Διπλωματική εργασία_ Laterna Magica_ 2023 by Vasiliki-Natalia Felekoura

ΔΙ ΠΛΩΜΑΤΙ ΚΗ ΕΡΓ ΑΣΙ Α:ΒΑΣΙ ΛΙ ΚΗ -ΝΑΤΑΛΙ ΑΦΕΛΕΚΟΥΡΑ,ΕΠΙ ΒΛΕΠΟΝΤΕΣΚΑΘΗΓΗΤΕΣ:ΑΝΔΡΙ ΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ,ΤΣΙ ΑΜΠΑΟΣ ΚΩΣΤΑΣ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙ ΟΣ2023 ΣΧΟΛΗΑΡΧΙ ΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙ ΚΩΝ Ε. Μ. Π.

L A T E R N A M A G IC A Δ ΙΠ Λ Ω Μ Α Τ ΙΚ Η

Ε Ρ ΓΑ Σ ΙΑ

Β Α Σ ΙΛ ΙΚ Η

Φ Ε Λ Ε Κ Ο Υ ΡΑ

Ν Α ΤΑ Λ ΙΑ

Ε Π ΙΒ Λ Ε Π Ο Ν Τ Ε Σ

Κ Α Θ Η ΓΗ ΤΕ Σ

Τ Σ ΙΑ Μ Π Α Ο Σ

Κ Ω Σ ΤΑ Σ

Α Ν Δ Ρ ΙΑ Ν Ο Π Ο ΥΛ Ο Σ

ΤΗ Λ Ε Μ Α Χ Ο Σ

Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ ΙΟ Σ

ΣΧ Ο Λ Η

Α Ρ Χ ΙΤ Ε Κ ΤΟ Ν Ω Ν

Ε Θ Ν ΙΚ Ο

Μ Ε Τ Σ Ο Β ΙΟ

2023 Μ Η Χ Α Ν ΙΚ Ω Ν Π Ο ΛΥ Τ Ε Χ Ν Ε ΙΟ

Χ α ρτο γρ ά φ η σ η - π α ρ α τη ρ ή σ εις Προκε ι μέ νου να προσε γγί σω τ ηνκλί μακα,τ οε ί δοςκαιτ ηντ οποθε σί ατ ου χώρου που ήθε λα να σχε δι άσω ξ ε κί νησα να ε ντ οπί ζ ωτ αδι άφοραθέ ατ ραπουυπάρχουνστ οκέ ντ ροτ ωνΑθηνών.Οπτ ι κοποί ησαόλητ ηνπληροφορί απουσυνέ λε ξ ασε μι α ολοκληρωμέ νη χαρτ ογράφηση γι α τ α θέ ατ ρα στ ο κέ ντ ρο. Τα 68 θέ ατ ρα που ε μφανί ζ οντ αι στ ον χάρτ η κατ ηγορι οποι ήθηκανώςπροςτ οε ί δοςι δι οκτ ησί αςτ ους.Στ ηνμπλέκατ ηγορί αε ντ άσσοντ αιτ αι δι ωτ ι κάθέ ατ ρα,στ ηνκί τ ρι νη τ ααυτ οδι αχε ι ρι ζ όμε νακαιοιε ναλλακτ ι κέ ςσκηνέ ςκαιστ ηνπορτ οκαλίκατ ηγορί αοικρατ ι κοίκαιδημόσι οιχώροι .Σεόλητ ην δι αδι κασί αδημι ουργί αςτ ουχάρτ ηαλλάκαιαπότ ηνοπτ ι κοποι ημέ νητ ε λι κήπληροφορί απουμαςπαρέ χε ιπαρατ ήρησατ α ε ξ ής: 1)ΗΑθήναέ χε ιπάραπολλάθέ ατ ρααναλογι κάμετ ουςκατ οί κουςτ ης( κάποι αάρθραλέ νε ,μάλι στ α,ότ ιε ί ναιαπότ ι ςπόλε ι ς μετ απε ρι σσότ ε ραθέ ατ ραγε νι κά) 2)Ταπε ρι σσότ ε ρααποαυτ άτ αθέ ατ ραε ί ναικάτ ωτ ων100θε ατ ών,δηλαδήμι κρήςκλί μακαςχώροι . 3)Πολλοίαπό αυτ ούς τ ους χώρους χρησι μοποι ούντ αιγι α δι άφορε ς καλλι τ ε χνι κέ ς δράσε ι ς,όχιμόνο γι α θε ατ ρι κέ ς παραστ άσε ι ς.Αυτ όσυμβαί νε ισχε δόνσεόλε ςτ ι ςαυτ οδι αχε ι ρι ζ όμε νε ςσκηνέ ς. 4)Ταπε ρι σσότ ε ραθέ ατ ραβρί σκοντ αιστ ι ςπε ρι οχέ ςτ ουκέ ντ ρουκαιαραι ώνουνκαθώςε ι σε ρχόμαστ εσεοι κι στ ι κέ ςπε ρι οχέ ς: Κολωνάκι ,Ι λί σι α,Γκύζ η,Αμπε λόκηποικλπ. 5)Δε νυπάρχουναρκε τ οίε νδι άμε σηςκλί μακαςχώροι .Δηλαδήοισκηνέ ςφι λοξ ε νούνε ί τ εε ως150θε ατ έ ςε ί τ επάνω από600. ( Τοθέ ατ ροΠαλλάς,γι απαράδε ι γμα,έ χε ι1500 θε ατ έ ς,κλί μακααντ ί στ οι χημετ ουΜέ γαρουΜουσι κήςκαιτ ηνΣτ έ γη) 6)Υπάρχουνπολλέ ςμι κρέ ςκαλλι τ ε χνι κέ ςομάδε ςπουδραστ ηρι οποι ούντ αισεόλααυτ άτ αθέ ατ ρατ ουκέ ντ ρουαλλάδε ν έ χουνδι κούςτ ουςχώρουςπέ ρααπότ ηνσκηνήγι ανακάνουνπρόβε ς.Εκτ όςε άνανήκουνσεκάποι ομε γάλοοργανι σμό όπωςτ οΕθνι κόθέ ατ ροήηΛυρι κήσκηνήήφι λοξ ε νούντ αιστ ην Στ έ γηγραμμάτ ωνκαιτ ε χνώνήστ οΊ δρυμαΣτ αύροςΝι άρχος κλπ. 7)Υπάρχε ιμί αανάγκηγι αύπαρξ ηπολυχώρωνκαιε παφήμετ ακαλλι τ ε χνι κάδρώμε νατ ηςε ποχήςπουκαλύφθηκε ,ε ι δι κά στ ηνπε ρί οδο τ ου κορονοϊ ού,μει δι ωτ ι κέ ςπρωτ οβουλί ε ςκαιε κδηλώσε ι ςσεσπί τ ι α καιμεκύρι οτ ρόπο ε πι κοι νωνί αςκαι δι αφήμι σηςαυτ ώντ ωνε κδηλώσε ωντ αμέ σακοι νωνι κήςδι κτ ύωσης. πόν που αποφάσι σα να σχε δι άσω ήθε λα πρώτ ον να απε υθύνε τ αι σε όλε ς αυτ έ ςτ ι ς ομάδε ς που Ο χώρος λοι δραστ ηρι οποι ούντ αιστ ο κέ ντ ρο τ ης πόλης καινα τ ους προσφέ ρε ιουσι αστ ι κά έ να πε ρι βάλλον όπου θα μπορούν να προβάρουντ ηνδουλε ι άτ ουςκαιναπραγματ οποι ούντ ηναπαραί τ ητ ηκαλλι τ ε χνι κήέ ρε υναγι ατ ι ςπαραστ άσε ι ςτ ουςκαθώς καιτ ονσκηνι κόχώροόπουε ντ έ λε ιθα“ ανε βαί νουν”οιπαραστ άσε ι ςαυτ έ ς.Ι δανι κάμάλι στ αθαήθε λααυτ όςοχώροςναε ί ναι ημι κρατ ι κόςκαιημι αυτ οχρηματ οδοτ ούμε νοςώστ εναμην“ δε σμε ύοντ αι ”οιδημι ουργοίώςπροςτ ηνκλί μακακαιτ ηνε πι λογή τ ων θε μάτ ων γι ατ αέ ργα τ ους.Να μην ε ί ναιυποχρε ωμέ νοιδηλαδή να στ ραφούν προς έ να πλήρως “ ε μπορι κό”ε ί δος θε άτ ρουγι ανασυντ ηρήσουνοι κονομι κάτ ονχώρο.

Α να γνώ ρ ισ η π ερ ιοχή ς Επέ λε ξ ατ ογήπε δοπουβρί σκε τ αιστ ηνδι αστ αύρωσητ ωνΛ.Βασι λέ ωςΚωνστ αντ ί νουκαιΡι ζ άρηγι ατ ηνε πέ μβασημου, κάτ ω απότ οπολε μι κόμουσε ί ο.Τοσυγκε κρι μέ νοσημε ί οε πι λέ χθηκεκατ αρχάςε πε ι δήόπωςφαί νε τ αικαιστ ονχάρτ ηε ί ναισε μι απε ρι οχήόπουδε νυπάρχουνμε σαί αςκλί μακαςθέ ατ ρα,ήθέ ατ ραγε νι κότ ε ρα( τ οπλησι έ στ ε ροε ί ναιτ οΜέ γαροΜουσι κής) αλλάκαιε πε ι δήγε ι τ νι άζ ε ιμετ οωδε ί οτ ωνΑθηνώνπουέ χε ιμι ααπότ ι ςδύοκρατ ι κέ ςσχολέ ςχορούκαιυποκρι τ ι κής στ ην Αθήνα.Σκοπόςμουλοι πόνήτ ανο χώροςπουθα σχε δι άσω να απε υθύνε τ αιστ ουςσπουδαστ έ ςτ ουωδε ί ου,τ ι ςομάδε ς καλλι τ ε χνώνπουδραστ ηρι οποι ούντ αιστ οκέ ντ ροαλλάκαιτ ουςπολί τ ε ςτ ηςπε ρι οχής.Ναπροσφέ ρε ιδηλαδήστ ηνπε ρι οχή έ νανχώρογι ατ ηνκαλλι τ ε χνι κήέ ρε υνα,μι ακε ντ ρι κήσκηνήγι ατ ι ςπαραστ ατ ι κέ ςτ έ χνε ς,έ ναχώροσε μι ναρί ωνκαιε νί σχυσης τ ηςε ρασι τ ε χνι κήςε παφήςμετ ι ςπαραστ ατ ι κέ ςτ έ χνε ςαλλάκαιναε νώσε ιτ αδύοπάρκαπουυπάρχουνε κατ έ ρωθε ντ ου,τ ο πάρκοτ ηςΡι ζ άρημετ ουςκήπουςτ ουΒυζ αντ ι νούμουσε ί ου.Ο χώροςστ άθμε υσηςπουβρί σκε τ αιαυτ ήντ ηνστ ι γμήστ ην πε ρι οχήκαιε ξ υπηρε τ ε ί660θέ σε ι ς,τ ογνωστ όPol i sPar k,αφότ ουαναζ ήτ ησατ ασχέ δι ατ ουκαιδε νκατ άφε ρανατ αβρω, ε πανασχε δι άζ ε τ αι ώστ ετ ο στ ατ ι κό τ ου σύστ ημα να συνδυάζ ε τ αι με αυτ ότ ης άνωθε ν κατ ασκε υής. Η πε ρι οχή πε ρι τ ρι γυρί ζ ε τ αιαπότ οΣαρόγλε ι οΜέ γαρο,πουστ ε γάζ ε ιτ ηνΛ. Α. Ε. Δ. ,τ ουςκήπουςτ ουΒυζ αντ ι νούμουσε ί ου,τ οΒυζ αντ ι νό μουσε ί οκαιτ οωδε ί οτ ωνΑθηνώνστ οδυτ ι κότ ηςμέ ρος,τ οΠολε μι κόμουσε ί ο στ οΒόρε ι οτ μήματ ης,τ οΠάρκοτ ηςΡι ζ άρη στ αΑνατ ολι κάτ ηςκαιτ οΊ δρυμαΕθνι κώνΕρε υνώνστ οΝότ ι οτ μήματ ης.

Σ υνθετικές φ ά σ εις H σύνθε ση τ ου χώρου έ γι νεσεδύο φάσε ι ς.Συνθε τ ι κή αφε τ ηρί α υπήρξ εη ε πι θυμί α μου να κατ ασκε υάσω μί α χωρι κή συνθήκη “ σκηνής”πουνααναθε ωρε ίτ αόρι αμε τ αξ ύθε ατ ήκαιε ρμηνε υτ ήδί νοντ αςστ ονπρώτ οέ ναπε ρι σσότ ε ροε νε ργό ρόλο.Στ ηνπρώτ ηφάσηξ ε κί νησανασχε δι άζ ωέ ναπε δί ομευψώματ ακαιυποχωρήσε ι ςπουναε ξ υπηρε τ ε ίτ ι ςι δι αι τ ε ρότ ητ ε ς τ ου συγκε κρι μέ νου γηπέ δου καινα ε κφράζ ε ιστ ονχώρο αυτ ήντ ηνι δέ α.Προσπάθησα να δι ε ρε υνήσω ε ννοι ολογι κά και σχε δι αστ ι κάτ ονσκηνι κόαυτ όχώρο.Ταυτ όχροναπροσπάθησανααφήσω όσοτ οδυνατ όπε ρι σσότ ε ροε λε ύθε ροπράσι νο χώρο στ ο πολύ κε ντ ρι κό αυτ ό σημε ί οτ ηςΑθήνας καιε πί σης να ακολουθήσω τ ι ςέ ντ ονε ς υψομε τ ρι κέ ς δι αφορέ ς που υπαγορε ύε ιτ οσυγκε κρι μέ νοοι κόπε δο.Έτ σιδημι ουργήθηκεστ οι σόγε ι ομί ασχέ σηόγκων,σαντ οπι ακήαρχι τ ε κτ ονι κή.Στ ην δε ύτ ε ρηφάση, προσπάθησα να ε ντ άξ ω στ ηνσύνθε σηέ να κτ ι ρι ακόμέ ροςπουθα ε ξ υπηρε τ ούσετ ι ςανάγκε ςόλωντ ων ανθρώπωνγι ατ ουςοποί ουςπροορί ζ ε τ αιοχώρος.Έτ σιήρθασεε παφήμεάτ οματ ωναντ ί στ οι χωνε ι δι κοτ ήτ ωνηθοποι ούς, σκηνοθέ τ ε ς,χορε υτ έ ςκαιχορογράφουςκαισυζ ήτ ησαμαζ ίτ ους.Επι χε ί ρησαναμε τ αφέ ρω τ ι ςανάγκε ςτ ουςστ ονχώροώστ ε τ όσο η τ οπι ακή αρχι τ ε κτ ονι κή όσο καιη κτ ι ρι ακή προσθήκη τ ηςε πέ μβασηςμου να αποτ ε λούν έ να ολοκληρωμέ νο και λε ι τ ουργι κόσύνολο.Παράλληλαμετ ι ςσυνε ντ ε ύξ ε ι ςστ ι ςοποί ε ςβασί στ ηκεησύνθε σηπραγματ οποί ησακαιμι αθε ωρητ ι κή δι ε ρε ύνηση γι ατ ο θε ατ ρι κό χώρο αναζ ητ ώντ αςκε ί με να καιέ ργα σύγχονωνκαλλι τ ε χνώνπου ασχολήθηκανμεαυτ όν.Ο σχε δι ασμόςτ ου χώρου τ ου ι σογε ί ου τ ηςδι πλωματ ι κήςμου προκύπτ ε ικυρί ωςαπό τ ηνκατ ανόηση τ ωνε ννοι ώνκαιτ ων δι ατ υπώσε ωνγι ατ οθέ ατ ροπουέ κανανδύοπολύσημαντ ι κοίκαλλι τ έ χνε ς.Ο Pet erBr ook καιοAl l anKapr ow,συντ έ λε σαν: -στ ηνανάπτ υξ ητ ηςι δέ αςτ ουε νε ργούθε ατ ή, -τ ηνμε τ αφοράτ ουαπότ ι ςε ι καστ ι κέ ςστ ι ςπαραστ ατ ι κέ ςτ έ χνε ς, -τ ηναφομοί ωσητ ουςστ ηνθε ατ ρι κήδραματ ουργί α.

Eι καστ ι κήε ρμηνε ί ατ ωναρχι τ ε κτ ονι κώνσχε δί ωντ ουΔε σποτ όπουλουγι ατ ηνπε ρι οχή.Τομοναδι κόυλοποι ημέ νοκτ ί ρι οαποτ ασχέ δι αγι ατ οΠνε υματ ι κόκέ ντ ροτ ωνΑθηνώνε ί ναιτ οωδε ί οτ ων Αθηνών.Η ε ι καστ ι κήαπόδοσηπραγματ ε ύε τ αιτ ηνι δέ ατ ουαντ ί στ ροφουε ρε ι πί ουκαιτ ηνοι κε ι οποί ησητ ου κε νούχώρουπουσχε δί ασεοΔε σποτ όπουλοςαποόλουςτ ουςχρήστ ε ςτ ουχώρου.

P eter B ro o k: Για τη ν δ ια δ ικα σ ία

να

σ χεδ ιά σ ο υμ ε χρ ειά ζετα ι να

κα τα νο ή σ ο υμ ε

ηνσυνέ χε ι α ανατ ρέ χω στ ι ςέ ννοι ε ςκαιτ ηνθε ωρί α πί σω από τ ονσχε δι ασμό τ ου ι σογε ί ου.Στ ο βι βλί οτ ου " The Empt y Στ Space"oPet erBr ook,θε ατ ρι κόςσκηνοθέ τ ηςκαικι νηματ ογραφι στ ής,απε υθύνε τ αιπροςτ ουαρχι τ έ κτ ονε ςπουθέ λουννα σχε δι άσουν θέ ατ ρα γι ατ ην σύγχρονη ε ποχή λέ γοντ ας:" ε ί χα πολλέ ς άγονε ς συζ ητ ήσε ι ς με αρχι τ έ κτ ονε ς που έ χτ ι σαν και νούργι αθέ ατ ρα-προσπαθώντ αςμάτ αι αναβρω τ ι ςλέ ξ ε ι ςμετ ι ςοποί ε ςθαμπορούσαναε πι κοι νωνήσω τ ηνπε ποί θηση μου ότ ιδε ντ ί θε τ αιθέ μα καλού ή κακού κτ ι ρί ου:έ να όμορφο μέ ρος μπορε ίποτ ένα μην φέ ρε ιτ ην έ κρηξ ηζ ωής που ε πι θυμούμε ,ε νώ έ να ανι αρόχολμπορε ίνα αποδε ι χθε ίκατ αλληλότ ε ρο-αυτ όε ί ναιτ ομυστ ήρι οτ ουθε άτ ρου.Καιημόνη πι θανότ ητ απουέ χουμενατ ομε τ ατ ρέ ψουμεσεαρχι τ ε κτ ονι κήε δράζ ε τ αιστ ηνπροσπάθε ι ακατ ανόησηςαυτ ούτ ουμυστ ηρί ου, τ ηςθε ατ ρι κήςδι αδι κασί ας.Σεάλλε ςμορφέ ςτ ηςαρχι τ ε κτ ονι κήςμπορε ίναβρί σκουμεαντ ι στ οι χί αανάμε σαστ οσυνε ι δητ ό, ορθολογι κόσχε δι ασμόκαιτ ηνκαλήλε ι τ ουργί ατ ουχώρου[ . . . ]Όσονόμωςαφοράστ αθέ ατ ρατ οπρόβληματ ουσχε δι ασμού τ ουςδε νμπορε ίναέ χε ιωςαφε τ ηρί ατ ηνλογι κή" . Ποι αε ί ναιλοι πόνηθε ατ ρι κήδι αδι κασί αστ ηνοποί ααναφέ ρε τ αιBr ook?" Ο στ όχοςμαςσεκάθεθε ατ ρι κόπε ί ραμα[ . . . ]ε ί ναιο ί δι ος:μπορε ίτ οαόρατ οναγί νε ιε μφανέ ςμέ σααπότ ηνπαρουσί ατ ουηθοποι ούστ ηνσκηνή;Γνωρί ζ ουμεπωςοκόσμοςπου βλέ πουμεε ί ναιμι ακρούστ ακάτ ω απότ ηνοποί αυπάρχε ιυλι κόπουπάλλε τ αικαιβράζ ε ιόπωςακρι βώςσεέ ναηφαί στ ε ι ο,και άματ ρυπήσουμεαυτ ήντ ηνκρούστ αμπορούμεναδούμεαυτ ότ ουλι κό[ . . . ] " .Στ οθέ ατ ροo Βr ookπροσπαθε ίνασπάσε ιτ ον δι αχωρι σμό ανάμε σα στ ον άνθρωπο που βλέ πουμεε ξ ωτ ε ρι κά -που υπακούε ιστ ουςκανόνε ςτ ηςπραγματ ι κότ ητ αςκαι πρέ πε ινακαθί σε ιγι αβρε θε ίκαθι στ όςκαινασηκωθε ίγι αναβρε θε ίόρθι ος-καιτ ονε σωτ ε ρι κόάνθρωπο( i nnerman)τ ου οποί ου η αναρχί α καιη ποι ητ ι κότ ητ α μπορούν να ε κφραστ ούν δι α μέ σω τ ων λέ ξ ε ων τ ου.Γι α πολύ και ρό,λέ ε ι ,ο μη ρε αλι στ ι κός,θε ατ ρι κόςλόγοςυπήρξ εε υρέ ωςαποδε κτ ός-τ ο κοι νό ε ί χεδε χθε ίότ ιοιλέ ξ ε ι ςμπορούννα κάνουντ α πι ο παράξ ε να πράγματ α -έ τ σιγι α παράδε ι γμα, ε κφέ ροντ αςέ να μονόλογοέ ναςάντ ραςμπορε ίνα στ έ κε τ αιτ ε λε ί ωςακί νητ ος αλλάοιι δέ ε ςτ ουνατ αξ ι δε ύουνσεολόκληροτ οδωμάτ ι ο.Πέ ραόμωςαπότ ηνσύμβασητ ουθε ατ ρι κούλόγουπουπε ρι γράφε ι οΜπρουκυπάρχε ικαιάλλημί α:τ οθε ατ ρι κόσυμβάν.

Το σ υμ β ά ν είνα ι κά τι π ο υ μ α ς “ξυπ νά ει” Προκε ι μέ νουνα πε ρι γράψε ιτ οσυμβάνοBr ookαναφέ ρε ιτ ονΑντ ουάν Αρτ όπουμετ ο" θέ ατ ροτ ηςσκληρότ ητ ας"φέ ρνε ι πί σω στ ην σκηνή ποι ότ ητ ε ς βι αι ότ ητ ας,κι νδύνου,έ ντ ασης,καιστ οχε ύε ιστ ην απώλε ι ατ ης λογι κής.Σοκάροντ ας η ξ αφνι άζ οντ αςτ ο κοι νό μεέ ντ ονε ςπράξ ε ι ς,η προσοχή τ ου αναζ ωπυρώνε τ αικαιοιθε ατ έ ςε ί ναιανοι χτ οίκαιδε κτ ι κοίστ ο ε πόμε νοε ρέ θι σμα.Τοε πόμε νοβήμα,υποστ ηρί ζ ε ιοBr ook,γι ατ ηνκατ ασκε υήε νόςσυμβάντ οςε ί ναινααπε υθυνθούνστ ο κοι νόοικατ άλληλε ςε ρωτ ήσε ι ς.Αυτ όόμωςθαπρέ πε ιναγί νε τ αικαθι στ ώντ αςτ ονθε ατ ήμεκάποι οτ ρόποσυμμε τ έ χοντ αστ ην δράση.Αυτ ολε ξ ε ίο Br ookπε ρι γράφε ι :“ Το συμβάνε ί ναιμι α πολύ ι σχυρή ε φε ύρε ση που μπορε ίμεμι αςνα κατ αστ ρέ ψε ι πολλέ ςθανατ ηφόρε ςαφηγήσε ι ςκαιφόρμε ς[ …]Τοσυμβάνμπορε ίναγί νε ιοπουδήποτ εκαισεοποι αδήποτ εδι άρκε ι α:τ ί ποτ α δε ναπαι τ ε ί τ αιτ ί ποτ αδε νε ί ναιτ αμπού.Πί σω απότ οσυμβάνκρύβε τ αιηκραυγή:‘ ξ ύπνα! ’[ . . . ]αλλάτ ιε ί ναιαυτ όστ οοποί ο πρέ πε ινα ξ υπνήσουνοιθε ατ έ ς;Τιε ί ναιαυτ ότ ο αόρατ οτ ο οποί οε πι θυμούμενα φανε ρώσουμεδι άμε σο τ ηςθε ατ ρι κής πράξ ης;Το συμβάν έ χε ιτ ην δύναμη να απομακρύνε ιστ ι γμι αί ατ ι ς πε ρι τ τ έ ς σκέ ψε ι ς,τ ι ς λανθασμέ νε ς αφηγήσε ι ς[ . . . ] καθαρί ζ ε ιτ οπε δί οπροκε ι μέ νουναε πι τ ρέ ψε ιστ ονπαλι όδι άλογοναακουστ ε ίξ ανά:ηπάληανάμε σαστ ηνμορφήκαιτ ην ακανονι στ ί α,ανάμε σαστ ηνε λε υθε ρί ακαιτ ηνπε ι θαρχί α" .Τοε ί δοςτ ουθε άτ ρουπουε πι θυμε ίοBr ookε ί ναιόπωςτ οονομάζ ε ι ι ε ρό:έ ναε ί δοςθε άτ ρουτ οοποί οόχιμόνοφανε ρώνε ιτ οαόρατ οαλλάδημι ουργε ίκαιτ ι ςσυνθήκε ςγι αναμπορέ σουμενατ ο αντ ι ληφθούμε . 8

Π ρ ο ς το ν σ χεδ ια σ μ ό το υ χώ ρ ο υ Πωςλοι πόνθαμπορούσαμενασχε δι άσουμεέ ναχώροπουναε ξ υπηρε τ ε ίτ ηνδι αδι κασί απουαναφέ ρθηκεπροηγουμέ νως, έ νανχώροπουναε πι τ ρέ πε ιστ ονθε ατ ήνααπομακρυνθε ίαπότ ηντ άσηγι αε κλογί κε υση,ναβυθι στ ε ίστ οθε ατ ρι κόσυμβάν καινασυμμε τ έ χε ισεαυτ όμεόλε ςτ ουτ ι ςαι σθήσε ι ς;Αναζ ητ ώντ αςαυτ έ ςτ ι ςχωρι κέ ςποι ότ ητ ε ς οδηγήθηκαστ ηναρχήτ ης θε ωρί αςτ ου συμβάντ οςπου έ γι νεαπό τ ονε ι καστ ι κό καιper f or merAl l an Kapr ow.Χρησι μοποι ώντ αςωςε φαλτ ήρι οτ ου ε ι καστ ι κήδουλε ι άκαιτ ηναντ ί ληψηγι ατ ονχώροτ ουJacksonPol l ockουσι αστ ι κάοKapr ow συνδέ ε ιάρρηκτ ατ αε ι καστ ι κά δρώμε νατ ηςπε ρι όδουτ ου( δραστ ηρι οποι ήθηκεστ α60sκαι70s)μετ ι ςπαραστ ατ ι κέ ςτ έ χνε ςπαρουσι άζ οντ αςτ ι ςμάλι στ α ωςτ ην“ φυσι κήε ξ έ λι ξ η”γι ατ ηντ έ χνη. Ο Kapr ow, στ ο άρθρο τ ου‘ The l egacyofJackson Pol l ock’ε ξ ηγε ίτ οντ ρόπο μετ ονοποί ο ο Pol l ockτ οποθε τ ούσεέ ναν τ ε ράστ ι οκαμβάστ οπάτ ωμαπροκε ι μέ νουνασχε δι άσε ιπάνω τ ου.Τογε γονόςαυτ ότ ονέ κανενααντ ι λαμβάνε τ αιτ ηντ έ χνη τ ουόχιωςδι άφοραπολλάμι κράκομμάτ ι απουέ πρε πενααπαρτ ί ζ ουνμι ασύνθε σηαλλάωςέ ναζ ωντ ανό,παλλόμε νοπε δί ο τ ουοποί ουήτ ανκαιοί δι οςμέ ρος.Σανναήτ αν“ μέ σα”στ ηνί δι ατ ουτ ηνζ ωγραφι κή.Αναφέ ρε τ αιακόμηστ οπωςδι αχε ι ρί ζ ε τ αι οPol l ockτ ι ςέ ννοι ε ςτ ουχρόνου,τ ηςφόρμαςκαιτ ουχώρουδι αμέ σω τ ηςτ έ χνηςτ ουκαιπωςόλααυτ άε παναπροσδι ορί ζ ουν τ ηνθέ σητ ουθε ατ ήκαθι στ ώντ αςτ ονσυμμε τ έ χοντ αστ ηνδι αδι κασί α. Μι λάε ιγι ατ ηναστ άθε ι α που κυρι αρχε ίστ ουςπί νακε ςτ ου.Η αστ άθε ι α αυτ ή λέ ε ι“ μαςαπομακρύνε ιαπό τ ηνι δέ αε νός ολοκληρωμέ νουέ ργουτ έ χνηςκαιμαςτ οποθε τ ε ίωςθε ατ έ ςστ οε νδι άμε σομε τ αξ ύτ ουαποτ υπώματ οςτ ηςμπογι άς,δηλαδή τ ηνκαλλι τ ε χνι κήαναπαράστ αση,τ ηςχε ι ρονομί αςτ ουκαλλι τ έ χνη,δηλαδήτ ονδημι ουργόκαιτ ηςσυνε ι δητ οποί ησηότ ιως θε ατ έ ςβρι σκόμαστ εσεμι ααί θουσακαιε ρμηνε ύουμεαυτ ότ οέ ργο.Ο Pol l ockπε τ υχαί νε ιδηλαδήτ ηναδι άκοπηκαιε ναλλάξ ε μπλοκήτ ωντ ρι ώνσυντ ε λε στ ών:θε ατ ής,πραγματ ι κότ ητ α,δημι ουργός” .Κατ άτ ηνγνώμημουε κε ίέ γκε ι τ αικαιηδημι ουργί α τ ηςαί σθησηςτ ηςδι άρκε ι αςπουβι ώνε ικάποι οςβλέ ποντ αςέ νανπί νακατ ου.Η δι άρκε ι απουε ί ναιπολύδι αφορε τ ι κήαπότ ον χρόνοε πι τ ρέ πε ιστ ονθε ατ ήναβυθι στ ε ίστ οέ ργοτ έ χνης.

Μ ο ρ φ ή , ντελίρ ιο , π ερ ιβ ά λλο ν Η δι αχε ί ρι ση τ ηςμορφήςστ ονPol l ockε ί ναιδι αφορε τ ι κή.Δε ν“ ε ι σε ρχόμαστ ε ”στ ουςπί νακε ςτ ου από έ να συγκε κρι μέ νο σημε ί οαλλάμάλλονμαςπροσφέ ρε ιάπε ι ρε ςδυνατ ότ ητ ε ςθέ ασης.Ο Kapr ow τ οδι ατ υπώνε ιως:“ Anywher ei sever ywher e” . Αυτ ή η μορφή λέ ε ι“ μας δί νε ιτ ην ε υχαρί στ ηση:τ ης συμμε τ οχής σε έ να ντ ε λί ρι ο,τ ης ε ξ ασθέ νησης τ ων μηχανι σμών ε κλογί κε υσης,τ ης‘ απώλε ι αςτ ουε αυτ ού’μετ ηνΔυτ ι κήχρήσητ ουόρου” .Τέ λος,αναφέ ρε τ αιστ ηνκλί μακαστ ηνδουλε ι άτ ου Pol l ockηοποί αε ί ναιτ έ τ οι αώστ εναμπορούμεναμι λάμεγι απε ρι βάλλοντ ακαιόχιγι αζ ωγραφι κούςπί νακε ςήαντ ι κε ί με να τ έ χνης.Τομέ γε θοςτ ουέ ργουμαςε πι τ ρέ πε ινααφε θούμε“ στ ηνε μπε ι ρί ατ ουπί νακα” .Ο χώροςστ ουςπί νακε ςτ ουPol l ock ε ί ναισανι στ όςαράχνηςστ ονοποί οπλοηγούμαστ ε ,μέ σακαιέ ξ ω,έ ωςότ ουβι ώσουμεμι αε μπε ι ρί αχωρι κήςε πέ κτ ασης. Όπωςλέ ε ιοKapr ow πρόκε ι τ αιγι αμί ατ έ χνηδί χωςόρι α“ πουτ ε ί νε ιναγε μί σε ιτ ονκόσμομας” . Έτ σιμεε φαλτ ήρι οτ ι ςπε ρι γραφέ ςτ ου Br ookγι ατ ηνανάγκη κατ ανόησηςτ ηςδι αδι κασί αςτ ηςθε ατ ρι κήςπράξ ηςκαιτ ι ς έ ννοι ε ςτ ηςκλί μακας,τ ηςδι άρκε ι ας,καιτ ου χώρου τ ου Kapr ow,προσπάθησα να σχε δι άσω έ να χώρο.Χρησι μοποί ησα δηλαδήτ α“ σχε δι αστ ι κάε ργαλε ί α”τ ουPol l ockστ αοποί ααναφέ ρε τ αιοKapr ow προκε ι μέ νουοχώροςναε ξ υπηρε τ ε ίαυτ ό που πε ρι γράφε ιο Br ook.Σχε δί ασα έ να σκοτ ε ι νό,δαι δαλώδε ςγήι νο τ οπί ο μεμι α φαι νομε νι κά τ ε ράστ ι α κλί μακα που να ε ξ υπηρε τ ε ίακρι βώς αυτ ότ ο βύθι σμα τ ου θε ατ ή στ ην ι στ ορί α απομακρύνοντ ας τ ον από μι α ορθολογι κή,κρι τ ι κή και αποστ ασι οποι ημέ νηθέ ασητ ουδράματ ος. 10

α φ ή γη σ η μ ο υ

Τοτ οπί οσεμε τ αφέ ρε ιαπότ οχαρακτ ηρι στ ι κόΑθηναϊ κό αστ ι κό πε ρι βάλλον σε έ να σύμπλε γμα από βουνά, δέ ντ ρα, λί μνε ς, χάσματ α και πε ράσματ α. Πε λώρι οι πέ τ ρι νοιλόφοιμεκρατ ήρε ς,σχι σμέ ς καιρηγματ ώσε ι ς στ ηρί ζ ουνμι α ορι ζ όντ ι α πλάκα που στ ε γάζ ε ιτ ονχώρο. Ταμι κράβουνάπουυπάρχουνστ ηνΡι ζ άρηφαί νε τ αινα ε ί ναιπαρμέ να από τ ο Όρος Όλυμπος, τ ο ανε νε ργό ηφαί στ ε ι οτ ουπλανήτ ηΆρη.Στ οκέ ντ ροτ ουςμέ σασεέ να ξ έ φωτ ο ακούγε τ αι να κυλάε ιτ ρε χούμε νο νε ρό και φαί νε τ αι καθαρά έ να ρυάκι που φωτ ί ζ ε τ αι από μι α τ ε ράστ ι α ακανόνι στ ητ ρύπα στ ην με γάλη ορθογώνι α πέ τ ρι νη πλάκα.Ο κυρτ ωμέ νος χώρος δε νέ χε ιαρχή, μέ σηκαιτ έ λοςπαρά μόνοκαμπύλε ςπουσυνε χί ζ ουνη μί α μέ σα στ ην άλλη.Οιθε ατ έ ςε ι σέ ρχοντ αιαπό τ α ανοί γματ α τ ων λόφων στ ον χώρο, μαζ ί με τ ους ηθοποι ούς.Ότ αναρχί ζ ουνοιπαραστ άσε ι ςε πι λέ γουνσε ποι οσημε ί οθακαθί σουν.Γύρω τ ουςαπέ ναντ ιτ ουςκαι από πάνω τ ουςοιηθοποι οίφτ ι άχνουνμι αι στ ορί α που τ ε ί νε ιναγε μί σε ιτ ονκόσμοτ ους.

Π ρ ο ς ένα ο λο κλη ρ ω μ ένο κτιρ ια κό σ ύμ π λεγμ α

Π ρ ώ τη σ ειρ ά σ υνεντεύξεω ν Όπωςαναφέ ρθηκεκαιπροηγουμέ νωςγι αναπροσδι ορί σω τ ι ςανάγκε ςτ ουχώρουπουσχε δί ασαπραγματ οποί ησηαδύο σε ι ρέ ςσυνε ντ ε ύξ ε ων.Στ ηνπρώτ ηφάσηε ί χατ ηνχαράναμι λήσω μετ ηνΜαρι λέ ναΡασι δάκη,σκηνοθέ τ ηκαικαθηγήτ ρι α στ ην σχολή υποκρι τ ι κής τ ου Ωδε ί ου Αθηνών,τ ην Μαρί α Μέ ντ ζ α,φοι τ ήτ ρι αε πί σης στ ο ωδε ί ο,τ ον Μι χάλη Τι τ όπουλο ηθοποι ό,απόφοι τ οτ ουΕθνι κούθε άτ ρουκαιτ ονΑντ ρέ αΣκούρτ η,ηθοποι ό,αρχι τ έ κτ ονα,σκηνογράφοκαικαθηγητ ήστ ην RoyalCent r alSchoolofDr ama,στ οΛονδί νο.Η πρώτ ηε ρώτ ησηαφορούσετ ονσκηνι κόχώροκαιπωςθαήτ ανχρήσι μονα σχε δι αστ ε ίπροκε ι μέ νουναε νθαρρύνε ιτ ηνδι άδρασημε τ αξ ύηθοποι ώνκαιθε ατ ώνκαιγε νι κότ ε ρατ ηνε νε ργόσυμμε τ οχή τ ωνθε ατ ώνστ ηνπαράστ αση.Η Μαρι λέ ναμί λησεγι ατ ηνανάγκηύπαρξ ηςε νόςυποβαθμι σμέ νουπυρήνασκηνι κήςδράσης προσβάσι μο σεόλους,γι αέ ναν χώρο που να λε ι τ ουργε ίωςτ μήμα τ ων πάρκων που πε ρι τ ρι γυρί ζ ουν τ ην πε ρι οχή.Ο Αντ ρέ αςε πι σήμανεότ ιδε νε ί ναιθέ μα μορφολογί αςτ ου χώρου όσο σκηνοθε τ ι κήςαντ ί ληψηςκαιπωςέ ναςσκηνοθέ τ ης μπορε ίναδώσε ικαιτ ηνδυνατ ότ ητ ακατ άβούλησηςαλλαγήςθέ σηςστ οκοι νόκατ άτ ηνδι άρκε ι αμι αςπαράστ ασης. Ηε πόμε νηε ρώτ ησηαφορούσεκυρί ωςτ ουςηθοποι ούςκαιτ οπώςθαήθε λανναε ί ναιέ ναςτ έ τ οι οςχώροςγι αναμπορούν νατ ονχρησι μοποι ήσουνάνε τ α.Τονί στ ηκεηανάγκηγι αδύομε γάλε ςαί θουσε ς ώστ εε άνπαί ζ ουνδύοθί ασοικάθεβράδυ ναμπορούντ αυτ όχρονανακάνουνπρόβακαθώςκαιηανάγκηγι ααρκε τ ούςχώρουςυγι ε ι νήςκαιντ ουζ .Ακόμηζ ητ ήθηκε χώροςβι βλι οθήκηςπουνα ε ί ναιοι κε ί οςώστ ενα μπορε ίκάποι οςνα με λε τ ήσε ιε κε ίγι α πολλέ ςώρε ς.Στ ηνσυνέ χε ι α,με απασχόλησεηε νθάρρυνσητ ηςμηε παγγε λματ ι κήςσχέ σηςμετ ι ςπαραστ ατ ι κέ ςτ έ χνε ςκαιάραηχρήσητ ουχώρουαπό άτ ομα τ ων γύρω πε ρι οχών γι α θε ατ ρι κά σε μι νάρι α κλπ.Ωςαπάντ ηση σεαυτ όν μου τ ον προβληματ ι σμό η Μαρι λέ να, φαντ άστ ηκεέ ναε νι αί ο,κε ντ ρι κόχώροστ οκτ ί ρι ο,στ ονοποί οοιπολί τ ε ςέ χουνσυνηθί σε ιναχαλαρώνουν. Ο χώροςαυτ ός, πρότ ε ι νεναδι ατ ρέ χε ιόλοτ οκτ ί ρι οκαιναδι ατ ηρε ίοπτ ι κήε πι κοι νωνί αμετ ουςχώρουςπρόβαςδί νοντ αςκαιτ ηνδυνατ ότ ητ α απομόνωσηςότ αναυτ όαπαι τ ε ί τ αιγι αλόγουςκαλλι τ ε χνι κήςέ ρε υνας.

Δ εύτερ η σ ειρ ά σ υνεντεύξεω ν Στ ηνδε ύτ ε ρησε ι ράσυζ ητ ήσε ων,όπουε ί χεπαγι ωθε ίημορφήτ ουκτ ι ρί ουκαιητ οπι ακήδι αμόρφωσητ ουσκηνι κούχώρου, μί λησα μετ ην Σοφί α Κόκκαλη,ηθοποι ό καιαπόφοι τ οτ ου Εθνι κού Θε άτ ρου καιτ ην Μαρι έ λα Νέ στ ορα χορε ύτ ρι α και χορογράφο.Τι ςρώτ ησαπώςτ ουςφαί νε τ αιπουοσκηνι κόςχώροςε ί ναιμέ σαστ ηνφύσηκαιε άνθε ωρούνότ ιοικαμπύλε ς δι αμορφώσε ι ςτ ου μπορούννα δράσουνπε ρι ορι στ ι κά.Η Σοφί αε ί πεότ ιε ί ναιπολύ θε μι τ ό να γί νε τ αιη σκηνι κή δράση ε νδι αμέ σωςτ ηςφύσηςκαιότ ιότ ανχρε ι άζ ε τ αιστ ι ςπαραστ άσε ι ςνα μηνε ί ναιο' χώροςπρωτ αγωνι στ ής'μπορε ίαυτ όνα ε πι τ ε υχθε ίμεκατ άλληλα φώτ α καισκηνι κά.Η Μαρι έ λα,τ όνι σεπως ε ί ναιρόλος τ ης χορογράφου ή τ ου σκηνοθέ τ ηη δι αχε ί ρι σητ ουχώρουκαιπωςαυτ οπουε ί ναισημαντ ι κόε ί ναιναμηναντ ι με τ ωπί σε ιμει ε ραρχι κήμάτ ι ατ ονθε ατ ή.Σχολί ασε ε πί σηςβλέ ποντ αςτ οαμφι θέ ατ ροτ ουτ ε λε υτ αί ουορόφουότ ιπολύβολι κάγι απρόβε ςαλλάκαιγι απαραστ άσε ι ς,ε ί ναιτ α αμφι θε ατ ρι κάκαθί σματ απουδί νουνπολλέ ςδι αφορε τ ι κέ ςδυνατ ότ ητ ε ςτ οποθέ τ ησηςμέ σαστ ονχώρο.