ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
No. 08/53 Πέµπτη, 11 Δεκεµβρίου 2008 Ύπατη Αρµοστεία: Σε αναζήτηση λύσεων για εκατοµµύρια πρόσφυγες σε µακρόχρονη εξορία ΓΕΝΕΥΗ—Ο Ύπατος Αρµοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες κ. Αντόνιο Γκουτέρες ξεκίνησε χθες διήµερο διεθνή διάλογο µε σκοπό την αναζήτηση λύσεων για τα εκατοµµύρια των ανθρώπων που βρίσκονται εγκλωβισµένοι σε καταστάσεις “παρατεταµένων προσφυγικών κρίσεων”, ζώντας χρόνια στην εξορία και χωρίς να διαφαίνεται η προοπτική λύσης. Ο κ. Γκουτέρες δήλωσε στους 300 περίπου αντιπροσώπους περισσότερων από 50 κυβερνητικών και µη-κυβερνητικών οργανώσεων που βρέθηκαν στην έδρα της Ύπατης Αρµοστείας στη Γενεύη ότι ο κόσµος πρέπει να κάνει περισσότερα για να επιλύσει τη φαινοµενικά ατελείωτη δοκιµασία των περίπου έξι εκατοµµυρίων προσφύγων, οι οποίοι παραµένουν εξόριστοι για χρόνια ή ακόµα και δεκαετίες. Εξαιρουµένων των Παλαιστινίων, η Ύπατη Αρµοστεία αριθµεί τουλάχιστον 30 τέτοιες περιπτώσεις µακροχρόνιας προσφυγιάς παγκοσµίως, διάρκειας πέντε ή και περισσότερων ετών. «Το βάρος της φιλοξενίας αυτών των προσφύγων πέφτει σχεδόν αποκλειστικά στα αναπτυσσόµενα κράτη», δήλωσε ο κ. Γκουτέρες ανοίγοντας το Διάλογο του Ύπατου Αρµοστή σχετικά µε Ζητήµατα Προστασίας, µε επίκεντρο τις παρατεταµένες προσφυγικές κρίσεις. «Είναι σηµαντικό να αναγνωρίσουµε πως η διεθνής κοινότητα στο σύνολό της δεν έχει κάνει αρκετά για να µοιραστεί αυτό το βάρος.» Σηµειώνοντας ότι πολλή από αυτή την πίεση την έχουν δεχτεί µερικές από τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, ο κ. Γκουτέρες χαιρέτισε τη δέσµευση της Τανζανίας, ο πρωθυπουργός της οποίας, κ. Μιζένγκο Καγιάνσα Πίτερ Πίντα, ανέβηκε στο βήµα για να εκφωνήσει µία από τις βασικές οµιλίες. Η Τανζανία έχει προσφέρει τοπική ένταξη, συµπεριλαµβανοµένης της πολιτογράφησης και εκχώρησης υπηκοότητας, στην πλειοψηφία των προσφύγων από το Μπουρούντι, οι οποίοι εγκατέλειψαν τη χώρα τους το 1972, είναι πλέον αυτάρκεις και επιθυµούν να παραµείνουν στη χώρα. Περισσότεροι από 175.000 πρόσφυγες επωφελούνται από αυτό το πρόγραµµα, ενώ πολλοί άλλοι πρόσφυγες από το Μπουρούντι έχουν επιλέξει τον επαναπατρισµό. Σύµφωνα µε τον κ. Πίντα, είναι σηµαντικό η διεθνής κοινότητα να αναγνωρίσει τις επιπτώσεις που έχουν οι παρατεταµένες καταστάσεις προσφυγιάς στα κράτη υποδοχής. Μεταξύ αυτών των επιπτώσεων είναι η υπερ-εκµετάλλευση των φυσικών πόρων και η περιβαλλοντική υποβάθµιση, η επιβάρυνση των κοινωνικών υπηρεσιών, η εξάπλωση των µικρών όπλων και η αυξανόµενη ανασφάλεια, καθώς και τα ζητήµατα υγείας. «Σήµερα, αποτελεί αδιαµφισβήτητη πραγµατικότητα το γεγονός ότι οι αναπτυσσόµενες χώρες αντιµετωπίζουν ελλείψεις και υψηλότερα κόστη σε κοινωνικές υπηρεσίες όπως το φαγητό, το νερό, η υγεία και οι εκπαιδευτικές υποδοµές» δήλωσε ο κ. Πίντα και πρόσθεσε: «Εποµένως, οποιαδήποτε εισροή προσφύγων δηµιουργεί επιπλέον πιέσεις σε αυτές τις υποδοµές, γεγονός το οποίο εν τέλει αυξάνει το αβάστακτο φορτίο το οποίο αδυνατεί να σηκώσει το κράτος υποδοχής». Ο κ. Γκουτέρες σηµείωσε πως µόλις οι προβολείς των µέσων ενηµέρωσης αποµακρυνθούν από τις προσφυγικές κρίσεις και εξασθενίσει η διεθνής προσοχή, ο εκτοπισµός µπορεί να περνά απαρατήρητος για χρόνια. «Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων παρατεταµένης κρίσης, οι πρόσφυγες εγκαταλείπονται και υποχρεούνται να περάσουν τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους σε άθλιους καταυλισµούς και παραπήγµατα, εκτεθειµένοι σε κάθε είδους κίνδυνο και αντιµέτωποι µε σοβαρούς περιορισµούς στα δικαιώµατα και τις ελευθερίες τους», είπε ο κ. Γκουτέρες και πρόσθεσε πως πολλά από αυτά τα δικαιώµατα κατοχυρώνονται από την Οικουµενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων, η οποία γιόρτασε την 60η επέτειό της στις 10 Δεκεµβρίου. Τοµέας Ενηµέρωσης ‘Υπατη Αρµοστεία ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Γραφείο στην Ελλάδα
Ταϋγέτου 23 Π. Ψυχικό 154 52 Αθήνα
Tel. 210 6726462-3 Fax. 210 6756800 E-mail. great@unhcr.org Website: www.unhcr.gr
2 Σύµφωνα µε τον Ύπατο Αρµοστή, «οι πρόσφυγες επωφελούνται από το Άρθρο 14 της Διακήρυξης για να αναζητήσουν άσυλο σε άλλες χώρες, εξαιτίας δίωξης». «Ωστόσο, η αληθινή υπόσχεση της Διακήρυξης βρίσκεται στα εχέγγυα για ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων, στο δικαίωµα στην εκπαίδευση και την ελεύθερη επιλογή εργασίας, στην ελευθερία µετακίνησης στο εσωτερικό µιας χώρας και στο δικαίωµα επιστροφής στη χώρα προέλευσης. Αυτά τα δικαιώµατα µπορεί να τα στερούνται για χρόνια οι πρόσφυγες που βρίσκονται σε παρατεταµένες καταστάσεις κρίσεων». Περιγράφοντας το πρόβληµα, ο κ. Γκουτέρες σχολίασε πως έχει λάβει «τεράστιες διαστάσεις» και πως πολλοί µακροχρόνιοι πρόσφυγες είναι στην ουσία εγκλωβισµένοι. Αδυνατούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους καθώς οι χώρες από όπου κατάγονται βρίσκονται σε εµπόλεµη κατάσταση, ή αντιµετωπίζουν καταστάσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Μόνο ένα σχετικά µικρό ποσοστό έχει την τύχη να µετεγκατασταθεί σε τρίτες χώρες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η πρώτη χώρα ασύλου δεν τους επιτρέπει να ενταχθούν πλήρως ή να γίνουν πολίτες της. Καθώς ο χρόνος περνά και καθώς η χρηµατοδότηση λιγοστεύει, η διεθνής κοινότητα χάνει το ενδιαφέρον της. Στοιχειώδεις υπηρεσίες, όπως η εκπαίδευση και η υγειονοµική περίθαλψη, περιέρχονται σε τέλµα και στη συνέχεια παρακµάζουν. Τα κοινωνικά δεινά πολλαπλασιάζονται, τα παιδιά υποφέρουν και οι ολοένα και περισσότερο απεγνωσµένοι πρόσφυγες αναζητούν τις δικές τους λύσεις, που µπορεί να οδηγήσουν στην εκµετάλλευση από διακινητές και λαθρέµπορους που τους προσφέρουν µια καλύτερη ζωή αλλού. Οι παρατεταµένες προσφυγικές κρίσεις είναι πολλές και ποικίλες. Υπάρχουν πρόσφυγες σε παραδοσιακούς καταυλισµούς, όπου µπορεί να υπάρχουν λίγες προοπτικές για µακροχρόνιες λύσεις. Άλλοι που ενώ είναι ουσιαστικά αυτάρκεις, στερούνται νοµικής βάσης για να παραµείνουν στις χώρες ασύλου. Υπάρχει επίσης ένας αυξανόµενος αριθµός «προσφύγων των πόλεων», οι οποίοι θα αντιµετωπίσουν δυσκολίες στο να επιστρέψουν και να επανενταχθούν στις χώρες καταγωγής τους, ειδικότερα στις αγροτικές περιοχές. Επιπλέον, όσοι βρίσκονται σε αστικά περιβάλλοντα, συχνά στερούνται ουσιαστικής στήριξης ή του νοµικού δικαιώµατος να βρίσκονται εκεί. Ο Ύπατος Αρµοστής σηµείωσε επίσης πως η παρατεταµένη εξορία δηµιουργεί τα δικά της δευτερεύοντα προβλήµατα, όπως το υψηλό ρίσκο ανιθαγένειας. Χωρίς έγγραφα ταυτοποίησης, οι πρόσφυγες µπορεί να αδυνατούν να αποδείξουν το µέρος γέννησής τους, την ταυτότητα των γονιών τους και τον προηγούµενο τόπο διαµονής τους. Ο κ. Γκουτέρες τόνισε πως είναι απαραίτητο η διεθνής κοινότητα να αναγνωρίσει την ανάγκη πολιτικής αποφασιστικότητας από όλους τους εµπλεκόµενους φορείς, έτσι ώστε να δοθεί ένα τέλος σε τέτοιες καταστάσεις. «Οφείλουµε να διασφαλίσουµε πως η προσέγγιση της εξεύρεσης βιώσιµων λύσεων σε παρατεταµένες προσφυγικές κρίσεις θα είναι ολοκληρωµένη», ανέφερε. «Αυτό δεν σηµαίνει πως σε όλες τις περιστάσεις θα δίνεται εξίσου προτεραιότητα στον εθελοντικό επαναπατρισµό, την τοπική ένταξη και τη µετεγκατάσταση. Σηµαίνει πως για κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξετάζεται η καταλληλότητα κάθε µιας από τις τρεις λύσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις, ολοκληρωµένη προσέγγιση σηµαίνει εφαρµογή των λύσεων ανά φάσεις, ενώ σε άλλες µπορεί να απαιτεί την ταυτόχρονη εφαρµογή διαφορετικών λύσεων για διαφορετικά τµήµατα του πληθυσµού». ΤΕΛΟΣ Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε µε: Καίτη Κεχαγιόγλου, Υπεύθυνη Τοµέα Ενηµέρωσης, e-mail: kehayioy@unhcr.org Στέλλα Νάνου, Βοηθό Τοµέα Ενηµέρωσης, e-mail: nanou@unhcr.org Ιστοσελίδα:
www.unhcr.org (Αγγλικά) www.unhcr.gr (Ελληνικά)