Histria w obrazie utrwalona by uy46 y54

BEZPIECZNIEJ –

RAZEM

ŁATWIEJ

2010

H I S T O R I A w obrazie utrwalona KONKURS DLA MŁODZIEŻY

A R O S Ł A W

2 0 1 0

A R O S Ł A W

2 0 1 0

STAROSTWO POWIATOWE W JAROSŁAWIU ul.Jana Pawła II 17, 37 - 500 Jarosław promocja@powiat.jaroslaw.pl, www.starostwo.jaroslaw.pl

H I S T O R I A w obrazie utrwalona KONKURS DLA MŁODZIEŻY skład: l.zagrobelny@pollub.pl

STOWARZYSZENIE PROMOCJI I ROZWOJU “MŁODY MOŁODYCZ” Mołodycz 35, 37 - 523 Radawa m.molodycz@gmail.com, www.molodycz.prv.pl

Z przyjemnością przedstawiamy Państwu prace uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu Powiatu Jarosławskiego zgłoszone do udziału w konkursie “Historia w obrazie utrwalona”. Cele konkursu jest promocja oraz upowszechnianie wiedzy na temat obiektów i miejsc, mających szczególne znaczenie dla kultury, tradycji i historii Powiatu Jarosławskiego. Konkurs ma służyć poszerzaniu wiedzy w zakresie historii, kultury i sztuki. Poprzez jego organizację pragniemy zachęcić młodzież do szukania i poznawania ciekawych, a mimo to czasem nieznanych lub zapomnianych miejsc i obiektów związanych z przeszłością Powiatu Jarosławskiego, szczególnie zaś z przeszłością miejscowości młodzieży najbliższych – swoich Małych Ojczyzn, badania ich losów, poszukiwania ciekawych wydarzeń i ludzi z nimi związanych.

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Radymnie; zbudowany w stylu barokowym w latach 1724 – 1730, następnie przebudowany. Przy kościele znajduje się dzwonnica z 1729 roku. Urząd parafialny mieści się przy ul. Chopina 1. fot. Marta Leszczyńska

Cmentarz komunalny w Radymnie (1889 r.) na którym znajduje się kaplica grobowa z przełomu XIX/XX w. oraz groby nieznanych żołnierzy. fot. Marta Leszczyńska

W moim mieście znajduje się również wiele kamienic, w okolicy Rynku, które zachowały się do dziś i zwracają uwagę przyjezdnych. fot. Marta Leszczyńska

Drewniana cerkiew grekokatolicka pod wezwaniem św. Dymitra w Tyniowicach. Cerkiew wzniesiona prawdopodobnie w 1700 lub 1709 roku. W tym samym czasie wzniesiono (lub wyremontowano) wolnostojącą drewnianą dzwonnicę. Po 1947 r. obiekt pełnił funkcję kościoła rzymskokatolickiego. W latach 70 – tych XX w. obiekt poddany remontowi, w wyniku którego zmieniona została konstrukcja dachu – powstała nawa wieżyczka na sygnaturkę, ponadto rozebrano dzwonnicę. Od lat 80 – tych XX w. cerkiew jest opuszczona. fot. Katarzyna Stopyra

Ruiny zamku w Węgierce. Pozostałości zamku w postaci znacznych rozmiarów baszty – leżą na podmokłym terenie nieopodal rzeki Mleczki. Obiekt ten jest nazywany „basztą”. Pierwotny obiekt w Węgierce, najprawdopodobniej dwór, powstał w końcu XV w. za sprawą rodu Rozborskich. Pieniążkowie w II połowie XVI w. nadali mu charakter typowo obronny i dokonali rozbudowy w zamku. fot. Marta Leszczyńska

Ruiny zamku w Cieszacinie Wielkim. Powstał prawdopodobnie na początku XIX w. jako własność rodziny Drohojewskich. fot. Katarzyna Stopyra

Opactwo Benedyktynek w Jarosławiu. Obronny zespół klasztorny, który został wybudowany w XVII stuleciu. W czasie okupacji był więzieniem niemieckim i miejscem straceń. Spalony w 1944 roku. Obecnie własność benedyktynek jest w odbudowie. fot. Krystian Stankiewicz

Stary cmentarz w Jarosławiu. Cmentarz założony w 1784 roku. Najstarsze nagrobki pochodzące z XIX w. charakteryzują się dużymi walorami artystycznymi. Znajduje się tam piękna, klasycystyczna kaplica cmentarna fundacji Franciszki Geneser, która została wybudowana w latach 1831 – 1832. fot. Krystian Stankiewicz

Kościół w Chłopicach. fot. Krystian Stankiewicz

Kapliczka „na górce”. Kapliczka przed starą szkołą „na górce” postawiona na pamiątkę 100 – lecia uchwalenia Konstytucji 3-go Maja, którą zbudował Stefan Takliński, pierwszy kierownik szkoły w Skołoszowie. Obecnie zagospodarowano obejście kapliczki przez dodanie głazu pamiątkowego ku czci ks. Kołłątaja. fot. Justyna Pecko

Krzyż powstańczy. Przy drodze zamiechowskiej w połowie odległości między Skołoszowem a Lutkowem stoi krzyż powstańczy z 1863 roku – upamiętniający śmierć szewca z Radymna, który niósł meldunek zaszyty w cholewach, do dworu w Zamiechowie. Nie doszedł jednak do celu, gdyż zawieja śnieżna zmyliła drogę i tam umarł z przemarznięcia. fot. Justyna Pecko

Krzyż św. Mikołaja upamiętniający Kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. Kościół pw. Św. Mikołaja w Skołoszowie został rozebrany w 1784 roku, na polecenie władz austriackich, które nie widziały potrzeby istnienia dwóch świątyń w jednej parafii. Słynąca cudami figurę św. Mikołaja została przeniesiona do kościoła parafialnego w Radymnie, gdzie zbudowano jej specjalny ołtarz. Krzyż stoi w Skołoszowie przy ulicy Pogodnej. fot. Justyna Pecko

Kapliczka szwedzka postawiona w 1656 roku. Przy początku drogi zamiechowskiej stoi tzw. kapliczka szwedzka, która upamiętnia potyczkę Stefana Czarnieckiego ze Szwedami w marcu 1656 r. obecny jej kształt zawdzięczamy kolejarzom budującym linię arcyksięcia Karola Ludwika w 1860 r. Widząc rozsypujące się cegły starej kapliczki, zbudowali ją od nowa, nieco powiększając. Ponownie została odrestaurowana w 1910 roku, o czym mówi chorągiewka. Kapliczka znajduje się na rozstaju ulic Podmiejskiej i Pruchnickiej w Skołoszowie. fot. Justyna Pecko

Skołoszowski młyn. Po wojnie północnej na przemian wojska szwedzkie i ruskie przechodziły przez Radymno. Do młynarza skołoszowskiego Piotra Mielnika przyjeżdżali kmiecie z Ostrowa i Łowiec. Sędziwy młynarz miał córkę Agnieszkę, która jako dziecko została uprowadzona przez Tatarów. Wtedy to ze strachu straciła mowę. Kozak Diawoł odbił Skołoszowiankę i ją poślubił. Wkrótce wybrał się na wojnę z królem Stanisławem Leszczyńskim, a Agnieszka urodziła syna, któremu dała na imię Michał i odzyskała mowę. Diawoł po powrocie oburzył się, iż chłopak został ochrzczony w naszym kościele. Przestraszona matka tuliła dziecko przed gniewem ojca, który pomstował przed obrazem św. Michała. Gdy jego gniew sięgnął zenitu, zaczął ciąć szablą świętą ikonę. Dziwna moc wyrwała mu szablę i cisnęła ją między koła młyńskie. Kozak był bardzo przywiązany do swojej szabli i dlatego rzucił się ją ratować. Gdy usiłował ją wyciągnąć koło wciągnęło go i zaczęło nim pomiatać. Zona Kozaka widząc to, zwróciła się do św. Michała o ratunek dla męża. Nagle koło młyńskie pękło. Agnieszka odcięła wplątany w kamień młyński kosmyk włosów męża i uratowała mu życie. Ksiądz Michał Mironowicz podał ten fakt cudownego wstawiennictwa św. Michała do akt biskupa w Wałowie. Pamiątką jest pęknięte koło, które zarysowało się w kształcie trójzębu i kamień leżący przy głównych drzwiach młyna. fot. Justyna Pecko

Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu. Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu – dawna greckokatolicka cerkiew parafialna, zbudowana w 1615 r. Cerkiew jest jedną z nielicznych czynnych cerkwi greckokatolickich w Polsce, które szczęśliwie przetrwały wojnę i powojenne likwidacje związane z akcjami deportacyjnymi. Cerkiew wielokrotnie poddawana była remontom i innym przekształceniom, m.in.. w 1733, 1858 i 1925 roku. Po wysiedleniach w 1947 roku została zamknięta, a następnie przekazana kościołowi rzymskokatolickiemu. W 1990 r. świątynia przejęta została przez pierwotnego właściciela – kościół greckokatolicki. Wtedy stała się świątynia odrodzonej parafii greckokatolickiej. fot. Denis Tyczyński

Pomnik Aleksandra Fredry w Surochowie. Na skraju parku położony jest ogromny obelisk – głaz, ustawiony w 1960 roku ku czci sławnego komediopisarza Aleksandra Fredry, urodzonego w Suruchowie. Na tablicy przymocowanej do pomnika widnieje napis „Aleksandrowi Fredrze 1793 – 1876 pisarzowi polskiemu urodzonemu w Suruchowie” wykonany przez Związek Zawodowy Pracowników Rolnych w 1960 roku. fot. Denis Tyczyński

Wnętrze Kościoła rzymskokatolickiego pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wietlinie. Dawna cerkiew greckokatolicka (obecnie kościół rzymskokatolicki) pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Murowana cerkiew powstała w 1819 roku, a w latach 70-tych XX wieku została gruntownie remontowana. W skład dawnego zespołu cerkiewnego wchodzi drewniana dzwonnica z XVIII wieku oraz murowane ogrodzenie z bramą z końca XIX wieku. W 1938 roku parafia liczyła 1886 wiernych. Ostatnim proboszczem był ks. Michał Jurczakiewicz. W wyniku deportacji miejscowej ludności ukraińskiej w latach 1945 – 1946 parafia przestała istnieć. Po 1947 r. cerkiew przejęła parafia rzymskokatolicka. Pierwszym duszpasterzem odnowionej parafii był ks. Dr Bogdan Parch, który dojeżdżał z Jarosławia w latach 1994 – 1999. Kolejnym duszpasterzem był ks. Jan Tarapacki (1999 – 2004). Dziś z dawnego zespołu cerkiewnego oglądać możemy drewnianą dzwonnicę. fot. Denis Tyczyński

Kościół w Suruchowie pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Monumentalna budowla w bizantyjskim (ukraińskim), na rzucie krzyża greckiego, nakryta jest trzema kopułami. Fundatorem budowli był Witold Czartoryski. Wybudowana została w latach 1912 – 1914. Na początku była to cerkiew grecko-katolicka, od roku 1946 parafię obejmują księża obrządku rzymsko – katolickiego. Tradycją ostatnich lat jest sprawowana również w tym kościele liturgia obrządku greckokatolickiego, w dniu wspomnienia św. Paraskiewi. W 1983 roku przystąpiono do kapitalnego remontu kościoła, który był w stanie opłakanym, na głównej kopuły nie było całkowicie blachy, dach podziurawiony, tynki zmurszałe, odpadające partiami. Obecny kościół, jako bryła cerkiewna jest największym pod względem powierzchni budynkiem na Podkarpaciu. fot. Denis Tyczyński

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Młynach. Cerkiew opieki Matki Bożej w Młynach – dawna cerkiew greckokatolicka w Młynach, obecnie kościół filialny rzymskokatolickiej parafii w Korczowej. Drewniana cerkiew greckokatolicka powstała prawdopodobnie pod koniec XVII lub na początku XVIII wieku. Cerkiew jest dwudzielna, zbudowana na zrąb na planie prostokąta z ośmiobocznym bębnem nad nawą, nakrytym dachem namiotowym z niewielką kopułą. Pozostałe dachy są dwuspadowe, o różnym poziomie kalenic, kryte blachą. W latach 1852 – 1870 proboszczem greckokatolickiej parafii w Młynach był Michał Werbycki, autor muzyki do pieśni Szcze ne wymerła Ukrajina, hymnu narodowego Ukrainy. W 2004 roku zbudowano kaplicę, 12 kwietnia 2005 roku odbyło się jej uroczyste poświęcenie, w którym uczestniczył prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko. fot. Denis Tyczyński

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Młynach. fot. Marianna Łagoda

Płot pleciony z wierzbowych witek. Znajduje się w miejscowości Młyny. Służy jako ogrodzenie sadu należącego do starszego małżeństwa. fot. Marianna Łagoda

Cmentarny krzyż. Krzyż znajduje się na cmentarzu w Młynach. Kiedyś był krzyżem nagrobnym, obecnie stoi oparty o jedno z drzew. Postać Chrystusa znajduje się w innym położeniu – figurka jest wetknięta lewą ręką w szczelinę drzewa krzyża. fot. Marianna Łagoda

Pomnik znajdujący się na cmentarzu w Młynach w starej jego części. Jest nagrobkiem bezimiennych osób, które oddały życie za Ojczyznę. W dolnej części pomnika widnieje napis w języku ukraińskim, co świadczy o przynależności narodowej osób tam spoczywających. fot. Ewelina Kowalska

Studnia – żuraw. Znajduje się na opuszczonej łące w okolicach Młynów. Dawniej należała do gospodarstwa domowego i dostarczała wody pitnej domownikom. fot. Ewelina Kowalska

Ruiny kuźni w Wysocku. Kuźnia jest budowlą murowaną, pochodzącą z XIX wieku. Według legendy to właśnie w tym miejscu król Jan III Sobieski kazał podkuć konie ruszając na odsiecz Wiednia. fot. Sylwia Jasiewicz

Pałac w Wysocku. Pałac, którego właścicielami byli Sieniawscy, Czartoryscy i Zamoyscy. Był ulubioną posiadłością królowej Marysieńki, żony Jana III Sobieskiego. Obecnie znajduje się tam Dom Opieki Społecznej. fot. Sylwia Jasiewicz

Głaz w parku na terenie pałacu w Wysocku poświęcony Zygmuntowi Zamoyskiemu. fot. Sylwia Jasiewicz

Obelisk ku czci Aleksandra Fredry w Surochowie. fot. Sylwia Jasiewicz

Dworska kaplica w Surochowie. Kapliczka znajduje się na terenie parku, w którym urodził się znany pisarz Aleksander Fredro. Zachowała się ona jako jedyna, z całego majątku zamożnej rodziny szlacheckiej. fot. Sylwia Jasiewicz

Kapliczka z 1831 r. w Wysocku. Kapliczka w której zachowana jest figurka Maryi znajduje się w Wysocku. Pochodzi ona z roku 1831. Wchodzi w skład zespołu dworskiego, przy drodze prowadzącej do pałacu. fot. Sylwia Jasiewicz

Cmentarz poległych żołnierzy z I wojny światowej w Ryszkowej Woli. fot. Sylwia Jasiewicz

Pomnik oficera austriackiego z I wojny światowej w Markowisku. Pomnik należy do austriackiego oficera z okresu I wojny światowej Theodora Kerkowa. Tablica na nagrobku informuje o personaliach zmarłego oraz jego wojskowej przynależności organizacyjnej. Poniżej widnieje wiersz, zaczynający się od słów: Czerwony mak, pozbawiony płatków opada łagodnie w twoje ręce.... fot. Sylwia Jasiewicz

Krzyż przydrożny na gościńcu w Mołodyczu. fot. Wojciech Zagrobelny

Pomnik upamiętniający śmierć rodziny Rokoszów w Mołodyczu. fot. Wojciech Zagrobelny

Fragment ogrodzenia z „dranek” w Mołodyczu. fot. Wojciech Zagrobelny

Wnętrze kościoła pw. Niepokalanego Serca NMP w Mołodyczu. Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Narodzenia NMP w Mołodyczu. Cerkiew zbudowana została w 1716. Parafia należała do dekanatu jarosławskiego, po I wojnie światowej do dekanatu sieniawskiego. Po wojnie cerkiew została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. W 2009 r. obiekt został gruntownie odnowiony. fot. Wojciech Zagrobelny

Cerkiew pw. św. Dymitra w Tyniowicach. Obiekt datowany na 1700 rok. Cerkiew zaliczana jest do obiektów Szlaku Architektury Drewnianej. rys. Sylwia Welc

Baszta w Węgierce. Obiekt jest pozostałością po obronnym zamku bastejowym. Czterokondygnacyjna baszta ma średnicę ok. 13 m. U góry baszta zabezpieczona jest obręczą ze stalowej taśmy. rys. Sylwia Welc

Exlibris Aneta Stęchły. Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP wybudowany jako cerkiew w 1685 roku, od 1746r. przejęty przez kościół rzymskokatolicki. Kościół ma oryginalny XIII-wieczny wystrój wnętrza. linoryt Sylwia Kut

Exlibris Magda Stryczek. Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Św. Dymitra w Tyniowicach. Powstała w 1709 roku. Zaliczana jest do obiektów Szlaku Architektury Drewnianej. Od 1947 roku do lat 80. XX wieku cerkiew pełniła funkcje Kościoła rzymskokatolickiego. Obecnie cerkiew służy jako miejsce składania dekoracji religijnych dla tutejszej parafii. linoryt Sylwia Kut

Ruiny zamku w Węgierce – Baszta Obronna. W XV wieku zbudowano dwór obronny. Pod koniec XV wieku został przebudowany w fortecę bastejową. W wieku XVIII zamek spłonął i nie został odbudowany. Z zamku zachowała się północno-zachodnia okrągła baszta i fragment zachodniego skrzydła mieszkalnego. rys. Roksana Mielniczek

Kapliczka św. Agaty. Położona jest na północnym wzgórzu, była drogowskazem Szlaku Węgierskiego. Wybudowana około 1899 roku. Z kapliczką związane są najpiękniejsze legendy przekazywane przez pokolenia. rys. Adrianna Grzeszczak

Kapliczka św. Agaty. Powstała w 1899 roku, położona jest na północnym wzgórzu skąd rozpościera się panorama Rudołowic. Niegdyś stanowiła swoisty drogowskaz Szlaku Węgierskiego. O budowli tej opowiadają najpiękniejsze legendy związane z miejscowością Rudołowice. rys.Katarzyna Łanda

Cerkiew św. Dymitra w Tyniowicach. Drewniana cerkiew greckokatolicka pochodząca z 1709 roku. Trójdzielna, o konstrukcji zrębowej ulokowana jest na kamiennej podmurówce. Cerkiew ta przechodziła wiele remontów. Obecnie jest zaliczana do obiektów Szlaku Architektury Drewnianej. rys. Sabina Bazylak

Klasztor benedyktynek w Jarosławiu. Wybudowany został w XVII stuleciu, o konstrukcji jednonawowej na planie krzyża. Znacznie zniszczony w czasie I wojny światowej, w okresie międzywojennym został odbudowany. Teren opactwa był miejscem straceń podczas II wojny światowej. rys. Aleksandra Pikor

{ Koniec }

Konkursu „Historia w obrazie utrwalona” jest jednym z elementów interdyscyplinarnego projektu „Bezpieczniej – razem łatwiej 2010” organizowanego przez Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju „Młody Mołodycz” oraz Starostwo Powiatowe w Jarosławiu.

w w w. m o l o d y c z . p r v. p l w w w. s t a r o s t w o . j a r o s l a w. p l