Üsküdar Belediyesi Uygulamalar›n›n Güncel Teknolojiler Ifl›¤›nda Analizi P R O F .
D R .
H A M Z A
K A N D U R
Marmara Üniversitesi
Girifl Bilgisayar ve iletiflim teknolojilerinin geliflme e¤ilimi, kurumlar› yerel, dar s›n›rlar aras›nda faaliyet gösteren ba¤›ms›z kurumlar olmaktan ç›kar›p küresel, kurumsal faaliyet s›n›rlar› ürün ve hizmet al›fl-veriflinde bulundu¤u kiflileri ve kurumlar› da kapsayan, bilgi temelli kurumlara dönüfltürmeye yöneliktir. Bu noktadaki en stratejik unsur, dönüflümün sosyal, kültürel, yönetsel ve teknolojik boyutlar›n›n verimli bir flekilde yönetilmesidir. Elektronik ça¤›n kurumlar›, dört temel yetene¤e sahip olmak durumundad›r. Bu yeteneklerin bafl›nda, kurumsal fonksiyonlar›n elektronik ortamda yürütülebilme yetene¤i gelmektedir. ‹kinci temel yetenek, kurumsal kaynaklar› verimli bir flekilde (insan kaynaklar›, finansal kaynaklar, hammadde, ekipmanlar ve birikim) elektronik ortamda yönetebilme yetene¤idir Üçüncü temel yetenek, kurumun paydafllar›ndan oluflan operasyonel çevresi ile olan iliflkilerini elektronik olarak gerçeklefltirebilmesidir. Son olarak da kurum çevresinde gerçekleflen de¤iflimleri h›zl› bir flekilde alg›layabilme ve tepki verebilme yetene¤idir. Dijital kurumlar yukar›da belirtilen yetenekleri aç›s›ndan de¤erlendirildi¤inde derin bir dönüflüm geçirmifllerdir ya da geçirmek durumundad›rlar. Bu dönüflümün kamudaki yans›mas› olan e-devlet uygulamalar›n›n geliflim süreci incelendi¤inde dört temel evreden oluflan bir evrimin gerçekleflti¤i gözlenmektedir. Bunlardan birincisi, kurumsal fonksiyonlar›n performans›n› art›rmaya ve süreçleri k›saltmaya yönelik olan “Otomasyon Evresi”dir. ‹kinci evre, otomasyonun
Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V I
sa¤lad›¤› kaynaklar› kullanarak prosedürlerin basitlefltirilmesini öngören “Rasyonalizasyon Evresi”dir. Üçüncü evre, elektronik ortamda ifl yapman›n kurumsal yap›larda de¤ifliklik yap›lmas› gerekti¤inin kavrand›¤› kurumsal süreçlerin “Reorganizasyon Evresi”dir. Kurumlardaki e-dönüflüm uygulamalar›n›n kurum yap›lar›nda, karar verme mekanizmalar›nda ve ifl süreçlerinde önemli de¤iflimlerin yap›ld›¤› görülecektir. Son olarak ise “Paradigma Dönüflümü Evresi” gelmifltir. Günümüzdeki çeflitli e-devlet uygulamalar› bu paradigma dönüflümünü yans›tmaktad›r. Özellikle geliflmifl ülkelerdeki uygulamalara bak›ld›¤›nda e-devlet paradigmas›n›n yukar›da ifade edildi¤i flekilde de¤iflti¤i gözlenmektedir. De¤iflimin odak noktas›nda, e-devlet uygulamalar›n›n tasar›m ve uygulama prati¤inin, hizmetlerin elektronik ortamda sunulmas›ndan “çevrimiçi yönetim” anlay›fl›na do¤ru bir geçiflin oldu¤u gözlenmektedir. Klasik e-hizmet ile çevrimiçi yönetim aras›ndaki temel farklar›n k›sa ifadesi ise; daha fazla hizmet, daha az devlet, daha ucuz ifllem olarak izah edilebilir. Bu durum, 2005 y›l›nda yay›nlanan bir OECD raporuna; “son y›llarda kamu kurumlar›, kurumsal fonksiyonlar›n ve süreçlerin reorganizasyonunda ziyade vatandafllara e-hizmet sunmaya odaklanm›fllard›r. Halbuki; dikkate edilmesi gereken nokta geliflen bilgisayar ve iletiflim teknolojilerinin bize dikte etti¤i arka ofis operasyonlar›n›n sunulan hizmetlerle entegre olmas›d›r. Ayn› zamanda kurumsal fonksiyonlar›n rafine edilmesinden kazan›lacak zaman, insan ve maddî kaynaklar›n yenilikler için kullan›lmas› ihtiyac›d›r” (OECD, 2005, s.68) fleklinde yans›m›flt›r. Ancak e-dönüflüm sürecinde gelifltirilen projelerin baflar›s›, proje analiz ve tasar›m sürecinin do¤ru yönetimine ba¤l›d›r. Nitekim dünyan›n çeflitli bölgelerinde gelifltirilen baz› e-dönüflüm projelerinin beklenen fayday› sa¤lamad›¤› 2008 y›l› Birleflmifl Milletler Raporu’nda ifade edilmifltir. Söz konusu rapor bu durumu; “baz› durumlarda, devletlerin büyük paralar harcayarak gelifltirdikleri elektronik sistemlerin ve ürünlerin vatandafllar taraf›ndan yeteri kadar kullan›lmad›¤› görülmektedir. Bunun temelinde yatan sebep, sistem tasar›mc›lar›n›n hizmet sunduklar› toplumun ihtiyaçlar›n› anlamadaki ilgisizlik ve/veya isteksizlikleri olabilir. Di¤er faktörler ise; yetersiz altyap›, yetersiz hizmet sunumu, içeri¤in eriflilebilirli¤indeki yetersizlik, kullan›labilirlik fonksiyonlar›n›n yetersizli¤i, do¤ru bilgi sunumundaki eksiklikler, sosyal, kültürel, dil engelleri, güvensizlik, tan›t›m yetersizli¤i, gizlili¤e uyulmamas›d›r” fleklinde tespit etmektedir. (UN 2008, s.12).” Etkin ve verimli e-devlet uygulamalar›n›n gelifltirilmesinde ve uygulanmas›nda, proje aktörlerinin ve bu aktörlerin rollerinin iyi tan›mlanmas› gerekmektedir. Edevlet uygulamalar›nda dört temel aktörden bahsetmek mümkündür. Bu aktörlerin birbirleri ile olan etkileflimleri önümüze bir üretim modeli koymaktad›r. Söz konusu model içerisindeki aktörlerin davran›fl biçimleri e-devlet uygulamalar›n›n da parametrelerini belirlemektedir. Aktörlerin davran›fl biçimleri ve karar alma yetileri, içinde bulunduklar› sosyal, kültürel, ekonomik, politik ve teknolojik ortamdan etkilenmekte ve bu etki üretilen e-devlet modeline de yans›maktad›r. E690
Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ T E K N O L O J ‹ L E R
U Y G U L A M A L A R I N I N I fi I ⁄ I N D A A N A L ‹ Z ‹
G Ü N C E L
Üsküdür Belediyesi Web Anasayfas›
devlet uygulamalar›n›n aktörleri aras›ndaki birinci grup “politikac›lar/yöneticiler”dir. Yöneticiler, gelifltirmifl olduklar› olduklar› politikalar ve stratejilerle sorumluluk alanlar›ndaki kurumlar›n – ki bu kurumlar ister bir devlet olsun isterse küçük bir iflletme olsun – vizyonunda baflrol oynarlar. ‹kinci grupta, yöneticilerin politika ve stratejileri do¤rultusunda kurumlar› yöneten “bürokrat”lar gelmektedir. Belirlenen politika ve stratejilerin somut uygulamalara dönüfltürülmesi onlar›n görevidir. Üçüncü grupta, kendilerine çizilen stratejiler ve uygulama planlar› çerçevesinde kullan›c› taleplerine uygun teknolojiler kullanarak uygulamlar› gelifltiren “biliflim uzmanlar›” gelmektedir. Dördüncü grubu ise “kullan›c›lar” oluflturmaktad›r. Kullan›c›lar; ödedikleri vergilerler ya da sat›n ald›klar› ürün ve hizmetlerle sistemin finansman›n› sa¤lamalar› itibar› ile bu modelin patronlar› ve sahipleridirler. Modelin di¤er aktörleri – özellikle politkac›lar / yöneticiler – kullan›c›lar›n talep ve beklentilerine uygun sistemler gelifltirmek zorundad›r. Mevcut Durum Analizi Elektronik ortamda sunulan hizmet anlay›fl›n›n farkl› yans›malar› mevcuttur. Örne¤in; kurumsal web sayfalar› üzerinde statik bilgilerin sunulmas›n› e-devlet faaliyeti olarak görenler oldu¤u gibi, sadece dijital ya da mobil imza sistemleri ile entegre çal›flan etkileflimli hizmetleri e-devlet projesi olarak kabul edenler de vard›r. Bu ba¤lamda ülkelerin e-dönüflüm projeleri ve e-devlet uygulamalar› her 691
Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V I
y›l çeflitli kurumlar taraf›ndan de¤erlendirilmekte ve ülkelerin e-dönüflüm performanslar› yay›nlanmaktad›r. De¤erlendirmeyi yapan kurulufllar›n ölçüm kriterleri birbirinden farkl› oldu¤u için ülke s›ralamalar› da farkl›l›klar göstermektedir. Baz› de¤erlendirme kurulufllar› – örne¤in – altyap› yeterlili¤ini ölçerken bir di¤eri ise projenin son kullan›c› etkisini ön plana ç›karmaktad›r. Bu s›ralamalardan baz›lar›nda ülkemizin durumu afla¤›daki gibi verilmifltir: • Birleflmifl Milletler’in e-devlet anketine göre, 2005 y›l›nda 60. s›rada iken 2008 y›l›nda 76. s›raya gerilemifltir (UN 2008, s.35). • Ekonomist dergisinin 2008 y›l› için elekronik ortama haz›r olma yetenekleri en iyi olan 70 ülke için yapm›fl oldu¤u indekste bir önceki y›la göre bir basamak gerileyerek 43. s›rada yer alm›flt›r (The Economist, 2008, s.5). • Dünya Ekonomik Forum’u 2007-2008 s›ralamas›na göre 127 ülke aras›nda 55. s›rada yer alm›flt›r (WEF, 2008). • Darrell West taraf›ndan 2007 y›l›nda yap›lan küresel e-devlet araflt›rmas›nda (West, 2007, s.12) 9. s›rada yer al›rken ayn› araflt›rma ekibi taraf›ndan 2008 y›l›nda yap›lan çal›flmada (West, 2008, s. 18) 61. s›rada yer almaktad›r. • Buna mukabil, Avrupa Birli¤i üye ve aday ülkeleri aras›nda yap›lan s›ralamalarda ise Avrupa Birli¤i ortalamas›na yak›n düzeyde oldu¤umuz gözlenmektedir. 2007 y›l› Eylül ay› itibar› ile yap›lan k›yaslamada Türkiye “çevrimiçi hizmetlerin elde edilebilirli¤i” aç›s›ndan birlik ortalamas›n›n %8, “çevrimiçi mükemmeliyet” aç›s›ndan %7, “kullan›c› merkezlilik” aç›s›ndan %12 ve “ulusal portal” hizmetleri aç›s›ndan ise sadece %3 alt›nda kalmaktad›r. (European Commission, 2007, s.87). • TÜS‹AD ve TBV (Türkiye Biliflim Vakf›) taraf›ndan 2007 y›l›nda aralar›nda Üsküdar Belediyesi’nin de bulundu¤u 101 belediye üzerinde yap›lan “eDevlet Yolunda eBelediye K›yaslama Çal›flmas›”, belediyelerin elektronik ortamda hizmet sunma yeteneklerini; e-yönetiflim, e-hizmetler, e-demokrasi, e-istihdam ve e-e¤itim konular› aç›s›ndan incelemifltir. Çal›flma, belediyelerle ilgili genel bir foto¤raf çizmekte, belediyeler aras›nda herhangi bir s›ralama yapmamaktad›r. Çal›flma sonuçlar›na göre, e-belediye uygulamalar›nda esas al›nan temel politikan›n “verimlilik”, “hizmet kalitesi”nin art›r›lmas› ve “yar›flma” oldu¤u tespit edilmifltir. Elde edilen sonuçlar Avrupa Birli¤i ülkelerindeki yerel yönetimlerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda e-istihdam ve e-e¤itim konular› d›fl›nda benzerlikler oldu¤u gözlenmektedir (TÜS‹AD ve TBV, 2007, s. 3-4). Üsküdar Belediyesi e-Devlet Uygulamalar› Üsküdar Belediyesi’nin 2007-2009 y›llar›n› kapsayan statejik plan›nda biliflim teknolojileri ayr› bir bafll›k olarak ele al›nm›fl ve bu konudaki temel stratejik amaç “Belediye hizmet ve faaliyetlerinde teknolojiden maksimum düzeyde yararlanmak” olarak tan›mlanm›flt›r (ÜBSP, 2007, s.33). Bu stratejiye paralel olarak gelifltirilen politikalar ise; 692
Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ T E K N O L O J ‹ L E R
U Y G U L A M A L A R I N I N I fi I ⁄ I N D A A N A L ‹ Z ‹
G Ü N C E L
1. Mevcut Durumun Analizi: Bu alanda yap›lacak çal›flmalar›n sa¤l›kl› zeminde yürütülebilmesi için mevcut durumu belirleyen çal›flma yap›lmal› ve her y›l revize edilmelidir. 2. Biliflim E¤itimleri: Belediyemizin biliflim teknolojisinden daha etkin yararlanabilmesi için çal›flanlar›n e¤itimine önem verilecektir. 3. Dijital ‹mza ve Elektronik Yaz›flmaya Geçifl: Kanuni alt yap›s› haz›rlanan dijital imza ve elektronik yaz›flma k›rtasiyecili¤i azaltaca¤›, zaman ve maliyetten tasarruf sa¤layaca¤› için bu alanda çal›flmalar yap›lmal›d›r. 4. Di¤er Kurumlarla Entegrasyon: Muhtarl›klarla entegrasyonun tamamlanmas› ve ‹BB ile veri paylafl›m›n›n gerçeklefltirilmesi, belediyemizin daha etkin ve h›zl› çal›flmas›na zemin oluflturacakt›r. 5. Dijital Arflive Geçifl: Belediyemiz arflivinden daha etkin yararlanabilmek amac›yla dijital arfliv çal›flmas› bafllat›lmal›d›r. 6. UKBS Kullan›m Etkinli¤inin Artt›r›lmas›: Belediyenin sözel ve mekansal bilgilerinin ayn› veri taban›nda toplanmas› ile bütünleflik bir yap›ya geçmesi ve bütünleflik yap› ile belediyeye ait tüm bilgilere, belediyenin tüm birimlerinin yetki ve sorumluluklar› dahilinde ulaflabilmesi amac›yla Kent Bilgi Sisteminin kullan›m kapasitesinin artt›r›lmas› çal›flmalar› yap›lmal›d›r (ÜBSP, 2007, s.33) fleklinde s›ralanm›flt›r. Yukar›da tan›mlanan stratejik hedefler do¤rultusunda Üsküdar Belediyesi çeflitli ebelediye uygulamalar›n› hayata geçirmifltir. Afla¤›da karma bir flekilde k›saca tan›mlanan bu projelerin etki alanlar› ve hedef kitlesi birbirinden farkl›d›r. Bunlar aras›nda, do¤rudan vatandafllar› ilgilendiren etkileflimli projeler oldu¤u gibi tamamen alt yap›ya yönelik veri güncelleme ve a¤ teknolojileri ile ilgili projeler de mevcuttur. Üsküdar Belediyesi e-devlet projelerinin baz›lar› gerek yurt içinde gerekse yurt d›fl›nda ilgi görmüfl ve çeflitli platformlarda ödüller kazanm›flt›r. Bu ödüller aras›nda Avrupa Birli¤i üye aday ülkelerinin e-uygulamalar›n›n de¤erlendirildi¤i “Avrupa e-Devlet Ödülleri 2007” organizasyonu taraf›ndan örnek projeler aras›nda gösterilmifltir.1 Yine “Avrupa Kamu Sektörü Ödülleri 2007” organizasyonu Üsküdar Belediyesi e-uygulamalar›n› baflar›l› projeler aras›dan de¤erlendirmifltir.2 Bu uygulamalar ayr›ca çeflitli ulusal ve bölgesel organizasyonlar taraf›ndan da takdir edilmifl ve çeflitli ödüllere lay›k görülmüfltür. Örne¤in “Üsküdar Belediyesi e-Belediye Uygulamalar›” , 2006 y›l›nda TÜS‹AD (Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i) ve TBV (Türkiye Biliflim Vakf›) taraf›ndan dördüncüsü düzenlenen “eTR Kongresi ve Ödülleri” organizasyonunda, ülke çap›nda “Kamudan Vatandafla e-Hizmetler Kategorisi”nde 5 Finalist proje aras›nda yer alm›flt›r. Marmara ve Bo¤azlar› Belediyeleri Birli¤i’nin organize etti¤i “Örnek Belediyecilik Projeleri” yar›flmas›nda, Üsküdar Belediyesi, “‹yi Yönetim Projeleri” kategorisinde, 2006 y›l›nda “MOBEL - Mobil Belediyecilik Projesi” ile üçüncülük, 2007 y›l›nda “Dijital Arfliv Projesi” ile ikincilik ödülü kazanm›flt›r. Üsküdar Belediyesinin uygulamaya ald›¤› ya da gelifltirme aflamas›nda oldu¤u ebelediyecilik projelerinde baz›lar› flunlard›r: 693
Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V I
1. Dijital Arfliv Projesi: Dijital Arfliv, ka¤›t ortamdaki arfliv dokümanlar›n›n bilgisayar ortam›na aktar›lmas›yla oluflan ve bilgiye her zaman, her yerden kolay ve h›zl› eriflim imkan› sa¤layan sistemdir. Proje, ‹mar arfliv dosyalar› öncelikli olmak üzere Belediyedeki evrak arflivini bilgisayar ortam›na tafl›may› amaçlamaktad›r. 2. Mobel Projesi: MOBEL, Üsküdar Belediyesi Kent Bilgi Sisteminde kay›tl› iflyerlerine dair bilgilerin do¤rulu¤unun ve güncelli¤inin sa¤lanmas› konusunda gelifltirilen bir projedir. Zab›ta ekiplerine sa¤lanan mobil bilgisayarlarla, Üsküdar’daki tüm ifl yerleri h›zla taranmakta ve denetlenmektedir. Proje kapsam›nda, 24.000’in üzerinde iflyeri kay›t alt›na al›nm›flt›r. Sistemde kullan›lan mobil cihazlarla kurumsal bilgi sistemi entegre olarak çal›flmaktad›r. 3. Üsküdar Belediyesi Kurumsal Portali: Üsküdar Belediyesi Kurumsal Portal›, kullan›c›lara belediye birimlerine gelmeden, çok say›da ifllemi internet üzerinden gerçeklefltirme imkan› sunmaktad›r. Kullan›c›lar, kredi kart› kullanarak vergi ödeme ifllemlerini yapmakta, öneri ve flikayet bildiriminde bulunup sonuçlar›n› takip edebilmekte, imar durumu, zemin etüdü ve sokak rayici bilgilerini sorgulayabilmektedir. E-Belediye aboneleri; yapt›klar› ödemelerin bilgi makbuzlar›n› bast›r›labilmekte, vergi beyanlar›, gayrimenkul bilgileri, tahakkuk, borç ve tahsilatlarla ilgili bilgiler, ruhsat ve adres bilgileri gibi s›kl›kla ihtiyaç duyulan bilgilere ulafl›labilmektedir. 4. GETAP Projesi (GElir Artt›rma ve TAkip Projesi): GETAP Projesi; Emlak Vergisi kaçaklar›n› tespit ederek beyan vermeyen mükelleflerimizin beyan vermesini sa¤lamak ve bu sayede vergi gelirlerinin art›r›lmas›n› ve ilçemizde gerçek bir vergi adaletini tesis etmek üzere gelifltirilmifltir. 5. Kent Bilgi Sistemi: Üsküdar Belediyesi’nde bütün birimler, ifllemlerini, kurumsal sözel ve grafik verilerin tutuldu¤u Kent Bilgi Sistemi (KBS) platformu üzerinde yürütmektedir. Co¤rafi Bilgi Sistemi (CBS) uygulamas› da KBS ile tümleflik olarak kullan›lmaktad›r. 694
Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ T E K N O L O J ‹ L E R
U Y G U L A M A L A R I N I N I fi I ⁄ I N D A A N A L ‹ Z ‹
G Ü N C E L
6. Metro Ethernet Projesi: Projede, Üsküdar Belediye Baflkanl›¤› merkez olmak üzere, ba¤l› 14 nokta aras›nda kurulu WAN (genifl alan a¤=network) altyap›s›ndaki LeasedLine (kiral›k hatlar) ba¤lant›lar iptal edilerek, yerlerine TürkTelekom’un sa¤lad›¤› yeni bir hizmet teknolojisi olan MetroEthernet ve G.SHDSL ba¤lant›lar› kurulmufltur. Türk Telekom Üsküdar santrali ile Üsküdar Belediyesi Baflkanl›¤› binas› aras›nda fiber optik kablo tesisat› kurulmufltur Bu yeni teknoloji, veri aktar›m h›z›, güvenli¤i ve iletiflim maliyeti konusunda belediyemize avantajlar sa¤lamaktad›r. Yan›s›ra, veri, ses ve görüntülerin iletimi konusunda gün geçtikçe artan bant geniflli¤i ihtiyac›na cevap vermekte ve yeni network servislerinin kullan›m› için imkan tan›maktad›r. Ayr›ca bu birimler d›fl›nda, bilgi evlerinin de içinde oldu¤u 20 noktada, ADSL internet ba¤lant›s› kullan›lmaktad›r. 7. Telefon Belediyecili¤i (Alo Belediye): Telefon Belediyecili¤i uygulamalar› için bir Sesli Yan›t Sistemi (IVR) kurularak, internet eriflim imkan› olmayan mükelleflerin sabit telefon kanal› ile vergi ödeyebilmeleri sa¤lanm›flt›r. Ücretsiz telefon hatt›n› -444 0 875- kullanarak, sesli yan›t sistemini arayanlar, 7 gün 24 saat kesintisiz olarak, belediye bilgi sisteminden, Emlak, Çevre-Temizlik, ‹lan ve Reklam vb vergi borçlar›n› ö¤renebilmekte ve isterlerse kredi kart› ile vergi ödemelerini yapabilmektedir 8. SMS ile Vergi Borcu Sorgulama: Vatandafllar›n cep telefonlar›ndan k›sa mesajla, kent bilgi sistemimizde kay›tl› muhatap numaralar›n› kullanarak, belediyeye olan vergi borçlar›n› h›zl› bir biçimde ö¤renmelerini sa¤layan servistir. 0532 750 0 875 numaral› telefona “BORC muhatapno” fleklinde gönderilen mesajlar servis taraf›ndan otomatik olarak cevaplanmaktad›r. 9. On-Line Tapu, On-Line Belediye: Tapu Kadastro Müdürlü¤ü ile Üsküdar Belediyesi bilgi sistemleri aras›nda iletiflim tesis edilmifltir. Gelifltirilen uygulama ile; • Üsküdar Belediyesi Bilgi ‹fllem, Emlak-‹stimlak, Fen ‹flleri, Planlama ve Kentsel Tasar›m, Hesap ‹flleri, ‹ktisat ve Küflat, ‹mar birimlerinden yetkili kullan›c›lar›n, tapu kay›tlar›ndaki mülkiyet verilerini sorgulayabilmesi sa¤lanm›flt›r. • Tapu müdürlü¤ü yetkili kullan›c›lar› da, Üsküdar Belediyesi kent bilgi sisteminde kay›tl› mükelleflerin emlak beyanlar›na ulaflmakta ve rayiç bedelleri ö¤renebilmektedir. Bu sayede daha önce kurumlar aras› yaz›flmalarla birkaç gün alan bu süreç, online yap›l›r hale getirilmifltir. 10. Kiosk Cihazlar›: Belediye faaliyetlerimizin tan›t›m›n› yapmak ve e-belediye hizmetlerinin yayg›nlaflt›rmak için kiosk kullan›m›na bafllanm›flt›r. Öncelikli olarak vatandafllar›n yo¤un olarak kulland›klar› iskele, kültür merkezi ve al›flverifl merkezlerine kurulum yap›lm›fl, ADSL ba¤lant›lar› ile merkeze eriflimleri sa¤lanm›flt›r. Kullan›c›lar, kiosklar›n dokunmatik ekranlar›ndaki fonksiyonlar üzerinden internet kanal› ile Üsküdar hakk›nda ihtiyaç duyulan bilgilere eriflilebilmekte ve e-belediye uygulamalar›nda online ifllemler yap›labilmektedir. 695
Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V I
11. Mahalle Revizyonlar›: Üsküdar ilçesindeki mahallelerin s›n›rlar›; yüzölçümleri, tarihi ve do¤al s›n›rlar›, yap›laflma, kentleflme süreci ve benzeri özellikleri de dikkate al›narak, ülke kaynaklar›nda tasarruf sa¤layaca¤› ve k›rtasiyecili¤i azaltaca¤› düflünülerek yeniden düzenlenmifl, 24 mahalle iptal edilerek 7 tane yeni mahalle ihdas edilmifl ve 53 olan mahalle say›s› 36 ya indirilmifltir. 12. Yeni oluflturulan sokaklara isim verilmesi ve mükerrer sokak isimlerinin de¤ifltirilmesi: Numarataj çal›flmalar› neticesinde 58 adet yeni sokak oluflturulmufl ve ilçemizdeki tüm sokaklar›n isimleri kontrol edilerek mükerrer isimli sokaklar ve ç›kmaz niteli¤i de¤iflti¤i halde isminde ç›kmaz ibaresi yer alan sokaklar tespit edilmifltir. Adres ve Numaralamaya ‹liflkin Yönetmelik gere¤i bu 218 soka¤›n ismi de¤ifltirilmifl ve yeni isimler verilmifltir. Numarataj ve isim de¤ifliklikleri ile ilgi güncellemeler Co¤rafi Bilgi Sistemi ve Kent Bilgi sistemine ifllenmifltir. 13. Tafl›nmaz Kay›tlar› ve Sicil Bilgileri: Tafl›nmaz ve Sicil Bürosu’nca, Kent Bilgi Sistemine, her y›l ortalama 10.000 tafl›nmaz kayd› ile 14.000 sicil kayd› eklenmekte ve 18.000 tafl›nmaz kayd› ile 9000 sicil kayd›nda da güncellemeler yap›lmaktad›r. Üsküdar Belediyesi e-Devlet Uygulamalar› ve Ulusal / Küresel Stratejik Hedefler Üsküdar Belediyesi Stratejik Plan› (ÜBSP) ve e-devlet uygulamalar› incelendi¤inde Üsküdar Belediyesinin stratejik yönünün ve hedeflerinin eriflim eflitli¤i, yenilikçilik, kat›l›m, liderlik, insan merkezlilik ve stratejik rekabet edebilirlilik gözden geçirilmesi ve çeflitli çal›flmalar yap›lmas› gerekti¤i gözlenmektedir. Bu anlamda ÜBSP’na olmas› önerilen stratejik yön ve hedefler sonuç ve öneriler bafll›¤› alt›nda verilmifltir. ÜBSP ile ilgili bir temel unsur ise plan›n ulusal/küresel stratejik yön ve hedeflerle olan uyumudur. Bu ba¤lamda, Üsküdar Belediyesi stratejistlerinin göz önünde bulundurmas› gereken ulusal/küresel strateji ve eylem planlar› flunlard›r: 1. Lizbon stratejisi Avrupa Konseyi Mart 2000’de Lizbon’da gerçeklefltirdi¤i toplant›da AB’yi 2010 y›l›nda dünyan›n tam istihdama eriflmifl en rekabetçi ekonomisi haline getirmeyi amaçlayan Lizbon Stratejisini ilan etmifltir. Takip eden toplant›larda gelifltirilen strateji üç temel üzerine infla edilmifltir.3 • Ekonomik Temel: Avrupa Birli¤inin rekabetçi, dinamik, bilgi tabanl› ekonomiye geçiflin altyap›s›n›n oluflturulmas›na yönelik olarak oluflturlan bu stratejini vurgusu bilgi toplumundaki de¤iflikliklere uyum sa¤lanmas› gere¤i ve araflt›rma ve gelifltirmenin desteklenmesidir. • Sosyal Temel: Avrupa Sosyal Modeli’nin modernizasyonuna yönelik olan bu temel sosyal d›fllanmayla mücadeleye ve insan kaynaklar›na yat›r›ma vurgu 696
Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ T E K N O L O J ‹ L E R
U Y G U L A M A L A R I N I N I fi I ⁄ I N D A A N A L ‹ Z ‹
G Ü N C E L
yapmaktad›r. Bilgi ekonomisine geçifl için gerekli e¤itim ve ö¤retim yat›r›mlar›n›n art›r›lmas›na yönelik politkalar› öngörmektedir. • Çevre Temeli: Ekonomik büyümenin çevreye zarar vermeden, do¤al kaynaklar› yok etmeden yap›lmas› gerekti¤ine vurgu yap›lmaktad›r. 2. i2010: “Büyüme ve ‹stihdam için Avrupa Bilgi Toplumu” Stratejisi Avrupa Birli¤i e-Avrupa 2005 Eylem Plan›n›n tamamlanmas›n›n ard›ndan 2000 y›l›nda Lizbon Stratejisinde ortaya koydu¤u politikalar› da gözden geçirerek “i2010: Büyüme ve ‹stihdam için Avrupa Bilgi Toplumu” stratejisini kabul etmifltir. i2010 stratejisinin temel politikalar› afla¤›da verilmektedir:4 • Tek Avrupa Bilgi Alan› (Single European Information Space): AB içinde bilgi toplumu ve medya hizmetlerinde aç›k ve rekabetçi tek pazar›n oluflturulmas›d›r. Teknolojik dönüflümün politika dönüflümüyle desteklenmesi için, Komisyon taraf›ndan; 2005 y›l›nda etkin bir spektrum yönetimi politikas› gelifltirilmesi, 2005 y›l› sonunda görsel-iflitsel medya hizmetlerine iliflkin kurallar›n gözden geçirilmesi, 2006 y›l›nda elektronik haberleflmeye iliflkin düzenleyici çerçevenin güncellenmesi, 2006 y›l›nda güvenli bir bilgi toplumu için strateji gelifltirilmesi ve 2006-2007 döneminde etkili ve birlikte çal›flabilir say›sal haklar yönetimine iliflkin kapsaml› bir yaklafl›m gelifltirilmesi amaçlanm›flt›r. • Yenilikçilik ve Araflt›rma Yat›r›m› (Innovation and Investment in Research): Bu strateji ile AB bilgi ve iletiflim teknolojileri araflt›rma yat›r›mlar›n›n yüzde 80 oran›nda art›r›lmas› amaçlanm›flt›r. Avrupan›n önde gelen rakipleri ile aras›ndaki fark›n kapat›lmas› suretiyle araflt›rma ve inovasyonda yüksek performans sa¤lanmas› amaçlanm›flt›r. • Kapsay›c› Avrupa bilgi toplumu (Inclusion, better public services and quality of life): Kapsay›c›, daha kaliteli kamu hizmeti sunan ve yaflam kalitesini art›ran bir bilgi toplumu hedeflenerek tüm kesimlerin bilgi toplumunun sundu¤u imkanlardan faydalanmas›n› sa¤lamaya dönük eylemlerin hayata geçirilmesi amaçlanm›flt›r. 697
Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V I
3. e-Dönüflüm Türkiye Projesi Stratejik Hedefler 2003/12 Say›l› Baflbakanl›k Genelgesi’nde belirtildi¤i üzere, e-Dönüflüm Türkiye Projesi’nin bafll›ca hedefi; vatandafllar›m›za daha kaliteli ve h›zl› kamu hizmeti sunabilmek amac›yla; kat›l›mc›, fleffaf, etkin ve basit ifl süreçlerine sahip olmay› ilke edinmifl bir devlet yap›s› oluflturacak koflullar›n haz›rlanmas›d›r.5 Bu proje ile; • Bilgi ve iletiflim teknolojileri politikalar› ve mevzuat›n›n, öncelikle Avrupa Birli¤i müktesebat› çerçevesinde gözden geçirilerek yeniden düzenlenmesi, bu konuda eEurope 27+ kapsam›nda aday ülkeler için öngörülen eylem plan›n›n Ülkemize uyarlanmas›, • Vatandafl›n, bilgi ve iletiflim teknolojileri yard›m›yla, kamusal alandaki karar alma süreçlerine kat›l›m›n› sa¤layacak mekanizmalar›n gelifltirilmesi, • Kamu idaresinin, fleffaf ve hesap verebilir hale getirilmesine katk›da bulunulmas›, • Kamu hizmetlerinin sunumunda, bilgi ve iletiflim teknolojilerinden azami ölçüde yararlan›larak iyi yönetiflim ilkelerinin hayata geçirilmesine katk›da bulunulmas›, • Bilgi ve iletiflim teknolojilerinin kullan›m›n›n yayg›nlaflt›r›lmas›, • Bilgi ve iletiflim teknolojisi alan›nda kaynak israf›n› azaltmak amac›yla, kamunun mükerrerlik arz eden veya örtüflen ilgili yat›r›m projelerinin bütünlefltirilmesi, izlenmesi, de¤erlendirilmesi ve yat›r›mc› kamu kurulufllar› aras›nda gerekli koordinasyonun sa¤lanmas›, • Sektördeki özel sektör faaliyetlerine yukar›daki ilkeler ›fl›¤›nda yol gösterilmesi, amaçlanmaktad›r. 4. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eeylem Plan› 2006-2010 Bilgi toplumu stratejinin temelini elektronik ortamda yüksek katma de¤erli hizmetlerin sunumu oluflturmakad›r. 2006-2010 y›llar› için gelifltirilen Bilgi toplumu stratejisin “Vatandafl Odakl› Hizmet Dönüflümü” bölümünde Stratejik yön “Yüksek standartlarda kamu hizmetleri” olarak belirlenmifl ve 2010 y›l› hedefleri afla¤›daki flekilde tan›mlanm›flt›r: • Vatandafllar elektronik kamu hizmetlerine, 7 gün, 24 saat ve tercih ettikleri kanaldan ulaflabileceklerdir. • 2010 y›l›nda kamu hizmetlerinin yüzde 70’i elektronik ortamlarda sunulur hale gelecek; elektronik kamu hizmetlerinin kullan›m›nda en az yüzde 80 vatandafl memnuniyetine ulafl›lacakt›r. • 2010 y›l›nda her üç kamu iflleminden biri elektronik kanallardan yap›lacakt›r. • Vatandafl ve iflletmeler elektronik kamu hizmetlerine tek noktadan, e-devlet kap›s› üzerinden ulaflabileceklerdir.6 Bu hedeflere ulaflmak için yerel yönetimlerin üstlenmesi gereken görevler; “Yerel yönetimlerce elektronik ortamda sunulan hizmetler gelifltirilecek, veri payla698
Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ T E K N O L O J ‹ L E R
U Y G U L A M A L A R I N I N I fi I ⁄ I N D A A N A L ‹ Z ‹
G Ü N C E L
fl›m› sa¤lanacak ve bunlara iliflkin esaslar belirlenecektir. Yerel hizmetlerin çevrimiçi sunumunda baflar›l› uygulamalar yayg›nlaflt›r›lacakt›r. e-Demokrasi uygulamalar›yla halk›n yönetime etkin kat›l›m› sa¤lanacakt›r. Ayr›ca, yerel yönetimlerde bilgiye dayal› performans de¤erlendirme mekanizmalar› yayg›nlaflt›r›lacakt›r”7 fleklinde tan›mlanm›flt›r. Bilgi Toplumu Eylem Plan›’nda yer alan yerel yönetimler ile ilgili eylemler flu flekilde s›rlanm›flt›r. 1. Yerel Yönetimlerde Performans Ölçümlemesi8: 2006 y›l›nda bafllamas› öngörülen bu eylemin 36 ayda tamamlanaca¤› öngörülmüfltür. • ‹LEMOD, Yerel Bilgi ve YerelNet projelerinin entegrasyonu sa¤lanacak, belediyelerin performans ölçümünü amaçlayan BEPER projesi tüm belediyeleri kapsayacak flekilde yayg›nlaflt›r›lacak ve di¤er yerel bilgi toplayan projelerle aras›nda veri paylafl›m› altyap›s› oluflturulacakt›r. • BEPER performans ölçümleme sistemlerinde gerekli gelifltirmeler yap›larak belediyelerde yasal olarak zorunlu hale getirilecek performans ölçümüne temel oluflturacakt›r. 2. Yerel Hizmetlerde e-Dönüflüm:9 2006 y›l›nda bafllamas› öngörülen bu eylemin 18 ayda tamamlanaca¤› öngörülmüfltür. • Vatandafllar›n taleplerini çevrimiçi iletmesi ve takibi ile ifllemlerini çevrimiçi gerçeklefltirmesine yönelik araçlar ve süreçler tan›mlanacak, baflar›l› uygulamalar›n yayg›nlaflt›r›lmas› sa¤lanacakt›r. • Yerel yönetimler taraf›ndan, mükelleflerin bütün yükümlülüklerinin entegre bir flekilde takip edilmesine yönelik sistemler için standartlar oluflturulacak ve yayg›nlaflt›r›lacakt›r. • Yerel yönetimlerin sundu¤u e-devlet hizmetlerinde merkezi kurumlarla ve gerekti¤inde kendi aralar›nda elektronik veri paylafl›m›n›n sa¤lanmas›na yönelik esaslar belirlenecektir. 3. Yerel e-Demokrasi Program›:10 2008 y›l›nda bafllamas› öngörülen bu eylemin 24 ayda tamamlanaca¤› öngörülmüfltür. • Belediyelerde yerel e-demokrasi uygulamalar›n›n yayg›nlaflt›r›lmas›, bu uygulamalara standart getirilmesi ve uygulama yapacak tüm belediyelerin minimum standartlar› karfl›lamas› sa¤lanacakt›r. • Yerel politika önceliklerinin vatandafla iletifliminin daha iyi yap›labilmesi için çokluortam kaynaklar› belediye ‹nternet sitelerinde yay›nlanacakt›r. • Elektronik anket ile ilgili bir fizibilite çal›flmas› yap›lacak ve belirlenecek bir il belediyesinde pilot uygulama hayata geçirilecektir. Bilgi Toplumu Eylem Plan›’nda “Yerel Yönetimler” bafll›¤› alt›nda yukar›da ifade edilen üç eylem s›ralanm›flt›r. Ancak eylem plan›n›n tamam› gözden geçirildi¤inde yerel yönetimleri ilgilendiren toplam 17 eylem oldu¤u görülmektedir.11
699
Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V I
Üsküdür Belediyesi Web Anasayfas›
Üsküdar Belediyesi E-devlet Uygulamalar›n›n Teknolojik Boyutlar› Üsküdar Belediyesi, e-devlet projelerini hayata geçirmek için kulland›¤› teknolojik altyap› aç›s›ndan incelendi¤inde “güncel teknolojileri takip eden ve teknolojik yenilenmeye yeteri kaynak ay›ran bir kurum” görünümündedir. Kurumda çeflitli konfigürasyonlarda 700’den fazla bilgisayar, 14 farkl› merkezde 20 sunucu birbirine ba¤lanm›fl durumdad›r. A¤ teknolojisi aç›s›nda da belediye güncel teknolojileri kullanmaktad›r. 14 farkl› merkezdeki bilgisayarlar 512 kbps-1mbps aras› bant genifllikleri kullanan MetroEthernet ve G.SHDSL teknolojilerini kullanan genifl alan a¤ mimarisine sahiptir. Sistem, sahadaki personelin PDA cihazlar›n›n GPRS ve/veya internet üzerinde merkeze ba¤lanmas›na imkan sa¤lamaktad›r. Üsküdar Belediyesi teknoloji altyap›s› telefon ve SMS sorgulama sistemleri ile kiosk cihazlar› ile de eriflim çeflitlili¤i sunmaktad›r. Sistem üzerinde çal›flan çeflitli web uygulamalar›, ERP yaz›l›mlar› ve co¤rafi bilgi sistemleri mevcuttur. Ancak gerek kurum içerisinde kullan›lan sistemlerin birbirleri ile gerekse kurum d›fl› sistemler ile entegrasyonu konusunda yap›lmas› gerekenlerin de varl›¤›n›n alt› çizilmelidir. Sonuçlar ve Öneriler 1. Üsküdar Belediyesi birçok alanda öncü projelere imza atm›fl ve sektöründe liderlik eden bir kurumdur. Bu durum Üsküdar’a bir marka de¤eri kazand›rmakta ve stratejik rekabet avantaj› sa¤lamaktad›r. Marka de¤erinin ve stratejik avantaj›n korunmas› büyük ölçüde belediyenin yönetim vizyonuna ve biliflim teknolojilerine yapaca¤› yat›r›mlara ba¤l›d›r. 700
Ü S K Ü D A R B E L E D ‹ Y E S ‹ T E K N O L O J ‹ L E R
U Y G U L A M A L A R I N I N I fi I ⁄ I N D A A N A L ‹ Z ‹
G Ü N C E L
2. Her ne kadar Üsküdar Belediyesi’nin teknoloji altyap›s› rutin ifllerin ve temel e-devlet uygulamalar›n›n gerçeklefltirilmesi için yeterli gözükse de gelecekte kuruma stratejik rekabet avantaj› sa¤layacak nitelikte de¤ildir. 3. Dünyada geliflen teknolojik e¤ilimler daha yak›ndan takip edilmeli ve uzaktan alg›lama sistemleri (remote sensing systems), küresel konumland›rma sistemleri (GPS), 3D modelleme, veri madencili¤i (data mining), kurumsal bilgi yönetimi sistemleri (enterprise information systems), dijital/mobil imza sistemleri ve s›f›r yönetim biliflim altyap›s› (zero-management IT infrustructure) gibi sistemlerin kuruma uyarlanabilirli¤i araflt›r›lmal›d›r. 4. Kurumsal bilgi sistemlerinin ulusal ve uluslar aras› standartlara uygunlu¤u sa¤lanmal› ve özellikle ISO/TSE 15489 Belge Yönetimi, TSE 13289 Elektronik Belge Yönetimi, ISO/TSE 27001 Bilgi Güvenli¤i Yönetim Sistemi ile Baflbakanl›k taraf›ndan yay›nlanan bilgi toplumu, e-devlet ve kurumsal bilgi yönetimi ile ilgili genelgeler takip edilmeli ve gere¤i yap›lmal›d›r. 5. Belediyenin elektronik ortamda sundu¤u hizmetlerden herkesin eflit bir flekilde faydalanabilmesi ve engelli vatandafllar da dahil olmak üzere toplumun tüm katmanlar›na eflit hizmet götürülebilmesi için gerekli çal›flmalar›n yap›lmas› gerekmektedir. Bu ba¤lamda Üsküdar Belediyesi elektronik ortamda sundu¤u hizmetlerin verimlili¤ini ve performans›n› daha etkin bir flekilde ölçmelidir. 6. Belediye, de¤iflen tüketici e¤ilimlerini yak›ndan takip etmeli ve kullan›c› ihtiyaçlar›n› önceleyen yenilikçi sistemler tasarlamal›d›r. Hizmetin oda¤›na insan› yerlefltiren projelere öncelik verilmelidir. 7. Belediye, e-devlet projelerini kat›l›mc› demokrasinin bir arac› halile getirmek için de¤erlendirmelidir. Hizmet verilen toplumun yönetime daha etkin kat›l›m› belediye yönetimini daha da güçlendirecektir. 8. Üsküdar Belediyesinin e-devlet vizyonu, vatandafllar›n dijital demokrasiden maksimum fayday› sa¤layabilece¤i uygun teknolojilerin kullan›ld›¤›, tüm yerel ihtiyaçlar›n “tek bir pencereden” sa¤lanabildi¤i, fleffaf, hesap verebilir, adil ve kat›l›mc› bir kuruma dönüflümü mümkün k›lacak flekilde gelifltirilmelidir. 9. Kurumsal s›n›rlar, hizmet verilen vatandafllar, kurumun ürün, hizmet ve bilgi al›fl-veriflinde bulundu¤u kifli ve kurumlar da göz önünde bulundurularak yeniden tan›mlanmal›d›r. Kurum bilgi sistemlerinin, kurumsal paydafllar›n›n bilgi sistemleri ile uyum içerisinde ve mümkün ölçüde entegre bir flekilde çal›flmas› sa¤lanmal›d›r. 10. 10 y›l sonraki dünya teknoloji kullan›m› aç›s›ndan bugünkünden çok farkl› olacakt›r. Önümüzdeki on y›l içerisinde herkesin bilgisayar ve iletiflim teknolojilerini daha çok kullanaca¤› ve bilgisayar okur-yazarl›¤›n›n %100’e ulaflabilece¤i düflünülmelidir. Bu noktadan hareketle belediye s›n›rlar› içerisinde bilgisayar kullan›m›n› yayg›nlaflt›r›c› projeler gelifltirilmelidir. 11. Stratejik hedefler tan›mlan›rken küresel ölçekteki hedefler referans al›nmal›d›r. 12. Dönüflüm yönetilmesi gereken bir olgudur. Teknolojik dönüflümü baflar›l› k›lacak stratejik ve kültürel dönüflümdür. Belediye kendi çal›flanlar› baflta olmak 701
Ü S K Ü D A R
S E M P O Z Y U M U
V I
üzere tüm Üsküdarl›lar›n bilgi teknolojilerini rahat, sorumlu ve etik bir flekilde kullan›m›n› sa¤layacak kültürel dönüflüm projelerine öncelik vermelidir. 13. Dönüflüm maliyeti kabul edilebilir ölçülerde olmal›d›r. Kurumsal kaynaklar etkin ve verimli bir flekilde kullan›lmal›d›r. Üsküdarl›lar kendilerine sunulan hizmetleri mümkün oldu¤unca ucuza temin edebilmelidir. 14. E-devlet uygulamalar›, prosedürel ihtiyaçlardan ziyade kullan›c› ihtiyaçlar›n› ön plana ç›karan bir yaklafl›mla ele al›nmal›d›r. Elektronik ortamda hizmet üretmenin kurumsal ifl süreçlerine olan etkisi iyi analiz edilmeli ve ifl süreçleri kullan›c› ihtiyaçlar› göz önüne al›narak yeniden tan›mlanmal›d›r. KAYNAKLAR DPT (2006). Bilgi Toplumu Stratejisi (2006-2010). DPT (2006). Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plan› (2006-2010). European Commission (2007). The User Challenge Benchmarking The Supply of Online Public Services. European Commission Directorate General for Information Society and Media. OECD. ‘E-government for Better Government’. 2005. The Economist (2008). E-readiness Rankings 2008: Maintaining Momentum, A White Paper from the Economist Intelligence Unit, 2008. TÜS‹AD ve TBV (2007). eDevlet Yolunda eBelediye K›yaslama Çal›flmas›. UN E-Government Survey 2008: From E-Government to Connected Governance. New York: United Nations, Department of Economic and Social Affairs Division for Public Administration and Development Management, 2008 Üsküdar Belediyesi Stratejik Plan› 2007 – 2008 – 2009 Y›llar›. WEST, Darrell M. (2007). Global E-Government, Brown University, Providence, Rhode Island. WEST, Darrell M. (2008) Improving Technology Utilization in Electronic Government around the World: The Brookings Institution. http://www.brookings.edu/~/media/Files /rc/reports/2008/0817_egovernment_west/0817_egovernment_west.pdf WEF (2008). World Economic Forum. http://www.weforum.org/pdf/gitr/2008/ Rankings. pdf
D‹PNOTLAR 1
European eGovernment Awards 2007. Good Practice Label. http://www.epractice.eu/cases/2164
2
European Public Sector Awards 2007. http://www.epsa-projects.eu/index.php/E-Transformation_of_Uskudar_Municipality_(eTUM) 3
http://www.bilgitoplumu.gov.tr/eAvrupa/eulizbon.html
4
http://www.bilgitoplumu.gov.tr/eAvrupa/euindex_11.html
5
http://www.bilgitoplumu.gov.tr/edtr.asp
6
Bilgi toplumu stratejisi, 2006, s. 29
7
(Bilgi toplumu stratejisi, 2006, s. 33)
8
Eylem No 65
9
Eylem No 66
10 11
Eylem No 67
Yerel yönetimleri ilgilendiren eylemler: 2, 7, 15, 19, 28, 29, 48, 49, 54, 59, 61, 62, 65, 66, 67, 68, 75 numaral› eylemlerdir.
702