small intestine 6208- RÛVÎ (t.) bafiÈrsak (f.) intestin (î.) intestine 6209- RÛYÊ ZINAR (t.) kayalÈk cephe (f.) paroi raide, abrupte (î.) rock face (steep face)
(t.) zenginlik, rahatlÈk, divan (f.) richesse, confort (î.) wealth , comfort, riches
S 6210- SA XWÊ DIKE, bnr. BEQA
DIXESÎNE 6211- SAFIRÎ : zerê vekirî (t.) açÈk sarı (f.) jaune clair (î.) light yellow 6212- SAFÎ (t.) net (f.) net (î.) net 6213- SAHÎ, bnr. SAYÎ 6214- SAKAR (t.) saman taÒÈmada kullanÈlan
62156216-
6217-
6218-
6219-
6220-
62216222-
6223-
6224-
6225-
6226-
62276228-
çok büyük sepet (f.) hotte généralement utilisée dans le transport de la paille (î.) basket carried on one’s back for transport of straw SAL, bnr. SEL SALA BUDCEYÊ (t.) bütçe yÈlÈ (f.) année budgétaire (î.) budget year SALAR (t.) baÒ kumandan (f.) commandant en chef (î.) commander in chief SALEB (t.) salep (f.) orchis (î.) orchis SALIXDAN (t.) tanÈmlamak, tarif etmek, izah etmek, (f.) décrire, expliquer (î.) to describe, to explain SALMIDÊR: salek seranser (t.) tüm bir yÈl, yÈl boyunca (f.) toute une année (î.) throughout the year, all year long SALNAME, bnr. KOVARA SALANE SALOX (t.) haber, malumat (f.) renseignement, information (î.) intelligence, information SALOXDAR (t.) malumat sahibi (f.) informé, avisé (î.) informed SALOXDÊR (t.) muhbir, bilgi veren (f.) informateur (î.) informer, informant SALOXGÊR (t.) istihbaratçÈ (f.) agent de renseignement (î.) intelligence agent SALOXGÊRÎ (t.) istihbarat (f.) renseignement (service) (î.) intelligence service SALWAN, bnr. REYÎVAN SAMAN
6229- SAP, KULÊ… (t.) kÈrÈlmamÈÒ kuru ot (f.) herbe sèche non hâchée (î.) unchopped dry grass 6230- SAQ (t.) tozluk (f.) guêtre, jambière (î.) gaiter 6231- SARINC (t.) sarnÈç (f.) citerne (î.) water tank 6232- SARIYA SIBÊ, bnr. SARÎSIBE 6233- SARÎSIBE, SARIYA SIBÊ (t.) fecir, gün açÈmÈ (f.) aube, pointe du jour (î.) dawn 6234- SARMAL, bnr. SERÇIMIKA
GUH 6235- SATIL (t.) bakraç (f.) petit seau en cuivre (î.) copper bucket 6236- SATILA DARÎN, bnr. ELBIK 6237- SATILCANÎ, bnr. SETLICAN 6238- SATILÎ, bnr. ÇERXETÛN 6239- SATIR, bnr. SATORE 6240- SATIRCEMÎ, bnr. SETLICAN 6241- SATOR, bnr. SATORE 6242- SATORE, SATOR, SATIR (t.) satÈr (f.) coutelas (î.) cleaver, butcher’s knife 6243- SAVARÊ HÛR, bnr. SINDIK 6244- SAW, tirsa mezin (t.) dehÒet (f.) frayeur, terreur (î.) fright, terror 6245- SAWÊR (t.) hayal (f.) imagination (î.) imagination 6246- SAYE, SÎH, SÎBER (t.) gölge (f.) ombre (î.) shadow, shade 6247- SAYEWER, SÎDAR, BI SÎ, BI
6248-
6249-
6250-
6251-
SAYE (t.) gölgesi olan, gölgeli (f.) ombragé (î.) shady, shaded SAYÎ, SAHÎ (t.) açÈk (hava) (f.) clair, pur, limpide (î.) clear, limpid, pure (sky) SED, KOS (t.) bir sürüm hattÈ (f.) sillon (î.) furrow SEDEFA DIRAN (t.) emaye (f.) émail (î.) enamel SEDEM
(t.) neden (f.) cause, motif (î.) cause 6252- SEDEMÎ (t.) nedensel (f.) causal (î.) causal 6253- SEDEMKAR (t.) ettirgen (f.) causatif (î.) causative 6254- SEDSAL, bnr. BABELÎSK 6255- SEFÎR, bnr. BALYOZ 6256- SEGMAN : nîÒangirê baÒ (t.) niÒancÈ (f.) bon tireur (î.) sharpshooter 6257- SEGMAN, bnr. NÎ…ANGIR 6258- SEHGURA SIBÊ, SEWGURÎ (t.) alaca karanlÈk, fecir (f.) entre chien et loup (î.) in the dusk, the twilight 6259- SEKINÎN, bnr. WESTÎN 6260- SEKLAWÎ (t.) bir cins asil at (f.) une race de pur-sang arabe (î.) a race of purebred arab horse 6261- SEKRETER (t.) sekreter (f.) secrétaire (î.) secretary 6262- SEKÛYA BENDERÊ (t.) rÈhtÈm (f.) quai (î.) quay, embankment 6263- SEL, SAL (t.) geniÒ yayvan büyük taÒ (f.) bloc de pierre large et plat (î.) large flat stone block 6264- SELB, SEPL, DARCÊRK,
XEREK (t.) su, taÒ, v.b hayvanla taÒÈmada
kullanÈlan askÈ (f.) cadre de bois que l’on met sur
62656266-
6267-
62686269-
6270-
le dos des bêtes de somme pour le transport d'eau, de pierres etc (î.) wooden frame which is put on packsaddle to carry water, stones etc. SELBÎ, bnr. SERWÎ SELEM (t.) peÒin parayla veresiye mal almak (f.) achat à terme payé plusieurs mois d'avance (î.) forward purchase paid several months in advance SELIK (t.) sepet (f.) panier (î.) basket SELWAN, bnr. REYÎVAN SEMASÎ (t.) köpek balıfiı (f.) requin (î.) (dogfish) shark SEMAWER
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 333 •
(t.) semaver (f.) samovar (î.) samovar 6271- SEMEN, ASMÎN, YASEMEN (t.) yasemin (f.) jasmin (î.) jasmine 6272- SEMT (t.) ihtiyat (f.) prudence, précaution (î.) prudence, precaution 6273- SEMTÎ (t.) ihtiyati (f.) conservatoire (î.) precautionary 6274- SENG, SENGÎNÎ, GIRANÎ (t.) afiÈrlÈk (f.) poids (î.) weight 6275- SENGANDIN, bnr. SENGÎN 6276- SENGER (t.) mevzi (f.) position (î.) position 6277- SENGER, bnr. ÇEPER 6278- SENGÎN, bnr. BI SENG 6279- SENGÎN, SENGANDIN (t.) tartmak (f.) peser (î.) to weigh 6280- SENGÎNÎ, bnr. SENG 6281- SEPETA SÎNG, QEFESA
6282628362846285-
6286-
62876288-
6289-
6290-
6291-
SÎNG, REKEHA SÎNG (t.) göfiüs (f.) thorax (î.) thorax SEPÎTK, bnr. ARÎK SEPL, bnr. SELB SER DEV KIRIN, bnr. DERNIXÛN SERAC : kesê ku zînan çêdike (t.) saraç (f.) sellier (î.) saddler SERAD (t.) tane, saman v.b elemede kul lanÈlan iri gözlü elek (f.) tamis à grosses mailles servant à séparer le grain de la paille (î.) wide meshed sieve used to separate the grain from the straw SERANSER, bnr. SERTASER SERAV (t.) ilk sulama (f.) premier arrosage d’un jardin (î.) first watering of a garden SERAV (t.) yafimur sonrasÈ ekim (f.) semailles d’après les pluies (î.) sowing after rainfall SERAV KIRIN (t.) ilk sulamak (f.) arroser un jardin pour la première fois (î.) to water a garden for the first time SERAY
(t.) saray (f.) palais (î.) palace 6292- SERBAJAR, bnr. PAYTEXT 6293- SERBAJAR, PAYTEXT (t.) baÒÒehir, baÒkent (f.) capitale (î.) capital city 6294- SERBAN, bnr. BAN 6295- SERBAZ (t.) er, nefer (f.) soldat (î.) soldier 6296- SERBEND : serekê mufrezê (t.) müfreze komutanÈ (f.) commandant d’un détache-
ment (î.) commander of a detachment 6297- SERBIXWE (t.) bafiÈmsÈz (f.) indépendant (î.) independent 6298- SERBIXWEYÎ (t.) bafiÈmsÈzlÈk (f.) indépendance (î.) independence 6299- SERCÊZ, SER…Û… (t.) rüzgarda savurulduktan sonra
6300-
6301-
6302-
63036304-
6305-
6306630763086309-
6310-
• 334 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
temiz hububat kümesi (f.) amas de grains les mieux séparés de la paille après l’éventage (î.) heap of best grain separated from straw after winnowing SERÇIMIKA GUH, SARMAL (t.) kulak kepçesinin kÈvrÈk dÈÒ dÈÒlafiÈ (f.) hélix (î.) helix SERÇOK, SERJINÛ, KE…KA ÇOKÊ, ÇORTANOK, KASIKA ÇOKÊ, KODIKA ÇOKÊ (t.) diz kapafiÈ (f.) rotule (î.) patella, kneecap SERDERÎ (t.) üst eÒik (f.) linteau (î.) lintel SERDEV, bnr. ZIKKI…KÎ SERDEVKA MADÊ, A…IKÊ (t.) mide afizÈ (f.) cardia (î.) cardiac orifice SERDILK (t.) aziz, sevgili (f.) favorite, chérie (î.) favorite, beloved, cherished SERDÎWAR, bnr. QOMAX SEREJIN, bnr. SERSPÎ SEREKBELEDIYE, bnr. …AREDAR SEREKDEWLET (t.) devlet baÒkanÈ (f.) chef d'état (î.) head of state SEREKÊ SERKANTIYA GI…TÎ
(t.) genel kurmay baÒkanÈ (f.) chef d’état-major général (î.) chief of genral staff 6311- SEREKKOMAR (t.) cumhurbaÒkanÈ (f.) président de la république (î.) president of republic 6312- SEREKWEZÎR (t.) baÒbakan (f.) premier ministre (î.) prime minister 6313- SERENAV (t.) özel isim (f.) nom propre (î.) proper noun 6314- SERFERMANDAR (t.) baÒkomutan (f.) commandant en chef (î.) commander-in-chief 6315- SERFERMANDARÎ (t.) baÒkomutanlÈk (f.) commandement en chef (î.) chief command 6316- SERFERMANDER (t.) baÒkomutan (f.) commandant en chef (î.) commander-in-chief 6317- SERÊ GIR (t.) dafi tepesi (f.) dôme montagneux (î.) rounded mountain top 6318- SERÊ GIRÊ, bnr. KOP 6319- SERÊ KERIYÊ, bnr. SERGELÎ 6320- SERFIRAZÎ (t.) zafer (f.) victoire (î.) victory 6321- SERGELIYA XEZALAN,
XEZALA SERÊ GELE (t.) geyik sürüsünün baÒÈnÈ çeken
geyik (f.) gazelle ou chevreuil menant
6322-
6323-
63246325-
6326-
6327-
un harpail (fig.) reine des gazelles (î.) gazelle or roebuck leading a herd, bellwether (fig.) SERGELÎ, SERÊ KERIYÊ (t.) sürü öncüsü (f.) chef d’un troupeau, d’un harpail (î.) leader of a herd, bellwether SERGERDAN (t.) ÒaÒkÈn, baÒÈ dönen (f.) étourdi, désorienté (î.) heedless, scatter brained SERGERDAN, bnr. SERGIRDAN SERGEVAZ (t.) önder, lider (f.) leader, dirigeant (î.) leader SERGEVAZ, RÊBER, MEZIN (t.) lider, büyük (f.) leader, chef (î.) leader, chief SERGEVAZÎ (t.) önderlik, liderlik (f.) direction, qualité de leadership
(î.) leadership 6328- SERGEWAZ (t.) devlet büyüfiü, önder (f.) chef, chef d'Etat (î.) chief, Head of State 6329- SERGEWER, MALMEZIN,
(î.) to form ears (filling up of see63426343-
TORIN (t.) asilzade (f.) noble (î.) noble 6330- SERGÊJ, bnr. SERSEM 6331- SERGIRDAN, SERGERDAN (t.) baÒÈ dönen, sersem (f.) qui a la tête qui tourne, ivre,
6332-
6333-
6334-
6335-
6336-
6337-
6338-
6339-
6340-
6341-
grisé (î.) giddy, perplexed, bewildered, stunned, drunk SERGIRÊDAN (t.) baÒbafiÈ (gelin baÒÈnÈ bafilayana verilen hediye) (f.) cadeau offert à celui ou celle qui place la coiffe de la mariée (î.) present given to the person who places the crown on the bride's head SERGUZE…T, SERPÊHATÎ (t.) serüven (f.) aventure (î.) adventure SERHENG (t.) albay (f.) colonel (î.) colonel SERHEVDE : pozdaxî, eyba kesekî ku dikarin bidin rûyê merivekî wî SERHEVDE, POZDAXÎ, QAR (t.) ayÈbını yüzüne vurma (f.) reproche (î.) reproach SERHÊLIK (t.) erbezi üstü (f.) épididyme (î.) epididymis SERHÊ…Î, singê kêlekê yê kon (t.) çadÈrÈn bafilandÈfiÈ kenar kazÈfiÈ (f.) un des quatre pieux principaux où l'on attache les cordages d'une tente (î.) one of the four main poles to which the tent's ropes are tied, side stake (of tent) SERHÊWÎ (t.) kuma üstüne giden (evlenen) (f.) mariage d'une femme avec un homme déjà marié (î.) second wife of a married man SERHI…KÎ (t.) kalÈnkafalÈlÈk (f.) entêtement (î.) stubbornness SERIDÎN, …ÎRIK GIRTIN (t.) baÒaklanmak, baÒafiÈn sütle dolgunlaÒmasÈ (f.) former des épis, emplissage du tégument du grain
6344-
634563466347-
6348-
6349-
6350-
6351-
6352-
6353-
6354-
6355-
6356-
6357-
63586359-
6360-
d's integument) SERJINÛ, bnr. SERÇOK SERÎ (t.) baÒ, kafa (f.) tête (î.) head SERÎ GIRÊDAN (t.) baÒÈnÈ bafilamak (evlendirmek) (f.) marier (î.) to arrange a marriage SERÎHILANÎN, bnr. SERXWERABÛN SERÎHILDAN, bnr. SERXWERABÛN SERKAN (t.) kurmay (ünvan) (f.) membre d'etat-major (î.) staff member SERKANTIYA GI…TÎ (t.) genel kurmay (f.) état-major général (î.) general staff SERKANTÎ (t.) kurmay, kurmaylÈk (f.) état-major (î.) staff SERKE… (t.) asi (f.) rebelle (î.) rebel SERKIRAS, kirasê ser (t.) üst gömlek (f.) chemise de dessus (î.) overshirt SERKOL, SERQOT (t.) baÒ açÈk (f.) à tête découverte (î.) bare-headed SERMAL, DESTMALA SERÎ, SERPÛ… (t.) baÒ örtüsü (f.) couvre-chef (î.) headdress SERMED (t.) ebedi (f.) éternel (î.) eternal SERMEDÎ (t.) ebediyet (f.) éternité (î.) eternity SERMEMIK, GUPIKA MEMIKÊ (t.) meme ucu (f.) mamelon (î.) nipple SERMIL (t.) omuz üstü (f.) garrot (î.) withers SERMIL, bnr. SERPÎ SERMILK (t.) sırt (f.) épaulement rocheux (î.) shoulder SERMIYAN
(t.) baÒkan, lider (f.) président, chef (î.) president, chief 6361- SERNAME (t.) baÒlangÈç, baÒlÈk, giriÒ (f.) titre, introduction (î.) title, introduction 6362- SERNEXT, bnr. XELAT 6363- SERNIJDEVAN (t.) akÈncÈ baÒÈ, çete baÒÈ (f.) chef de bande (î.) chief raider, gang chief 6364- SERNIVÎS (t.) baÒlÈk, yazÈ baÒlÈfiÈ (f.) titre (î.) title 6365- SERNIVÎS, bnr. SERSTÛN 6366- SERNIVÎSAR (t.) baÒyazÈ, baÒmakale (f.) éditorial (î.) editorial, leading article 6367- SERNIVÎSKAR (t.) baÒyazar (f.) éditorialiste (î.) editorial writer 6368- SERNIZE, bnr. BOÇÛM 6369- SERNÎVEK (t.) merkez (f.) centre (î.) center 6370- SERNÛÇE, MAN…ET (t.) manÒet (f.) manchette (î.) headline 6371- SERPALE (t.) baÒorakçÈ (f.) moissonneur en chef (î.) chief harvester 6372- SERPELÎ, GUPIK (t.) erkek temanul uzvu baÒÈ (f.) gland (î.) glans penis 6373- SERPENÇE, SERPÊÇÎ (t.) parmak uçlarÈ (f.) extrémité des doigts (î.) fingertip 6374- SERPÊ, PÊXEW (t.) örtü, yorgan (f.) couverture (î.) blanket 6375- SERPÊÇÎ, bnr. SERPENÇE 6376- SERPÊHATÎ, bnr. SERGU-
ZE…T 6377- SERPÊL, HEQÎR, BÊXÎRET (t.) ürkek, haksÈzlÈklarÈ kabul eden,
hakir (f.) indigne, vil (î.) vile, infamous 6378- SERPILKÎ (t.) yüzeysel olarak (f.) superficiellement (î.) superficially 6379- SERPIR (t.) köprü baÒÈ, mevzi (f.) tête de pont (î.) bridgehead 6380- SERPÎ, SERMIL
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 335 •
(t.) omuz (f.) épaule (î.) shoulder 6381- SERPÛ…, bnr. SERMAL 6382- SERQEDA (t.) belalÈ (f.) belliqueux, querelleur (î.) bellicose, quarrelsome 6383- SERQOT, bnr. SERKOL 6384- SERRAX, LIHÊF (t.) yorgan (f.) couette, couverture ouatée (î.) quilt 6385- SERRIM, bnr. BOÇÛM 6386- SERRÎT (t.) çadÈrÈn üstünden geçip
6387-
6388-
6389-
63906391-
6392-
6393-
6394-
uçmasÈnÈ engelleyen kazÈklara bafilanmÈÒ urgan (f.) corde en poile de chèvre passant au-dessus de la toile de la tente, fixée au piquet, empêchant la tente de s'envoler (î.) rope made of goat's hair passing over the tent's canvas and tied to the stake, preventing the tent from flying away SERSED (t.) bir sürümlük hattÈn bitim ucu (f.) le bout du sillon (î.) furrow's end SERSEM, SERGÊJ (t.) sersem (f.) étourdi (î.) heedless, thoughtless SERSINDOQ (t.) gelin sandÈfiÈnÈn üzerine oturana verilen hediye (f.) cadeau offert à celui ou celle qui est assis(e) sur le coffre de la mariée (î.) present given to the person sitting on the bride's trunk SERSÎNG, bnr. NAVÇIÇIK SERSPÎ, PORSPÎ, SEREJIN (t.) düfiün alayÈ öncesi gelin evine gönderilen haberci kadÈn (f.) femme d’un certain âge envoyée chez la mariée pour annoncer le début du défilé nuptial (î.) elderly woman sent to the bride to announce the begining of the wedding procession SERSTÛN, SERNIVÎS (t.) baÒyazÈ (f.) éditorial (î.) editorial SERTAR, KOP, GUPIKA ÇIYÊ, QOT (t.) doruk (f.) pic,cîme (î.) summit (peak, top of mountain) SERTASER, SERANSER (t.) baÒtanbaÒa (f.) d'un bout à l'autre, entière ment
6395-
6396-
6397-
63986399-
64006401-
6402-
6403-
6404-
6405-
64066407-
6408-
6409-
6410-
64116412-
• 336 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(î.) from beginning to end, all the way, entirely SERTE…Î (t.) ifi baÒÈ, öreke baÒÈ (f.) la tête du fuseau (î.) head of the spindle SERTILÎ (t.) parmak ucu (f.) bout de doigt (î.) fingertip SERTILÎ, BERANEK (t.) baÒparmak (f.) pouce (î.) thumb SERTÎR, bnr. ÇIÇIK SERTÎRK (t.) temren (f.) pointe de la flèche (î.) arrowhead SER…E, bnr. SER…EH SER…EH, SER…E (t.) taraklanmÈÒ ilk yün (f.) laine peignée de premier choix (î.) top-quality carded wool SER…ÎR: serê Òîrê xav e (t.) çifi süt kaymafiÈ (f.) pellicule crémeuse à la surface du lait (î.) thin layer of cream forming on the surface of milk straight from the cow SER…O (t.) gelinin düfiün için hamama götürülüp yÈkanmasÈ (f.) cérémonie de bain de la mariée (î.) ceremony of the brides's bath SER…OK, HEMAMOK (t.) banyo (f.) salle de bains (î.) bathroom SER…OYA ZAVA/Ê (t.) gerdek için damat adayÈnÈn yÈkanma merasimi (f.) cérémonie de bains du marié (î.) ceremony of the groom bath SER…Û…, bnr. SERCÊZ SERWER (t.) önder, baÒ, hükümdar (f.) chef, prince, leader, souverain (î.) leader, prince, head SERWERÎ (t.) hükümdarlÈk (f.) souveraineté (î.) sovereignty SERWEXT, TÊGIHÎ…TÎ (t.) bilinçli, haberdar (f.) au courant, au fait, informé (î.) aware, informed SERWÎ, SELBÎ (t.) selvi (f.) cyprès (î.) cypress SERXANÎ, bnr. BAN SERXURE (t.) ufiursuz (f.) de mauvais augure, néfaste (î.) ominous, harmful
6413- SERXWERABÛN, RAPERÎN,
6414-
6415-
64166417-
64186419-
642064216422-
6423-
6424-
6425-
64266427-
64286429-
6430-
6431-
64326433-
SERÎHILDAN, SERÎHILANÎN (t.) ayaklanma (f.) insurrection, soulèvement (î.) uprising, insurrection SERXWE… (t.) sarhoÒ (f.) ivre (î.) drunk SERZIK (t.) karÈn üst bölgesi (f.) épigastre (î.) upper abdomen SERZIK, bnr. ZIKKI…KÎ SETLICAN, SATILCANÎ, SATIRCEMÎ (t.) zatürye (f.) pneumonie (î.) pneumonia SE…DERB, bnr. …E…AR SEWGIRANDIN, MISOGER KIRIN (t.) garantilemek, garanti etmek (f.) assurer, garantir (î.) to insure, to assure SEWGURÎ, bnr. SEHGURA SIBÊ SEWZ, bnr. KESK SEYANDIN, DÛTIN (t.) sÈvamak (f.) enduire (î.) to coat SEYEK, SIWAX (t.) sÈva (f.) enduit (î.) coating SEYIS, HEVÛRÎ (t.) 2 - 3 yaÒÈnda (erkek) keçi (f.) jeune bouc âgé de 2 à 3 ans (î.) young goat 2 to 3 years old SEYÎNÎ, SEYÎTÎ (t.) itlik, köpeklik (f.) qualité d’un chien (î.) being like a dog SEYÎTÎ, bnr. SEYÎNÎ SEYPISAN, KUÇIKBAV: kurê kuçikan/seyan (t.) köpekofilu, itofilu (f.) fils de chienne (î.) son of a bitch SEYRAN, bnr. GE…T SEYWAN, SÎWAN (t.) Òemsiye (f.) parasol, parapluie (î.) umbrella SEZA, CEZA (t.) ceza (f.) peine (î.) sentence SEZAWER, HÊJA, …AYAN (t.) Òayan, defier, layÈk (f.) qui mérite, digne (î.) worthy, deserving SÊDARE, bnr. DARSÊPÎ SÊÇERXE (t.) üç tekerlekli araba
(f.) tricycle (î.) tricycle 6434- SÊDENG (t.) üçünlü, triftong (f.) triphtongue (î.) triphthong 6435- SÊGULÎ (t.) üçlü çatal (f.) fourche à 3 branches (î.) 3 pronged pitchfork 6436- SÊKÎTE (t.) üç heceli (f.) trisyllabe (î.) trisyllable 6437- SÊKUTÎ, bnr. MELÊVAYÎ 6438- SÊL (t.) sac (f.) plaque de tôle pour faire cuire
64396440644164426443-
6444-
6445-
6446-
64476448-
6449-
64506451-
6452-
645364546455645664576458-
du pain (î.) thin concave metal plate for baking bread SÊLAV, bnr. LEHÎ SÊLAX, bnr. XÎZ SÊLEQELÎ, bnr. QELÎSÊL SÊLIK, bnr. QEWAN SÊLÛN (t.) eÒik, kapÈ eÒifii (f.) seuil (î.) threshold SÊNEX (t.) kalÈnca kÈl ip (f.) ficelle en poils de chèvre (î.) string made of goat's hair SÊNÎ, BERKÊ… (t.) sini (f.) grand plateau de cuivre (î.) large copper tray SÊNUQTE (t.) üç nokta yanyana (f.) point de suspension (î.) suspension points SÊPARÎ, bnr. MELÊVAYÎ SÊPÎ (t.) sehpa (f.) trépied (î.) tripod SÊRIYAN, SÊRYAN (t.) üç yol kavÒafiÈ (f.) carrefour à 3 voies (î.) junction of three roads SÊRYAN, bnr. SÊRIYAN SÊV (t.) elma (f.) pomme (î.) apple SÊVAXÎN, SÊVAXK (t.) yerelmasÈ (f.) topinambour (î.) helianthe tubereux, Jerusalem artichoke SÊVAXK, bnr. SÊVAXÎN SIBÎL, bnr. QELÛNBESK SIC, bnr. GIZÛZ SIFIR, bnr. PAXIR SIFRE, bnr. DESTEXANE SIKIR (t.) savak, tesviye havuzu
(f.) écluse (î.) weir, dam 6459- SILAV VEDAN (t.) selamını almak (f.) répondre au salut de qqn. (î.) replying to a greeting 6460- SILK, SILQ (t.) pancar (f.) betterave (î.) beet 6461- SILKA SOR (t.) kÈrmÈzÈ pancar (f.) betterave rouge (î.) beetroot 6462- SILKÊN …EKIR (t.) Òeker pancarÈ (f.) betterave sucrière (î.) sugar beet 6463- SILQ, bnr. SILK 6464- SILQ, bnr. …EWENDER 6465- SILQOK, bnr. ÎSPANAX 6466- SIM (t.) toynak (f.) pied (sabot) (î.) hoof 6467- SIMAQ (t.) sÈmak (f.) sumac (î.) sumac (l.) rhus cotinus 6468- SIMOK, bnr. XE…EB 6469- SIMSIMÎ (t.) benekli (f.) tacheté, tavelé (î.) spotted, dotted, speckled, pock-
marked 6470- SIMTEK, bnr. XE…EB 6471- SINBIL (t.) sümbül (farsça sunbul) (f.) jacinthe (î.) hyacinth (bot. Heliozoa) 6472- SINC, bnr. HEJESOR 6473- SINCÎ, bnr. SINÇÎ 6474- SINCOK, BENÎ, ME…LÛR,
SINCÛX, KOME (t.) kaynatÈlmÈÒ Òireye ipe dizili
64756476-
64776478-
6479-
ceviz içleri daldÈrÈlÈp güneÒte kurutulan sucuk biçiminde kuru yemiÒ (f.) friandise en forme de saucisse fait avec du moût de raisin bouilli fourré de noix (î.) a saussage-shaped sweet made of boiled grape syrup stuffed with nuts SINCÛX, bnr. SINCOK SINDAN (t.) örs (f.) enclume (î.) anvil SINDAN, bnr. HESTÎKÊN BIHÎSTINÊ SINÇÎ, SINCÎ (t.) karakter, ahlak (f.) caractère, habitude (î.) character, habit SINDIK, SAVARÊ HÛR
(t.) ince öfiütülmüÒ bulgur (f.) gruau fin (î.) boiled pounded wheat groats 6480- SINDIRÛK (t.) sanduka, tabut (f.) sarcophage, cercueil (î.) coffin 6481- SING (t.) kazÈk (f.) piquet, pieu (î.) peg, stake, picket 6482- SINGIK (t.) örgü ÒiÒi (f.) aiguille à tricoter (î.) knitting needle 6483- SINGO (t.) süngü (f.) baïonnette (î.) bayonet 6484- SINIFA …ERKAR (t.) muharib sÈnÈf (f.) classe combattante (î.) warring class 6485- SINIFA XIZMETKAR (t.) hizmet sÈnÈfÈ (f.) classes services (î.) service class 6486- SINIFÊN LE…KERÎ (t.) askeri sÈnÈflar (f.) classes militaires (î.) military classes 6487- SIPIL, bnr. FATERE…K 6488- SIPING, bnr. SUPENG 6489- SIPÎÇOLKÎ, bnr. ZIPILÎ 6490- SIPÎSAX (t.) sapasafilam (f.) robuste, en bonne santé (î.) in good health 6491- SIRNÎ (t.) dingil (f.) axe, arbre (î.) axle, axle-tree 6492- SIRNÎ, bnr. TÎR (2) 6493- SITÎ (t.) hanım, bayan (f.) dame (î.) lady 6494- SIVDER (t.) 1- sundurma, 2-hol (f.) appentis (î.) penthouse, lean-to-roof lobby 6495- SIVIK, bnr. CILQ 6496- SIVÎL (t.) sivil (f.) civile (î.) civilian 6497- SIWARÎ (t.) süvari (f.) 1) cavalier, 2) cavalerie (î.) 1) cavalryman, 2) cavalry 6498- SIWAX, bnr. SEYEK 6499- SIYASETA ABORÎ (t.) ekonomi politikasÈ (f.) politique économique (î.) economic policy 6500- SIYELE, bnr. ÎSPANAX 6501- SÎBER, bnr. SAYE
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 337 •
6502- SÎDAR, bnr. SAYEWER 6503- SÎGORTE, BÎME (t.) sigorta (f.) assurance (î.) insurance 6504- SÎH, bnr. SAYE 6505- SÎLANK: kêra bê destî (t.) kabzasÈz bÈçak (f.) couteau sans manche (î.) knife without handle 6506- SÎLIK, bnr. XÎZ 6507- SÎM, ZÎV (t.) gümüÒ (f.) argent (î.) silver 6508- SÎMEK, bnr. KULÎ 6509- SÎNE, SÎNG (t.) sine, göfiüs (f.) poitrine (î.) bosom, breast 6510- SÎNESOJ, SÎNG…EWAT (t.) sineyi yakan (f.) poignant, qui brûle la poitrine (î.) poignant, heartrending 6511- SÎNG, bnr. SÎNE 6512- SÎNG, PÊSÎR (t.) göfiüs, sine (f.) thorax, poitrine (î.) thorax (chest) 6513- SÎNG, PÊXÎL, PAXIL (t.) göfiüs (f.) poitrail (î.) breast 6514- SÎNGTALDE (t.) damlarda kurulan dalda (f.) abri, muret ou cloison
65156516-
6517-
6518-
6519-
652065216522-
6523-
construit sur le toit plat des maisons où l'on dort l’été pour se protéger de la vue (î.) shelter, wall or partition on the flat roof of a house behind which one can sleep, in summer, out of sight SÎNG…EWAT, bnr. SÎNESOJ SÎNÛSA CÊNÎKÊ (t.) Òakak sinüsü (f.) sinus sphénoide (î.) sphenoidal sinus SÎNÛSA ENIYÊ (t.) alÈn sinüsü (f.) sinus frontal (î.) frontal sinus SÎPAH, SUPA (t.) ordu (f.) armée (î.) army SÎPAN, KUMQE…A (t.) buzul (f.) glacier (î.) glacier SÎPELK, bnr. PI…IK SÎPER, bnr. METERÎS SÎQAL (t.) ince sÈva, cila (f.) enduit fin, vernis (î.) varnish SÎQAL, MOLE
(t.) ince sÈva (f.) dernière couche d’enduit (î.) last coating 6524- SÎR (t.) sarmÈsak (f.) ail (î.) garlic 6525- SÎRIK (t.) yabani sarmısak (f.) ciboule (î.) scallion 6526- SÎRIM (t.) (f.) cive, ciboulette (î.) chive 6527- SÎSIK, DENDIK (t.) çekirdek (f.) noyau (î.) nucleus 6528- SÎSTEMA KOMARÎ (t.) cumhuriyetçi sistem (f.) système républicain (î.) republican system 6529- SÎTAV (t.) akis, yansÈma (f.) reflet (î.) reflection, reflected light image 6530- SÎTIL (t.) kazan (f.) chaudron, chaudière (î.) cauldron, boiler 6531- SÎWAN, bnr. SEYWAN 6532- SÎWANOK (t.) Òemsiye çiçefii (f.) ombellifère (î.) umbellifer 6533- SÎX, bnr. PERIK 6534- SÎXUR (t.) oklu kirpi (f.) hérisson, porc-épic (î.) porcupine 6535- SKELET, bnr. QERQÛDE 6536- SKUR, bnr. BERSTÛ 6537- SOL, bnr. PÊLAV 6538- SOLBEND, bnr. SOLGER 6539- SOLBEND, NALBEND (t.) nalbant (f.) maréchal-ferrant (î.) blacksmith 6540- SOLGER, SOLBEND,
KO…KAR, PÎNEDOZ, PÎNEDIRÛ (t.) ayakkabÈcÈ (f.) cordonnier (î.) shoemaker, cobbler 6541- SOLÎN (t.) 1) gonca, 2) çiçek tarlasÈ, 3) taÒlarla yapÈlmÈÒ kuÒ yuvasÈ, 4) künk (f.) 1) bouton (de fleur), 2) champs de fleurs, 3) nid d'oiseau gravé sur la pierre, 4) conduite d'eau en terre (î.) 1) bud, rose bud, 2) field of flowers, 3) bird nest graved on stone, 4) earthenware water pipe 6542- SOR
• 338 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) kırmızı (f.) rouge (î.) red 6543- SORING, SORRENG (t.) kırmızı renk veren bir ot (f.) végétal donnant une teinture
rouge (î.) madder, plant from which red-
dye is derived 6544- SORKELEM (t.) kÈzÈl lahana (f.) chou rouge (î.) red cabbage 6545- SORRENG, bnr. SORING 6546- SORSORIK, KIRKIROK (t.) yemek borusu (f.) oesophage (î.) gullet, oesophagus 6547- SOSIN (t.) zambak (f.) lys, iris (î.) lily 6548- SOSYAL, bnr. CIVAKÎ 6549- SOTEBAR, ARDÛ (t.) yakacak (f.) combustible (î.) fuel, combustible 6550- SOTEMENÎ (t.) yakÈt (f.) carburant, combustible (î.) fuel 6551- SOZDAR, HERÊKIRÎ (t.) sözkesilmiÒ, sözlü (f.) fiancé(e), promis(e) (î.) betrothed 6552- SOZWINDA (t.) sözünü tutmayan (f.) qui ne tient pas parole (î.) one who doesn't keep his word 6553- SPARTEK, DESTEK (t.) dayanak, payanda (f.) soutien, support, appui (î.) support 6554- SPEHÎNIVÎSÎN (t.) güzel yazÈ yazma sanatÈ (f.) calligraphie (î.) calligraphy 6555- SPIYÊ, bnr. GEWR 6556- SPÎ (t.) beyaz (f.) blanc (î.) white 6557- SPÎDEMAN, NASAT,
KÊMEYAR (t.) düÒük ayarlÈ,saf olmayan (f.) impur, mélangé (î.) impure, not pure, mixed 6558- SPÎKA ÇAV (t.) göz akÈ (f.) corps vitré (î.) vitrous body 6559- SPÎKA NEYNÛKÊ (t.) lunula, tÈrpak dibindeki
beyazlÈk (f.) lunule (î.) lunule of the nail 6560- SPÎNDAR, HEWR
(t.) kavak (f.) peuplier (î.) poplar 6561- STAR, bnr. PENAH 6562- STARE, bnr. TALDE 6563- STATU (t.) statü (f.) statut (î.) status 6564- STEMBAR : yê ku stem û
zilm dikÒîne (t.) mazlum (f.) opprimé, persécuté (î.) oppressed, persecuted 6565- STEWR (t.) sütten kesilmiÒ, steril (f.) qui ne donne plus de lait, sté-
6566-
65676568-
6569-
6570-
rile (î.) milkless, sterile STÊLE, MUSTEHEQ, LAYIQ (t.) layÈk (f.) digne (î.) worthy of, deserving STIRÎ, bnr. HISTIRÎ STIRÎH, …AX, QOÇ, QILOÇ, STRÛ, STRÎ (t.) boynuz (f.) corne (î.) horn (of animal), antler STIWAR (t.) sabit, safilam (f.) robuste, solide (î.) robust, solid STOL
(t.) donanma, filo (f.) flotte (î.) fleet (of ships) 6571- STRANBÊJ, bnr. LAWJEBÊJ 6572- STRÎ (t.) diken (f.) épine (î.) thorn 6573- STRÎ, bnr. STIRÎH 6574- STRÛ, bnr. STIRÎH 6575- STÛ (t.) boyun (f.) cou (î.) neck 6576- STÛN (t.) sütun (f.) colonne (î.) column 6577- STÛN, bnr. HISTÛN 6578- STÛNA PI…TÊ (t.) bel kemifii (f.) colonne vertébrale, épine dor-
sale
6582- STÛR, bnr. HISTÛR 6583- STÛRÎ KIRIN, bnr. HISTÛRÎ 65846585658665876588-
65896590-
659165926593-
6594-
(î.) vertebral column, spinal
column 6579- STÛNKON (t.) çadÈr direfii (f.) pilier, mât d'une tente (î.) stake, pole of a tent tent 6580- STÛNKON, bnr. KONSTÛN 6581- STÛR (t.) kalın (f.) épais (î.) thick
6595659665976598-
KIRIN STÛVANK, bnr. BERSTÛ SUKURE, bnr. TAS SUNETKER, bnr. DELLAK SUPA, bnr. SÎPAH SUPENG, SIPING (t.) yemlik otu (f.) salsifis des prés (î.) goats-beard SURAHÎ, bnr. PARÇ SUXRE (t.) angarya (f.) corvée (î.) corvee, drudgery, forced labor SUXRE, bnr. OLAM SÛFIK, bnr. PEMBE SÛK, ÇAR…Î, BAZAR (t.) çarÒÈ, bazar (f.) marché (î.) market, bazaar SÛLAF, SÛLAV (t.) bade, Òarap (f.) vin (î.) wine SÛLAV, bnr. SÛLAF SÛLAV, bnr. …ÎP SÛLE, bnr. …ÎP SÛS (t.) meyan (f.) réglisse (î.) licorice
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 339 •
(t.) biçme orafiÈ (f.) faucille de moissonneur (î.) harvester’s sickle
S , 6599- …ABA… (t.) 1) düfiünlerde damat için
6600-
6601-
6602-
66036604-
660566066607660866096610-
66116612-
6613-
6614-
661566166617-
toplanan para v.s. bafiÈÒta bulunanlarÈn isimleri toplulukta söylenerek yapÈlan merasim. 2) düfiünde çalfiÈcÈlarÈn düfiüne katÈlanlardan topladÈklarÈ bahÒis (f.) 1) argent collecté au cours des festivités de mariage pour venir en aide au marié, 2) pourboire collecté par des musiciens qui nomment et font l’éloge de leurs bienfaiteurs (î.) 1) money collected during the marriage festivities to help the bridegroom, 2) tips collected by the musicians for singing the praises of the guests …ABA…Î (t.) Òükür, ikram (f.) grâce, louange (î.) praise, grace …ADIMANÎ, …AHÎ (t.) sevinç, Òenlik (f.) joie, liesse, êfte (î.) joy, jubilation, celebration …ADÎK (t.) efilendirici (f.) amuseur, comique (î.) funny, amusing …AH, bnr. KEY …AHDEMAR (t.) büyük atardamar (f.) aorte (î.) aorta …AHID, bnr. GUWAH …AHIDÎ, bnr. GUWAHÎ …AHÎ, bnr. DAWET …AHÎ, bnr. …ADIMANÎ …AHÎK, bnr. HILÛ …AHÎTÎ, KEYÎTÎ, QIRALÎ (t.) Òahlık, krallık (f.) royaume, royauté (î.) kingdom, kingship …AHPEREST, bnr. KEYPEREST …AL (t.) çofiunlukla Hindistan'da dokulan defierli bir yün kumaÒ, kaÒmir (f.) tissue de cashmire (î.) shawl, especially a cashmere shawl …AL (t.) pantalon (f.) pantalon (î.) pants, trousers …ALGERDAN (t.) atkÈ, kaÒkol (f.) cache-col, cache-nez (î.) scarf, muffler …ALIKGIRTIN, bnr. KULÎLKDAN …ALOK, bnr. QALÛÇIK …ALOK, DASA PALEYIYÊ
6618- …ALÛL (t.) baÒtankara (f.) mésange (î.) tit 6619- …AMIK, bnr. FIRINGÎ 6620- …AMÎ, bnr. ELOK 6621- …AN, NANIKÊ HINGIV (t.) petek (f.) rayon de miel (î.) honeycomb 6622- …ANDIN, bnr. HINARTIN 6623- …ANDIYAR (t.) muhabir (f.) envoyé (î.) envoy, sender forwarder,
consigner 6624- …ANDÎ, bnr. HINARTÎ 6625- …ANE (t.) petekgözü, hücre (f.) alvéole, cellule (î.) alveolus, cell of a honeycomb 6626- …ANE…ÎN (t.) balkon (f.) balcon (î.) balcony 6627- …ANE…ÎN, bnr. …EHNE…ÎN 6628- …ANÎ DAN, bnr. NA…Î KIRIN 6629- …ANÎ KIRIN, bnr. NA…Î
KIRIN 6630- …ANZDEDERB, bnr. …ANZ-
DEXUR 6631- …ANZDEXUR, …ANZDE-
DERB (t.) 16 atÈÒlÈ tabanca (f.) revolver à 16 coups (î.) 16- shot pistol 6632- …APANE, bnr. MEHLÎ 6633- …APAT (t.) kÈsa süren serpinti (f.) petite pluie de courte durée (î.) slight and shortlived rain 6634- …APATO (t.) havaya göre yer defiiÒtiren,
fÈrsatçÈ (f.) opportuniste (î.) opportunist 6635- …APIK, BERGÛZ (t.) geleneksel Kürt giysilerinde
ceket (f.) veste du costume traditionnel
kurde (î.) jacket of the traditional
Kurdish costume 6636- …APIK, …ÛPIK, KIRTNAK,
KIRDANEK, DARKILOR, DÛX (t.) merdane oklava (f.) rouleau de pâtissier (î.) rolling-pin 6637- …AQÛL (t.) çekül (f.) fil à plomb (î.) plumb line 6638- …AR, bnr. KITAN
• 340 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
6639- …AREDAR, SEREKBELE-
DIYE (t.) belediye baÒkanÈ (f.) maire (î.) mayor 6640- …AREDARÎ, bnr. BELEDIYE 6641- …AX (t.) boynuzdan barutluk (f.) poudrière en corne (î.) powder horn 6642- …AX (t.) küçük dal (f.) rameau (î.) small branch, twig 6643- …AX, bnr. ÇIYA 6644- …AX, bnr. STIRÎH 6645- …AYAN, bnr. SEZAWER 6646- …AYESTE (t.) layÈk (f.) digne de (î.) worthy of 6647- …AYIA, bnr. GALEGOT 6648- …AYÎ, bnr. BEZM 6649- …EBNEM, XUNAV (t.) Òebnem (f.) rosée (î.) dew 6650- …EB…EBK, …EV…EVOK (t.) yarasa (f.) chauve-souris (î.) bat (animal) 6651- …EG (t.) definek, hokey definefii (f.) baguette, crosse de hockey (î.) hockey stick, wish, desire 6652- …EH (t.) tarak (f.) peigne (î.) comb 6653- …EH (…E) KIRIN (t.) taramak (f.) peigner (î.) to card 6654- …EH KIRIN, bnr. DA… KIRIN 6655- …EH, …EHHIRÎ, …E (t.) yün tarafiÈ (f.) peigne à laine (î.) card 6656- …EHÊ MÛ, bnr. …EHMÛ 6657- …EHHIRÎ, bnr. …EH 6658- …EHÎN, bnr. …IHÎN 6659- …EHMÛ, …EHÊ MÛ (t.) kÈl tarafiÈ (f.) peigne à poils (î.) comb 6660- …EHNE…ÎN, …ANE…ÎN (t.) balkon (f.) balcon (î.) balcony 6661- …EHR, bnr. BAJAR 6662- …EHREZA (t.) becerikli, yetenekli,bilgili (f.) avisé, habile, adroit, talen-
tueux (î.) sensible, skilful, dexterous, skilled, gifted 6663- …EK, bnr. BERINDIR
6664- …EKAL, bnr. PÊLAV 6665- …EKÊRT, …IKARTE (t.) kadÈna ait özel mülk (f.) dot ou dotation personnelle de
la femme (î.) a woman's personal dowry 6666- …EKIRDANK, QENDANK (t.) Òekerlik (f.) sucrier (î.) sugar bowl 6667- …EKIRIN, bnr. KANÎN 6668- …EKOK, bnr. GIRSK 6669- …EKOK, GIRSIK, KUROS-
667066716672-
66736674-
6675-
6676-
6677-
6678-
66796680-
66816682-
6683-
6684-
TIK (t.) ahlat (f.) poire sauvage (î.) wild pear, pyras pyraster …EL, bnr. KÊSREK …ELENGO, bnr. ÊMIDÎ …ELP, …EP (t.) darbe, vuruÒ (f.) coup (î.) blow, knock …ELÛVK, bnr. ÇÊT …EMAL (t.) parlaklÈk, Òevk (f.) éclat, lustre, luminosité (î.) radiance, shine, brilliance, brightness …EMIRANDIN (t.) 1) terk etmek, bÈrakmak 2) uyuÒturmak (f.) 1) abandonner, 2) engourdir (î.) 1) to give up, to abandon, 2) to numb …EMIRANDIN (biÒemirîne): hiÒtin, li alîkî hiÒtin, terk kirin (t.) bir yana bÈrakmak, terk etmek, vazgeçmek (f.) abandonner, laisser de côté (î.) to give up, to abandon, to leave …EMITANDIN (biÒemitîne!) (t.) kaydÈrmak (f.) faire glisser (î.) to cause to slip/slide …EMITÎN (biÒemite!) (t.) kaymak (f.) glisser (î.) to slip …EMIXÎ, bnr. HILMO…TÎ …EMO (t.) palyaço (f.) clown (î.) clown, fool …EM…AQ, bnr. PARÇ …ENE (t.) çatal (f.) fourche (î.) forpitch fock …ENE (t.) yaba (f.) fourche en bois de 3 ou 5 dents (î.) wooden fork (with three to five frongs) …ENE KIRIN (t.) yabalamak
668566866687-
6688-
6689-
66906691-
6692669366946695-
6696-
6697669866996700-
6701-
6702-
6703-
670467056706-
6707-
(f.) vanner avec une fourche en
désarroi
bois (î.) winnow with a wooden fork …ENE, bnr. DIRGAN …ENE, bnr. MELHÊB …ENG (t.) canlÈ (f.) vivant, plein de vitalité (î.) lively, vivid …ENGEBÎ, …OREBÎ, BÎ…ENG (t.) salkÈm söfiüt (f.) saule pleureur (î.) weeping willow …ENGESIWAR : siwarê jêhatî yê berbiçav (t.) gözde süvari (f.) cavalier émerite (î.) skilled rider …EP, bnr. …ELP …EPAL (t.) zarif (f.) élégant (î.) elegant, graceful …EPE, bnr. BERFENDE …EPE, bnr. BERFENDE …EPIRZE, bnr. …ERPEZE …EPÎLK, POL (t.) omuz (f.) épaule (î.) shoulder …EQIL KIRIN, DÊÇ KIRIN (t.) hububat yÈfiÈnÈnÈ damgalamak, iÒaretlemek (f.) marquer d’un sceau l’amas de grains avant son partage (î.) to put a seal on heap of grain before it is separated …EQLE, bnr. MERTEK …EQLÎ…A, bnr. BERXWÊR …ER, bnr. QIRÊN …ERBET, …ÎRÎNÎ (t.) Òerbet merasimi (f.) cocktail offert pour célébrer l’engagement (î.) drinking to celebrate the engagement …ERBIK (t.) küçük su testisi (f.) cruchon (î.) small jug …ERDE (t.) terbiye, adab, edeb (f.) éducation (î.) education, bringing up …ERÎPAN BÛN : (t.) savaÒmak (f.) se battre (î.) to fight …ERMEZAR, bnr. …ERMÎSAR …ERMEZARÎ, bnr. ÊFTKARÎ …ERMÎSAR, …ERMEZAR (t.) mahcub (f.) honteux, humilié (î.) shameful, ashamed …ERPEZE, …EPIRZE (t.) periÒan (f.) perturbé, confus, dans le
(î.) messed up, in disarray 6708- …ETEK, bnr. KELMÎZEK 6709- …ETRENC, KI…IK (t.) satranc (f.) échec (î.) chess 6710- …E…AGIR, bnr. …E…DERB 6711- …E…AR, bnr. …E…DERB 6712- …E…AR, SE…DERB (t.) altÈ atÈÒlÈ (f.) revolver à six coups (î.) six- chambered revolver 6713- …E…DERB, …E…AR, …E…AGIR (t.) 6 atÈÒlÈ tabanca (f.) revolver à 6 coups (î.) six-shooter 6714- …E…XANE (t.) bir atÈÒlÈ tüfek (f.) fusil à un seul coup (î.) single-barrelled rifle 6715- …EVGÊR (t.) harami (f.) brigand opérant la nuit (î.) brigand acting by night 6716- …EVGÊR : mêrxasê Òevê (t.) gece kahramanÈ (f.) héros nocturne (î.) nocturnal hero 6717- …EVÎN (t.) gece otlatmasÈ (f.) pâturage nocturne (î.) nocturnal grazing 6718- …EV…EVOK, bnr. PÊRÇENK 6719- …EV…EVOK, bnr. …EB…EBK 6720- …EWENDER, SILQ (t.) Òeker pancarı (f.) betterave à sucre (î.) beet, sugar beet 6721- …EWIBÎN, …IHIBÎN,
6722-
6723-
6724-
672567266727-
REWIQÎN, ÇIRIÎJN (t.) sÈcaktan tanenin olgunlaÒmadan büzülerek kurumasÈ (f.) grain brûlé par la chaleur avant d'être arrivé à maturité (î.) grain burnt by heat before ripening …EWL (t.) fundalÈk (f.) broussailles (î.) brushwood …EWL (t.) küçük vadi (f.) vallon (î.) small valley …EWLA ROJÊ : tîrêja rojê (t.) güneÒ ÈÒÈnÈ (f.) rayon de soleil (î.) ray, beam …EWM (…OM) , bnr. BEDGOMANÎ …EWQ, bnr. PERTEW …EYÊ DEST (t.) el tarafiÈ (f.) peigne (î.) metacarpus
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 341 •
6728- …EYÊ DEST (t.) tarak kemikleri (f.) métacarpe (î.) metacarpal bone 6729- …EYTANOK (t.) salyangoz (f.) limaçon (î.) cochlea 6730- …Ê (qehweyê bi sorayî ve) (t.) al (at için) (f.) alezan (î.) chestnut 6731- …ÊBISK, bnr. PERÇEM 6732- …ÊL, XE…E (t.) kilim v.b yaygÈlarÈ ilmek
6733-
6734-
67356736-
6737-
6738-
6739674067416742-
67436744-
6745-
6746-
suretiyle yapÈlan ve tütün pamuk v.b taÒÈmada kullanÈlan geçici büyük çuval (f.) gros sac sommaire de trans port de coton et de tabac (î.) large coarse sack for transport of cotton and tobacco …ÊLIM (t.) Òalgam (f.) navet (î.) turnip …ÊN, …IYAN (t.) kudret, iktidar (f.) pouvoir (î.) power …ÊNGEBÎ, bnr. BÎ…ENG …ÊRGELE (t.) aslan sürüsü (f.) troupeau de lions (î.) pride of lions …ÊWIRÎN (t.) danÈÒmak (f.) consulter (î.) to consult, to take advice …ÊZER, zerê bi qahweyî, bi sorayî ve (t.) kula-sarÈ arasÈ at donu (f.) brun roux, louvet (î.) russet, dun …I’R, bnr. HELBEST …IFTÎ, bnr. ZEBE… …IHIBÎN, bnr. …EWIBÎN …IHÎN, …EHÎN, MEZIN (t.) terazi (f.) balance (î.) scales …IKARTE, bnr. …EKÊRT …IKEV (t.) tahdadan hamur teknesi (f.) pétrin (î.) trough …IKÊR (t.) duvar tarzÈnda üstüste harçsÈz ve ifireti istif edilmiÒ taÒ dizisi (f.) muret formé par la superposition, sans ciment, de pierres (î.) small wall formed by piling up stones without cement …IKÊR (t.) moloz, yıfiıntı, döküntü (f.) talus d'éboulis (î.) talus (scree, detritus)
6747- …IKOK, bnr. KEZWAN 6748- …ILEKÎ, …ILIKÎ, KUMIK (t.) gözleme (f.) crêpe (î.) pancake 6749- …ILÊL, ÇEWDAR, …ILÎL,
…ILÊR (t.) çavdar (f.) seigle (î.) rye 6750675167526753-
675467556756-
6757-
67586759-
67606761-
67626763-
6764-
67656766-
6767-
67686769677067716772-
• 342 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
…ILÊR, bnr. …ILÊL …ILIKÎ, bnr. …ILEKÎ …ILÎL, bnr. …ILÊL …IMIK (t.) terlik (f.) pantoufle (î.) slipper …INKATÎ, bnr. HÊ…INAHÎ …IRÎKATÎ, bnr. PARDARÎ …IRÎT (t.) Òerit (f.) corde en chanvre (î.) hemp rope …ITIL (t.) fide (f.) semis (î.) seedling, young plant …ITÎ, bnr. ZEBE… …IVERÊ (t.) patika (f.) sentier muletier (î.) bridle path …IVERÊ, bnr. …IVÎL …IVÎL, …IVERÊ, …IVÎLE (t.) patika (f.) sentier (î.) path …IVÎLE, bnr. …IVÎL …IVMEHLÎ (t.) tapan çubufiu (f.) pointe de herse (î.) harow’s point …IWÎT (t.) dereotu (f.) aneth (î.) dill …IWÎT, bnr. PÎJINDA …IXRE, KI…RE (t.) saplarÈ harmana taÒÈma iÒi (f.) transport des épis vers l’aire de battage (î.) transport of ears to threshing area …IXREVAN (t.) harmana sap taÒÈyan (f.) tranporteur de foin ou d'épis de céréales (î.) person who transports hay or cereals' ears …IYAN, bnr. KANÎN …IYAN, bnr. KARÎN …IYAN, bnr. …ÊN …IYAR, bnr. BÎDAR …ÎLAN, …ÎLANK (t.) kuÒburnu (f.) églantier (î.) dog rose (wild rose)
6773- …ÎLANK, bnr. …ÎLAN 6774- …ÎLF …ÛRÎ: Òûrê tazî, Òûrê bê
kalan (t.) çÈplak kÈlÈç, yalÈn kÈlÈç (f.) sabre au clair (î.) bared saber 6775- …ÎN BÛN, bnr. RÛSIKÎN 6776- …ÎN, HÊ…ÎN (t.) mavi (f.) bleu (î.) blue 6777- …ÎN, TOK (t.) teker çemberi, bandaj (f.) bandage d’une roue (î.) banding of wheel 6778- …ÎNOK, bnr. KEZWAN 6779- …ÎP (t.) 1) iniÒ, çafilayan, 2) Òelale (f.) chute d'eau, cascade (î.) waterfall, cascade 6780- …ÎP (t.) eÒik taÒÈ (f.) pierre du seuil (î.) door sill 6781- …ÎP (t.) panter (f.) panthère (î.) panther 6782- …ÎP, SÛLE, SÛLAV (t.) efiimli defiirmen savafiÈ (f.) counduit incliné d’eau destiné
6783-
6784-
6785-
6786-
67876788-
678967906791-
à faire tourner le moulin (î.) water flume or sluice for mill …ÎPANE, BINDERÎ (t.) eÒik (f.) seuil (î.) threshold …ÎR (t.) süt (f.) lait (î.) milk …ÎRBERF (t.) dondurma (f.) glace (î.) ice-cream …ÎRDO…K, GADO… : satila piçûk a ji bo Òîr (t.) süt bakracÈ (f.) petit seau généralement en bois employé pour le lait (î.) small wooden milk pail …ÎRÊ XAV, bnr. …ÎRÊ XÎÇ …ÎRÊ XÎÇ, …ÎRÊ XAV, …ÎRÊ ZINE (t.) dofiumdan sonra oluÒan ilk sarÈmsÈ süt, afiÈz sütü (f.) premier lait d’une accouchée ou colostrum d’une bête venant de mettre bas (î.) first milk of new mother or colostrum of an animal which just gave brith …ÎRÊ ZINE, bnr. …ÎRÊ XÎÇ …ÎRIK GIRTIN, bnr. SERIDÎN …ÎRÎ (t.) sütbeyaz (f.) opalin, laiteux
(î.) opaline 6792- …ÎRÎNÎ, bnr. …ERBET 6793- …ÎRMIÎJ, HEQÊ …ÎR (t.) süt bedeli (baÒlÈk kesilirken kÈz
679467956796-
679767986799-
annesi için verilen meblafi veya hediye) (f.) part de la dot payée à la mère de la fiancée comme “prix de l’allaitement” (î.) part of dowry paid to the girl's mother for having breastfed her …ÎRSAHÎ, bnr. ÇÎKSAYÎ …ÎVKIRIN, bnr. …ÎVXWER …ÎVXWER, …ÎVKIRIN (t.) akÒam yemi, akÒam otlatmasÈ (f.) fourrage du soir, pâturage du soir (î.) evening fodder, evening grazing …OLGENÎK, bnr. COLGENÎ …OLIK, bnr. COLIK …OLIKÊ MARAN, bnr. COLMARK …OP, bnr. RÊÇ …OR, bnr. DIJÛN
6800680168026803- …OREBÎ, bnr. BÎ…ENG 6804- …OREBÎ, bnr. …ENGEBÎ 6805- …O…BÎN, BIRAZAVA
(t.) safidÈç (f.) garçon d'honneur (î.) bridegroom's best man 6806- …OV, bnr. …ÛV 6807- …UTÎ, bnr. HILÛ 6808- …Û KIRIN, MÊR KIRIN (t.) evlenmek (kÈz için) (f.) se marier (pour une fille) (î.) to get married (for a girl) 6809- …Û KIRIN, MÊR KIRIN, ÇÛN
MÊR (t.) evlenmek (kadÈn için) (f.) prendre époux (î.) to take a husband 6810- …ÛN, bnr. CÎ 6811- …ÛN, DER (t.) yer (f.) lieu, place (î.) place 6812- …ÛNWAR (t.) yurtluk (f.) emplacement d'un camp, terri-
toire de campement (î.) encampment, camp 6813- …ÛPIK, bnr. …APIK 6814- …ÛRENGIV (t.) iyi kÈlÈç kullanan (f.) bon épéiste (î.) good swordsman
6815- …ÛRÊ COT (t.) keski (f.) coutre (î.) coulter 6816- …ÛRÊ KOTANÊ (t.) keski demiri (f.) coutre du brabant (î.) coulter of swivel plough 6817- …ÛRIK, bnr. ÇIRÎK 6818- …ÛRKER (t.) kÈlÈç imalatçÈsÈ (f.) fabricant de sabre, d'épée (î.) swordsmaker 6819- …ÛRKÊ… : 1) Òûrbaz, mêrxasê
6820682168226823-
Òûr 2) piÒtmêrê kesekî (t.) 1) iyi kÈlÈç kullanan, 2) fedai (f.) 1) sabreur, 2) personne prête à se sacrifier (î.) 1) swordsman, 2) one ready to sacrifice oneself …ÛTÎ, bnr. ZEBE… …Û…TEK, bnr. TÎ…IK …Û…TIN, bnr. VEMI…TIN …ÛV, …OV (t.) ekime hazÈr tarla, nadas (f.) champ prêt aux semailles, jachère (î.) plowed field ready for sowing, fallow
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 343 •
(t.) küçük pencere (f.) petite fenêtre (î.) small window
T 6824- TA (t.) dal (f.) ramification, branche (î.) branch, ramification 6825- TA (t.) tel (f.) fil (à coudre) (î.) thread, string, wire 6826- TA, bnr. TEJ 6827- TA, DEZÎ (t.) iplik (f.) fil (î.) thread, yarn 6828- TA, QAT, TEBEQE, TAQ (t.) kat (f.) étage (î.) floor, story 6829- TABÛR, GURDAN : ji 3-4
6830-
683168326833-
6834-
68356836-
68376838-
6839-
6840-
6841-
684268436844-
6845-
tofan pêk tê (t.) tabur (f.) bataillon (î.) battalion TACA DIRAN (t.) diÒ tacÈ (f.) couronne (î.) crown TADE, bnr. ZÎNAT TAFIL, bnr. TAVIL TAHT, FER… (t.) yassÈ düz taÒ (f.) pierre plate, dalle de pierre (î.) flagstone, paving stone TAK Û TÛK, YEKOYEK (t.) tek tük (f.) rarement (î.) rarely TAKON, bnr. TEJ TAKSÎ (t.) taksi (f.) taxi (î.) taxi cab TALAN, bnr. YEXMA TALAZ, TOZ (t.) toz (f.) poussière, détritus (î.) dust, rubbish, refuse TALDE, STARE (t.) sütre, barÈnak (f.) abri (î.) cover, shelter TAL…ÎR, HELQETÎZ (t.) sütlefien (f.) euphorbe (î.) euphorbium, gum-plant TAMDAR (t.) lezzetli, leziz (f.) savoureux, succulent (î.) tasty, succulent TAMIÎJ, bnr. DEVCE TANG, bnr. TENG TANG…IKÊN (t.) tanksavar (f.) anti-char (î.) anti-tank TAQ
6846- TAQ, bnr. TA 6847- TAQ, QAT (t.) kat (f.) étage (î.) floor, storey 6848- TAQET, bnr. FER 6849- TARXÛN (t.) tarhûn (f.) estragon (î.) tarragon (l.) artemisia dracunculus 6850- TAS, TIRAR, SUKURE,
ZERIK (t.) tas (f.) tasse (î.) cup 6851- TASA DARÎN, bnr. KOD 6852- TASA SERÎ (t.) çeper kemifii (f.) pariétal (î.) parietal bone 6853- TASA SERÎ, TEPIKA SERÎ,
TEPA SERÎ, QOQ (t.) kafa tası, kafa tası zirvesi (f.) crâne, sommet du crâne (î.) crown of the head, top of the
head 6854- TASA …IHÎNÊ (t.) terazi kefesi (f.) plateau d’une balance (î.) pan (of scales) 6855- TAT : ji gûzikê ta serê 68566857-
68586859-
6860-
6861-
6862-
6863-
6864-
pêçiyên gorê TA…TÊKIRIN, bnr. TÊ…TXWER TAVIL, TAFIL, TAVILÊ (t.) hemen, derhal (f.) tout de suite (î.) at once,immediately TAVILÊ, bnr. TAVIL TAVÎ (t.) safinak (f.) averse, ondée (î.) shower (of rain) TAWAN (t.) suç, cürüm (f.) crime, délit (î.) crime, offence TAWAN KIRIN (t.) suç iÒlemek (f.) commettre un crime (î.) to commit a crime, a felony TAWANBAR (t.) suç iÒleyen, suç faili (f.) auteur d’un crime (î.) perpetrator of a crime TAWANBAR (t.) suçlu (f.) coupable (î.) guilty TAWANBAR KIRIN (t.) suçlamak, itham etmek (f.) accuser, imputer (î.) to accuse, to impute
• 344 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
6865- TAWANBARÎ (t.) suçluluk (f.) culpabilité (î.) guilt 6866- TAWANBARKER (t.) suçlayan (f.) accusateur (î.) prosecutor, accuser 6867- TAWANBARKIRÎ (t.) sanÈk, suçlanan (f.) accusé, prévenu (î.) accused, defendant 6868- TAWANKAR (t.) mücrim (f.) criminel (î.) criminal 6869- TAWANKARÎ (t.) kriminalite (f.) criminalité (î.) criminality 6870- TAWANNASÎ (t.) kriminoloji (f.) criminologie (î.) criminology 6871- TAWE (t.) tava (f.) poêle (à frire) (î.) frying pan 6872- TAWIK, bnr. TIHOK 6873- TAWIK, taweya piçûk a Òiva-
nan (t.) küçük çoban tavasÈ (f.) petite poêle des bergers (î.) shepherd’s frying pan 6874- TAWIK: tasika Òivanan (t.) çoban tasÈ (f.) bol de berger (î.) shepherd’s bowl 6875- TAWÎ (t.) sÈtmalÈ (f.) paludéen (î.) paludal 6876- TAX (t.) mahalle (f.) quartier (î.) quarter (of city), neighborhood 6877- TAXE (t.) ot demeti (f.) javelle (î.) swath 6878- TAXÛK, bnr. KOL 6879- TAYEK, bnr. AVDAK 6880- TAYÊ KÊMBA, bnr. TAYÊ
XAV 6881- TAYÊ …ÛJINÊ, bnr. AR…ÛJIN 6882- TAYÊ XAV, TAYÊ KÊMBA (t.) iyice efirilmemiÒ iplik (f.) fil mal formé (î.) poorly spun yarn 6883- TAZE (t.) taze (f.) frais (î.) fresh 6884- TEBA BÛN, TEV BÛN (t.) katÈlmak, karÈÒmak (f.) participer, prendre part (î.) to take part in, to participate
6885- TEBA, TEWA (t.) yaratÈk, mahluk (f.) créature (î.) creature 6886- TEBEQE, bnr. TA 6887- TEBER, bnr. RIM 6888- TEBSÎ (t.) tepsi (f.) plateau (î.) small tray, tray 6889- TEDARIK (t.) levazÈm (f.) approvisonnement (î.) supplies 6890- TEHISANDIN (bitehisîne!) (t.) kaydÈrmak (f.) faire glisser (î.) to trip (someone else) 6891- TEHISÎN (bitehise!) (t.) gayrÈ ihtiyari kaymak (f.) glisser involonairement (î.) to slip unintentionally 6892- TEHT, bnr. FER… 6893- TEHT, bnr. NIHÎT 6894- TEHTÊ QE…AHIYÊ (t.) buzul masası (f.) table de glacier (î.) glacier table 6895- TEJ, TA, TAKON (t.) tek en kilim (f.) tissu en poils de chèvre large
6896-
6897-
6898-
6899-
6900-
6901-
6902-
6903-
d’environ 50cm (î.) goatskin fabric approx. 50 cm wide TEJBER (t.) mefruÒat (f.) meuble (î.) furniture TEKANE (t.) tekil (f.) singulier (î.) singular TEKERÊ ZÎNÊ KOTANÊ (t.) arazi tekerlefii (f.) rotavator, fraise rotative pour régénérer la terre (î.) drilling wheel used to regene rate the soil TEKÛZ (t.) safilam, muntazam (f.) solide, robuste (î.) solid, sturdy, strong TEKÛZ KIRIN (t.) güçlendirmek, safilamlaÒtÈrmak (f.) fortifier, consolider (î.) to strengthen, to fortify TELBÎ (t.) semaver tepsisi (f.) plateau de samovar (î.) samovar tray TELERAGIHANDIN (t.) tele-iletiÒim (f.) télé-comunication (î.) tele-communication TELÎS (t.) kenevirden yapÈlmÈÒ çuval
(f.) sac en chanvre (î.) hemp sack
(f.) angoisse, anxiété, inquietude (î.) anguish, distress, anxiety
6904- TEM (t.) niyet, arzu (f.) désir, intention (î.) desire, wish, intention 6905- TEM KIRIN (t.) niyet etmek, arzu etmek (f.) désirer, avoir l’intention de (î.) to desire, to wish, to intend to 6906- TEMARA MIRINÊ (t.) ölüm uykusu (f.) sommeil de la mort (î.) deep sleep 6907- TEMATE, bnr. FIRINGÎ 6908- TEMA…EGER, bnr. HÊREKER 6909- TEMBORÎ, TEMORÎK,
69106911691269136914691569166917-
69186919-
6920-
69216922-
6923-
6924-
6925-
6926-
TEMERÎ, TEMELÎ, POÇAX (t.) kakül (f.) accroche-cœur, boucle de cheveux qui tombe sur le front (î.) lock of hair, curl falling on the forehead side lock TEMELÎ, bnr. TEMBORÎ TEMEN, bnr. ÎJ TEMERÎ, bnr. TEMBORÎ TEMEZÎ, bnr. ÇÎT TEMIRANDIN, bnr. VEKU…TIN TEMORÎ, bnr. BAQÊ TEMBERIYÊ TEMORÎK, bnr. TEMBORÎ TENBÎ, QEWÎTÎ (t.) tembih (f.) recommandation, avertissement (î.) recommendation, warning TENBOX, bnr. CEHENEM TENCIK, BERO… (t.) tencere (f.) casserole (î.) pan, saucepan TENDURUSTÎ (t.) sÈhhiye (f.) santé (î.) health, sanitation TENE, bnr. DANE, bnr. DEXIL, bnr. ZAD TENEÊF ÇADIRAN, BENÊ ÇADIRAN (t.) çadÈrÈ bafilama ipi (f.) cordage d’une tente (î.) ropes, rigging of a tent TENG, TANG (t.) enli yassÈ urgan (f.) bande tissée en poils de chèvre (î.) strip made of goat’s hair TENGAL, ALÎ, KÊLEK (t.) yan, taraf, kenar (f.) côté (î.) side TENGEZAR, BÊÇARE (t.) çaresiz, endiÒeli (f.) désespéré, anxieux, inquiet (î.) desperate, anguished TENGEZARÎ, ENDÎ…E (t.) endiÒe
6927- TENGÊ WÎ SIST BÛN , bnr.
BASKÊ WÎ SIST BÛN 6928- TENGIÎJN (t.) içten içe kÈzmak, patlamak
üzere olmak (f.) être sur le point d’exploser, en
vouloir beaucoup (î.) to be at breaking point, to have it in for someone 6929- TENI…TA DEST (t.) (f.) bord cubital de la main (î.) ulnar side of the hand 6930- TENÎ (t.) kurum (f.) suie (î.) soot 6931- TENNAZ, NAZENÎN (t.) nazik, teni nazlÈ (f.) graciuese, délicate (î.) delicately beautiful, graceful 6932- TENÛR (t.) tandÈr (f.) four à pain en glaise (î.) earthenware oven 6933- TEPA SERÎ, bnr. TASA SERÎ 6934- TEPIKA SERÎ, bnr. TASA
SERÎ 6935- TEPSÎ, BERKÊ…OK (t.) tepsi (f.) plateau (î.) tray 6936- TEQEZ (t.) kesinlikle, muhakkak, mutlaka (f.) certainement (î.) certainly, for sure 6937- TEQEZ (t.) muhakkak, mutlaka (f.) certainement (î.) certainly, for sure 6938- TEQILANDIN (t.) tartmak, ölçüp biçmek (f.) jauger, peser (î.) to measure, to weigh 6939- TEQOL, bnr. DELME 6940- TERAF, bnr. XI…OR 6941- TERAZ (t.) denge (f.) équilibre (î.) balance 6942- TERAZNAME (t.) bilanço (f.) bilan (î.) balance sheet 6943- TERAZÛYA AVÊ, bnr. TERE-
ZIYA AVÊ 6944- TERBIYE, bnr. TORE 6945- TERCUMAN, PAÇVAN (t.) tercüman (f.) interprète (î.) interpreter 6946- TERCUMANÎ, PAÇVEZANÎ (t.) tercümanlÈk (f.) interprétariat (î.) interpreting
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 345 •
6947- TERCUME, bnr. PAÇVE 6948- TEREQÎ (t.) nektarin (f.) nectarine (î.) nectarine 6949- TEREZ, ZÎPIK, TEYROK (t.) dolu (f.) grêle (î.) hail 6950- TEREZIYA AVÊ, TERAZÛYA
AVÊ, MÊZÎNA AVÊ (t.) su terazisi (f.) niveau de maçon (î.) carpenter’s level 6951- TERKESER (t.) baÒÈboÒ (f.) errant, vagabond (î.) wanderer, vagrant, vagabond,
bum 6952- TERKESERÎ (t.) baÒÈboÒ gezme (f.) errance, vagabondage (î.) vagrancy 6953- TERMÊN RÊZIMANÎ (t.) gramer terimleri (f.) termes grammaticaux (î.) grammatical terms 6954- TERTEPÊL (t.) doktor muayenesi (f.) auscultation (î.) medical examination 6955- TERTEPÊL (t.) eski belge, (f.) vieux document (î.) old paper, document 6956- TERWENDE : berê nû (t.) turfanda (f.) primeur (î.) early fruit or vegetables 6957- TESTÎQ KIRIN (t.) tastik etmek, onaylamak (f.) approuver (î.) to approve 6958- TETIK, bnr. DESTIK 6959- TETIK, bnr. DESTIK 6960- TE…ANDIN, bnr. VEKU…TIN 6961- TE…IYÊ, bnr. DOXTE…Î 6962- TE…Î (t.) ifi, örek (f.) fuseau (î.) spindle, distaff 6963- TE…Î BADAN (t.) ifi çevirmek (f.) tourner fuseau (î.) to roll the spindle 6964- TE…Î RISTIN/RÊSÎN (t.) öreke (ifi) ile efiirmek (f.) filer avec un fuseau (î.) to spin 6965- TE…Î VIZANDIN (t.) ifi çevirmek (f.) tourner fuseau (î.) to roll the spindle 6966- TE…Î ZÎZ KIRIN (t.) ifii hÈzlandÈrarak döndürmek (f.) faire tourner vite le fuseau (î.) to turn the spindle quickly
6967- TE…ÎRÊSÎ (t.) efiirme, ifime (ifi ile) (f.) filage avec un fuseau (î.) spinning 6968- TE…K (t.) bacak (f.) patte (î.) leg 6969- TE…KRÛT, bnr. ÇÎPRÛT 6970- TE…T (t.) teÒt (f.) grand bassin (î.) large basin 6971- TEV BÛN, bnr. TEBA BÛN 6972- TEVEPAYÎ, bnr. TEVÎPAYÎ 6973- TEVGER, BIZAV (t.) hareket (f.) mouvement (î.) movement, 6974- TEVIR (t.) kazma, biri kesici, afiÈzlÈ kazma
6975-
6976-
6977-
69786979-
69806981-
69826983-
6984-
69856986-
69876988-
6989-
difieri kazÈcÈ çift (f.) pioche à deux pointes (î.) matock TEVÎPAYÎ, TEVEPAYÎ (t.) ortaklaÒa (f.) en commun (î.) in common TEVKAR (t.) katkÈda bulunan, katÈlan (f.) contribuant (î.) contributor TEVKARÎ (t.) katkÈda bulunma, katÈlma (f.) contribution (î.) contribution TEVLIHEV, bnr. COL TEVN (t.) dokuma tezgahÈ (f.) métier à tisser (î.) weavingloom TEVR, bnr. KULING TEVRIK (t.) çapa (f.) houe (î.) hoe TEVRIK KIRIN, bnr. BINKOL KIRIN TEVRIK, TIVIR (t.) turp (f.) radis (î.) radish TEV… (t.) küçük, yassÈ, sivri afiÈzlÈ taÒ (f.) galet (î.) pebble TEV…Î, bnr. TEV…O TEV…O, TEV…Î, TEV…Û (t.) keser (f.) herminette (î.) adze TEV…Û, bnr. TEV…O TEV…Û, DEVBIR (t.) döven bÈçafiÈ (f.) lame de la batteuse (î.) threshing machine’s blade TEWA, bnr. TEBA
• 346 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
6990- TEWANDIN (bitewîne !) (t.) bükümlemek (f.) décliner (î.) to decline (a noun) 6991- TEWANDIN, TEWANG (t.) büküm (f.) déclinaison (î.) declension 6992- TEWANDINA AWAYAN (t.) durum bükümleri (f.) flexion de cas (î.) inflexion of the cases 6993- TEWANG, bnr. TEWANDIN 6994- TEWEK (t.) tabaka (f.) couche (î.) layer, stratum 6995- TEWTEWE, HI…SIVIK (t.) aklÈ kÈsa (f.) simple d’esprit, simplet (î.) simple, ton, half-wit, dimwit 6996- TEW… (t.) abes, nafile, saçma (f.) vain, futile, absurde (î.) futile, vain, absurd 6997- TEW…Î (t.) abeslik, saçmalÈk (f.) futilité, absurdité (î.) absurdity, futility, rubbish 6998- TEW…O-MEW…O (t.) saçma-sapan (f.) futilités, absurdité, propos
incongrus (î.) incongruous talk, nonsense 6999- TEXLÎT, CURE (t.) çeÒit (f.) variété, sorte (î.) sort, variety 7000- TEXT, bnr. DEP 7001- TEXTEREWAN (t.) tahtÈrevan (f.) litière, palanquin (î.) palanquin 7002- TEXTÊ KOTANÊ (t.) döküm levhasÈ (f.) planche du brabant (î.) swivel plough board 7003- TEXTIKÊ ENIYÊ, HESTIYÊ
ENIYÊ (t.) alÈn kemifii (f.) frontal (î.) frontal bone 7004- TEYFIK, DEWRÎ, LALÎK (t.) tabak (f.) plat, assiette (î.) plate 7005- TEYROK, bnr. TEREZ 7006- TEZEK, bnr. KERME 7007- TÊBINÎ (t.) açÈklama, (dikkat, dipnot,
uyarma) (f.) note, remarque (î.) footnote, remark 7008- TÊCIR, bnr. BAZIRGAN 7009- TÊDERXISTINOK, bnr.
MAMIK 7010- TÊDEXISTÎ
(t.) içindekiler (f.) table de matières, contenu (î.) content 7011- TÊGIHÎ…TÎ, bnr. SERWEXT 7012- TÊJIKÊ …ÊRAN, bnr. ÇÊLIKÊ
…ÊRAN 7013- TÊK HERISTIN, LI HEV
7014-
7015-
7016-
7017-
7018-
7019-
7020-
7021-
7022-
7023-
7024-
7025-
7026-
ALIYAN: tev li hev bûn (t.) dalanmak, sarmaÒdolaÒ olmak (f.) s’entrelacer, s’ébattre, folâtrer (î.) to intertwine, to gambol, to frolic TÊKBER (t.) eÒya (f.) objet, article (î.) item TÊKBERÊN MALÊ (t.) ev eÒyası (f.) articles ménagers (î.) household effects TÊKDA (t.) tümden, tamamen (f.) complètement, entièrement, totalement (î.) completely, totally TÊKIL (t.) karÈÒÈk (f.) mélangé, embrouillé, désordonné (î.) mixed-up, muddled, disorderly TÊKILÎ... BÛN (t.) karÈÒmak (f.) intervenir, s’immiscer (î.) to intervene, to interfere TÊLÎ (t.) yük tutmaya yarayan üst yan kavisli çubuklar (f.) tiges latérales servant à tenir la charge (î.) metal or wooden rods for holding the charge TÊM (t.) tem, tema (f.) thème (î.) theme TÊNEPER (t.) geçiÒsiz (f.) intransitif (î.) intransitive TÊPER (t.) geçiÒli (f.) transitif (î.) transitive TÊR (t.) heybe biçimimde çok uzun ve büyük taÒÈma aracÈ. (f.) grand bissac (î.) large shoulder bag TÊRKER (t.) tümleç (f.) complément (î.) grammatical subject TÊRKERA DAÇEKÊ (t.) edat tümleci (f.) complément de préposition (î.) prepositional phrase TÊRKERA NAVDÊRÊ
LÊKERÊ
7041- TIL (t.) alt karÈn (f.) hypogastre (î.) abdomen 7042- TILING, DÊL (t.) kancÈk (f.) chienne (insulte) (î.) bitch 7043- TILIYA BERANÊ, bnr.
(t.) dolaylÈ fiil tümleci (f.) complément indirect de verbe (î.) indirect object of verb
7044- TILIYA BIÇÛK, bnr. QILÎÇK 7045- TILIYA DIRÊJ, bnr. TILIYA
(t.) isim tümleci (f.) complément de nom (î.) possessive phrase 7027- TÊRKERA NEYEKSER (t.) dolaylÈ tümleç (f.) complément indirect (î.) indirect object 7028- TÊRKERA NEYEKSER A
7029- TÊRKERA REW…ÎN (t.) durumsal tümleç (f.) complément circonstanciel (î.) adverbial phrase 7030- TÊRKERA YEKSER (t.) düz tümleç (f.) complément direct (î.) direct object 7031- TÊRKERA YEKSER A
7032-
7033-
7034-
7035-
7036-
7037-
7038-
7039-
7040-
TILIYA MEZIN
NAVÎN 7046- TILIYA GUSTÎLKÊ, bnr.
BABELÎÇK 7047- TILIYA MEZIN, TILIYA
BERANÊ (t.) baÒ parmak (f.) pouce (î.) thumb 7048- TILIYA NAVÎN, TILIYA
LÊKERÊ (t.) dolaysÈz fiil tümleci (f.) complément direct de verbe (î.) direct object of verb TÊTÎ (t.) tepeli tarlakuÒu (f.) alouette des champs (î.) a variety of skylark (l.) golerida cristata TÊ…TXWER, TA…TÊKIRIN (t.) sabah yemi, sabah otlatmasÈ (f.) fourrage du matin, pâturage du matin (î.) morning fodder, morning grazing TÊVEL (t.) farklÈ, çeÒitli, muhtelif (f.) divers, différent, varié (î.) different, varied, various TÊWERHATIN (t.) sarmak, etrafÈnÈ sarmak, sarÈp sarmalamak, kaplamak (f.) encercler (î.) to surround, to coat, to cover, to encircle TÊZ (t.) çakmaklÈ tüfeklerde ateÒleme fitili (f.) mèche du briquet de fusil (î.) wick of a rifle TIFIK, KUÇIK (t.) ocak (f.) foyer, âtre (î.) furnace, fireplace TIFTÎK, ÇÛR (t.) tiftik (f.) mohair (î.) mohair TIHNÎ (t.) susama (f.) soif (î.) thirst TIHOK, TAWIK (t.) dafidafian (f.) baie de sureau (î.) elderberry
DIRÊJ (t.) orta parmak (f.) majeur (î.) middle finger 7049- TILIYA NÎ…ANDANÊ (t.) iÒaret parmafiÈ (f.) index (î.) index finger 7050- TILÎ (t.) ispit, ipsit (f.) rai, rais (î.) felloe, felly rim (of a coach or
cart wheel) 7051- TILÎFISK, bnr. ÇIPÎSK 7052- TILÎLÎ KIRIN, bnr. LÎRAN-
DIN 7053- TILMIQÛN, bnr. QÛN (t.) kÈç (f.) fesse (î.) seat (backside, butt, bottom) 7054- TIRABÊLK, axa hûrbûyî (t.) ince toz (f.) poussière fine (î.) fine dust 7055- TIRAR, bnr. TAS 7056- TIRÎ (t.) üzüm (f.) raisin (î.) grapes 7057- TIRKÎ (t.) türkçe (f.) turc (î.) turkish 7058- TIRMAZ, maz dibe tirmaz (t.) yaÒlÈ koç (f.) bélier âgé, vieux (î.) elderly, old ram 7059- TIRMIX (t.) tÈrmÈk (f.) râteau (î.) rake 7060- TIROZÎ, bnr. ACÛR 7061- TIRPAN, bnr. KÊLINDÎ 7062- TIRPANKÊ…, bnr.
KÊLINDÎKÊ… 7063- TIRS, bnr. PERWA
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 347 •
7064- TIRTIRE (t.) kocaman (f.) énorme (î.) huge, enormous 7065- TIR…E, bnr. DÎNDAR 7066- TI…TE (t.) nesne (f.) objet (î.) object 7067- TI…TEKÎ KIRIN, bnr. ÇÊLA 7068-
70697070-
7071-
707270737074-
7075-
7076-
70777078-
7079-
7080-
7081-
7082-
7083-
7084-
YEKÎ TI…TÎR (t.) 1 - 2 yaÒÈnda (diÒi) (f.) biquette âgée de 1 à 2 ans (î.) (she) kid 1 to 2 years old TI…TONEK, bnr. MAMIK TIVING (t.) tüfek (f.) fusil (î.) rifle, gun TIVINGENDAZÎ (t.) atÈcÈlÈk (f.) tir au fusil (î.) rifle shooting TIVIR, bnr. TEVRIK TIVRIK, bnr. BINKOL TIXÛB (t.) sÈnÈr, hudud (f.) frontière (î.) border, boundary TIZÊ TIFINGÉ (t.) eski tüfeklerde fitil (f.) mèche des anciens fusils (î.) wick of antique rifles TÎ (t.) kadÈnÈn kocasÈnÈn erkek kardeÒi (f.) frère du mari (par rapport à la femme) (î.) brother-in-law (of a woman) TÎKE, bnr. XURDIK TÎMAR KIRIN, MEHEZ KIRIN (t.) kaÒafiÈlamak (f.) étriller (î.) to curry a horse TÎN (t.) ÈsÈ (f.) chaleur (î.) heat TÎP (t.) harf (f.) lettre (î.) letter (of alphabet) TÎP (1) (t.) tugay (f.) brigade (î.) brigade TÎPANDIN (t.) harfi harfine yazdÈrmak (f.) épeler lettre par lettre (î.) to spell letter by letter TÎPRÊZ (t.) dizgici, tipograf (f.) typographe (î.) typographer TÎPRÊZÎ (t.) dizgi
(f.) typographie (î.) typography 7085- TÎR (t.) ince ve uzun tarla parçasÈ (f.) segment étroit et long d’un
champ (î.) narrow and long segment of
field 7086- TÎR (1) (t.) ok (f.) flèche (î.) arrow 7087- TÎR(2), SIRNÎ (t.) dingil (f.) essieu (î.) axle 7088- TÎR(3), TÎRIK (t.) ince oklava (f.) rouleau fin à patisserie (î.) thin rolling-pin 7089- TÎRDANK, bnr. CEWDIK 7090- TÎREJ, bnr. PERTEW 7091- TÎRÊ CENCERÊ (t.) diÒli kollar (f.) arbres dentés de la batteuse (î.) thresher’s toothed shaft 7092- TÎRIK, bnr. DARIK 7093- TÎRIK, bnr. TÎR(3) 7094- TÎ…, PERÇE, KERÎ (t.) parça, yarÈk (f.) partie, fragment, piece, sec-
tion, fissure (î.) fragment, split, crack 7095- TÎ…IK (t.) yÈrtmaç (f.) fente (î.) slit (in a garment) 7096- TÎ…IK, …Û…TEK (t.) dere, derecik (f.) couloir (î.) gully 7097- TÎ…IKA PÊ…ÎN A DIL (t.) (f.) sillon inter-ventriculaire anté-
7098-
7099-
7100-
7101-
7102-
rieur (î.) anterior longitudinal cardiac sulcus TÎ…TÎ…Î (t.) paramparça (f.) en pièces (î.) all in pieces, tattered, falling appart TO (t.) kaymak (f.) crême, couche crémeuse se formant à la surface du yoghourt (î.) film, skin, creamy layer forming on the surface of yoghurt TOF (t.) grup, küme (f.) groupe (î.) group TOF: ji 3-4 desteyan pêk tê (t.) bölük (f.) compagnie (î.) company TOK, bnr. …ÎN
• 348 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
7103- TOL, bnr. TÛLE 7104- TOL, TOLE (t.) intikam (f.) vengeance (î.) vengeance 7105- TOLAZ, JINBAZ, ÇAVLIDER (t.) hovarda (f.) coureur du jupons, libertin (î.) womanizer, woman-chaser,
libertine 7106- TOLE, bnr. TOL 7107- TOLIK (t.) ebegümeci (f.) mauve (î.) mallow 7108- TOLTAJÎ, bnr. DOLTAJÎ 7109- TOLTAJÎ, bnr. TÛLE 7110- TONDIK, bnr. TOTIK 7111- TOPAVÊJ (t.) topçu (f.) artilleur (î.) artilleryman 7112- TOPAVÊJÎ (t.) topçuluk, topçu sÈnÈfÈ (f.) artillerie (î.) artillery 7113- TOPÊN BALAFIR…IKÊN (t.) uçaksavar toplarÈ (f.) artillerie anti-aérienne (î.) anti-aircaft artillery 7114- TOQ (t.) tekerlek çemberi, toka (f.) anneau encerclant la roue (î.) ring encircling the wheel 7115- TORA ÇAV, RETÎNA (t.) afi tabaka (f.) rétine (î.) retina 7116- TORE, EDEB, TERBIYE (t.) terbiye (f.) education (î.) education 7117- TORIN (t.) asil, yakÈÒÈklÈ (f.) noble, beau (î.) noble, handsome, beautiful 7118- TORIN, bnr. SERGEWER 7119- TORTORÎK, bnr. RÛVIYA
DAWÎN 7120- TOT BÛN, GÊR BÛN, GIN-
DIRÎN (t.) yuvarlanmak (f.) rouler (î.) to roll along; to revolve 7121- TOTIK, TUTUK, QELEFÎSK,
TONDIK, KUNDKÎ, QILÛZK (t.) çömelme (f.) accroupissement (î.) squatting, crouching 7122- TO…PIYA KOPER (t.) Cowper bezi (f.) glande de Cowper (î.) Cowper’s gland 7123- TO…PIYA SERGURÇIKÎ (t.) böbreküstü salgÈ bezi (f.) capsule surrénale (î.) suprarenal gland
7124- TO…PIYA TÎROÎDÊ (t.) tiroid bezi (f.) corps tyroide (î.) thyroid gland 7125- TO…PÎ (t.) salgÈ bezi (f.) glande (î.) gland 7126- TOV BIRANDIN, bnr.
QELANDIN 7127- TOV KIRIN (t.) tohum ekmek (f.) ensemencer, semer (î.) to sow, to seed 7128- TOV KIRIN, bnr. BIZIR
KIRIN 7129- TOV, bnr. BIZIR 7130- TOV, TOXIM (t.) tohum (f.) graine, semence (î.) seed 7131- TOVXERDEL (t.) hardal (f.) moutarde (î.) mustard 7132- TOXIM, bnr. TOV 7133- TOZ, bnr. TALAZ 7134- TRABÊLK, bnr. AXPÎNE 7135- TRAKTOR (t.) traktör (f.) tracteur (î.) tractor 7136- TRÊMBÊLA ZIRXKIRÎ (t.) zÈrhlÈ araba (f.) voiture blindée (î.) armoured car
7137- TRÊN (t.) tren (f.) train (î.) train 7138- TU, bnr. ÇU 7139- TUNG (t.) mühür (f.) sceau, tampon (î.) seal, stamp 7140- TURABÊLK, bnr. AXPÎNE 7141- TURKANÎ (t.) Türk usülü, (f.) à la turque (î.) Turkish style 7142- TUTUK, bnr. TOTIK 7143- TÛ (t.) dut (f.) mûre (î.) blackberry 7144- TÛLE, TOL, TOLTAÎJ (t.) melez köpek, (f.) vil, chien vil (î.) cur, mad dog 7145- TÛM (t.) çalı, funda (f.) bosquet (î.) bush, shrub 7146- TÛMIK (t.) küçük çalı (f.) petit bosquet (î.) small or bush 7147- TÛMIK, TÛNCIK (t.) perçem (f.) toupet (î.) forelock 7148- TÛNCIK, bnr. BAQÊ TEMBE-
RIYÊ 7149- TÛNCIK, bnr. TÛMIK 7150- TÛNG, bnr. PORXAN 7151- TÛR (t.) torba (f.) sac (î.) bag 7152- TÛT VEDAN (t.) çömelmek (f.) s’accroupir (î.) to squat (down) 7153- TÛTFRENGÎ (t.) çilek (f.) fraise (î.) strawberry 7154- TÛTIK (t.) kÈrmÈzÈya çalan (f.) rougeâtre, orange foncé (î.) reddish 7155- TÛTIK (t.) kovan (f.) douille (î.) cartridge 7156- TÛTÎ (t.) papafian (f.) perroquet (î.) parrot 7157- TÛTYA (t.) tutya (f.) tutie, oxyde de zinc (î.) tutty, zinc oxide 7158- TÛZIK (t.) tere (f.) cresson (î.) watercress
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 349 •
U 7159- UMÎD (t.) umut (f.) espoir (î.) hope
Û 7160- ÛÇIK, HÛÇIK, HIÇIK,
LEWENDÎ (t.) kolun yen bafiÈ
• 350 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(f.) cordon de la manche des habits traditionnels kurdes (î.) long pointed sleeve ending, hanging sleeve
7161- VAJÎ (t.) ters (f.) envers, à l’envers (î.) wrong side, inside out 7162- VALAHIYA GUHÊ NAVÎN (t.) orta kulak boÒlufiu (f.) caisse du tympan (î.) typmanic cavity 7163- VALAHIYA MALZARÛKÊ (t.) rahim boÒlufiu (f.) la cavité utérine (î.) cavity of the uterus 7164- VALAHIYA POZ (difin,
7165-
71667167-
7168-
7169-
717071717172-
7173-
7174-
7175-
7176-
bêvil, kepû, lût) (t.) burun boÒlufiu (f.) fosse nasale (î.) nasal cavity VANÎL (t.) vanilya (f.) vanille (î.) vanilla (l.) vanilla planifolia VAPOR, bnr. KE…TIYA DÛKELÎ VARIK (t.) piliç (f.) poulet, poulette (î.) chicken VARQILÎN (t.) kendine gelmek, farkÈna var mak (f.) se rendre compte, remarquer (î.) to become aware (of), to notice VARQILÎN, LI PEYVÊ VAR QILÎN (t.) 1) takÈlmak, 2) kekelemek (f.) 1) être pris, empêché, 2) bégayer (î.) 1) to be busy, 2) to stammer, to stutter VEANÎN, bnr. ANÎNVE VEBUHANDIN, bnr. VEBUHTIN VEBUHTIN, VEBUHANDIN (t.) tayin etmek (f.) nommer, désigner (î.) to appoint, to nominate VECINIQÎ (t.) irkilmiÒ (f.) tressailli (î.) startled VEDAN, VEGIRTIN (t.) (çadÈr) açmak, kurmak (f.) planter, mettre en place (î.) to set up, to pitch (a tent) VEÇINÎN, HEVRÊS KIRIN (t.) yünlü ve dokuma söküfiünü örmek, örerek yapmak (f.) repriser (î.) to darn, to mend, to stitch (up) VEÇIRANDIN (t.) taraklama öncesi yolarak ayÈklamak (f.) triage de la laine brute avant le peignage
(t.) 1) keÒif, 2) itiraf (f.) 1) reconnaissance, 2) aveu,
(î.) sorting out wool before car-
V 717771787179-
7180-
7181-
7182-
7183-
7184-
7185-
7186-
7187-
7188-
7189-
71907191-
7192-
7193-
ding VEDIZÎN, bnr. FISIRÎN VEGIRTIN, bnr. VEDAN VEGUHASTIN (t.) berdel halinde gelinlerin götürülmeleri (f.) êfte de mariage au cours de laquelle un frère et une sœur épousent une sœur et son frère (î.) feast of marriage, when a brother and sister are married to a sister and brother VEGUHASTIN (t.) ulaÒtÈrma (f.) transport (î.) transportation VEGUHASTIN, GUHASTIN (t.) aktarmak, transfer etmek (f.) transférer (î.) to transfer VEJÎN (t.) yeniden dofiuÒ (f.) renaissance (î.) rebirth, renaissance VEKETIN, VEZELÎN (t.) uzanmak, yatmak (f.) s’étendre, se tapir, s’allonger (î.) to stretch out, to lie down VEKÎT (t.) dikte (f.) dictée (î.) dictation VEKÎTANDIN (t.) dikte etmek (f.) dicter (î.) to dictate VEKOLÎN (t.) soruÒturma, tahkikat (f.) enquête, investigation, instruction (î.) inquiry, investigation VEKUJANDIN (t.) söndürmek (f.) éteindre, assouvir (î.) to extinguish, to turn off VEKU…TIN, VEMIRANDIN, TEMIRANDIN, TE…ANDIN (t.) söndürmek (f.) éteindre (î.) to extinguish out, to put out VEMALTIN (t.) çevremek (f.) retrousser les manches (î.) to turn up, to roll up (one’s sleeves) VEMIRANDIN, bnr. VEKU…TIN VEMI…TIN, …Û…TIN (t.) yÈkamak (f.) laver (î.) to wash VENANDIN (t.) tezgah, tuzak kurmak (f.) placer, mettre en place (î.) to set, to set up (a trap) VENASÎN
7194-
7195-
7196-
7197-
7198-
7199-
7200-
7201-
7202-
7203-
7204-
7205-
7206-
7207-
7208-
cconfession (î.) 1) reconnaissance, 2) confession VENASÎN (t.) itiraf etmek, tanÈmak (f.) reconnaître, avouer (î.) to recognize, to confess VENÊRÎN (t.) denetleme, dofirulama (f.) vérification (î.) checking, verification VENÊRÎN (t.) denetlemek,dofirulamak, tahkik etmek (f.) vérifier, examiner (î.) to check, to verify VENI…TEK (ciyê veniÒtina teyran) (t.) tünek (f.) perchoir (î.) perch VENI…TIN (t.) tünemek (f.) se percher (î.) to perch VENÎN (t.) çizmek (f.) tracer (î.) to draw (a picture) VEPARIMANDIN (t.) titremek, silkelenmek (f.) frissonner, frémir (î.) to quake, to shudder VERESANDIN (t.) koparmak, çözmek (f.) défaire, briser (î.) to break, to undo, to untie VERÊHTIN (t.) boÒaltmak (f.) vider, verser (î.) to pour, to empty VERÊTIN (t.) akmak (su vb) (f.) couler (eau) (î.) to run, to flow (water) VEROTIN (t.) oymak, içini kazımak (f.) gratter, vider (î.) to scrape, to carve, to hollow out VEROTIN (veroje !) (t.) kazÈmak (f.) gratter, râcler (î.) to scrape out, to scratch VEWESTAN, RAWESTAN (t.) durmak (f.) s’arrêter (î.) to stop, to stand VEXWANDÎ, XWANDÎ, DAWETÎ, GAZÎKIRÎ, DAWETVANÎ (t.) düfiün davetlisi (f.) invité au mariage (î.) wedding guest VEXWAZÎ
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 351 •
(t.) alacak (f.) créance, crédit (î.) crédit, claim (financial) 7209- VEXWENDIN (t.) davet etmek (f.) inviter, convier (î.) to invite 7210- VEXWENDIN, n. (t.) davet (f.) invitation (î.) invitation 7211- VEYTÛN, HÊTÛN, KÛRE (t.) ateÒ ocafiÈ (f.) four, fournaise
(î.) limekiln 7212- VEZEL, bnr. FAYKE 7213- VEZELÎN, bnr. VEKETIN 7214- VÊKRA (t.) birlikte, hep birlikte (f.) ensemble, tous ensemble (î.) all togehter, together 7215- VIXÎNE : dengê mêran li mey-
dana Òer (t.) savaÒta erkek çÈfilÈfiÈ (f.) cri de guerre des hommes (î.) shout of warriors 7216- VIYAN, bnr. VÎN 7217- VIYAN, VÎN
• 352 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) irade, istek (f.) volonté (î.) will
VIZIK, bnr. DELME VIZIK, bnr. PÊ…Î VÎN, bnr. VIYAN VÎN, VIYAN (t.) irade (f.) volonté (î.) will 7222- VÎTIK (t.) fiÒ, makbuz (f.) fiche; reçu (î.) slip, receipt
7218721972207221-
W 7223- WALÎ (t.) vali (f.) préêft, gouverneur (î.) prefect, governor 7224- WAR (t.) yer, yurt, kamping (f.) lieu, place, camp, campement (î.) camp, camping ground 7225- WARGEH (t.) mevzi (f.) position (î.) (mil) position 7226- WARGUHERÎ (t.) dinlenmeden sonra hareket
7227-
7228-
7229-
7230-
7231-
7232-
7233-
7234-
7235-
ettirmek, sidik ve dÈÒkÈsÈnÈ ettirmek maksadÈyla ve tekrar yatÈrÈlmak üzere sürünün gezdirilmesi. (f.) promenade effectuée après le repos pour permettre aux bêtes de faire leurs besoins hors de l’aire de repos (î.) walk after rest in order to enable the animals to relieve themselves away from their resting area WARKOZ, ALKOZ (t.) kÈÒlak (f.) campement d’hiver(pour nomades) (î.) winter quarters (for animals, nomads or an army) WAWÎK (t.) çakal (f.) chacal (î.) jackal WEFD (t.) heyet, delegasyon (f.) délégation (î.) delegation WELAT (t.) ülke (f.) pays (î.) country, land WELATÎ (t.) yurttaÒ (f.) compatriote (î.) compatriot, fellow countryman WERANDIN (t.) salmak, saçmak, dafiÈtmak (f.) laisser tomber, (cheveux) éparpiller (î.) to let go, to let hang down, to drop WERDAN (t.) tahvil etme (f.) échange, conversion (î.) conversion, exchange WERDEK, MIRAVÎ, ORDEK (t.) ördek (f.) canard (î.) duck WERGER/WER-GERANDIN (t.) tercüme (f.) traduction, action de traduire
(î.) translation 7236- WERGERANDIN (t.) tercüme etmek tercüme (f.) traduire (î.) to translate 7237- WERGERANDÎ (t.) çeviri, çevrili (f.) traduit (î.) translated 7238- WERGÊR (t.) mütercim, çevirmen (f.) traducteur (î.) translator 7239- WERGÊRÎ (t.) çevirmenlik, mütercimlik (f.) métier de traducteur (î.) translatorship 7240- WERIHÎN, WE…ÎN, WERÎN (t.) dökülmek, düÒmek (f.) tomber (feuille, cheveu) (î.) to fall (hair, leaves) 7241- WERÎN, bnr. WERIHÎN 7242- WERÎN, bnr. WERYAN 7243- WERÎS (t.) kÈldan örme urgan (f.) grosse corde tissée en poils de
7256- WEXM : bîhna nexweÒ,
wexmê miriyan (t.) kötü koku, ölü kokusu (f.) odeur de putréfaction, puan -
teur (î.) stink, stench 7257- WEYN, DEK (t.) oyun (f.) ruse, intrigue (î.) cunning, craftiness 7258- WEZARET, WEZARETXANE (t.) bakanlık (f.) ministère (î.) ministry 7259- WEZARETA ABORIYÊ (t.) ekonomi bakanlÈfiÈ (f.) ministère de l’économie (î.) ministry of economy 7260- WEZARETA BAZARA KAR (t.) çalÈÒma bakanlÈfiÈ (f.) ministère du travail (î.) ministry of labour 7261- WEZARETA BAZIRGANIYA
chèvre (î.) rope woven with goat hair 7244- WERÎS (t.) urgan (f.) grosse corde en poils de chèvre (î.) stout rope made of goat’s hair 7245- WERKIRIN (t.) 1) üstüne örtmek, 2) saçmak,
7262-
7263-
serpmek (f.) 1) couvrir, 2) semer, distribuer (î.) 1) to cover, 2) to sprinkle, to 7246-
7247-
72487249-
7250-
7251-
7252-
725372547255-
scatter, to sow, broadcast WER…EQ (t.) vaÒak (f.) lynx (î.) lynx WERYAN, WERÎN, WE…ÎN (t.) dökülmek (saç, yaprak vb) (f.) tomber (feuilles, cheveux) (î.) to fall (hair, leaves) WERZ, bnr. PARÊZ WESTÎN, RAWESTÎN, SEKINÎN (t.) durmak, kalmak (f.) rester, stopper (î.) to stay, to remains WE…AN (t.) yayÈn (f.) publication (î.) publishing WE…ANDIN (t.) yayÈnlamak (f.) éditer, publier (î.) to publish WE…ANXANE (t.) yayÈnevi (f.) maison d’édition (î.) publishing house WE…EK, bnr. BÎSTEK WE…ÎN, bnr. WERIHÎN WE…ÎN, bnr. WERYAN
7264-
7265-
7266-
7267-
7268-
7269-
7270-
7271-
DERVE (t.) dÈÒ ticaret bakanlÈfiÈ (f.) ministère du commerce extérieur (î.) ministry of foreign trade WEZARETA BERGIRIYÊ (t.) savunma bakanlÈfiÈ (f.) ministère de la défense (î.) ministry of defence WEZARETA BUDCÊ (t.) bütçe bakanlÈfiı (f.) ministère du budget (î.) ministry of budget WEZARETA DADIYÊ (t.) adalet bakanlıfiı (f.) ministère de la justice (î.) ministry of justice WEZARETA DADMENDIYÊ (t.) adalet bakanlÈfiÈ (f.) ministère de la justice (î.) ministry of justice WEZARETA DARAYIYÊ, MALIYÊ (t.) maliye bakanlÈfiÈ (f.) ministère des finances (î.) ministry of finance WEZARETA ÇANDÊ (t.) kültür bakanlÈfiÈ (f.) ministère de la culture (î.) ministry of culture WEZARETA ENDUSTRIYÊ (t.) endüstri bakanlÈfiÈ (f.) ministère de l’industrie (î.) minstry of industry WEZARETA ENERJIYÊ (t.) enerji bakanlıfiı (f.) ministère de l’énergie (î.) ministry of energy WEZARETA GUHASTINÊ (t.) ulaÒtÈrma bakanlÈfiÈ (f.) ministère des transports (î.) ministry of transportation WEZARETA HAWÎRPARÊZIYÊ
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 353 •
(t.) çevre bakanlÈfiÈ (f.) ministère de l’environnement (î.) ministry of environement 7272- WEZARETA HEVOTINA
7273-
7274-
7275-
7276-
7277-
NETEWEYÎ (t.) milli efiitim bakanlÈfiÈ (f.) ministère de l’éducation nationale (î.) ministry of national education WEZARETA KARÊN CIVAKÎ (t.) sosyal iÒler bakanlÈfiÈ (f.) ministère des affaires sociales (î.) ministry of social affairs WEZARETA KARÊN ÇANDINIYÊ (t.) tarım iÒleri bakanlÈfiÈ (f.) ministère de l’agriculture (î.) ministry of agriculture WEZARETA KARÊN DERVE (t.) dÈÒiÒleri bakanlıfiı (f.) ministère des affaires étrangères (î.) ministry of foreign affairs WEZARETA KARÊN HUNDIR (t.) içiÒleri bakanlÈfiÈ (f.) ministère de l’interieur (î.) ministry of domestic affairs WEZARETA MALIYÊ
(t.) maliye bakanlÈfiÈ (f.) ministère des finances (î.) ministry of finance 7278- WEZARETA SPORÊ (t.) spor bakanlÈfiÈ (f.) ministère des sports (î.) ministry of sports 7279- WEZARETA TENDURUS-
7280-
7281-
7282-
72837284-
TIYÊ (t.) safilık bakanlÈfiÈ (f.) ministère de la santé (î.) ministry of health WEZARETA …ER (t.) savaÒ bakanlÈfiı (f.) ministère de la guerre (î.) ministry of war WEZARETA TÛRÎZMÊ (t.) turizm bakanlÈfiı (f.) ministère du tourisme (î.) ministry of tourism WEZARETA ZANIST Û TEKNOLOJIYÊ (t.) bilim ve teknoloji bakanlıfiı (f.) ministère des sciences et de techonologie (î.) ministry of sciences and techo logy WEZARETXANE, bnr. WEZARET WEZIRÊ DERVE
• 354 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) dÈÒiÒleri bakanı (f.) ministre des affaires étrangères (î.) foreign mininter 7285- WEZÎR (t.) bakan (f.) ministre (î.) minister, secretary 7286- WÊNE (t.) (her türlü) resim (f.) image, peinture (î.) image, painting, picture 7287- WÊNE (t.) photo (f.) photographie (î.) photography 7288- WÊNEÇÎROK (t.) çizgi roman (f.) bande dessinée (î.) strip cartoon 7289- WÊRAN, bnr. DÊRIS 7290- WÊRAN, bnr. XERABE 7291- WINDA, bnr. BERZE 7292- WÎLAYET (t.) il, vilayet (f.) département, préfecture (î.) department, province 7293- WÎ…NE (t.) viÒne (f.) griotte (î.) sour cherry
X 7294- XAÇERÊ, bnr. ÇARRIYAN 7295- XAF, HAF, DIYAR (t.) görünüm, görme, huzur (f.) en vue, à la vue (î.) in view of 7296- XAKENDAZ, bnr. CARÛT 7297- XAKÎ (t.)haki (f.) kaki (î.) khaki 7298- XAL (t.) dayÈ (f.) oncle maternel (î.) maternal uncle 7299- XAL (t.) fÈkra (f.) paragraphe (î.) paragraph 7300- XAL, bnr. NUQTE 7301- XALA MEMIKÊ (t.) ayla (f.) aréole (î.) aréola 7302- XALBENDÎ, bnr.
NUQTE…ANÎ 7303- XALET, bnr. XALTÎK 7304- XALOJIN, JINXAL (t.) dayÈ karÈsÈ (f.) la femme de l’oncle maternel (î.) wife of maternal uncle 7305- XALTÎK, XATÎ, XALET (t.) teyze (f.) tante maternelle (î.) maternal aunt 7306- XALXALK, bnr. FATERE…K 7307- XALXALOK, bnr. KALO 7308- XAM (t.) iÒlenmemiÒ, alÈÒmamÈÒ, ham (f.) immature, inexpérimenté, cru,
7309-
73107311-
7312731373147315-
7316-
novice, vierge (î.) immature, unripe, inexperienced, crude XAMBERINDÎR (t.) 2 - 3 yaÒ koyun (f.) jeune brebis âgée de 2 à 3 ans (î.) young ewe 2 to 3 years old XAME, bnr. BERZEWAC XANE: koma giya ya sed - du sed axeyî ye (t.) yüz, iki yüz demetlik ot yÈfiÈnÈ (f.) meule formée de cent à deux cent javelles (î.) stack made up of 100 to 200 swathes XANIM, bnr. HERMET XANIYÊ SERVEKIRÎ, bnr. PANG XANÎ, bnr. MAL XANKÊ… (t.) kÈlavuz (f.) vrille (î.) gimlet, screw-tap XAR, KELEM (t.) diken (f.) épine
(î.) thorn 7317- XARIK, bnr. KOSERE 7318- XAS, bnr. XES 7319- XASMA, NEXASIM, NEMA-
ZE (t.) özellikle (f.) particulièrement, spécialement (î.) particularly, especially 7320- XASÛK (t.) kurnaz, siyasetçi (f.) rusé, habile, matois, malin (î.) shrewd, cunning, sly 7321- XASÛKÎ (t.) kurnazlÈk (f.) ruse, habileté, malice matoise-
7340- XEML Û XÊZ (t.) zinet, süs eÒyasÈ (f.) parure, ornement (î.) ornament, jewels, finery 7341- XEML, bnr. KOK 7342- XENA, bnr. HENNE 7343- XENDAN, KENOK (t.) güleç (f.) souriant (î.) smiling 7344- XENÎKE (t.) boyun çubufiu bafiÈ (f.) anneau de la baguette du joug (î.) ring of yoke rod straps / woo-
rie (î.) shrewdness, cunning, slyness 7322- XATÎ, bnr. XALTÎK 7323- XA…IK, bnr. KÎSIKÊ HÊKÊ 7324- XA…XA…K (t.) haÒhaÒ (f.) pavot (î.) poppy (l.) papaver 7325- XATÛNOK, bnr. HEMBELAZ 7326- XAWER, ROJHELAT (t.) dofiu, Òark (f.) orient, est (î.) orient, east 7327- XEBAT (t.) çalıÒma (f.) travail (î.) work 7328- XEBER, bnr. DIJÛN 7329- XEBER, bnr. DUÎJN 7330- XEBERBEZÎN, XEBERGERÎN (t.) dedikoducu (f.) médisant, potinier (î.) gossiper 7331- XEBERGERÎN, bnr. XEBER-
7345-
7346-
73477348-
7349-
7350735173527353-
BEZÎN 7332- XEBITANDIN (t.) çalÈÒtÈrma, iÒletme (f.) action d’employer, emploi (î.) employment 7333- XEBITANDIN (t.) çalÈÒtÈrmak, iÒletmek (f.) employer, faire travailer (î.) to employ 7334- XEFT, konê piçûk ê Òînê (t.) yas çadÈrÈ (f.) tente servant de chapelle
733573367337-
73387339-
ardente (î.) tent used as chapel of rest XELAT, bnr. PERÛ XELAT, bnr. XWENÇE XELAT, SERNEXT (t.) hediye (f.) cadeau (î.) present, gift XELBOQE, bnr. FISTOQÎ XELINDOR (t.) ilk sütten yapÈlan mayasÈz peynir (f.) fromage fabriqué avec le premier lait (î.) cheese made with first milk
7354-
7355-
7356-
7357-
73587359-
7360-
den sticks which go on either side of ox’s neck, to fasten ox to the yoke XERABE, KAVIL, WÊRAN, DÊRIS, XIRBE (t.) harabe, virane (f.) ruine (î.) ruin XERDEL (t.) hardal (f.) moutarde (î.) mustard XEREK, bnr. SELB XERIQANDIN (t.) batırmak (f.) couler (î.) to sink, to send to the bottom XERITANDIN, KOK BIRANDIN (t.) kökünü kurutmak, yok etmek (f.) extirper, éradiquer (î.) to eradicate XERÎB, bnr. AVÎ XERMAN, bnr. GÊRE XERZ, bnr. KÎSIKÊ HÊKÊ XERZDANK, HÊKDANK (t.) yumurtalÈk (f.) ovaire (î.) ovary XERZERÊ (t.) yumurtalÈk kanalÈ (f.) trompe utérine ou de Fallope (î.) fallopian tube XES, XAS, KAHÛ (t.) marul (f.) laitue (î.) lettuce XESÛ, XWESÎ (t.) kaynana (f.) belle-mère, la mère du conjoint (î.) mother-in-law XETÎRE (t.) meÒale (f.) flambeau (î.) torch XE…E, bnr. …ÊL XE…EB, SIMOK, SIMTEK, NOJEK (t.) matkap (f.) perceuse (î.) drill XE…ÎM, XI…ÎM (t.) toy, acemi, cahil
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 355 •
(f.) novice, inexpérimenté (î.) greenhorn, inexperienced,
novice 7361- XE…M (t.) hÈÒm, öfke (f.) fureur, colère (î.) fury, rage, anger 7362- XEW LÊ HERIMÎN, bnr. XEW
LÊ TEWIRÎN 7363- XEW LÊ TEWIRÎN, XEW LÊ
HERIMÎN (t.) uykusu kaçmak (f.) perdre le sommeil, avoir du
7364-
7365-
7366-
7367-
7368-
736973707371-
73727373-
7374-
73757376-
73777378-
mal à dormir (î.) not to be able to sleep, to lose sleep XEWLE (t.) tenha (f.) isolé, à part, aparté (î.) aside XEWLE KIRIN (t.) özel görüÒmek (f.) faire un aparté (î.) to have a private conversation XEWNANDIN (t.) dinlendirici sulama, gece sulamasÈ (f.) arrosage de nuit (î.) night watering XEWRE (t.) bir çeÒit börek (f.) sorte de galettes des rois (î.) sort of twelfth night cake XEYAN: genimê kutayî yê li dora darê coxîn kom dikin (t.) direk etrafÈnda toplanan bufiday yÈfiÈnÈ (f.) blés battus amassés autour du poteau (î.) threshed wheat piled up around post XEZALA SERÊ GELE, bnr. SERGELIYA XEZALAN XEZÎNE, bnr. GENC XEZÎNE, DEFÎNE, GENCÎNE (t.) hazine (f.) trésor (î.) treasure XEZNE, bnr. GENC XEZÛR, XWEZÛR (t.) kayÈnbaba (f.) beau-père, le père du conjoint (î.) father-in-law XEZÛRAN, XEZÛRGELAN (t.) kayÈnbabagiller, (f.) les parents du côté de la bellefamille (î.) parents on the in-laws’ side XEZÛRGELAN, bnr. XEZÛRAN XÊL, XÊLÎ (t.) düfiün alayÈ (f.) défilé nuptial (î.) wedding procession XÊLEK, bnr. BÎSTEK XÊLÎ (t.) duvak
(f.) voile de la mariée (î.) bridal veil 7379- XÊLÎ (t.) yelken (f.) voile (î.) sail 7380- XÊLÎ, bnr. XÊL 7381- XÊRÎ, bnr. HÎRO 7382- XÊVET (t.) büyük çadÈr (f.) grande tente (î.) large tent 7383- XÊXIK (t.) sonbaharda yetiÒen yaban erifii (f.) prune sauvage d’automne (î.) autumnal wild pear 7384- XÊZ VENÎN (t.) çizgi çizmek (f.) tracer une ligne (î.) to draw a line 7385- XÊZIK (t.) çizgi (f.) ligne (î.) line 7386- XÊZIKÊN DEST (t.) el ayasÈ çizgisi (f.) lignes de main (î.) lines (in palm of the hand) 7387- XIFTAN (t.) kaftan (f.) cafetan (î.) caftan 7388- XIF…, XIM…, KARXEZAL (t.) ceylan yavrusu (f.) faon, daguet (î.) fawn, young of gazelle 7389- XILF, bnr. FISTOQÎ 7390- XILIK, bnr. XURDIK 7391- XILT, KOREMI…K (t.) köstebek (f.) taupe (î.) mole (tunneling rodent) 7392- XINAMÎ, XIZM (t.) evlilik bafiÈyla akraba (f.) parent par alliance (î.) relations by marriage 7393- XINAMÎTÎ, XIZMATÎ (t.) evlilik bafiÈyla kurulan akra-
7394-
739573967397-
7398-
balÈk (f.) parenté par alliance (î.) relationship by marriage XIRAR (t.) kÈldan kaba dokunmuÒ, saman v.b. taÒÈmada kullanÈlan büyük çuval (f.) gros sac sommaire en poils de chèvre pour le transport de la paille (î.) large coarse goatskin sack for the transport of straw XIRBE, bnr. XERABE XIRBOQÎ, bnr. FISTOQÎ XIREBER, XÎÇIK (t.) çakÈl (f.) gravier (î.) gravel XIRTIK, bnr. QEVDIK
• 356 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
7399- XIRXAL (t.) teker (f.) roue (î.) wheel 7400- XIRXIRK, bnr. GIRGIROK 7401- XISTIN SER YEKÎ, bnr. LÊ
BAR KIRIN 7402- XISTINA NAV DU-KEVA-
NEYAN (t.) paranteze almak (f.) mettre entre parenthèses (î.) to put between brackets 7403- XISTINA NAV DUNIKAN (t.) tÈrnak içine almak (f.) mettre entre guillemets (î.) to put in quotation marks 7404- XI…ÎM, bnr. XE…ÎM 7405- XI…OR, AGIRÊ NÎV TEMIRÎ,
TERAF, XWELEPEL (t.) yarÈ sönmüÒ ateÒ (f.) feu à moitié éteint, braise à
moitié éteinte (î.) half-extinguished fire 7406- XI…T (t.) ucu sivri ÒiÒ (f.) broche (î.) spit, skewer 7407- XI…T KIRIN (t.) ÒiÒlemek (f.) embrocher (î.) to skewer, to impale 7408- XIYAR, ARÛ (t.) salatalÈk (f.) concombre (î.) cucumber 7409- XIZAN, BELENGAZ, HEJAR (t.) yoksul (f.) indigent, pauvre (î.) poor, destitute 7410- XIZEK, bnr. GARTE 7411- XIZEK, bnr. KOL 7412- XIZÊMOK (t.) Kürt müzifiinde makam türü (f.) un genre musical kurde (î.) a type of Kurdish music 7413- XIZM, bnr. MERIV 7414- XIZM, bnr. XINAMÎ 7415- XIZMATÎ, bnr. XINAMÎTÎ 7416- XIZMATÎ, MERIVATÎ (t.) akrabalÈk (f.) parenté, lien de parenté (î.) kinship 7417- XÎÇIK, bnr. XIREBER 7418- XÎMA SER AVÊ, bnr. ASASÊ
LI SER BERÊF 7419- XÎMA SER CEMEDÊ, bnr.
ASASÊ LI SER BERÊF 7420- XÎMENI…ÎN (t.) çadÈrda yaÒayan, göçebe (f.) habitant la tente, nomade (î.) nomad, living in tents 7421- XÎTIK, bnr. LÎÇIK 7422- XÎZ, SÎLIK, SÊLAX, RÎK (t.) kum (f.) sable (î.) sand 7423- XODRESTE
7424-
7425-
7426-
7427-
7428-
7429-
74307431-
7432-
7433-
74347435-
7436-
7437-
7438-
7439-
(t.) kendi kendine yetiÒmiÒ, kendi kendini yetiÒtirmiÒ (f.) autodidacte (î.) self-made man XONÇE (t.) düfiün ve sünetlerde gönderilen hediye (f.) présent offert à l’occasion des êftes de mariage ou de circoncision (î.) present given at weddnig or circumcision celebrations XORIM: koma lasê ye (t.) laslardan oluÒan ot yÈfiÈnÈ (f.) meule formée de brassées (î.) stack made up of armfuls XORTANÎ (t.) gençlik (f.) jeunesse (î.) youth XO…NÛD, RAZÎ (t.) memnun (f.) satisfait, content (î.) satisfied, happy XOX (t.) Òeftali (f.) pêche (î.) peach XUBARÎ (t.) yafimur öncesi tohum ekme (f.) semailles avant les premières pluies (î.) sowing before rainfall XUDA, bnr. XWEDÊ XULÎN, DENGÊ AVÊ (t.) su sesi (f.) murmure de l’eau (î.) murmur (of water) XUMAM (t.) pus (f.) brume (î.) thin fog, mist XUNAV (t.) 1) çiÒeleme, 2) çiy, Òebnem (f.) rosée (î.) dew XUNAV, bnr. …EBNEM XUNDKAR (t.) hünkar (f.) souverain, sultan (î.) sovereign, sultan XURC (t.) heybe (f.) besace (î.) saddle XURD, PAR (t.) pay (f.) lot, part (î.) share, portion XURDIK, XILIK, XÎÇ, TÎKE (t.) ara dolgu molozu (f.) gravats (î.) rubble stone XUREK, XWARIN (t.) yiyecek (f.) nourriture (î.) food
7440- XURÎ, BIZOT (t.) kor (f.) braise (î.) ember 7441- XURÎ, XWERÛ (t.) saf, temiz, özbeöz (f.) pur (î.) pure 7442- XURÎTÎ, XWERÛBÛN (t.) saflÈk, temizlik (f.) pureté (î.) purity 7443- XURK, bnr. GIZÛZ 7444- XURME, QESP (t.) hurma (f.) datte (î.) date 7445- XURMEYÎ (t.) hurma rengi (f.) couleur de date (î.) date-colored 7446- XU…ÎN (t.) hÈÒÈrtÈ (f.) bruissement, murmure (î.) murmur, rustle, rustling, buz-
kiÒiler (f.) ceux ou celles qui vont deman-
der la main de la jeune fille (î.) the matchmakers 7463- XWE ÇENGÎ ...... KIRIN (t.) saldÈrmak, hücum etmek (f.) s’en prendre à, attaquer (î.) to make an assault on, to
attack 7464- XWE DI SER RE ÇENG
KIRIN (t.) üzerinden atlamak (f.) sauter par dessus de, enjamber (î.) to jump (over) 7465- XWE DI SER RE ZER KIRIN,
7466-
7467-
zing 7447- XÛ KIRIN (t.) huylanmak (f.) être irrité, agacé (î.) to be irritated, annoyed 7448- XÛGIRÎ QUMARÊ BÛN, bnr.
7468-
HOGIRÎ QUMARÊ BÛN 7449- XÛGÎ (t.) haraç (f.) rançon (î.) ransom, tribute 7450- XÛL, bnr. XWÎL 7451- XÛ…K, bnr. XWEH 7452- XÛZ (t.) kambur (f.) bossu (î.) hunchbacked, hump backed 7453- XÛZ, bnr. XWÎL 7454- XWANDÎ (t.) düfiün davetlilerini çafiÈran (f.) celui qui invite aux festivités
7469-
747074717472-
de mariage (î.) person who issues the invita74557456745774587459-
7460-
74617462-
tion to the wedding XWANDÎ, bnr. VEXWANDÎ XWAR, bnr. XWÎL XWARIN, bnr. XUREK XWARINA ÇORTAN, bnr. ÇORTANÎ XWARZÎ (t.) yefien, kÈz kardeÒ çocufiu (f.) neveu, nièce, fils ou fille de la sœur (î.) nephew, niece sister’s son or daughter XWASTÎ (t.) sözlü (f.) engagée (î.) wooed, asked for (in marriage) XWAZGÎN, bnr. XWAZGÎNÎ XWAZGÎNÎ, XWAZGÎN (t.) kÈz istemeye giden kiÒi veya
7473-
7474-
747574767477-
74787479-
XWE DI SER VE ÇENG KIRIN (t.) aÒmak (f.) franchir (î.) to cross XWE DI SER VE ÇENG KIRIN, bnr. XWE DI SER RE ZER KIRIN XWE DIRÊÎJ ... KIRIN, ÊRÎ… KIRIN (t.) hücum etmek, saldÈrmak (f.) attaquer, mener une attaque (î.) to attack, to make an assault XWE FIRIKANDIN (t.) kÈvÈrtmak, kalçalarÈnÈ sallayarak yürümek (f.) marcher en ondulant les hanches (î.) to sway or undulating one’s hips while walking XWE KOK KIRIN (t.) süslenmek, güzelleÒmek (f.) se faire beau, se maquiller (î.) to get spruced up, to make oneself up XWE NEPIXANDIN, bnr. FEXFEXE XWE RAMEDANDIN, bnr. RAMEDÎN XWE TÊ ZER KIRIN (t.) atlamak (f.) sauter, se jeter (î.) to jump XWEDBÎN (t.) bencil (f.) egoïste (î.) selfish, egotistical XWEDBÎN (t.) kendini befienmiÒ (f.) auto-suffisant, narcissique (î.) conceited, haughty XWEÇÊKIRIN, bnr. KOK XWEDÊ GIRAVÎ, bnr. GOYA XWEDÊ, XUDA (t.) TanrÈ, Allah (f.) Dieu (î.) God XWEDÎ, bnr. XWUDAN XWEDÎMAL (t.) malik, sahip, mal mülk sahibi (f.) propriétaire (î.) owner, proprietor, landlord
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 357 •
7480- XWEH, XWÎ…K, XWENG,
74817482-
74837484-
7485-
7486-
7487-
7488-
748974907491-
XWEHÎNG, XÛ…K (t.) kÈz kardeÒ (f.) sœur (î.) sister XWEHÎNG, bnr. XWEH XWEH…ÎR (t.) süt kÈz kardeÒi (f.) sœur de lait (î.) foster sister XWELEPEL, bnr. XI…OR XWELÎ (t.) kül, toz (f.) poussière, cendre (î.) dust, ash XWELÎDANK (t.) kül tablasÈ (f.) cendrier (î.) ashtray XWENDA (t.) okumuÒ (f.) lettré, instruit (î.) educated XWENÇE, BI…ARE, XELAT (t.) düfiüne davet için gönderilen hediye (f.) cadeau envoyé en guise d’invi tation aux noces (î.) present sent with invitation to the wedding XWENDEVAN (t.) okuyucu (f.) lecteur (î.) reader XWENG, bnr. XWEH XWERÛ, bnr. XURÎ XWERÛBÛN, bnr. XURÎTÎ
7492- XWESER (t.) bagımsız,müstakil (f.) indépendant (î.) independent 7493- XWESERÎ (t.) bafiÈmsÈzlÈk (f.) indépendance (î.) independence 7494- XWESÎ, bnr. XESÛ 7495- XWESTÎ (t.) sözlü (f.) promise (î.) engaged to be married 7496- XWEYA LÎMONÊ,
7497-
7498-
74997500-
750175027503-
LÎMONDÛZ (t.) limontozu (f.) acide citrique (î.) citric acid XWEZA (t.) dofia (f.) nature (î.) nature XWEZAYÎ (t.) dofial (f.) naturel (î.) natural XWEZÛR, bnr. XEZÛR XWÊDANK (t.) tuzluk (f.) salière (î.) salt cellar XWÊRIK, bnr. GIZÛZ XWI…KEJIN, bnr. HEMZIFT XWÎL, XÎL, XÛL, XÛZ, XWAR (t.) efiri, efiik (f.) courbe, oblique, courbé (î.) bent, curved, inclined
• 358 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
7504- XWÎNBERA PI…IKÊ (t.) akcifier atardamarÈ (f.) artère pulmonaire (î.) pulmonary artery 7505- XWÎNDAR (t.) kanlı (f.) sanguin, saignant (î.) sanguine, bleeding 7506- XWÎNHÊNERA SEREKE YA
JORÎN (t.) ana toplardamar (f.) veine cave supérieure (î.) superior vena cava 7507- XWÎNHÊNERA SEREKEYA
JÊRÎN (t.) alt ana toplardamar (f.) veine cave inférieure (î.) inferior vena cava 7508- XWÎNHÊNERÊN PI…IKÊ (t.) akcifier damarÈ (f.) veines pulmonaires (î.) pulmonary veins 7509- XWÎNÎ (t.) kan davalÈ, katil (f.) assassin (î.) assassin, murderer 7510- XWÎNSIVIK (t.) tezcanlı (f.) agile, vif (î.) agile, nimble 7511- XWÎ…K, bnr. XWEH 7512- XWUDAN, XWEDÎ (t.) sahib (f.) propriétaire (î.) proprietor, owner
Y 7513- YABANÎ, bnr. BEÎJ 7514- YAR (t.) dost (f.) ami(e), petit(e) ami(e) (î.) lover 7515- YASEMEN, bnr. SEMEN 7516- YASEMÎN, ASMÎN (t.) yasemin (f.) jasmin (î.) jasmine 7517- YAWER (t.) yaver (f.) aide-de-camp, assistant (î.) aide-de-camp 7518- YEK BI YEK, bnr. KITKIT 7519- YEK BI YEK, bnr. YEKAYEK 7520- YEKANE, bnr. YEKTA 7521- YEKAYEK, YEKOYEK, YEK
BI YEK (t.) birer birer, teker teker (f.) un à un (î.) one by one 7522- YEKDENGÎ
(t.) tekseslilik, oybirlifii (f.) unanimité (î.) unanimity 7523- YEKÎNE (t.) birim, birlik (f.) unité (î.) unity, unit 7524- YEKÎNEYA ZIRXDAR (t.) zÈrhlÈ birlik (f.) unité blindée (î.) armoured unit 7525- YEKÎNEYÊN LE…KERÎ (t.) askeri birlikler (f.) unités miliaires (î.) military units 7526- YEKKÎTE (t.) tek heceli (f.) monosyllabe (î.) monosyllable 7527- YEKOYEK, bnr. TAK Û TÛK 7528- YEKOYEK, bnr. YEKAYEK 7529- YEKTA, YEKANE (t.) tek çocuk (f.) enfant unique
(î.) only child 7530- YEKVEND (t.) birleÒmiÒ, birleÒik (f.) uni, unifié (î.) united, unified 7531- YEKVENDÎ (t.) birlik (f.) unité (î.) unity 7532- YENDO, bnr. ÇERXETÛN 7533- YEWMIYE, bnr. ROJANÎ 7534- YEXMA, TALAN (t.) yafima (f.) pillage (î.) looting 7535- YEXTIRME (t.) savaÒta ganimet alÈnan at (f.) cheval pris comme butin dans
la guerre (î.) horse taken as spoils of war 7536- YEZÎRGAN (t.) Erzincan (f.) la ville d’Erzincan (î.) the town of Erzincan
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 359 •
Z 7537- ZAD, TENE (t.) tane, tahÈl (f.) grain (î.) seed 7538- ZADEGAN (t.) asilzade (f.) patricien, noble (î.) patrician, noble, aristocrat 7539- ZADEGANÎ (t.) asilzade takÈmÈ (f.) noblesse (î.) nobility, aristocracy 7540- ZADIKA HÊKSORÊ (t.) paskalya, çörefii (f.) Pâques (î.) Easter 7541- ZAFERAN (t.) safran (f.) safran (î.) saffron (l.) crocus stavius 7542- ZAK, bnr. FIRO 7543- ZANDÛR (t.) dehliz, oyuk (f.) corridor (î.) corridor 7544- ZAR, ZARAV (t.) lehçe (f.) dialecte (î.) dialect 7545- ZARAV, bnr. ZAR 7546- ZAROKÊN XALTIYÊ, bnr.
KURXALTÎ 7547- ZAVA (t.) damat (f.) gendre, marié (î.) bridegroom, son-in-law 7548- ZAVAYÊ NAVMALÊ (t.) iç güveyi (f.) gendre qui habite chez ses
beaux-parents (î.) son-in-law living in his wife’s 7549-
7550-
7551-
7552-
7553-
7554-
family ZAYE (t.) (onlarÈn) ürünleri (f.) produit, progéniture (î.) offspring ZAYEND (t.) cins (f.) genre (î.) gender ZEBE…, …ÛTÎ, …ITÎ, …IFTÎ (t.) karpuz (f.) pastèque (î.) watermelon ZEBLOTA BERWARKÎ (t.) enine kalÈnbarsak (f.) colôn transverse (î.) transverse colon ZEBLOTA DAKÊ…AYÎ (t.) inen kalÈnbarsak (f.) colôn descendant (î.) descending colon ZEBLOTA HILKÊ…AYÎ (t.) yükselen kalÈnbarsak
(f.) colôn ascencdant (î.) ascending colon 7555- ZEGEREK (t.) keten (f.) lin (î.) flax 7556- ZEKEM, bnr. ARSÎM 7557- ZELIQANDIN, bnr. NÛSAN-
DIN 7558- ZELIQÎN, bnr. NÛSÎN 7559- ZEMBERÎ…, BALÎV, BALGÎ (t.) yastÈk (f.) oreiller (î.) pillow 7560- ZEMÎN, ERD (t.) zemin (f.) terre, sol (î.) earth, ground 7561- ZENCEFÎL (t.) zencefil (f.) gingembre (î.) ginger (l.) zingiber officinal 7562- ZENCIREÇIYA (t.) sıradafi (f.) chaîne de montagnes, massif (î.) mountain range, massif 7563- ZEND (t.) önkol (f.) avant-bras (î.) forearm 7564- ZENDANE (t.) kolu koruyan zÈrh parçasÈ (f.) brassière (de cuirasse) (î.) shoulder strap or breast sup-
port for a piece of armor 7565- ZENDEZIRX (t.) kola takÈlan zÈrh (f.) brassard (î.) armband 7566- ZENDIK, MILIK (t.) kolluk (f.) manchette, mancheron (î.) cuff, oversleeve 7567- ZENGARÎ, bnr. ZINGORÎ 7568- ZENGIL (t.) çan (f.) cloche (î.) bell 7569- ZENGIL-ORÊ, bnr. ZIMANÊ
7575- ZER (t.) sarı (f.) jaune (î.) yellow 7576- ZER BÛN, ZERGULÎ BÛN (t.) sararmak (f.) blondir, mûrir (î.) to turn golden, to ripen 7577- ZERDELE, bnr. ARÛNG 7578- ZERDELE, bnr. QEYSÎ 7579- ZERGULÎ BÛN, bnr. ZER
BÛN 7580- ZERIK, bnr. TAS 7581- ZEVIYA XWE BI MI…KANE
DAYIN (t.) tarlasÈnÈ hipotefie vermek (f.) hypothéquer son champ (î.) to mortgage a field 7582- ZEVÎ (t.) tarla (f.) champ (î.) field 7583- ZEWAC (t.) evlilik (f.) mariage (î.) marriage 7584- ZEWICANDIN (t.) evlendirmek (f.) marier (î.) to arrange a marriage, to
marry off (one’s child) 7585- ZEWICÎN (t.) evlenmek (f.) se marier (î.) to marry, to get married 7586- ZEXM (t.) güçlü (f.) robuste (î.) robust, sturdy 7587- ZEYÎ (t.) ailenin evli kÈzÈ ya da kÈzlarÈ (f.) fille(s) mariée(s) de la famille (î.) married daughter(s) of a fami-
ly 7588- ZEYÎ, ZEYÎTÎ (t.) yeni evlenen kÈzÈn alilesine ilk
KIRKIROKÊ 7570- ZENGILOK, bnr. ZILOPÎ 7571- ZENGILOR (t.) soluk borusu (f.) trachée (î.) trachea, windpipe 7572- ZENGIYA PÊ, bnr. HEVÊSA
PÊ 7573- ZENGOGIRTIN (t.) atÈn üzengisini tutana verilen hediye (f.) cadeau offert à celui qui tient l’étrier du cheval de la mariée (î.) present given to the person holding the bride’s stirrup 7574- ZENGÛ, bnr. HESTÎKÊN BIHÎSTINÊ
• 360 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
75897590-
759175927593-
7594-
7595-
ziyareti (f.) première visite de la nouvelle mariée à la famille de ses parents (î.) first visit of the new bride to her parents’ family ZEYÎTÎ, bnr. ZEYÎ ZEYTÛN (t.) zeytin (f.) olive (î.) olive ZÊF, bnr. DIJÛN ZÊF, bnr. DUÎJN ZÊRBENÎ, GERDENIYA ZÊR (t.) altÈn gerdanlÈk (f.) collier d’or (î.) golden necklace ZÊRINGER (t.) kuyumcu (f.) orfèvre (î.) goldsmith ZÊRNEGAR, ZÊRNÎGAR
(t.) altÈn iÒleme (f.) brodé d’or (î.) embroidered with gold 7596- ZÊRNÎGAR, bnr. ZÊRNEGAR 7597- ZÊW (t.) karnaval, Òölen, Òenlik (f.) carnaval, kermesse (î.) carnaval, popular feast 7598- ZIBARE, bnr. PALÛTE 7599- ZIBIL, bnr. AXPÎNE 7600- ZIBIL, PEYN (t.) gübre (f.) engrais, fumier (î.) manure, dung, fertilizer 7601- ZIBLÊ GERM (t.) at, eÒek gübresi (f.) fumier de cheval, de mule (î.) horse and donkey dung 7602- ZIBLÊ HEYWANAN, bnr.
ZIBLÊ XWEZAYÎ 7603- ZIBLÊ KÎMYAYÎ (t.) kimyasal gübre (f.) engrais chimique (î.) chemical fertilizer 7604- ZIBLÊ MADENÎ (t.) madeni gübre (f.) engrais minéral (î.) mineral fertilizer 7605- ZIBLÊ SAR (t.) sÈfiÈr gübresi (f.) fumier de bovins (î.) (cattle) dung, manure 7606- ZIBLÊ TEVLIHEV, ZIBLÊ
76077608-
7609-
76107611-
7612-
7613-
761476157616-
TÊKEL (t.) karÈÒÈk gübre (f.) engrais mélangé (î.) mixed dung ZIBLÊ TÊKEL, bnr. ZIBLÊ TEVLIHEV ZIBLÊ XWEZAYÎ, ZIBLÊ HEYWANAN (t.) dofial gübre (f.) fumier, engrais naturel (î.) dung, manure ZIK (t.) karÈn (f.) abdomen, ventre (î.) abdomen, stomach ZIKÊ PIÇÛK, bnr. BINZIK ZIKKI…KÎ, SERZIK, SERDEV (t.) yüz üstü (f.) à plat ventre (î.) face downwards ZIKMAKÎ (t.) dofiuÒtan (f.) congénital (î.) congenital ZIKMAKÎ (t.) fitrî, dofiuÒtan olan (f.) congénital (î.) congenital ZIKMEZIN, bnr. HÛRO ZIKNIXÎ, bnr. NÛXURÎ ZIKTILÊLÎ (t.) ÒiÒkin karınlı (f.) qui a le ventre balloné, ventru (î.) potbellied
7617- ZIL, QERAM (t.) kamÈÒ (f.) roseau (î.) reed 7618- ZILIK, bnr. GILIK 7619- ZILLIK (t.) kovan (f.) cartouche (î.) cartridge 7620- ZILOPÎ, ZENGILOK (t.) tulumba tatlÈsÈ (f.) sorte de pâtisserie arrosée de
(f.) cuirassé (î.) battleship
syrop (î.) sweet made of pastry soaked in
syrup 7621- ZILQ, ÇIRT, ZÎRÇ (t.) kuÒ gübresi (f.) fiente d’oiseaux et de vollaille (î.) bird droppings 7622- ZIMAG, NIZAR, KERESÎ (t.) güneÒ görmeyen yamaç (f.) versant ne recevant pas le
soleil (î.) shady side (of mountain) 7623- ZIMAN (t.) dil (f.) langue (î.) tongue 7624- ZIMANÊ BIÇÛK, ZIMANOK (t.) küçük dil (f.) luette (î.) uvula 7625- ZIMANÊ KIRKIROKÊ, ZEN-
76267627-
7628-
7629-
7630-
7631-
7632-
763376347635-
GIL-ORÊ (t.) gÈrtlak kapafiÈ (f.) épiglotte (î.) epiglottis ZIMANOK, bnr. ZIMANÊ BIÇÛK ZINGORÎ, ZENGARÎ (t.) pasaklÈ (f.) crasseux, sale (î.) dirty, slovenly, filthy ZINHAR (t.) sakÈn (f.) gare, prenez garde (î.) beware, take care ZINTARÎ (t.) dizanteri (f.) dysenterie (î.) dysentery ZIPILÎ, SIPÎÇOLKÎ (t.) beyazÈmsÈ (f.) blanchâtre (î.) whitish ZIRAV (t.) safra (f.) bile (î.) bile ZIRBAV, BAVMARÎ (t.) üvey baba (f.) beau-père, époux de la mère (î.) stepfather ZIRDAYÎK, bnr. JINBAV ZIRDÊ, bnr. JINBAV ZIREHPÛ…, ZIRÎPO… (t.) zÈrhlÈ
7636- ZIRÊÇ, ZIRÎÇ, ZIRINC (t.) kurÒun (f.) plomb (î.) lead (metal) 7637- ZIRÊX, bnr. ZIRH 7638- ZIRH, ZIRX, ZIRÊX (t.) zÈrh (f.) cotte, cuirasse, armure (î.) armor 7639- ZIRINC, bnr. RISAS 7640- ZIRINC, bnr. ZIRÊÇ 7641- ZIRINCÎ (t.) kurÒuni renk (f.) gris plomb (î.) lead colored, gray 7642- ZIRI…K, QERMOX (t.) diken üzümü (f.) épine vinette (î.) barberry 7643- ZIRÎ, bnr. BINIK 7644- ZIRÎÇ, bnr. ZIRÊÇ 7645- ZIRÎPO…, bnr. ZIREHPÛ… 7646- ZIRKEÇ, bnr. KEÇHILÎ 7647- ZIRKUR, bnr. KURHILÎ 7648- ZIRNEZÎQ, bnr. DIRÎHOP 7649- ZIRPARSÛ, PARSÛYÊN
765076517652-
7653-
76547655-
7656-
7657-
7658-
7659-
7660-
KURT (t.) serbest kaburgalar (f.) côtes flotantes (î.) false ribs ZIRT, bnr. GEF Û GURR ZIRX, bnr. ZIRH ZIVARÎ (t.) yoksulluk (f.) pauvreté, misère (î.) misery, poverty ZIVARÎ (t.) zillet (f.) avilissement, dégradation (î.) degradation, abasement ZIXUR, bnr. GEWN ZIYAN (t.) hasar (f.) dommage, perte (î.) damage, harm, loss ZIYÎN (t.) ipi makaraya/yumafia sarmak (f.) embobiner (î.) to wind ZÎ (t.) ince iplik (f.) fil fin (î.) thin yarn ZÎL DAN (t.) çimlenmek (f.) germer (î.) to sprout ZÎN (t.) eyer, semer (f.) selle, bat (î.) saddle ZÎNAT, TADE (t.) zulüm, baskÈ (f.) oppression, persécution (î.) oppression, persecution
Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî • 361 •
7661- ZÎNÊ KOTANÊ (t.) karÈk tekerlefii (f.) roue de sillon (î.) furrowing wheel 7662- ZÎP, ÇAR…EMA RE… (t.) kara çarÒamba (f.) ‘mercredi noir’. dernier mer -
credi de février (î.) «black Wednesday», last
Wednesday in February 7663- ZÎPIK, bnr. TEREZ 7664- ZÎRÇ, bnr. ZILQ 7665- ZÎRE, KÎMYON (t.) kimyon (f.) cumin (î.) cumin (l.) carum carvi 7666- ZÎTIN (t.) efiirmek (f.) filer (î.) to spin (wool) 7667- ZÎV (t.) gümüÒ (f.) argent (î.) silver 7668- ZÎV, bnr. SÎM 7669- ZÎVAR, HEJAR (t.) yoksul, fakir
(f.) pauvre, indigent (î.) poor, destitute 7670- ZÎVÎN, bnr. ZÎWER 7671- ZÎWER, ZÎVÎN (t.) gümüÒten yapÈlan, gümüÒ (f.) en argent, d’argent (î.) silver 7672- ZÎZ (t.)nazik, hassas (f.) tendre, sensible (î.) tender, sensitive 7673- ZOME (t.) oba (f.) groupement ou village de
767476757676-
7677-
7678-
tentes nomades (î.) group or village of nomads’ tents ZOME, bnr. GOME ZOMP, bnr. GERAN ZOMP, MIRC, GERAN (t.) balyoz (f.) masse, casse-pierres (î.) sledgehammer ZOTIK, PIND (t.) anus (f.) anus (î.) anus ZOZAN
• 362 • Ferhengoka bîst hejmarên Kurmancî
(t.) yayla (f.) alpage, aire de transhumance
d’été (î.) mountain pasture, summer
pasture ground 7679- ZOZANÊ BIJÛN (t.) otlafiÈna daha sürünün girme-
difii yayla (f.) pâturage non encore brouté
par le troupeau (î.) fresh unused pasture 7680- ZUGURT: bê çare, reben,
rahib 1) bê jin, 2) bê mal û bê dirav, (t.) 1) bekar, 2) parasÈz, 3) rahib (f.) 1) célibataire, 2) sans fortune, 3) moine (î.) 1) bachelor, 2) penniless, 3) monk 7681- ZÛHÊL, bnr. ZÛXAL 7682- ZÛXAL, ZÛHÊL (t.) makas afizÈ, artÈk, bez yada kumaÒ parçasÈ (f.) petite piece de tissu tombant des ciseaux (î.) piece of cloth left over after sewing a garment