Band›rmal›zâde Tekkesi ve Tasavvuf Tarihimizdeki Yeri A H M E T
T E M ‹ Z
Araflt›rmac› - Yazar
Azîz Mahmud Hüdâyî Hazretlerine nispet edilen Celvetîli¤in dört kolu oldu¤u herkesçe malum olup biz tebli¤imizin birinci bölümünde bu dört koldan biri olan Haflimiye kolunu ve buna ba¤l› olarak Band›rmal›zade Tekkesinin tasavvuf tarihimizdeki yerini ve önemini; ikinci bölümde ise Band›rmal›zade Ahmed Münib Efendi’nin Mir’ât-› Turuk adl› eserini inceleyece¤iz. Band›rmal›zade Tekkesi-Mescidi (‹nadiye Tekkesi Mescidi) : Band›rmal›zade Tekkesi, Üsküdar’›n ‹nadiye semtinde, eski ad› Menzilhane Yokuflu olan Gündo¤umu Caddesi ile ‹nadiye Mezarl›k Soka¤›n›n birleflti¤i yerde ve soka¤›n sol köflesindedir. Tekke 1145/1732 y›l›nda Celvetîye fleyhlerinden Seyyid Yusuf Nizameddin Efendi ad›na daha önce evinin bulundu¤u yerde Sadrazam Hekimo¤lu Ali Pafla taraf›ndan yapt›r›lm›flt›r. 1755’de Seyyid Yusuf Nizamettin Efendi’nin o¤lu Haflim Baba’n›n meflihat›na rastlayan dönemde Celvetîye muhiblerinden Sadaret Kaymakam› fiehla Ahmed Pafla taraf›ndan yeni bafltan infla edilen dergah son olarak Firari Hasan Paflazade Abdullah Pafla taraf›ndan tamir ettirilmifltir.1925 y›l›nda tamire muhtaç olan tekke zamanla harap olmufl, kadro d›fl› b›rak›lan cami-tevhidhane 1930 da çökmüfltür.1 K›rklar Türbesi diye de an›lan Haflim Baba’n›n kabrinin de bulundu¤u türbe harab olunca kabir, yolun köflesine nakledimifl ve bir flebeke ile çevrilmifltir. Babas› Seyyid Yusuf Nizamettin Efendi ile türbedeki di¤er mezarlar Çiçekçi Camii haziresine nakledilmifltir. Uzun süre bofl duran arsan›n bulundu¤u yere 2000’li y›llar›n bafl›nda üç bloktan oluflan Geylani sitesi yap›lm›flt›r. Sitenin bir köflesinde bulunan Haflim Babaya ait kabre, üzerine teslim tafl› resmedilmifl, sonradan yaz›lm›fl bir kitabe konmufltur. 369
.
Band›rmazâde Tekkesi
Tekke’nin fieyhleri: 1-Band›rmal› fieyh Yusuf Nizamettin Efendi (v.1166/1752) Celvetîli¤e mensup Band›rmal› fieyh Hamid Efendi’nin (v.1139/1726) o¤ludur. Babas›ndan ve Azîz Mahmud Hüdai asitanesi fleyhi Erzincanl› Mustafa Efendi’den Celvetî usulu sülukunu tamamlayarak hilafetini alm›flt›r. ‹lim ve irfan› sayesinde Üsküdar’›n sevilen ve say›lan bir fleyhi olan Yusuf Nizamettin Efendi, irflad görevini 20 y›l bu tekkede Celvetî meflihat›na uygun flekilde yürütmüfl 1165/ 1752 de vefat etmifltir.2 F›nd›kl›l› ‹smet Efendi, herhangi bir kaynak göstermeden, Band›rmal› ailesinin Ca’fer-i Sad›k neslinden oldu¤unu belirtir. Ayn› aileden Band›rmal›zade Ahmed Münib Efendi de cedlerinin ‹mam Musa Kaz›m soyundan geldi¤ini belirtir3 Yusuf Nizamettin Efendi, o¤ullar› küçük Hamid Efendi ve Haflim Baba ile Dolayobal› fieyh Veliyüddin Efendiyi yetifltirmifltir Yusuf Nizamettin Efendi’nin büyük o¤lu Küçük Hamid Efendi (v.1172/1758) babas›n›n yan›nda Celvetî sülukünü tamamlad›ktan sonra ‹slami ilimler konusundaki bilgisini gelifltirmek amac›yla Suriye, M›s›r ve Hicaz’a gitmifl ve bu seyahatleri s›ras›nda Kadiriyye, fiazeliyye ve Nakflibendiyye tarikatlerinden icazet alm›flt›r. Babas› hayatta oldu¤undan F›st›ka¤ac›’ndaki Selami Ali Tekkesi’nde fleyhlik görevini üstlenmifltir. Bursal› Mehmed Tahir Efendi’nin verdi¤i bilgiye göre 20 civar›nda eseri mevcuttur.4 Eserlerinden baz›lar›: 1-Tarifat-u ilmü Usul-i Hadis 6-Nahiv 2-Tarifat-u Akaid 7-Tarif 3-Usulü’l-F›k›h 8-Mant›k ve Mizan 4-Feraiz 9-Aruz ve Kavafi 5-Adab 370
.
Babas› fieyh Yusuf Nizmettin Efendi vefat etti¤inde üzerinde fleyhlik vazifesi bulundu¤undan yerine kardefli Haflim Baba postniflin olmufltur.5 2-Hâflim Baba (v.1197/1782) Haflim Baba olarak tan›nan Mustafa Haflim Efendi 1130/1718 de do¤mufltur. Mustafa Haflim Efendi Celvetî adap ve erkan›n› babas›ndan ö¤renmifltir. Mustafa Haflim Efendi, Band›rmal›zade Tekkesi’nde babas›ndan sonra ikinci postniflin olarak bafllad›¤› irflad görevini otuz y›ldan fazla sürdürmüfltür Üsküdar’da Celvetîyeden Band›rma Dergah› fleyhi olmakla beraber M›s›r-Kasrü’l-Ayn’daki Kaygusuz Abdal Bektafli Tekkesi fleyhi Hasan Baba’ya intisab ederek, teberrüken Bektafli icazeti alm›flt›r. Bu durumu gizledi¤i ve her soruldu¤unda inkâr etti¤i kaydedilmektedir. Söylentiye göre, inatla Bektafli oldu¤unu reddetmesi, dergah›n ‹nadiye Tekkesi ismini almas›na vesile olmufl, zamanla bu isim bütün bir semt için kullan›lm›flt›r. Bir ara Hac› Bektafl’daki Bektafli asitanesine gitmifl dört y›l orada ikamet ederek Dimetokal› Seyit Kara Ali Baba’n›n postniflinli¤i zaman›nda bir müddet “dedebabal›k” yapm›flt›r. Haflim Baba, Celvetî fleyhi olmakla beraber Melamili¤e de meyletti¤i nakledilmektedir. Haflim Baba, bât›ni e¤ilimlerinden dolay› Celvetîlerin yo¤un elefltirilerine maruz kalm›flt›r. Hatta Celvetî asitanesi fleyhlerince d›fllanm›flt›r. Bu nedenle vefat›ndan sonra mensuplar› taraf›ndan kendisine “Haflimilik” adl› bir tarikat nispet edilmifltir. Band›rmal›zade Tekkesi de bu tarikat›n asitanesi olarak gösterilmifltir. 1826’da Yeniçeri oca¤›yla birlikte Bektafli Tekkeleri kapat›l›rken Band›rmal›zade Tekkesi’nin kapat›lmamas›, Haflim Baba mensuplar›n›n resmen “Celvetî” olarak kabul edildi¤ini gösterir.6 Di¤er taraftan Celvetîlikten ba¤›ms›z bir kol olarak de¤erlendiren ve bu görüflü ilk defa ortaya koyan Haflim Baba’n›n torunu Band›rmal›zâde Ahmet Münip Efendi’dir.7 Haflim Baba’n›n Bektaflili¤i zaman zaman di¤er baz› tarikat mensuplar›nda da rastland›¤› gibi, tamamen teberrük olarak verilmifl bir icazetnamedir. Baz› fliir ve akidelerinde meflreben Bektaflilikle ilgisi oldu¤u görülse de, bu onun izafi taraf›n› teflkil etmektedir. Varidat adl› eserinde verdi¤i bilgilerden Haflim Baba’n›n seyr u sülukta Celvetî usulünü benimsedi¤i anlafl›lmaktad›r. Haflim Baba ve kurdu¤u kolun as›l Celvetîler taraf›ndan Celvetî adab›na ters düflen meflrebinden dolay› kabul görmedi¤ini ifade etmifltik. Nitekim vefat etti¤i zaman cenaze namaz›n› k›lmak için Hüdâyî asitanesine götürülmüfl, asitane fleyhi Büyük Rûflen Efendi dergah›n hiçbir kap›s›n› açt›rmayarak cenazeyi içeri ald›rmam›fl, bunun üzerine cenaze namaz› dergah›n alt taraf›ndaki Ehl-i Cennet Mehmed Efendi türbesinin önünde k›l›nm›fl ve Band›rmal›zade Tekkesi’nin türbesine defnedilmifltir.8
371
.
Haflim Baba’n›n kütüphanelerde kay›tl› eserlerinden bir k›sm› flunlard›r: 1. Vâridat 13.Hazerat-› Hams Risalesi 2. Divan 14.Anka-y› Maflr›k 3. Makalat 16.‹nsan-› Kâmil Risalesi 4. Lisânül Gayb 17.Kadem-i Rütbei Hatm-i Velâyet Risalesi 5. Neflet-i Adem 18.Meslekül Mukarrabin Risalesi 6. Teyidat 19.Rüya ve Tekeyyufat›n› Mübeyyin Risale 7. Devre-i Ferfliyye 20.S›rr› Tevlid Risalesi 8. Devre-i Arfliyye 9. Kaside-i Mutasavvifane 10. Mecmua-i Efl’ar 11. Zubdetü’l Hakay›k 12. Risale-i Aflk Divan›nda yer alan müfredlerinden örnekler verelim: Arife ef’al tevhid, zikr-i Hû’dur her nefes Seyre gelmifl ifl bu mülki cism ü ana kafes Bilen Hak’dur gören Hak’dur bu söz hak E¤er bilsen kabul ider seni Hak Yiyenler zehr-i aflk› yar elinden Yimezler sükkeri a¤yar elinden Cemalün flem’ine pervane-vefl yanmak diler gönlüm Visalün zevkine cana irüp kanmak diler gönlüm9 Netice itibariyle Celvetîye tarikat›n›n, “Haflimiye” kolunun müessisi Haflim Baba, çeflitli tasavvufi düflünceleri kendi flahsiyetinde birlefltirmesi sebebiyle önemli bir mutasavv›f flairdir
3. Seyyid Mehmet Galib Efendi (v.1247/1831) Celvetîli¤in tarihinde önemli rol oynayan bir kiflidir. 1826’da Bektaflili¤in yeniçeri oca¤›yla birlikte kald›r›lmas› için 2. Mahmud’un saraya davet etti¤i fleyhler aras›nda bulunan Mehmet Galip Efendi, hem yetifltirdi¤i halifeleri, hem de kendi ailesine mensup fleyhler arac›l›¤›yla son dönem ‹stanbul Celvetîli¤i üzerinde derin izler b›rakm›flt›r.
4. Abdurrahim Selamet Efendi (1266/1849) Seyyid Mehmet Galip Efendi’nin o¤ludur. Hayat› hakk›nda elimizde fazla bilgi mevcut de¤ildir.
5. fieyh Fahrettin Efendi (1311/1893) Fahrettin Efendi döneminde tekkede derviflanla birlikte on iki kiflinin oldu¤u rivâyet edilmektedir. 372
.
6. Mehmet Galip Efendi (v.1330/ 1912) 7. Yusuf Fahir Baba (Ataer) (d.1891/v.1967) Celvetî-Haflimili¤in yan› s›ra Bektaflili¤e de intisab› olan Yusuf Fahir Baba Band›rmal›zade Tekkesi’nin son fleyhidir. Son devir tekke edebiyat›n›n tan›nm›fl isimlerinden biri olan Yusuf Fahir Ataer’in naat, kaside, nefes türlerinde kaleme al›¤› manzumeleri bestelenmifltir. Ayr›ca tasavvufa ait bir tak›m risale ve makaleleri de bulunmaktad›r. Vefat›nda Band›rmal›zade Tekkesi’nin karfl›s›na defnedilmifltir.10 Band›rmal›zade Tekkesi ve Dönem Üzerindeki Etkisi Her ne kadar Azîz Mahmud Hüdâyî asitanesi taraf›ndan kabul görmemifl olsa da, Haflimilik, 18.yy. ortalar›ndan itibaren Celvetîli¤in Selami, Fenayi flubelerine ait tekkelere postniflin göndermifltir. Mustafa Haflim Efendi’nin büyük kardefli Hamit Efendi ve o¤lu Kemal Efendi, F›st›ka¤ac› Selami Tekkesi meflihat›nda bulunmufllar ard›ndan halifesi Mehmet Raflit Efendi, Selams›z’daki Selami Tekkesi postniflini olarak bu tekkeyi 19.yy. bafllar›nda Band›rmal› Tekkesi meflihat›na ba¤lam›flt›r. Mehmet Raflit Efendi ailesine mensup fleyhlerden Seyyid Abdullah Efendi ile Ahmed Muhtar Efendi bu tekkedeki Haflimi meflihat› temsilcileridir. Mehmet Galip Efendi’nin halifelerinden Mehmet Efendi (ö.1845) Üsküdar Pazarbafl›’ndaki Fenayi Tekkesi fleyhli¤ine atanarak buradaki Fenayi meflihat›na son vermifltir. Tekkenin son postniflini fiakir Efendi’dir. Haflimili¤in kendine ba¤lad›¤› bir di¤er Celvetî merkezi de Üsküdar’daki ‹skender Baba Tekkesidir. Kaymakç›zade Mehmet Efendi (ö.1773) taraf›ndan kurulan bu tekke Mehmet Galip Efendi’nin halifesi Mehmet fiakir Efendi taraf›ndan Haflimili¤e ba¤lanm›flt›r. Mehmet fierefettin Efendi, Ahmed Safi Efendi ve Band›rmal› Tekkesi Postniflini Küçük Mehmet Galip Efendi (ö.1911) burada meflihatta bulunmufllard›r. Band›rmal›zade Ahmed Münib Efendi: Abdülbaki Efendi Tekkesi’nin Hoca Tahsin Efendi’den sonra postniflinli¤ini yapm›flt›r. Ayn› zamanda Band›rmal›zade tekkesin son fleyhi olan Yusuf Fahir Ataer’in babas›d›r. Ahmed Münib Efendi’nin ‹stanbul Tekkelerinin ayin günlerine göre tasnif edilmifl bir dökümünü içeren 1307/1889 tarihli Mecmua-i Tekaya adl› bir eseri vard›r. Bundan baflka Tarifü’l Hitan ve biraz sonra hakk›nda detayl› bilgi verece¤imiz Mir’ât-› Turuk adl› iki eseri daha vard›r. Mir’ât-› Turuk’un Tahlili 1306 y›l›nda bas›lan eser bir önsözle bafllar ve afla¤›da s›ralayaca¤›m›z tarikatlar›n silsilesi, usulü ve benzeri konular hakk›nda bilgi verir. Tarikat-› Kadiriyye: Abdülkadir Geylani’nin ismi, künyesi, lakab› gibi konulardan bahseder. Silsilesini verirken, Abdülkadir Geylani’ de durur ve flunlar› söy373
.
ler:”Aflk” lafz›n›n hesab›nca 470 tarihinde dünyaya gelmifltir ve “Kemal-i aflk” terkibine müsavi olan 561 senesinde dünyadan göçmüfltür.11 Tarikat-› R›faiye: Ahmed R›fai’nin silsilesini verir. Do¤um yeri gibi konulardan bahseder. Daha sonra baz› kerametlerine yer verir.12 Tarikat-› Medyeniyye: Ebu Medyen’den bahseder. Silsilesini verir. Ebu Medyen elMa¤ribi’nin, Tevhid ve tevekkül’de muflayih-i sufiyye’nin imam› oldu¤unu söyler13. Tarikat-› Kübreviyye: Ahmed Necmeddin Kübrevi’den,tarikat silsilesinden ve flubelerinden bahseder.14 Tarikat-› Sühreverdiyye: Ömer fiehabettin Sühreverdi’nin Hz. Ebubekir’in soyundan geldi¤ini söyler. Tarikat silsilesini verir ve flu flubelerini zikreder: Bedriye, Zeyniyye, Bahaiyye, Kemaliyye ve Necibiyye.15 Tarikat-› Ekberiyye: Muhyiddin el-Arabi’nin ismini ve künyesini verir. ‹bn-i Arabi’nin fleyh Cemaleddin Yunus b. Yahya el Abbas vas›tas›yla silsilesinin Abdülkadir Geylani’ye ulaflt›¤›n› ifade eder. fieyh Takiyuddin Camii vas›tas›yla ile Hz. H›z›r’a silsilesi ulafl›r. Eserlerinden bahseder.16 Tarikat-› fiazeliyye: Seyyid Ali fiazeli’nin tarikat silsilesini sayar. fiazeliye’nin flubelerini s›ralar.17 Tarikat-› Mevleviyye: Hz. Mevlana’n›n soy silsilesini Hz. Ebubekir’e kadar ulaflt›r›r. Devam›nda tarikat silsilesini verir. Eserlerinden bahseder. Mevlana hakk›nda flunlar› der: Meydanda “Mesnevi” gibi bir eser varken medh ü senalar›na ihtiyaç düflmez. Son bölümde Hz. Mevlana ‘n›n müridlerine vefat›ndan az önce yapm›fl oldu¤u vasiyete yer verir.18 Tarikat-› Bedeviyye: Seyyid Ahmed Bedevi’nin tarikat silsilesi ve hayat›yla ilgili k›sa malumat verir. Daha sonra flubelerini zikreder.19 Tarikat-› Dussukiye: ‹brahim Dussuki’nin fleyhlerinden bahseder. ‹brahim Dussuki’nin hayat› hakk›nda k›saca malumat verir. fiernubiyye ne Afluriyye flubelerinden bahseder. ‹brahim Dussuki’nin flu sözlerine yer verir: Müteflerri ve nazîf ve afif olmayanlar evlad›m dahi olsa benden de¤ildir.(fleriata s›ms›k› ba¤l›, iffetli ve temiz olmayan)20 Tarikat-› Sa’diyye: Sadeddin Cibavi’nin silsilesini sayar. Ta¤libiyye, Vefaiyye, Selamiyye ve Aciziyye flubelerinden bahseder.21 Tarikat-› Bektafliyye: Hac› Bektafl Veli’nin silsilesinden ve hayat›ndan bahseder. Hac› Bektafl’›n “Bektafliyye” lafz›n›n vefat›na tarih oldu¤unu ifade eder.22 Tarikat-› Nakflibendiyye: Muhammed Bahaddin Nakflibendi hazretlerinin tarikat silsilesinden bahseder. Nakflibendiyye’nin özelliklerinden söz eder. Nakflibendiyyenin flubelerini; Ahrariyye, Naciyye, Kasaniyye, Müceddidiyye, Muradiyye, Mazhariyye, Melamiyye-i Nuriyye, Camiyye ve Halidiyye olarak zikreder. 23 Tarikat-› Halvetiyye: Ömer’ül Halveti’nin tarikat silsilesini sayar Halvetiye’nin ikinci piri olarak Seyyid Yahya fiirvani’yi zikreder. fieyyid Yahya fiirvani vas›tas›yla Halvetili¤in yay›ld›¤›n› söyler.24 374
.
Band›rmazâde Tekkesi’nin iç görünümü
Tarikat-› Bayramiye: Hac› Bayram-› Veli taraf›ndan kuruldu¤unu söyler. Hac› Bayram Veli’nin silsilesini sayar Melamiyye, Hamzaviyye, fiemsiyye, Tennu›riyye, Himmetiyye, ‹seviyye ve Celvetiyye’nin, Bayramiyye’nin flubeleri oldu¤unu zikreder.25 Tarikat-› Zeyniyye: Muhammed Zeynuddin-i Hâfî Hazretlerinin tarikat silsilesini verirken Envar-› Sühreverdiyye ve Esrar› Rifaiyye’yi birlefltiren kifli olarak belirtir.26 Tarikat-› Rufleniyye: Dede Ömer Ruflenî hak›nda bilgi verir.27 Tarikat-› Ahmediyye: Ahmed fiemsettin Marmaravi Yi¤itbafl› silsilesini verir ve kollar›ndan bahseder. Ahmediyye flubesinin Halvetiler aras›nda ortak olarak an›ld›¤›n› söyler.28 Tarikat-› Sümbüliyye: Yusuf Sümbül Sinan’›n tarikat silsilesi ve hayat› hakk›nda bilgi verir. Tekkenin Üveys Efendi ve baz› postniflinlerinden bahseder. Üveys Efendinin bir rivâyete göre 70.000 den fazla müridi oldu¤unu ifade eder.29 Tarikat-› Gülfleniyye: ‹brahim Gülflen Efendi hakk›nda bilgi verir. Tarikat silsilesini sayar. Sezaiyye ve Haletiyeyi-Gülfleniyyenin flubeleri olarak zikreder.30 Tarikat-› Sinaniyye: ‹brahim Ümmü Sinan’›n tarikat silsilesini verir. Seyyid Seyfullah Efendi ile Hüsamettin Uflflaki Efendiyi, Ümmü Sinan’›n en meflhur halifeleri olarak zikreder. Do¤um yeri hakk›nda bilgi yoktur.31 Tarikat-› fiabaniyye: fiaban-› Veli Hazretlerinin silsilesini verir ve Karabafliyye, Nasuhiyye, Çerkefliyye, Bekriyye flubelerinden bahseder.32 Tarikat-› Uflflakiyye: Hasan Hüsamettin Uflflaki Hazretleri’nin silsilesinden bahsederken Uflflaki Hazretlerinin mürflidi olarak Seyyid Ahmed Semerkandi’yi gösterir.(Burada bir çeliflki vard›r, çünkü ayn› zat Tarikat-› Sinaniyye hakk›nda bilgi verirken Ümmü Sinan’›n halifesi olarak ifade edilmifltir)33 fiubelerini sayar: Nasuhiyye, Cahidiyye, Cemaliyye, Selahiyye 375
.
Tarikat-i Celvetiyye: Azîz Mahmud Hüdâyî’nin, Cüneyd-i Ba¤dadi neslinden oldu¤unu ifade etmektedir. Selamiyye, Hakkiyye, Fenaiyye ve Haflimiyye’yi Celvetiyye’nin flubeleri olarak zikreder. Celvetiyye tarikat›n›n ortaya ç›k›fl› alt›nda flu ilginç ifadelere yer verir: “Tarikat-i Celvetiyye’nin zuhuru fieyh Üftade Hazretlerinden zann olunur. Halbuki, ‹brahim Zahid Gilani mebde-i Celvetîyan’d›r. Zira, usul-i esma üzerine süluk yoktu. Sonra an›n eyyam›nda esmadan usul olan seb’a ve isna afleri intihab edip, an›n üzerine tedricle ihsar ettiler. Ve halvet ç›kard›lar. Ve ha-i mu’ceme ile celvete irdiler. Cim ile iflte bu müfiden Zahid müflarun ileyh halvetin nokta-i fevkaniyyesi taht›na tenzil edip, celvet eyledi. Cim ile nisbet-i celvetiyye ibtida andan kal›p - Reisu’t-Tâife-i Celvetiyye- oldu. Yani, Celvetiyye’nin kamer-i envere nisbeti fieyh Zahid Gilani zaman›nda mertebe-i hilalde oldu¤u halde fieyh Mehmed Üftade vaktinde terbi’-i evvelde ve Hazret-i Hüdâyî asr›nda bedr-i kâmil gibi münceli ve Ruflen oldu”.34 Hâflimiyye: Kurucusu Seyyid Mustafa Haflim Efendi’nin ‹mam Musa Kaz›m’›n 32’nci evlad› oldu¤unu ifade eder. Babas›n›n erkek çocuklar› olmas›na ra¤men bir gün Resullullah Efendimizi rüyas›nda görür. Resulullah Efendimiz bir erkek çocu¤u olaca¤›n› isminin de Mustafa Haflim olaca¤›n› müjdeler. Mustafa Haflim Baba dünyaya gelince babas› da Mustafa Haflim ismini verir.35 Tarikat-› M›sriyye: Niyazi M›srî’nin tarikat silsilesini verir. Mükemmel bir Divan-› ‹lahiyat› oldu¤unu söyler.36 Tarikat-› Cerrâhiyye: Hazret-i Pir Nureddin Cerrahi’nin silsilesi ve hayat› hakk›nda bilgi verir.37 Tarikat-› Bekriyye: Seyyid Mustafa Bekir hakk›nda bilgi sunarken silsilesini verir, flu flubelerden bahseder. H›fniyye, Semaniyye, Durduriyye, Ezheriyye, Ticaniyye, Sadiyye, Kemaliye flubelerinden bahseder. Bu flubeler daha ziyade M›s›r’da yayg›nd›r.38 Tarikat-› Haliddiyye: Halid Ziyaeddin Efendi silsilesini verir, bu zat›n zülcenaheyn oldu¤undan bahseder.39 Miratüt-Turuk’un kaynaklar›: 1- Nefahâtü’l-Üns 2- fiakaik-i Numaniyye 3- Zeyl-i fiakaik-i Numaniyye 4- ‹laveli Esmarü’t-Tevarih 5- Burhânu’l-Müeyyed Tercümesi 6- Lugat-› Tarihiye 7- ‹bn-i Hallikan 8- Mir’at-› Medeniyye 9- Menak›b-› Evliya-i M›s›r 10- Silsile-i Celvetiyye 11- Semeratü’l-Fuad 376
.
D‹PNOTLAR 1 Yüzy›llar Boyunca Üsküdar, s. 120; ‹skender Pala, Haflim Efendi Tekkesi Necdet Sakao¤lu, Band›rmal›zade Tekkesi; D‹A, II, 54 2 Yüzy›llar Boyunca Üsküdar; s. 121 3 Band›rmal›zade Ahmet Münif, Mir’âtü’t-turuk, s. 45 4 M. Taha Tanman-H. Kâmil Yilmaz, “Band›rmal›zade Tekkesi” md., D‹A, c. 5, s. 54-55; Yüzy›lar Boyunca Üsküdar s. 121. 5 D‹A, c. 5, s. 55 6 Hür Mahmut Yücer , Osmanl› Toplumunda Tasvvuf (18. yüzy›l) ‹stanbul, s. 487 7 Band›rmal›zade Ahmed Münif Efendi , Mir’at-› Turuk s. 43-47 8 Azmi Bilgin ,Haflim Baba, Allah Dostlar› c. 8 s. 418-419 Yüzy›llar Boyunca Üsküdar, s. 121 9 Azmi Bilgin , Haflim Baba, Allah Dostlar›, c. 8 s. 418-419 10 Yüzy›llar Boyunca Üsküdar, s. 121; Hür Mahmut Yücer, Osmanl› Toplumunda Tasavvuf (18. yüzy›l), ‹stanbul, s. 488-490 11 Band›rmal›zade Ahmed Münif, Mir’at-› Turuk, Dersaadet 1306, s. 5-6 12 a. mlf, a.g.e., s. 7-10 13 A. mlf, a.g.e. ,s. 10-11 14 A. mlf , a.g.e. ,s. 11-12 15 A. mlf , a.g.e. ,s. 12-13 16 Band›rmal›zade Ahmed Münif , Mir’ât-› Turuk, Dersaadet 1306, s. 13-14 17 A. mlf, a.g.e., s. 16-17 18 A. mlf, a.g.e., s. 17-19 19 A. mlf, a.g.e., s. 20-21 20 A. mlf, a.g.e., s21 21 A. mlf, a.g.e., s. 21-22 22 A. mlf, a.g.e., s. 22-24 23 A. mlf, a.g.e., s. 24-26 24 A. mlf, a.g.e., s. 26-27 25 Band›rmal›zade Ahmed Münif, Mir’at-› Turuk, Dersaadet 1306, s. 27-28 26 A. mlf a.g.e., s. 29 27 A. mlf a.g.e., s. 30-31 28 A. mlf a.g.e., s. 31 29 A. mlf a.g.e., s. 32-34 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
A. A. A. A. A. A. A.
mlf mlf mlf mlf mlf mlf mlf
a.g.e., a.g.e., a.g.e., a.g.e., a.g.e., a.g.e., a.g.e.,
s. s. s. s. s. s. s.
34-35 35-36 36 37 37-39 45 40
A. mlf a.g.e., s. 41 A. mlf a.g.e., s. 41-42 A. mlf a.g.e., s. 42-43
377
.