suspension
ALLES OVER DE OPHANGING
www.monroe-eu.com
suspension
INHOUD I - TECHNISCH OVERZICHT 1. HET OPHANGINGSSYSTEEM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1. Wat is een ophangingssysteem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
ALLES OVER DE OPHANGING
1.2. Welke zijn de voornaamste functies van de ophangingsonderdelen? . . 1 1.3. De veer 2 1.3.1. Hoe werkt de veer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1.3.2. Hoe werken de veren en de schokdempers samen? . . . . . . . . . . . . . . 2 1.4. Belangrijkste ophangingsconfiguraties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.4.1. Starre as versus onafhankelijke ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.4.2. Afhankelijk van de manier waarop de ophanging werkt: 1. Passieve ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2. Semi-actieve ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3. Actieve ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.4.3. Afhankelijk van de manier waarop de ophanging gebouwd is 1. Conventionele ophanging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2. McPherson ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2. DE SCHOKDEMPER 2.1. Wat is een schokdemper en hoe werkt het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2.2. Welke zijn de voornaamste functies van de schokdemper? . . . . . .10 2.3. Welke zijn de voornaamste verschillen tussen veerpoten en schokdempers? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
INHOUD 2.4. Schokdempertechnologie 2.4.1. Dubbele buis - Hydraulische schokdemper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 1. Het effect van schuimvorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2.4.2. Gasschokdempers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 1. Lage druk (dubbele buis). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2. Hoge druk (enkele buis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2.4.3. Position Sensitive Damping (PSD) technologie. . . . . . . . . . . . . . . . . .14 2.4.4. Schokdempers voor zware belading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 1. Mechanische veer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2. Pneumatische veer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3. Nivomat Self-leveling systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 2.4.5. Verstelbare schokdemper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 1. Dubbele buis - Type "A" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2. Dubbele buis - Type "B" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 3. Enkele buis - Type "C" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4. Driebuis - Type "D" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
II - MONROE® PRODUCTEN 1. MONROE® ASSORTIMENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 1.1. Monroe® Reflex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.11.
Monroe® Adventure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Monroe® Original . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Monroe® Continuously Controlled Electronic Suspension . . . . . .23 Monroe® Sensa-Trac (Safe-Tech System) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Monroe® Ride Leveller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Monroe® Level Light. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 Monroe® Van Magnum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 Monroe® Magnum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Monroe® Springs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Monroe® Spheres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
suspension
INHOUD
ALLES OVER DE OPHANGING
1.12.
Speciale Monroe® producten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1.12.1. Monroe® Protection Kit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1.12.2. Monroe® Mounting kit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1.12.3. Monroe® Magic Camber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
III – DIAGNOSE SCHOKDEMPER 1. GEVOLGEN VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERS VOOR DE VEILIGHEID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 1.1. Remafstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 1.2. Afstelling van de lichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 1.3. Wegligging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 1.4. Aquaplaning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 1.5. Reactietijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 1.6. Veiligheidsdriehoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 2. DIAGNOSE VAN DE SCHOKDEMPER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 2.1. Visuele inspectie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 2.2. Inspectie met behulp van een ophangingstester (EUSAMA methode) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 2.3. Monroe® “Expert” Suspension Tester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 2.4. Ophangingstester Monroe® . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
IV- ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS 1. RICHTLIJNEN BIJ DE VERVANGING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 2. MONROE® GEREEDSCHAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 3. ONTMANTELING VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERS . . . . . . . . . . . . .44
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT
ALLES OVER DE OPHANGING
1. HET OPHANGINGSSYSTEEM
01
1.1. Wat is een ophangingssysteem? Het ophangingssysteem is een mechanisme dat de banden op het wegdek verbindt met het chassis of het koetswerk van de wagen. Op een uitgebalanceerde manier geeft het de krachten (gewicht), waaraan het voertuig onderhevig is, door, aan de rijoppervlakte (wegdek), isoleert de wagen van de krachten afkomstig van dat wegdek en verbetert tevens rijcomfort en controle. 1.2. Welke zijn de voornaamste functies van de ophangingsonderdelen? Veren & Wankelstang ¨ - Deze onderdelen ondersteunen het gewicht van het voertuig en zorgt voor een correcte positie van het koetswerk in verhouding tot de weg (hoogte). - Veren dienen ook om impacten afkomstig van de weg te absorberen. Koppeling & Montagestukken ¨ - Tot de belangrijkste functies van deze onderdelen behoren het doorgeven van tractiekrachten van de banden tussen de weg en het voertuig evenals het behouden van een correcte oriëntatie van de wielen in verhouding tot het koetswerk. Buslagers ¨
- Onderdelen die de passagiersruimte isoleert van het band/ weg geluid.
Schokdemper ¨
- De belangrijkste functie van de schokdemper is het opvangen van de bewegingen van de vering en het verzekeren van een optimaal contact tussen de banden en het wegdek. Voornaamste ophangingsonderdelen: 1) Veer 2) Wankelstang (optioneel) 3) Koppeling 4) Buslagers/montagestukken 5) Schokdemper
1.3. De veer Ongeacht het type veer, winding, rubber, blad, lucht of torsiestang, enkel de veren ondersteunen het gewicht van het voertuig en zorgen voor de juiste hoogte tussen het koetswerk en de weg.
1.3.1. Hoe werkt de veer? De veer absorbeert en slaat energie op die ontwikkeld wordt door de beweging tussen het koetswerk en de weg.
Geladen zonder veer
1.3.2. Hoe werken de veren en de schokdempers samen? Nadat de energie, afkomstig van de beweging, opgeslagen is door de veer die comprimeert, zal hij proberen die energie te bevrijden door terug te veren. Dit veroorzaakt koetswerkbewegingen van het voertuig die het onstabiel, onveilig en oncomfortabel maken. Om zulke bewegingen tegen te werken wordt een schokdemper in het systeem toegevoegd. Het oorspronkelijke doel van de schokdemper bestaat erin de veerbeweging te controleren. Op die manier zorgt de schokdemper voor: 1. het plakken van de wielen op de grond 2. het stabiliseren van het koetswerk van het voertuig 3. comfort
Geladen met veer
Voertuigen zonder schokdempers
Voertuigen met schokdempers
Ideale veerlijn
02
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT
ALLES OVER DE OPHANGING
1. HET OPHANGINGSSYSTEEM 1.4. Voornaamste ophangingsconfiguraties Ophangingssystemen kunnen ruimweg onderverdeeld worden in twee groepen - afhankelijke and onafhandelijke ophangingstypes. Die woorden verwijzen naar het vermogen van tegengestelde wielen om al dan niet, afzonderlijk van elkaar, te kunnen bewegen.
"Starre as"
Bij de onafhankelijke ophanging, zijn de wielen met het koetswerk van de wagen verbonden door een gearticuleerd systeem waardoor de wielen afzonderlijk van elkaar omhoog en omlaag kunnen bewegen zonder invloed op het tegengestelde wiel. Dit zorgt voor meer stabiliteit en betere wegligging en rijcomfort.
"Onafhankelijk" De voornaamste voor- en nadelen van beide configuraties zijn:
Starre as + Lagere kostprijs + Langere duurzaamheid
03
1.4.1. Starre as versus onafhankelijke ophanging In het afhankelijk systeem, ook starre as genoemd, worden de wielen van ĂŠĂŠnzelfde as met elkaar verbonden door een stevige staaf. In deze configuratie, wanneer de welving van een wiel verandert, verandert de welving van het tegengestelde wiel even veel, maar in de tegenovergestelde richting.
- Vage besturing - Slechte wegligging
Onafhankelijke ophanging + Betere wegligging - Hogere kostprijs + Rijcomfort - Ingewikkelder
1.4.2. Afhankelijk van de manier waarop de ophanging werkt Laten we de belangrijkste kenmerken van beide systemen overlopen.
Gewoon passief ophangingssysteem
Reactieve ophangingen Alle huidige ophangingen zijn tevens reactief. Wanneer het wiel van een voertuig over een kuil rijdt, leidt de verandering in wielpositie tot compressie of extensie van de ophanging als reactie. Op de de manier zorgen het nemen van een bocht, het remmen en versnellen voor een beweging van de ophanging waardoor het koetswerk slingert of duikt. Worden in deze groep inbegrepen alle ophangingssystemen die de rijhoogte naargelang veranderingen in gewicht en in aerodynamische belasting kunnen controleren. Dit systeem kan ook op de verplaatsing van de lading reageren zoals slingeren en kan het tegenwerken. Het Kinetische RSF ophangingssysteem van Tenneco is een voorbeeld van zo'n passief reactief ophangingssysteem. Dit systeem heeft een passieve interconnectie, welke de verplaatsing van belasting tussen de wielen makkelijker maakt en vele ontwerps- en werkingsparameters en types loskoppelt, zoals dwars-as gewricht en enkel wiel hardheid van slingerencontrole.
1. Passieve ophanging Onder die benaming begrijpt men alle conventionele of traditionele ophangingsystemen. EĂŠns ze gemonteerd zijn op de wagen, kenmerken ze zich voornamelijk door de onmogelijkheid de parameters van die ophanging (hardheid, hoogte) van buitenaf te beĂŻnvloeden. Alle traditionele veren en schokdempers zijn beschouwd als passieve ophangingen.
Passief reactief Kinetic RSF ophangingssysteem
Kinetic RSF ophangingssysteem
04
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT
ALLES OVER DE OPHANGING
1. HET OPHANGINGSSYSTEEM
MonroeÂŽ Continuously Controlled Electronic Suspension
De belangrijkste voordelen van de semi-actieve ophanging zijn: A) Een afstelbaar rijgedrag, geoptimaliseerd voor comfort en controle B) De mogelijkheid de hardheid van de ophanging te bepalen C) De ophanging zal zich automatisch aan de wegomstandigheden aanpassen D) Vergelijkbare afmetingen in verhouding tot traditionele ophangingssystemen.
Continuously Controlled Electronic Suspension system.
05
2. Semi-actieve ophanging De semi-actieve ophanging kenmerkt zich op de eerste plaats door de mogelijkheid de dempwaarde continu te veranderen, en zo de schokdemper harder of zachter te maken naargelang de wegomstandigheden. Voor deze controle zorgt de koppeling van een elektronische controle-eenheid met 4 schokdempers, die onophoudelijk een veranderlijk (en controleerbaar) dempingscoĂŤfficient hebben. Naast de klassieke springveren kunnen deze schokdempers soms gecombineerd worden met veranderlijke, zelf-afstellende hoogteoplossingen, evenals met systemen als hydropneumatische, hydraulastische en hydragas ophangingen.
Kinetic H2 ophangingssysteem uitgerust met de semiactieve Continuously Controlled Electronic Suspension
3. Actieve ophanging Het actieve ophangingssysteem heeft het vermogen zich voortdurend af te stellen aan veranderlijke wegomstandigheden. De ontwerpparameters van het systeem worden verruimd door de onophoudelijke opname en aanpassing van die criteria: die eigenschappen veranderen dus altijd. Actieve ophangingssystemen beschikken over een computer die een krachtige activator op elk wiel nauwkeurig doorgeeft wanneer, in welke richting, op welke afstand en hoe snel te reageren. De bewegingen van de wielen zijn niet langer meer onderhevig aan de interacties van de omgeving tussen de weg en de verschillende veren, schokdempers, en antirolstangen. De computer, die deze beslissingen neemt, maakt gebruik van een sensornetwerk om b.v. de snelheid van het voertuig, de longitinale en laterale versnellingen, en de krachten en de versnellingen te meten die op elk wiel uitgeoefend zijn. De computer bestuurt dan het wiel om op de ideale manier te bewegen rekening houdend met de aanwezige omstandigheden.
06
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT 1. HET OPHANGINGSSYSTEEM
ALLES OVER DE OPHANGING
1.4.3. Afhankelijk van de manier waarop het ophangingssysteem gebouwd is 1 Conventionele ophanging. In deze configuratie vertegenwoordigt de schokdemper geen structureel onderdeel van het ophangingssysteem. Dit betekent dat, al is de schokdemper volledig versleten of zelfs afwezig, het nog altijd mogelijk is met de wagen naar de garage te rijden en het probleem daar te laten herstellen. In dit geval blijven de wielpositie (gegeven door de onderste en bovenste armen) evenals de hoogte tussen het koetswerk en het wegdek (bepaald door de veer) onveranderd. In het conventionele ophangingssysteem worden de veer en de schokdemper altijd afzonderlijk gemonteerd als twee verschillende onderdelen. Veer en schokdemper in een conventionele ophanging
Oog/oog type
Oog/pen type
Pen/pen type
Conventionele semi-starre as
Pen/dwarspen type
Verschillende bevestigingsmethodes van conventionele schokdempers
07
De gebruikte schokdempers in deze ophangingssytemen zijn conventionele schokdempers genoemd. De meest voorkomende bevestigingsmethodes toegepast om deze onderdelen te monteren zijn : - Oog/oog type - Oog/pen type - Pen/pen type - Pen/dwarspen type
Montagekit Onderste veerschotel
Onderste arm Voornaamste onderdelen van een MacPherson systeem
Het lichaam van de schokdemper vormt de veerpoot van de ophanging; het is verbonden aan de ashouder met een beugel om verwijdering makkelijk te maken.
2. MacPherson ophanging Tegenwoordig is het ongetwijfeld het meest gebruikte voorste ophangingssysteem waarmee wagens van Europese oorsprong uitgerust zijn. Het systeem bestaat voornamelijk uit de combinatie van een veer van het veerpoottype en een schokdemper; het bovenste gedeelte van de winding is bevestigd op het koetswerk van de wagen, en het onderste gedeelte op een schoteltje (de onderste veerschotel) integraal met het lichaam van de schokdemper, die tevens ook een pivot-as vormt van de besturing. Bij het besturen draait de fysieke kracht de veerpoot en het omhulsel van de schokdemper (en bijgevolg de veer) om het wiel te doen gieren, het geheel draait op een lagerplaat of een kogelbaan op het bovenste gedeelte (de montagekit), en op het onderste kogelgewricht van de onderste arm. Dit zorgt voor een draaibeweging.
De extra ruimte, die deze configuratie biedt, laat het gebruik van transversale motoren toe en verlicht het gehele ophangingssysteem
De onderste arm is hier driehoekig om hardheid te verbeteren Met een MacPherson ophanging uitgerust met een eenvoudige onderste arm wordt driehoekigheid belemmerd door de stabilisatorstang die verbonden is tevens aan de onderste armen en aan twee punten op het chassis.
08
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT 2. DE SCHOKDEMPER
ALLES OVER DE OPHANGING
2.1. Wat is een schokdemper en hoe werkt het?
09
Fundamenteel zijn schokdempers oliepompen. Een zuiger is vebonden met de uiteinde van een zuigerstang en biedt weerstand aan de hydraulische vloeistof in de drukbuis. Terwijl de ophanging op en neer gaat, wordt de hydraulische vloeistof geleid door kleine gaatjes - of openingen - in de zuiger. Maar de openingen laten enkel een kleine hoeveelheid vloeistof door de zuiger. Dit vertraagt de zuiger, die op zijn beurt de veer en de beweging van de ophanging vertraagt.
Slingeren van de veer
Veer zonder schokdempers
Slingeren van de veer
Veer met schokdempers
Een universeel fysisch principe wil dat energie niet aangemaakt kan worden noch vernietigd, maar enkel omgevormd. Hierdoor zet de schokdemper de kynetische energie, opgeslaan door de veer tijdens de compressiebeweging, om in thermische energie of hitte.
De kracht van de weerstand, ontwikkeld door een schokdemper, hangt af van de snelheid van de ophanging, van het aantal en grootte van de openingen in de zuiger en van de hoeveelheid en dikte van de kleppen. Hoe sneller de ophanging, des te meer weerstand de schokdemper biedt. Als gevolg verminderen de schokdemper en de veer volgende rijomstandigheden: r 4UVJUFO r 4MJOHFSFO PG XBOLFMFO r %VJLFO CJK IFU SFNNFO r -JGUFO CJK IFU WFSTOFMMFO
2.2. Welke zijn de belangrijkste functies van een schokdemper?
De belangrijkste functie van de schokdemper is een goede grip van de banden met het wegdek behouden.
Om: r 7 FSJOH FO CFXFHJOH WBO EF PQIBOHJOH UF DPOtroleren r $POUJOVF SJK FO SFNDPOUSPMF UF HFWFO r 7 PPSUJKEJHF CBOEFOTMJKUBHF UF WPPSLPNFO r 7 PPS FFO HPFEF HSJQ WBO EF CBOEFO NFU IFU wegdek te zorgen r % ZOBNJTDIF XJFMBGSFHFMJOH UF DPOUSPMFSFO r 4 UVJUFO TMJOHFSFO PWFSIFMMFO FO XBOLFMFO stampen (duiken bij het remmen en liften bij het versnellen) van het voertuig te controleren. r 4MJKUBHF WBO BOEFSF PQIBOHJOHTPOEFSEFMFO UF verminderen. r (FMJKLUJKEJHF FO VJUHFCBMBODFFSEF CBOEFO FO remmenslijtage te bevorderen. r Vermoeidheid van de bestuurder te verminderen.
2.3. Welke zijn de voornaamste verschillen tussen veerpoten en schokdempers? Een veerpoot is een type schokdemper die tevens de functies vervult van ondersteuning van de koppeling en de veer. Het is een fundamenteel structureel onderdeel van de wagen. Het betekent dat, behalve de klassieke functies vervuld door een schokdemper, de veerpoot ook het gewicht van het voertuig ondersteunt en tegelijkertijd de correcte bandenrichting behoudt in verhouding tot het koetswerk. Tevens zijn veerpoten ontworpen om de tractiekrachten van de banden door te geven tussen de weg en het voertuig.
Schokdemper
Conventionele ophanging met schokdemper
MacPherson veerpoot
Veerschotelschokdemper
MacPherson veerpoot
Ophangingssysteem uitgerust met een veerschotelschokdemper
10
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT 2. DE SCHOKDEMPER 2.4. De schokdemper technologie
ALLES OVER DE OPHANGING
In het voorbije hoofdstuk hebben wij verschillende ophangingssystemen overlopen: passieve-reactieve, semi-actieve en actieve systemen. Laten we nu een stap verder gaan en onze studie concentreren op de passieve-reactieve groep schokdempers (de meest voorkomende)
2.4.1. Dubbele buis - Hydraulische schokdemper TERUGVERING COMPRESSIE LICHAAM
Ophangingsrubber Zuigerstang Beschermbuis (afdichting) Olie dichtring Werkkamer
Buitenbuis Egalisatiekamer Zuiger (terugvering) Kleppensysteem (compressie)
WIEL
COMPRESSIE TERUGVERING Vrije olieinlaat Beperkte olieinlaat
11
Wanneer de schokdemper in compressie is, stroomt wat olie in de onderste werkkamer door de zuiger via de licht geladen inlaatklep. De rest van de olie (die overeenkomt met het volume van de zuigerstang die de binnenbuis binnengetreden is) wordt geleid door het klepsysteem in de basisklep en stroomt vervolgens door in het buitenoliereservoir, ook egalisatiekamer genoemd. De snelheid van de zuigerstang en het kleppen in de basisklep bepaalt de weerstandkracht geproduceerd door de schokdemper in compressie. Wanneer de schokdemper in terugvering is, sluit zich de inlaatklep in de zuiger, en de olie in de bovenste werkkamer wordt geleid door een kleppensysteem in de zuiger. Om het volume te compenseren dat uit de binnenbuis komt, stroomt olie uit het buitenoliereservoir door een licht beladen inlaatklep in de basisklep in de onderste werkkamer en behoudt de binnenbuis altijd vol met olie. De snelheid van de stang en het kleppen bepaalt de weerstandkracht geproduceerd door de schokdemper tijdens terugvering.
Schuimvormingseffect in een dubbele buis schokdemper
2.4.2. Gasschokdempers 1. Lage drukgas, dubbele buis schokdemper Die is te vergelijken met een conventionele schokdemper, behalve voor twee belangrijke onderdelen die totaal verschillend zijn: - In het bovenste gedeelte van de reservebuis is de lucht vervangen door stikstof (een inert gaz) aan een druk van 2,5 à 8 bar, ééns en voor goed toegevoegd tijdens de fabricage. - De olie afsluiting rond de zuigerstang in het bovenste gedeelte van de schokdemper is heel bijzonder. Die bevat een lip om het binnendringen van stof tegen te gaan en twee afdichtingslippen om olielekkage te vermijden. De basis van de afdichting heeft een rondvormige flexibele strip die werkt als een terugslagklep. De flexibiliteit van de strips maakt het voor de olie mogelijk terug te stromen in de reservebuis en houdt de gasdruk conform de hoeveelheid olie in het reservoir. Deze schokdempers bieden een zeer comfortabel rijgedrag en een nauwkeurige besturing van het voertuig.
1. Het effect van schuimvorming "emulsiefenomeen" Hydraulische schokdempers zijn zeer efficiënt. Wanneer echter olie geleid wordt van een hogedruk zone naar een lagedruk zone, zoals het bij compressie en terugvering gebeurt, zorgt de plotselinge druk voor het ontstaan van bubbeltjes in de olie. Dit noemt men het proces van cavitatie en aeratie. Luchtbubbeltjes, in tegenstelling tot olie, zijn comprimeerbaar. Daarom zal de oorspronkelijke beweging van de zuigerstang bij elke slag, de bubbeltjes gewoonweg comprimeren voordat de olie geleid wordt door de kleppen. Dit creeërt een dempcontrolelaag die de oorsprong is van het probleem en het resultaat van de verzwakte doeltreffendheid van de schokdemper. Het toevoegen van drukstikstof beperkt het effect van schuimvorming om de schokdemper betere doeltreffenheid te geven. Olie afsluiting Zuigerstang
Gas
Terugslagklep
Olie
Olie stroomt terug naar de reserve buis
Monroe® “Original” Lage drukgas dubbele buis
12
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT
ALLES OVER DE OPHANGING
2. DE SCHOKDEMPER
13
2. Hoge druk enkele buis gasschokdemper Enkele buis schokdempers werken volgens hetzelfde basisprincipe (terugkaatsbeweging van een zuiger in een met olie gevulde buis) maar, aan één uiteinde, bevatten ze een kleine hoeveelheid stikstof onder hoge druk (25 à 30 bars). Een zwevende zuiger houdt het gas en de olie van elkaar afgescheiden en vermijdt hun vermenging. Wanneer, bij compressie, de zuigerstand voor olieverplaatsing zorgt, zal deze olie het stikstof verder comprimeren. Het gas is dus onderworpen aan volumevariaties en werkt als een veer. De voordurende druk uitgeoefend op de olie door het gas zorgt voor onmiddellijke reactie en ook voor meer geluidsvrije werking van de zuigerkleppen. Bovendien verwijdert deze druk de cavitatie en het emulsiefenomeen die het dempen tijdelijk ondoeltreffend maakt.
Afdichting
Zuiger Olie Zwevende zuiger
Gas
Voornaamste onderdelen van de enkele buis schokdemper
TERUGVERING
COMPRESSIE
TERUGVERING
COMPRESSIE
2.4.3. Position Sensitive Damping (PSD) technologie Dit is een gas schokdemper voorzien van een nauwkeurige aangepaste groef in de wand zelf van de drukbuis. Wanneer de zuiger door de gegroefte zone heen en weer reist, werkt de PSD groef als een extra olieomleiding rond het zuigergeheel en, bijgevolg, voorziet de schokdemper met een bijkomende dempingszone. Deze bijkomende zone maakt het ingenieurs mogelijk de schokdemper dusdanig te ontwerpen dat die werkt als een "dubbele actie" schokdemper, die automatisch de veranderingen van wegomstandigheden voelt en daarop reageert.
COMFORT ZONE: De toelopende PSD groef in de buis zorgt voor de vrije oliestroom rond en door de zuiger. Het resultaat is een zachter en comfortabeler rijgedrag.
CONTROL ZONES: VEELEISEND RIJGEDRAG De zuiger wordt verder dan de PSD groef geduwd. De vloeistof wordt door de zuiger geleid; het resultaat is een betere controle van het voertuig.
14
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT
ALLES OVER DE OPHANGING
2. DE SCHOKDEMPER 2.4.4. Schokdempers voor zware belading Soms gaan voertuigen, die extra beladen zijn, doorzakken; in alle gevallen merkt men dezelfde effecten: r ;XBLLF XFHMJHHJOH r 5FLPSU BBO GMFYJCJMJUFJU WBO het ophangingssysteem r "COPSNBMF CBOEFOTMJKUBHF r 3FHFMNBUJH EPPS[BLLFO WBO de ophanging r #FTUVSJOHTDPOUSPMF WFS[XBLU Laadcompensators zijn ontwikkeld om te voorkomen dat het achterste deel van het voertuig onder laadomstandigheden doorzakt.
Belading
Principe van de schokdemper met mechanische veer
15
Belading
1. Mechanische veer De schokdempers voor zware belading met mechanische veer is een type dubbele buis (hydraulische of gas) schokdemper voorzien van een revolutonaire polyuretane veer van veranderlijke weerstand en gemonteerd op de zuigerstand om extra steun te geven wanneer het voertuig geladen is. De polyurethane veer is zo ontworpen dat: - In de statische conditie en zonder belasting, raakt de veer enkel het lichaam van deze schokdemper. - Onder belasting is de progressieve veer geleidelijk aan gecomprimeerd, zodat het achterste van het voertuig niet doorzakt. Deze schokdempers zijn speciaal ontwikkeld voor voertuigen waarvan het chassis te compact is, en waarop dus de montage van pneumatische veren onmogelijk is.
Luchtinlaat
Ophangingsrubber nauw bevestigd op het lichaam en de afdichting van de schokdemper
Monroe® Ride Leveller - Pneumatische laadcompenserende schokdemper
Deze onderdelen kunnen snel en gemakkelijk gemonteerd worden. De schokdempers voor zware belading worden altijd op de achteras gemonteerd. De hoogte van het voertuig is verstelbaar door de luchtdruk in het systeem te verhogen of te verminderen. Wanneer het voertuig geladen is pompt de bestuurder de pneumatische veer van de schokdempers met behulp van een compressor aan boord of een luchtpomp in de garage. De schokdempers voor zware belading verhoogt het achterste deel van het voertuig en zorgt tegelijkertijd voor een correcte en veilige wegligging.
2. Pneumatische veer Schokdempers voor zware belading met pneumatische veer: deze schokdempers zijn conventionele schokdempers (hydraulische dubbele buis over het algemeen) vervolledigd met een auxiliaire veer. Het grote verschil ligt nochtans in het feit dat deze auxiliaire veer pneumatisch is. Deze combinatie biedt 3 voordelen: De veer biedt de gewilde hardheid naar wens. Het systeem zorgt voor hoogteregeling van de geladen wagen. Normale ophanging wordt éénvoudigweg bereikt door de luchtdruk in het systeem te verminderen. Deze onderdelen worden gewoonlijk in kits verkocht. Deze kits bevatten twee conventionele schokdempers, wat flexibele buizen, een verbindingsklep voorzien met een "T" aansluiting en een manometer.
Compressor Battery
Shock absorbers
On-board control unit
Monroe® Ride leveller kit met pneumatische compressor CK
16
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT
ALLES OVER DE OPHANGING
2. DE SCHOKDEMPER
Nivomat Schokdempers
Doorsnede van een Nivomat schokdemper 17
3. Het self-leveling Nivomat systeem De Nivomat schokdemper is een compact onderdeel voor hoogteregeling van het voertuig. Dit systeem wordt gewoonlijk gemonteerd op de achteras van het voertuig, en daar wordt dus ook de hoogtecontrole door Nivomat verzekerd. Deze schokdemper bevat alle nodige systeemcomponenten (ondersteunonderdeel, pomp, accumulator, reservoir, drukregulator, etc) in ĂŠĂŠn enkele omhulsing. Autofabrikanten monteren de Nivomat in optie op sommige wagens in plaats van een conventioneel systeem (schokdemper of veerpoot en veer), en stellen automatisch de optimale voertuighoogte af voor alle laadomstandigheden. Nivomat vervult ook de demp- en veerfuncties. Het bijzondere kenmerk van het Nivomat hoogtecontrole systeem ligt in het feit dat de energie, nodig voor het verstellen van het optimaal hoogteniveau, gegenereerd wordt door de willekeurige bewegingen tussen de as en het koetswerk van het voertuig, voortkomend van onregelmatigheden van het wegdek al rijdend. Dit betekent dat, in tegenstelling tot andere systemen, de Nivomat schokdemper geen externe energie nodig heeft om te functioneren. Wanneer het versleten is, kan dit systeem, vanwege zijn hoge kost, zonder probleem vervangen worden door een conventioneel ophangingssysteem. Wel moet er natuurlijk altijd rekening gehouden worden met het feit dat de veren ook vervangen moeten worden door exemplaren voor hetzelfde type wagen uitgerust met het conventionele ophangingssysteem. Structuur [1] Hoge drukgas kamer [2] Scheidingszuiger tussen het oliereservoir en de drukgaskame [3] Oliezuiginglijn [4] Pompstang [5] Bypass voor hoogteniveaucontrole (sensor) [6] Dempingszuiger [7] Controleopening voor olie retourstroom [8] Oliereservoir [9] Pomp inlaatklep [10] Controleschijf die de pomp met de pompstang en met de inlaat/uitlaatkleppen verbindt [11] Pompkamer [12] Pomp uilaatklep
2.4.5. Verstelbare schokdempers Deze groep omvat alle schokdempers waarvan de dempingskracht veranderd kan worden door de gebruiker of de installateur. Er bestaan verschillende manieren om de dempingskracht te veranderen aan de hand van de gebruikte schokdempertechnologie, maar ze werken allemaal volgens ĂŠĂŠn enkele principe: de oliestroom door de kleppen veranderen (voornamelijk door de terugveringklep) om de schokdemper zachter of harder te maken. Wij weten allemaal dat de ingenieurs de dempingskrachten van de schokdemper altijd bepalen rekening houdend met de inspanningen geleverd door de veren van de wagen. Daarom raadt Monroe telkens aan alle veranderingen in het ophangingssysteem door een specialist in ophanging te laten beoordelen. Hierna volgt een overzicht van de meest voorkomende verstelbare schokdempertechnologieĂŤn. 1. Dubbele buis - Type "A" Met dit type verstelbare schokdemper gebeurt de verstelling door de zuigerstang in te veren (compressie) tot het uiteinde van zijn koers. Wanneer de klepmoer van de zuigerstang de onderste klep bereikt, blokkeert die vanwege het speciale ontwerp van deze elementen. Eens de moer van de zuiger geblokkeerd is en men de zuigerstang met de klok mee draait, wordt de schokdemper harder (zodra de moer vastgeschroefd is) en zachter wanneer men de zuigerstang naar links draait. De variatieschaal van de dempingskrachten van de schokdemper verschilt naargelang de fabrikant, maar over het algemeen is die uitleg gedetailleerd terug te vinden in de gebruiksaanwijzingen.
Werkwijze om een dubbele buis verstelbare schokdemper type "A" af te stellen
18
suspension
I
TECHNISCH OVERZICHT
ALLES OVER DE OPHANGING
2. DE SCHOKDEMPER
19
Doorsnede van een verstelbare dubbele buis schokdemper type "B"
3. Enkele buis - Type "C" Daar in het monotube schokdemper ontwerp, de onderste klep vervangen is door de zwevende zuiger, verschilt de manier waarop de interne kleppen van de klepplaatjes gevestigd worden. Om dit te doen dient de schokdemper gedemonteerd te worden om het volledig uit te strekken. Het gebruikte systeem om de klep te vestigen is geplaatst op het bovenste gedeelte van de schokdemper. Daar wordt een kleine knop geplaatst. Indien ingedrukt wanneer de schokdemper in maximale extensie is en de zuigerstang tegelijkertijd langzaam gedraaid wordt, zal de klep op een bepaald moment blokkeren; de verstelling vindt plaats, en met het draaien van de schokdemper naar de ĂŠne of andere kant, wordt de schokdemper harder of zachter.
2. Dubbele buis - Type "B" Deze verstelbare schokdemper is een variant van het type "A". Bij dit model dient de moer niet vastgeschroefd te zijn op de onderste klep maar heeft de fabrikant de normale zuigerstang vervangen door een andere voorzien van perforaties waarin een andere fijnere stang kan draaien. Deze interne stang is verbonden aan de klepmoer van de zuigerstang, wat mogelijk maakt de dempingskrachten van de schokdemper te veranderen door gewoon de interne stang te draaien naar de ĂŠne of andere kant. Om dit proces te vergemakkelijken hebben de fabrikanten een kleine "selectie" wiel toegevoegd, welke gemonteerd moet worden aan de top van de zuigerstang verbonden aan de interne stang. Zo kunnen de dempingskrachten van de eenheid veranderd worden zonder deze te demonteren.
Verstelling van een enkele buis schokdempertype "C"
Doorsnede van een Rancho Drie buis verstelbare schokdemper type "D"
Doorsnede van de terugveringslag van een Rancho Drie buis schokdemper
4. Drie buis - Type "D" Met dit type schokdemper worden de dempkrachten tegelijkertijd omgezet in compressie en terugvering. Het interne ontwerp is fundamenteel hetzelfde als bij een conventionele dubbele buis schokdemper, maar met drie ronde buizen in plaats van twee, en met een controleklep die de oliestroom bepaalt tussen de werkbuis en de twee andere reservebuizen. Dit beperkt de door de klep stromende olie en zorgt voor een hardere schokdemper. De controle knop is gevestigd op het onderste deel van de schokdemper.
Doorsnede van de compressieslag van een Rancho Drie buis schokdemper
20
suspension
II
MONROE® PRODUCTEN
ALLES OVER DE OPHANGING
1. MONROE® ASSORTIMENT
21
Voor de vervangingsmarkt zijn Monroe schokdempers en onderdelen speciaal ontwikkeld voor wagens die reeds een zekere kilometerstand hebben. De prestaties verkregen met de Monroe® producten beantwoorden volledig aan OE- en consumenteneisen en bieden: Duurzaamheid:
Ontwerp en gebruik van materialen van topkwaliteit
Prestaties:
Optimale verhouding wegligging - comfort
Garanties:
Internationaal, 3 jaar voor de Reflex en 2 jaar voor de rest van het assortiment met onbeperkte kilometerstand
Wat u moet weten over Monroe® schokdempers 1. Monroe® produceert telescopische schokdempers gebruik makend van verschillende technologieën: Twin Disc, dubbele buis (hydraulisch of gas), PSD en enkele buis. 2. Monroe® schokdempers werken volgens het zogenoemde drietraps kleppensysteem en stellen zichzelf dus af aan elke verticale versnelling van het wiel. 3. De diameter (voor betere afkoeling) en de prestaties worden aangepast volgens het type voertuig en zijn gebruik. Voorbeeld van de 4x4 voertuigen: de Monroe Adventure schokdempers zijn extra dik. 4. Drie lippenafdichtingen en een geharde en verchroomde zuigerstang voorkomen lekkage en verzekeren duurzaamheid. 5. Het fosfateren en kleuren van het lichaam bieden een uitstekende bescherming tegen roestvorming 6. Het gebruik van Teflon® voor de zuigerbeschermingen en de zuigerstanggeleider zorgt voor verbeterde doeltreffenheid en vermindert wrijvingen en geluid. Alle Monroe® producten worden gecontroleerd en getest na de fabricage.
1.1. MONROE® REFLEX De Twin Disc technologie versnelt stabilisatie van de wagen door onmiddellijke reactie op de kleinste beweging. r ) PHFSF EFNQJOH CJK USBHFSF CFXFHJOH XBBSEPPS de schokdemper beter en sneller elke koetswerkbeweging controleert. r 5XFFNBBM [P TUBCJFM BBOHFUPPOE EPPS wetenschappelijke tests. r )FMQU TMJOHFSFO FO PWFSTUVSFO UF CFIFFSTFO r 0OUXPSQFO WPPS MBOHFSF MFWFOTEVVS JOUFSOBUJPOBMF HBSBOUJF van 3 jaar met onbeperkte kilometerstand - waarborgvoorwaarden veranderen naargelang de streken. r (BTHFWVMEF EVCCFMF CVJT FO FOLFMF CVJT UFDIOPMPHJF
1.2. MONROE® ADVENTURE r &OLFMF CVJT FO EVCCFMF CVJT HBT UFDIOPMPHJF (zorgt voor uitmuntend band/wegcontact) r (FXFMEJHF QSFTUBUJFT PQ EF XFH FO JO SVX UFSSFJO r (FTDIJLU WPPS [XBBS XFSL r 4UFSL FO EVVS[BBN
22
suspension
II
MONROEÂŽ PRODUCTEN
ALLES OVER DE OPHANGING
1. MONROEÂŽ ASSORTIMENT 1.3. MONROEÂŽ ORIGINAL r 7FSCFUFSJOH WBO EF PPSTQSPOLFMJKLF EFNQJOHTLBSBLUFSJTUJFLFO r 4QFDJBBM WFSWBBSEJHE PN TMJKUBHF WBO BOEFSF PQIBOHJOHT onderdelen tegen te gaan. r (BTHFWVMEF EVCCFMF FO FOLFMF CVJT PG IZESBVMJTDIF (dubbele buis) technologie r %FNQJOHTLSBDIUFO UVTTFO FO IBSEFS JO WFSHFMJKLJOH met de OE uitrusting.
1.4. MONROEÂŽ Continuously Controlled Electronic Suspension De CES (continu gecontroleerde elektronische ophanging) van MonroeÂŽ is een semiactief ophangingssysteem met een optimaal evenwicht tussen comfort en controle. Hiermee worden de dempingswaarden continu afgesteld volgens de wegomstandigheden en automotive dynamica met inbegrip van snelheid en de invloed van de bestuurder achter het stuur. Ontwikkeld door de ingenieurs van Tenneco in Europa, in samenwerking met Ă–hlins Racing, zorgt de CES voor comfort zonder de veiligheid en de controle prijs te geven. Volvo heeft van de CES van Tenneco gebruik gemaakt om haar concept van continu gecontroleerd chassis te ontwikkelen. Het is een standard uitrusting op haar modellen S60R en V70R en is als optie te verkrijgen op haar modellen S60, V70 en S80. Dit systeem vindt men ook terug op de Audi A6 en Audi A6 Avant.
23
ECU
ORIGINAL
Besturingsensor
Versnellingsensor
Continously Controlled Electronic Suspension Demper
Continously Controlled Electronic Suspension Demper
Verplaatsingsensor
Versnellingsensor
1.5. MONROE® SENSATRAC r )FU 14% TZTUFFN $POUJOV veranderlijke en progressieve demping voor maximum band/wegcontact. r &YUSFNF EFNQJOH[POFT [PSHFO WPPS betere controle zelfs in noodsituaties. r 4OFMMFSF TDIPLEFNQFSSFBDUJF PQ de kleinste verandering van wegomstandigheden. r (BTHFWVMEF EVCCFMF FO FOLFMF buis technologie.
1.6. MONROE® RIDE LEVELLER r 4QFDJBBM POUXJLLFME WPPS WPFSUVJHFO EJF TPNT PG BMUJKE zwaar geladen zijn. r 5F WFSHFMJKLFO NFU DPOWFOUJPOFMF TDIPLEFNQFST NBBS VJUgerust met een extra pneumatische veer voor een perfect verstelbare hoogteregeling van het geladen voertuig. r $POTUBOUF WPFSUVJHIPPHUF EF PQIBOHJOH TMBBU OJFU door en betere zichtbaarheid 's nachts. r 7FSCFUFSEF SJKFJHFOTDIBQQFO TUBCJMJUFJU FO DPOUSPMF van het geladen voertuig. r )ZESBVMJTDIF EVCCFMF CVJT UFDIOPMPHJF r $PNQSFTTPS LJU $L JO PQUJF WFSLSJKHCBBS WPPS EF afstelling van de voertuighoogte.
24
suspension
II
MONROE速 PRODUCTEN
ALLES OVER DE OPHANGING
1. MONROE速 ASSORTIMENT
25
1.7. MONROE速 LEVEL LIGHT Uitgerust met een progressieve polyurethane veer, gemonteerd op de zuigerstang, om het slingeren van de geladen wagen te voorkomen. Verbeterde rijgedrag, stabiliteit en controle van het geladen voertuig. r 0QUJNBMF [JDIUCBBSIFJE hT OBDIUT r .JOEFS TUSFTT FO WFSNPFJEIFJE WBO EF CFTUVVSEFS r )ZESBVMJTDIF EVCCFMF CVJT UFDIOPMPHJF
1.8. MONROE速 VAN MAGNUM Special extra dik concept voor betere prestaties van de ophanging van bestelauto's en lichte bedrijfsauto's. r 0QUJNBBM SJKEFO NFU EF CFTUF XFHMJHHJOH zelfs bij volledige belasting. r #FUFSF EFNQJOHTLSBDIU WPPS QFSGFDUF DPOtrole en stabiliteit. r (SPUFSF MFWFOTEVVS WBO EF CBOEFO FO IFU voertuig. r %VCCFMF CVJT UFDIOPMPHJF (hydraulisch of gas).
1.9. MONROE® MAGNUM r 3VJN BTTPSUJNFOU POUXJLLFME WPPS bedrijfsvoertuigen: vrachtwagens, opleggers, cabines en stoelen r 7FSCFUFSEF EVVS[BBNIFJE WFJMJHIFJE en weerstand r 0OUXPSQFO NFU EF MBBUTUF OE technologie van Tenneco.
Vrachtwagens Daf - Scania - Volvo - Mercedes - Man - Renault - Iveco - Leyland - Erf - Foden… Opleggers Trailor - Hendrickson - Gigant - Granning Lohr - Tadchurch - Dunlop - Saf - Bpw - Ror Weweler - Fruehauf - Neway - Schmitz… Monroe® Magnum assortiment..
Cabines & stoelen Daf - Scania -Volvo - Renault - Iveco - Man Mercedes…
Schokdempers voor bussen en vrachtwagens Laterale schokdemper
Stoelschokdemper Asschokdemper
Cabine schokdemper met luchtophanging
26
suspension
II
MONROEÂŽ PRODUCTEN
ALLES OVER DE OPHANGING
1. MONROEÂŽ RANGE
27
1.10. MONROEÂŽ SPRINGS r 5ZQFT TQSJOHWFSFO NFU EF[FMGEF LXBMJUFJU als de OE uitrusting; omvat de banana, taper-wire en miniblock modellen. r "MMFSMBBUTUF QSPEVDUJFUFDIOPMPHJFĂŒO UPFgepast voor koud & warm springvorming. r %F CBOBOB WFSFO HFCSVJLFO EF SBEJBMF kracht en zorgen voor optimale wegligging van het voertuig in alle omstandigheden. r %F UBQFS XJSF FO NJOJCMPDL WFSFO bereiken een progressief veringswaarde in verhouding tot de veerprogressiewaarde, welke langere levensduur, minder lawaai en compacte afmetingen biedt. r )FU NFFTU DPNQMFUF HBNNB PQ EF NBSLU EBU WBO IFU &VSPQFTF XBHFOpark uitrust.
1.11. MONROEÂŽ SPHERES r 4QFDJBBM POUXPSQFO WPPS IZESP pneumatische ophangingssystemen. r %F .POSPFÂĄ WFFSCPMMFO XPSEFO WFSWBBSdigd conform de OE technologie en prestaties. r "MMF .POSPFÂĄ WFFSCPMMFO [JKO nieuwe producten (versleten veerbollen kunnen niet hersteld worden, enkel opnieuw opgeladen) r 7PMMFEJH $JUSPĂŒO HBNNB CFTDIJLCBBS inclusief de BX, CX, GS, SM, Xantia, XM, C5 en C6.
1.12 Speciale MonroeÂŽ producten Dit omvat alle ophangingsonderdelen die helpen bij een correcte montage van de schokdempers. Deze onderdelen zorgen voor een langere levensduur van de schokdempers en voor betere prestaties van het volledige ophangingssysteem.
1.12.2. MonroeÂŽ Mounting Kit r 7FSIPPHU EF MFWFOTEVVS WBO EF TDIPLdemper door geluid en trillingen te verminderen. r .BLLFMJKL UF NPOUFSFO r 7FSCFUFSU EF XFHMJHHJOH CFTUVSJOH en controle. r 7FSCFUFSU EF QSFTUBUJFT FO WFJMJHIFJE van de wagen.
1.12.1. MonroeÂŽ Protection Kit r r%F .POSPFÂĄ 1SPUFDUJPO ,JUT [JKO POUXPSQFO om langdurige bescherming te bieden voor alle nieuw gemonteerde schokdempers. r %F DPNQSFTTJFCVNQFS JT POUXJLLFME WPPS een constante dynamische belasting en gemaakt uit topkwaliteit, drukke en microcellulair polyurethaan. r )FU BGEJDIUJOHTTZTUFFN JT HFNBBLU VJU UIFSmoplastische polyurethaan elastomer voor langdurige bescherming van de zuigerstang tegen roestvorming en schokeffekten. r 6OJFLF CVNQFSCFWFTUJHJOHTNFUIPEF WPPS stevige montage en lange levensduur. r ;PSHU WPPS PQUJNBMF TUBCJMJUFJU CJK HSPUFSF ophangingsbewegingen. r #FTDIFSNU IFU DISPPN WBO EF [VJHFSTUBOH tegen asfaltresten die het omhulsel van de schokdemper kunnen beschadigen. r #FTDIFSNU EF DPNQSFTTJFLMFQ UFHFO TUFSLF schokeffecten te wijten aan slechte wegomstandigheden. r #FUFSF XFHMJHHJOH UJKEFOT HSPUFSF PQIBOgingsbewegingen.
28
suspension
II
MONROEÂŽ PRODUCTEN
ALLES OVER DE OPHANGING
1. MONROEÂŽ ASSORTIMENT
29
1.12.3. MonroeŽ Magic Camber r 8JFMWMVDIUWFSTUFMMJOH UPU ž r %FLU WBO IFU XBHFOQBSL r 4MFDIUT POEFSEFMFOSFGFSFOUJFT r 3FGFSFOUJF .$YYY r &FO WFSQBLLJOH WBO EF .POSPF¥ .BHJD Camber omvat 2 stukken (voor 2 schokdempers).
De Magic Camber
Effecten van een slechte wielvluchtverstelling De onregelmatige bandenslijtage van de foto hiernaast is veroorzaakt door een slechte wielvluchtverstelling. Deze laatste zal voor bandenslijtage zorgen op de binnenkant of buitenkant ervan. Indien de wielvlucht te positief is (bovenkant van de band wijkt uit) zal dit slijtage veroorzaken aan de buitenkant van de band. Daartegenover, indien de wielvlucht te negatief is (bovenkant van de band wijkt te veel in) zal dit voor slijtage van de binnenkant van de band zorgen. Om dit type bandenslijtage tegen te werken, dient de wielvlucht versteld te worden.
III
DIAGNOSE SCHOKDEMPER 1. VERSLETEN SCHOKDEMPERS EN DE GEVOLGEN VOOR DE VEILIGHEID Onder normale omstandigheden ondergaat een schokdemper tussen 5000 en 7000 veringen terugveringslagen per gereden kilometer. Het is zo makkelijk te berekenen dat na 100000 kilometers, onze schokdempers tussen 500 en 700 miljoenen keren een cyclus hebben meegemaakt. Na zo'n aantal cycli zijn de mechanische onderdelen van de schokdempers evenals de olie versleten en dienen ze vervangen te worden om verder nog goede prestaties van de ophanging te garanderen. Een rechtstreeks gevolg van een versleten schokdemper is dat de wielen niet langer een goede grip op de weg hebben. Dit heeft verder verschillende directe gevolgen die de veiligheid van de wagen in het gedrang brengen.
Bron: TĂœV tests
1.1. Remafstand r )PF HSPUFS EF TMJKUBHF WBO EF TDIPLEFNQFST hoe langer de remafstand van de wagen. Aan 45 km/u, zullen versleten schokdempers de remafstand met 2 m verlengen. r .FU XBHFOT VJUHFSVTU NFU IFU "#4 &14 syteem (antiblokkeringssysteem) zal die afstand zelfs nog groter zijn. (bv: Aan dezelfde snelheid zal de remafstand van een Ford Fiesta 5,8 m langer zijn). Dit kan het verschil maken tussen een veilige stop en een risico voor een ongeval.
1.2. Afstelling van de lichten 's Nachts veroorzaken versleten schokdempers het deinen van de koplampen wat tegenliggers kan verblinden en tevens ook uw eigen zichtbaarheid kan beperken.
Bron: TĂœV tests
30
suspension
III
DIAGNOSE SCHOKDEMPER
ALLES OVER DE OPHANGING
1. VERSLETEN SCHOKDEMPERS EN DE GEVOLGEN VOOR DE VEILIGHEID 1.3. Wegligging r %F HFNJEEFMEF DPOUBDUPQQFSWMBLUF CBOE weg bedraagt 0,1 m2 per voertuig, of 4 postkaarten. Met een versleten schokdemper is die oppervlakte drastisch verminderd. Het risico voor een ongeval wordt hierdoor exponentieel verhoogd. r *OEJFO EF XBHFO BBO MBUFSBMF XJOE POEFShevig is, zal de laterale drift de wagen onstabiel maken en een verlies in wegligging veroorzaken. r *O FFO CPDIU FO PQ FFO ESPHF XFH [BM de maximale veiligheidsnelheid van een WPFSUVJH NFU WFSTMFUFO TDIPLEFNQFST NFU BGOFNFO #SPO UFTUT 5¾7
Bron: TÜV tests
1.4. Aquaplaning r .FU WFSTMFUFO TDIPLEFNQFST FO NN oppervlaktewater, ondergaat het voertuig reeds aquaplaning aan 109 km/u. r .FU HPFEF TDIPLEFNQFST POEFSHBBU IFU voertuig aquaplaning pas aan 125 km/u.
Bron: TÜV tests
31
Bron: TÜV tests
1.5. Reactietijd r 0OEFS OPSNBMF PNTUBOEJHIFEFO verhogen defecte schokdempers de vermoeidheid van de bestuurder. r 7FSNPFJEIFJE LBO EF SFBDUJFUJKE WBO EF CFTUVVSEFS NFU WFSIPHFO
Bron: TĂœV tests
1.6. Veiligheidsdriehoek r 8BOOFFS PG NFFEFSF POEFSEFMFO VJU EF veiligheidsdriehoek een defect vertoont, zullen de anderen onderdelen niet naar behoren werken. r .FU EFGFDUF TDIPLEFNQFST IFCCFO EF CBOden een minder goed contact met de weg en daardoor zullen de remmen minder efficiĂŤnt worden en zal de wagen moeilijker te controleren zijn. r 4DIPLEFNQFST [JKO HFXPPOXFH OFU [P belangrijk als remmen of banden voor uw eigen veiligheid EN die van anderen.
PRESTATIE VAN DE SCHOKDEMPER versus GEREDEN AFSTAND Prestatie Veiligheidsdriehoek
Gevaarzone
0
0
00 0. 18
0
00 0. 16
0
00 0. 14
0
00 0. 12
00 0. 10
00
00 .0 80
.0 60
00 .0 40
20
.0
00
Kilometerstand
32
suspension
III
DIAGNOSE SCHOKDEMPER 2. VERSLETEN SCHOKDEMPERS EN DE GEVOLGEN VOOR DE VEILIGHEID
ALLES OVER DE OPHANGING
2.1. Visuele inspectie Verschillende zichtbare tekens verraden defecte schokdempers.
Staat van de banden: Onregelmatige bandenslijtage kan duiden op een versleten schokdemper. Olielekkage: Olieverlies van de schokdemper leidt tot "slechte werking" en tot afname van de demping. Roestvorming van de veerschotel van de schokdemper: Op termijn zorgt dit probleem voor het afbreken van de veerschotel. Roestvorming van de zuigerstang: Dit probleem veroorzaakt een snelle slijtage van de afdichtingen wat tot olieverlies kan leiden.
Gebroken veerschotel door roestvorming
Montagestukken: Een versleten of vervormd montagestuk zal voor lawaai van de ophanging zorgen tijdens het versnellen of rijden over kuilen. Bevestigingen: Indien gebroken of verzwakt, door metaalslijtage of uitgebreide roestvorming, is er gevaar tot breken.
Controleer op roestvorming 30 cm rondom de ophangingsbevestigingen
Inspectie van de silentbloc
Vervorming van het lichaam: Een vervorming van het lichaam van de schokdemper kan de zuiger vertragen of blokkeren tijdens zijn bewegingen. Slijtage van de afdichting: Een gebroken of beschadigde afdichting van de zuigerstang leidt tot olieverlies. Silentblocs van de ophanging: Een gespleten silentbloc kan lawaai veroorzaken in de ophanging tijdens het versnellen, het remmen of het rijden over kuilen. Veerpositie: Een slechte positie van de veer in de veerschotels kan lawaai veroorzaken in de ophanging tijdens het rijden over kuilen.
Inspectie van de afdichtingsslijtage
33
Veertoestand: Een geroeste, versleten of gebroken veer kan voor ernstige stabiliteitsproblemen van het voertuig zorgen.
2.2. Inspectie met behulp van een schokdemper tester (EUSAMA methode) De EUSAMA methode is het standaard systeem toegepast door de EU-landen om de doeltreffendheid van de ophanging te testen tijdens de APK-keuring. De EUSAMA TEST kan het volgende meten: r % F EJTTZNFUSJF WBO EF EPFMUSFGGFOEIFJE WBO EF ophanging gemeten op de wielen van éénzelfde as. r %F EPFMUSFGGFOEIFJE WBO EF PQIBOHJOH JO termen van contact met de weg, alle wielen afzonderlijk, door hun minimale dynamische ondersteunkracht te meten. De doeltreffendheid van de EUSAMA Test bij de prestatie-evaluatie van de schokdempers is beperkt; inderdaad, de ophangingstester controleert niet enkel de schokdempers maar alle ophangingsonderdelen tegelijkertijd. Over het algemeen en in de meeste gevallen, is de ophanging beschouwd als correct, wanneer de EUSAMA factor voor beide HFUFTUF XJFMFO CPWFO EF MJHU FO IFU WFSschil tussen de twee wielen van dezelfde as MBHFS JT EBO
34
suspension
III
DIAGNOSE SCHOKDEMPER
ALLES OVER DE OPHANGING
2. DIAGNOSE VAN DE SCHOKDEMPER 2.3. MonroeÂŽ “Expertâ€? Suspension Tester r %F FOJHF UFTUFS EJF SFDIUTUSFFLT BBOEBDIU schenkt aan de prestaties van de schokdemper dankzij het toepassen van de exclusieve CAP coefficiĂŤnt methodologie (Coefficient d’Amortissement de Phase = FasedempingscoefficiĂŤnt). r -BHF WFSTUFMCBSF UFTUCBOL r 4OFM OBVXLFVSJH FO HFCSVJLTWSJFOEFMJKL r 3FTVMUBUFO OJFU CFĂ?OWMPFE EPPS EF CBOdendruk of de lading van het voertuig. r 5FTU WBO EF PQIBOHJOH XPSEU HFSFBMJTFFSE in drie minuten en resultaten worden uitgeprint. r 3FBDUJF WBO EF TDIPLEFNQFS PQ SFTPOBOtiefrekwentie (meest kritische frekwentie i.v.m. wegligging). r WFSQMBBUTCBSF WFSTJF PPL beschikbaar.
2.4. MonroeÂŽ Suspension Tester r &FO TOFMMF CFUSPVXCBSF FO HPFELPQF manier om de ophanging van elk licht voertuig te controleren. r .BLLFMJKL UF WFSWPFSFO r (FCSVJLTWSJFOEFMJKL r .FU NPHFMJKLIFJE PN EF SFTVMUBUFO uit te printen. r 64# BBOTMVJUJOH
De MonroeÂŽ Expert Suspension Tester
35
De MonroeÂŽ Suspension Tester
ADVIES TER VERVANGING VAN DE SCHOKDEMPER
IV
1. RICHTLIJNEN BIJ DE VERVANGING 1. V贸贸r verwijdering r -FFT BBOEBDIUJH EF QSPDFEVSF BBOCFWPMFO door de fabrikant of terug te vinden in het technisch boek van het betrokken model. r .BBL JOEJFO OPEJH EF POEFSLBOU WBO EF wagen schoon in de ophangingsafdeling. r "GIBOLFMJKL WBO IFU UZQF PQIBOHJOH MBBU EF wagen op zijn wielen rusten of hef het voldoende op. r "OBMZTFFS [PSHWVMEJH EF QPTJUJF WBO EF originele schokdemper en neem nota van alle verwante onderdelen. Bij sommige schokdempers, in het bijzonder, de horizontale modellen, is de montagerichting belangrijk. 2. Gebruik geen slagmoersleutel tijdens de montage r )JFSNFF CFTUBBU IFU SJTJDP EBU EF zuigerstang gedraaid wordt tijdens het vastklemmen. Dit zou tot slijtage van de schotel en tot het loskomen van de zuiger leiden. r (FCSVJL FOLFM EF TMBHNPFSTMFVUFM WPPS EF verwijdering.
3. Grijp de zuigerstang niet vast met behulp van tangen. r )FU WBTUHSJKQFO WBO EF [VJHFSTUBOH NFU tangen zal het chroom ervan beschadigen, waardoor slijtage van de schotel voortijdig plaatsvindt.
36
suspension
IV
ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS
ALLES OVER DE OPHANGING
1. RICHTLIJNEN BIJ DE VERVANGING
37
4. Breng de schokdempers in hun werkpositie v贸贸r de montage r 7FSHFFU OJFU EF IZESBVMJTDIF TDIPLEFNper in zijn werkpositie te brengen v贸贸r de montage. r %F TDIPLEFNQFS [PV JO [JKO OPSNBMF werkpositie moeten gebracht zijn, d.w.z. met de top boven of met een zekere hoek indien die respectivelijk verticaal of schuin gemonteerd moet worden.
5. Span de bouten van de schokdempers aan met de wielen op de grond. r *OEJFO EF PSJHJOFMF TDIPLEFNQFS TDIVJO gemonteerd is, lees aandachtig de instructies en vergeet nooit dat schuin gemonteerde schokdempers altijd dienen gemonteerd te worden rekening houdend met een zekere afstand tussen de bovenste en onderste bevestigingselementen.
6. Gebruik een momentsleutel voor een correcte montage. r 4QBO EF SVCCFSFO NPOUBHFCVTTFO OJFU te vast. r %SBBJ BMMF NPFSFO FO CFWFTUJHJOHTFMFNFOten vast zonder die te blokkeren. r 4QBO WBTU NFU CFIVMQ WBO FFO NPNFOUsleutel wanneer de wagen op zijn wielen rust en na "afstelling" van het voertuig door de verplaatsing ervan.
7. Vergeet nooit olie toe te voegen in de schokdemperbuis tijdens de montage van de (veerpoot) patronen van de schokdempers. r 7PFH XBU PMJF POHFWFFS DD UPF JO de schokdemperbuis om beschadiging door hitte te voorkomen, om het werkingsgeluid te beperken en om de duurzaamheid van de cartridge en de reparatie te garanderen. 8. Controleer de geometrie van het voertuig telkens wanneer een schokdemper vervangen wordt. r $POUSPMFFS EF CBOEFOESVL OB WFSWBOHJOH van de schokdemper. r $POUSPMFFS EF HFPNFUSJF XFMWJOH XJFMvlucht, toehoek), in het bijzonder de parallelle sporing van de wielen.
38
suspension
IV
ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS
ALLES OVER DE OPHANGING
2. MONROE® GEREEDSCHAP
39
r ( FCSVJL WBO TQFDJGJFL HFSFFETDIBQ r %VVS[BBN NPOUBHFHFSFFETDIBQ r %F DPSSFDUF JOTUBMMBUJF WBO TDIPLEFNQFST is enkel mogelijk met het nodige montagegereedschap. r 7FSNJKEU POUFSFDIUF XBBSCPSHBBOWSBHFO als gevolg van slechte montage, lawaai, voortijdige slijtage van de rubberen verbindingen. r #FTQBBSU UPU WBO EF NPOUBHFUJKE r 7FSIPPHU EF LMBOUFOUFWSFEFOIFJE
Basisassortiment... K8
K70
K110
K110 HW
K110 HP
Veercompressor
Universele sleutelset
Apparaat voor vastklemmen van schokdemper en accessoires
Uitgebreid assortiment‌ K101
K81
K80-A4
K80
Audi & VW afstelgereedschap
Veercompressor en klemmen
Audi & VW afstelgereedschap
K101-FH
K101 Set veerklemmen
40
suspension
IV
ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS 2. MONROE® GEREEDSCHAP
Speciaal gereedschap…
ALLES OVER DE OPHANGING
K22
K20
K22-1
Veercompressor voor Mercedes Benz
K21
Veercompressor
Dop voor bovenste moer van Audi & VW
K35
Veercompressor voor Renault 25 en Espace
K37
K36
Veercompressor voor Renault Espace
K40 K39
K39-2
Veercompressor voor VW Sharan, Ford Galaxy en Seat Alhambra
41
Gereedschapset MacPherson
K39-1
Veercompressor voor Ford Mondeo, pneumatische hamer en hulpstuk
K70
K70 Universele sleutelset r 7PPS IFU BBOESBBJFO FO WFSXJKEFSFO WBO de bovenste centrale moer van MacPherson veerpoten zonder de zuigerstang te beschadigen - kan gebruikt worden in combinatie met momentsleutel. r 0N CFTDIBEJHJOH WBO EF [VJHFSTUBOH UJKEFOT het vastklemmen te vermijden, wanneer schokdempers gemonteerd worden.
Voordelen r 7FSNJKEU CFTDIBEJHJOH WBO EF [VJHFSTUBOH FO IFU CPWFOTUF bevestigingsstuk. r 7FSNJKEU POUFSFDIUF XBBSCPSHBBOWSBHFO BMT HFWPMH WBO IFU gebruik van een slagmoersleutel. r *O DPNCJOBUJF NFU FFO NPNFOUTMFVUFM LBO EF NPFS WBO EF [VJHFSstang aangedraaid worden conform de instructies van de fabrikant, die terug te vinden zijn in de montagerichtlijnen.
Zuigerstang beschadigd door het gebruik van tangen.
Gebruik van de K40 gereedschapset.
Het gebruik van de goede momentsleutel vermijdt de breuk van de zuigerstang.
42
suspension
IV
ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS
ALLES OVER DE OPHANGING
2. MONROE® GEREEDSCHAP
43
K40 r (FSFFETDIBQTFU WPPS TOFMMF FO CFUSPVXbare vervanging van MacPherson insteekdelen onder het spatbord. r *OCFHSFQFO TUVLLFO r CPSHSJOHFO , r %PQTMFVUFM , r %PQ CPWFOTUF NPFS , r 7FFSDPNQSFTTPS , r #PSHSJOH , Toepassingen: r 78 (PMG +FUUB 4DJSPDDP 1BTTBU Santana, Polo, Derby r "VEJ r #.8 1FVHFPU 3FOBVMU r 7PMWP 4FSJFT Voordelen: r *OWFTUFSJOH TOFM UFSVH WFSEJFOE BBOHFzien 8 wagens op de 10 uitgerust zijn met MacPherson schokdempers. r 5JKETCFTQBSJOH WBO UPU NJOVUFO afhankelijk van de toepassing.
De K40 gereedschapset
3. ONTMANTELING VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERS Draag om veiligheidsredenen altijd veiligheidsbrillen en beschermingshandschoenen
3.2. Algemene informatie r -FH EF TDIPLEFNQFS JO IPSJ[POUBMF QPTJUJF r ;PSH FSWPPS EBU EF TDIPLEFNQFS WBTU[JU FO OJFU LBO wegglijden tijdens het boren. r 7Ă“Ă“S IFU CPSFO USFL EF TUBOH VJU UPU IFU NBYJNVN r .FU 3JEF -FWFMMFS TDIPLEFNQFST TOJKEU IFU SVCCFSFO TUVLKF en behandel zoals dubbele buis elementen. r $POUSPMFFS PG IFU POEFSEFFM WBO IFU UZQF IPHF ESVL FOLFMF CVJT of lage druk dubbele buis of een conventionele dubbele buis is. Alle hoge druk enkele buis modellen hebben een speciaal kenmerk "High pressurized - do not heat or open". 3.3. Voor hoge druk enkele buizen 1- Boor een gaatje van 3 Ă 5 mm diameter op 2 cm afstand van het onderste lichaamuiteinde (A) voor het verwijderen van het gas. Het is best mogelijk dat de olie door het gaatje gaat vloeien. Daarom is voorzichtigheid aan te raden om de stroom te beperken door de zone rondom te bedekken met een doek. 2- Boor twee extra gaatjes van 3 Ă 5 mm diameter op het niveau van punt (B) en (C) om de olie te verwijderen.
3- Trek de zuiger in en uit om de verwijdering van de olie te versnellen.
4- De olie van de schokdemper dient in een daarvoor bestemde container weggegoten worden (moet behandeld worden als motorolie), in overeenstemming met de nationale wetgeving inzake afvalverwijdering. 44
suspension
IV
ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS 3. ONTMANTELING VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERS
ALLES OVER DE OPHANGING
3.4. Voor lage druk dubbele buis (3-8 bars) of conventionele dubbele buis modellen (eerste punten 1 Ă 5)
45
1- Boor een gat van 2 mm in de reservebuis (A1) op 3 cm afstand van het onderste lichaamuiteinde. 2- Na verdwijning van de gasdruk, boor een gat van 5 mm en 1,5 cm diep (A2). 3- Duw de schokdemper in met minimum 3 cm. 4- Boor een ander gat van 5 mm, 1,5 cm diep en op 5 cm afstand van de bovenkant (B1). 5- Trek de zuiger in en uit om de verwijdering van de olie te versnellen. 6- De olie van de schokdemper dient in een daarvoor bestemde container weggegoten worden (moet behandeld worden als motorolie), in overeenstemming met de nationale wetgeving inzake afvalverwijdering. 7- Raadpleeg de lokale instanties voor informatie inzake de plaats waar de olie en andere onderdelen achtergelaten moeten worden.