BN DESTEM ZATERDAG 20 DECEMBER 201
STA
Gogh Kerk is Etten-Leur heeft nu een eigen Van Gogh Kerk. Op naar jaarlijks 5.000 toeristen. door
Irmgard Breugelmans
ETTEN-LEUR - Etten-Leur spreekt eindelijk een woordje mee i n Brabant en de rest van de wereld als het gaat om Vincent van Gogh, de wereldberoemde schilder die nota bene in Etten het besluit nam om kunstenaar te worden en hier zijn eerste ateliertje had. Gek genoeg is dat verhaal nooit uitgebuit. Tot gisteren. EttenLeur heeft nu zijn eigen Van Gogh Kerk, de eerste stap op weg naar een experience rondom V i n cent van Gogh, een project van het bureau DST uit Baarn met hulp en assistentie van de vrijwilligers van de Stichting Vincent van Gogh Etten-Leur. Applaus en instemmend geknik van de genodigden de gordijnen opengaan en de ramen van de voormalige Nederlands-hervormde kerk aan de Markt 'ont-
bloot' worden. Geen ramen, maar kleurrijke vensters met Ze verheelden het leven van Vincent van Gogh in zijn Ettense periode i n , 1881. Geen leven dat over rozen ging, maar een leven vol worstelingen. Met het potlood, de liefde met de vader, zo blijkt uit de panelen onder de ramen die voor uitleg en verdieping zorgen. In het Nederlands é n Engels. Het enthousiasme van het publiek neemt toe de animatiefilm start: de negen ramen komen tot leven op twee schermen links en rechts van de kansel, waar ooit vader Van Gogh predikte. Vincent trad niet i n zijn voetsporen. Gelukkig maar, anders hadden we niet kunnen genieten van zijn erfenis. „ H et kleine broertje Etten-Leur is een volwassen kerel geworden", zegt een trotse voorzitter Lex Besselink van de Stichting Vincent van Gogh Etten-Leur i n zijn toespraak tijdens het openingsfeest. „ H et streven is om Vincent van Gogh in te zetten als icoon en
boegbeeld", aldus een enthousiaste burgemeester Heieen van Rijnhach in haar toespraak. En gedeputeerde Brigitte van Haaften is helemaal in de hemel. Ze is ervan overtuigd dat Van Gogh 'dé inspirator is van vernieuwing en internationalisering in de cultuur en de aanjager van de vrijetijdseconomie'. De Stichting Vincent van Gogh Etten-Leur hoopt er garen hij te spinnen. Ze mikt met haar nieuwe 'attractie' op vijfduizend bezoekers jaarlijks. Besselink: „ T oen ik dat aantal op een vergadering noemde, begonnen vrijwilligers te hyperventileren. Maar als er drieduizend komen, hen ik ook blij." Vrijwilliger en Van Gogh-gids de Bruin hekent dat hij niet wist wat hij van de experience moest verwachten, toen hij er in april voor het eerst over hoorde. Maar nu vindt hij het prachtig. „ H eb je ook gezien dat de koppen van de burgemeesters op de achterwand van de kerk vervangen zijn door kopieë n van werk van V i n cent van Gogh? En hoven de kansel hing vroeger een portret van Beatrix, maar nu is dat de vader van Van Gogh." • Ron Dirven, directeur van het vincent van GoghHuis in Zundert, vindt de Van Gogh Kerk een
I V.l.n.r. gedputeerde Brigitte van Haaften, 'Vincent van Gogh', wethouder Jan van Hal en voorzitter Lex Besselink van de Stichting Vincent Van Gogh Etten-Leur drukken op de rode knop, zodat de gordijnen voor de kleurrijke ramen opengaan.
Het kleine broertje Etten-Leur Is een volwassen kerel geworden Lex
meer in te zetten op de authentieke beleving van de kerk waar vincent i n de kerkhankjes zat. Duitse toeristen zijn inmiddels i n geboekt. En de Stichting Vincent van Gogh Etten-Leur rekent ook op Japanners, zeker omdat volgend jaar de 125e sterfdag van Van Gogh gevierd wordt. Niet voor niets is gekozen voor een oorschelp i n plaats van een koptelefoon voor wie de animatiefilm privé w i l heieven. Vrijwilliger Pierre van Damme: „ J apanners vinden koptelefoons niet hygië n isch." Vandaag gaat de Van Gogh Kerk open voor publiek.
bndestem.nl/etten-leur en filmpje
I Pierre van Damme van de Stichting Vincent van Gogh Etten-Leur op de kansel waar vader Van Gogh preekte. Links en rechts hangen videoschermen waarop de ramen tot leven foto's Joyce van Belkom/het fotoburo
BN DESTEM VRIJDAG 19 DECEMBER
De bewoners va de De historie van de voormalige kosterswoning is een verhaal over bewoners door Pierre van Damme ETTEN-LEUR - In 2007 Startte Etten-Leurenaar Cor Kerstens beetje bij beetje een onderzoek naar de geschiedenis van de voormalige kosterswoning van de Nederlands Kerk aan de Markt 4. En nu is het afgerond. Het fraaie pandje, een rijksmonument, werd sinds 1841 bewoond door timmermannen, klompenverkopers, slagersknechten en kolenhandelaren. Als bijverdienste vervulden de meesten van hen het ambt van koster. Maar ook de ambtenaren van de burgerlijke stand en de parkeerwachters waren er een aantal jaren in gehuisvest. „Tot 2007, toen de gemeente het in bruikleen gaf aan de stichting Vincent van Gogh Etten-Leur en de stichting 100 jaar luchtvaart als informatiecentrum", vertelt Kerstens. Vanaf eind deze week doet het huisje dienst ticket & annex Van Goghshop en als entree voor de Van Goghkerk. Eé n mythe maar meteen de wereld uit helpen: „ V incent van Gogh heeft nooit i n het huisje gewoond. Maar hij er vast verschillende keren binnen geweest zijn. Vooral in 1881, toen kerkbestuurder en organist Danië l
Blikvanger van het informatiecentrum is de muur met een impressie van Van Goghs Herinnering aan de tuin in Etten. foto Peter van
I De kosterswoning is te vinden tussen kerk en oude raadhuis.
•
Als bijverdienste vervulden de bewoners van de kosterswoning het ambt van koster
i n het huisje onderhield immers contacten met de Gogh. De familie, en
woonde. Hij zeer nauwe familie Van dus ook Vin-
stond achter de kerk, i n de binnentuin hij de bioscoop. Ongeveer op de plek waar nu het beeldje van Vincent van Gogh staat."
Gogh de voormalige kosterswoning i n gehruik als informatieruimte. Dat was toen voor Kerstens een goede reden om de historie van het pand en haar bewoners eens te onderzoeken. Het verhaal begint op 1 augustus 1841. „ T oen verleende de Nederlands Hervormde van Etten het recht van opstal aan Jacob Hendrikz Jager om op een perceel grond van de kerk een woning te houwen. Het lag tussen het gemeentelijk hrandspuithuisje, tegenwoordig de Mariakapel, en de Nederlands Hervormde Kerk. De jaarlijkse vergoeding die Jager voor dit recht van opstal moest betalen, bedroeg é n gulden en vierentachtig cent." De geschiedenis van het pandje, dat in de loon der jaren enkele ma-
fotoburo
len is herbouwd en verbouwd, zit vol met mooie verhalen en anekdotes. Ze zijn vanaf morgen na te lezen hij een bezoek aan het 'Van Gogh Markt 4. www.vangoghkerk.nl
Vincent van Gogh heeft nooit in het huisje gewoond. Maar hij is vast binnen geweest Cor Kerstens
I Het monumentale pandje werd in de slagersknechten en klompenverkopers.
eeuw onder meer bewoond door
R E G I O : ETTEN-LEUR
M A A N D A G 5 januari
'Prachtig, maar nog niet klaar' De Van Gogh Kerk in Etten-Leur is al twee weken open, maar nog niet helemaal af. 'Dat komt later dit jaar.' door Annelies Vlaanderen ETTEN-LEUR - Het is de laatste zaterdag dat de schaatsbaan op de Markt in Etten-Leur nog open is. Het vrolijk kwetterende geluid van kinderen op het ijs dringt zachtjes de Van Gogh Kerk binnen. Nellie Slooter stapt over de drempel heen om er een te nemen. „Ik woon hiernaast", zegt ze met halve schaamte, „ i k had al veel eerder willen komen, maar het kwam er niet van." Haar eerste indruk: „ P rachtig!" Zo" druppelen de hele middag bezoekers binnen om zich te laten imponeren door de ruimte die sinds 19 december 2014 i n het teken staat van de link tussen V i n cent van Gogh en Etten-Leur. De preekstoel bijvoorbeeld, waar zijn vader de dienst uitmaakte, staat er nog. Maar de grootste indruk maken de grafische afbeeldingen op de acht ramen en de animatie op de acht schermen voorin. De Van Gogh Kerk kan zich geen hetere gastheer wensen dan Cor Kerstens, vrijwilliger van Stichting Vincent van Gogh Etten-Leur en Van van het eerste uur. Iedere bezoeker krijgt van hem beleefd de vraag o f hij behoefte heeft aan extra uitleg, naast de informatie die in vitrines te vinden is. Is het
I Bezoekers nemen een kijkje in de onlangs geopende Van Gogh Kerk aan het antwoord een 'ja', dan gaat hij ervoor en stort hij zijn onmetelijke kennis van zowel de kerk als van de schilder als een douche uit over zijn gehoor. „Ik vind de Van Gogh Kerk uitstraling hebben", verklaart hij zijn enthousiasme. „ R uimtelijk is het ook heel mooi." Maar het is nog niet af, hij aan. De zogenaamde tijdlijn met 24 'vensters' aan de l i n -
kerzijde van de ingang van de kerk, die nog steeds als Raadzaal wordt gebruikt, werkt nog niet op de heamers. En het imposante klokwerk staat nog Maar dat is peanuts vergeleken hij wat er nu al tot stand is gekomen, vindt hij. „ W e hebben heel hard gewerkt om open te zijn op 19 december. Dat is gelukt. Er moet nog wel het een en ander gebeuren, maar dat
foto Marcel Otterspeer/het fotoburo komt i n de loop van het jaar wel." Het informatiecentrumpje aan de voorkant, waar tevens de entree-
meeste mensen weten niet dat Van Gogh ook band met Etten-Leur had Cor Kerstens, Van Gogh Kerk
bewijzen voor de nieuwe toeristische attractie moeten worden gekocht, is ook veranderd. Het is meer een winkeltje geworden met allerlei Van sing, van mokken en klompen tot aan bandana's Hoe hard die de winkel uit zullen vliegen, is nog de vraag. Kerstens: „ W e moeten meer aan pr doen. weten mensen ons eerder te vinden."
NIEUWE ATTRACTIE
'Einde maken De raadskerk wordt Van Gogh Kerk. zetten Etten-Leur op de kaart'. ETTEN-LEUR - Zundert heeft het Van GoghHuis, Nuenen trekt veel volk met Van Gogh Village. En Etten-Leur? Etten-Leur heeft een klein informatiecentrum op de Markt over de wereldberoemde schilder. Een knus huisje waar bezoekers bijna altijd enthousiast over zijn. Het centrum trekt jaarlijks zo'n duizend bezoekers. Te marginaal om Etten-Leur als Van Gogh-gemeente op de kaart te zetten. Maar dat gaat veranderen. Want vanaf vrijdag 19 december is er de Van Gogh Kerk. Een nieuwe attractie die volgens de Stichting Vincent van Gogh EttenLeur minimaal drieduizend mensen moet trekken. De voormalige Nederlands Hervormde Kerk (raadskerk) wordt de komende weken onder handen genomen om te transformeren i n een plek waar touroperators graag hun hus-
•
BEGIN VAN EEN •
•
•
Schelfaut • sen dagjesmensen naartoe sturen. „ D e eerste hoeking uit Duitsland is al binnen. Volgend jaar ontvangen we een groep van dertig Duitsers. Die gehruiken ook de lunch i n het centrum, dus het winkelcentrum is dat ook goed nieuws", aldus Pierre van Damme. Hij is aangesteld als programmaleider en probeert samen met de dertig vrijwilligers van de Stichting Van Gogh Etten-Leur iets te maken van de Van Gogh Kerk. „ H et is allemaal in een stroomversnelling terechtgekomen. Een jaar geleden ontvouwden we de eerste plannen
Van Gogh in Brabant. Etten-Leur eist een grotere rol op door de
aan
•
Stichting Vincent van Gogh EttenLeur wil Etten-Leur profileren als Van Gogh-gemeente. Kapstok is Van Goghs besluit uit om kunstenaar te worden; Etten-Leur was het kanteipunt in zijn Raadsvergaderingen, orgelconcerten, exposities en huwelijken blijven plaatsvinden in de Van Gogh Kerk. gaat vrijdag 19 december open voor genodigden en vanaf 20 december voor publiek. Een ticket voor volwassenen kost zes euro en is te koop in het infocentrum (Markt 4).
voor de inrichting van de kerk en over twee weken gaan we al open voor het publiek. Het was i n eerste instantie de bedoeling dat dit pas i n 2018 zou gebeuren, het jaar dat Brabant culturele 'hoofdstad' kon worden. Dat gebeurde niet en toen is besloten om 2015 centraal te stellen. In dat jaar herdenken we dat Vincent 125 jaar is overleden." Om af te rekenen met de Calimero-rol die Etten-Leur al jaren speelt op het gebied van Van Gogh, ontstond het plan om de kerk ' i n te lijven'. „ D e plek waar de vader van de schilder op de kansel stond. Vorig jaar liepen we rond met het idee het gebouw vol te stoppen met schermen en mers, maar daar zijn we op teruggekomen. Met dank aan het bureau DST uit Baarn, aan wie we een second opinion over onze plannen hadden gevraagd. Toen ze het gebouw van binnen zagen, trokken ze al snel de conclusie de ruimte zoveel mogelijk in tact te laten en niet te vervuilen met moderne apparatuur. Zo zijn we gezamenlijk op het idee gekomen de negen grote ramen te beplakken met materiaal dat het effect heeft van Het zijn abstracte werken die refereren aan de schilderijen van de meester zelf." Onder de ramen worden panelen gehangen met informatie over het leven en het werk van Van Gogh
I Pierre van Damme (links) en Lex Besselink van de Stichting Vincent van Gogh Etten-Leur met een proefexemplaar van het 'glas-in-loodkunststof dat volgende week op de negen grote ramen van de kerk wordt foto Edmund Messerschmidt/het fotoburo Die informatie wordt ook getoond op acht grote beeldschermen die i n de kerk worden opgehangen. Volgens Van Damme en Lex Besselink (voorzitter van Stichting Van Gogh Etten-Leur) is de opening van de kerk de eerste, grote stap „ l e moet deze ontwikkeling zien als een stappenplan. We betrekken niet alleen de kerk i n het verhaal, maar bijvoorbeeld ook het gehouwtje achter het informatiecentrum. Dat is nu nog een opslagruimte, maar daar maken we volgend jaar een mini-hioscoop van waar we films en documentaires over de kunstenaar laten zien. Het infocentrum wordt nu herin-
gericht en is straks de centrale plek waar iedereen binnenstapt voor entreekaartjes en het hoeken van arrangementen. We bieden
inrichting van de kerk heeft ons tot nu toe ongeveer 150.000 euro gekost Lex Besselink
straks niet alleen fietsroutes aan met een link naar Van Gogh, maar ook twizytours - autotochten met kaart - en boottochten. Dat doen we i n samenwerking met leroen van der Schenk en Ton Stoop. En we gaan zo'n tachtig Van Gogh-producten verkopen, zoals mokken, servetten, koekjes, snoepjes, hoeken, paraplu's en zelfs pillendoosjes." De stichting heeft volgens Besselink tot nu toe zo'n 150.000 euro in de inrichting gestopt. „Via sponsoring, entreekaarten, verkoop van producten en arrangementen en subsidies proheren we dat terug te verdienen." Besselink is namens de stichting ook be-
stuurslid i n het samenwerkingsverhand Van Gogh Brabant. „ D eze organisatie regelt de contacten met touroperators, dat hoeven we niet zelf te doen. Daarnaast is Van Gogh Brabant de verbindende factor met grote Europese musea. Ook zorgen ze voor marketing en pr, daar kunnen we mooi op meeliften." Van Damme hoopt dat Etten-Leurenaren positief staan tegenover de uitbreiding van de Van „ W e kennen de sceptische reacties van sommigen, maar die nodig ik hij deze van harte uit om binnenkort de kerk en het infocentrum te bezoeken. Wat ons betreft is EttenLeur een attractie rijker."