Ախուրյան համայնքի աղբահանության ռազմավարություն - Akhuryan SWM Strategic Plan

ԱԽՈՒՐՅԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՂԲԱՀԱՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՊԼԱՆ

2011 թ .

Ախուրյան գյուղի աղբահանության կառավարման ռազմավարական պլանը մշակվել է ՙՄաքուր Ախուրյան. մաքուր շրջակա միջավայր

աղբահանության ծառայության բարելավման միջոցով՚ ծրագրի շրջանակներում: Ծրագիրը ֆինանսավորվում է Մոսկվայում Նորվեգիայի Թագավորության դեսպանատան կողմից: Ախուրյանի գյուղապետարանը շնորհակալություն է հայտնում ստորև նշված անձանց քաղաքի աղբահանության կառավարման ռազմավարական պլանի մշակման ու նախապատրաստական աշխատանքներում ներդրում ունենալու համար: Մայիս Վանոյան, Հանրային ծառայությունների գծով փորձագետ, ՙՈւբան Հիմնադրամ՚ Արմեն Վարոսյան, Հանրային ծառայությունների գծով փորձագետ, ՙՈւբան Հիմնադրամ՚ Ախուրյան գյուղի աղբահանության կառավարման ռազմավարական պլանի մշակման համար ստեղծված աշխատանքային խմբի կազմը. 

Սամվել Ավետիսյան, ՙԱխուրյանի Զանգ՚ ՓԲԸ փոխտնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար, աշխատանքային խմբի ղեկավար



Լիպարիտ Տիգրանյան, համայնքի ղեկավարի տեղակալ, աշխատանքային խմբի ղեկավարի տեղակալ



Հայկանուշ Խաչատրյան, համայնքի ղեկավարի աշխատակազմի բնակ. կոմունալ բնագավառի գլխավոր մասնագետ, աշխատանքային խմբի քարտուղար



Ատոմ Մաթևոսյան, համայնքի ղեկավարի աշխատակազմի հող. և բնույթ. պաշտպանության բնագավառի գլխավոր մասնագետ, աշխատանքային խմբի անդամ



Գարեգին Գալոյան, համայնքի ղեկավարի օգնական, աշխատանքային խմբի անդամ



Վահան Մխիթարյան, համրանքի ավագանի, աշխատանքային խմբի անդամ



Սոնյա Ոսկանյան, Առողջապահության նախ. պետ. հիգիենիկ համաճարակային տեսչության Շիրակի մարզային կենտրոնի համաճարակաբան, աշխատանքային խմբի անդամ

2

´àì²Ü¸²ÎàôÂÚàôÜ ú¶î²¶àðÌìàÔ Ð²ä²ìàôØܺð ..................................................................................................................................................... 6 ܲʲ´²Ü ....................................................................................................................................................................................... 7 ÀݹѳÝáõñ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ....................................................................................................................................................... 7 àõëáõóáõÙ ¨ ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óáõÙ ................................................................................................................................. 8 ¶áñÍÁÝÃ³ó ¨ Ù»Ãá¹áÉá·Ç³ ......................................................................................................................................................... 8 ¶ÈàôÊ 1. ²èβ Æð²ìÆÖ²ÎÆ ìºðÈàôÌàôÂÚàôÜ .......................................................................................................................... 11 ÀݹѳÝáõñ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ..................................................................................................................................................... 11 úñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý ¹³ßï ¨ ϳé³í³ñÙ³Ý Ï³éáõóí³Íù ................................................................................................................. 12 úñ»Ýë¹ñáõÃÛáõÝ, Ý»ñùÇÝ Ï³Ýáݳϳñ·»ñ ¨ áñáßáõÙÝ»ñ............................................................................................................................. 12

²Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý »Ýóϳéáõóí³ÍùÝ»ñÁ ............................................................................................................ 13 ²ÕµÇ Ïáõï³ÏáõÙ, ѳí³ùáõÙ ¨ Ñ»é³óáõÙ .................................................................................................................................................... 13 ²Õµ³í³Ûñ .................................................................................................................................................................................................... 17 ²ÕµÇ í»ñ³Ùß³ÏÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ. ................................................................................................................................................ 18

üÇݳÝë³Ï³Ý –ïÝï»ë³Ï³Ý óáõó³ÝÇßÝ»ñ ............................................................................................................................... 24 ²Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Í³é³ÛáõÃÛ³Ý í³ñÓ³í׳ñÝ»ñÁ ....................................................................................................................................... 24 ²Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý ·Íáí ÁÝÏ»ñáõÃÛ³Ý »Ï³ÙáõïÝ»ñÝ áõ ͳËë»ñÁ ................................................................................................................ 27 ²Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Í³é³ÛáõÃÛ³Ý ÇÝùݳñÅ»ùÁ . ............................................................................................................................................ 30

гÝñ³ÛÇÝ Çñ³½»ÏáõÙ ¨ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝ (ëáóÇáÉá·Ç³Ï³Ý ѳñóÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñ) ................................................................ 33 гñóáõÙÝ»ñÇ ³ÝóϳóÙ³Ý Ï³ñ·Á............................................................................................................................................................... 33 ²ÕµÇ ѳí³ùÙ³Ý ¨ Ñ»é³óÙ³Ý Í³é³ÛáõÃÛ³Ý áñ³ÏÁ .................................................................................................................................. 33 ²ÕµÇ ѳí³ùÙ³Ý ¨ Ñ»é³óÙ³Ý Í³é³ÛáõÃÛ³Ý հաճախականությունը.......................................................................................................... 34 ì׳ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ ..................................................................................................................................................................................... 35 Ընտանիքների կողմից հավաքված աղբի տեսակները .............................................................................................................................. 35 Աղբի տեսակավորումը ................................................................................................................................................................................ 35 ÀݹѳÝáõñ »½ñ³Ñ³Ý·áõÙ............................................................................................................................................................................ 38

Æñ³íÇ׳ϳÛÇÝ í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝ (SWOT) .................................................................................................................................... 39

3

¶ÈàôÊ 2. îºêÈ²Î²Ü ºì ºðβð²Ä²Øκî Üä²î²Îܺð ............................................................................................................. 41 ²Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý áÉáñïÝ»ñÁ ¨ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ ................................................................................................ 44 ¶ÈàôÊ 3. ÐÆØܲвðòºð.............................................................................................................................................................. 44 ÐÇÙݳѳñó»ñÇ ¹³ë³Ï³ñ·Ù³Ý ã³÷³ÝÇßÝ»ñÁ ......................................................................................................................... 41 ¶ÈàôÊ 4. ÊܸÆðܺð ................................................................................................................................................................... 48 ¶ÈàôÊ 5. ¶àðÌàÔàôÂÚàôÜܺðÆ äÈ²Ü ....................................................................................................................................... 53 ÀܲòÆÎ Ìð²¶ðºð (2009-2010) .............................................................................................................................................. 53 βðֲIJØκî Ìð²¶ðºð (2009-2011) ...................................................................................................................................... 61 ºðβð²Ä²Øκî Ìð²¶ðºð (2009-2015) .................................................................................................................................... 62 ¶ÈàôÊ 6.¶àðÌàôܺàôÂÚ²Ü Î²è²ì²ðàôØ ºì ¶Ü²Ð²îàôØ ........................................................................................................ 67

4

ԱԽՈՒՐՅԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ աղբահանության կառավարման ռազմավարություն Ախուրյան համայնքը` Նորվեգիայի Թագավորության աջակցությամբ և համագործակցելով ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ հետ՝ ՙՄաքուր Ախուրյան. մաքուր շրջակա միջավայր աղբահանության ծառայության բարելավման միջոցով՚ ծրագրի շրջանակներում, իրականացնում է համայնքում աղբահանության ծառայության բարելավման ծրագիր: Ծրագրի շրջանակներում մասնավորապես մշակվել է Ախուրյան համայնքի աղբահանության կառավարման ռազմավարական պլանը` կարճաժամկետ և երկարաժամկետ ծրագրերի փաթեթը, որոնց իրականացումը համապարփակ լուծում կապահովի աղբահանության խնդրի համար: Ռազմավարության մշակմանը մասնակցել են ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ փորձագետները և մեր համայնք աշխատակիցները, ավագանու անդամները, աղբահանման ծառայության տնօրինությունը և առհասարակ բնակչության ներկայացուցիչները` կազմելով աշխատանքային խումբ: Նույն ծրագրի շրջանակներում բարելավվելու է աղբահանության ծառայության համակարգը, թարմացվելու են բնակչության և իրավաբանական անձանց հետ կնքվող պայմանագրերը, համաֆինանսավորմամբ ձեռք են բերվելու աղբամաններ՝ նախատեսված հատուկ պլաստիկ շշերի տեսակավորման համար, կատարվելու են բնակչության կրթման և իրազեկման աշխատանքներ՝ մասնավորապես Շիրակի մարզում առաջին անգամ աղբի տեսակավորման մշակույթը ներդնելու նպատակով: Այս աշխատանքները մեծապես կնպաստեն Ախուրյան համայնքում աղբահանության հարցի կարգավորմանը:

Հարգանքներով` Արծրունի ԻԳԻԹՅԱՆ, Ախուրյան համայնքի ղեկավար

5

ՕԳՏԱԳՈՐԾՎՈՂ ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐ ԲԲՇ - Բազմաբնակարանային շենքեր Ընկերություն –համայնքում աղբահանության ծառայություն մատուցող ընկերությունը ԿԱՕ - Կազմակերպություններ և առևտրի օբյեկտներ Պլան –աղբահանության կառավարման ռազմավարական պլան ԿԿԹ- Կոշտ կենցաղային թափոններ ՏԻՄ – Տեղական ինքնակառավարման մարմիններ

6

ՆԱԽԱԲԱՆ Ընդհանուր տեղեկություններ Ախուրյան գյուղի աղբահանության կառավարման ռազմավարական պլանը մշակվել է ՙՄաքուր Ախուրյան. մաքուր շրջակա

միջավայր աղբահանության ծառայության բարելավման միջոցով՚ ծրագրի շրջանակներում: Ծրագիրը ֆինանսավորվում է Մոսկվայում Նորվեգիայի Թագավորության դեսպանատան կողմից:

Նրա հիմքում ընկած է միջազգայնորեն ընդունված Համաշխարհային Բանկի և ժամանակակից գրականության մեջ օգտագործվող մեթոդաբանությունը։ Այդպիսի Պլաններ կազմվել են Հայաստանի Հանրապետության մոտ 40 քաղաքներում՝ 2008-2010 թվականներին։

ԱՄՆ ՄԶԳ Տեղական ինքնակառավարման ծրագրի ՙՀանրային Ծառայություններ՚ ծրագրային

բաղադրիչի աշխատակիցների կողմից, որոնք հանդիսանում են նաև սույն ռազմավարական պլանի (այսուհետ Պլան) հեղինակներ։ Պլանը կազմելու համար ստեղծվել է աշխատանքային խումբ (տես կազմը էջ 2) ։ Աշխատանքային խմբի նպատակն է Ախուրյան համայնքում աղբահանության խնդիրների մասնակցային վերհանումը և Պլանի կազմումը ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ փորձագետների հետ համատեղ` նրանց կողմից կազմակերպված սեմինարների և մատուցված ուսուցողական նյութերի միջոցով։ Պլանի մշակումը կատարվել է մասնակցային գործընթացի միջոցով, այսինքն` հիմնվել է մտքերի փոխանակման և ներքևից–վերև մոտեցման սկզբունքի վրա: Հաշվի են առնվել Ախուրյան գյուղի աղբահանության կառավարման գործընթացին առնչվող գործնականում բոլոր գլխավոր հիմնախնդիրները, կատարվել է դրանց լուծման ճանապարհների և հնարավոր տարբերակների վերլուծություն։

7

Ուսուցում և կարողությունների զարգացում Պլանի

մշակումը

Ախուրյան

գյուղում

զուգորդվել

է

ծրագրի

կողմից

համակարգչային

ծրագրային

փաթեթների

տրամադրմամբ և անց են կացվել դրանց հետ աշխատելու դասընթացներ։ Այդ ծրագրային փաթեթներն են` •

ՙՀամայնքի աղբահանության վարձավճարների հավաքագրման և ստացականների հաշվառման տեղեկատվական

բազա՚ – ծրագրային այս փաթեթի շնորհիվ ստեղծվում է բնակիչների կողմից վճարումների և ստացականների վերաբերյալ մշտական գործող բազա։

Ծրագրի նպատակն է հեշտացնել ոլորտի հաշվապահական հաշվառումը և դրա նկատմամբ

վերահսկողության իրականացումը: •

ՙՀեռախոսի միջոցով հասարակության կարծիքի ուսումնասիրման ավտոմատացված համակարգ՚ - ծրագրային այս

փաթեթի

միջոցով

կատարվում

են

Ախուրյան

գյուղում

աղբահանության

մակարդակի

և

բնակիչների

վճարելու

պատրաստակամության վերաբերյալ ուսումնասիրություն: Ծրագրի նպատակն է անցկացնել հեռախոսային հարցումներ և ստանալ բնակչությունից կարծիքներ աղբահանությանը առնչվող տարբեր խնդիրների վերաբերյալ` այդպիսով իսկ նրանց ներգրավելով այդ խնդիրների լուծման մեջ£ Միաժամանակ վերոհիշյալ տեխնիկական օգնությունը զուգորդվել է ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ փորձագետների կողմից մշակված մի շարք այլ ուսուցողական դասընթացներով։ Դասընթացները վերաբերվել են ծառայության ինքնարժեքի որոշմանն ու վարձավճարների սահմանմանը, թափոնների բաղադրության ու խտության որոշմանը, թափոնների տեսակավորմանն ու վերամշակմանը, ոլորտին վերաբերվող օրենսդրական դաշտին և հանրային իրազեկությանն ու մասնակցությանը։

Գործընթաց և մեթոդոլոգիա Պլանի մշակումը կատարվել է գրականության ուսումնասիրության և եղած միջազգային փորձի հիման վրա: Օգտագործված գրականության ցանկն իր մեջ ներառում է նաև ՀԲ-ի և ԵՄ-ի կողմից մշակված և հրատարակված նյութեր: Հաշվի առնելով եղած փորձը` ռազմավարությունը մշակվել է հայաստանյան իրականությանը համապատասխան: Պլանի մշակումն իրականացվել է հանձնաժողովի և աշխատանքային խմբի անդամների հետ կազմակերպված մի շարք հանդիպումների միջոցով։ Ստորև աղյուսակում ներկայացված են հանձնաժողովի և աշխատանքային խմբի հետ հիմնական հանդիպումների թեմաները: Պլանը մշակվել է Աղյուսակ 1-ում ներկայացված թեմաներին նվիրված համայնքներում առանձին հանդիպումների մասնակցային ինտերակտիվ քննարկումների հիման վրա.

8

Աղյուսակ 1. Աղբահանության կառավարման ռազմավարության քաղաքային հանձնաժողովի և աշխատանք խմբի հետ հանդիպումների և ուսուցման թեմաները: N/N 1

Գործունեության անվանումը

Մասնակիցներ

Սկզբնական հանդիպում Աշխատանքային խմբի հետ Ծրագիրը և գործունեությունը

Աշխատանքային խումբ

ամփոփ ներկայացնելու նպատակով 2

Աղբահանության մեջ գյուղում առկա հիմնահարցերի մասնակցային վերհանում չորս

Աշխատանքային խումբ /Ընկերություն

հիմնական ոլորտներով 1. Համակարգ և օրինական դաշտ 2. Աղբի հավաքում և հեռացում 3. Ֆինանսական տնտեսական գործունեություն 4. Հանրային իրազեկում և մասնակցություն Հիմնահարցերի լուծման ճանապարհների ֆինանսական միջոցների գնահատում (ապագա ծրագրերի բյուջեի գնահատում) Հիմնահարցերի առաջնահերթությունների դասակարգման համար չափանիշների և դրանց կշիռների որոշում և հիմնահարցերի դասակարգում միավորներ սահմանելու միջոցով: 3

Աղբի հավաքման, տեղափոխման և տեղակայման ինքնարժեքի հաշվարկման և

Ընկերություն

վարձավճարների սահմանման ուսուցում 4

Ռազմավարական Պլանի մշակում և ներկայացում

Աշխատանքային խումբ

Ռազմավարական նպատակների սահմանումը յուրաքանչյուր չորս ոլորտի համար: Աղբահանության Ռազմավարության տեսլականի սահմանումը: Քաղաքացիների իրազեկման և մասնակցության վերաբերյալ հանդիպում և Հեռախոսային հարցումների տվյալների վերլուծության ներկայացում 5

Ռազմավարական Պլանի հաստատում Ավագանու միջոցով

Ավագանու նիստ աշխատանքային խմբի մասնակցությամբ

ՈՒրբան հիմնադրամի կողմից ծավալվող այլ գործունեություն

9

A

Հեռախոսի միջոցով հասարակության կարծիքի ուսումնասիրման ավտոմատացված համակարգի ներդնում և ուսուցում

B

Հեռախոսային 400 հարցման անցկացում աղբահանության ծառայության որակի և քաղաքացիների վճարելու պատրաստակամության վերաբերյալ հարցաշարով:

C

Համայնքի աղբահանության վարձավճարների հավաքագրման և ստացականների հաշվառման տեղեկատվական բազայի համակարգչային ծրագրի, ներդնում և ուսուցում

10

ԳԼՈՒԽ 1. ԱՌԿԱ ԻՐԱՎԻՃԱԿԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

Ընդհանուր տեղեկություններ Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզի Ախուրյան համայնքը Հայաստանի Հանրապետության ամենախոշոր գյուղական համայնքն է, վարչական տարածքը կազմում է 2846.7 հա: Նույնիսկ շատ քաղաքներ ավելի քիչ բնակչություն ունեն Հայաստանում, քան գյուղի կարգավիճակ չունեցող Ախուրյան գյուղը։ ՙՎարչատարածքային բաժանման մասին՚ Հայաստանի Հանրապետության օրենքով 1996 թ. Ախուրյան շրջկենտրոնը ընդգրկվել է Ախուրյան համայնքի ցանկում իր մեջ ներառելով երեք բնակավայր` գյուղ Ախուրյան , Ախուրյան շրջկենտրոն և Նոր Ախուրյան: Ախուրյան գյուղը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության հյուսիս - արևմուտքում, Շիրակի մարզի կենտրոնական մասում, հեռավորությունը մայրաքաղաքից 126 կմ է: Համայնքը սահմանակից է Արևիկի, Կառնուտի, Մուսայելյանի, Կամոյի, Շիրակի համայնքների վարչական տարածքներին: Գյուղը գտնվում է ծովի մակարդակից միջինը 1536մ բարձրության վրա, կլիման ցուրտ է տեղումները սակավ: Համաձայն ՀՀ ԱՎԾ տվյալների, 01.01.2011թ դրությամբ կազմում է 10.052 մարդ, իսկ առկա բնակչությունը հաշվառվում է 9.654 մարդ: Բազմաբնակարան 18 շենքերում բնակվում են 1.150 մարդ կամ ամբողջ բնակչության մոտ 12 տոկոսը: Բնակչության մնացած 8504 մարդը, կամ 88

%-ը, ապրում է անհատական բնակելի տներում, որոնք ցրված են ամբողջ

համայնքով մեկ: Աղբահանություն իրականացնող և գյուղապետարանի ենթակայության ՙԱխուրյանի Զանգ՚ ՓԲԸ ձեռնարկությունը սպասարկում է` 10.052 բնակչություն ունեցող 18 ԲԲՇ-ների 1150 բնակչությանը, անհատական բնակելի տների շուրջ 8504 բնակչությանը և մոտ 70 առևտրային կազմակերպություններից 37-ին (53 %): Այդ 37- ԿԱՕ – ների հետ ստորագրված են պայմանագրեր։ Ախուրյան

գյուղում

ՏԻՄ-երի

պարտադիր

լիազորությունների

շրջանակներում

մատուցվող

ծառայություններից

աղբահանությունը համարվում է առաջնահերթ հիմնախնդիր: ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ կողմից կատարվել է գյուղապետարանի կողմից

կազմակերպված

աղբահանության

ծառայության

իրավիճակի

ուսումնասիրություն

և

վերլուծություն:

Ստորև

ներկայացվում են այդ ուսումնասիրությունների հիման վրա ստացված արդյունքները, որոնք խմբավորվել են ըստ չորս ոլորտների: 11

Օրենսդրական դաշտ և կառավարման կառուցվածք Օրենսդրություն, ներքին կանոնակարգեր և որոշումներ Ս.թ. Հունիսի 23-ին ընդունվեց ՙԱղբահանության եւ սանիտարական մաքրման մասին՚ ՀՀ օրենքը, որի հիմնական առավելությունն

այն

է,

որ

վարձավճարների

գանձումը

ծառայության

դիմաց

դարձնում

է

պարտադիր։

Այսինքն`

վարձավճարների զանգվածային չվճարումները, որոնք համատարած էին նախկինում ամենուրեք (և պայմանավորված էր օրենքի բացակայությամբ) այժմ համարվում է օրենքի խախտում։ Օրենքի ընդունմամբ սահմանվում է աղբահանության վճարը՝, որպես համայնքային վճար (պարտադիր գանձույթ), ինչպես նաև սահմանվում է աղբահանության վճար վճարողների շրջանակը: Աղբահանության վճար վճարելու պարտականությունը կրում է համայնքների վարչական տարածքում գտնվող անշարժ գույքի, ինչպես նաեւ անշարժ գույք չհամարվող այլ շինությունների (օրինակ՝ շարժական կրպակներ եւ այլն) նկատմամբ սեփականության իրավունք ունեցող անձը: Աղբահանությանը անուղղակիորեն վերաբերող և գործընթացը կարգավորող առկա օրենսդրությունից կարելի է նշել ՙՎարչական իրավախախտումների վերաբերյալ՚ ՀՀ օրենսգիրքը, ՙՏԻՄ-երի մասին՚, ՙԲազմաբնակարան շենքերի մասին՚, ՙՀամատիրությունների մասին՚ ՀՀ օրենքները և ՙԲնակավայրերի տարածքների սանիտարական պահպանմանը, սպառման թափոնների հավաքմանը, պահմանը, փոխադրմանը, մշակմանը, վերամշակմանը, օգտահանմանը, վնասազերծմանը և թաղմանը, բնակավայրերի տարածքների սանիտարական պահպանման, սպառման թափոնների գործածության ոլորտում աշխատանքներ իրականացնող անձնակազմի աշխատանքային անվտանգությանը ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ N 2.1.002-09 սանիտարական կանոնները և նորմերը հաստատելու մասին՚ ՀՀ առողջապահության նախարարի 22.12.2009թ. թիվ 25-Ն հրամանը: ՀՀ ստորագրել է նաև մի շարք, շրջակա միջավայրի խնդիրներին առնչվող միջազգային համաձայնագրեր, որոնք այս կամ այն չափով առնչվում են աղբահանության խնդիրներին: Իսկ աղբահանությանը ուղղակիորեն առնչվող առաջին` ՙԹափոնների մասին՚ օրենքը ընդունվել է 2004 թ.: Հետագայում 2005-2007թթ. ընդունվել են ՀՀ կառավարության մի շարք որոշումներ թափոնների ռեեստրի վարման, գրանցման կարգի վերաբերյալ, որոնք հիմնականում վերաբերում են վտանգավոր թափոններին:

12

Սակայն ՙԹափոնների մասին՚ ՀՀ Օրենքը չի կանոնակարգում ԿԿԹ-ի կառավարումը և միայն թույլ է տալիս Կառավարությանը

մշակել

ենթաօրենսդրական

ակտեր,

մասնավորապես

աղբավայրերի

տեղի

ընտրության,

ԿԿԹ-ի

բաղադրության, արտադրվող, հավաքվող և հեռացվող թափոնների ծավալների վերաբերյալ: Աղբի հավաքման, հեռացման և վճարների հավաքագրման գործընթացում գործնականում բացակայում է նաև համայնքների ներքին օրենսդրությունը կանոնակարգերն ու համապատասխան որոշումները: Օրինակ` Ախուրյանում ոլորտին առնչվող միակ որոշումը

վերաբերվում է

(Ավագանու

որոշում թիվ 16, 20.04.2009թ.)

աղբահանության

ծառայության

մատուցման

վարձավճարների սահմանմանը:

Աղբահանության կառավարման ենթակառուցվածքները Աղբի կուտակում, հավաքում և հեռացում Համայնքում կան 18 բազմաբնակարան շենք, որտեղ բնակվում են 1150 մարդ: Մոտ 8504 մարդ անհատական տնտեսություններում: ՀՀ ԱՎԾ տվյալներով, համայնքի ռեալ բնակչությունը կազմում է 9.654 մարդ, ընդ որում` ԲԲՇ-ներում բնակվում են ընդհանուր բնակչության մոտ 12%: Ներկայումս համայնքի աղբահանությունը կատարվում է գյուղապետարանի ենթակայության ՙԱխուրյանի զանգ՚ ՓԲԸ ձեռնարկության կողմից։ Այն հիմնադրվել է 2005 թ. և իրականացնում է քաղաքի աղբահանությունը, սանիտարական մաքրումն ու կանաչապատումը։ Ընկերությունն ունի 7 աշխատող. տնօրեն, հաշվապահ, 2 բանվոր, 1 վարորդ և 1 հսկիչ: Աղբահանության վճարները հավաքվում է հիմնականում 1 հսկիչի կողմից: ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ փորձագետների և աշխատանքային խմբի կողմից հաշվարկվել են 2011 թվականին համայնքում արտադրված աղբի քանակությունն ըստ աղբ արտադրողների` ռեալ բնակչության և առևտրային կազմակերպությունների: Հաշվարկի ժամանակ մեկ մարդու կողմից արտադրված աղբի նորման ընդունվել է 0.55կգ/մարդ/օր, աղբի խտությունը 250կգ/խոր.մետր, իսկ ԿԱՕ-ների արտադրված աղբի քանակությունն ընդունվել է բնակչության կողմից արտադրված աղբի քանակության 40 տոկոսին հավասար1: Ընկերությունը մատուցում է աղբահանության ծառայություն հետևյալ մեքենա-սարքավորումների միջոցով.

1

Տվյալները վերցված են Արարատի և Վայոց Ձորի Մարզերում Կոշտ Կենցաղային Թափոնների Կառավարման Ինտեգրացված Ծրագրեր Ստեղծելու Ռազմավարական Քաղաքականության Խորհրդատվություն, Թափոնների կառավարման քաղաքականություն, Հատոր 2-ից

13

Աղյուսակ 2. Ախուրյան համայնքում օգտագործվող մեքենա-սարքավորումների տեսակները և բնութագրերը. Մեքենա-սարքավորումների տեսակը

Քանակը

Աղբատար ԶԻԼ, ինքնաթափ

1

Վառելիքի

Բեռնատարողությունը/

Շահագործման

տեսակը

ծավալը

տարեթիվը

Բնական

4 խոր.մ

1988 թ.

գազ 4 խոր.մ

Գազ-Սազ - 3507 1

Բնական

1988 թ.

գազ

Աղբավայրում օգտագործվող

1

Կերոսին

բուլդոզեր - T-170 վարձակալությամբ Մեքենաները ֆիզիկապես և բարոյապես մաշված են, իրենց ամբողջ կարողությամբ չեն աշխատում, հաճախակի ենթարկվում են հիմնական և ընթացիկ նորոգման, մեծ տոկոս է կազմում հատկապես ընթացիկ և հիմնական նորոգմանն ու վառելիքի ձեռքբերմանն ուղղված ծախսերը: Վերոնշյալ

մեքենանները միաժամանակ օգտագործվում են փողոցներից և կանաչապատ տարածքներից գոյացած

ավելվածքի տեղափոխման համար: Մեքենաները հատկացվել են գյուղապետարանի կողմից` անհատույց շահագործման համար: Նշված երկու մեքենաներն էլ աշխատում են բնական գազով: Ախուրյանում ներկայումս առկա են 32 աղբարկղ, որոնք պատրաստվել են 2005 և 2009 թթ: Աղբարկղերը տեղակայված են բանուկ վայրերում, դպրոցների, ԲԲՇ-ների հարևանությամբ: Դրանք տեղադրված են ԲԲՇ-ներից 15-20 մ հեռավորության վրա, որպեսզի կանխվի աղբակույտերի գոյացումը ԲԲՇ-ների հարակից տարածքներում: Աղբամաններ կան նաև որոշ անհատական բնակելի տների թաղամասերում: ԲԱԲ-ների, անհատական բնակելի տների բնակչությունը, ինչպես նաև իրավաբանական անձինք սպասարկվում են շաբաթը 2-3 օր: ապակուլականան և շափաղեր թաղամասերում կիրառվում է նաև շրջիկ մեքենայի միջոցով աղբահանության ծառայության մատուցման մեթոդը: Այստեղ բարձումը կատարվում է բերման եղանակով: Կա աղբի հեռացման համար սահմանված գրաֆիկ: Ախուրյանի միջով անցնում է տարանցիկ հանրապետական 14

նշանակության ճանապարհ։ Հետևաբար Ախուրյանի տարածքը մշտապես ենթակա է աղտոտման տարանցիկ անցորդմեքենաների կողմից։ Մեքենաների ուղևորները, որոնք անցնում են այդ ճանապարհներով, հաճախ թողնում են աղբը Ախուրյանում։ Այսինքն՝ սպասարկող ձեռնարկությունը, բացի բուն ախուրյանցիների, կողմից արտադրված աղբի հեռացումն ու տեղակայումը աղբավայրում՝ ստիպված պետք է հավաքի և հեռացնի լրացուցիչ աղբ։ Բնակչության հետ աղբահանության համար պայմանագրերի կնքումը շատ ցածր տոկոս է կազմում: Այսպես, 9654 աղբ արտադրող բնակչությունից պայմանագիր է կնքել միայն 471 ընտանիք, այսինքն` եթե ընդունենք, որ ընտանիքում ապրում է միջինը 4 մարդ՝, ապա պայմանագիր ունեն սպասարկվող ամբողջ բնակչության (մոտ 1884 մարդ) մոտ 20%-ը։ Առկա ԿԱՕների դեպքում պայմանագիր ունի դրանց 53%-ը ։ Սակայն այն բնակիչները/ԿԱՕ-ները, որոնք չեն ցանկանում պայմանագիր կնքել և վճարել աղբի հավաքման և հեռացման համար, իրենց

թափոնները նետում են կենտրոնական փողոցներում

տեղադրված աղբարկղների մեջ, կողքը կամ պարզապես փողոցներում: Դրանք հավաքվում են Ընկերության կողմից: Հետևաբար, աղբահանության ծախսերի համապատասխան փոխհատուցման բացակայությունը հանգեցնում է նրան, որ Ընկերությունը անկարող է ձեռք բերել նոր սարքավորումներ, իսկ արդյունքում ստացվում է, որ առաջացած ֆինանսական ճեղքվածքը վճարվում է տեղական ինքնակառավարման մարմնի կողմից: Աղյուսակ 3. Թափոնների հավաքման ընդհանուր տեխնիկական պարամետրերը Ախուրյանում Աղբավայր տեղափոխվող աղբի տարեկան քանակը, խոր.մ

Մեկ երթուղու 1248 խոր.մ (բնակչություն և իրավաբանական անձինք)

Յուրաքանչյուր մեքենայի օրական երթերի քանակը

սպասարկվող

700

բնակչության թվաքանակը Համայնքի և աղբավայրի

1

Երթուղիների քանակը

միջև եղած հեռավորությունը, կմ Աղբամանների դատարկման

1

12

հաճախականությունը

15

2-3 օրը մեկ անգամ (անհատական բնակելի տներ, ԲԲՇ-ներ և իրավաբանական

անձինք) Երթուղիների միջին քանակությունը, կմ

Մեկ աղբամանի 20

սպասարկման միջին

30

տևողությունը, րոպե Մեկ երթուղու միջին

5 (ձեռքով

Աղբամանների միջև միջին

տևողությունը, ժամ

բարձում)

հեռավորությունը, մ

400

Ընկերությունը մասնագիտացված աղբատար մեքենայի և աղբարկղների բացակայության պատճառով գյուղի որոշ տարածքներից աղբի բարձումը կատարում է ձեռքով, որը շատ ժամանակ պահանջվող և դժվարին աշխատանք է: Պատահական չէ, որ յուրաքանչյուր մեքենա օրական կատարում է մեկ երթ, այն դեպքում, երբ աղբավայրը գտնվում է գյուղից 12 կմ տարածության վրա և շահագործման համար առանձնակի դժվարություն չկա: Ընկերությունն ունի գործնական բակ , աղբատար մեքենաները կանգառում են գործնական բակում: Քաղաքում տեղադրված աղբամանները չեն ենթարկվում ընթացիկ ու հիմնական նորոգման: Ինչպես երևում է աղյուսակ 2–ից և 3–ից, քաղաքի 9654 փաստացի բնակչության կողմից ըստ տեսական հաշվարկի արտադրվող աղբի տարեկան ծավալից (10853 խոր.մետր) սպասարկող Ընկերությունը հնարավորություն ունի իր ունեցած աղբատար մեքենաներով տարեկան տեղափոխելու 1719 խոր.մ ԿԿԹ, որը կազմում է ամբողջ հաշվարկված աղբի քանակի ընդամենը 22%-ը և 6033 խոր.մ կամ 78%-ը փաստորեն մնում է անկառավարելի: Չկառավարվող աղբը հիմնականում գոյանում է և մասնավոր տնատիրություններում, ԲԲՇ-երում և առևտրային կազմակերպություններում: Իրական աղբի քանակը, որը տեղափոխվում է աղբավայր 1248 խոր.մ է (104 խոր.մ/ամիս x 12 ամիս= 1248 խոր.մ/ամիս): Սակայն այս տվյալը վերաբերում է միայն մեկ մեքենային, քանի որ ռազմավարությանն առարկա ժամանակահատվածում ընկերության կողմից ձեռք բերված երկրորդ մեքենան չէր դեռևս շահագործվել: Հաշվարկը չի ներառում նաև տարանցիկ բնակավայր լինելու պատճառով կուտակվող աղբի ծավալները։ Զգալի ծավալի աղբի անկառավարելիության պատճառներից են, բացի մասնագիտացված տեխնիկայի բացակայությունից, աղբահանության շատ փոքր ծածկույթը (սպասարկվում են միայն պայմանագիր ունեցող բնակիչներն ու ԿԱԹ-ները), ինչպես նաև ցածր հաճախականությունը: Կպահանջվի 2 մասնագիտացված աղբատար մեքենա, որպեսզի ընկերությունը կարողանա ամբողջ աղբը հեռացնել: Սակայն պետք է հաշվի առնել, որ չկառավարվող աղբի քանակը 16

զգալիորեն կարող է կրճատվել, եթե աղբից առանձնացվեն գոնե պլաստիկ շշերը: Հայաստանում կատարվել են մի ուսումնասիրություններ աղբի բաղադրության վերաբերյալ վեց փորձնական քաղաքներում և արդյունքները ցույց են տվել, որ Ախուրյան համայնքին բնակչությամբ և կենցաղով համեմատաբար մոտ գտնվող Թալին, Բերդ, Մխչյան համայնքներում, պլաստիկ շշերի մասնաբաժինը ծավալային առումով կազմել է մոտ 30%: Աղբի առանձնացումը, հատկապես բնակչության օգնությամբ զգալիորեն կկրճատի ընկերության ծախսերը աղբի հավաքման և հեռացման հարցում: Աղյուսակ 4: Աղբարտադրող և սպասարկվող բնակչությունը Պաշտոնապես գրանցված բնակիչներ

Փաստացի բնակվող աղբարտադրող բնակչություն

Բնակիչներ, որոնց հետ ստորագրվել են պայմանագրեր

ԲՆակիչներ, որոնցից

Գյուղում ապրող և աշխատող,

գանձվում են

պաշտոնապես չգրանցված

վարձավճարներ

բնակիչներ, որոնցից գանձվում են վարձավճարներ

9654

10052

1884

1884

-

(471 ընտանիք) Աղբավայր Աղբավայրը գտնվում է

Ախուրյան գյուղից 12

կմ հեռավորության վրա և

զբաղեցնում է 1000 քառ.մ տարածք:

Աղբավայրի տարածքը 2005 թ. ավագանու որոշմամբ հատկացվել է Ախուրյան գյուղին: Սակայն տարածքը չունի ցանկապատ, ապահովված չէ արտաքին ջրերի մուտքից, չունի տեխնիկական ջուր, չի կատարվում աղբավայր տեղափոխվող թափոնների հաշվառում, ինչպես նաև հսկողություն աղբի որակի նկատմամբ: Շատ հնարավոր է վտանգավոր թափոնների, հատկապես հիվանդանոցի թափոնների տեղադրում աղբավայրում: Ցանկապատ չլինելու պատճառով, աղբավայրի ամբողջ շրջակայքով մեկ տարածված են թղթի մնացորդներ և պոլիէթիլենային տոպրակներ, ազատ է մարդկանց ու կենդանիների մուտքը, հիմնականում չի կատարվում աղբավայրի շահագործման հետ կապված հիմնական աշխատանքները: Նշված հանգամանքը հուշում է, որ Ընկերությունն առաջնահերթ պետք է

ձեռնամուխ լինի

աղբավայրի տարածքի

ցանկապատման, ինչպես նաև աղբավայրում աղբի որակի ու քանակի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացմանը: Համենայն դեպս գյուղում պետք է կատարվեն այնպիսի աշխատանքներ, որոնք առայժմ չեն պահանջում շատ մեծ ներդրումներ 17

և փոքր ջանքեր թափելու միջոցով կարելի է հասնել նրան, որ աղբավայրը լինի տանելի վիճակում, այսինքն` վերը նշված թերություններն ու բացերը վերացվեն։ Աղբի վերամշակման հնարավորություններ Համայնքում թափոնների տեսակավորում և վերամշակում չի կատարվում: Հանրապետությունում տարբեր տեսակի ապակու, թղթի և պլաստիկների, վերամշակման հնարավորություններ կան: Մի շարք համայնքներում արդեն սկսել են իրականացնել աղբի, հիմնականում պլաստիկ շշերի,

տեսակավորման առաջին քայլերը և տեղադրվում են հատուկ

աղբարկղեր տեսակավորված աղբի համար: Ընդ որում` տեսակավորումը տարբեր համայնքներում տարբեր եղանակներով է տեղի ունենում: Օրինակ՝ Վեդու և 15 գյուղական համայնքների աղբահանությունն իրականացնող ՙՎեդու միջհամայնքային միավորում՚ համայնքների միությունը, ինչպես նաև Վանաձոր քաղաքապետարանը տեսակավորումը կատարում են աղբավայր տեղափոխվող խառը աղբից կամ հենց աղբավայրում տեղակայված աղբից: ՙՈւրբան Հիմնադրամը՚ Շվեյցարիայի զարգացման և համագործակցության կազմակերպության, ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի և Նորվեգիայի Թագավորության աջակցությամբ Ալավերդիում, Վանաձորում, Հրազդանում, Սևանում իրականացրած և այժմ Ախուրյանում իրականացվող աղբի տեսակավորման ծրագրերում տվյալ համայնքների հետ համաձայնության է եկել աղբը տեսակավորել աղբը մոտ, աղբարտադրողների օգնությամբ: Դա ուղեկցվել է ինտենսիվ հանրային իրազեկման արշավով, բնակչության հետ բացատրական աշխատանքներով, ՀԿ-ների, ակտիվ խմբերի, երիտասարդության և դպրոցականների հետ այդ թեմայով դասընթացների անցկացումով: Ախուրյանում տեսակավորման և երկրորդային հումքի օգտագործման համար մշակվել է ծրագիր, որը կյանքի է կոչվելու Ախուրյան գյուղապետարանի, սույն Պլանի կազմման համար ստեղծված աշխատանքային խմբի և ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ մասնագետների ջանքերի շնորհիվ։ Ինչպես նշվեց, Ախուրյանում ՙՈւրբան Հիմնադրամը՚ նույնպես համայնքի հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերել աղբը տեսակավորել աղբյուրի մոտ՝ բնակիչների կողմից հենց իրենց տներից: Նախ, դա կտա կրճատելու աղբավայր տեղափոխվող աղբի ծավալները, որը կնպաստի աղբավայրի ավելի երկար շահագործմանը, տեսակավորված պլաստիկ շշերը, որոնք երկրորդային արտադրության հումք են հանդիսանալու, աղբյուրի մոտ տեսակավորվելու դեպքում ավելի մաքուր կլինեն և կհանդիսանան որպես ավելի որակյալ հումք: Բացի այդ բնակիչներն անմիջական մասնակցություն կունենան տեսակավորման գործընթացին, այլ կերպ ասած, աղբի ծավալների կրճատմանը, ինչը կնպաստի աղբահանության և ընդհանրապես բնապահպանական խնդիրների վերաբերյալ նրանց մտածելակերպի փոփոխությանը: 18

Ստորև բերված աղյուսակում ներկայացված են որոշակի տվյալներ է տրամադրում Հանրապետությունում գործող օգտահանման ձեռնարկությունների մասին: Աղյուսակ 5. Հանրապետությունում օգտահանող ձեռնարկությունները γ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ/

ú·ï³Ñ³ÝÙ³Ý ïÇåÁ

ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝ

нáñáõÃÛáõÝÁ

Ø»Ï ÙdzíáñÇ ·ÝÙ³Ý

/ïáÝݳ-

³ñÅ»ùÁ

гëó», Ñ»é³Ëáë, ³ÛÉ ïíÛ³ÉÝ»ñ

ï³ñÇ §ÚáõñÙ³·ñÇݦ êäÀ

Ù³Ïáõɳïáõñ³

150

1Ï·- Á` 20-30¹ñ³Ù

§ê³ïáõñÝ-·ñÇݦêäÀ

Ù³Ïáõɳïáõñ³

200

1Ï·-Á `20-30¹ñ³Ù

§´³ñµ³ñ¦ êäÀ

Ù³Ïáõɳïáõñ³

300

1Ï·-Á`20-30¹ñ³Ù

§50-50¦ êäÀ

Ù³Ïáõɳïáõñ³

1200

1Ï·-Á`20-30¹ñ³Ù

²ñÇݵ»ñ¹ ÷. 5/1, 3-ñ¹ Ýñµ³Ýóù, ºñ¨³Ý, ÐРлé: 470 301 / 470 677 ü³ùë: 470 677 ¾É. ÷áëï: im50x50@rambler.ru

Î.ú½Ù³ÝÛ³Ý ²Ò

Ù³Ïáõɳïáõñ³

200

ÜÇÏáÉ ¸áõÙ³Ý ²Ò

Ù»ï³ÕÇ Ã³÷áÝ

200-300

Ù³Ïáõɳïáõñ³

120

1Ï·-Á`20-30¹ñ³Ù гëó».` 0005, ºñ¨³Ý, ²ñó³ËÇ åáÕáï³ ß»Ýù 1Ï·-Á `20-30¹ñ³Ù

23/1 лé: +374-10-430640 +374-10-430473 , +374-10430499 ü³ùë.` +374-10-436312 îÝûñ»Ý` γñÉ»Ý ¶¨áñ·Û³Ý

§È³í³¦ êäÀ

Ù³Ïáõɳïáõñ³

470

1Ï·-Á`20-30¹ñ³Ù

§Îºº² ´³ë»Ý

Ù³Ïáõɳïáõñ³

130

1Ï·-Á`20-30¹ñ³Ù

§ì³½·»Ý ²µ·³ñ۳ݦêäÀ

Ù³Ïáõɳïáõñ³

100

1Ï·-Á`20-30¹ñ³Ù

§àôëï³ È²È¦ êäÀ

Ù³Ïáõɳïáõñ³

60

1Ï·-Á`20-30¹ñ³Ù

19

§Üî¶ ¨ áñ¹ÇÝ»ñ¦ êäÀ

åɳëïÇÏ

-

1Ï·-Á`75-100¹ñ³Ù

§äɳëïÇϦ´´À

åɳëïÇÏ

-

1Ï·-Á`75-100¹ñ³Ù

§äáÉÇåɳëï æì¦

åɳëïÇÏ

-

1Ï·-Á`75-100¹ñ³Ù

§¶Ûáõï³ñ³ñ¦êäÀ

é»ïÇÝ» Çñ»ñ

-

§î»ùÝáµÇï¦êäÀ

é»ïÇÝ» Çñ»ñ

-

§ºíñá峦 êäÀ

Ù»ï³ÕÇ Ã³÷áÝ

§¸³ñÇ-¶ñáõå¦ êäÀ

é»ïÇÝ» Çñ»ñ

¾Ý»ñ·áë»ñíÇë

»ñϳÃ

1500-2000

§ê³ñ³ÝÇëï¦êäÀ/

³å³Ïáõ ó÷áÝ

1500-2000

15000 гëó»` Îáï³ÛùÇ Ù³ñ½, ²µáíÛ³Ý,

ù.²µáíÛ³Ý

γñÙÇñµ³Ý³Ï³ÛÇÝÝ»ñÇ ÷áÕáó, ß»Ýù 25 лé.` +374-10-283002 , +374-222-23597 , +374222-33597 ü³ùë.` +374-222-24717 ¶É˳íáñ ïÝûñ»Ý` ì³ñ¹³Ý سÝáõÏÛ³Ý

§Ðñ³ï¦ êäÀ / ²ñ½ÝÇ/

³å³Ïáõ ó÷áÝ

100

úëÇåÛ³Ý

³å³Ïáõ ó÷áÝ

70

²ñٷɳë

³å³Ïáõ ó÷áÝ

2000-2500

Îáï³ÛùÇ Ù³ñ½, ²µáíÛ³Ý, γñÙÇñµ³Ý³Ï³ÛÇÝÝ»ñÇ ÷áÕáó, ß»Ýù 25 лé: +374-10-283002 , +374-222-33597, +374222-23597 ü³ùë.` +374-222-24717 ¶É˳íáñ ïÝûñ»Ý` ê³Ùí»É гñáõÃÛáõÝÛ³Ý

¶É³ëíáñɹ

³å³ÏÇ

2000

гëó»` 2214, Îáï³ÛùÇ Ù³ñ½, ´Ûáõñ»Õ³í³Ý, гñáÛ³Ý ÷áÕáó, ß»Ýù 60 лé.` +374-222-60043 , +374-222-63300 , +37410-598318-5212

20

¶É˳íáñ ïÝûñ»Ý, ÊáñÑñ¹Ç ݳ˳·³Ñ` ´³µÏ»Ý 껹ñ³ÏÛ³Ý àëÏ» ¶ñáõå

»ñϳÃÇ ç³ñ¹áÝ

4000

ÒáõÉÏ»ÝïñáÝ

»ñϳÃÇ ç³ñ¹áÝ

4000-5000

гëó»` Îáï³ÛùÇ Ù³ñ½, â³ñ»Ýó³í³Ý, ê. Ø»ÉÃáÝÛ³Ý ÷áÕáó, ß»Ýù 13 лé.` +374-226-44953 Áݹáõݳñ³Ý, +374-22644320 ¶É˳íáñ ïÝûñ»Ý, +374-226-42053 ¶É˳íáñ ѳßí³å³Ñ ü³ùë.` +374-226-44320 ¶É˳íáñ ïÝûñ»Ý` ²Ý³ëï³ëdz Îáëïáí³

§Ø³ëÇëÇ

ÃáõÕÃ,ϳñïáÝ

450

гëó»` 0801, ²ñ³ñ³ïÇ Ù³ñ½, سëÇë,

·áýñáï³ñ³¦êäÀ

²ñ¹Ûáõݳµ»ñ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ, ¶áñͳñ³Ý³ÛÇÝ ÷áÕáó, ß»Ýù 8 лé.` +374-10-283430 reception room, +374-10281762 ü³ùë` +374-10-283453 îÝûñ»Ý` سñÇݳ سñ³µÛ³Ý

§Â³·áõÑÇ

ÃÕÃÇ Ã³÷áÝ

800

1Ï·-Á 20-30¹ñ³Ù

ÎÉ»áå³ïñ³¦êäÀ äáÉÇë»ñí êäÀ, ²µáíÛ³Ý

åɳëïÇÏ

гëó»` 2206, Îáï³ÛùÇ Ù³ñ½, ²µáíÛ³Ý, 2-ñ¹ ³ñï³¹ñ³Ï³Ý óճٳë лé.` +374-91-428819 (µçç), +374-93-428819 (mobile), +374-10-623444 , +37410-621596 , +374-222-33469 ·ñ³ë»ÝÛ³Ï, +374-222-33441 ³ñï³¹ñ³Ù³ë ü³ùë` +374-10-621596 îÝûñ»Ý` ÚáõñÇÏ ê³Ñ³ÏÛ³Ý

21

¶³ñÇ ¶ñáõ÷ êäÀ

åɳëïÇÏ

гëó»` 0090, ºñ¨³Ý, ¶³ÛÇ åáÕáï³, ß»Ýù 57/1 /·ñ³ë»ÝÛ³Ï ¨ ˳ÝáõÃ/ , ´³·ñ³ïáõÝÛ³ó ÷áÕáó, ß»Ýù 8 /˳ÝáõÃ/., ÞÇñ³ÏÇ Ù³ñ½, ¶ÛáõÙñÇ, Èáéáõ Ù³ñ½, ì³Ý³Óáñ, îÇ·ñ³Ý Ø»ÍÇ åáÕáï³, ß»Ýù 81 /˳ÝáõÃ/ лé. ·ñ³ë»ÝÛ³Ï ¨ ˳ÝáõÃ` +374-10-641432 , +374-10-636582 , +374-10-646854 ; shop: +37410-421596 ; ¶ÛáõÙñÇ, ˳ÝáõÃ` +374-312-40556 ; ì³Ý³Óáñ, ˳ÝáõÃ` +374-322-44556 ü³ùë` +374-10-631180 îÝûñ»Ý` ºÕÇß» гñáõÃÛáõÝÛ³Ý

²ñÙµáõÙåñáÙ

ÃÕÃÇ Ã³÷áÝ

²¿ñ³ódz ÷. ºñ¨³Ý, ÐРлé. +374-10-528678

§Î³ñïáÝ-ï³ñ³¦ êäÀ

ÃÕÃÇ Ã³÷áÝ

§ÐáÏï»Ùµ»ñÛ³ÝÇ

ÙáÉǵ¹»ÝÇ Ã³÷áÝ

ý»ñáëåÉ³í ·-ݦ êäÀ

1800, III ¹³ë

§²íïáÙ³ïÇϳ

¶ÐƦ é»ïÇÝ» Çñ»ñ

ù.ì³Ý³Óáñ ԵՐԵՎԱՆ ՊԼԱՍՏ բաժնետիրական ընկերություն §´áõÙǽ¦ ÃÕóճó ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝ

փակ åɳëïÇÏ

«ԳՐԱՆԴ ՔԵՆԴԻ» հայկանադական համատեղ ձեռնարկություն,

Հայաստան, 0054, Երեւան, Դավթաշեն, 3-րդ թաղամաս, շենք 108 +374-10-364694 ÜáñùÇ ³Û·ÇÝ»ñ ÷.193/1, áñ¨³Ý, ÐРлé: +374-10-651 282

ÃáõÕÃ, ëïí³ñ³ÃáõÕÃ

ÃáõÕÃ

1 Ï·-Á 25

Արմեն Բաբայան , գործադիր տնօրեն гëó»` Հայաստան, 0061, Երեւան, Մասիսի ¹ñ³Ù/Ó»éݳñÏáõÃÛáõ փող., շենք 31; Մաշտոցի պող., շենք 54

22

սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն

ÝáõÙ, 10 ¹ñ³Ù/ï»ÕáõÙ

«ՕՎԱԼ-ՊԼԱՍՏԻԿ» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն

åɳëïÇÏ

«ՀԻՏԵՔՍ ՊԼԱՍՏԻԿ» փակ բաժնետիրական ընկերություն

åɳëïÇÏ

23

(սրճարան) лé: +374-10-446303, +374-10-446303, ընդունարան, +374-10-445633, +374-10-445633, մատակարարման եւ միջազգային կապերի բաժին, +374-10-445663, +374-10-445663, իրացման բաժին Ֆաքս` +374-10-449901 +374-10-449901 http://www.grandcandy.am гëó»` Հայաստան, 0081, Երեւան, Հաղթանակ գյուղ (4-րդ գյուղ), 1-ին փողոց, շինություն 1/8 лé: +374-10-720059, +374-10-720059 Ֆաքս` +374-10-746002, +374-10-746002 http://www.ovalplast.com Սամվել Թումանյան , գլխավոր տնօրեն гëó»` Հայաստան, 0033, Երեւան, Հակոբ Հակոբյան փող., շենք 3/8 лé: +374-10-220040, +374-10-220040 Ֆաքս` +374-10-278242, +374-10-278242

Ֆինանսական –տնտեսական ցուցանիշներ Աղբահանության ծառայության վարձավճարները Աղբահանության ծառայության մատուցման վարձավճարների սահմանվել է համայնքի ավագանու 2009 թ. ապրիլի 20 -ի. թիվ 16 որոշմամբ: Ավագանու որոշմամբ աղբահանության գծով բնակչության ամսական վճարը կազմում է. 1-3 անդամ ունեցող ընտանիքների համար՝ 300 դրամ/ընտանիք/ամիս, 4-6 անդամ ունեցող ընտանիքի համար՝ 500 դրամ/ընտանիք/ամիս, 6-ից ավելի

անդամ

ունեցող

ընտանիքների

համար

600

դրամ/ընտանիք/ամիս,

շրջիկ

ավտոմեքենայով

կատարվող

ծառայությունների համար՝ 600 դրամ: Ավագանու նույն որոշումը ԿԱՕ-ների համար սահմանում է տարբերակված վարձավճարներ՝ ըստ տարբեր չափորոշիչների. աղբահանության ծառայության դիմաց հաստատագրված վճարները կրպակների, խանութների, գեղեցկության սրահների, ռեստորանների, բարեի, գիշերային ակումբների, գրասենյակների, դեղատների, բանկերի, վարչական շենքերի աղբահանության ծառայության դիմաց գանձվում են ըստ դրանց մակերեսների և տատանվում 300 – 10000 դրամ/ամիս, սրճարանների համար գանձվում են ըստ սեղանների թվի՝ 1000 - 3000 դրամ/ամիս, հիվանդանոցների համար՝ ըստ մահճակալների թվի՝ 10000 – 20000 դրամ/ամիս,

պոլիկլինիկաների համար՝ ըստ

հաճախորդների՝ 10000 – 50000 դրամ/ամիս, հանրակրթական, մարզական, երաժշտական դպրոցների, մանկապարտեզների համար՝ ըստ մեկ մասնակցի՝ 50 – 80 դրամ/մասնակից/ուս.տարի: Շինաղբի հետ կապված որևէ կանոնակարգում չկա: Ինչպես նշվեց վերևում, առևտրային կազմակերպությունների հետ կնքվում են առանձին պայմանագրեր և ծառայության վարձավճարը սահմանվում է ըստ պայմանագրի` ելնելով վերը նշված նորմերից (70 առևտրային կազմակերպություններից պայմանագիր է կնքվել 37-ի հետ, կամ 53 տոկոս: ԲԲՇ-ի բնակիչների համար նույնպես կնքվում են պայմանագրեր (սպասարկվող 9654 բնակչությունից պայմանագիր է կնքվել 471 ընտանիքի հետ, կամ մոտ 1884 բնակչի հետ, որը կազմում է ընդամենը 20 տոկոս): Ընդ որում` յուրաքանչյուր ընտանիքի համար կնքվում է մեկ պայմանագիր: Բայց ինչպես տեսնում ենք դրանք անհամեմատ շատ քիչ են և կազմում է ընդամենը 20%։

24

Աղյուսակ 6: Բնակչության և ԿԱՕ-ների հետ կնքված պայմանագրերը Բնակչություն Տարի

Փաստացի բնակչություն

Պայմանագրեր

ԿԱՕ-ներ ԿԱՕ-ների թիվը

%

Պայմանագրեր

%

2009 թ.

9654

1600

16.57%

70

32

45.71%

2010 թ.

9654

1884

19.52%

70

35

50.00%

9654

1884

19.52%

70

37

52.86%

2011 թ. (1-3 եռ.)

Պայմանագրեր - Բնակչություն

25

Պայմանագրեր – ԿԱՕ-ներ

Բնակչության և առևտրային կազմակերպությունների հետ կնքված պայմանագրերի ցածր տոկոսը ցույց է տալիս, որ Ընկերությունը պետք է հետևողական աշխատանք տանի բնակչության հետ պայմանագրերի կնքման ուղղությամբ, միաժամանակ, ապահովված չէ համապատասխան մեքենաներով և հնարավորություն չունի սպասարկել Ախուրյանի նման մեծ տարածք ունեցող գյուղը: Այս պայմաններում մի քանի թաղամասերի բնակիչներ և առևտրային կազմակերպություններ պարզապես հրաժարվում են պայմանագիր կնքելուց: Միաժամանակ, գյուղապետարանը համագործակցելով Ընկերության հետ, կարող է և ցանկալի է, որ առևտրային կազմակերպությունների համար

որոշմամբ ամրագրեն աղբահեռացման

սպասարկման համար վճարելու պարտավորվածությունը: Հատկապես Աղբահանության մասին նոր օրենքի լույսի ներքո, այն շատ կարևոր է, քանի որ աղբահանության վարձավճարների գանձույթը ՀՀ-ում համապատասխան ծառայություն մատուցելու դեպքում դարձել է պարտադիր և յուրաքանչյուր սպառող պարտավոր է վճարել ծառայության դիմաց։ Միաժամանակ, թափոնների կառավարմանը վերաբերվող պայմանագրերում շատ աղոտ կերպով է նկարագրվում տրամադրվող ծառայությունները: Պայմանագրային պարտականությունների մեջ է մտնում թափոնների հեռացումը`առանց 26

նշելու, թե որ տիպի թափոններն են նկատի առնված, ինչ հաճախականությամբ է հեռացվելու աղբը: Այդ պատճառով տուրբան Հիմնադրամի՚ մասնագետների հետ համատեղ կմշակվեն պայմանագրերի օրինակներ և կառաջարկվեն գյուղապետարանին և ընկերությանը, բնակչության հետ ավելի կատարելագործված պայմանագրային հարաբերությունների համար։ Աղբահանության գծով ընկերության եկամուտներն ու ծախսերը Ստորև ներկայացվում են աղբահանության գծով ընկերության եկամուտներն ու ծախսերը: Աղյուսակ 7-ա. Աղբահանության եկամուտներն ու ծախսերը (ՀՀ դրամ) Ֆինանսական ցուցանիշ (ՀՀ դրամ) Եկամուտներ Ծախսեր Մնացորդ

2010 թ.

I եռամսյակ

2010 թ.

II եռամսյակ

2010 թ.

III եռամսյակ

2010 թ.

IV եռամսյակ

2011 թ.

I եռամսյակ

2011 թ.

II եռամսյակ

2011 թ.

III եռամսյակ

1 380 390,00

1 091 450,00

1 140 000,00

1 260 700,00

1 351 300,00

1 276 650,00

1 139 100,00

1 530 390,00

2 593 450,00

2 663 000,00

3 661 700,00

1 342 803,00

2 611 650,00

2 240 100,00

-150 000,00

-1 502 000,00

-1 523 000,00 -2 401 000,00

8 497,00

-1 335 000,00

-1 101 000,00

Ընկերության ծախսերը դեռևս զգալիորեն գերազանցում են պահանջվող եկամուտները: Ճիշտ է 2010թ համեմատ 2011թ եկամուտները մի փոքր աճել են՝ 42%-ից հասնելով մոտ 51%-ի, այնուամենայնիվ, Ընկերությունը շարունակում է մեծապես կախված մնալ ՏԻՄ-ի ֆինանսական աջակցությունից և ծախսերը ծածկում է սանմաքրման համար հատկացված գումարների հաշվին (բացառություն են կազմում 2010թ. առաջին եռամսյակը և 2011թ. առաջին եռամսյակը. այստեղ եկամուտների համեմատաբար բարձր մակարդակը բացատրվում է նախորդ պարտքերի մի մասի հավաքագրմամբ): Տեխնիկայի սակավությունը ստիպում է, որ դրանք ավելի ինտենսիվ ներգրավված լինեն աղբահանության մեջ, սրան գումարվում է նաև այն հանգամանքը, որ շահագործվող տեխնիկան մաշված է, ինչը նշանակում է, որ մեծ ծախսեր են կատարվում տեխնիկայի սպասարկման, պահպանման համար: Ավագանու կողմից հաստատված սակագները, տարբերակված են, ըստ ընտանիքների են և ոչ ըստ անձերի (միջինը մոտ 117 դրամ/մարդ), տնտեսապես հիմնավորված չեն, հետևաբար չեն կարող ծածկել ծախսերը:

27

Աղյուսակ 7-բ. Բնակչության և ԿԱՕ-ների մուտքերը և հավաքագրման տոկոսները Տարի 2009 թ.

2010 թ.

2011 թ. (1-3 եռ.)

Բնակչություն Պլան Փաստացի % 2,160,000.00 2,268,000.00 2,684,700.00 2,616,440.00

ԿԱՕ-ներ Պլան Փաստացի % 105.00% 2,143,700.00 2,141,300.00 97.46% 2,246,100.00 2,256,100.00

2,013,525.00

104.63% 1,719,200.00 1,660,200.00

2,106,850.00

Աղբահանության եկամուտները – Բնակչություն

28

99.89% 100.45% 96.57%

Աղբահանության եկամուտները – ԿԱՕ-ներ

Ընկերությունը աղբահանության ծառայություն մատուցում է միայն այն բնակիչների և ԿԱՕ - ների համար, որոնց հետ ունի պայմանագրեր: Պայմանագրեր չունեցող ֆիզիկական և իրավաբանական անձանցից վճարներ չեն գանձվում: Սակայն Ընկերությանը կողմից հավաքագրումը պայմանագիր ունեցող բնակիչներից և ԿԱՕ - ներից կատարվում է մոտ 100%-ով: Այս ցուցանիշից կարելի է ենթադրել, որ Ընկերությունն ունի հավաքագրման հաջող մեխանիզմ, պայմանագիր ունեցող բնակիչները ունեն վճարելու պատրաստակամություն, որից ենթադրվում է, որ վերջիններս գոհ են մատուցված ծառայությունից: Սակայն դեռևս համայնքի բնակչության 80%-ը և ԿԱՕ-ների 47%-ը չի սպասարկվում և դրամ հիմնական պատճառը մասնագիտացված տեխնիկայի բացակայությունն է, ինչպես նաև աղբահանության հաճախականությունը, որը, հատկապես բազմաբնակարան շենքերի համար, ամառվա ամիսներին պետք է լինի ամենօրյա: Ծառայության մատուցման ծածկույթը կարող է մեծանալ նույնիսկ ներկա տեխնիկական զինվածության պայմաններում, եթե Ընկերությունը, ինչպես նշվեց վերևում, սկսի կյանքի կոչել աղբի տեսակավորման պրակտիկան: Եթե հաշվի առնենք նաև, որ երկրորդային հումք վերամշակման հետևանքով ստեղծվեր եկամուտների ավելացում, ապա լրիվ ծածկույթի ապահովման դեպքում, բնակչության հետ սերտ աշխատանքների շնորհիվ ընկերությունը կարող էր վերածվել շահութաբեր ձեռնարկության։ Այդ այն դեպքում, երբ այն, ինչպես տեսնում ենք, աշխատում է վնասներով: 29

Աղբահանության ծառայության ինքնարժեքը ՏԻՄ-ի և Ընկերության կողմից 2011 թվականին կատարվել է աղբահանության ծառայության մատուցման ինքնարժեքի լրիվ հաշվարկման աշխատանքներ: ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ փորձագետների կողմից Ընկերության աշխատակիցների համար կազմակերպվել է աղբահանության ծառայության մատուցման ինքնարժեքի հաշվարկման դասընթաց և նրանց հատկացվել է ինքնարժեքի հաշվարկման ձև` էլեկտրոնային տարբերակով: Ըստ այդ ձևի հաշվարկվել է աղբահանության ծառայության

մատուցման փաստացի ինքնարժեքը 2011թ.-ի համար: Ինքնարժեքի հաշվարկի ժամանակ հիմք են

ընդունվել ընկերության կողմից 2011թ. կատարված փաստացի ծախսերը և ընդունվել են որոշ պայմանական ու մոտավոր հաշվարկված տվյալներ (օրինակ, 1 բնակչի կողմից արտադրած աղբի քանակությունը ընդունվել է 0.55 կգ/օր, աղբի խտությունը` 250կգ/խոր.մ և այլն): Աղյուսակ 8.-ում ներկայացված են հաշվարկի ամփոփ տվյալները:

30

Աղյուսակ 8: 2011թ. Ախուրյան համայնքում աղբի կուտակման, հավաքման, տեղափոխման և տեղակայման ինքնարժեքի հաշվարկի ամփոփ տեղեկանք.

Անվանումը

Ծախսերը

Աշխատավարձ և կենսաթոշակային ֆոնդ

7,320,000

Արտահագուստ և գործիքներ

69,500

Տեխնիկայի շահագործում և պահպանում

1,392,060

Վարչական ծախսեր

264,000

Աղբամանների ներդրումային ծախսեր

400,000

Բնապահպանական վճար

30,000

Պարզեցված հարկ

104,000

Այլ ծախսեր

52,000 Ընդամենը ծախսեր

9,631,560

Տեղափոխված աղբի քանակը, խոր.մ/ամիս

176

Միավորի ինքնարժեքը, դրամ/խոր.մ.

4547

1 անձի կողմից արտադրվող աղբի քանակությունը, խոր.մ./ամիս

0.067

1 անձի հաշվով փաստացի ինքնարժեքը, դրամ/անձ/ամիս

31

183

Ներկա իրավիճակում աղբի հավաքման, տեղափոխման և տեղակայման ինքարժեքը համայնքում մեկ անձի հաշվով կազմում է 183 դրամ/ամիս: Դա բավականին թանկ է բնակչության համար, ուստի ծածկվում է ընկերության կողմից՝ համայնքի օժանդակությամբ: Ծախսերի մոտ 80%-ը բաժին է ընկնում վարչական ծախսերին: Բավականին մեծ են տեխնիկայի շահագործման և պահպանման ծախսերը: Եզրակացություն և առաջարկներ 1. Ընկերության անհրաժեշտ է նոր մասնագիտացված տեխնիկա: 2. Անհրաժեշտ է մեծացնել սպասարկման հաճախականությունը և ծածկույթը: 3. Պայմանագրերի բովանդակությունը ավելի կոնկրետացնել և համապատասխանացնել ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ աջակցությամբ: Ընկերության կողմից մշակված պայմանագրերի պահանջներին, պայմանագրերի մեջ ավելացնել աղբի տեսակավորմանը վերաբերող կետեր: 4. Կազմակերպել գյուղում ապակու, պլաստիկ շշերի և թղթի տեսակավորված աղբի հավաքում, որը հնարավորությունը կտա մի կողմից ավելացնել ընկերության եկամուտները ի հաշիվ նշված նյութերի վաճառքի, մյուս կողմից աղբի ծավալի կրճատման հետևանքով ավելի քիչ գործառնական ծախսերի։ 5. Հնարավորինս կրճատել վարչական ծախսերը 6. Կատարել տնտեսապես հիմնավորված հաշվարկ համայնքում մեկ անձի հաշվով աղբի հավաքման, տեղափոխման և տեղակայման ինքնարժեքը որոշելու նպատակով:

32

Հանրային իրազեկում և մասնակցություն (սոցիոլոգիական հարցման արդյունքներ) Հարցումների անցկացման կարգը.

2011թ.-ի հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ կողմից Ախուրյան համայնքում անցկացվել է հարցում համայնքի մոտ 200 բնակիչների շրջանում հետևյալ հարցերի շուրջ.

1. Ի՞նչպես եք գնահատում Ձեր փողոցի/շենքի աղբահանության ընդհանուր որակը 2. Ի՞նչ հաճախականությամբ է սովորաբար աղբը հեռացվում Ձեր փողոցից/շենքից 3. Վճարու՞մ եք արդյոք աղբահանության վարձը 4. Որքա՞ն եք պատրաստ վճարել լավ աղբահանության դեպքում 5. Կնքե՞լ եք գրավոր պայմանագիր աղբահանող կազմակերպության հետ 6. Վարձավճարի մուծման դիմաց Ձեզ տալի՞ս են ստացական 7. Առանձնացնու՞մ եք պլաստիկ տարաները, թուղթը, ապակին ընդհանուր աղբից Հարցումներն իրականացվել են և’ բազմաբնակարանային շենքերի, և’ անհատական բնակելի տների բնակիչների շրջանում: Աղբի հավաքման և հեռացման ծառայության որակը Բնակչության գոհունակության մակարդակը Ախուրյանում աղբահանության ծառայության մատուցման որակից բավականին ցածր է: Հարցման մասնակիցները աղբահանության որակի հետ կապված հարցին պատասխանել են

1-10

սանդղակի շրջանակում, որտեղ ՙ1՚-ը ցույց է տալիս աղբահանության ամենացածր որակը, իսկ, ՙ10՚-ը՝ ամենաբարձրը: Եթե վերցնենք հարցման մասնակից ախուրյանցիների պատասխանների միջինը, ապա նրանք աղբահանության որակը գնահատել են 5.38: Սակայն վիճակագրորեն նշանակալի տարբերություն կա հարցվողների երկու խմբերի պատասխանների միջև. նրանք, ովքեր նշել են, որ իրենց թաղամասերում կան աղբամաններ աղբահանության որակը գնահատել են միջինը 7.62-ով, իսկ նրանք, ովքեր նշել են, որ իրենց թաղամասերում աղբամաններ չկան կամ չեն տեսել դրանց առկայություն, աղբահանության որակը գնահատել են միջինը 4.06-ով: 33

Աղբահանության հաճախականությունը Ախուրյան համայնքում բարվոք վիճակում չէ նաև աղբի հեռացման հաճախականությունը: Հարցման մասնակիցների 17 տոկոսը նշել են, որ աղբը հեռացվում շաբաթը 2-3 անգամը մեկ, 35 տոկոսը նշել են, որ աղբը ընդհանրապես չի հեռացվում և միայն 37 տոկոսն են նշել, որ աղբը հեռացվում շաբաթը առնվազն մեկ անգամ: Ստորև ներկայացված գծապատկերն ու աղյուսակը ցույց են տալիս Ախուրյան համայնքում աղբի հեռացման հաճախականության պատկերը. Գծապատկեր1: Աղբի հեռացման հաճախականություն (%)

Հաճախականություն

Պատասխանողների

Պատասխանների տոկոսային

թիվը

հարաբերությունը

Առնվազն շաբաթը մեկ անգամ

74

37

2-3 շաբաթը մեկ անգամ

33

17

Չի իրականացվում

69

35

Դժվար. Պատասխանել

24

11

Ընդամենը

200

100.0

34

Վճարունակությունը և վճարելու պատրաստակամությունը Այն հարցին թե արդյո՞ք վճարում եք աղբահանության ծառայության դիմաց, հարցման մասնակիցների 54 տոկոսը նշում են, որ վճարում են կանոնավոր: Միաժամանակ 47-ը նշում է, որ ծառայություն մատուցող կազմակերպության հետ ստորագրել են պայմանագրեր: Բավական վստահ կարելի է ասել, որ նրանք, ովքեր նշել են, որ ունեն պայմանագրեր, ցուցաբերել են մեծ պատրաստակամություն՝ վճարելու մատուցվող ծառայությունների դիմաց, մինչդեռ պայմանագիր չունեցող բնակչության 87 տոկոսը, ոչ մի վճարում չի կատարում, իսկ, 13 տոկոսը զարմանալիորեն վճարում են՝ չունենալով պայմանագիր: Հարցման մասնակիցների մոտ 44 տոկոսը նշում են, որ պատրաստ են վճարել ամսական մինչև 100 դրամ/անձ լավ որակի ծառայության մատուցման դեպքում: Եթե վերցնենք հարցման բոլոր մասնակիցներն, ապա միջին հաշվով ամսական նրանք պատրաստ են վճարել 230դրամ/անձ որակյալ աղբահանության համար: Արժե նշել, որ չկա կախվածություն վճարման պատրաստ գումարի չափի և ընտանիքի անդամների թվի միջև: Ընտանիքների կողմից արտադրված աղբի տեսակները Աղբահանության պրակտիկան հետազոտելու նպատակով, հարցման մասնակիցներին հարցվել է աղբի տեսակների և իրենց ընտանիքների կողմից դրանց արտադրման հաճախականության վերաբերյալ: Աղյուսակ 2-ը ստորև ներկայացնում է կենցաղային աղբի հիմնական տեսակները և դրանց հեռացման հաճախականությունը:

35

Կենցաղային աղբի տեսակները Աղբի տեսակը

Աղբի հեռացման հաճախականությունը (%)

Ընդամենը(%)

Երբեք

Երբեմն

Հաճախ

Չգիտեմ

Սննդի մնացորդներ

37

45

17

1

100

Պլաստիկ շշեր և տարաներ

30

52

17

1

100

Ապակե տարաներ

29

59

11

1

100

Մետաղական տարաներ

64

29

2

5

100

Թղթե տուփեր

54

42

3

1

100

Թերթեր

76

24

0

0

100

Ժամկետանց դերեր

81

14

1

4

100

Քիմիկատներ, ներկեր

90

6

1

3

100

Շինարարական աղբ

64

32

1

3

100

Հին մարտկոցներ

87

8

1

4

100

Աղբի տեսակավորումը Հարցմանը մասնակցած ախուրյանցիների մոտ մեկ երրորդը նշել է, որ ունի աղբի տեսակավորման փորձ՝ նախքան այն հեռացնելը: Մոտ 10 տոկոսը չի կարողացել կամ չի ցանկացել պատասխանել այդ հարցին: Կանայք ավելի շատ, քան տղամարդիկ նշել են, որ տեսակավորել են կենցաղային աղբը՝ նախքան այն հեռացնելը: Հարցման մասնակիցները տվել են իրենց համաձայնությունը կամ անհամաձայնությունը, մի քանի հարցապնդումների, որոնք վերաբերում են աղբահանությանը և աղբի կրճատմանը, վերօգտագործմանը և վերամշակմանը: Արդյունքներն ամփոփված են Աղյուսակ 3-ում:

36

Աղբի կրճատում, վերօգտագործում և վերամշակում (%)

Ես երբեք չեմ վատնի ժամանակ և/կամ ջանքեր տեսակավորելու կենցաղային աղբը, այն պետք է կատարվի աղբահանող ընկերության կողմից Յուրաքանչյուրը կարող է առանձնացնել պլաստիկը ընդհանուր աղբից: Սովորաբար դա շատ ժամանակ և ջանքեր չի պահանջում: Պլաստիկը պարունակում է քիմիկատները, որոնք վնասակար են մարդկանց և շրջակա միջավայրի համար: Պլաստիկի վերամշակումը կրճատում է բնական ռեսուրսների վատնումը և այն էներգիան, որ ծախսվում է նոր պլաստիկ ստանալու համար: Վերօգտագործվող, այլ ոչ միանգամյա օգտագործվող առարկաները զգալիորեն կկրճատեն պլաստիկի արտադրությունն ու սպառումը: Պլաստիկի վերօգտագործումը նույն կամ այլ նպատակով զգալիորեն կկրճատեն պլաստիկի արտադրությունն ու սպառումը:

Խիստ անհամաձայն եմ

Համաձայն չեմ

Համաձայն եմ

Խիստ համաձայն եմ

Չգիտեմ

Ընդամենը

5

38

48

3

6

100

1

7

75

11

7

100

1

2

55

24

18

100

1

2

66

9

22

100

1

2

74

8

15

100

1

1

79

5

14

100

Ինչպես ցույց է տալիս Աղյուսակ 3-ը, համայնքը հակված է տեսակավորելու աղբը՝ նախքան այն հեռացնելը որոշակի փոխհատուցման դիմաց կամ առանց որևէ փոխհատուցման: Չնայած մեծ մասը համաձայն է տեսակավորում կատարել հնարավոր փոխհատուցման դիմաց՝ միայն 8 տոկոսն է նշել, որ ոչ մի պայմանով աղբի տեսակավորում չի կատարի:

37

Ընդհանուր եզրահանգում Աղբի հավաքման ու հեռացման ծառայության դիմաց վճարունակությունը, վճարման ու գանձման չափը անմիջականորեն կապ ունի ծառայության որակի հետ: Չվճարումները կապված են ոչ թե բնակիչների վճարման կարողությունից, այլ ծառայության վատ կազմակերպվածությունից և ցածր մակարդակից: Այնտեղ, որտեղ ծառայությունը կազմակերպված է ավելի լավ բնակիչները պատրաստ են վճարել: Միաժամանակ պետք է նշել, որ գանձման գործընթացը ` ներառյալ պայմանագրերը և վարձավճարների հավաքումը որակապես կատարելագործելու դեպքում, վարձավճարների գանձումը կկատարվի ավելի լավ: Այսինքն` չվճարումների զգալի մասը կախված է ծառայությունն իրականացնողի կողմից գանձումներ կազմակերպելու անկատարությունից: Նշված հարցումներից բացի, որոնք կատարվել են ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ կողմից, աղբահանության ընկերությունը ինքնուրույն երբևէ չի իրականացրել նման հարցումներ: Բնակչության հետ կապը և նրա իրազեկումը չի իրականացվում այնպես և այն նպատակով, որպեսզի քաղաքացիները տեղյակ լինեն աղբահանության խնդիրներին, մասնավորապես, վարձավճարների վատ վճարումների և գանձման պատճառներին, անօրինական աղբաթափումներին և աղբահանության ընկերության ֆինանսական դժվարություններին: Հետևողականորեն և պարբերաբար չեն կազմակերպվում քաղաքացիների հետ ուղղակի շփումներ աղբահանության խնդիրների վերաբերյալ և չի ապահովվում երկկողմանի կապ բնակչության հետ:

38

Իրավիճակային վերլուծություն (SWOT) Հաշվի առնելով Ախուրյան գյուղի աղբահանության ներկայիս իրավիճակը կատարվել է աղբահանության ներքին պոտենցիալի և արտաքին բարենպաստ ազդեցության, ինչպես նաև համայնքի թույլ կողմերի և համայնքից դուրս գտնվող բացասական ազդեցությունների վերլուծություն (SWOT վերլուծություն): Ստորև ամփոփ ներկայացվում է այդ վերլուծության արդյունքները, որոնք կատարվել են աշխատանքային խմբի անմիջական մասնակցությամբ: Վերլուծությունը թույլ է տալիս ուրվագծել այն պայմանները, որոնք սպասվում են ապագայում՝ հաշվի առնելով արտաքին դրական և բացասական ազդեցությունները: Դրանք կներկայացվեն հաջորդ գլխում՝ ռազմավարության և աղբահանության տեսլականի մասում: Միևնույն ժամանակ, ներքին հատկանիշները օգնում են ուրվագծել և ձևակերպել ներկայիս հիմնահարցերն ու խնդիրները:

39

Աղյուսակ 9. Ախուրյան գյուղի աղբահանության SWOT վերլուծություն

ՈՒԺԵՂ ԿՈՂՄԵՐ • • • • • • •

• • • • • • • •

Ընկերության առկայությունը Օրինական աղբավայրի առկայությունը Հարմարեցված ինքնաթափ մեքենաներ Մարդկային ռեսուրսներ Աղբարկղեր Գրաֆիկի առկայություն Աղբահանության ավանդույթների առկայությունը

ԹՈՒՅԼ ԿՈՂՄԵՐ Աղբավայրի ցանկապատվի բացակայությունը Թափառող շների առկայությունը Աղբամանների հարթակների բացակայությունը Բնակչության խոցելի խմբի ֆինանսական վիճակը Աղբավայր տանող ճանապարհը ձմեռը դառնում է անանցանելի Բնակչության գիտելիքի, տեղեկատվության պակասը Տեխնիկայի ոչ բավարար հագեցվածությունը Աղբի տեսակավորման մշակույթի բացակայություն

ՀՆԱՐԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ և ԲԱՐԵՆՊԱՍՏ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ • • • •

• • • • • •

40

Լրատվության մատչելիություն Բնակչության աջակցությունը Դոնոր կազմակերպությունների առկայությունը Գյումրին մոտ գտնվելը

ՎՏԱՆԳՆԵՐ Միջհամայնքային և շրջանցիկ ճանապարհի առկայություն Շինարարական աղբի տեղադրումը Բնակավայրի կտրտվածությունը Գյումրիին մոտ լինելը Հարակից գյուղերի բնակիչների կողմից աղբի տեղադրումը Գյուղմթերքների մնացորդների առկայությունը

ԳԼՈՒԽ 2. ՏԵՍԼԱԿԱՆ ԵՎ ԵՐԿԱՐԱԺԱՄԿԵՏ ՆՊԱՏԱԿՆԵՐ Աղբահանության գործունեության ուսումնասիրությունների հիման վրա վերլուծվել է աղբահանության ներկայիս իրավիճակը, որը փորձում է պատասխանել ՙորտե՞ղ ենք մենք այժմ՚ հարցին: Դրանք շարադրվել են ներկայիս իրավիճակի մասին մի շարք տվյալների և աղբահանության ներքին թույլ և ուժեղ կողմերի վերլուծությամբ: Միաժամանակ աշխատանքային խմբի հետ համատեղ որոշվել է աղբահանության տեսլականը և երկարաժամկետ նպատակները ՙորտե՞ղ ենք մենք ուզում լինել՚ հարցադրմամբ: Աղբահանության տեսլականը արտահայտում է հավաքական ըմբռնումը այն բանի, թե ապագայում ինչ ցանկալի և իդեալական իրավիճակի պետք է ձգտի հայտնվել աղբահանության կազմակերպումը Ախուրյան գյուղում: Աղբահանության տեսլականը աշխատանքային խմբի հետ քննարկման արդյունքներով բերվել է հետևյալ ձևակերպմանը: Աղբահանության արդյունավետ համակարգի ստեղծում հիմնված աղբի կրճատման, վերամշակման և շրջակա միջավայրի պաշտպանությանն ուղղված կայուն գործելակերպի, ֆինանսապես կենսունակ կառավարման և հանրության աջակցության և մասնակցության վրա: Աղբահանության ոլորտները և ռազմավարական նպատակները Աշխատանքային խմբի հետ համատեղ խմբավորվել են զարգացման ոլորտները, որոշվել են աղբահանության ռազմավարական ուղղությունները և սահմանվել են երկարաժամկետ նպատակներ: Աղբահանության զարգացումը պահանջում է կոմպլեքս մոտեցում, հետևաբար ռազմավարությունը պետք է հիմնվի տարբեր ոլորտների զարգացման վրա: Այդ ոլորտներն են: Ա. Համակարգի զարգացում (կառավարում և կազմակերպչական հարցեր, ներքին օրենսդրություն և կանոնակարգեր) Բ.

Աղբահանության

տեխնիկական

միջոցների

զարգացում

(Աղբի

կուտակման,

հավաքման,

տեղափոխման,

տեղակայման, տեսակավորման, վերամշակման/վնասազերծման տեխնիկական հնարավորություններ և ձևեր) Գ. Ֆինանսական-տնտեսական արդյունավետություն (ինքնածախսածածկման հնարավորություններ և տնտեսական արդյունավետության բարձրացում, աղբահանության վճարների գանձման մեթոդներ, ստացականների և պայմանագրերի կիրառման ձևեր, թափոնների տեսակավորման և վերամշակման հնարավորություններ և այլն) Դ. Հանրային իրազեկություն և մասնակցություն (երկկողմանի տեղեկատվության կիրառում): 41

Նշված ուղղություններին համապատասխան ձևակերպվել են 4 երկարաժամկետ (2012-2016թ.թ.) նպատակներ, հաշվի առնելով Ախուրյան գյուղի աղբահանության տեսլականը: Ստորև ձևակերպված յուրաքանչյուր նպատակ ենթադրում է Ախուրյան գյուղի աղբահանությանը վերաբերող առանձին խնդիրների և նրանցով պայմանավորված կոնկրետ ծրագրերի իրականացում: Իսկ յուրաքանչյուր ծրագրի իրականացման համար ԳԼՈՒԽ 5-ում դրված են խնդիրներ և առաջադրանքներ, որոնց լուծման համար նշված են ժամկետներ, պատասխանատուներ և հղում ֆինանսական աղբյուրներին: Ստորև ձևակերպված են այդ 4 նպատակները, որոնք համապատասխանում են վերոնշյալ ոլորտներին. Ա. Ինստիտուցիոնալ և օրենսդրական զարգացում (կառավարում և կազմակերպչական հարցեր, ներքին օրենսդրություն և կանոնակարգեր): Նպատակ 1. Բարելավել Ախուրյան գյուղում աղբահանության կառավարման համակարգը և ձևավորել համայնքային օրինական դաշտ£ Բ. Աղբահանության կառավարման ենթակառուցվածք (ԿԿԹ կուտակման, հավաքման, տեղափոխման, տեղակայման, տեսակավորման և վերամշակման/վնասազերծման տեխնիկական հնարավորություններ և ձևեր): Նպատակ 2. Ուժեղացնել աղբահանության կառավարման ենթակառուցվածքները Ախուրյան գյուղի ամբողջ տարածքը սանիտարահիգիենիկ պահանջներին համապատասխան սպասարկելու համար՝ հիմնելով աղբի կրճատման, վերամշակման, վնասազերծման և շրջակա միջավայրի պաշտպանությանն ուղղված մշտական գործընթաց: Գ. Ֆինանսական-տնտեսական արդյունավետություն: Նպատակ 3. Հասնել աղբահանության կառավարման ֆինանսական կայունությանը: Դ. Հանրային իրազեկություն և մասնակցություն: Նպատակ 4. Ապահովել բնակչության մշտական և հետևողական իրազեկումը և մասնակցությունը աղբահանության կառավարման գործընթացում: Ստորև բերվում է տեսլականի և նպատակների ամփոփ սխեման.

42

Սխեմա 1. Ախուրյան համայնքի աղբահանության կառավարման ռազմավարության տեսլականը և ռազմավարական նպատակները

²Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý ³ñ¹Ûáõݳí»ï ѳٳϳñ·Ç ëï»ÕÍáõÙ ÑÇÙÝí³Í ³ÕµÇ Ïñ׳ïÙ³Ý, í»ñ³Ùß³ÏÙ³Ý ¨ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛ³ÝÝ áõÕÕí³Í ϳÛáõÝ ·áñͻɳϻñåÇ, ýÇݳÝë³å»ë Ï»ÝëáõÝ³Ï Ï³é³í³ñÙ³Ý ¨ ѳÝñáõÃÛ³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý ¨ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý íñ³£

Üå³ï³Ï 1 ´³ñ»É³í»É ³Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á ¨ Ó¨³íáñ»É ѳٳÛÝù³ÛÇÝ ûñÇÝ³Ï³Ý ¹³ßï£

Üå³ï³Ï 2 àõŻճóÝ»É ³Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý »Ýóϳéáõóí³ÍùÝ»ñÁ ù³Õ³ùÇ ³ÙµáÕç ï³ñ³ÍùÁ ë³ÝÇï³ñ³ÑÇ·Ç»ÝÇÏ å³Ñ³ÝçÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ëå³ë³ñÏ»Éáõ ѳٳñª ÑÇÙÝ»Éáí ³ÕµÇ Ïñ׳ïÙ³Ý, í»ñ³Ùß³ÏÙ³Ý, íݳ볽»ñÍÙ³Ý ¨ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛ³ÝÝ áõÕÕí³Í Ùßï³Ï³Ý ·áñÍÁÝóó£

Üå³ï³Ï 3 гëÝ»É ³Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý ýÇݳÝë³Ï³Ý ϳÛáõÝáõÃÛ³ÝÁ£

43

Üå³ï³Ï 4 ²å³Ñáí»É µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý Ùßï³Ï³Ý ¨ Ñ»ï¨áÕ³Ï³Ý Çñ³½»ÏáõÙÁ ¨ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ ³Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý ·áñÍÁÝóóáõÙ£

ԳԼՈՒԽ 3. ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԵՐ Հիմնահարցերի դասակարգման չափանիշները ²Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý Í³é³ÛáõÃÛ³Ý Ñ»ï ϳåí³Í »Ý ÙÛáõë áÉáñïÝ»ñÇÝ ³éÝãíáÕ µ³½Ù³ÃÇí ÑÇÙݳѳñó»ñ (åñáµÉ»ÙÝ»ñ), áñáÝó ÉáõÍÙ³Ý

ßÝáñÑÇí

¿

Ñݳñ³íáñ

³Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý

ϳé³í³ñÙ³Ý

·áñÍÁÝóóÇ

³ñ¹Ûáõݳí»ï

½³ñ·³óáõÙÁ£

²Ûëå»ë,

³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ËÙµÇ Ñ»ï ѳٳï»Õ ùÝݳñÏí»É, ËÙµ³íáñí»É ¨ ¹³ë³Ï³ñ·í»É »Ý ³é³ç³¹ñ³Í ÑÇÙݳѳñó»ñÁ£ ÐÇÙݳѳñó»ñÇ ³é³ç³¹ñáõÙÁ ϳï³ñí»É ¿ §áõÕ»ÕÝ»ñÇ ·ñáÑÝ»ñǦ Ù»Ãá¹áí£ ²ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ËÙµÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ³é³ç³¹ñí³Í ÑÇÙݳѳñó»ñÁ ËÙµ³íáñí»É »Ý ãáñë ÑÇÙÝ³Ï³Ý áÉáñïÝ»ñÇ, áñáÝù Ýßí³Í »Ý ݳËáñ¹ ·ÉËáõÙ (ï»ë. áÉáñïÝ»ñÇ ³í»ÉÇ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¶ÈàôÊ 3)£ ÐÇÙݳѳñó»ñÁ í»ñÉáõÍí»É »Ý îÆÌ 3 гÝñ³ÛÇÝ Ì³é³ÛáõÃÛ³Ý µ³Õ³¹ñÇãÇ ³ß˳ï³ÏÇóÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó, ³ÛëÇÝùÝ` áõëáõÙݳëÇñí»É »Ý ¹ñ³Ýó å³ï׳é³-ѻ勉Ýù³ÛÇÝ Ï³å»ñÁ£ γï³ñí»É ¿ ݳ¨ ÑÇÙݳѳñó»ñÇ ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áñáßáõÙ ÏßÇé³-Ùdzíáñ³ÛÇÝ Ù»Ãá¹áí£ ÐÇÙݳѳñó»ñÇ ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÁ áñáßí»É »Ý Ñ»ï¨Û³É Ù»Ãá¹ÇϳÛáí£ Ü³Ë, ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ËÙµÇ Ñ»ï ѳٳï»Õ Ùß³Ïí»É »Ý ³ÛÝ ã³÷³ÝÇßÝ»ñÁ, áñáÝóáí å»ïù ¿ ·Ý³Ñ³ïí»Ý ÑÇÙݳѳñó»ñÁ£ â³÷³ÝÇßÝ»ñÇ ó³ÝÏÁ Ãí³ñÏí»É ¨ ³é³ç³ñÏí»É ¿ îÆÌ 3 ³ß˳ï³ÏÇóÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó, áñÇó Ñ»ïá ¹ñ³Ýù ùÝݳñÏí»É »Ý ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ËÙµÇ Ñ»ï ѳٳï»Õ£ ²ÛÝáõÑ»ï¨ áñáßí»É ¿ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ã³÷³ÝÇßÇ ÏßÇéÁ£ ¸ñ³ ѳٳñ ÏÇñ³éí»É ¿ ùí»³ñÏáõÃÛ³Ý Ù»Ë³Ýǽ٣ Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ù³ëݳÏóÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ÁÝÓ»éí»É ùí»³ñÏ»É ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ã³÷³ÝÇßÇ Ñ³Ù³ñ£ øí»³ñÏáõÃÛ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñáí Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ã³÷³ÝÇß ëï³ó»É ¿ ÏßÇé, áñÁ ѳݹÇë³ÝáõÙ ¿ ѳëï³ïáõÝ µ³½Ù³å³ïÏÇ㣠Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ ÑÇÙݳѳñóÇ Ñ³Ù³ñ ϳï³ñí³Í ¿ ù³Ý³Ï³Ï³Ý ϳ٠áñ³Ï³Ï³Ý µ³Å³ÝáõÙ Áëï µ³É»ñÇ£ ÐÇÙݳѳñó»ñÇ ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÁ áñáßíáõÙ »Ý ã³÷³ÝÇßÇ µ³½Ù³å³ïÏãÇ ¨ ÑÇÙݳѳñóÇ áñáßí³Í µ³É³ÛÇÝ ³ñÅ»ùÇ ³ñï³¹ñÛ³Éáí£ Ø³ñïáõÝÇ ù³Õ³ùáõÙ ³Û¹ ã³÷³ÝÇßÝ»ñÝ »Ýª 

ÑÇÙݳѳñóÇ ÉáõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¹ñ³Ù³Ï³Ý ³ñÅ»ùÇ Ùáï³íáñ ·Ý³Ñ³ï³Ï³ÝÁ,



ÑÇÙݳѳñóÇ ÉáõÍÙ³Ý µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ¨ ³éáÕç³å³Ñ³Ï³Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ,



ÑÇÙݳѳñóÇ ÉáõÍÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÇó û·ïíáÕ ß³Ñ³éáõ µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý ÃÇíÁ,



ÑÇÙݳѳñóÇ ÉáõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ѳÝñáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÁ:

44

Աղյուսակ 10: Ախուրյան համայնքի աղբահանության հիմնահարցերի գնահատման չափանիշներ

ՉԱՓԱՆԻՇ Գնահատված դրամական արժեքը =7

Գնահատման սանդղակ

Միավոր

Կշիռ

< $ 1000 $1000-$ 5000 $5000-$10000 > $10000

4 3 2 1

2.3

չկա ցածր միջին

1 2 3

բարձր

4

2.3

< 25% 25%-50% 50%-75% 75%-100%

1 2 3 4

1.3

չկա ցածր միջին բարձր

1 2 3 4

1

Բնապահպանական և առողջապահական ազդեցությունը =7 Շահառու բնակչության թիվը =4 Հանրային աջակցություն =3

45

Հիմնահարցերից յուրաքանչյուրի ստացած բալերը և առաջնահերթությունները ցույց են տրված աղյուսակ 11-ում: Աղյուսակ 11. Ախուրյան համայնքի աղբահանության հիմնահարցերի առաջնահերթությունները Գնահատված դրամական արժեքը (բալ)

Բնապահպանական և առողջապահական դրական ազդեցությունը (բալ)

Շահառու բնակչության թիվը (բալ)

Հանրային աջակցություն (բալ)

Ընդամենը (բալ)

9.2

4.6

5.2

1

20

9.2

4.6

2.6

1

17.4

9.2

4.6

5.2

2

21

9.2

6.9

3.9

1

21

Տեղեկատվական բազայի թարմացում

2.3 9.2

6.9 2.3

3.9 5.2

3 1

15.1 17.7

Լրացուցիչ աղբամանների տեղադրում

6.9

6.9

3.9

2

19.7

Աղբամանների և աղբարկղերի սանիտարահի•իենիկ վիճակի բարելավում Վտանգավոր թափոնների համար նախատեսված աղբարկղերի տեղադրում Աղբարկղերի հարթակների պատրաստում Աղբահանության ծառայության ծախսերի վերահաշվարկ

9.2

4.6

3.9

1

18.7

6.9

4.6

3.9

2

17.4

4.6 9.2 9.2

6.9 4.6 2.3

3.9 3.9 5.2

2 1 3

17.7 18.7

Վարել առանձին հաշվապահական հաշվառում` աղբահանության կառավարման գծով

9.2

2.3

5.2

1

17.7

Աղբի առանձնացում` ըստ տեսակների

9.2

6.9

5.2

3

24.3

Աղբի տեսակավորման համար հատուկ աղբամանների տեղադրում Առանձնացված աղբի ընդունման կետերի ստեղծում Մամլիչ կամ մանրացնող մեքենաների

6.9

3.9

5.2

3

19

9.2

2.3

5.2

1

17.7

4.6

4.6

5.2

1

17.4

Չափանիշների Անվանումը Աղբահանությանը վերաբերող կանոնակարգերի և իրավական ակտերի մշակում և հաստատում Իրավաբանական անձանց համար աղբահանության նորմատիվների վերահաշվարկում և պայմանագրերի վերանայում Ֆիզիկական անձանց պայմանագրերի վերանայում և պայմանագրերի թվի ավելացում Շինարարական և մեծածավալ թափոնների հեռացման հատուկ ծառայության կանոնակարգում Նոր մասնագիտացված տեխնիկայի ձեռքբերում

Կրկնակի ստացականների օգտագործում

46

19.7

բացակայություն Տեղեկատվական նյութերի մշակում և տարածում

9.2

2.3

5.2

1

17.7

Բնակիչների գոհունակության և վճարունակության հարցումների անցկացում Աղբավայրի ցանկապատում ՙՄաքուր բակ՚ մրցույթների անցկացում և շաբաթօրյակների կազմակերպում Փոստի/ բանկի միջոցով աղբահանության վարձավճարների գանձման կազմակերպում Տուգանքների կիրառում

9.2

2.3

5.2

3

19.7

2.3 9.2

6.9 6.9

5.2 5.2

2 3

16.4

24.3

9.2

2.3

3.9

3

18.4

9.2

4.6

5.2

1

20

47

ԳԼՈՒԽ 4. ԽՆԴԻՐՆԵՐ Խնդիրները ձևակերպվել են ըստ առաջ քաշված հիմնահարցերի: Ինչպես կարելի է նկատել ստորև բերված սխեմա 2-ից, այդ խնդիրների լուծումները նպատակաուղղված են ռազմավարական առանձին նպատակների իրականացմանը: Այդ խնդիրների լուծման առաջարկվող ճանապարհները հենց ծրագրերն/նախագծերն են: Ծրագրերի/նախագծերի իրականացման արդյունքները պետք է լինեն չափելի և իրականանալի կոնկրետ ժամանակահատվածում: Ծրագրերի կատարումը կատարվում է համեմատաբար (համեմատած նպատակների հետ) կարճ ժամանակահատվածներում: Խնդիրները խմբավորվել են ըստ առանձին ոլորտների, որոնցից յուրաքանչյուրը ներկայացնում է առանձին ռազմավարական նպատակ (սխեմա 2): Որևէ նպատակի իրականացումը պայմանավորված է առանձին խնդիրների լուծումով, այսինքն` ծրագրերի/նախագծերի իրականացմամբ£

48

Սխեմա 2. Աղբահանության ռազմավարական նպատակները և խնդիրները

Աղբահանության արդյունավետ համակար•ի ստեղծում հիմնված աղբի կրճատման, վերամշակման և շրջակա միջավայրի պաշտպանությանն ուղղված կայուն •ործելակերպի (•ործընթացի), ֆինանսապես կենսունակ կառավարման և հանրության աջակցության և մասնակցության վր ³£

Խնդիր 4.3

Խնդիր 4.2

Նպատակ 4 Ապահովել բնակչության մշտական և հետևողական իրազեկումը և մասնակցությունը աղբահանության կառավարման գործընթացում:

Խնդիր 4.1

Խնդիր 3.3

Խնդիր 3.2

Խնդիր 3.1

Նպատակ 3 Հասնել աղբահանության կառավարման ֆինանսական կայունությանը:

Խնդիր 2.5

Խնդիր 2.4

Խնդիր 2.3

Խնդիր 2.2

Նպատակ 2 Ուժեղացնել աղբահանության կառավարման ենթակառուցվածքները քաղաքի ամբողջ տարածքը սանիտարահիգիենիկ պահանջներին համապատասխան սպասարկելու համարª հիմնելով աղբի կրճատման, վերամշակման, վնասազերծման և շրջակա միջավայրի պաշտպանությանն ուղղված մշտական գործընթաց:

Խնդիր 2.1

Խնդիր 1.4

Խնդիր 1.3

Խնդիր 1.2

Խնդիր 1.1

Նպատակ 1 Բարելավել աղբահանության կառավարման համակարգը և ձևավորել համայնքային օրինական դաշտ:

Հաշվի առնելով առաջադրված խնդիրները կազմվել են կոնկրետ ծրագրեր, որոնք ներառում են հիմնահարցի նկարագրությունը, գործողությունները կամ առաջադրանքները, դրանց կատարման ժամկետները, պատասխանատուները, ֆինանսավորման հնարավոր աղբյուրները, յուրաքանչյուր ծրագրի սպասվելիք արդյունքները և կապը մյուս ծրագրերի հետ: Ժամանակային առումով ծրագրերը բաժանվել են երեք հիմնական մասերի՝ ընթացիկ (2011-2012), կարճաժամկետ (2012-2014) և երկարաժամկետ ծրագրեր (2012-2016): Ծրագրերի նշված բաժանումը կատարվել է հաշվի առնելով հետևյալ հանգամանքները: •

Ծրագրերի կատարման հնարավորությունը՝ ֆինանսական ռեսուրսները և տևողությունը (կատարելության աստիճանը)

•

Յուրաքանչյուր ծրագրում ներառված հիմնահարցի ստացած կշիռը (հրատապությունը)

•

Տվյալ ծրագիրը գործողության մեջ լինելու փաստը (փաստացի կատարվող ծրագրեր, մասնավորապես ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚

կողմից):

49

Հետևաբար` որոշ ծրագրեր, որոնց հիմնահարցերի կշիռները համեմատաբար ցածր են, խմբավորվել են որպես ընթացիկ կամ կարճաժամկետ ծրագրեր: Միևնույն ժամանակ այն ծրագրերը, որոնցում ներգրավված է ՙՈւրբան Հիմնադրամը՚, խմբավորվել են որպես ընթացիկ կամ կարճաժամկետ ծրագրեր նույնպես, քանի որ այդ ծրագրերն արդեն իսկ իրականացման մեջ են: Դրանք կատարվում են ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ իրաանացվող ՙՄաքուր Ախուրյան՚ ծրագրի շրջանակներում: Աղյուսակ 11 Աղբահանության ռազմավարական նպատակներ, առաջադրված խնդիրներ և ծրագրեր

Աղբահանության արդյունավետ համակար•ի ստեղծում հիմնված աղբի կրճատման, վերամշակման և շրջակա միջավայրի պաշտպանությանն ուղղված կայուն գործելակերպի (գործընթացի), ֆինանսապես կենսունակ կառավարման և հանրության աջակցության և մասնակցության վրա:

ՆՊԱՏԱԿ

ԽՆԴԻՐ ԽՆԴԻՐ 1.1 Թափոնների կառավարման կանոնակարգերի մշակում

Նպատակ 1. Բարելավել աղբահանությա ն կառավարման համակարգը և ձևավորել համայնքային օրինական դաշտ£

ԽՆԴԻՐ 1.2 Պայմանագրերի կնքում

50

ԾՐԱԳՐԵՐ Ծրագիր 1.1 Աղբահանությանը վերաբերող կանոնակարգերի և իրավական ակտերի մշակում և հաստատում 20

ԺԱՄԿԵՏ Ընթացիկ 2011-2012

Ծրագիր 1.2 Շինարարական և մեծածավալ թափոնների հեռացման հատուկ ծառայության կանոնակարգում

Ընթացիկ 2011-2012

Ծրագիր 1.3. Իրավաբանական անձանց համար աղբահանության նորմատիվների վերահաշվարկում և պայմանագրերի վերանայում 17.4 Ծրագիր 1.4 Ֆիզիկական անձանց պայմանագրերի վերանայում և պայմանագրերի թվի ավելացում 21

Ընթացիկ 2011-2012 Ընթացիկ 2011-2012

Նպատակ 2. Ուժեղացնել աղբահանության կառավարման ենթակառուցված քները քաղաքի ամբողջ տարածքը սանիտարահիգիե նիկ պահանջներին համապատասխա ն սպասարկելու համարª հիմնելով աղբի կրճատման, վերամշակման, վնասազերծման և շրջակա միջավայրի պաշտպանության ն ուղղված մշտական գործընթաց: Նպատակ 3. Հասնել աղբահանության կառավարման ֆինանսական կայունությանը£

ԽՆԴԻՐ 2.1. Լրացուցիչ աղբամանների տեղադրում կափարիչներով և հարթակներով ԽՆԴԻՐ 2.2 Թափոնների վերամշակման հնարավորությունների ուսումնասիրում և քաղաքում համակարգի ներդնում

ԽՆԴԻՐ 2.3 Վտանգավոր աղբի առանձին հավաքման հնարավորությունների ուսումնասիրում և քաղաքում համակարգի ներդնում ԽՆԴԻՐ 2.4 Աղբավայրի ցանկապատում ԽՆԴԻՐ 2.5 Աղբահանության մասնագիտացված մեքենաների ձեռք բերում ԽՆԴԻՐ 3.1 Վարձավճարների վերանայում/սահմանում ԽՆԴԻՐ 3.2 Կրկնակի ստացականների կիրառում ԽՆԴԻՐ 3.3 Բանկի/փոստի միջոցով վարձավճարների գանձում

Նպատակ 4. Ապահովել

ԽՆԴԻՐ 4.1 Բնակիչների գոհունակության և վճարունակության մասին հարցում

51

Ծրագիր 2.1 Նոր աղբամանների ձեռքբերման և շահագործման ծրագրի մշակում Աղբամանների հարթակների պատրաստման հաշվարկում Ծրագիր 2.2 Աղբի տեսակավորման պրակտիկայի հիմնում (թափոնների ընդունման կետերի հիմնում, թափոնների տեսակավորման աղբամանների տեղադրում և այլն): Ծրագիր 2.3 Հիմնել վտանգավոր թափոնների ընդունման կետեր Ծրագիր 2.4 Հաշվարկել և իրականացնել աղբավայրի ցանկապատման ծրագիրը Ծրագիր 2.5 Ձեռք բերել աղբահանության մասնագիտացված նոր մեքենա Ծրագիր 3.1 Ծառայության մատուցման լրիվ ինքնարժեքի և ծառայության վարձավճարի հաշվարկում և սահմանում Ծրագիր 3.3 Ստացականների համակարգի Ծրագիր 3.5 Աղբահանության վճարումները փոխանցելու պայմանագրեր կնքել բանկերի և փոստի հետ Ծրագիր 4.1 Բնակչության հետ հարցումների պարբերաբար իրականացում

ԿարՃաժամկետ 2012-2014

ԿարՃաժամկետ 2012-2014

Երկարաժամկետ 2012-2016 Երկարաժամկետ 2012-2016 Երկարաժամկետ 2012-2016

Ընթացիկ 2011-2012 Ընթացիկ 2011-2012 Ընթացիկ 2011-2012 Ընթացիկ 2011-2012

բնակչության մշտական և հետևողական իրազեկումը և մասնակցությունը աղբահանության կառավարման գործընթացում:

ԽՆԴԻՐ 4.2 Բուկլետների և տեղեկատվական թերթիկների տպագրություն և բաժանում: Աղբահանության աշխատանքների լուսաբանում քաղաքային ռադիոկայանով ԽՆԴԻՐ 4.3 Կազմակերպել ՙՄաքուր բակ՚ մրցույթներ և շաբաթօրյակներ

Ծրագիր 4.2 Բուկլետների, տեղեկատվական թերթիկների տպագրություն և բաժանում

Ընթացիկ 2011-2012

Ծրագիր 4.3 ՙՄաքուր բակ՚ մրցույթների և շաբաթօրյակների կազմակերպում

Ընթացիկ 2011-2012

Ստորև թվարկվում են իրականացվելիք ծրագրերը և դրանց մանրամասն նկարագրությունը: Ծրագրերի համարակալումը կատարված է երկու նիշով: Առաջին նիշը ցույց է տալիս ծրագրի ոլորտը, իսկ հաջորդ նիշը այդ ոլորտում ծրագրի հիմքում ընկած հիմնահարցի առաջնահերթությունը: Օրինակ 1.1 համարը նշանակում է որ ծրագիրը ինստիտուցիոնալ և օրենսդրական զարգացման ոլորտում, իսկ երկրորդ նիշը հիմնահարցի առաջնահերթությունը:

52

ԳԼՈՒԽ 5. ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՊԼԱՆ ԸՆԹԱՑԻԿ ԾՐԱԳՐԵՐ ԾՐԱԳԻՐ 1.1 Ախուրյանում աղբահանության կառավարման վարչա-իրավական դաշտը ապահովող կանոնակար•երի/որոշումների մշակում և ընդունում ԾՐԱԳԻՐ 1.1

Հիմնահարցի առաջնահերթությ ան միավորը 17.4, 20 և 21

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ախուրյան գյուղում առայսօր աղբահանությունը և բնակչության կողմից վճարումները չեն կանոնակարգված: Մի կողմից աղբահանության ընկերությունը, ունենալով որոշակի հաստատված գրաֆիկներ, ըստ որի բնակիչներին տեղյակ է պահվում աղբահանման օրերի և ժամերի վերաբերյալ, մյուս կողմից բնակիչները չեն կատարում իրենց պարտականությունները: Կան ընտանիքներ, օրինակ, որոնք չեն վճարում նույնիսկ կատարված ծառայության դիմաց: Չվճարումը հիմնականում կապված է բնակչության հետ պայմանագրերի բացակայության, տարբեր պատժամիջոցների կիրառման մեխանիզմների բացակայության հետ: Բացի այդ Ախուրյանում չի հիմնված աղբի տարանջատման և առանձին տեղափոխման գործելակերպ, հատկապես վտանգավոր թափոնների, այն է` քիմիական նյութեր, ակկումուլյատորներ և այլն աղբի հետ խառնելու և տեղափոխելու ավանդույթը վտանգի է ենթարկում շրջակա միջավայրը և բնակչության առողջությունը: Ճիշտ է 2011 թ. Հունիսին ընդունված ՙԱղբահանության եւ սանիտարական մաքրման մասին՚ ՀՀ օրենքով տեղական իշխանությունները ավելի շատ լծակներ են ստանում չվճարումների դեմ պայքարելու համար, բայց առայժմ հարցը մնում է օրակարգի մեջ և պայմանագրերի ու վճարումների բացակայությունն ու ուշացումները մեծապես խոչընդոտում են աշխատանքների պատշաճ կատարմանը։ N/N 1.1.1

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ Աղբահանության կառավարման վերաբերյալ օրենսդրության փաթեթի ուսումնասիրում Աղբահանության կառավարման ընդհանուր կանոնների, վարձավճարի չափի ու վճարման եղանակների վերաբերյալ որոշումների մշակում Տուգանքների և զեղչային համակարգի մասին որոշումների մշակում

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ Ուրբան Հիմնադրամ/ Խորհրդականներ Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

1.1.4

Թափոնների տեսակավորման մասին որոշում

1.1.5

Աղբավայրի օգտագործման և պահպանման վերաբերյալ որոշման և կանոնակարգի մշակում Շինարարական աղբի առանձին հավաքման համար պայմանագրերի ձևերի և պարբերական ժամանակացույցի մշակում Մշակված որոշումների և կանոնակարգերի քննարկում ավագանու նիստում և դրանց հաստատում Ընդունված որոշումների և կանոնակարգերի կիրառում

Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան

1.1.2 1.1.3

1.1.6 1.1.7 1.1.8

ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ 1.Վարձավճարների չափի և վճարման եղանակների վերաբերյալ որոշում 2.Տուգանքների և զեղչային համակար•ի մասին որոշումներ 3.Աղբավայրի օգտագործման և պահպանման վերաբերյալ որոշում և կանոնակարգ 4. Թափոնների տեսակավորման որոշում 5. Այլ որոշումներ

2011 եռամսյակով

Գյուղապետարան և աշխատանքային խումբ

Գյուղապետարան Գյուղապետարան և աշխատանքային խումբ ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ Քաղաքապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

53

2012 եռամսյակով

ԾՐԱԳԻՐ 1.2 Բնակչության և ԿԱՕ-ների հետ պայմանագրերի ձևերի մշակում և կնքում Ìð²¶Æð 1.2

ÐÇÙݳѳñóÇ ³é³çݳѻñÃáõÃ Û³Ý ÙdzíáñÁ 17.4 և 21

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Ախուրյանում ոչ բոլոր բնակիչները ունեն պայմանագրեր աղբահանության ընկերության հետ: Ոչ բոլոր ԿԱՕ-ների հետ են կնքված պայմանագրեր: ԿԱՕ-ների հետ կնքված պայմանագրերի ձևերը հին են և կարիք ունեն թարմացման: Այն հնարավորություն կտա ճշգրտել կողմերի իրավունքներն ու պարտականությունները, որը իրավական հնարավորություններ կընձեռի վարձերի հավաքագրման համար: N/N

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ

1.2.1

Բնակչության և ԿԱՕ-ների հետ պայմանագրերի նոր ձևերի մշակում Բնակչության և ԿԱՕ-ների հետ պայմանագրերի կնքում

Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Կազմակերպություն և աշխատանքային խումբ üÆܲÜê²ìàðØ²Ü ²Ô´Úàôð

1.2.2

êä²êìºÈÆø ²ð¸ÚàôÜøܺð ì³ñÓ³í׳ñÝ»ñÇ ¨, ѻ勉µ³ñ ³Õµ³Ñ³ÝáõÃÛ³Ý ÁÝÏ»ñáõÃÛ³Ý Ùáõïù»ñÇ ³í»É³óáõÙ

2011 կիսամյակով

Գյուղ³å»ï³ñ³Ý/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

54

2012 եռամսյակով

ԾՐԱԳԻՐ 3.1 Ծառայության մատուցման լրիվ ինքնարժեքի և ծառայության վարձավճարի հաշվարկում և սահմանում ԾՐԱԳԻՐ 3.1 Հիմնահարցի առաջնահերթության միավորը 18.7 ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Աղբի հավաքման և հեռացման համար սահմանված ներկայիս վարձավճարը չի ներառում այդ աշխատանքների իրականացման համար աղբի միավոր քանակի վրա նշված աշխատանքների ծախսերի հաշվարկ: Բնակիչներից պահանջվող սահմանված ներկայիս վճարները տնտեսապես և ֆինանսապես հիմնավորված չեն: Նույնը վերաբերում է ձեռնարկություններից պահանջվող վարձավճարներին£ Սա լուրջ խոչընդոտ է աղբահանությունն իրականացնող կազմակերպության գործունեության տնտեսական արդյունավետության և ինքնածախսածածկման ճանապարհին: Աղբահանության կառավարման արդյունավետ մեխանիզմ ընտրելու համար առաջին հերթին պետք է կատարվի ծառայության լրիվ ինքնարժեքի հաշվարկ, որն իր մեջ կներառի թափոնների կուտակման, հավաքման, տեղափոխման ու տեղակայման վրա կատարվող ծախսերը: Այս հաշվարկների հիման վրա կսահմանվեն կենցաղային աղբի և շինարարական ու մեծածավալ թափոնների վարձավճարների չափերը բնակչության համար և 1 խոր.մ թափոնի հավաքման, տեղափոխման և տեղակայման գինը իրավաբանական անձանց համար (եթե կիրառվի վարձավճարի սահմանման համապատասխան եղանակ): Միևնույն ժամանակ գյուղապետարանը թեկուզ փորձնական պետք է անցնի աղբահանության համար առանձին հաշվապահություն սահմանելու պրակտիկային։ Այդ ժամանակ հաստատ կարող է հաշվարկվել և հաշվառվել միայն աղբահանության վրա կատարված ծախսերի և աղբահանության նոր հաշվարկների հիման վրա սահմանված վարձավճարից ստացված եկամուտների հարաբերակցությունը։ Դրանից հետո կպարզվի թե ծառայությունը աշխատում է օգուտով թե վնասով։ N/N

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ

3.1.1

Աղբահանության լրիվ ինքնարժեքի հաշվարկում

3.1.2

Ծառայության մատուցման վարձավճարների հաշվարկում

Կազմակերպություն/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Կազմակերպություն/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

3.1.3

Վարձավճարների սահմանում

3.1.4

Աղբահանության համար առանձին հաշվապահական հաշվառման պրակտիկային անցումը

2011 եռամսյակով

2012 եռամսյակով

Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան / ՈՒրբան Հիմնադրամ / Կազմակերպություն

ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ

ԿԿԹ կուտակման, հավաքման, տեղափոխման ու տեղակայման լրիվ ինքնարժեքի հաշվարկում, վարձավճարների վերանայում և սահմանում, առանձին հաշվապահական հաշվառման փորձնական կիրառում:

Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

55

ԾՐԱԳԻՐ 3.2 Վարձավճարների գանձման համար կրկնակի ստացականների կիրառում ԾՐԱԳԻՐ 3.3

Հիմնահարցի առաջնահերթության միավորը 19.7

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Ախուրյան համայնքում առայսօր աղբահանության համար սպասարկող ձեռնարկության կողմից կիրառվում են կրկնակի ստացականներ, որը նպաստում է վճարելիս բնակչության վստահության բարձրացմանը ծառայություն մատուցողի նկատմամբ: Ռազմավարության այս ծրագրով նախատեսվում է շարունակել կրկնակի ստացականների պատվիրումը և կիրառումը համայնքում, որով կլուծվի մի կողմից ավելի շատ եկամուտների ապահովումը, մյուս կողմից էլ ավելի կմեծանա վստահությունը բնակչության կողմից: N/N

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ

3.3.1

Համայնքի համար կրկնակի ստացականների պատվիրում 2012թ. համար (40000 օրինակ) Կրկնակի ստացականների կիրառում

Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

3.3.2

2011 եռամսյակով

2012 եռամսյակով

Աշխատանքային խումբ/ Կազմակերպություն

3.3.3

Կրկնակի ստացականների պատվիրում -2013թ. համար ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ

Գյուղապետարան/ կազմակերպություն

Վարձավճարների գանձման ստացականների պաշտպանվածության բարձրացում և բնակչության մոտ դրանց նկատմամբ վստահության աճ:

Գյուղապետարան/կազմակերպություն/ Ուրբան Հիմնադրամ

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ

56

ԾՐԱԳԻՐ 3.3 Ախուրյան համայնքում փոստի/ բանկի միջոցով աղբահանության վարձավճարների գանձման կազմակերպում ԾՐԱԳԻՐ 3.5

Հիմնահարցի առաջնահերթության միավորը 18.4

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Ախուրյան գյուղում աղբահանության վճարները հավաքագրվում են աղբահանության կազմակերպության աշխատողների կողմից: Հավաքագրող աշխատող ցանկացողները քիչ են, հավաքագրում է ընդամենը մեկը և, հետևաբար հավաքողի հիվանդանալու կամ արձակուրդի դեպքում, վարձերի հավաքման գործընթացը տուժում է: Բացի այդ, ըստ հարցումների արդյունքների, բնակչությունը ոչ միշտ է վստահում հավաքագրողներին, տհաճությամբ է վերաբերվում այն փաստին, որ տանն իրենց անընդհատ անհանգստացնում են տարբեր վարձ հավաքողներ: Բանկի/փոստի միջոցով վարձավճարների գանձման պրակտիկան հայտնի է բնակչությանը: Ներկայումս այն կիրառում են էլ.էներգիայի, հեռախոսի, ջրի վարձերի հավաքագրման ժամանակ: Այն ավելի էժան է (ըստ նախնական տվյալների, բանկը/փոստը, որպես սպասարկման վճար գանձելու է հավաքագրվածի ոչ ավել, քան 2 %-ը), քիչ աշխատատար և ավելի թափանցիկ: N/N

3.5.4

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ Բանակցել քաղաքում գործող բանկերի և փոստային ծառայության ղեկավարների հետ` գանձումներն իրենց միջոցով կազմակերպելու համար Հիմնել աշխատանքային կայուն կապեր բանկի/փոստի և ընկերության միջև` վարձավճարների հավաքագրման գործընթացը արդյունավետ կառավարելու նպատակով Կազմել հայտարարություններ գանձումների այս նոր մեթոդի կիրառման վերաբերյալ և փակցնել համապատասխան վայրերում Մեթոդի փորձարկում

3.5.5

Մեթոդի ներդնում

3.5.1

3.5.2

3.5.3

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ Գյուղապետարան/ կազմակերպություն

2012 եռամսյակով

Գյուղապետարան/ կազմակերպություն

Գյուղապետարան/ կազմակերպություն Գյուղապետարան/ կազմակերպություն Գյուղապետարան/ կազմակերպություն

ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ

2012թ 1-ին եռամսյակում կհիմնվի բանկի/փոստի միջոցով Գանձումների պրակտիկա

Գյուղապետարան/ կազմակերպություն

57

ԾՐԱԳԻՐ 4.1 Բնակչության հետ հարցումների պարբերաբար իրականացում ԾՐԱԳԻՐ 4.1

Հիմնահարցի առաջնահերթության միավորը 19.7

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Հանրության հակադարձ կապի բացակայությունը բացասաբար է անդրադառնում և ծառայության մատուցման մակարդակի վրա և, հետևաբար վարձավճարների գանձման մակարդակի վրա: Այն բերում է միաժամանակ անօրինական աղբաթափումների և անօրինական գործողությունների: Բնակչության կարծիքի գնահատման գործելակերպի բացակայությունը հնարավորություն չի տալիս արձագանքել և վերացնել այն թերությունները, որոնք կարող են նկատվել աղբահանության գործընթացն իրականացնելիս: Դրա հետևանքով չի վերլուծվում մի շարք բացասական երևույթների պատճառները: N/N 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Համակարգչային ծրագրի տեղադրում քաղաքապետարանում Տեղեկատվական բազայի թարմացում Համակարգչային ծրագրի օգտագործման վերաբերյալ դասընթացի անցկացում Հարցումների անցկացում և արդյունքների ամփոփում ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ Գյուղապետարան/ Որբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ Որբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ Որբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ Որբան Հիմնադրամ

2012 եռամսյակով

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ

Առնվազն մեկ հարցման անցկացում 2012 թ. ընթացքում:

Գյուղապետարան/ Որբան Հիմնադրամ

58

ԾՐԱԳԻՐ 4.2 Բուկլետների, տեղեկատվական նյութերի տպագրություն և բաժամում, տուգանքների կիրառման քարոզիչ գործունեություն ԾՐԱԳԻՐ 4.2

ÐÇÙݳѳñóÇ ³é³çݳѻñÃáõÃÛ³Ý ÙdzíáñÁ 17.7

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Ախուրյան համայնքի աղբահանությունը իրականացվում է բնակչությանը ոչ բավարար իրազեկման մեխանիզմների: Ակամա ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ հանրությունը տեղեկատվական մեկուսացման մեջ է գտնվում, որն իր հերթին ստեղծում է աղբահանության գործընթացի նկատմամբ անտարբերության մթնոլորտ: Աղբահանության կառավարման գործում շատ կարևոր է բնակչության հետ ակտիվ տեղեկատվական հոսքի պահպանումը: Քանի որ սույն ռազմավարությունը նախատեսում է իրականացնել հիմքային վերափոխումներ, շատ կարևոր է դրանց պատշաճ կերպով մատուցումը բնակչությանը: Այդ նպատակով նախատեսվում է պարբերաբար տպագրել և բաժանել բուկլետներ և տեղեկատվական թերթիկներ բոլոր փոփոխությունների վերաբերյալ, և ներկայացնել բնակչությանը: Միևնույն ժամանակ շատ կարևոր է տարածել և բնակչությանը տեղեկացնել այն մարդկանց անտարբեր կամ չար վերաբերմունքը հարազատ բնակավայրի նկատմամբ, երբ աղբամանների և ծառայության առկայության պայմաններում աղբը թափվում է արգելված տեղերում։ Այդ նպատակով հարկ է ոչ միայն կիրառել տուգանքների պրակտիկան, այլև տուգանված անձանց ցուցակը փակցնել կամ տարածել բուկլետներով։ Տուգանքների կիրառման պրակտիկան ավելի շուտ պետք է դարձնել ոչ թե պատժիչ այլ նմանօրինակ արարքների համար՝ կանխիչ գործողություններ։ N/N 4.3.1 4.3.2 4.3.3

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ Բուկլետների պատրաստում Բուկլետների տպագրություն Բուկլետների բաժանում

4.3.4 4.3.5

Տեղեկատվական թերթիկների պատրաստում

4.3.6

Տեղեկատվական թերթիկների բաժանում

4.3.7

Տուգանքների բաց կիրառում քարոզիչ գործունեությամբ

Տեղեկատվական թերթիկների տպագրություն

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ Կազմակերպություն/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Կազմակերպություն/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

2012

Կազմակերպություն/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարանի համապատասխան բաժիններ/ Կազմակերպություն Կազմակերպություն/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ Ոլորտին վերաբերվող բուկլետների տպագրություն տարին մեկ անգամ, 2000 օրինակով և տեղեկատվական թերթիկների տպագրություն երեք ամիսը մեկ անգամ, 2000 օրինակով և բաժանում:

59

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

ԾՐԱԳԻՐ 4.3 ՙՄաքուր բակ՚ մրցույթների և շաբաթօրյակների կազմակերպում ԾՐԱԳԻՐ 4.3

Հիմնահարցի առաջնահերթութ յան միավորը 24,2

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Ախուրյան գյուղի մաքրությունը մեծապես կախված է համայնքի բնակչության վերաբերմունքից` իրենց գյուղի նկատմամբ: Փորձը ցույց է տալիս, որ շատ բնակիչների մոտ բացակայում է իրենց գյուղի հանդեպ հոգատարությունը: Դրա վառ ապացույցը փողոցների և բակերի աղտոտվածությունն է: Փողոցները աղտոտված են նույնիսկ այն դեպքերում, երբ այդտեղ տեղադրված են աղբամաններ: Հատկապես շատ են դեպքերը, երբ ծխող քաղաքացիները ծխախոտի մնացորդները ուղղակի նետում են փողոց: N/N

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

4.2.1

ՙՄաքուր բակ՚ մրցույթների կազմակերպում և անցկացում 4.2.2 Շաբաթօրյակների կազմակերպում և անցկացում ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

Տարեկան մեկ անգամ ՙՄաքուր բակ՚ մրցույթի և տարեկան երկու անգամ համայնքային շաբաթօրյակների կազմակերպում ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

60

2012 եռամսյակով

ԿԱՐՃԱԺԱՄԿԵՏ ԾՐԱԳՐԵՐ ԾՐԱԳԻՐ 2.2

Աղբի տեսակավորման պրակտիկայի հիմնում (թափոնների ընդունման կետերի հիմնում, թափոնների տեսակավորման աղբամանների տեղադրում և այլն) ԾՐԱԳԻՐ 2.2

N/N 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5 2.2.6

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Ճշգրտել վերամշակման ենթակա թափոնների քանակությունները աղբի ընդհանուր քանակության մեջ Իրականացնել փորձնական տեսակավորում որևէ թաղամասում, ընդգրկելով քաղաքացիներին և աշխատելով նրանց հետ Կազմել և տարածել համապատասխան բովանդակության բուկլետներ և տեղեկատվական թերթիկներ Առանձնացված աղբի ընդունման կետերի ստեղծում Մշակել, պատվիրել, գնել և տեղադրել հատուկ աղբամաններ աղբի տեսակավորման համար Մամլիչ կամ մանրացնող մեքենաների ձեռքբերում և շահագործում ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴ ՅՈՒՆՔՆԵՐ 2012 թ. -ին ԿՀԻՄՆՎԻ որոշակի թափոնների տեսակավորման և առանձին հավաքման պրակտիկա

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ Գյուղապետարան/ ՈՒրբան Հիմնադրամ

61

2012

2013

2014

ԵՐԿԱՐԱԺԱՄԿԵՏ ԾՐԱԳՐԵՐ ԾՐԱԳԻՐ 2.1 Նոր լրացուցիչ աղբամանների ձեռք բերում, աղբատեղում տեղադրում ու շահագործում ԾՐԱԳԻՐ 2.1

Հիմնահարցի առաջնահերթու թյան միավորը 19.7, 18.7 և 17.7

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Ներկայումս օգտագործվող աղբամանները ոչ լիովին են համապատասխանում սանիտարահիգիենիկ պայմաններին. բաց են, համարյա բոլոր աղբամանների հատակին անցքեր անցկացված չեն, որի պատճառով աղբի մեջ գտնվող հեղուկը մնում է աղբամանների հետ, աղբատեղիները չեն միացված կոյուղագծերին: Աղբամանները աղբատեղում չունեն ցեմենտ բետոնյա հարթակներ։ Այս բոլորը սանիտարահիգիենիկ պահանջներ են, որոնք չեն կատարվում: Ունեցած աղբամանները, ըստ կարգի վերևում անկյունակով ամրացված չեն, որի պատճառով հնարավոր է դրանք շուտ շարքից դուրս գան: Անհրաժեշտ է երեք տարին մեկ թարմացնել աղբամանները (վերանորոգել կամ գնել նորը): N/N 2.1.1

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ

Աղբամանների տակի ցեմենտ-պաշտոնյա հարթակների պատրաստում

Գյուղապետարան (հնարավոր պետական կամ այլ արտաքին ֆինանսավորման ներգրավումով)

2.1.2 2.1.3

Աղբամանների հատակի անցքերի անցկացում Աղբամանների դեզինֆեկցիա (երեք ամիսը մեկ անգամ 2.1.4 Աղբամանները կոյուղագծերին միացում 2.1.5 Աղբամանների թարմացում (նոր աղբամանների պատրաստում ու տեղադրում) ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴ ՅՈՒՆՔՆԵՐ 2012-2013 թթ. աղբամանների շահագործումը կկատարվի ըստ գործող նորմերի և կբավարարի սանիտարահիգիենիկ պայմաններին

2012

Գյուղապետարան Գյուղապետարան Գյուղապետարան Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

62

2013

2014

2015

2016

ԾՐԱԳԻՐ 2.4 Աղբավայրի ցանկապատում Հիմնահարցի առաջնահերթության միավորը 16.4

ԾՐԱԳԻՐ 2.4

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Աղբավայրը գտնվում է քաղաքից 12 կմ հեռավորության վրա: Տարածքը չունի ցանկապատ, ապահովված չէ արտաքին ջրերի մուտքից, չի կատարվում աղբավայր տեղափոխվող թափոնների հաշվառում, ինչպես նաև հսկողություն աղբի որակի նկատմամբ: Շատ հնարավոր է վտանգավոր թափոնների, հատկապես հիվանդանոցի թափոնների տեղադրում աղբավայրում: Աղբավայրի ամբողջ շրջակայքով մեկ տարածված են թղթի մնացորդներ, պլաստիկ շշեր և պոլիէթիլենային տոպրակներ: N/N 2.4.1

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

2.4.2

Նախահաշվային փաստաթղթեր կազմելու համար մրցույթի հայտարարում. Ֆինանսական միջոցների հայթայթում և շինարարություն իրականացնելու համար մրցույթի հայտարարում: Ցանկապատման/շինարարության իրականացում

2.4.3 2.4.3

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

Տեղանքի ուսումնասիրություն`օրենքով հատկացված տարածքի համար

Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴ ՅՈՒՆՔՆԵՐ

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ

Ցանկապատման/շինարարության իրականացում

Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

63

2012

2013

2014

2015

ԾՐԱԳԻՐ 2.3 Վտանգավոր աղբի առանձին հավաքագրման կազմակերպում ԾՐԱԳԻՐ 2.3

Հիմնահարցի առաջնահերթության միավորը 17,4

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Ախուրյանի վտանգավոր թափոններ արտադրող կազմակերպությունները` հիվանդանոց, պոլիկլինիկա, վարսավիրանոց, մեքենաների վերանորոգման կայաններ և այլն դրանք տեղավորում են աղբարկղների մեջ, որն էլ Ընկերության միջոցով տեղափոխվում է աղբավայր: Չունեն համապատասխան օրենքներ,կանոնակարգեր որոնք պետք է կարգավորեն այդ բնագավառը: N/N 2.3.1

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ Ուրբան Հիմնադրամի տրված փաթեթի հիման վրա մշակել քաղաքի աղբահանության և սանիտարական մաքրման կանոնակարգեր: 2.3.2 Մարզային և համայնքային համապատասխան ծառայությունների միջոցով վերահսկողություն իրականացնել կանոնակարգերի կիրառման համար: 2.3.3 Վտանգավոր թափոններ արտադրող կազմակերպությունների մոտ տեղադրել առանձին աղբարկղներ: ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ 2010 թ. -ին ԿՀԻՄՆՎԻ որոշակի թափոնների տեսակավորման և առանձին հավաքման պրակտիկա

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ

2011

2012

2013

Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն, պետական կամ այլ արտաքին ֆինանսավորում։

64

2014

2015

Ծրագիր 2.5 Ձեռք բերել աղբահանության մասնա•իտացված նոր մեքենա Ծրագիր 2.5

Հիմնահարցի առաջնահերթության միավորը 15.1

ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Քաղաքում աղբահանություն իրականացնող մեքենաները ֆիզիկապես և բարոյապես մաշված են, իրենց ամբողջ կարողությամբ չեն աշխատում, հաճախակի ենթարկվում են հիմնական և ընթացիկ նորոգման, մեծ տոկոս է կազմում հատկապես վառելիքի ձեռքբերմանն ուղղված ծախսերը: Հին մեքենաները չեն համապատասխանում ոչ նախկին խորհրդային, ոչ էլ եվրամիության սանիտարահիգիենիկ պահանջներին: Բացի այդ, բավականին բարձր է 1 խոր.մ աղբի հավաքման և տեղափոխման վրա կատարվող ծախսերը, այդ թվում` վառելիքի ծախսերը: Ծրագիրը ենթադրում է ,որ ձեռք բերվող նոր, ժամանակակից, բարձր արտադրողականությամբ աղբատար մեքենայի լրիվ հզորությամբ աշխատանքը հնարավորություն կտա ավելացնել սպասարկվող տարածքները, բարձրացնել սպասարկման որակը:

N/N

ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ/ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՂ/ԿԱՏԱՐՈՂ

2.5.1

Ուսումնասիրել/հաշվարկել համայնքին անհրաժեշտ աղբատար մեքենաների տիպերը, դրանց քանակը և գները Ուսումնասիրել քաղաքային բյուջեի հնարավորությունները և փնտրել ֆինանսավորման այլ աղբյուրներ (դոնոր կամ վարկատու կազմակերպություններ) Հայտարարել մրցույթ և ձեռք բերել աղբատարներ

Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

2.5.2

2.5.3

ՍՊԱՍՎԵԼԻՔ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ Մասնագիտացված բարձր կարողության մեքենա

Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն Գյուղապետարան/ Կազմակերպություն

ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ Գյուղապետարան/ մասնավոր, դոնոր կազմակերպություն

65

2011

2012

2013

2014

2015

ԳԼՈՒԽ 6. ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ ԵՎ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ Գործունեության արդյունավետ կառավարման համար մշակվել են այն չափանիշները, որոնք ենթադրում են կոնկրետ չափելի արդյունքներ և որոնց միջոցով կարող է գնահատվել գործողությունների պլանի կատարումը: Այդ չափանիշները հաստատվել են աղյուսակ 12-ում բերված պատճառ և հետևանք կապի վերլուծության հիման վրա: Քանի որ բոլոր ընթացիկ և մասամբ էլ կարճաժամկետ ծրագրերը կատարվելու են Ախուրյան համայնքի և ՙՈւրբան Հիմնադրամի՚ հետ համատեղ, ինչպես երևում է այդ ծրագրերի համար սահմանված պատասխանատուների սյունակներում: Չափանիշները սահմանվել են գործունեության գնահատման նպատակով:

66

Աղյուսակ 12: Ախուրյանի պլանի իրականացման կատարողական չափանիշները Կատարողական չափանիշներ

1. Սպասարկվող բնակչության հարաբերական թիվը 2. Փաստացի հավաքված և աղբավայր տեղափոխված աղբի քանակը արտադրված աղբի նկատմամբ

3. Աղբի հավաքման և տեղափոխման հաճախականությունը 1) ԲԲՇ

2) Անհատական բնակելի տներ 4. Աղբամանների տարողունակությունը ԲԲՇ-երում և սեփական տներում կիրառվում է 5. Ծառայության վարձավճարների հավաքագրման հարաբերական աճը

6. Չափանիշ: Ինքնածախսածածկման ապահովում

7. Քաղաքացիների գոհունակությունը ծառայությունների մատուցման վերաբերյալ

Չափանիշների սահմանումը և չափման միավորը

Սահմանում: Աղբահանությունը ընդգրկում է ավելի շատ թաղամասեր և այդպիսով սպասարկվում է բնակչության ավելի շատ հատվածներ Միավոր: Սպասարկվող բնակչության և ընդհանուրի հարաբերությունը` արտահայտած տոկոսներով Սահմանում: Արտադրված աղբի այն մասի ավելացումը, որը հավաքվում է և տեղափոխվում աղբավայր: Միավոր: Փաստացի հավաքված և աղբավայր տեղափոխված աղբի քանակության հարաբերությունը քաղաքում արտադրված և աղբավայր տեղափոխման ենթակա աղբի քանակության վրա` արտահայտած տոկոսներով: Սահմանում: Աղբամանների դատարկման և աղբավայր տեղակայման հաճախականությունը միավոր ժամանակամիջոցում£ Միավոր: Անգամ/օր Սահմանում: Աղբամանների դատարկման և աղբավայր տեղակայման հաճախականությունը միավոր ժամանակամիջոցում: Միավոր: Անգամ/օր Սահմանում: Աղբամանների տարողունակության կամ քանակի ավելացում Միավոր: Աղբամանների տարողունակության և արտադրվող աղբի քանակի հարաբերությունը` արտահայտած տոկոսներով Սահմանում: Վարձավճարների հավաքման ավելացում Միավոր: Վարձավճարների փաստացի հավաքված և պոտենցիալ (ամբողջ համայնքը սպասարկելու դեպքում) չափերի հարաբերությունը` արտահայտած տոկոսներով: Սահմանում: Ծառայության ինքնարժեքի իջեցում և եկամուտների ավելացում: Միավոր: Վարձավճարներից ու վերամշակման ենթակա թափոնների վաճառքից ստացված եկամուտների և ծառայության մատուցման ընդհանուր ծախսերի հարաբերությունը` արտահայտած տոկոսներով: Սահմանում: Կատարվող հարցումների համաձայն` այն շահառուների ավելացումը, որոնք գոհ են ծառայության մատուցման մակարդակից: Միավոր: Հարցում արված գոհունակ շահառուների թվի հարաբերությունը բոլոր շահառուների թվի վրա` արտահայտած տոկոսներով:

Նպատակակետ 2011

2012

2013

2014

2015

2016

20

50

70

85

95

98

22

55

75

85

93

98

Ամեն օր

Ամեն օր

Ամեն օր

Ամեն օր

Ամեն օր

Երեք օրը 1 անգամ

Ամեն օր

Ամեն օր

Ամեն օր

Ամեն օր

33

55

75

85

93

98

97

99

100

100

100

100

50

60

85

92

96

98

54

70

85

95

98

Երեք օրը 1 անգամ Երկու օրը 1 անգամ

90

* Տեսականորեն սեփական տներում աղբամանները լցվում են կիսով չափ, սակայն հնարավոր է, դրանք տեղադրված լինեն ոչ համաչափորեն` որոշ տեղերում առաջացնելով աղբի կուտակումներ, իսկ որոշ տեղերում աղբամանները թողնելով կիսադատարկ:

67

Օգտագործված հրապարակումների ցուցակ 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Strategic Planning for Local Government, Gerald L. Gordon, ICMA, Second Edition, 2002 Strategic Management for the Public Services, Paul Joyce, Open University Press, Buckingham/Philadelphia, 1999.

How Effective Are Your Community Services?, Precedures for Performance Management, Harry P.Hatry, Third Edition, ICMA/UI Strategic Planning Guide for Municipal Solid Waste Management, World Bank.

Practical Guidebook on Strategic Planning in Municipal Waste Management, Dariusz Kobus, The World Bank, 2003 Municipal Waste Management Program for the city of Ijevan, LGP/Urban Institute, 2002 Private Sector Participation In Municipal Solid Waste Services in Developing Countries. Sandra Cointreau-Levine, Vol.1 The Formal Sector, Series: Urban Management program.

68