Önsöz B ‹ L ‹ M
K U R U L U
‹lk yerleflim tarihi milattan önce 1200’lere kadar uzanan Üsküdar, bu muazzam geçmifliyle, çeflitli medeniyetlerin izlerini tafl›yan, fetih öncesinden itibaren mimari zenginlikleri, kültürel miras›, stratejik konumu, tabii güzellikleri, çok yönlü yaflam tecrübesi yan›nda bunu yaflayan ve yaflatanlar›yla özel bir flehirdir. Geçmiflten bugüne bütün flehirler, kendilerini tan›tan ve onlar› di¤erinden farkl› k›lan birer kimlik tafl›m›fllard›r. Uzun bir süreçte devam eden çabalar sonucu oluflan bu kimli¤in daha iyi tan›n›p anlafl›lmas› bu konularda bir literatür oluflmas›yla mümkündür. Üsküdar Sempozyumlar› bu literatürün derlenmesine önemli katk› sa¤layan bir ilmî faaliyet olarak flimdiden gelenekselleflmifltir. V. Üsküdar Sempozyumu için ilk ad›mlar, 3-5 Kas›m 2006 tarihlerinde düzenlenen IV. Üsküdar Sempozyumunun oturumlar›nda ve kapan›fl toplant›s›nda at›ld›. Burada sunulan tebli¤lerde ve kapan›fl oturumunda yap›lan de¤erlendirme konuflmalar›nda Üsküdar üzerine söylenecek, söylenmesi gereken çok sözün oldu¤u vurgusu yap›lm›flt›. Üsküdar'›n daha konuflulacak pek çok yönü ve keflfedilecek taraflar›n›n oldu¤u üzerinde durulmufltu. Yürütme kurulunun gayretleri, Belediyenin h›zl› karar alma mekanizmalar› ve iyi planlanm›fl iletiflim sayesinde sempozyuma yo¤un bir kat›l›m talebi oldu. Bilim kurulu büyük bir hassasiyetle her özeti okuyup müzakere ederek müracaatlar› de¤erlendiren toplant›lar yapt›. Her hangi bir kanaate ulaflamad›¤›nda müracaat sahibinden daha genifl özet istemek suretiyle sempozyum program›n› büyük bir hassasiyetle oluflturuldu. Aç›l›fl kokteyli ve program› 1 Kas›m 2007 Perflembe saat 19.00'da Ba¤larbafl› Kültür Merkezi’nde gerçekleflti. Böyle bir etkinli¤e ilk defa ev sahipli¤i yapan bu mekâna toplumun her kesiminden 2000 civar›nda bir kat›l›m›n olmas› sempozyumun gördü¤ü ilginin bir iflareti olmal›yd›.
Montagu B. Dunn taraf›ndan 1855’de haz›rlanan ‹stanbul panoramas›
10
4 Kas›m Cuma günü ise, mesâi saatleri içerisinde olmas›na ra¤men, Adâlet Tarihi Müzesi’nin küçük ama s›cak salonunu h›ncah›nç dolduranlar bu tarihi binan›n ifllevine uygun tebli¤leri dinleme ayr›cal›¤›na erifltiler. 5 Kas›m Cumartesi günkü olumsuz hava flartlar› sempozyum yöneticilerini endifleye düflürmüfltü. Tebli¤ sahiplerinin kat›l›m› konusunda bile tereddüt oluflturacak bu olumsuzlu¤a ra¤men ilk dört oturum daha önceki sempozyumlarda görülmeyen bir kat›l›mla bafllad›. Ayn› anda bafllayan dört oturumda salonlar›n her birinde bir k›s›m dinleyicilerin ayakta kalmas›, sempozyumun içeri¤i kadar organizasyonuyla tan›t›m çal›flmalar›n›n da büyük bir özveri ve hassasiyetle sürdürüldü¤ünü ve Üsküdarl›lar›n kentlerine sahip ç›kt›¤›n› göstermekteydi. ‹ki gün boyunca gerçeklefltirilen otuz bir oturumda yüzü aflk›n tebli¤ sunuldu ki, bu bir rekordu. Hatta baz› tebli¤ler o kadar yo¤un ilgi gördü ki, so¤uk havaya ra¤men salonlar›n kap› ve pencereleri aç›larak havaland›rmak zorunda kal›nd›. Bu bak›mdan bütün olumsuz hava flartlar›na ra¤men bu türden pek çok bilimsel etkinli¤in görmedi¤i ilgi ve alakay› V. Uluslararas› Kat›l›ml› Üsküdar Sempozyumunun görmüfl olmas›n›n memnuniyet verici bir durum oldu¤u burada belirtilmelidir. Bir k›sm› d›flar›da kalabal›k bir dinleyici kitlesinin takibinde de¤erlendirmelerin yap›ld›¤› kapan›fl oturumuyla sempozyum sona erdi. Ard›ndan yeni ve belki de gerçeklefltirilenlerden daha zor olan tebli¤lerin kitaplaflt›r›lma süreci bafllad›. Uzun süren ve s›k› bir derleme çal›flmas›ndan sonra toplanan tebli¤ler Bilim Kurulunca yeniden görüflüldü. Tebli¤lerin konu birli¤i içerisinde sempozyumun bilimsel seviyesine uygun bir titizlikle yay›nlanabilmesi için büyük bir hassasiyetle yeniden çal›fl›ld›. Tebli¤lerin sempozyumun oturum programlar›na ba¤l› kal›nmadan befl ana bafll›k alt›nda toplanarak iki cilt halinde kitaplaflt›r›lmas› kararlaflt›r›ld›. Oturum baflkanlar› tamamen tebli¤cilerin d›fl›ndan seçildikleri için, sempozyuma katk›lar› dikkate al›narak kitab›n bafl›nda zikredilmifltir. IV. Üsküdar Sempozyumunda oldu¤u gibi bu sempozyumun kitab› haz›rlan›rken de al›fl›lageldik bir sempozyum kitab›n›n ötesinde bir anlay›flla hareket edilmifl, ilmî oldu¤u kadar estetik de¤eri de bulunan kal›c› bir eser haz›rlanmas›na çal›fl›lm›flt›r. Bilindi¤i gibi ülkemizdeki akademik çal›flmalarda görsel materyalin
etkili ve estetik bir flekilde kullan›m› anlay›fl› yayg›n de¤ildir. V. Üsküdar Sempozyumunun tebli¤leri yay›na haz›rlan›rken ortaya ç›kacak eserde görsel materyalin etkin bir flekilde ve estetik titizlikle kullan›lmas›na itina edildi¤i belirtilmelidir. Bu sebeple eski eser kütüphaneleri baflta olmak üzere muhtelif merkezlerde minyatür, gravür eski foto¤raf araflt›rmas› yap›lm›fl, ‹stanbul ve Üsküdar ile ilgili özel foto¤raflar çekilmifltir. Tebli¤ sahiplerinden gelen görsel materyalin de¤erlendirilmesine büyük önem verilmekle birlikte bunlar bazen yetersiz kalm›flt›r. Ancak tebli¤ sahiplerinden gelen bu tür materyal eserin bütünü içerisinde önemli bir yekûn teflkil etmesi de önemli bir eksiklik oldu¤u belirtilmelidir. Ayr›ca gönderilen materyalin önemli bir k›sm› ise çekim veya tarama teknolojisindeki eksikler yan›nda internet kanal›yla temin edilmifl olduklar›ndan dolay› çözünürlülük, renk ve ›fl›k ayarlar› gibi teknik sebeplerden dolay› yetersiz kalm›flt›r. Bu aflamada tebli¤ sahiplerinin gönderdi¤i görsel materyalleri yeni foto¤raflar çekerken kendilerine rehber edinen araflt›rma ekibi kitab›n zenginleflmesini sa¤lam›flt›r. Metinlerde tebli¤ sahiplerinin tercih ettikleri yaz›m kurallar›na genellikle ba¤l› kal›nmakla birlikte bir imla birli¤i sa¤lanmas›na gayret edilmifltir. Ayn› fleklide tebli¤ sahiplerinin bibliyografya kullan›mlar›na da her hangi bir müdahalede bulunulmam›flt›r. Bütün bunlara ra¤men baz› hata ve eksikliklerin bulunmas› da kaç›n›lmazd›r. Çal›flman›n boyutu, yürütme kuruluyla yay›n ekibinin gayretleri dikkate al›nd›¤›nda bunlar›n okuyucu ve tebli¤ sahipleri taraf›ndan anlay›flla karfl›lanaca¤›n› ümit etmekteyiz. Üsküdar Belediye Baflkan› Mehmet Çak›r Bey'e sempozyumla ilgili takdire de¤er yaklafl›m› ve gayretleri için müteflekkiriz. Tarihi eserlere, kültürel mirasa ve bilimsel faaliyetlere vermifl oldu¤u destek her türlü takdirin üzerindedir. Sempozyum çal›flmalar›n›n bafllamas›ndan kitaplaflmas›na kadar en ince ayr›nt›s›na kadar üzerine düflen sorumlulu¤u yerine getirmede tereddüt etmedi. ‹htisasa hürmet ederek liyakate önem verip, bilim kurulunun ald›¤› bütün kararlara samimiyetle ba¤l› kald›. Ayr›ca hemen her oturuma kat›larak sempozyumu sonuna kadar takip etmek suretiyle notlar ald› ve sempozyuma kat›lan herkesle yak›ndan ilgilendi. Sonuç itibariyle örnek bir sempozyuma dönüflen bu bilimsel etkinlik, onun sa¤lad›¤› imkanlar, yönetim anlay›fl› ve örnek al›nmas› gereken yönetim 11
uygulamalar›yla gerçekleflti. Tebli¤lerin kitaplaflmas›nda da ayn› yaklafl›mla hareket ederek bu alanda da uluslaras› bilimsel çevrelerde ülkemizin ve ilim adamlarm›z›n yüzünü a¤artacak bir çal›flmaya imza att›. Kurulumuz ve Üsküdarl› hemflerilerimiz ad›na himmetinin ve devletinin daim olmas›n› dileriz. Sempozyumun yürütme kurulu üyelerinden belediye baflkan yard›mc›lar› Hilmi Türkmen ve Arzu Gür bu faaliyetlerin en güzel flekilde yürütülmesi ve neticelenmesi için özel çaba gösterdiler. Bu faaliyetin arkas›nda onlar›n tevazu ile hareket edip, bitmeyen bir enerjiyle sergiledikleri gayretlerin de önemli bir yeri vard›r. Yürütmü kurulu üyelerimizden de¤erli meslekdafllar›m›z, Prof. Dr. Mehmet ‹pflirli, Prof. Dr. Zekeriya Kurflun, Prof. Dr. Tufan Buzp›nar ve kitab›n koordinasyonunu da üstlenen Doç. Dr. Mustafa Sabri Küçükaflc› bilim kurulunun rahat çal›flmas›, sa¤l›kl› de¤erlendirmeler yapmas› ve yürütmenin bilimsel bir anlay›flla gerçekleflmesini sa¤lad›lar. Yürütme kurulumuzun tüm üyelerine tebrik ve teflekkür tabii borcumuzdur. Sempozyumun baflar›yla gerçekleflmesi, belge ve resimlerle özgün bir Üsküdar sergisinin haz›rlanmas›ndaki gayretlerinden dolay› Kültür ve Sosyal ‹fller Müdürü Belgin Diflci’ye, sempozyumunun tan›t›m çal›flmalar› ile organizasyonun baflar›s›ndaki gayretlerinden dolay› Selda Özgen, Ali Yeflildal, Ali Çiçek, Hüsnü Saraç’›, sempozyumun sekreteryas›n› yürüten Özgül Ortahisar, Dilek Çak›r ve Ahmet Bingöl ile nezaketle vazife yapan salon görevlilerini tebrik ediyoruz. Tebli¤lerin yay›na haz›rlanmas›n› üstlenen yay›n ekibinin gayretleri olmasayd›, sempozyumun bu güzel ürünü bu kadar özenli bir flekilde elimize ulaflmazd›. ‹mla birli¤inin sa¤lanmas›na ve kitab›n tashih çal›flmalar›na rehberlik eden Prof. Dr. Mustafa Uzun'a ve bu vazifeyi yerine getiren araflt›rma görevlisi Ahmet Karatafl'a, kitab›n yay›na haz›rlanmas›nda çok ciddi emekleri olan genç ilim yolcular› U¤ur Demir ve Zafer Ç›nar'a, yay›n kurulu üyelerine, tasar›m› uygulayan Bülent Avnamak, Sabit Etafl’a ve eme¤i geçenleri de tebrik eder, nice güzel eserlere imza atmalar›n› temenni ederiz. Bilim kurulu olarak uzun bir sürecin sonunda elinizdeki meyveleriyle ortaya ç›kan bu çal›flman›n her aflamas›nda yak›n ve ›srarl› takibi yan›nda göz nuru ve al›n teri olan Dr. Coflkun Y›lmaz'a da müteflekkir oldu¤umuzu burada belirtmeliyiz. Yerel yönetimlerle akademik çevrelerin uyumlu bir iflbirli¤i yapabilecekleri, bunun bilimsel hayata ve yerel yönetimlerin baflar›s›na, flehir tarihinin tesbitine ve yaflama bilincinin geliflmesine önemli katk›lar sa¤layabilece¤ini bu sempozyum bir kere daha ortaya koymufltur. Üsküdar'›n sahip oldu¤u kültür ve zenginlik sadece bu tarihi ilçenin de¤il, ‹stanbul'un ve ülke tarihimizin zenginli¤ini de aksettirmektedir. Gelece¤in Üsküdar’›nda ise kültür dünyam›za yap›lan her katk›n›n mutlaka bir yerinin olaca¤› unutulmamal›d›r.
12