Ogród botaniczny Hantaek w Korei Południowej

OGRÓD BOTANICZNY HANTAEK

w Korei Południowej

� Jesień w ogrodzie Hantaek – fot. Hantaek Botanical Garden (HBG) Koreańczycy znani są z zamiłowania do przyrody, zieleni i drzew. W kraju liczącym ok. 52 miliony mieszkańców jest ponad 60 ogrodów botanicznych i arboretów. Dla porównania w Chinach – zamieszkałych przez blisko 1,4 mld ludzi – jest ich zaledwie ok. 140. Prawie połowa ogrodów botanicznych w Korei Południowej (zwanej dalej Koreą) jest prywatna. Najbardziej znane są: Cheju Fantasy Garde, Yeomiji Botanical Garden, Chollipo Arboretum oraz Kwangnung Arboretum. Spośród wszystkich istniejących dziś ogrodów w Korei jeden uważa się za wyjątkowy, a nawet zadziwiający. Jest to ogród botaniczny Hantaek Botanical Garden założony w 1979 r. przez Lee Taek Joo – z wykształcenia inżyniera, nie dendrologa, natomiast z zamiłowania – pomologa i przyrodnika.

Pięćdziesiąt lat historii Hantaek to jak na ogród botaniczny niedużo. Dla porównania najbardziej znany ogród botaniczny na świecie – Kew Gardens w Wielkiej Brytanii – ma ponad 200 lat, ale istnieją również dużo starsze ogrody, np. w Bolonii założony w 1568 r. Wprost trudno uwierzyć, że jeden człowiek – Lee Taek Joo był w stanie zgromadzić w tak krótkim czasie ponad 10 tys. gatunków i odmian roślin, tworząc 36 ogrodów tematycznych. Od samego początku przyświecała mu myśl, którą najlepiej oddaje zdanie: „Ogród botaniczny nie jest własnością jednostki, lecz służy ogółowi, a przede wszystkim tym, którzy kochają rośliny”. Oczywiście jego dzieło tworzyli także inni oddani ogrodnicy i dendrolodzy, wśród których wyróżnia się dyrektor odpowiedzialna za zarządzanie i produkcję szkółkarską, Kang Jung Hwa. Ogród służy przede wszystkim Koreańczykom, którzy właśnie tutaj lepiej poznają bogactwo przyrody swojego kraju. Liczba gatunków roślin w Korei przekracza 6 tys. Dla porówna-

� Ogród ekologiczny w Hantaek – fot. HBG � Klon trójkwiatowy (Acer triflorum Kom.) – fot. Hantaek Botanical Garden (HBG) � Drzewo kołczanowe (Aloe dichotoma Masson.) w oranżerii z roślinami z Afryki – fot. Z. Karolewski

nia w całej Europie jest ich ok. 12 tys., a w Polsce ok. 2200. Według pani dyrektor Hwa jest pięć gatunków roślin koreańskich powszechnie znanych na świecie: jodła koreańska (Abies koreana E.H. Wilson), różanecznik Schlippenbacha (Rhododendron schlippenbachii Maxim.), leszczynowiec koreański (Corylopsis coreana Uyeki), klon trójkwiatowy (Acer triflorum Kom.) i dereń kousa (Cornus kousa F. Buerger ex Miquel.). W sumie ogród Hantaek ma ponad 2400 gatunków roślin koreańskich (w tym ponad 700 gatunków drzew). Położony jest ok. 140 km na południowy wschód od Seulu w niewysokich górach (do 300 m n.p.m.). Na obszarze 66 ha znajduje się ponad 1 mln roślin. Połowa powierzchni ogrodu przeznaczona jest na produkcję komercyjną, gdyż jest on zarządzany przez fundację i samodzielnie pozyskuje środki na zatrudnienie 20 pracowników oraz na badania i zachowanie gatunków. Ogród znany jest m.in. z imponującej kolekcji dereni (Cornus ssp.) liczącej ponad 300 gatunków i odmian, z dużej kolekcji odmian chińskiej róży (Hibiscus ssp.), czyli narodowego kwiatu Korei, i wyjątkowych odmian peonii. Większość roślin w kolekcjach pozyskuje się drogą bezpośredniej wymiany z innymi ogro-

Główne wejście do ogrodu botanicznego Hantaek. Autorzy artykułu, w środku dyrektor administracyjna Kang Jung Hwa – fot. Z. Karolewski

dami botanicznymi na świecie. Wśród nich najważniejsze to te z Chin, USA i Królestwa Niderlandów.

Ogród spełnia cztery podstawowe funkcje: edukacyjną, naukową, promocyjną i rekreacyjną. Jednocześnie, z powodu trudnego dojazdu i położenia w górach, nigdy nie był i nie jest obiektem masowej turystyki. Intencją założyciela nie było stworzenie ogrodu dla szerokiej publiczności, lecz przeciwnie – miejsca wyjątkowego, gdzie koneser i miłośnik przyrody mogą obcować z roślinami w ich naturalnych stanowiskach i ekosystemach. W czasie naszej wizyty w ogrodzie widzieliśmy, że rośliny uznawane za ważne są dobrze i szeroko opisane. Składa się na to ich systematyka, pochodzenie i wykorzystanie. W jednym z ogrodów – ekologicznym, zwanym też sercem ogrodu – można podziwiać ponad 100 gatunków roślin dzikich. Jako zasadę w ogrodzie przyjęto niestosowanie chemicznych środków ochrony roślin, natomiast zastępuje się je metodami naturalnymi. Jedną z nich jest zawieszanie na pniach drzew słomianych opasek nasączonych klejem, które spełniają rolę pułapek na owady. Słoma służy za przynętę, gdyż to tam zbierają się owady na zimowanie; następnie opaski zbiera się i pali. W okresie zimowym, gdy sam ogród jest mniej ciekawy, można zwiedzać cztery wysokie szklarnie. Są tam rośliny egzotyczne z różnych kontynentów – Australii, Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej. Wielką zaletą ogrodu Hantaek jest przemyślany dobór roślin oraz jego położenie w kotlinie górskiej. Dzięki temu można obcować nie z pojedynczą rośliną, ale z całym ekosystemem.

Prof. UPP dr hab. Zbigniew Karolewski Prof. dr hab. Roman Hołubowicz

Katedra Fitopatologii i Nasiennictwa Wydziału Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii