PurSang 1 l 2015

PurSang nr. 1 | 2015

PurSang

Magazine van Van Lanschot Bankiers

SPECIAL BELEGGEN Dilemma

2015

Hoe behoud je je medewerkers?

Gijs de Vries, Rode Kruis 'Mijn emotioneel inkomen is vertienvoudigd'

Nummer 1 | 2015

Klaas-Jan Huntelaar Topspits met een missie

PS1_1 Cover_DEF.indd 22

11-12-14 11:36

SchaapCitroen_Pursang8_225x285_DP_0814.indd 1

05.08.14 09:58

SchaapCitroen_Pursang8_225x285_DP_0814.indd 2

05.08.14 09:58

NEW JAGUAR XE.

THE SPORTS SEDAN REDEFINED. JAGUAR.NL

De nieuwe Jaguar XE sports sedan zet de nieuwe maatstaf in de middenklasse met zijn door de F-TYPE geïnspireerde design en baanbrekende technologie.

Het programma van de Jaguar XE loopt van uitvoeringen met een CO2-emissie van slechts 99 g/km tot modellen met een topsnelheid van 250 km/h.

JAGUAR XE VANAF € 39.990 * 20% BIJTELLING

HOW ALIVE ARE YOU? Min./max gecombineerd verbruik 3.8-8.3 l/100km. CO2 uitstoot resp. 99-194 g/km. * Vanafprijs € 39.990,- is incl. BPM en BTW en excl. kosten rijklaar maken. Zie voor kosten en voorwaarden www.jaguar.nl. Wijzigingen voorbehouden.

JLRNGEN4W010_XEPreLaunch_Nationaal_PurSang_285Hx225_IC.indd 1

29/10/14 11:37

Voorwoord

5

Focus

D

e wereld waarin we leven is complex. Dagelijks hebben we te maken met een overvloed aan informatie en prikkels via talloze media. Veel belangrijke en interessante zaken schreeuwen om onze aandacht. Welk mediakanaal te kiezen? Wat is de moeite en de tijdsbesteding waard? Maken we geen bewuste keuzes, dan bestaat het gevaar van doelloos overal achteraan rennen zonder enig resultaat.

Hoe brengen mensen focus aan in hun persoonlijk en zakelijk leven? Hoe maken zij hun keuzes, wat is voor hen belangrijk en waarom? Deze vragen hebben we voorgelegd aan de klanten die in deze editie van PurSang aan het woord komen. Zo voorkomt voetbalinternational Klaas-Jan Huntelaar negatieve energie door zich volledig te focussen op zijn volgende wedstrijd en leerde Gijs de Vries van het Nederlandse Rode Kruis dat zijn emotioneel inkomen veel belangrijker is dan zijn financieel inkomen.

In deze eerste PurSang van het nieuwe jaar focussen wij op het onderwerp beleggen. In de beleggingsspecial kijken we kort terug op 2014 en uitgebreid vooruit naar 2015. Daarnaast komt uiteraard Vermogensregie aan de orde. Dat is ons unieke adviestraject waarmee we, als gespecialiseerd wealth manager, u begeleiden bij het maken van financiĂŤle keuzes.

Tot slot helpen we graag met keuzes op het terrein van kunst: op pagina 11 staat een aantal mooie tentoonstellingen op een rij.

Natuurlijk mag in het Van Gogh-jaar een bezoek aan het Van Gogh Museum niet ontbreken. Wij organiseren daar in het komende jaar, als trotse sponsor van het museum, verschillende bijeenkomsten die u wat mij betreft niet mag missen.

Richard Bruens Lid Raad van Bestuur en algemeen directeur Private Banking 06 30 44 55 79

PS1_5_600_voorwoord.indd 5

11-12-14 11:33

6

19

SPECIAL BELEGGEN: Hoe het was en hoe het wordt

59

IN AANTOCHT: Het Van Gogh-jaar

47

INDRUKWEKKEND AANDEEL: Facebook

De wereld van Van Lanschot

05 08 12 36 38

VOORWOORD

NIEUWS uit de wereld van Van Lanschot COVERSTORY Klaas-Jan Huntelaar, topspits met een missie KLANTEN Caroline Huyskes, partner bij Egeria KLANTEN Roland Wondolleck over Rotterdam

Bancair

The Hague Airport

34 HET DILEMMA Hoe behoud je je medewerkers?

42 KLANT IN BEELD Jessica Ylstra, managing director van

44 56

PS1_6-7_600_inhoud.indd 6

ACS audiovisual solutions PROFIEL Gijs de Vries, directeur van het Rode Kruis

FINANCIﾃ記E PLANNING Vermogensregie: meer inzicht in o

vermorgen

11-12-14 11:23

Inhoud

7

12

INTERVIEW: Klaas-Jan Huntelaar

Beleggen 19 20 22 28 32 47 49 50 54

SPECIAL BELEGGEN Hoe het was en wat het wordt TERUGBLIK op beleggingsjaar 2014 INTERVIEW met hoofdeconoom Luc Aben

VOORUITBLIK Is er ruimte voor positieve verrassingen in 2015?

VERMOGENSBEHEER Vragen uit de praktijk INDRUKWEKKEND AANDEEL Facebook COLUMN HenriĂŤtte Prast MEET THE MANAGER James Rutherford van Hermes Sourcecap UITGELICHT Hoe werkt een Garantie Note?

Cultuur & Lifestyle 59 61 62 64 66

PS1_6-7_600_inhoud.indd 7

IN AANTOCHT Het Van Gogh-jaar WIJNTIPS van wijnkoper Eric de Bruijn GADGETS en een column van conservator Ilka van Steen PORTRET Vanderven Oriental Art QUESTIONNAIRE Wijnboer Gert Jan Voortman

38

KLANTEN: Roland Wondolleck over Rotterdam The Hague Airport

11-12-14 11:23

8

Sociaal ondernemerschap voor een betere wereld Betrokkenheid is een van de kernwaarden van Van Lanschot. Deze betrokkenheid richt zich op klanten, medewerkers en aandeelhouders en op de (maatschappelijke) omgeving. Onder andere met sponsoring, donaties en de inzet van medewerkers wil de bank een bijdrage leveren aan de wereld om haar heen.

Van Lanschot is daarom een partnerschap aangegaan met Ashoka, ’s werelds oudste en grootste non-profit-netwerkorganisatie voor en door sociaal ondernemers. Ashoka werd in 1980 opgericht met de visie dat niets ter wereld sterker is dan vernieuwende ideeën van ondernemers. Sindsdien heeft Ashoka meer dan drieduizend sociaal ondernemers benoemd tot Ashoka Fellow en hen ondersteund met een toelage, professioneel advies en toegang tot een internationaal netwerk van gelijkgestemde ondernemers, opinieleiders en wetenschappers. Binnenkort wordt Ashoka in Nederland gelanceerd, met Van Lanschot en enkele andere professionele partijen als launching partners.

ASHOKA FELLOW Sociaal ondernemerschap kent vele definities, maar een kenmerk dat altijd terugkomt is het realiseren van maatschappelijke winst.

Door een maatschappelijk probleem op een ondernemende manier te vertalen naar een business case, zorgt een sociaal ondernemer voor structurele oplossingen die het systeem kunnen veranderen.

Uiteraard moet de sociaal ondernemer een duurzaam businessmodel hebben om te blijven bestaan. Ashoka richt zich vooral op ondernemers met baanbrekende en opschaalbare sociale innovaties die, na een uitvoerige en zorgvuldige procedure, tot Ashoka Fellow kunnen worden benoemd. De Fellows krijgen

PS1_8-11_de Wereld van VL.indd 8

levenslange steun bij het verwezenlijken van hun sociale missie.

Bekende voorbeelden van innovaties door Ashoka Fellows zijn het Global Press Institute, Wikipedia, Kiva en SlowFood.

PARTNERSCHAP Zowel Van Lanschot als Ashoka hebben een nauwe band met vermogende particulieren, ondernemers en ondernemersfamilies.

Voor Van Lanschot vormen zij belangrijke klantdoelgroepen, voor Ashoka zijn het waardevolle netwerkpartners die zich actief inzetten om gedreven sociaal ondernemers te begeleiden naar succes. Het bijeenbrengen van de netwerken van Van Lanschot en Ashoka levert een concrete bijdrage aan de verdere ontwikkeling van sociaal ondernemerschap in Nederland. Voor alle betrokkenen ontstaan er nieuwe zakelijke contacten, mogelijkheden en leerervaringen.

Van Lanschot gaat zich bovendien op drie manieren inzetten voor sociaal ondernemerschap. Allereerst zal de bank de eerste Nederlandse Fellow begeleiden en van een toelage voorzien. Maar ook andere Fellows uit binnen- en buitenland zullen worden geholpen bij de uitbreiding van hun onderneming. Hierbij zal Van Lanschot de expertise van zowel medewerkers als klanten inzetten. Daarnaast gaat Van Lanschot onderzoeken welke financieringsinstrumenten geschikt zijn om sociaal ondernemers makkelijker toegang te geven tot kapitaal. Daarbij stelt zij haar expertise als private bank, asset manager en merchant bank ter beschikking. Om sociaal ondernemerschap in Nederland verder te stimuleren is het creëren van bewustzijn belangrijk. Van Lanschot zal daarom haar netwerk en kantoren openstellen voor netwerkbijeenkomsten, thematische brainstormsessies en workshops.

Dit jaar organiseren Van Lanschot en Ashoka verschillende activiteiten, zoals de changemaker-dagen, die als doel hebben mensen met verschillende achtergronden bij elkaar te brengen en zodoende creatieve oplossingen te bedenken voor uiteenlopende maatschappelijke problemen. Hebt u interesse om hieraan mee te doen? Neem dan contact op met uw banker.

11-12-14 11:37

De wereld van Van Lanschot

9

Waardering voor milieubeleid Van Lanschot spant zich al jaren in om haar milieu-impact te verminderen. Onlangs werden deze inspanningen beloond met een hoge klimaatscore in het jaarlijkse onderzoek van Carbon Disclosure Project (CDP), een non-profitorganisatie die jaarlijks duizenden beursgenoteerde bedrijven vragen stelt over hun klimaatbeleid. CDP verifieert alle informatie en deelt deze met institutionele beleggers en financiële instellingen zodat zij deze informatie kunnen gebruiken in hun beleggingsproces. Voor beleggers zijn bedrijven die hun klimaatrisico’s (of kansen) vroegtijdig in beeld hebben en daarnaar handelen, interessanter dan bedrijven zonder klimaatbeleid.

Van Lanschot nam in 2014 voor het eerst deel aan het CDP-onderzoek en behaalde direct een hoge score: 84 B. Het cijfer van deze score geeft aan dat Van Lanschot 84% van alle gevraagde data heeft aangeleverd en de letter B verwijst naar de bovengemiddelde hoeveelheid maatregelen die is genomen om de klimaatimpact te verkleinen. Toch is er nog werk aan de winkel; de hoogst mogelijke score is namelijk 100 A.

UIT HET ARCHIEF VAN VAN LANSCHOT

Toegang tot de kluis Vroeger had Van Lanschot veel klanten met een cliëntenkluisje. Zij werden geholpen door een kluisbediende.

Als de klant de inhoud van zijn kluisje uit de speciale ijzeren trommel gehaald had, kreeg hij toegang tot een spreekkamer waar hij zijn bezittingen ongestoord kon bekijken. Zodra de klant klaar was, kon hij op een knop drukken waarmee een bel afging voor de kluisbediende. Aan het nummertje dat naar voren viel kon de bediende zien uit welke spreekkamer werd gebeld.

PS1_8-11_de Wereld van VL.indd 9

11-12-14 11:38

10

Colofon en disclaimer PURSANG IS EEN UITGAVE VAN VAN LANSCHOT BANKIERS HOOFDREDACTIE MONIQUE BOUMA, SYLVIA MONNÉ EN HARM THEUNS CONTACT PURSANG@VANLANSCHOT.COM | WWW.VANLANSCHOT.NL/PURSANG PRODUCTIE EN REALISATIE PELICAN CUSTOM, AMSTERDAM | 020 758 10 00 WWW.PELICANCUSTOM.NL

Duurzaam beleggen Van Lanschot hanteert een verantwoord beleggingsbeleid: bedrijven en fondsen waarin wordt belegd, worden permanent op duurzaamheid gescreend. Dat geldt ook voor fondsen van derden. Bedrijven en fondsen die zich onvoldoende inspannen voor een duurzame bedrijfsvoering worden hierop aangesproken. Treedt er geen verbetering op, dan trekt Van Lanschot zich terug als belegger en adviseert de bank deze bedrijven en fondsen ook niet meer aan haar beleggingsadviesklanten. Een soortgelijke uitsluiting geldt binnen het verantwoorde beleggingsbeleid ook voor bedrijven en fondsen die betrokken zijn bij controversiële wapens.

Veel klanten ervaren het verantwoorde beleggingsbeleid als passend, vooral omdat het direct bijdraagt aan het verder verduurzamen van bedrijven en fondsen. Toch zijn er ook klanten die behalve controversiële wapens meer bedrijfsactiviteiten of sectoren zouden willen uitsluiten. Voor deze beleggers heeft Van Lanschot inmiddels drie streng-duurzame fondsen ontwikkeld.

TWEE NIEUWE DUURZAME FONDSEN Naast het al langer bestaande Kempen Sustainable Smallcap Fund, dat zich richt op duurzame, kleine en middelgrote beursgenoteerde ondernemingen in Europa, zijn er nu ook het Kempen Global Sustainable Equity Fund (large caps) en het Kempen Euro Sustainable Credit Fund (bedrijfsobligaties). Deze drie duurzame fondsen sluiten niet alleen controversiële wapens uit, maar ook tabak, alcohol, bioindustrie, porno en kernenergie. Voor het Kempen Global Sustainable Equity Fund betekent dit dat zo’n driehonderd bedrijven zijn uitgesloten van het beleggingsuniversum.

Met deze streng-duurzame fondsen heeft Van Lanschot haar dienstverlening verder uitgebreid. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw banker.

PS1_8-11_de Wereld van VL.indd 10

Deze publicatie is opgesteld door F. van Lanschot Bankiers N.V. (‘Van Lanschot’) en bevat mogelijk ook een of meer artikelen die zijn opgesteld door dochterondernemingen van Van Lanschot, te weten Kempen & Co N.V. (‘KCo’) of Kempen Capital Management N.V. (‘KCM’). De gegevens die zijn gebruikt in de door Van Lanschot, KCo of KCM opgestelde artikelen zijn ontleend aan bronnen die door de opsteller betrouwbaar worden geacht. Van Lanschot, KCo en KCM streven naar zo accuraat mogelijke informatie, maar aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

De strekking van de artikelen en de daarin opgenomen aanbevelingen gelden per de dag van publicatie; eventuele wijzigingen daarin kunnen zonder voorafgaande aankondiging worden gedaan zodra wij daartoe aanleiding zien.

De inhoud van deze publicatie is niet bedoeld en dient ook niet te worden beschouwd als een aanbod of als een uitnodiging om enige van de hierin genoemde financiële instrumenten te kopen of te verkopen. Een belegging in de in deze publicatie genoemde financiële instrumenten is mogelijk niet geschikt voor elke belegger, u dient de passendheid van een beleggingstransactie telkens te beoordelen in het licht van uw eigen omstandigheden en doelstellingen. Raadpleeg hiervoor uw beleggingsadviseur.

KCO is een dochter van Van Lanschot en treedt op als liquidity provider voor Ballast Nedam, Befimmo, HAL Trust N.V., Intereffekt Brazilië Warrants, Intereffekt China Warrants, Intereffekt India Warrants, Intereffekt Japan Warrants, Nieuwe Steen Investments, Probiodrug, VastNed Retail en Warehouses de Pauw (WDP). Verder treedt KCO op als liquidity provider voor de volgende financiële instrumenten: 4,75% Van Lanschot Note 12-19, Kempen Deep Barrier Note 11-16, Kempen Index Linked Note 10-17, Kempen Index Linked Note 11-16, Kempen Inflatie Note, Van Lanschot Azië Participatie Note, Van Lanschot Coupon Premium Note 11-16, Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone 11-18, Van Lanschot Floored Floater 11-21, Van Lanschot Index Garantie Note Azië 12-19, Van Lanschot Index Garantie Note Vastgoed 1218, Van Lanschot Index Garantie Note VS 12-19, Van Lanschot Valuta Obligatie, Van Lanschot Eurozone - Trigger Note 14-19, Van Lanschot Eurozone - Trigger Plus Note 14-19, Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone Feb 13-19, Kempen 3,5% Rente Vast & Variabel Note, Kempen 4%, Rente Vast & Variabel Note, Van Lanschot Dutch Trigger Note 14-17, VL Variabele Lange Rente Obligatie 14-24, Van Lanschot Variabele Lange Rente Obligatie 14-24, Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone 14-20, Van Lanschot Index Garantie Note USA 14-19, Van Lanschot Index Garantie Note Europe Small Cap, Van Lanschot Index Garantie Note AEX 14-20, Van Lanschot Index Garantie Note Vastgoed 14-20, Van Lanschot Index Garantie Note Azië-Pacific 14-20. De Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen A Van Lanschot houdt alle aandelen A van Van Lanschot. Van Lanschot, KCo en/of KCM kunnen van tijd tot tijd beleggingen hebben, bijvoorbeeld in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen. Het is mogelijk dat zowel Van Lanschot als de aan haar gelieerde ondernemingen (short- of long) posities hebben in de financiële instrumenten die worden genoemd in deze publicatie. Ook doet de mogelijkheid zich voor dat Van Lanschot financiële diensten zoals vermogensbeheer verleent aan de bedrijven die in deze publicatie worden genoemd of aan hun medewerkers en/of hun pensioenfondsen of ten behoeve van hun winstdelingsregelingen, zoals aandelenoptieplannen of deze financiert. Van Lanschot heeft een beleid ter voorkoming van belangenconflicten.

Dit beleid kunt u terugvinden op www.vanlanschot.nl. De beloning van de opstellers van deze publicatie is niet gekoppeld aan door Van Lanschot verrichte zakenbanktransacties voor de bedrijven die in deze publicatie worden genoemd.

Het is niet toegestaan gegevens in deze publicatie geheel of gedeeltelijk te reproduceren, in welke vorm dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Van Lanschot.

KCM is een dochteronderneming van KCo, KCo is een dochteronderneming van Van Lanschot. Van Lanschot en KCo staan als bank onder toezicht van De Nederlandsche Bank N.V., Postbus 98, 1000 AB, Amsterdam. Beide zijn in het bezit van een vergunning op grond van artikel 2:11 van de Wet op het financieel toezicht.

Van Lanschot en KCo zijn tevens als beleggingsonderneming geregistreerd bij de AFM, Postbus 11723, 1001 GS, Amsterdam in het Wft-register.

KCM is een beleggingsonderneming en tevens beheerder van beleggingsinstellingen en heeft in die hoedanigheden een vergunning. KCM staat onder toezicht van de AFM.

11-12-14 11:38

De wereld van Van Lanschot

11

Pinnen en contactloos betalen Met de Van Lanschot Wereldpas kunt u geld opnemen bij de geldautomaten van alle andere banken. Bij een geldautomaat van de Rabobank kunt u meerdere keren per dag geld opnemen, tot aan uw weeklimiet. Het kan zijn dat u voor grotere bedragen meerdere transacties moet doen. Bij alle andere geldautomaten kunt u één keer per dag maximaal € 250,- opnemen. U kunt de pas vanzelfsprekend ook in het buitenland gebruiken.

Sinds 1 januari 2015 kunt u de Chipknip niet meer gebruiken. Een van de alternatieven voor de Chipknip is contactloos betalen. Van Lanschot zal dit in 2015 introduceren.

Als u vragen hebt, dan kunt u contact opnemen met Client Services via 0800-1737. Deze afdeling is bereikbaar op werkdagen van 08.30 uur tot 21.00 uur. Wij helpen u graag.

AGENDA BRAFA 24 januari t/m 1 februari Brussel Al 60 jaar dé kunst- en antiekbeurs van België met 126 gerenommeerde antiquairs en kunsthandelaars uit binnen- en buitenland. Met authentieke kunstvoorwerpen van topkwaliteit; van antiek, juwelen, snuisterijen en porselein tot gravures, schilderijen en hedendaagse kunst.

1652 en zijn dood in 1669. Het werk dat hij in deze jaren maakte is nog steeds bepalend voor het beeld dat wereldwijd van hem bestaat. Rembrandt experimenteerde met grafiek- en schildertechnieken en wist een ongekende diepgang in zijn werk te brengen. www.rijksmuseum.nl

www.brafa.be

Art Rotterdam

Art Rotterdam 5 t/m 8 februari Van Nelle Fabriek, Rotterdam Een van de beste en tevens hipste beurzen voor hedendaagse kunst van Nederland.

Voor iedereen die wil weten wat er nú speelt.

Niet alleen om kunst te kopen, maar ook om jong talent te spotten. www.artrotterdam.com

BRAFA

Indoor Brabant

Indoor Brabant 12 t/m 15 maart Brabanthallen, ’s-Hertogenbosch Tijdens een van Nederlands grootste paardensportevenementen demonstreren de beste ruiters uit de hele wereld vier dagen lang hun kunnen. Dressuur en springsport wisselen elkaar af. www.indoorbrabant.com

Isaac Julien: Riot 31 januari t/m 31 mei Museum de Pont, Tilburg De Engelse Isaac Julien is een van de meest innovatieve kunstenaars van dit moment.

In deze tentoonstelling zijn films op meerdere schermen te zien waarin hij speelt met verhaallijnen door ze te fragmenteren. Juliens werken gaan vaak over de financiële wereld en de invloed daarvan op ons dagelijks leven. www.depont.nl

PS1_8-11_de Wereld van VL.indd 11

De Staalmeesters, Rembrandt

TEFAF 13 t/m 22 maart MECC, Maastricht De crème de la crème van de kunstbeurzen in Nederland. De mooiste, beste en duurste werken zijn hier te koop. Dé plek om te ontdekken wat er speelt in de internationale kunsthandel. 275 handelaren bieden hier niets dan topkwaliteit aan.

Rembrandt: de laatste jaren 12 februari t/m 17 mei Rijksmuseum, Amsterdam Meer dan tachtig schilderijen, tekeningen en prenten van de meester, gemaakt tussen circa www.tefaf.nl

11-12-14 11:38

12

PS1_12-17_Coverstory.indd 12

11-12-14 11:38

Coverstory

13

‘ Ik had al heel vroeg talent én de juiste mentale instelling’ Klaas-Jan Huntelaar is een tevreden mens: hij woont op zijn geliefde geboortegrond in de Achterhoek en is sterspeler bij de nuchtere Duitse volksclub Schalke 04. Wat wil een mens nog meer? Om iets terug te doen voor de samenleving richtte hij de Klaas-Jan Huntelaar Foundation op. tekst HANS VERSTRAATEN fotografie HUGO THOMASSEN

O

p weg naar een training of een wedstrijd legt Klaas-Jan Huntelaar in zijn auto de afstand Hummelo-Gelsenkirchen in ongeveer een uur tijd af.

Hummelo is behalve zijn huidige woonplaats ook de plek waar hij opgroeide en waar zijn ouders, zijn twee broers en al zijn vrienden wonen. Het was en is zijn thuis. Het is een eeuwenoud dorpje in de Achterhoek, vlak bij de Duitse grens, en te vangen in één woord, tevens de naam van de legendarische band uit het dorp: Normaal.

Normaal doen, dat stellen ze ook in Gelsenkirchen zeer op prijs. De stad in het Ruhrgebied was ooit een bloeiend industriecentrum en de woon- en werkplaats van tienduizenden mijnwerkers. Sinds de meeste mijnen zijn gesloten is die bloeiperiode voorbij, maar niet op sportief gebied. In 1904 richtten de mijnwerkers voetbalclub Schalke 04 op, vandaag de dag een van de topclubs uit de Duitse Bundesliga en nog altijd een echte volksclub, met 110.000 leden. Dat is sowieso bijzonder veel voor een voetbalclub, helemaal als je bedenkt dat de bevolking van Gelsenkirchen inmiddels is gekrompen tot amper een kwart miljoen. Sinds augustus 2010 is Klaas-Jan Huntelaar de spits van Schalke 04, en de ster van het elftal. Ondanks dat maakt hij na afloop van de training altijd tijd voor een praatje met de vele trouwe fans van de club.

PS1_12-17_Coverstory.indd 13

11-12-14 11:38

14

TEAMWORK Klaas-Jan Huntelaar (Klaas voor familie en vrienden) is nu 31 jaar en kan terugkijken op een mooie carrière als spits bij Nederlandse topclubs (PSV, Ajax) en bij internationale topclubs (Real Madrid, AC Milan). Als het aan hem ligt zet hij die carrière nog vijf, zes seizoenen voort en graag bij Schalke 04. Hij is er dankbaar voor: voetbal speelt een belangrijke rol in zijn leven. Al vanaf zijn vijfde jaar wilde hij profvoetballer worden. Zijn hele jeugd draaide om het weekend, wanneer er gevoetbald werd door hem, zijn broers, zijn vader en zijn vrienden.

Hij heeft er roem mee vergaard. Zo’n drie jaar terug vond hij het tijd worden om wat terug te doen voor de maatschappij en richtte hij de Klaas-Jan Huntelaar Foundation op.

‘Mijn stichting steunt amateurclubs’, legt hij uit. ‘Een amateurclub stuurt een plan, een idee of een project in via de website van de foundation. Andere amateurclubs kunnen erover stemmen, maar ook een professionele vakjury geeft punten. Via dit systeem geven we geld aan bijvoorbeeld een amateurclub die voorzieningen in de kleedkamer en op het veld wil aanleggen voor zijn gehandicapte spelers. Of aan een amateurclub die in het kader van duurzaamheid zonnepanelen op de tribunes wil plaatsen.’

Het waarom is duidelijk: ‘Ik geloof in de kracht van amateursport in de samenleving. Sport kan het ultieme bindende middel zijn in je

te leren, het moet echt in je zitten. Op mijn negende werd ik gescout.

Dan ga je langzaam maar zeker de eerste stappen zetten richting betaald voetbal. Het groepje waarin je speelt wordt steeds selecter en in elk groepje moet je weer zorgen dat je uitblinkt. Trainers zijn dan belangrijk, maar zeker ook je thuisomgeving. Mijn ouders stonden altijd voor me klaar, brachten me naar de training en naar de wedstrijden en haalden me weer op. Maar het gaat er toch vooral om hoe je zelf in elkaar steekt. Ik heb heel wat talenten gezien die de verkeerde keuzes maakten, die niet de juiste thuisomgeving hadden, die niet serieus genoeg bezig waren met hun sport of mentaal niet voldoende in huis hadden. Dat is eigenlijk het belangrijkste: dat je mentaal zo gebouwd bent dat je wilt en kunt vechten voor de top en dat je met tegenslagen om kunt gaan. Alleen op talent, daar red je het echt niet mee. Ik had dat talent én de juiste mentale instelling. Al heel vroeg.’

STOÏCIJNS Al heel vroeg was hij behalve een groot talent ook een groot Ajax-fan – maar het was niet Ajax maar PSV die hem naar de jeugdopleiding haalde. Op zijn vijftiende vertrok Klaas-Jan van Hummelo naar Eindhoven, waar hij ondergebracht werd bij een gastgezin en dagelijks anderhalf uur moest fietsen om het trainingsveld te bereiken. Geen probleem.

‘Negatieve energie sta ik niet toe’ dorp, stad of regio. Sport sterkt mensen in hun ontwikkeling en in het verkrijgen van sociale vaardigheden die nodig zijn om met elkaar samen te werken. Daarom vind ik het zo belangrijk dat amateurclubs een veilig onderkomen bieden aan de jeugd. Ze leren er niet alleen voetballen, maar ook normen en waarden. Ze leren er vooral wat het inhoudt en hoe belangrijk het kan zijn om samen iets moois te creëren.'

Het zijn de ervaringen uit zijn jeugd die in zijn foundation samenkomen: spelen en samenwerken met passie en veel voor elkaar en voor het team overhebben. ‘Teamwork is natuurlijk het belangrijkste in voetbal; ik leerde als kind al dat álles daarom draait. Je kan nog zo’n goede spits zijn, maar als je geen deel uitmaakt van een team wordt het toch niks met je. In amateurvoetbal leer je spelenderwijs een erg simpele maar zeer belangrijke les: samen sta je sterker, samen kun je iets moois opbouwen. Dat geldt trouwens ook voor de samenleving en het leven zelf: teamwork is essentieel, respect tonen naar elkaar, altijd en overal.’

VECHTEN VOOR DE TOP Hoe word je een spits van wereldklasse, en hoe zorg je ervoor dat je grote jeugddroom werkelijkheid wordt? Klaas-Jan Huntelaar: ‘Je bent jong en je maakt veel doelpunten. Je merkt dat je overal makkelijk tussendoor dribbelt. Op een gegeven moment stel je vast: hé, ik kan een wedstrijd beslissen. En dan merk je dat je wat meer te bieden hebt dan de andere jongens. Ik denk ook wel dat ik een aangeboren drang heb en álles overheb voor voetbal. Dat is niet of nauwelijks aan

PS1_12-17_Coverstory.indd 14

Een positie veroveren in het eerste elftal van PSV was wel een probleem. In dat elftal speelde op dat moment superspits Ruud van Nistelrooij nog en daarnaast waren er ook nog de spitsen Mateja Kežman en Jan Vennegoor of Hesselink. Terugblikkend: ‘Als je als jonge jongen in de profvoetballerij terechtkomt, is het aanvankelijk vechten tegen de hiërarchie en de gevestigde namen. Het is weleens lastig dat je nog niet voor vol wordt aangezien omdat je nog niets hebt gepresteerd. Het vereist veel geduld. Je moet wachten op je kans.’ Hij stelde op dat moment bij PSV vast dat er geen doorkomen aan was. En deed deze vaststelling zoals je dat van een honderd procent nuchtere Achterhoeker kunt verwachten: allerminst wanhopig en volkomen stoïcijns.

Hij kwam vervolgens op huurbasis terecht bij De Graafschap. Vaak de trots van de Achterhoek, maar niet dat seizoen. Hij leerde er een belangrijke les: wat er gebeurt als een team geen team is. 'We deden maar wat, er zat geen lijn in, geen strategie. Geen teamwork.

En dus ook geen enkele lol. Bovendien leek het wel of we nooit over de middenlijn kwamen, wat uiteraard voor een spits helemáál een frustrerende situatie is. Ik dacht echt: wat doe ik hier eigenlijk?' Aan de andere kant, bijna vanzelfsprekend: 'Ik voelde een hoop frustratie, maar geen stress. Daar had ik nooit last van. Toen niet en nu niet. Het zit gewoon niet in me. Ik dacht: rustig blijven, het komt heus wel.’

Rustig blijven en altijd rustig afwachten – het is in essentie de eigenschap die een goede spits tot een onmisbare, geweldige spits maakt.

Wat hij na PSV en De Graafschap ook al snel werd; bij AGOVV, bij Heerenveen en bij zijn club Ajax. ‘ Je handelt als spits intuïtief, zeker,

11-12-14 11:38

15

PS1_12-17_Coverstory.indd 15

11-12-14 11:39

16

‘Kinderen leren op een sportclub hoe belangrijk het is om samen iets moois te creëren' maar je bent wel voortdurend aan het vooruitdenken en aan het berekenen. Het is elke keer een puzzel. Je moet voor elke situatie weer een oplossing vinden. Je gaat op de keeper af, die maakt een beweging, er komt een verdediger van links – dat zijn allemaal signalen die je moet verwerken om doeltreffend te kunnen zijn. En uiteindelijk komt het erop aan om precies op het juiste moment – geen halve seconde te vroeg of te laat – te schieten. En intussen moet je voor en tijdens elke wedstrijd druk op jezelf leggen: ik móét scoren, ik móét een beslissende assist geven… Die druk, die is zo nodig. Maar dat is geen kwestie van zenuwen hè. Dat is fijn, die druk.’ Hij lacht: ‘Het is het mooiste beroep ter wereld.’ Om er eveneens lachend aan toe te voegen: ‘Als je er tenminste mee om kunt gaan.’

Hij somt zijn drie favoriete doelpunten op. Schalke 04-Real Madrid: keihard via de onderkant van de lat. Catania-AC Milan: hij draaide heel subtiel om de verdediger heen en stifte, al net zo subtiel, over de keeper heen, in de lange hoek. En dan de bij liefhebbers inmiddels befaamde omhaal bij Heracles-Ajax.

Klaas-Jan Huntelaar en zijn financieel adviseurs Stef Bekker is als fiscalist verbonden aan Punt & Van de Weerdt Belastingadviseurs, een Haags kantoor met bekendheid onder sporters zoals voetballers, golfers en wielrenners.

Stef begeleidt Klaas-Jan op fiscaal en financieel gebied. ‘Ik heb groot respect voor de wijze waarop Klaas-Jan onder elke omstandigheid kans ziet zichzelf te blijven. Zijn missie om, via zijn Foundation, de dynamiek rondom de beladen term ‘respect’ inhoud te geven, verdient bewondering’, aldus Stef Bekker.

Wouter Luijkx, zijn private banker bij Van Lanschot Bankiers, voegt daaraan toe: ‘Klaas-Jan heeft zich samen met Stef heel goed georiënteerd op de banken en heel bewust gekozen voor Van Lanschot. Met Vermogensregie, onze oplossingen op het gebied van vermogensbeheer, en de fiscale adviezen van Punt & Van de Weerdt zorgen we ervoor dat Klaas-Jan zich volledig kan focussen op zijn volgende wedstrijd, dat is toch waar het om draait. Wat ik zo in Klaas-Jan waardeer is dat hij, ondanks alle aandacht voor zijn persoon, heel nuchter en aimabel is gebleven. En zijn financiële doelstellingen? Die zijn zo helder en concreet als je van een gefocuste topsporter zou verwachten, dat werkt natuurlijk erg plezierig.'

‘Je vergeet er nog een’, zegt zijn vader, die bij het interview is aangeschoven. ‘Welke dan?’ ‘Die tegen Mexico’, zegt zijn vader, doelend op de beslissende goal tijdens Nederland-Mexico bij het afgelopen WK Voetbal, die het Nederlandse elftal nog nét binnen het toernooi hield.

‘Oh die! Jaha, we waren bijna uitgeschakeld en dan scoor je. Daar gaat het om hè, scoren in extreme situaties. Dat maakt spits zijn zo mooi…’

THUIS We lopen langs de hoofdingang van het imposante stadion van Schalke 04. De enorme muur van de hoofdingang bevat een groot fotomozaïek, bestaande uit vele duizenden fotootjes van de vele duizenden Schalke 04-fans.

‘Leuke club, heel leuke fans, hondstrouw aan de club’, zegt hij. ‘Veel normaler ook dan bijvoorbeeld bij Real Madrid. Real is glamour, een kijkdoos. Hier heb je ook volop aandacht van de media, maar het is allemaal wat relaxter. Ik voel me hier thuis.’

Dat de club op een uur rijden ligt van zijn geboortegrond was indertijd weliswaar niet de doorslaggevende, maar wel een belangrijke reden om te tekenen bij Schalke 04. Na gewoond te hebben in Madrid en Milaan keerde het gezin Huntelaar terug naar Hummelo. ‘Ik heb me altijd fantastisch gevoeld in Hummelo.’

En dan ook nog het inkomen verdienen dat past bij een topspits, puur met je passie – wat doet dat met hem, al dat geld? Het antwoord komt binnen een halve seconde: ‘Niets. Ja, je kunt er een mooi huis van kopen, wat ik ook heb gedaan. Veel meer heeft een mens niet nodig. Verder, geloof me, heeft geld me echt nooit beziggehouden, tot op de dag van vandaag niet. Een doelpunt maken, liefst een mooi doelpunt maken, dat houdt me bezig. Bij het WK kregen de spelers een horloge. En nog een. En toen nog een. Ik had er ineens drie. Drie! Wat moet een mens met drie horloges? Doe ik er een om, liggen er twee niks te doen. Dat vind ik zonde, daar kan ik niet tegen. Mijn vader heeft er nu een om. Te veel hebben zorgt vooral voor te veel ballast. Ik wil juist zo min mogelijk aan mijn hoofd hebben, om ontspannen te kunnen leven en vooral om zo goed mogelijk te kunnen voetballen. Ik wil dit zolang mogelijk blijven doen: me telkens weer honderd procent focussen op de volgende wedstrijd. Ik koop niks duurs, dat geeft alleen maar extra zorgen.

En zorgen aan mijn hoofd kan ik als spits niet gebruiken. Negatieve energie sta ik niet toe.’

Dat is zijn definitie van het leven van een spits. Verder is hij ook nog vader. Hij kijkt op zijn horloge. ‘Sorry’, zegt hij dan. ‘Maar ik moet nu echt terug naar huis, de kinderen ophalen van school.’ www.klaasjanhuntelaarfoundation.nl

PS1_12-17_Coverstory.indd 16

11-12-14 11:39

17

PS1_12-17_Coverstory.indd 17

11-12-14 11:39

BEST GOLF DEVELOPMENT EUROPE PGA Catalunya Resort

“Gekozen tot beste golf project 2013-2014 - International Property Awards” PGA Catalunya Resort is de thuisbasis van twee unieke golfbanen van wereldklasse waaronder de nummer 1 golfbaan van Spanje. Het resort ligt in een prachtige natuurlijke omgeving in de buurt van Barcelona met een grote selectie van bezienswaardigheden die uniek is voor deze Mediterrane bestemming.

Gelegen op slechts een paar minuten van de historische stad Girona, de stranden van de Costa Brava en slechts 50 minuten rijden van de wereldstad Barcelona. PGA Catalunya Resort is een van Europa’s meest aansprekende golf locaties.

De onlangs geopende Residents Club - exclusief voor eigenaren van onroerend goed - biedt het nieuwste van het nieuwste op sport, wellness en recreatie gebied. De perfecte plek voor zowel sportliefhebbers als mensen die op zoek zijn naar een comfortabele levensstijl in een natuurlijke omgeving.

PGA Catalunya Resort biedt een luxe selectie van onroerend goed, bestaande uit percelen, eigentijdse villa’s, moderne appartementen en een eigen ¨enclave¨ van townhouses.

Prijzen vanaf: 365.000€ Rots-Vast Eindhoven Arno Vervoord +31 (0)6 29586373 - +31 (0)40 2440244 PGA@rotsvast.nl - www.pgacatalunya.com

www.pgacatalunya.com www.pgacatalunya.com

+34 972 47 29 57

A EUROPEAN TOUR COURSE

Different Be Be Inspired Believe Believe Be Be Different Inspired

Beleggen

Illustratie GRACIA LAM

Hoe het was.

19

Wat het wordt.

SPECIAL BELEGGEN

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 19

11-12-14 11:39

20

TERUGBLIK OP BELEGGINGSJAAR 2014

Aandelenmarkten overwinnen zorgen over economie

H

et jaar 2014 zou opnieuw een goed jaar worden voor aandelen, zo voorspelden wij in PurSang in januari 2014. Met hulp van de Amerikaanse economie zou ook de rest van de wereld, Europa voorop, weer vaste economische grond onder de voeten krijgen.

Tegelijkertijd zouden de centrale banken wereldwijd niet de fout willen maken om te vroeg een einde te maken aan het ruime monetaire beleid. Deze combinatie van goedkoop geld en aankomend economisch herstel biedt historisch gezien een ideaal klimaat voor aandelen.

Met name Europese aandelen zouden in onze ogen profiteren, dankzij de gunstige waardering.

Over obligaties waren wij minder positief. Natuurlijk zou het economisch herstel ook het herstel meebrengen van de gemiddelde kredietkwaliteit. Debiteuren kunnen immers hun balans weer versterken door toenemende inkomsten. Maar voor de belegger stond daar een

Š Corbis

Maarten Kneepkens, hoofd Vermogensbeheer A la Carte bij Kempen Capital Management, kijkt terug op 2014: een jaar waarin aandelenbeurzen zich niet leken te storen aan de zorgen over het economisch herstel. Een jaar waarin alleen het deflatiespook beleggers van tijd tot tijd angst aanjoeg.

2014

Op 1 februari krijgt het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Fed, voor het eerst een vrouw als hoogste baas: Janet Yellen.

Onder haar leiding wordt het stimuleringsprogramma verder afgebouwd.

De Amerikaanse economie groeit met 4% op jaarbasis door hogere uitgaven van consumenten en bedrijven. Ook de huizenmarkt trekt verder aan.

Op 28 maart komt Euronext Amsterdam weer boven de 400 punten.

De Nederlandse economie groeit in het tweede kwartaal met 0,5%. Matige cijfers gelden ook voor de rest van Europa, zelfs voor Duitsland, waar een daling is van 0,2%.Â

1e kwartaal

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 20

In juni groeit de Amerikaanse arbeidsmarkt met 281.000 banen, het hoogste tempo in anderhalf jaar.

2e kwartaal

11-12-14 11:40

© Sander Nagel

Beleggen

Maarten Kneepkens.

historisch lage rentevergoeding op obligaties tegenover. En de kans dat de rente zou stijgen – en de koersen van obligaties zouden dalen – als het economisch herstel inderdaad steeds sterker werd.

Bij de inrichting van de vermogensbeheerportefeuilles lag de nadruk dus op aandelen, en hielden wij het belang in obligaties dicht bij de ondergrens van de afgesproken bandbreedtes. De beleggingen in grondstoffen werden zelfs geheel ingeruild voor aandelen. Europa kreeg daarbij het grootste gewicht in onze aandelenportefeuilles.

21

de economie van de eurozone was zo sterk dat de term deflatie vaker te horen was, een situatie waarbij bedrijven trachten hun marktaandeel te behouden door alsmaar de prijzen te verlagen. Bij de Europese Centrale Bank (ECB) gingen alarmbellen af toen in augustus bleek dat de inflatieverwachtingen in Europa plotseling sterk waren gedaald.

Nieuwe maatregelen werden aangekondigd die de ECB op het onbekende terrein van de kwantitatieve verruiming brachten.

In onze ogen was, en is, de angst voor deflatie sterk overtrokken. De gevolgen van de sancties tegen Rusland en de groeivertraging in belangrijke afzetmarkten als China moeten niet worden aangezien voor een brede en voortdurende daling van prijzen. Onze positieve visie voor de lange termijn maakte het mogelijk om gebruik te maken van de schrikreactie op de Europese beurzen door aandelen bij te kopen.

Het succes van de stresstest voor Europese banken was voor ons het signaal voor deze extra stap.

DE HALTER ALS MODEL VOOR DE OBLIGATIEBELEGGINGEN Wij waren eigenlijk het meest verrast door de daling van de obligatierente in Europa. En dan met name bij staatsleningen uit de periferie.

In de meeste landen van de eurozone was de rente nog nooit zo laag. In lijn met onze langetermijnvisie hebben wij de obligatiebeleggingen beperkt gehouden. Qua verdeling over debiteuren kozen we voor een haltermodel. In de beleggingswereld zijn bij zo’n barbell de beleggingen aan de uiteinden van het spectrum zwaarder aangezet, ten koste van het midden. Voor het ene uiteinde van de halter kozen we staatsleningen van de allerbeste kwaliteit, voor de andere kant zochten we extra rendement in de vorm van bedrijfsobligaties en obligaties van opkomende landen. Het midden zijn in dit geval de staatsleningen van de brede eurozone. Het voordeel van deze opbouw is dat we de risico’s van Zuid-Europa kunnen verminderen, zonder te veel concessies te doen aan de rentekant. Bijkomend voordeel SENTIMENT BENUTTEN VOOR AANDELENAANKOOP is de hierdoor gemiddeld kortere looptijd van de leningen, zodat een Het negatieve sentiment zagen we terug in de daling van de obligatie- rentestijging minder negatief doorwerkt in de koersen. Dat kwam het rente, wat ook direct leidde tot een zwakkere euro. De vraaguitval in afgelopen jaar wel met een prijs, want we hebben daardoor ook iets minder koerswinst overgehouden aan de daling van de rente. Voor de toekomst blijft dit voor ons de beste aanpak. Want uiteindelijk zal ook Europa economisch herstel laten zien en zal de rente de huidige niveaus naar verwachting gaan ontstijgen. © HH

HET JAAR VAN DE HAPERING Terugkijkend is het inderdaad een goed jaar geweest voor aandelen.

Maar in tegenstelling tot onze verwachting is het ook een heel goed jaar geworden voor Europese obligaties. Daarom is 2014 eigenlijk het jaar van de hapering. De hapering in het economisch herstel, die groot genoeg was om de rente te laten dalen, en net klein genoeg om het optimisme van aandelenbeleggers niet te breken. Alleen de Amerikaanse groei ontliep die hapering; de Amerikaanse locomotief denderde gewoon door. De berichten uit Europa, Azië en de rest van de wereld werden gedurende het jaar echter steeds somberder.

In Europa viel steeds vaker de term Triple Dip. Een nieuwe dip in de economie zou immers de derde terugval zijn sinds de grote recessie van 2008/2009.

De inflatieverwachtingen in Europa dalen in augustus plotseling sterk. Nieuwe maatregelen worden aangekondigd door ECB-president Mario Draghi.

Op 30 oktober daalt de waarde van de euro ten opzichte van de dollar tot een dieptepunt van 1,2556 dollar.

Op 6 november bereidt de ECB extra maatregelen voor om de lage inflatie in het eurogebied aan te wakkeren, voor het geval de al aangekondigde stappen te weinig effect sorteren.

Op 5 december sluit de Dow Jones-index op een recordstand van 17.958,79 punten. De S&P500-index stijgt tot 2.075,78 punten, eveneens een record.

3 e kwartaal

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 21

4 e kwartaal

11-12-14 11:40

22

BELEGGINGSVISIE 2015

Vraag gevraagd De mondiale economie vliegt momenteel op slechts één motor – de Verenigde Staten – en dat is onvoldoende om het toestel in de lucht te houden, meent Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers.

tekst JAN SMIT illustratie GRACIA LAM portret PATRICK VERBEECK

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 22

11-12-14 11:40

Beleggen

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 23

23

11-12-14 11:40

24

D

e economische vooruitzichten voor 2015? ‘Pff’, verzucht Luc Aben. ‘Die zijn niet bijster florissant, hè.’ Zeker, hij vindt het positief dat de belangrijkste Europese banken goed door de stresstest zijn gekomen, maar daarmee is het tij nog niet gekeerd. ‘Er is een groot tekort aan vraag. Ik heb geen idee waar die vandaan moet komen’, vervolgt de hoofdeconoom van Van Lanschot. ‘De Verenigde Staten doen het redelijk goed. Maar Europa, China en Japan, de drie andere belangrijke pijlers, laten het afweten. En dat is problematisch', vindt Aben. ‘Een vliegtuig met vier motoren waarvan slechts één het doet, houdt het niet lang vol.’

In zijn ogen faalt vooral Europa. Alleen in Duitsland is de consumptie redelijk op peil. Maar dit land krijgt ook in toenemende mate last van concurrentie uit Japan, vreest hij. Beide landen exporteren volop auto’s, machines en elektronica. De goedkope yen speelt Japan daarbij in de kaart. Frankrijk en Italië modderen door en de Spaanse economie mag mede dankzij de ingrijpende hervormingen dan wel opveren, die was ook behoorlijk teruggevallen, relativeert Aben.

CHINA ‘Duitsland exporteert bovendien veel naar China’, vervolgt de beleggingsstrateeg. ‘De Chinese economie ondergaat een door de overheid geregisseerde zachte landing in een poging het financiële systeem te saneren. Hierbij ontstaat een drukkend effect op de vraag.’ Het Amerikaanse onderzoeksbureau Conference Board gaat ervan uit dat de groei van de Chinese economie de komende jaren zal terugvallen tot slechts 4%. Dat zwarte scenario deelt Van Lanschot

‘Europa heeft een vraagimpuls nodig.

We moeten op zoek naar stimuleringsmaatregelen’ PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 24

11-12-14 11:40

Beleggen

25

niet. Aben: ‘Wij blijven vasthouden aan 7% tot 7,5%. Door de afnemende groei heeft de Chinese regering al voorzichtig stimuleringsmaatregelen uit de kast gehaald. Anders ontstaan er intern sociale spanningen en zover zal de overheid het niet laten komen. Bovendien is de houding van de Chinese overheid goed voor de groei op langere termijn.’

Europa heeft een vraagimpuls nodig, vindt de econoom. ‘Men moet zich minder blind staren op die overheidsbudgetten. De groei van de economie in de eurozone heeft al jaren het tempo van een jichtige slak. Wil je daar iets aan veranderen, dan moet je op zoek naar stimuleringsmaatregelen.’

Een van die mogelijke maatregelen is de geldkraan toch wat verder opendraaien. Sommige economen willen dat de Europese Centrale Bank (ECB) staatsleningen gaat opkopen van de eurolanden. De rente gaat daardoor verder omlaag, vooral in de periferie. En er ontstaat meer ruimte voor kredietverstrekking. Ook worden andere maatregelen overwogen zoals leningen van de Europese Investeringsbank.

Aben is daar wel van gecharmeerd: ‘Die hebben geen invloed op de begroting en op de staatsschuld. Zo sla je twee vliegen in één klap: je stimuleert de vraag en je tekorten lopen niet verder op.’

NIET SUBSTANTIEEL Rechtstreekse steun heeft volgens hem meer effect dan de indirecte steunmaatregelen die de ECB momenteel treft. De centrale bank koopt vooral schuldpapier van de banken in de hoop dat zij hierdoor ruimte krijgen om meer kredieten te verstrekken. Maar de reële economie heeft daar tot op heden nauwelijks van geprofiteerd, in die zin dat het de consumptie en investeringen niet substantieel heeft doen toenemen.

Ook biedt de ECB commerciële banken al een tijd de gelegenheid om extra geld te lenen. Daarvan wordt echter weinig gebruikgemaakt.

Misschien dat de animo wat gaat toenemen nu de stresstest achter de rug is. Maar ook hier is gebrek aan vertrouwen de crux van het verhaal, meent Aben. ‘En als er geen vertrouwen is gaan consumenten niet consumeren en bedrijven niet investeren. Men kan het paard naar het water brengen, maar je kunt hem niet dwingen om te drinken.’

Gaat het nog wel goedkomen met de conjunctuur in de eurozone?

‘Daar gaan wij wel van uit,’ antwoordt de econoom. ‘We blijven rekenen op een voorzichtig herstel, al loopt dit trager dan we eerst hadden voorzien. Er zijn echter ook lichtpuntjes. De lage olieprijs en de zwakke euro zorgen voor steun in de rug. We zijn al met al niet zwartgallig over Europa.’

RIGIDE Oké, de Verenigde Staten doen het veel beter. Op jaarbasis groeide de Amerikaanse economie in het derde kwartaal van 2014 liefst 3,5%. Daar kunnen de meeste eurolanden niet aan tippen.

Van Lanschot verwacht dat de VS in 2015 een degelijk groeitempo weten vast te houden. Het feit dat de Republikeinen het na de tussentijdse verkiezingen van eind oktober in de Senaat voor het zeggen hebben en Obama twee zware jaren tegemoet gaat, brengt daarin volgens Aben geen verandering.

Anders dan in Europa draait de Amerikaanse economie grotendeels op eigen kracht. Zowel de monetaire autoriteiten als de overheid hebben snel op de crisis gereageerd. De overheid gebruikte bijvoorbeeld 7% tot 8% van het bruto binnenlands product om de

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 25

economie weer op gang te krijgen. En de Amerikaanse banken zijn al in 2009 aan een stresstest onderworpen. ‘Men heeft de motor handmatig opgestart, nu pruttelt deze gestaag door.’

De beleggingsstrateeg maakt daarbij wel een kanttekening. ‘Die 3,5% is enigszins geflatteerd. De Amerikaanse export heeft sterk geprofiteerd van de lage dollarkoers. Trek je de export en de defensie-uitgaven ervan af dan kom je uit op 2,3%. Dat is weliswaar veel beter dan in Europa, maar nog niet himmelhoch jauchzend.’

Voor Aben blijft er slechts één conclusie over: Europa is veel te snel op de besparingsrem gaan staan. ‘Er is gekozen voor one size fits all.

Dat werkt niet. Tussen de eurolanden zijn de onderlinge verschillen groot. Dit vergt maatwerk en souplesse.’ Hij beseft dat maatwerk kan leiden tot verdeeldheid. Immers, waarom mag het ene land een groter tekort hebben dan het andere? Een verdere integratie binnen de Europese Unie zou dit probleem kunnen verhelpen. Ook dat stuit op weerstand, weet hij. Maar om de economie weer op gang te krijgen is verdere integratie volgens hem noodzakelijk. ‘Het is een kwestie van verder integreren of niets doen, anders blijft het aanmodderen.’

11-12-14 11:40

26

‘Verdere integratie binnen de EU is noodzakelijk om de economie weer op gang te krijgen’ MEER AANDELEN Tot ingrijpende veranderingen in de modelportefeuille leiden deze vooruitzichten niet. Voor aandelen was 2014 een ‘degelijk’ jaar waarbij de koersen stegen maar de verwachtingen zijn gedaald. Toch blijven aandelen in de ogen van Aben aantrekkelijk. Van Lanschot gaat in 2015 het aandelenbelang in de modelportefeuille dan ook iets verder ophogen. ‘Dat geldt vooral voor Europese aandelen, Amerikaanse zijn iets duurder geprijsd.’Ook in Aziatische groeilanden blijft Van Lanschot volop in aandelen beleggen. ‘Daar mogen de vooruitzichten dan iets zijn verslechterd, de aandelen blijven relatief goedkoop.’

Bij de vastrentende waarden bouwt de bank de posities in obligaties van groeilanden en bedrijfsobligaties met een hoog risico, zogeheten high-yieldobligaties, af. Van Lanschot vindt de rendementen op deze obligaties onvoldoende. Vanwege de noodzaak tot spreiding hoogt de bank de positie in Europese staatsleningen iets op. ‘We doen dat vooral uit voorzichtigheid. Het is niet zo dat we nu denken dat we daarmee hoge rendementen gaan behalen’, licht Aben toe. Om zich te beschermen tegen een eventuele snelle rentestijging heeft de bank nog steeds een voorkeur voor kortlopende obligaties.

Tegenover grondstoffen staat Van Lanschot nog altijd sceptisch. De bank heeft in de modelportefeuille de posities in deze beleggingscategorie begin 2014 afgebouwd en ziet geen aanleiding daar iets aan te veranderen. ‘Je kunt een rendement behalen van 3%, maar daar staan grote risico’s tegenover. Gezien de magere economische groei en de relatief hoge waardering is dat voor ons niet interessant.’

Vastgoed, en dan vooral Europees vastgoed, blijft wel een vaste waarde. ‘Omdat de rente laag is houden we dat ter differentiatie in de modelportefeuille. Maar dan alleen in Europa. In Azië is vastgoed veel te duur’, besluit de hoofdeconoom.

Volg Luc Aben via zijn blog op www.vanlanschot.nl of via @Luc_Aben. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren.

In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 26

11-12-14 11:41

landrover.nl

Min./max. gecombineerd verbruik: 4,5-12,8 l/100 km, resp. 22,2-7,8 km/l, CO2 -uitstoot resp. 119-299 g/km.

LAND4085 Adv Range MY15 Pur Sang 225x285.indd 1

03-12-14 09:35

28

Vooruitblik 2015: aandelen en obligaties

Is er nog ruimte voor positieve verrassingen?

De economische groei zal in 2015 gematigd zijn en de rente zal geleidelijk oplopen, verwachten Ellen Engelhart en Thierry Parihala van Van Lanschot Bankiers.

Aandelen, vooral in Europa, krijgen de voorkeur boven obligaties. Een belangrijke rol is weggelegd voor de centrale banken. Maken zij de verwachtingen waar? tekst ANNEMARIE VAN DER TUIJN fotografie FRANK RUITER

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 28

E

en jaar van pieken en dalen; zo is 2014 het beste te omschrijven. De onrust op de beurzen liep af en toe flink op, onder meer vanwege de geopolitieke spanningen in Oekraïne en het Midden-Oosten, de lage inflatie en de tegenvallende groei in de eurozone. Tegen deze achtergrond namen de toch al erg lage rentes in de Verenigde Staten en Europa verder af. De koersen van zowel aandelen als obligaties lieten bij tijd en wijle flinke uitschieters zien, maar over het geheel genomen was het een positief jaar voor beide beleggingscategorieën.

Vooral staatsobligaties deden het goed, ook in de perifere landen.

EUROPA LOOPT ACHTER DE VS AAN De centrale banken lieten zich bepaald niet onbetuigd. De Federal Reserve (Fed) stopte na zes jaar met het opkopen van obligaties. De geldkraan kan dicht, omdat de Amerikaanse economie weer sterk genoeg lijkt om op eigen benen te staan. Dat blijkt vooral uit het herstel van de arbeidsmarkt. De banengroei is gunstig en de lonen gaan voorzichtig omhoog. De Fed heeft nu alleen nog het rentewapen tot haar beschikking; de verwachting is dat de centrale bank de Amerikaanse rente komende zomer voor het eerst zal verhogen. Daarmee wordt de kloof met het kwakkelende Europa almaar groter.

De Europese Centrale Bank (ECB) is nog volop geld in de economie aan het pompen. Alles om deflatie in de eurozone te voorkomen. In een poging om de kredietverlening aan te jagen, is de ECB begonnen met het opkopen van door onderpand gedekte obligaties van banken en gestructureerde obligaties (Asset Backed Securities). Tegelijkertijd heeft voorzitter Draghi gezegd dat hij het balanstotaal van de ECB met zo’n € 1.000 miljard wil vergroten. Dat lukt niet met het bestaande opkoopprogramma, dus houden de markten rekening met een uitbreiding. Bijvoorbeeld naar bedrijfsobligaties. De beleidsverschillen tussen Europa en de VS leidden vorig jaar al tot een zwakkere euro versus de dollar. Van Lanschot verwacht dat deze trend in 2015 zal aanhouden.

11-12-14 11:41

Beleggen

Ellen Engelhart.

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 29

29

Thierry Parihala.

11-12-14 11:41

30

HOGERE INKOMSTEN IN DE FINANCIËLE SECTOR Banken en verzekeraars zijn gebaat bij zowel het verwachte economische herstel als een stijgende rente. Parihala: ‘Banken zullen naar verwachting meer geld uitlenen. In 2014 was de vaart uit deze groei van het leningenboek, waarschijnlijk vooral met het oog op de stresstesten in de sector. Een bank met veel krediet op de balans moet daar namelijk veel eigen vermogen tegenover zetten. Nu de testen achter de rug zijn, verwachten we dat de kredietgroei zal aantrekken. Dit betekent dat de rente-inkomsten van banken zullen stijgen. Daarnaast nemen de voorzieningen voor verliezen op kredieten in deze fase van de economische cyclus doorgaans af. Dit heeft een direct effect op de winst van banken. In gunstige omstandigheden kunnen de voorzieningen zelfs vrijvallen.’

Een stijgende rente is voordelig voor banken, omdat dit normaal gesproken gepaard gaat met een steilere rentecurve. Dit wil zeggen dat het verschil tussen de kortlopende rente en de langlopende rente toeneemt. Banken zijn over het algemeen kort gefinancierd, maar zetten hun kredieten – denk aan hypotheken – lang uit. De rente die ze ontvangen, stijgt dus harder dan de rente die ze moeten betalen om geld aan te trekken. Kortom, de rentemarge van banken neemt toe.

Ook verzekeraars profiteren van een stijgende rente. Zij beleggen geïnde premies vooral in obligaties, als dekking voor hun toekomstige uitkeringen. De leningen die aflopen, kunnen ze herbeleggen tegen een hogere rente. Daardoor stijgt het inkomen uit beleggingen. De waarde van hun obligaties neemt wel af als de rente oploopt. Maar omdat de waarde van hun verplichtingen (uitkeringen) gevoeliger is voor de renteverandering en dus veel sterker daalt, neemt het eigen vermogen van verzekeraars per saldo toe. Het mes snijdt hier dus aan twee kanten.

FARMACEUTEN ZIJN STERK GEPOSITIONEERD De voorkeur voor de defensieve sector gezondheidszorg lijkt misschien vreemd in een tijd waarin cyclische aandelen de wind mee hebben, maar hier speelt de sterkere dollar een rol. Die is gunstig AANDELEN BLIJVEN RELATIEF AANTREKKELIJK voor de Europese farmaceuten, die gemiddeld een groot deel van Van Lanschot blijft positief over aandelen versus obligaties. Binnen de omzet in de Verenigde Staten behalen. Hun dollaromzet wordt in de categorie aandelen heeft de bank een uitgesproken voorkeur voor euro’s gemeten immers meer waard. Daar komt bij dat deze farmaIT, de financiële sector en gezondheidszorg. De eerste twee sectoren ceuten relatief weinig omzet in opkomende landen hebben. Ook dit zijn cyclisch en hebben daardoor voordeel van een aantrekkende eco- is voordelig, want opkomende valuta’s zullen door een sterkere dollar nomische groei. De sector gezondheidszorg is defensief, maar heeft en hogere Amerikaanse rente waarschijnlijk verzwakken.

Daarnaast speelt gezondheidszorg een hoofdrol in de op gang gekodesondanks de wind in de zeilen. men fusie- en overnamegolf. ‘De sector is uitstekend gepositioneerd IT-INVESTERINGEN KRIJGEN VOORRANG om kostensynergie te realiseren’, vervolgt Parihala. ‘Bij bedrijven in De IT-sector profiteert van aantrekkende investeringen. ‘Europese deze sector bestaan de totale kosten vaak voor een relatief groot bedrijven hebben lang bezuinigd. Daardoor is de leeftijd van de gedeelte uit vaste lasten. Omdat de bezuinigingen bij fusies en overnames betrekking hebben op de vaste lasten, hebben farmaceuten gebouwen en machines die op de balansen staan erg hoog’, aldus relatief veel mogelijkheden. Ze hebben in het verleden laten zien dat aandelenspecialist Thierry Parihala. ‘Vervanging ligt voor de hand en ze die goed kunnen benutten.’ Synergie is ook mogelijk op belastingde meeste bedrijven zijn ook weer gezond genoeg om te investeren. kosten. ‘Vanwege de hogere belasting in de Verenigde Staten, kunnen In de Verenigde Staten is de investeringscyclus al op gang gekomen overnames in Europa voor Amerikaanse farmaciebedrijven extra en we verwachten dat Europa zal volgen.’

Uit onderzoek van Credit Suisse, de researchpartner van voordelig zijn.’

Van Lanschot, blijkt dat managers daarbij de hoogste prioriteit geven Daarnaast zorgt de fusie- en overnamegolf voor een verlaging van aan investeringen in IT. Gunstig voor de sector. Maar ook los van de de concurrentiedruk in de sector. ‘We zien dat grote farmaceuten cyclus ziet het plaatje er voor de IT-sector goed uit. De winstgevend- activiteiten uitruilen. Ze doen hun minder winstgevende activiteiten heid en de groei zijn bovengemiddeld, de balansposities over het geover aan spelers die daar beter in zijn en richten zich op hun kernheel genomen sterk. Hier ligt nog ruimte voor positieve verrassingen. activiteiten. Dit resulteert in betere marktposities en hogere marges.’

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 30

11-12-14 11:41

Beleggen

BEPERKT BELEGGEN IN OBLIGATIES Nu de wereldeconomie begint te herstellen, zal de rente op termijn omhoog gaan; eerder en sterker in de Verenigde Staten dan in Europa. Dit is ongunstig voor obligaties: de rendementsvooruitzichten voor de lange termijn zijn in vergelijking met aandelen allesbehalve florissant. ‘In dit licht vinden we obligaties erg duur en daarom kiezen we in onze portefeuilles voor een zo laag mogelijke weging van vastrentende waarden’, vertelt obligatieanalist Ellen Engelhart.

31

daarbovenop een gebrek aan hervormingen. Engelhart: ‘Als beleggers vanwege de hogere rente in de Verenigde Staten hun geld uit deze obligaties terugtrekken, zijn deze landen erg kwetsbaar. Daar komt bij dat de economische groei in de opkomende wereld verzwakt. Dit geldt vooral voor de grondstoffenproducenten en landen waar de centrale bank de rente moet opkrikken om de inflatie in toom te houden, zoals Zuid-Afrika, Turkije en Brazilië. Dit alles samen kan zorgen voor beweeglijkere lokale rentes en valuta’s, wat naar verwachting ook zijn weerslag zal hebben op de risicopremies op opkomende obligaties in harde valuta’s. Al met al vinden we waardering van opkomende obligaties niet erg aantrekkelijk meer, zodat we onze positie in deze categorie afbouwen.’

Benieuwd welke vorm van beleggen het beste bij u past? Maak dan een afspraak met uw banker. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

VOORKEUR VOOR BEDRIJVEN Binnen de vastrentende categorie heeft Van Lanschot een lichte voorkeur voor zeer solide obligaties van bedrijven versus staatsleningen. Engelhart: ‘In absolute termen zijn ook de rendementen op deze leningen van bedrijven niet echt interessant. In vergelijking met staatsobligaties zijn ze echter aantrekkelijk, mede vanwege het lagere renterisico. De risicopremies op bedrijfsobligaties zijn wel laag geworden, maar bieden nog voldoende compensatie voor de extra risico's.’

Van Lanschot verwacht verder dat het aanbod van nieuwe bedrijfsobligaties dit jaar per saldo kleiner zal zijn dan het aantal aflossingen.

Dit komt vooral door de banken, goed voor een groot deel van de markt voor bedrijfsleningen. ‘Vooruitlopend op de stresstesten en de hogere kapitaaleisen verstrekten banken in de afgelopen jaren minder kredieten, zodat ze minder financiering nodig hadden. Bovendien konden ze goedkoop lenen bij de ECB. Vanuit die context was er minder animo om nieuwe obligaties uit te geven. Deze trend zet naar verwachting door met de nieuwe maatregelen van de ECB’, legt Engelhart uit.

Tegelijkertijd blijft de zoektocht naar rendement een belangrijk thema in de obligatiemarkt, vanwege de huidige lage rente. 'Hierdoor blijft de vraag naar zeer solide bedrijfsleningen ook dit jaar op een hoog niveau. De verhouding tussen vraag en aanbod ziet er voor deze categorie dus nog gunstig uit. Mogelijk komt daar nog een pepmiddel bij als de ECB in haar streven om deflatie te voorkomen ook bedrijfsobligaties gaat opkopen. Omdat de markt mogelijke maatregelen al voor een groot deel lijkt te hebben ingeprijsd, schuilt ook hier een gevaar. Teleurstelling ligt op de loer, iets om rekening mee te houden', aldus de obligatieanalist.

OPKOMENDE LANDEN: AFBOUWEN Obligaties van opkomende landen lieten in 2014 een sterk herstel zien. In 2013 stond deze categorie zwaar onder druk, omdat de Federal Reserve aankondigde dat ze haar steun zou gaan afbouwen.

De afstraffing die volgde was wellicht wat overdreven en heeft beleggers – op zoek naar rendement – in het afgelopen jaar naar deze obligaties getrokken. Sommige opkomende landen hebben echter nog steeds te kampen met een vervelende combinatie van grote valutareserves, hoge kredieten, een te goedkope munt en

PS1_19-31_beleggingsspecial.indd 31

11-12-14 11:41

32

Jan van de Ven werkt als portfoliomanager Vermogensbeheer bij Kempen & Co. In deze rubriek leest u wat hij in de praktijk meemaakt.

Wat gebeurt er met mijn portefeuille in 2015?

Vorige week kwam mevrouw Veraert langs. Haar bankkantoor had een avond georganiseerd met Luc Aben, de hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers.

Erg interessant en verhelderend, vindt ze. Maar hebben die visie en prognoses ook consequenties voor haar beleggingen?

tekst HANS VERSTRAATEN

PS1_32-33_Vermogensbeheer.indd 32

11-12-14 11:42

Beleggen

M

evrouw Veraert is alweer twaalf jaar klant bij Van Lanschot en runt al meer dan twintig jaar haar eigen, vrij succesvolle HR-consultancy.

Zo’n drie, vier keer per jaar praten we eens goed bij, uiteraard vooral over haar beleggingen. Naar aanleiding van de visie voor 2015 van Luc Aben wil ze weten: heeft zo’n analyse consequenties voor haar beleggingen?

‘Luc Aben zei bijvoorbeeld: de economie van Amerika loopt voorop, daar is goede, gezonde groei. De rest, vooral Europa en Japan, hobbelt daar achteraan. Betekent dat voor 2015 dat ik vooral moet gaan beleggen in Amerikaanse aandelen?’

‘Wat allereerst belangrijk is’, vertel ik haar, ‘is dat we elk jaar opnieuw tien jaar vooruitkijken en de visie van Van Lanschot vertalen naar rendementsverwachtingen. Deze vormen samen met de ingeschatte risico’s een belangrijke basis om uw portefeuille vast te stellen. De kortetermijnontwikkelingen, zoals de sterke economie van de VS versus de rest van de wereld, kan reden zijn om tussentijds bij te sturen. Dat zijn echter nuances. Het betekent dus niet dat we het vanaf 1 januari 2015 allemaal anders gaan doen. Wij zijn constant met uw portefeuille bezig, ook door het jaar heen.’

‘Dat begrijp ik’, zegt mevrouw Veraert. ‘Maar er zal toch wel wat veranderen?’

‘Jawel, maar verwacht van ons geen radicale veranderingen in 2015.

De Amerikaanse economie doet het inderdaad bijzonder goed en de rest hobbelt daar achteraan, ja. Maar je ziet ook dat de waarderingen van aandelen in Europa en in opkomende landen duidelijk zijn achtergebleven bij die van de VS. Daar wordt behoorlijk vooruitgelopen op de toekomst. Dus je kunt aan de ene kant wel zeggen: de VS staan er het best voor, daar zou je dus het grootste deel van je aandelen naar moeten overhevelen, maar dan vergeet je die hoge waardering. En daar zijn we altijd beducht op: we willen hoge waarderingen zoveel mogelijk vermijden. We zoeken juist naar de ondergewaardeerde aandelen. Dat begint met het onderscheiden welke regio’s duur of goedkoop zijn en eindigt met onze geselecteerde actieve fondsmanagers: die zoeken op hun beurt weer naar ondergewaardeerde bedrijven. Als we dit structureel zo doen, worden we daar op de lange termijn voor beloond.'

‘Juist. Dus we moeten het dan eigenlijk vooral in Europa zoeken. Of ga ik dan te kort door de bocht?’

‘Vroeg of laat komt er verzadiging in die mooie Amerikaanse groeicijfers en gaat het afbrokkelen. Zo werken economische cycli nou eenmaal. Terwijl Europa en opkomende landen juist in een herstelfase zitten. Er is nog een lange weg te gaan. Het gaat met horten en stoten, maar het gaat de goede kant op. En dan heb je eigenlijk het ideale scenario om aandelen te kopen: een herstellende economie en gunstige waarderingen. Dus zoeken we het wat aandelen betreft inderdaad in Europa en wat minder in de VS. Je sorteert zogezegd voor op wat hierna komt; beleggers kijken op zijn minst een jaar vooruit.'

PS1_32-33_Vermogensbeheer.indd 33

33

‘Het wereldwijde economische herstel zal met horten en stoten gaan’

‘Dat is duidelijk. Maar hoe gaat het nu verder met obligaties? Volgens mij beleggen jullie toch zo’n eenderde van mijn geld daarin?’

‘Klopt. Obligaties zijn een verhaal apart. De rentes in Duitsland en Nederland liggen nu rond de 1%. Dat is gewoon niet aantrekkelijk voor de lange termijn, dus hebben we daar al behoorlijk afgebouwd en dat deels verplaatst naar bedrijfsobligaties en andere beleggingscategorieën, zoals aandelen en vastgoed.’

'Ja, maar als ze amper nog iets opleveren, waarom beleggen jullie dan überhaupt nog in Duitse en Nederlandse staatsobligaties?'

‘Het zijn de veilige havens voor ons. Ze beperken de risico’s in een portefeuille. En als het tegenzit in de economie en er schommelingen ontstaan, dan bevestigen ze hun waarde toch weer. Bovendien denken we niet dat de rente op korte termijn flink gaat stijgen. Dus veel koersdruk zien we dan niet.’

‘Luc Aben vertelde ook dat jullie kiezen voor vastgoed. Dat begreep ik niet zo goed. Ik zie om me heen alleen maar lege winkels en kantoorpanden.’

‘Snap ik. Maar wij beleggen in vastgoedbedrijven die de beste kwaliteit hebben. Hartje Parijs bijvoorbeeld, of The City in Londen. Daar is en blijft de vraag groot, daar heeft men weinig last van de economische teruggang. Net als bij aandelen kiezen we ook hier vooral voor Europa, met dezelfde reden: vastgoed in de VS en Azië vinden we te duur en te hoog gewaardeerd. In Europa zit er nog rek in.’

‘Goed,' zegt mevrouw Veraert, ‘ik ben weer helemaal bij. Eigenlijk wordt het al met al een rustig jaar, toch?’

‘Nou, dat verwachten we niet. Het wereldwijde economische herstel zal met horten en stoten gaan. Dat gaan we op de beurzen ook regelmatig zien. Maar de ondertoon is positief’.

Hebt u ook een vraag, bijvoorbeeld over uw beleggingsportefeuille? Neem dan contact op met uw banker. Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. Mevrouw Veraert is een fictieve klant. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

11-12-14 11:42

Hoe behoud je je medewerkers en hoe vergroot je ondernemerschap?

Het dilemma

In deze rubriek bespreken we telkens een voor bedrijven herkenbaar dilemma. Dit keer: hoe zorg je ervoor dat je goede, betrokken medewerkers behoudt, zonder uitzonderlijk hoge salarisverhogingen of bonussen?

Nedap in Groenlo koos voor medewerkersparticipatie via certificaten. tekst HANS VERSTRAATEN

PS1_34-35_Dilemma.indd 34

11-12-14 11:43

Bancair

N

edap staat, heel prozaïsch, voor Nederlandsche Apparatenfabriek en is sinds 1947 beursgenoteerd aan de Euronext Amsterdam. Het maken van louter apparaten dekt allang niet meer de lading. Nedap is een hightechonderneming, zeer innovatief op het gebied van intelligente technologische oplossingen voor belangrijke vraagstukken zoals voldoende voedsel voor een groeiende bevolking, schoon drinkwater waar ook ter wereld en slimme netwerken voor duurzame energie. Nedap, opererend vanuit Groenlo, bestaat uit verschillende marktgroepen, elk gericht op een eigen marktsegment. Zo is er bijvoorbeeld het marktsegment Livestock Management, dat slimme automatiseringssystemen ontwikkelt voor veehouderijbedrijven over de hele wereld zodat ze efficiënter, effectiever en diervriendelijker opereren en op die manier bijdragen aan een oplossing voor het mondiale voedselprobleem.

Wil je zo’n bedrijf laten groeien en bloeien, dan heb je uiteraard wel een bepaald soort medewerker nodig. Niet alleen hooggekwalificeerd, hoogopgeleid en denkend in creatieve, intelligente hightech oplossingen, maar eerst en vooral zeer betrokken medewerkers die niet zomaar voor Nedap werken maar die Nedap zijn.

Hoe kom je aan die mensen? En hoe behoud je ze? Hoe voorkom je dat je een jong talent aanneemt dat twee jaar later weer vertrekt naar, pakweg, DSM? En niet te vergeten: hoe houd je ze enthousiast en ondernemend? Meerdere aspecten zorgen daarvoor; aspecten die het bedrijf, zeker in zijn sector, opvallend en onderscheidend maken.

Allereerst kent Nedap geen traditionele hiërarchische structuur.

Besluiten worden niet topdown genomen, maar door de medewerkers zelf. Wie een goed idee heeft, brengt dat in de groep. Daarna wordt het besproken, onderzocht, getest, bijgestuurd en vervolgens uitgevoerd – zonder een almachtige directie die ja of nee zegt tegen een idee. Dat zorgt voor persoonlijk ondernemerschap onder de medewerkers, een bijna heilig begrip binnen Nedap. Het bedrijf registreert geen vakantiedagen en overuren, relevant is dat medewerkers zich dag in dag uit gedragen als ondernemers en voortdurend op zoek zijn naar kansen in hun markten. ‘Het zijn ook ondernemers in hun denken en doen’, zegt Lars Holweg, bestuursvoorzitter van de Stichting Medewerker Participatie Nedap. ‘Ze zitten alleen niet op al die rompslomp die bij een zelfstandig ondernemerschap hoort te wachten.’

35

‘Als je gras wilt laten groeien, kun je eraan trekken. Maar je kunt ook de wortels water geven’ worden’, zegt Lars Holweg. ‘De jaarlijkse winstuitkering kun je uitbetaald krijgen maar ook inruilen tegen certificaten. Op een dergelijke manier wordt een medewerker steeds meer betrokken, voelt en krijgt hij steeds meer erkenning en waardering en blijft hij langer aan de onderneming verbonden. Het is eigenlijk het duidelijkste signaal dat we aan onze medewerkers kunnen geven: jullie zijn Nedap.’

Voor de invoering van dit model werd in 2010 gebruikgemaakt van de diensten van Van Lanschot. De bank heeft jarenlange ervaring op het gebied van medewerkersparticipatie, of dit nu via aandelen of via certificaten verloopt. Van Lanschot levert beursgenoteerde en nietbeursgenoteerde bedrijven de financiële, fiscale en administratieve knowhow.

WORTELS Hoeveel medewerkers doen mee aan deze vergaande vorm van medewerkersparticipatie? Lars Holweg: ‘Bijna 100%. Niet alleen omdat medewerkers zich inderdaad erg betrokken voelen bij hun bedrijf, maar ook omdat de regeling financieel uitstekende resultaten laat zien. Wie van begin af aan meedoet, heeft nu een rendement op zijn certificaten van zo’n 100%.’ Zijn er voor de medewerkers risico’s aan verbonden? ‘Ja en nee. Gaat Nedap failliet, dan hebben de certificaten uiteraard geen waarde meer, je bent je inleg kwijt maar verder niet aansprakelijk. Medewerkers moeten dus wel nadenken over hun investering en het financiële risico dat ze lopen met hun belegging.’

Er zijn duidelijke redenen waarom het bij Nedap zo goed werkt. Zoals de ondernemende cultuur en de platte organisatie, die zorgen voor zeer gemotiveerd, betrokken personeel. Ook de grootte van het MEDE-EIGENAREN bedrijf speelt een rol. Bij grote concerns als Shell of Philips zal een Daarnaast voerde het bedrijf in januari 2010 medewerkersparticipatie medewerker toch niet het idee hebben dat zijn inzet en ideeën – en in. Wie in dienst treedt, heeft bij winst van de onderneming in prindie van zijn team – rechtstreeks van invloed zijn op het bedrijfscipe recht op certificaten van aandelen en wordt zo in feite mederesultaat, wat bij Nedap wel het geval is. Waar ondernemerschap niet eigenaar van Nedap. De certificaathouders worden vertegenwooralleen met de mond beleden wordt maar ook écht eigenaarschap digd door de Stichting Medewerker Participatie, die een duidelijke, inhoudt, zodat medewerkers ook zelf een stem hebben waar het hun belangrijke stem heeft onder de aandeelhouders. Weliswaar wordt eigen toekomst betreft. via deze constructie momenteel nog slechts een beperkt percentage Juist daarom is deze vorm van medewerkersparticipatie een probaat van de aandelen vertegenwoordigd, maar die zijn wel van de medemiddel voor directies die weten dat de medewerkers het verschil werkers – en die zijn bij Nedap veruit het belangrijkste. Ook opmermaken en dat je ze moet koesteren. In de woorden van Lars Holweg: kelijk: ongeacht je positie of salaris heeft elke medewerker recht op ‘Als je gras wilt laten groeien, kun je eraan trekken. Maar je kunt ook een gelijk aandeel in de winst, en dus een gelijk aantal certificaten. de wortels water geven.’

Maar het is wel een duurzame regeling, voor de lange termijn: de Wilt u informatie of advies van Van Lanschot over medewerkerseerste vier jaar zijn de certificaten geblokkeerd. Ga je vroegtijdig weg, participatie? Neem dan contact op met Rutger Gevers Deynoot bijvoorbeeld na twee jaar, dan krijg je na afloop van de blokkeringspevan de afdeling Equity Management Services via (036) 548 27 70 of riode de waarde van het bedrag op dat moment terug, maar ook niet ems@vanlanschot.com. meer dan dat. ‘Hoe langer je blijft, hoe meer de certificaten waard

PS1_34-35_Dilemma.indd 35

11-12-14 11:43

36

ONDERNEMERSCHAP IN PRIVATE EQUITY

Pareltjes en ruwe diamanten ‘Wij zijn altijd op zoek naar pareltjes op de Nederlandse markt’, zegt Caroline Huyskes, partner bij investeringsmaatschappij Egeria. ‘Of liever nog: naar ruwe diamanten die parels worden.’ In haar elf jaar bij Egeria heeft ze de markt voor private equity zien veranderen. Hoe denkt zij over ondernemerschap, goede financiering en blijven voorlopen op de concurrentie? tekst FROUKJE WATTEL fotografie EDWIN WALVISCH

J

e moet in ons vak ondernemer zijn, allereerst omdat we een klankbord voor bedrijven, ondernemers en managers zijn. Met een puur financiële achtergrond gaat dat niet.

Bovendien is ook deze wereld veranderd sinds de crisis. Tot 2008 was het niet moeilijk om geld te verdienen, toen kon bij wijze van spreken iedereen in private equity, want alles groeide vanzelf. Maar tegenwoordig is het een ander verhaal. We werken nu niet meer op enige afstand, zoals vroeger, maar veel meer hands on. Bij de nieuwe ondernemingen die we kopen zit meestal twee tot vier dagen iemand van ons die helpt met bijvoorbeeld het opstellen van een businessplan, de financiële administratie of de strategiebepaling. Dat moeten we allemaal kunnen. Daarom hebben we ons team aangepast en nemen we nu mensen aan met bredere ervaring. Strategen en consultants, of mensen die zelf ondernemer zijn geweest. Vaak ook mensen die fanatiek gesport hebben en een enorme wil om te winnen hebben. Het is overigens nog wel een mannenwereld, ik zou het leuk vinden als er wat meer vrouwen kwamen.’

CV Caroline Huyskes - van Doorne (48) Studie bedrijfseconomie, Rijksuniversiteit Groningen | MeesPierson – Investment Banking / Syndication (1992-1995) | ABN AMRO Bank – Structured Finance (Johannesburg, 1995-1996) | Corporate Office Manager bij Van Lanschot Bankiers (1997-2001) | Fund Director Egeria (2003-2011) | Partner Egeria (sinds 2011)

PS1_36-39_600.indd 36

PARELS ZOEKEN ‘Het moeilijkste is steeds weer het vinden van mooie Nederlandse ondernemingen. Die pareltjes op de Nederlandse markt zijn er natuurlijk nog wel, zoals Vendor, NRC Media en Axent. Daarnaast zoeken we ondernemingen met een internationaal gericht, Nederlands management en hoofdkantoor. We zoeken actief, daar besteden we veel tijd aan. We drinken regelmatig koffie en onderhouden goede relaties met veel ondernemers. Misschien kunnen we ooit iets voor elkaar betekenen. Als zij ooit eens willen verkopen, dan gooien zij hun bedrijven niet zomaar op de markt. En dan is zo’n langdurige relatie waardevol.’

11-12-14 11:09

Klanten

VEEL ZAKGELD ‘We realiseren ons sterk dat mensen onze belangrijkste troef zijn.

Zowel hier bij Egeria als bij onze klantrelaties, onze investeerders en onze ondernemingen. We lopen op sommige gebieden voor op de concurrentie. Bijvoorbeeld door steeds meer hands on te werken.

Vorig jaar hebben we een Human Capital Director aangenomen. Wij willen het liefst overal de beste directeur, financiële man, productiemanager enzovoort hebben zitten. En daarbij is het belangrijk dat ze goed samen kunnen werken. We vervangen gemiddeld 10% van de topmanagers bij onze bedrijven en onze Human Capital Director helpt ons om de juiste mensen te vinden. Ik zeg weleens: wij zijn een headhunter met veel zakgeld…’

NIEUWE WERKELIJKHEID ‘We doen twee à drie deals per jaar, bedrijven met een ondernemingswaarde van € 50 tot € 250 miljoen en een equity-investering van € 20 tot € 90 miljoen. Maar in 2009 hebben we een jaar lang niet geïnvesteerd. We vonden de prijzen te hoog en geloofden niet in de mooie berichten dat de crisis bijna voorbij was. Daar kregen we in de markt wel vragen over, maar het was een bewuste keuze. En we kregen achteraf gelijk, de crisis duurde voort. Je beste investering is daarom soms de investering die je niet gedaan hebt. Want een slechte investering kan veel kapot maken. Je moet niet investeren om te investeren. Een jaar later zag de markt er anders uit. Verkopers van bedrijven realiseerden zich toen dat de crisis langer ging duren, daardoor werden de prijzen reëler. Ook de familiebedrijven, die vaker dachten dat ze het wel zouden uitzingen, waren intussen bijgedraaid.

Het is net als bij de huizenmarkt: het duurt een tijdje voordat iedereen gewend is aan de nieuwe werkelijkheid. En dat is altijd lastiger voor de verkoper dan voor de koper.’

FAMILIEBEDRIJVEN EN CARVE OUTS ‘Wij werken graag met familiebedrijven. Dat zijn vaak solide ondernemingen met een rijke geschiedenis die wij goed kunnen helpen door voor een extra versnelling te zorgen. Bijvoorbeeld door extra productiecapaciteit, strategische kennis of professionalisering van de financiële huishouding. Soms kopen we dochterbedrijven van grote

Egeria en Van Lanschot 1997: opgericht door Peter Visser (Managing Director) en de familie Brenninkmeijer 2004: openstelling voor andere (internationale) investeerders Beheerd vermogen 2014: ruim € 1,7 miljard Medewerkers: 25 Egeria is een onafhankelijke investeringsmaatschappij gericht op middelgrote Nederlandse ondernemingen, of ondernemingen met een Nederlandse link, met een ondernemingswaarde van € 50 tot € 250 miljoen.

In 2004 werd Egeria II als eerste opengesteld voor andere investeerders naast de Brenninkmeijers. Caroline Huyskes benaderde haar voormalige werkgever Van Lanschot Bankiers die toetrad tot het fonds en tot twee later gestarte Egeriafondsen (2006 en 2008). www.egeria.nl

PS1_36-39_600.indd 37

37

‘Ik zeg weleens: wij zijn een headhunter met veel zakgeld’

ondernemingen, carve outs zoals recent Beckers en NRC Media.

NRC, waarin we in 2010 een meerderheidsbelang namen, is een voorbeeld van zo’n Nederlands pareltje. Een mooie onderneming waaraan het nodige verbeterd kon worden, zoals een eigen advertentieafdeling en een goede digitale strategie. NRC is heel ondernemend bezig en voorloper als het gaat om digitaal nieuws. Jammer van de negatieve publiciteit want er is echt veel verbeterd, zowel inhoudelijk als financieel. Daar zijn we trots op. Maar ja, dat is goed nieuws, en goed nieuws alleen verkoopt niet… We zijn bezig NRC weer te verkopen; het is goed dat het in nieuwe handen komt.’

INTUSSEN BIJ EGERIA ‘Het gaat goed. Vorig jaar zagen we een groei van 8% bij onze ondernemingen en dat verwachten we ook minimaal voor 2014. Al moeten we er wel harder voor werken dan vóór 2008. Private equity is méér dan alleen financieren, dat merk je steeds duidelijker. Je moet nu echt ondernemer zijn, hard durven zijn. Wij hebben het voordeel van internationale diversificatie, onze bedrijven kunnen soms meeliften op een goede markt in Amerika of Azië. Bovendien zijn wij altijd meerderheidsaandeelhouder, gemiddeld voor 80%, dus we kunnen snel schakelen en meteen ingrijpen als dat moet. We hebben een goede band met de management teams van onze ondernemingen en kennen de bedrijven door en door. Toen we met Egeria III en IV voor het eerst ook internationale investeerders aantrokken, moesten we veel uitleggen. Maar we zijn erg blij met de resultaten.’

IN HET VERSCHIET ‘Het economisch herstel is nog fragiel, ik zie de markt nog wel drie jaar aanmodderen, met een licht herstel in het verschiet. Als ik naar de vele investeringen in de Verenigde Staten kijk, waar ze soms vijf tot zes keer het bedrijfsresultaat als financiering op kunnen halen, dan schrik ik. Voor je het weet heb je een nieuwe bubbel die ook weer een keer instort. Wij geloven daar niet in, we houden het op een financiering van gemiddeld tweeënhalf tot drie keer het bedrijfsresultaat. Dat is een redelijke prijs. Je moet niet overfinancieren, want door die financiële ballast kan het gekochte bedrijf niet goed groeien. Wij varen dus een conservatieve koers. Verder zie ik dat onverwachte gebeurtenissen zoals de vliegramp met de MH17, het ebolavirus en de situatie in Rusland en Oekraïne wereldwijd voor veel onrust zorgen, wat een negatief effect heeft op het economisch herstel. Ik gun het iedereen dat we binnenkort in rustiger vaarwater komen.’

11-12-14 11:09

38

‘Wij zijn een ambachtelijk bedrijf’ Roland Wondolleck werkt al bijna dertig jaar voor Rotterdam The Hague Airport. Hij trok de luchthaven uit het slop en zorgde sindsdien voor een stabiele, resultaatgerichte koers.

Maar niet ten koste van alles. ‘Onze passagiers waarderen deze luchthaven bovenal om de overzichtelijkheid en betrokkenheid. Dat mogen we nooit uit het oog verliezen.’ tekst LEO ALEXANDER SCHLANGEN fotografie INGMAR TIMMER

V

rienden trokken hun wenkbrauwen op toen ik in 1985 vertelde dat ik als commercieel directeur voor het toen nog met sluiting bedreigde Rotterdam Airport ging werken. ‘Je kon zo goed leren’, zeiden ze. Ze snapten niet dat ik koos voor een bedrijf in zwaar weer.’ Er landden en vertrokken zo’n 200.000 passagiers per jaar toen de pas afgestudeerde luchthavenjurist en piloot Roland Wondolleck (61) bij de luchthaven binnenstapte. ‘Veel te weinig voor een gezonde exploitatie. Pas bij het dubbele aantal lag rendabiliteit in zicht. We draaiden jaarlijks een miljoenenverlies’, herinnert hij zich. Toch wilde hij er heel graag aan de slag. ‘De fascinatie voor de luchtvaart zit diep in de genen van mijn familie. Bovendien vond ik het een geweldige uitdaging om Rotterdam Airport weer op de kaart te zetten.’

Sinds 1994 bekleedt Wondolleck de functie van algemeen directeur en havenmeester. Vanuit zijn kantoor op de tweede verdieping kijkt hij uit over de landingsbanen. Een kist van Transavia zet net de wielen aan de grond. Vanmiddag kiest de directeur zelf ook het luchtruim.

Niet als passagier, maar ‘aan de knuppel’. ‘Ik heb een vliegbrevet’, verklaart Wondolleck enthousiast en wijst op een pilotenjasje dat losjes over een stoel hangt.

GOED BUURMANSCHAP Onder de vleugels van Wondolleck is Rotterdam Airport, inmiddels Rotterdam The Hague Airport en onderdeel van de Schiphol Group, uitgegroeid tot een florerende luchthaven. In 1997 werden er 531.000 passagiers afgehandeld, het afgelopen jaar waren dat er 1,6 miljoen. ‘Boven het miljoen val je op in luchtvaartland’, consta-

PS1_36-39_600.indd 38

11-12-14 11:10

Klanten

39

‘Vroeger moest ik hemel en aarde bewegen om luchtvaartmaatschappijen hiernaartoe te krijgen.

Tegenwoordig kloppen ze zelf bij ons aan’

teert Wondolleck. ‘Luchtvaartmaatschappijen worden dan opeens wakker. Moest ik vroeger hemel en aarde bewegen om ze hiernaartoe te krijgen, tegenwoordig kloppen ze zelf bij ons aan.’

Het succes dankt Wondolleck, weleens getypeerd als ‘gentleman die van een robbertje vechten houdt’, aan het creëren van een zo breed mogelijk maatschappelijk en politiek draagvlak. De groeiende populariteit onder reizigers tussen zogenoemde secundaire steden speelde hem eveneens in de kaart, net als nieuwe generaties vliegtuigen die gebouwd zijn voor regionaal luchtverkeer. ‘In de jaren tachtig hebben we luidruchtige en vervuilende vliegtuigen, waaronder de veel klachten veroorzakende Russische toestellen, geweerd. Geen gemakkelijke beslissing voor een vliegveld dat verlies maakte. Wij wilden echter koste wat kost een goede, respectvolle relatie met omwonenden opbouwen. Goed buurmanschap belijd je niet alleen met de mond maar ook met resultaatgericht beleid.’

BESCHEIDEN VLIEGVELD Een groot pluspunt van de Rotterdamse luchthaven is het overzichtelijke karakter. Mensen die vanaf Rotterdam hebben gevlogen, weten dat uit eigen ervaring. Snel inchecken, makkelijk parkeren, eenvoudig te bereiken; het vliegveld heeft een groot om-de-hoekgehalte. Dat betekent niet dat de ‘kleine speler’ geen duidelijke ambities heeft.

Wondolleck: ‘In het belang en mede op verzoek van de regio wordt naar de mogelijkheid gekeken om de komende jaren nog een stuk of tien nieuwe bestemmingen toe te voegen aan de veertig die we nu

PS1_36-39_600.indd 39

hebben. Daarmee kunnen we doorgroeien naar 3,5 miljoen passagiers per jaar. Een deel van het platform stamt uit het oprichtingsjaar 1956 en is aan vervanging toe. We zijn zo hier en daar inmiddels uit ons jasje gegroeid; de huidige vertrekhal en aankomsthal zijn berekend op zo’n 700.000 passagiers.’ Om er snel aan toe te voegen dat het altijd een ‘bescheiden vliegveld’ zal blijven.

MENSELIJKE FACTOR Wondolleck bestempelt de luchthaven onder de rook van Rotterdam ook als een ‘ambachtelijk bedrijf’. Dat is niet het eerste wat bij je opkomt tussen al die hightech vliegmachines, gecompliceerde radarsystemen en state-of-the-art navigatie- en beveiligingsvoorzieningen.

‘Het is erg belangrijk dat de mensen die hier werken elkaar goed kennen. Tweewekelijks brengen wij in dat kader wat lekkers aan boord voor onze crews. De menselijke factor vinden wij heel belangrijk. Wat dat betreft kun je ons vergelijken met Van Lanschot Bankiers, waar ik al jaren tot volle tevredenheid bankier. Je voelt daar, net als bij ons, een sterke betrokkenheid tussen de bankmedewerkers en hun klanten. Ook Van Lanschot wenst bewust niet te groot te worden en blijft toch heel gefocust groeien.’ Echte bedreigingen voor ‘zijn’ vliegveld ziet Wondolleck in de toekomst niet . ‘Als de mens een beter alternatief voor het vliegen bedenkt, dan hebben we een probleem! Maar dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Tot die tijd blijft de luchtvaart een heel belangrijke vorm van mobiliteit. Vliegen verbindt letterlijk en figuurlijk de mensheid.’

11-12-14 11:10

HOE WERKT HET? Het bedrag van 299 euro netto per maand is gebaseerd op een zakelijk financieringscontract van zestig maanden, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van fiscale voordelen voor ondernemers, waaronder de MIA-regeling.

Het contract is inclusief - Wallbox voor thuisladen - Elektriciteitskosten - Vakantieauto voor twee weken - Service en onderhoud door de BMW-dealer - Financiering zonder aanbetaling - All risk verzekering Er is ook een BMW i3 met range extender voor 349 euro per maand

Sander: “Zo zo. Een nieuwe BMW. De zaken gaan goed zeker?”

Sophie: “Dat ook, maar zó duur is ie niet hoor. Je rijdt ‘m netto al voor 299 euro per maand.”

Sander: “Ja ja, dat ken ik. Maar dan komen er nog allerlei kosten bij.”

Sophie: “Nee, geen gekheid, daar zit alles in.

Service en onderhoud, thuis opladen, financiering,

225*285_Adv BWMi3.indd 2

all risk verzekering, banden….”

Sander: “Hoe kan dat nou?”

Sophie: “Mijn vader geloofde het ook niet, maar het kan allemaal omdat BMW optimaal gebruik maakt van de fiscale voordelen die er voor kleine zelfstandigen zijn. Jij bent toch ook zzp’er?”

Sander: “Ja, maar net begonnen. Ik denk niet dat ik nu al een nieuwe BMW kan betalen.”

Sophie: “Dat hoeft ook niet. Het is een financieringsconstructie zonder aanbetaling bij BMW Financial Services.”

Sander: ”Oh, financial lease. Maar hoe zit het dan met de fiscale bijtelling?”

Sophie: “Nou, die is te verwaarlozen hoor. Slechts 4 procent…”

Sander: “Enne… opladen, dat duurt toch lang?”

08-12-14 14:08

advertorial

“Ik rij BMW i3 voor 299 euro netto”

Sophie en Sander zijn al jarenlang goede vrienden. Maar dat Sophie recent BMW i3 is gaan rijden was Sander ontgaan.

Totdat zij elkaar onverwachts weer tegen het lijf liepen.

Sophie: ”Dat valt mee. En bij een snellader is hij in een half uurtje voor 80 procent vol. En je krijgt er een Wallbox bij om hem thuis op te laden. Hij kan sowieso aan elk stopcontact. Ik rij best veel, maar heb nog nooit stilgestaan.”

Sander: “En als je nou op wintersport gaat? Dat lijkt me lastig met een elektrische auto.”

Sophie: “Dan maak ik gebruik van BMW Add-On

225*285_Adv BWMi3.indd 3

Mobility. Daarmee heb ik per jaar twee weken de beschikking over een BMW 3 Serie Touring. Zit ook in de prijs.”

Sander: “En hoe rijdt dat nou?”

Sophie: “Fantastisch. Zoals hij optrekt, je weet niet wat je meemaakt. En hij is echt ongelooflijk stil.

Kom mee, dan gaan we even een rondje.”

Sander: “Nee, sorry, ik ben al laat.”

Sophie: “Ander keertje dan. Maar je kunt op bmw. nl ook heel gemakkelijk een proefrit aanvragen.

Heb ik ook gedaan. Ik was wel meteen verkocht.”

U kunt geen rechten ontlenen aan de uitkomst van deze berekening.

Het genoemde bedrag is geen maandtermijn, maar slechts een weergave van de kosten bij maximaal fiscaal voordeel en afhankelijk van uw eigen bedrijfsvoering. Raadpleeg hiervoor uw financieel adviseur.

08-12-14 14:08

42

tekst HANS VERSTRAATEN fotografie EDWIN WALVISCH

PS1_42-43_BusinessAdvisor.indd 42

11-12-14 11:44

Bancair

43

Zakelijk en privé volop meedenken De business advisors van Van Lanschot adviseren samen met de bankers hun relaties over hun onderneming en hun vermogen.

Jessica Ylstra, managing director van ACS audiovisual solutions, is zo’n relatie, al jarenlang bijgestaan door business advisor Paul Schut.

A

CS audiovisual solutions was lange tijd een onderdeel van de RAI in Amsterdam, waarvoor het de audiovisuele onderdelen van congressen verzorgde.

In 2004 werd deze tak verzelfstandigd, maar de directeur bleef dezelfde: Jessica Ylstra. Zij het dat ze nu geen werknemer meer was in dienst van de RAI maar, voor het eerst in haar leven, directeur van haar eigen onderneming. En eigenaar ervan. ‘Ik dacht: ik ga precies hetzelfde doen’, zegt ze terugblikkend. ‘Maar het was heel anders. Mij werd verteld: het is niet je baan maar je leven. En dat is ook zo.’

Het bedrijf werkt allang niet alleen meer voor de RAI, al is dat nog wel een erg grote klant. Heel Europa wordt nu bediend – soms gaat het om enorme congressen, bijvoorbeeld die met 30.000 cardiologen – en er is een label bijgekomen, Eventresult. Dit label is gespecialiseerd in de steeds belangrijker wordende IT-onderdelen van congressen: van wifi, webcasting en touchscreens tot en met e-posters en digitale bewegwijzering.

KLANKBORD Toen Jessica Ylstra ACS audiovisual solutions overnam, bezat zij geen eigen vermogen. Van Lanschot Bankiers verstrekte een lening en droeg zorg voor het betalingsverkeer. Later werd de stap naar private banking gezet, waardoor de bank vandaag de dag zowel de onderneming als de ondernemer als relatie heeft. Een goede combinatie, te meer daar veel ondernemers, zo ook Jessica Ylstra, wel continu met hun bedrijf bezig zijn maar minder aandacht hebben voor hun financiële (privé)situatie en bijvoorbeeld structurering.

Paul Schut van Van Lanschot is de business advisor van Jessica Ylstra.

Hij denkt zowel op zakelijk als op privégebied financieel met haar mee. Hij fungeert als haar klankbord, haar sparringpartner. Twee à drie keer per jaar bespreken ze de stand van zaken van haar bedrijf en samen met de private banker de stand van haar (privé)vermogen, en

PS1_42-43_BusinessAdvisor.indd 43

vooral ook hoe deze zich tot elkaar verhouden. De financiën komen dan aan bod: zit er bijvoorbeeld niet te veel vermogen in de onderneming en, zo ja, kun je een deel van ‘het overschot’ dan niet beter overhevelen naar de personal holding? Maar ook de bedrijfsstrategie en bedrijfsoverdracht zijn onderwerp van gesprek. Nee, Jessica Ylstra is geenszins van plan er op korte termijn mee te stoppen, maar zoals Paul Schut stelt: ‘Met nadenken over je bedrijfsopvolging of -overdracht kun je niet vroeg genoeg beginnen.’

BEDRIJFSBELEID Paul Schut wijst haar bij alle opties op de financiële en mogelijk fiscale consequenties, zowel voor het bedrijf als voor haarzelf. Hij zegt: ‘De gesprekken hierover doe je niet één keer, die herhaal je steeds. Want situaties wijzigen, evenals inzichten.’ En zo mogelijk geeft een business advisor ook advies of tips inzake het bedrijfsbeleid. Paul stelde bijvoorbeeld enkele jaren geleden aan Jessica voor om medewerkers een incentiveregeling aan te bieden. Een advies dat zij overnam en tot een substantiële omzet- en rendementstijging heeft bijgedragen. Dat verwacht ze ook van Van Lanschot: ‘Ik wil dat ze voortdurend met me meedenken, zowel zakelijk als privé.’

Ondernemers bij Van Lanschot

Het team van business advisors adviseert ondernemers in alle levensfases van het ondernemerschap, van start tot verkoop of overdracht. Immers, de levensfase bepaalt de adviesbehoefte en daarbij passende oplossingen. De business advisor brengt onafhankelijk advies uit en helpt de ondernemer zijn onderneming te verbeteren. Hij geeft financieringsadvies, zoekt naar de optimale verhouding tussen zakelijk en privévermogen en begeleidt bij specifieke vraagstukken zoals bedrijfsoverdracht, herkapitalisatie, werknemersparticipatie en het aantrekken van eigen vermogen. Bovendien stelt hij zijn interne en externe netwerk open voor ondernemers, organiseert bijeenkomsten en ontwikkelt initiatieven op het gebied van capital raising en family governance.

Neem voor meer informatie contact op met uw banker of kijk op www.vanlanschot.nl/ondernemers.

11-12-14 11:44

44

‘Mijn emotioneel inkomen is vertienvoudigd’ Gijs de Vries, klant bij Van Lanschot Bankiers, was lid van de Raad van Bestuur van EY (voorheen Ernst & Young). Maar er knaagde iets, al langere tijd.

Hij wilde wat anders, werd ernstig ziek en wilde toen definitief wat anders.

Sinds een jaar is hij directeur van het Nederlandse Rode Kruis. tekst HANS VERSTRAATEN

PS1_44-46_Profiel_Gijs de Vries.indd 44

11-12-14 11:44

Bancair

45

D

Foto: Peter Busscher

e loopbaan van Gijs de Vries verliep voorbeeldig. Hij studeerde rechten, werd consultant en partner bij Ernst & Young en kwam vervolgens in de directie bij Capgemini. Hij specialiseerde zich als organisatieadviseur in de medische sector en werd betrokken bij bijna elke grote ziekenhuisreorganisatie. Als spin in het web haalde hij klant na klant binnen en zijn netwerk dijde gestaag uit. Op zijn vijftigste kwam hij terecht in de raad van bestuur van Ernst & Young.

En tegelijkertijd vroeg hij zich steeds vaker af: is dit het nou? Dat werd een cruciale vraag toen bij hem lymfeklierkanker werd geconstateerd: ‘Toen ik dat hoorde… Het sloeg in als een bom. Ik ben er redelijk snel van genezen, maar het zette mijn hele leven op zijn kop. Hoe gek het misschien ook klinkt, ik beschouwde het als een cadeautje. Bij wijze van therapie schreef ik toen een boek over mijn leven. In het voorwoord schreef ik: Volgens mij is dit een stap naar een andere invulling van mijn bestaan. Targets najagen, geld verdienen, is dat nu alles? Vooral die ziekte zorgde voor een mentale reset . Ik nam ontslag zonder dat ik een andere baan had – wat iedereen geweldig stoer vond – en ging op zoek naar een organisatie met een maatschappelijke functie.’

PS1_44-46_Profiel_Gijs de Vries.indd 45

VERANDERING Gezien zijn staat van dienst, zijn kennis van zaken en zijn netwerk werd het geen lange zoektocht. Het Rode Kruis vroeg hem directeur te worden. Op 1 januari 2014 trad hij aan. ‘Een eer!’ zegt hij. ‘Het is wereldwijd en in Nederland dé humanitaire noodhulporganisatie.’

Het Rode Kruis werd in 1863 opgericht door Henri Dunant die ontsteld was over de vele zwaargewonden die na de slag om Solferino waren achtergebleven, zonder dat iemand naar hen omkeek. Vandaag de dag telt het Rode Kruis wereldwijd 80 miljoen leden en 17 miljoen vrijwilligers en is het in 189 landen op zeer uiteenlopende manieren actief. Van noodhulpverlening in vluchtelingenkampen tot en met, zoals recent, noodhulpverlening in Haaksbergen, toen daar een truck het publiek inreed. In Nederland heeft het Rode Kruis zelfs een bij wet vastgelegde taak: in aanvulling op de overheidsdiensten biedt het bij rampen en calamiteiten ondersteuning in de hulpverlening aan (lichtgewonde) slachtoffers. Dat kan zijn bij een groot verkeersinfarct zoals kortgeleden op de A58, hulpverlening bij grote overstromingen of een bejaardenhuis dat geëvacueerd moet worden.

Een belangrijke reden om Gijs de Vries aan te stellen, was zijn ruime bestuurlijke ervaring en zijn grote kennis van zaken van en netwerk binnen de medische sector en de politiek. Maar het Rode Kruis zocht ook iemand met ruime ervaring in veranderingsprocessen. Want veranderingen waren nodig. Ook, misschien wel juist, bij een alom gewaardeerd, 150 jaar oud instituut als het Rode Kruis.

EIGENTIJDS Die veranderingsprocessen waren al ingezet voordat Gijs de Vries aantrad als directeur, maar hij zette ze door en breidde ze uit. Uit onderzoek bleek dat het beeld van het Rode Kruis een beetje sleets aan het worden was en dat het aansluiting bij jongeren dreigde te

11-12-14 11:44

46

Foto: Jan-Peter Fiering

‘Ik leg vrijwilligers uit dat we móéten verjongen.

Dat lukt me goed. Omdat ik erin geloof.’ missen. Het mocht allemaal wel wat zakelijker en eigentijdser, met een duidelijk profiel als noodhulporganisatie.

Op het hoofdkantoor verdwenen 40 banen. De 50 districten waaruit het Nederlandse Rode Kruis bestond, werden teruggebracht tot 25.

Ook de ledenraad – zogezegd het parlement van het Rode Kruis – ging terug van 50 naar 25 leden en kreeg specifieke expertzetels voor onder meer fondsenwerving en noodhulp. Doel van deze stappen: de organisatie slagvaardiger maken. ‘En natuurlijk’, zegt Gijs de Vries, ‘hielp het dat ik als consultant vele jaren lang menige organisatie slagvaardiger heb gemaakt.’

Gijs de Vries (links) en zijn private banker Robert Adolfse.

Gijs de Vries en Van Lanschot Gijs de Vries is sinds juli 2000 klant bij Van Lanschot. Zijn keuze viel op Van Lanschot vanwege het arrangement voor de financiering van de toetreding als partner bij, toen nog, Ernst & Young. Hij is sindsdien een tevreden klant. Wat verwacht hij van zijn private banker? Gijs de Vries: ‘Hij is voor mij een klankbord, een coach en een gids.’

Zijn private banker is Robert Adolfse, bij de bank verantwoordelijk voor klanten die vallen onder het specialisme Business Professionals & Executives. Deze klanten vervullen in een organisatie en/of de samenleving een bijzondere rol. Zij hebben daardoor te maken met wettelijke restricties op het gebied van bijvoorbeeld compliance en publiciteit. Daar houdt Van Lanschot proactief rekening mee.

Robert Adolfse: ‘Wij kennen de bedrijfsomgeving van de klant en kunnen daardoor inspelen op relevante ontwikkelingen.

We spreken dezelfde taal.’

Wilt u weten wat de afdeling Business Professionals & Executives voor u kan doen? Neem dan contact op met uw banker.

PS1_44-46_Profiel_Gijs de Vries.indd 46

ZELFREDZAAMHEID Hij organiseert, hij plant, hij initieert. Een voorbeeld van dat laatste is Ready2Help met een Ready2Helper als moderne aanvulling op de Rode Kruisvrijwilliger. Ben je bereid mee te helpen met zandzakken vullen? Spreek je Pools en ben je bereid die vaardigheid in te zetten?

Meld je dan via Linkedin of Facebook en het Rode Kruis weet je te vinden wanneer nodig. Een ander initiatief: Nederlandse artiesten die liedjes doneren voor vergeten kinderen in oorlogsgebieden, te downloaden via iTunes. Ook wil hij de kleding van vrijwilligers moderner maken, waarvoor hij nog een sponsor zoekt. Daarnaast zoekt hij naar een nieuwe slogan, aangezien de huidige (‘Helpt direct!’) hem te veel aan aspirine doet denken. Bovenal gaat het hem erom de organisatie te doordringen van het kernbegrip zelfredzaamheid: hulp verlenen op basis van gelijkwaardigheid, waarbij de vrijwilliger uitgaat van de kracht van de ander. Gijs de Vries noemt wat voorbeelden: ‘Een dagelijks telefoonrondje onder bejaarden om te signaleren of er problemen zijn en die dan sámen oplossen. EHBO-training op maat organiseren voor de buurt. En vooral: bij al die activiteiten jongeren betrekken, via een combinatie van traditionele en nieuwe methoden.’

Waarbij hij geenszins het contact wil verliezen met de oude, vertrouwde achterban van 33.000 vrijwilligers. Wekelijks bezoekt hij wel ergens in het land vrijwilligers en vertelt dan zijn verhaal over de plannen, de ambities en de toekomst. ‘Ik leg vrijwilligers uit dat we móéten vernieuwen, verjongen, dat het meer moet bruisen. Dat lukt me vrij goed. Omdat ik erin geloof.’

Hij wil niet alleen leidinggeven van achter zijn bureau in Den Haag; hij wil het Rode Kruis ervaren, het veld in. Zo deelde hij voedselpakketten uit in vluchtelingenkampen in Syrië (‘De granaten vliegen je om de oren, maar iedereen loopt gewoon door’) en liep hij met een collectebus rond in zijn woonplaats Amersfoort (‘Heel veel mensen ontwijken je blik, best gek om mee te maken’). Hij werkte hard als consultant. Nu nog harder, maar wel anders: ‘Vroeger ging het om targets halen, nu om levens redden. Ik ben aanzienlijk minder gaan verdienen. Daarentegen is mijn emotioneel inkomen vertienvoudigd.’

11-12-14 11:44

Beleggen

47

In deze rubriek komt telkens een bedrijf aan bod waarvan het aandeel door Van Lanschot Bankiers goed gewaardeerd wordt. Dit keer: Facebook, het avontuur van oppernerd Mark Zuckerberg. tekst HANS VERSTRAATEN

De tovenaarsleerling Wat vindt Van Lanschot van Facebook?

Aandelenspecialist Thierry Parihala: 'Van Lanschot is positief over het aandeel Facebook. Na een bewogen beursintroductie heeft de onderneming een indrukwekkende draai laten zien van de desktop naar mobiel, waar nu 60% van de omzet vandaan komt. Aanhoudende focus op gebruiksvriendelijkheid en een uniek netwerk vormen een beschermingsmuur voor deze omzet, die een doelwit vormt voor kleine social start-ups en techgiganten als Google en Apple. Zuckerberg kiest echter voor de aanval. De onderneming heeft ambitieuze doelstellingen op de 3-, 5- en 10-jaarshorizon. Als onderdeel daarvan zet het met Whatsapp en Instagram in op een multibrandstrategie, om zo ook doelgroepen aan te spreken die zich niet tot Facebook aangetrokken voelen. Op korte termijn vragen deze om forse investeringsuitgaven. Voor de lange termijn verwachten wij dat de uitrol van nieuwe producten en de ontwikkeling van gepersonaliseerde advertentieoplossingen Facebook in staat zullen stellen te kapitaliseren op de unieke positie in social media.'

Thierry Parihala werkt bij Van Lanschot Bankiers als Specialist Aandelen. Hij heeft geen belangen in Facebook. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

PS1_47_Indrukwekkend aandeel_facebook.indd 47

Facebook ontstond in 2004 bij wijze van studentengrap. Harvardstudent Mark Zuckerberg en wat vrienden richtten in een balorige bui in een paar avonden een digitaal sociaal netwerk op voor de lokale studentenbevolking. Het werd direct een hit op Harvard, kort daarna op vele andere universiteiten, toen in de rest van de VS en vervolgens in de rest van de wereld.

Op zijn 23ste was Zuckerberg miljardair. Drie jaar later waren er een bestseller (The Accidental Billionaires) en een Oscarwinnende film (The Social Network) over zijn Facebookavontuur gemaakt en werd hij door weekblad Time gekozen tot een van de invloedrijkste mensen ter wereld. Hij woonde toen overigens in Palo Alto in het hart van Silicon Valley, in een uiterst schaars gemeubileerd huurhuis.

STEVE JOBS Dit voorjaar vierde Mark Zuckerberg zijn dertigste verjaardag. Hij bezit inmiddels een vermogen van 34 miljard dollar; Facebook telt meer dan een miljard regelmatige gebruikers en is niet alleen het grootste sociale netwerk maar ook een van de grootste en rijkste bedrijven ter wereld.

En Zuckerberg doet vandaag de dag wat hij de laatste tien jaar heeft gedaan: obsessief werken om Facebook verder te laten groeien, groeien en nog eens groeien. Hij heeft indertijd goed naar zijn vriend annex leermeester Steve Jobs geluisterd: zorg voor een ervaren managementteam zodat je de pioniersfase ongeschonden doorkomt.

Dat was les 1. Les 2: blijf creatief denken, mijd elke vorm van routine en zorg voor eigenwijze dwarsdenkers in je nabijheid.

Groeien in gebruik doet Facebook nog steeds. Vandaag de dag loopt dat groeiende gebruik vooral via smartphones. De twee belangrijkste inkomstenbronnen van Facebook zijn de handel in advertenties en de handel in data. Met beide bronnen dient voorzichtig omgegaan te worden. Te veel storende advertenties kan gebruikers wegjagen, en ga je niet voorzichtig genoeg om met gevoelige data van gebruikers, dan jaag je ze ook weg – en bots je bovendien met de almaar strengere en complexere privacywetgeving in de VS en vooral Europa. Uiteindelijk geen probleem voor Mark Zuckerberg: hij is niet alleen uiterst handig met complexe algoritmen, maar zeker ook met complexe businessmodellen, zoals hij de afgelopen tien jaar geregeld bewezen heeft.

11-12-14 11:45

RONDREIZEN

ZONDER UW KOFFER IN- EN UIT TE PAKKEN!

OCEANIA CRUISES

De sfeer is gemoedelijk, de service persoonlijk en vriendelijk. Gasten aan boord worden gastronomisch verwend. Geen formele avonden, maar genieten in elegantie en alle rust. De schepen kunnen kleinere bestemmingen aan doen en liggen vaak meerdere dagen in een haven.

INBEGREPEN:

Schatten van de Orient met Vietnam en China

Insignia 21 maart 2015 | 21 dagen | van Singapore naar Shanghai Vanaf €

3.885 p.p.

Verre Oosten Odyssee met meerdere dagen Myanmar, Jordanië en Egypte

Nautica 14 april 2015 | 36 dagen | van Bangkok naar Istanboel Vanaf €

5.695 p.p.

Sultans en safari’s

Safari, tempels en juwelen

Insignia 25 oktober 2015 | 36 dagen | van Hongkong naar Kaapstad

Nautica 8 december 2015 | 31 dagen | van Kaapstad naar Singapore

met Borneo, Seychellen, Zanzibar en Zuid-Afrika

Vanaf €

met Kenia, Zanzibar, Sri Lanka en Maleisië

5.395 p.p

Vanaf €

5.075 p.p.

• Cruise op basis van volpension inclusief specialiteitenrestaurants • Niet alcoholische dranken en koffie specialiteiten • Fooien • Vliegreis • Transfers

NIET INBEGREPEN:

• Persoonlijke uitgaven • Reis-en annulerings-verzekering • Facultatief te boeken excursies

Voor meer informatie over deze en andere mooie cruises: Private Dock C Arnhemseweg 10 3817 CH Amersfoort 033-463 3554 informatie@privatedockc.nl www.privatedockc.nl

Beleggen

49

Een rekensommetje

fotografie ANJA VAN WIJGERDEN

‘Onze intuïtie kan ons ver brengen, maar we kunnen er ook door van de weg raken'

PS1_49_Column Henriette Prast.indd 49

O

m u te laten focussen een rekensommetje. Ik doe het in het Engels om zo dicht mogelijk bij de originele opgave te blijven. A bat and a ball together cost $ 1,10. The bat costs $ 1,- more than the ball. How much does the ball cost? Ik wil wedden dat u denkt dat $ 0,10 het juiste antwoord is. Daarmee bevindt u zich in goed, of beter gezegd in groot gezelschap, want dit is het antwoord dat de overgrote meerderheid van de mensen geeft. Of ze nu hoog of laag opgeleid zijn, en op school goed waren in rekenen of niet. Ik wil ook wedden dat u zo zeker van uw antwoord bent dat u het niet nodig vindt om het na te rekenen. Als u dat wel zou doen, dan zou u zien dat $ 0,10 nooit het goede antwoord kan zijn. Als de bal $ 0,10 kost en het batje een dollar duurder is dan de bal, dan kosten ze samen $ 1,20. Het goede antwoord is $ 0,05: bat+bal = $ 1,05 + $ 0,05 = $ 1,10. Bat-bal = $ 1,05 - $ 0,05 = $ 1,-.

Als troost kan ik u zeggen dat niet alleen u, maar ook Harvardstudenten het verkeerde antwoord geven op deze vraag. Dat komt doordat we een intuïtief denkvermogen en een analytisch denkvermogen hebben. $ 0,10 is het intuïtieve antwoord. En als je er niet aan twijfelt of dat juist is, neem je niet de moeite om ervoor te gaan zitten en je analytische denkcapaciteit in te zetten. Dit wordt ook wel systeem 1- en systeem 2-denken genoemd.

Onze intuïtie kan ons ver brengen, maar we kunnen er ook door van de weg raken. Bekende intuïtieve valkuilen zijn de onderschatting van rente op rente en inflatie op inflatie. Ooit woonde ik een lezing bij van de toenmalige bestuursvoorzitter van een grote organisatie in pensioenland. Het was nog voor de financiële crisis. Hij legde uit dat niet indexeren een probleem is voor dertigers, maar niet voor mensen van midden vijftig en ouder, ‘want een paar jaar geen inflatiecorrectie maakt niet veel uit’. De inflatie was toen een procent of drie, en ik laat het graag aan u over om uit te maken of hij gelijk had. Tip: bepaal eerst uw intuïtieve antwoord. Ga er daarna voor zitten, al dan niet met een rekenmachine. Maakt het niet veel uit?

Henriëtte Prast is hoogleraar Persoonlijke Financiële Planning aan de Universiteit van Tilburg.

Tevens is zij auteur van verschillende boeken, zoals 'Alles draait om geld' en ‘Geld en geluk’.

11-12-14 11:45

Meet the manager

50

Het Hermes Sourcecap European Alpha Fund maakt sinds dit jaar onderdeel uit van het aanbod van Van Lanschot Bankiers. James Rutherford staat aan het roer van dit Europese aandelenfonds. Wie is hij? En wat is zijn beleggingsfilosofie? Een gesprek met een gedreven portfoliomanager. tekst JAN SMIT

PS1_50-53_Meet the Manager.indd 50

11-12-14 11:45

Beleggen

51

De skyline van The City in Londen.

D

e Europese economie maakte in 2014 een matige start. Voor beleggers hielden de rendementen niet over. James Rutherford, de man die bij het Hermes Sourcecap European Alpha Fund aan het roer staat, raakte daar niet van in paniek. Het fonds, dat belegt in aandelen van middelgrote en grote Europese bedrijven, richt zich op de lange termijn. ‘Veel beleggers kijken alleen naar de waan van de dag’, zegt hij. ‘Politieke strubbelingen, een dreigende recessie, rentemaatregelen: er hoeft in Europa maar iets te gebeuren of ze stappen en masse uit aandelen. Dat is veel te impulsief. Natuurlijk hebben ook wij oog voor de ontwikkelingen op macro-economisch gebied. Maar de praktijk leert dat de resultaten van veel grote bedrijven daar nauwelijks onder lijden. Al was het maar omdat ze dikwijls ook buiten Europa actief zijn. Daarom focussen wij ons op de fundamentals: bedrijfsresultaten, balansverhoudingen et cetera. Dat werkt veel beter.’ De cijfers geven hem gelijk. Sinds de start in 2007 presteert het Britse boetiekfonds uitstekend.

PRESTATIEGERICHT Goede prestaties op de lange termijn: daar is het Rutherford om te doen. En dan als het even kan bovengemiddeld. Presteren is voor hem een belangrijke, zo niet de belangrijkste drijfveer. ‘Dat geeft je weer nieuwe energie.’ De beleggingswereld is daarvoor een ideale omgeving. Hij vindt het heerlijk om zijn prestaties op basis van objectieve criteria te kunnen meten met die van concurrenten. Binnen de financiële wereld zijn er maar weinig sectoren die zo transparant zijn als de beleggingsindustrie, meent de portfoliomanager.

Dat hij een baan zou krijgen in die wereld stond in de sterren geschreven. De plek stond ook al min of meer vast: The City. Daar, in Londen, het financiële centrum van Europa, verdiende zijn vader de kost als handelaar in staatsobligaties. Ook James, behept met een bovenmatig analytisch talent, raakte door dit virus geïnfecteerd.

Rutherford voltooide in 1987 met succes zijn studie aan de prestigieuze London Business School. Door de aandelencrisis in oktober dat jaar viel het bemachtigen van een baan destijds niet mee. Begin 1988

PS1_50-53_Meet the Manager.indd 51

Hermes Sourcecap in het kort James Rutherford (49) is oprichter en Chief Investment Officer van het Hermes Sourcecap European Alpha Fund.

Dit in aandelen van middelgrote en grote Europese bedrijven gespecialiseerde beleggingsfonds is onderdeel van Hermes Investment Management, een Britse beleggingsmaatschappij die is 1983 is opgericht door het pensioenfonds van British Telekom. Hermes Sourcecap heeft momenteel voor ongeveer € 4 miljard aan aandelen onder beheer.

11-12-14 11:46

52

Hermes Sourcecap in Londen.

lukte dit alsnog. Hij kon als aandelenanalist aan de slag bij Fidelity.

Niet lang daarna werd hij portfoliomanager. Hij richtte zich op aandelen van Europese bedrijven en dan specifiek voor grote institutionele beleggers, een doelgroep die de Britse beleggingsreus daarvoor nauwelijks bediende. De animo was groot. In 2005, vlak voordat hij Fidelity de rug toekeerde, had hij maar liefst € 19 miljard aan aandelen onder zijn hoede.

FOCUS OP FUNDAMENTALS Rutherford wilde meer – niet zozeer qua volume, maar qua vrijheid.

Hij wilde zijn eigen strategie kunnen volgen: focus op fundamentals en op de lange termijn. Bij Fidelity lag de nadruk naar zijn idee te veel op de korte termijn. ‘Je moest jaar op jaar een rendement behalen van minimaal 3%. Dan moet je te veel concessies doen.’

Samen met de huidige CEO van Hermes Sourcecap, Andrew Parry, richtte hij in 2007 daarom het Sourcecap Fund op. Wederom viel hij niet met zijn neus in de boter. Drie weken later brak in de VS de hypotheekcrisis uit. Rutherford: ‘Andrew en ik hebben ons toen wel even achter de oren gekrabd. Maar we zijn er goed doorheen gerold.’

Dat laatste is een understatement. In de eerste jaren van de crisis vluchtten veel beleggers uit aandelen. Rutherford en Parry deden precies het tegenovergestelde. Zij haalden goedkoop de krenten uit de pap. Dat legde het Sourcecap Fund geen windeieren. Het fonds deed het zo goed dat het zich in de kijker speelde bij Hermes Investment Management. In 2009 verwierf deze Britse beleggingsmaatschappij een meerderheidsbelang. De resterende aandelen zijn grotendeels eigendom van het management.

SCHERP SELECTEREN Onder Hermes bleef de strategie ongewijzigd. Rutherford en zijn team profiteren van de kennis binnen Hermes, maar houden zelf de touwtjes in handen. Ze varen hun eigen koers. Een koers die niet is gebaseerd op koersgrafieken en in het verleden behaalde resultaten.

Die zeggen weinig over de toekomst, heeft de manager inmiddels wel geleerd. ‘Veel analisten staren zich blind op de trackrecord. Die biedt

PS1_50-53_Meet the Manager.indd 52

‘Veel analisten staren zich blind op de trackrecord.

Die zou houvast bieden, maar dat is onzin’

houvast, pretenderen ze. Maar dat is onzin.’

Doel van Hermes Sourcecap is om het 3% per jaar beter te doen dan de benchmark over een periode van vijf jaar, zonder buitensporige schokken. Rutherford en zijn team speuren daarbij vooral naar bedrijven waarbij substantiële veranderingen plaatsvinden – overnames, een nieuw management, reorganisaties – die op termijn de resultaten en daarmee de beurskoers kunnen doen stijgen. Ook selecteren ze aandelen scherp op mogelijke risico’s en eventuele onderwaardering. ‘Houd altijd rekening met het onverwachte, luidt ons adagium’, licht de portfoliomanager toe. Gesprekken met het management en bedrijfsbezoeken helpen daarbij.

Dat het economisch in Europa dan toch even wat minder gaat, neemt Rutherford voor lief. Hij blijft beleggen zoals hij het altijd al heeft gedaan. ‘Je laten leiden door emoties en krantenkoppen is in dit vak wel zo’n beetje het domste wat je kunt doen.’

Wilt u weten of het het Hermes Sourcecap European Alpha Fund in uw portefeuille past? Neem dan contact op met uw banker.

De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

11-12-14 11:46

Beleggen

PS1_50-53_Meet the Manager.indd 53

53

11-12-14 11:46

54

Hoe werkt een Garantie Note?

In deze rubriek gaan we in op begrippen uit de beleggingswereld.

Dit keer: hoe werkt een Garantie Note?

Over de verschillen met deposito’s en obligaties, de rol van de rente en de nieuwe garantieoplossing van Van Lanschot Bankiers. tekst ANNEMARIE VAN DER TUIJN

Wat is een Garantie Note?

Een Garantie Note is een belegging met een vaste looptijd, waarbij u aan het eind gegarandeerd (een deel van) uw inleg terugkrijgt. Zo bekeken is dit product vergelijkbaar met een deposito of een belegging in obligaties. Het verschil zit in de rentevergoeding. Die wordt bij een Garantie Note niet uitgekeerd, maar belegd in een onderliggende waarde. In een aandelenindex bijvoorbeeld, zoals de AEX-index, of de Amerikaanse S&P500-index. Dit biedt kans op een extra rendement. Anders gezegd: u geeft een beperkte rentevergoeding op, terwijl u profiteert van een mogelijke koersstijging van de onderliggende waarde. U belegt dus met een vangnet, dat overigens alleen op de einddatum geldt.

PS1_54-55_Uitgelicht.indd 54

11-12-14 11:47

Beleggen

55

Hoe werkt het?

Naast individuele Garantie Notes heeft Van Lanschot een beleggingsadviesoplossing die is ingevuld met deze Notes: Index Garantie Beleggen. Alle Notes in dit concept bieden 100% inleggarantie (ofwel € 1.000,- per Note) op einddatum. Als onderliggende waarden gebruikt de bank bekende aandelenindices die de keuze voor een regio mogelijk maken. Denk aan de Eurostoxx50-index voor de vijftig belangrijkste aandelen uit de landen van de eurozone. Als u breder wilt spreiden, kunt u een aantal Notes combineren.

Van Lanschot biedt Index Garantie Beleggen aan in Beleggingsadvies. Dit betekent dat de bank ook kijkt naar of en hoe de oplossing past binnen uw klantprofiel en proactief te werk gaat als er iets in de markt gebeurt.

Bijvoorbeeld winstnemen als de aandelenkoersen pieken. Dit biedt extra houvast in de huidige zeer beweeglijke markten.

Het voordeel van de Garantie Note

Een Garantie Note vormt juist nu een aantrekkelijk alternatief voor sparen of obligaties. De rente op spaargeld is historisch laag, ook op langer lopende deposito’s. Grote bedrijven moeten zelfs betalen als ze geld bij banken willen stallen.

Particuliere spaarders leveren boven de fiscale vrijstelling hun rendement (deels) weer in door de vermogensrendementsheffing van 1,2%. Ook de rente op relatief veilige staatsobligaties (bijvoorbeeld uit Duitsland en Nederland) is fors gedaald.

De rentevergoeding die u bij een Garantie Note inruilt voor een kans op extra rendement, de opportunity cost, is nu dus relatief beperkt.

Voor wie?

Index Garantie Beleggen is laagdrempelig: inleggen kan al vanaf € 1.000,- en tegen lage kosten (een jaarlijkse adviesvergoeding, transactie- en productkosten). Het concept is aantrekkelijk als u bereid bent om uw vaste rente in te ruilen voor een ‘kans op meer’. Tot slot is het van belang dat u uw inleg wat langer kunt missen; de looptijd van de Garantie Notes is veelal vijf of zes jaar en de garantie geldt alleen op de einddatum. Tussentijds kan de waarde substantieel lager zijn. U kunt dagelijks in- of uitstappen, maar doet u dat vóór de einddatum, dan vervalt dus de inleggarantie.

De risico's van de Garantie Note

Aan beleggen in een Garantie Note zijn risico’s verbonden. Zo geldt de beschermingswaarde alleen aan het einde van de looptijd. Tussentijdse verkoop van de Note kan leiden tot een lagere opbrengst dan de beschermingswaarde. Daarnaast is er een debiteurenrisico: als de uitgevende instelling van de Note gedurende de looptijd failliet gaat, kan dat betekenen dat u uw investering niet of niet volledig terug ontvangt. Tevens kan de Note in verschillende valuta noteren, waardoor uw belegging omgerekend naar euro's minder waard wordt als gevolg van schommelingen in valutakoersen. Vraag uw banker naar de risico’s.

Benieuwd of een Garantie Note in uw beleggingsportefeuille past? Neem dan contact op met uw banker. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

PS1_54-55_Uitgelicht.indd 55

11-12-14 11:47

56

Hans Carton en Wim de Korte zijn als structureerders werkzaam voor Van Lanschot Bankiers. In deze rubriek belichten zij een onderwerp op het gebied van financiële planning.

Vermogensregie: meer inzicht in overmorgen Iedereen die wil beleggen, zou eerst scherp inzicht moeten creëren in zijn wensen, doelstellingen en financiële situatie zodat een goede afweging kan worden gemaakt tussen rendement en risico. Dit kan met behulp van Vermogensregie: een nieuw, innovatief concept dat bestaat uit de Scan OverMorgen, een vermogensrapport en een financiële analyse.

D

e heer Van Gool is 65 jaar en heeft onlangs zijn onderneming verkocht. De verkoopopbrengst staat nu op een deposito in zijn bv. Hij is niet tevreden over de rentevergoeding die hij daarop ontvangt. Hij heeft gezien dat de AEX daarentegen sinds begin 2012 met meer dan 20% is gestegen. Daarom wil hij al het geld uit het deposito gaan beleggen in aandelen.

Zijn banker gaat niet zonder meer in op zijn voorstel en vraagt hem eerst welke doelstellingen met dit belegbaar vermogen worden nagestreefd. De banker vraagt naar de jaarrekening van de bv van de heer Van Gool en zijn aangifte inkomstenbelasting. Bovendien wil de banker weten wat de plannen

PS1_56-57_Vermogensregie.indd 56

11-12-14 11:47

Bancair

van de heer Van Gool zijn voor de toekomst. Samen bespreken ze de vier verschillende thema’s van de Scan OverMorgen: Persoonlijk, Familie, Zakelijk en Maatschappelijk. De banker vraagt de heer Van Gool zijn doelen te prioriteren en aan te geven wanneer dit voor hem actueel is. Vervolgens nemen ze de jaarrekening door.

De balans van de bv ziet er als volgt uit: Spaargelden € 2.100.000,Aandelenkapitaal € 18.000,Lening DGA € 300.000,Winstreserve € 1.082.000,Commerciële pensioenverplichting* € 1.300.000,€ 2.400.000,€ 2.400.000,-

*De commerciële pensioenverplichting is het bedrag dat de bv zou moeten betalen aan een levensverzekeringsmaatschappij om de aan de DGA toegezegde pensioenaanspraken na te kunnen komen. Als de heer Van Gool dividend wil uitkeren zal hij rekening moeten houden met deze verplichting. Keert hij te veel uit, dan wacht hem een belastingaanslag van ruim € 900.000,-. De fiscale pensioenverplichting is het bedrag dat de bv volgens de wet maximaal mag reserveren. Dit bedrag ligt op het ogenblik fors lager.

WENSEN EN DOELSTELLINGEN Uit de Scan komt onder andere naar voren dat het voor de heer Van Gool belangrijk is om in de toekomst zijn huidige levensstandaard vast te kunnen houden. Hij ontvangt van zijn bv een pensioenuitkering. Op de balans is de pensioenverplichting tegen commerciële waarde opgenomen. Zijn banker geeft aan dat dit het bedrag is dat de bv nodig heeft om het pensioen uit te kunnen keren. Daarnaast ziet hij dat de bv een forse vordering op de heer Van Gool heeft. Dat komt omdat hij jaarlijks meer heeft opgenomen uit de bv dan zijn salaris. Dit was een aanvulling op zijn levensonderhoud. De heer Van Gool tilt hier niet zo zwaar aan, omdat de bv toch van hem is en het volgens hem een kwestie is van vestzak/broekzak. Zijn banker legt hem uit dat de fiscus vroeg of laat zal eisen dat deze lening wordt afgelost. Dat kan door de bv dividend uit te laten keren. Over die uitkering moet 25% aanmerkelijk belangheffing (inkomstenbelasting in Box II) worden betaald. Dat belastinggeld moet er natuurlijk wel zijn. Daarnaast is het vermogen van de bv ook nodig om de pensioenuitkering aan te vullen tot het gewenste inkomensniveau. De heer Van Gool wil zijn pensioen aanvullen door middel van een jaarlijkse dividenduitkering uit de bv van € 35.000,-.

BELEGGEN Het geld in de bv is dus bestemd voor zijn pensioen, belastingbetaling en toekomstige dividenden. Als het rendement op aandelen zo is als in de afgelopen drie jaar, is er ruim voldoende geld om deze uitgaven allemaal te dekken. Maar zoals bekend bieden resultaten uit het verleden geen garantie voor de toekomst. Rendementen fluctueren en we moeten voorkomen dat de heer Van Gool ooit beleggingen moet verkopen met verlies, omdat hij op dat moment liquiditeiten nodig heeft. We willen zorgen voor voldoende rente- en dividendstromen, plus een buffer om een slechte periode te overbruggen. Daarom komen de banker en de heer Van Gool gezamenlijk tot de conclusie dat het raadzaam is om een deel van zijn vermogen te beleggen en een deel op een spaarrekening aan te houden.

57

Gool. Zowel de bv als de persoonlijke inkomens- en vermogenspositie worden in beeld gebracht. Vervolgens maakt de banker een grondige scenarioanalyse van de toekomstige inkomsten en uitgaven, bezittingen en schulden van de heer Van Gool. Deze scenarioanalyse is niet gebaseerd op gemiddelde rendementen, maar op basis van maar liefst duizend verschillende realistische scenario’s. Gekeken wordt met welk beleggingsprofiel (passend binnen de risicoacceptatie van de heer Van Gool) de grootste kans bestaat om de doelstellingen te realiseren. Gezien de verschillende doelstellingen van het belegbaar vermogen worden verschillende 'potjes' gevormd met daarbij passende risicoprofielen. Op grond van de analyse komt de banker met het volgende voorstel: Het geld voor het pensioen wordt afgezonderd in een apart beleggingsdepot. Omdat dit de basis van zijn oudedagsvoorziening is, wordt dit belegd volgens een defensief risicoprofiel. Dat betekent een mix van een goed gespreide aandelen- en obligatieportefeuille in de verhouding 30:70. De heer Van Gool reserveert hiervoor € 1.300.000,-.

Er wordt bovendien van uitgegaan dat zijn schuld aan de bv op korte termijn wordt afgelost met een dividenduitkering. Dit kost € 100.000,- aan spaargeld (om een lening van € 300.000,- af te lossen is een dividenduitkering van € 400.000,- nodig, dit kost 25% belastingheffing = € 100.000,-). Aangezien de verschuldigde aanmerkelijk belangheffing op korte termijn betaald moet worden, zet hij dit apart op een spaarrekening.

Het resterende bedrag (€ 700.000,-) is bestemd voor aanvulling op zijn pensioen. De heer Van Gool besluit de dividenduitkeringen voor de komende vier jaren (gezien de korte beleggingshorizon) ook te reserveren op een spaarrekening.

Van de € 700.000,- resteert dan € 560.000,- om te beleggen. Bij bepaling van het risicoprofiel blijkt dat de oud-ondernemer gewend is om met risico's om te gaan. Hij komt uit op een groeigericht risicoprofiel. Dat betekent een mix van een goed gespreide aandelen- en obligatieportefeuille in de verhouding 70:30.

Scan OverMorgen

Wat vindt u echt belangrijk voor uzelf, uw familie, uw omgeving en eventueel uw bedrijf? Wat wilt u met uw vermogen doen? Wij willen eerst uw behoeftes en wensen goed begrijpen. Op die manier kunnen we ons maximaal inzetten om u te helpen uw doelstellingen te realiseren. De innovatieve Scan OverMorgen helpt u om scherp te krijgen welke thema’s voor u van belang zijn en welke prioriteit deze hebben. Bent u nieuwsgierig naar uw mogelijkheden? Neem dan contact op met uw banker.

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk.

De heer Van Gool is een fictieve klant.

PENSIOENPOT De banker inventariseert de totale financiële positie van de heer Van

PS1_56-57_Vermogensregie.indd 57

11-12-14 11:47

NUCHTER OVER WIJN

EEN JAAR LANG (6X) VOOR € 25 (30% KORTING!)

MET IN IEDER NUMMER 100 PAGINA’S: MEER DAN 100 WIJNEN GEPROEFD EN BEOORDEELD DE MOOISTE WIJNREIZEN HET LAATSTE WIJNNIEUWS DE LEKKERSTE RECEPTEN MET WIJNTIPS HET NIEUWSTE WINE DESIGN BIJZONDERE WIJNADRESJES

WWW.WINELIFE M AGA Z INE . NL/ A BO NNE E R

WL33 ABO_215x280_2.indd 1

11-12-14 13:22

Cultuur & lifestyle

59

Vincent van Gogh (1853-1890), Zelfportret 1887.

IN AANTOCHT

Van Gogh-jaar In 2015 wordt het 125ste sterfjaar van Vincent van Gogh herdacht.

In diverse musea en instellingen in Nederland, BelgiĂŤ en Frankrijk wordt aandacht geschonken aan zijn werk, leven en inspiratiebronnen. Ook in plaatsen waar hij woonde, zoals Zundert en het Zuid-Franse Arles, staan tal van activiteiten op het programma.

Op www.vangogheurope.eu vindt u meer informatie over het Van Gogh-jaar. 2015 is tevens het jaar waarin Van Lanschot voor het eerst trotse sponsor is van de nieuwe entree van het Van Gogh Museum in Amsterdam. Het nieuwe sponsorbeleid van de bank is geheel gericht op kunst, en met de sponsoring van het museum wil Van Lanschot bijdragen aan het behoud en de opbouw van het culturele erfgoed in Nederland.

PS1_59_In aantocht_Van Goghjaar.indd 59

LEZERSAANBIEDING Het Van Gogh Museum wordt momenteel verbouwd: de hoofdingang wordt verplaatst naar het Museumplein. Lezers van PurSang krijgen exclusief de mogelijkheid een kijkje te nemen tijdens de bouwwerkzaamheden van de nieuwe entree. Op vrijdag 6 maart wordt er een speciale hard hat tour georganiseerd. Om 14.00 uur wordt u ontvangen in het museum. U krijgt een rondleiding over de bouwplaats en aansluitend bezoekt u onder begeleiding van een gids het museum. U kunt zich aanmelden door een e-mail te sturen naar pursang@vanlanschot.com. Wacht u niet te lang, er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

11-12-14 11:49

Epse | Oude Larenseweg 2

Allingawier | Meerweg 3

Epse | Lochemseweg 47

bieden vanaf € 750.000,- k.k.

€ 650.000,- k.k.

bieden vanaf € 625.000,- k.k.

T

OCH

K VER

Gorssel | Joppelaan 41c

Brummen | Engelenburgerlaan ong.

Gorssel | Vennebos 1

€ 695.000,- k.k.

€ 495.000,- k.k.

bieden vanaf € 850.000,- k.k.

Nieuw Heeten | Schaarsweg 12

Gorssel | Hazeloop 2

Gorssel | Vennebos 7

bieden vanaf € 1.000.000,- k.k.

€ 1.285.000,- k.k.

€ 995.000,-- k.k.

Landgoederen, buitenplaatsen, villa’s, landhuizen, landelijk vastgoed, mooi en bijzonder.

Thoma & Bennink Landerijenbureau Hoofdstraat 47 7213 CR GORSSEL

adv PurSang_nov14_v2.indd 1

T 0575 - 491 455 gorssel@thoma.nl www.thoma.nl

28-11-14 15:22

Cultuur & lifestyle

61

Wijn voor winterse avonden In Frankrijk gaat alle aandacht doorgaans uit naar de twee grote wijngebieden, Bordeaux en Bourgogne. Feit is dat de streken de laatste paar jaar moeilijke oogsten meemaken door veel slechte weersinvloeden. Zo niet in de Rhône.

De Rhône brengt wijn voor winterse avonden.

De gloed van de openhaard op je wangen, een stukje wild op het bord, Rhônewijn in je glas.

Zo komen we de winter wel door! tekst SHARON VAN LOKHORST fotografie FRANK RUITER

Het Rhônedal strekt zich uit over circa tweehonderd kilometer, van Lyon tot Avignon. De rivier de Rhône, met een lengte van 812 kilometer, is de grootste waterleverancier van de Middellandse Zee. Vanuit het Zwitserse kanton Wallis slingert de Rhône zich door massieve bergketens en schier eindeloze wijngaarden naar het zuiden om uit te monden in de Golfe du Lion in Zuid-Frankrijk.

De wijnbouw in het Rhônegebied dateert van 600 voor Christus en is daarmee een van de oudste wijnstreken van Frankrijk. De verscheidenheid aan wijnen is enorm. Van stoer en eigenzinnig naar lichtvoetig en fruitig. In het noordelijke deel worden op de steile hellingen, die alleen met paarden kunnen worden bewerkt, blockbusters van wijnen gemaakt als Côte-Rôtie, Hermitage, Cornas en Condrieu. De wijnstokken moeten op de granieten bodem hard werken om aan voedsel te komen en dat vormt het karakter van deze grandioze wijnen. Wijnhuis Tardieu-Laurent selecteert druiven, van soms heel kleine percelen, die in de meeste gevallen komen van wijnstokken die tot 110 jaar oud zijn. De reputatie van Tardieu-Laurent is onbetwist.

'Michel Tardieu heeft uitzonderlijke kennis van een aantal van de beste wijngaarden in de Rhône', aldus wijngoeroe Robert Parker.

CONDRIEU, RHÔNE, MAISON TARDIEU-LAURENT 2012 | € 41,55 Een mooi voorbeeld van de ideale wildwijn is Tardieu-Laurents Cornas, gemaakt van 100% syrah-druiven. Een massieve wijn met een imposante finesse in de afdronk.

PS1_61_Wijntips Eric de Bruijn.indd 61

Eric de Bruijn is verantwoordelijk voor de inkoop bij De Bruijn Wijnkopers, de oudste zelfstandige wijnkoperij in Nederland en sinds 1952 zelfs Hofleverancier. Hun specialiteit: Franse wijn. Eric vliegt zeer regelmatig op en neer naar Frankrijk om onder meer voor Van Lanschot de mooiste wijnen te selecteren.

CORNAS CÔTEAUX, RHÔNE, MAISON TARDIEU-LAURENT 2007 | € 35,60 Voor de Condrieu van Tardieu-Laurent wordt 100% viognier gebruikt, een witte druif met een ongeëvenaarde delicate smaak.

Een culinaire uitdaging en voor diegenen die dit voor het eerst proeven een niet te vergeten sensatie. Proef deze wijn maar eens bij een Bressekipje met morilles…

PIC SAINT LOUP COSTE D’ALEYRAC CHÂTEAU DE LANCYRE 2013 | € 9,95 Pic Saint-Loup ten slotte is een wonderschoon gebiedje ten noorden van Montpellier. De syrah is ook hier de ruggengraat van de volle wijnen die dit ruige gebied in de zuidelijke Rhône voortbrengt. Vijgen, kersen, een snufje witte peper en een mond vol zwoel donker fruit; wat een feest.

11-12-14 11:49

62

Oud en nieuw

Deze oude lp-speler in een nieuw jasje zou een prachtige eyecatcher in uw interieur kunnen zijn. De klassieke Philetta-radio van Philips heeft een retro design, maar is gebaseerd op moderne technologie en dus allerminst ouderwets. U kunt er cd’s en vinylplaten mee afspelen, maar ook muziek op uw smartphone streamen via een bluetoothverbinding. Met usb- en mp3-aansluiting en radiofunctie. € 149,99. www.philips.nl

Handig tijdens het bakken en braden: een tablethouder voor aan de muur. Zo kunt u kookvideo’s, recepten of televisieprogramma’s bekijken zonder dat uw tablet ruimte in beslag neemt op het aanrecht. Omdat de wandhouder flexibel is, kunt u uw tablet draaien en kantelen en voorkomt u spetters op het scherm.

Geschikt voor tablets van 15-22 cm. Natuurlijk ook elders in huis of in de auto te gebruiken. € 79,99. www.vogels.com

Ontdekkingsreis

Kent u hem nog van aardrijkskundeles, De Grote Bosatlas? Nieuw is de thema-editie Bosatlas van het cultureel erfgoed, een rijk geïllustreerd overzichtswerk dat de lezer meeneemt langs het erfgoed van Nederland. Van monumenten, landschappen, feesten en gebruiken tot kastelen, musea, kerken, voetbalclubs, popmuziek en straatnamen.

Alles wat herinnert aan een ver of recent verleden wordt in deze atlas in kaart gebracht.

Verrassend is ook het hoofdstuk over Nederlands erfgoed in het buitenland. De vele honderden onderwerpen zijn op meer dan vierhonderd pagina’s weergegeven in informatieve kaarten, infographics en foto’s. ISBN: 978 9001 12010 8, € 119,95. www.bosatlas.nl Middelburg.

Witheet

De Zwitserse horlogemaker Omega maakt al sinds 1848 prachtige uurwerken. Het nieuwste ontwerp in de bekende Speedmaster-collectie is de Grey Side of the Moon. Uitgevoerd in een bijzonder materiaal: wit keramiek met een metallic-grijze afwerking, verkregen door verhitting tot 20.000°C. Verkrijgbaar vanaf februari, € 9.410,-. www.omegawatches.com

PS1_62-63_Gadgetspread.indd 62

samenstelling SOFIE VERMOOTEN portret llka van Steen FRISO KEURIS fotografie bosatlas NOORDHOFF UITGEVERS / KAREL TOMEI

Keukenhulp

11-12-14 11:50

Cultuur & lifestyle

Ook Nicole is fan

De Belgische Katrin Wouters en Karen Hendrix ontwerpen verfijnde sieraden met een vleugje humor. En met succes, want inmiddels zijn er al meer dan zestig collecties verschenen, opende het duo drie eigen winkels en dragen internationale bekendheden als Nicole Kidman hun ontwerpen. Ook in Nederland zijn de juwelen regelmatig te zien in de modebladen. Voor hun dertigjarig samenzijn stelden de dames een jubileumcollectie samen, met daarin onder andere deze vergulde armband met groene resin stenen. Verkrijgbaar in twee maten, € 277,50. www.wouters-hendrix.com

Duurzaam design In een tijd waarin duurzaamheid hoog in het vaandel staat, zijn de herbruikbare bekers van KeepCup een groot succes.

Vul de KeepCup thuis of laat hem vullen in uw favoriete koffiebar. Een mooi ontwerp is de nieuwe glazen versie met een rand van kurk of rubber, die uw koffie of thee warm houdt terwijl u onderweg bent. Verkrijgbaar bij diverse retailers, espressobars, cadeau- en designwinkels, vanaf € 21,-. www.keepcup.com

Luxe zonder opsmuk De eigenwijze LUXE city guides staan bekend om hun korte, krachtige en humoristisch geschreven tips en adresjes. De redactie is zeer selectief en brengt de informatie het liefst in geschreven woord, zonder groot uitgemeten foto’s en graphics. Want uiteindelijk gaat het maar om een ding: de allerbeste adressen op het gebied van eten, mode en entertainment. Aan u alleen nog de taak om de adresjes te ontdekken.

Nieuw in de collectie zijn de gidsjes São Paulo en Rio de Janeiro. Online vindt u bovendien de allerlaatste tips, trends en informatie. Vanaf € 10,-.

63

COLUMN

Blijf vragen stellen Veel hedendaagse kunstenaars proberen een verandering in de maatschappij teweeg te brengen. Kunsthistorici zoals ik noemen dit sociaal geëngageerde kunstenaars. De vraag is of kunst de maatschappij daadwerkelijk kan veranderen. Hans den Hartog Jager, kunstcriticus voor NRC Handelsblad, beargumenteert van niet. Hij vindt dat geëngageerde kunst in Nederland geen echte maatschappelijke bijdrage kan leveren doordat het altijd over dezelfde onderwerpen gaat.

Geëngageerde kunst is volgens hem uiterst clichématig en eenduidig. Hij constateert dat geëngageerde kunst altijd ‘links’ is, tegen de heersende macht, voor het individu, tegen geweld, tegen de markt en tegen kapitalisme. Hij concludeert dat het ter discussie stellen van deze thema’s geen enkele zin meer heeft en dat kunstenaars er daarom maar beter mee op kunnen houden.

Ik ben het met Den Hartog Jager eens dat bepaalde thema’s, zoals het kapitalisme, heel vaak herhaald worden binnen de geëngageerde kunst. Maar dat wil niet zeggen dat deze kunst daarom niets kan bijdragen.

Want het is nu juist een van de taken van kunst om niet blindelings te accepteren wat ‘normaal’ is. Neem Piet Mondriaan, hij probeerde de wereld te ordenen en te bevrijden van het kwaad van de Eerste Wereldoorlog.

Hij vond zijn antwoord in een abstractie van lijnen en primaire kleuren en zocht hierbinnen naar de ultieme harmonie. Of denk aan Karel Appel en de leden van de Cobra-groep, die de dogma’s en starheid van de jaren na de Tweede Wereldoorlog aanvochten. Ze probeerden met krachtige kleuren een ongelimiteerde vrijheid te benaderen. Hoe had onze maatschappij eruit gezien als Piet en Karel moesten ophouden met het in twijfel trekken van de heersende norm? We zullen het nooit weten.

Misschien zijn de vraagstukken van de geëngageerde hedendaagse kunst niet schrikbarend origineel, maar dat betekent niet dat er dan maar helemaal geen vragen gesteld moeten worden. Kunst toont namelijk emoties en inzichten waarvoor binnen de overige maatschappelijke modellen geen plaats is. En juist daarom moeten kunstenaars vragen blijven stellen, zonder per se antwoorden te verwachten.

www.luxecityguides.com Ilka van Steen is conservator van de kunstcollectie van Van Lanschot Bankiers.

In PurSang vertelt zij wat haar verbaast, opvalt en intrigeert in de internationale kunstwereld waarin zij zich begeeft.

PS1_62-63_Gadgetspread.indd 63

11-12-14 11:50

64

‘Alles moet perfect zijn, we hebben nu eenmaal een naam hoog te houden’

PS1_64-65_Portret Vanderven Oriental Art.indd 64

11-12-14 11:50

Cultuur & lifestyle

65

Chinees antiek van topkwaliteit Kennis, kwaliteit én de smaak van algemeen directeur Floris van der Ven bepalen de uitgelezen Chinese kunstcollectie van Vanderven Oriental Art, klant van Van Lanschot Bankiers. En juist die kennis, zo zegt Van der Ven, wordt binnen deze markt steeds belangrijker en schaarser. tekst LILIAN POLDERMAN fotografie INGMAR TIMMER

Het oude gymnasium uit 1880 in het Nachtegaallaantje in ’s-Hertogenbosch beschikt over hoge ruimtes. Het vormt daarmee het perfecte decor voor de imposante Chinese kunstcollectie van Vanderven Oriental Art. ‘Ik houd nu eenmaal van extra large’, legt eigenaar en algemeen directeur Floris van der Ven uit terwijl hij wijst op een flink uit de kluiten gewassen Tang-paard waar de bezoeker bij binnenkomst in de gang al op stuit. The Fat Lady, een andere klassieker in een uniek groot formaat wordt op datzelfde moment behoedzaam op een tafel geplaatst. Liefhebbers van Chinees antiek kunnen hier hun hart ophalen. Want Vanderven Oriental Art is niet alleen de expert binnen Nederland, maar evengoed toonaangevend op internationaal niveau. ‘Wij spelen de Champions League vanuit ’s-Hertogenbosch’, zegt Van der Ven, die de bedrijfsvoering samen met zijn vrouw Nynke van der Ven doet. Zij is verantwoordelijk voor pr & marketing en research.

HOE IS HET EIGENLIJK ALLEMAAL BEGONNEN? ‘Mijn oom en tante, Clemens en Neeltje van der Ven, waren aanvankelijk algemeen antiquairs. Clemens van der Ven richtte het bedrijf in 1968 op. Toen ze samen een wereldreis maakten, raakten ze ervan overtuigd dat deze markt specialismes nodig heeft. Ze kozen voor een internationaal product: Chinees porselein. Mijn oom was ook initiatiefnemer, medeoprichter en vervolgens veertien jaar voorzitter van de TEFAF Maastricht. Hij vond dat een internationale beurs nodig was, met zowel handelaren als bezoekers uit heel Europa. Ik ben er vanzelf ingerold. In mijn opleidingsjaren werkte ik bij bekende antiquairs in Londen, Parijs en Bremen. Inmiddels zit ik alweer 26 jaar in het vak, waarvan 6 jaar als eigenaar en algemeen directeur. Ik heb van Vanderven echt een bedrijf gemaakt. Onder meer door te weten wanneer je op het juiste moment de juiste mensen inhuurt.’

WAT MAAKT VANDERVEN ORIENTAL ART BIJZONDER? ‘Kennis, kwaliteit en professionaliteit. Alles moet perfect zijn, dus ook de service, de presentatie en de documentatie. We hebben nu eenmaal een naam hoog te houden. Door mijn ervaring beschik ik over de specifieke kennis die nodig is voor deze producten. In een vitrine zie ik direct wat het waardevolste object is. Kennis in dit vakgebied wordt bovendien steeds schaarser. Tegelijkertijd wordt dat

PS1_64-65_Portret Vanderven Oriental Art.indd 65

juist steeds belangrijker vanwege de vele vervalsingen op de markt. Je moet natuurlijk ook over algemene kunstkennis beschikken. Je kunt niet bij een belangrijke klant binnen komen en de Picasso aan de muur niet herkennen.’

KOPEN JULLIE VOORAL PARTICULIER IN OF OP VEILINGEN? ‘Veel gebeurt in het particuliere circuit. We hebben met het bedrijf inmiddels al een hele levenscyclus meegemaakt. Objecten komen nu, na zo’n 25 jaar, opeens weer op de markt. De bezitters zijn oud, de kinderen willen het niet hebben en willen de stukken in geld omzetten. Laatst was ik bij mensen die een object aanboden dat ze bij ons in 1978 gekocht hadden. Ze beschikten zelfs nog over de rekening en het uitgetypte taxatierapport van destijds. Heel bijzonder was dat.

Maar we kopen natuurlijk ook op veilingen. We weten precies wat waar gebeurt. We kopen ook zeker niet klakkeloos alle Chinese objecten aan die ons worden aangeboden. We selecteren datgene wat bij ons past. Zoals je bij een favoriete kledingwinkel weet dat je altijd wel iets van je gading zult vinden, zo komen klanten bij Vanderven omdat ze dezelfde smaak als ik hebben.’

HOE ZOU U DIE SMAAK OMSCHRIJVEN? ‘Ik kies voor esthetisch-mooie en interessant-authentieke stukken.

Met interessant bedoel ik het verhaal dat achter het object steekt.

Met onze kennis en research geven we een object een toegevoegde waarde. Met de collectie die ik op de TEFAF presenteer, zijn we al lang bezig. Een vaasje dat ik al zes jaar in bezit heb, past er nu bij. Op een bepaald moment heb je het verhaal rond.’

HOE BLIJFT U SCHERP? ‘Ik doe voortdurend inspiratie op tijdens de vele reizen die ik maak. Ik kom net terug uit Hong Kong en was nog even in Zürich. Zo pik ik de internationale signalen op. Je ziet wat andere bedrijven doen en spreekt veel mensen. Ik word ook geïnspireerd door onze klanten.

Dat kan om de kleinste details gaan, zoals het briefpapier dat zij gebruiken of een mooie kleur verf op de muur.’

www.vanderven-vanderven.com

11-12-14 11:50

66

Questionnaire

Na de verkoop van zijn adviesbureau verdiepte organisatiepsycholoog Gert Jan Voortman (1956) zich in de Nederlandse wijnbouw. In het pittoreske Gelderse Laren brengt hij die kennis inmiddels gepassioneerd en met succes in de praktijk. Privé en deels zakelijk bankiert hij bij Van Lanschot. tekst JAN SMIT

WAAROM WORDT IEMAND WIJNBOER IN NEDERLAND? ‘In 1992 ben ik een adviesbureau gestart op het gebied van assessments. Tien jaar later had ik zestig mensen in dienst en heb ik het bedrijf verkocht. Maar stilzitten is niets voor mij. Een wijngaard beginnen leek me een mooie uitdaging. Zeker in Nederland. Mijn partner en ik houden van buiten werken. Bovendien stond de wijnbouw in Nederland destijds nog in de kinderschoenen. En ik houd van vernieuwing.

Daarom zijn we in 2006 Wijngoed Gelders Laren begonnen.'

U HEBT DE LAT DIRECT HOOG GELEGD, U BENT HOFLEVERANCIER VAN DE LIBRIJE. ‘Vanaf de start zijn we gegaan voor het beste. Ik heb eerst gekeken: wie heeft het meeste verstand van wijnbouw in Nederland? Zo kwam ik terecht bij Roelof Visscher van Wijngaard Hof van Twente. Daar heb ik twee jaar stage gelopen. Daarnaast wilden we met iemand in zee die ons kon helpen bij het zoeken naar de perfecte Nederlandse wijn. Tijdens een etentje in De Librije kwamen we in contact met Thérèse Boer. Zij is sommelier. We hebben haar gevraagd of ze ons wilde helpen. Samen met Jonnie kwam ze op een zekere dag op de motor bij ons langs. Ze waren erg enthousiast. Dat vormde de basis voor de Kus van Thérèse, een wijn die alleen wordt verkocht in het restaurant en de winkel van De Librije.’

KUNT U DAARVAN BESTAAN? ‘Nee, dat is voor mij vooralsnog een illusie.

Ik ben begonnen met één hectare druiven, inmiddels zit ik op twee. Als je ervan wilt kunnen leven moet je zo’n twintig tot dertig hectare verbouwen.’

HOE DOET U DAT DAN? ‘Ik ben niet alleen wijnboer, ik ben ook partner bij HRorganizer.com, een onderneming die software op de markt brengt waarmee grotere bedrijven personeel kunnen selecteren en beoordelen. Verder ben ik in 2010 mede-aandeelhouder geworden van Neerlands Wijnmakerij van Roelof Visscher in Bentelo. Daar kan de groeiende schare wijnbouwers in Nederland terecht om zijn

PS1_66_Questionnaire.indd 66

eigen wijn te laten maken. Zelf al die apparatuur aanschaffen is voor de meeste wijnboeren te duur. In Bentelo produceren we inmiddels zo’n 150.000 liter wijn per jaar. Een deel daarvan willen we naar China gaan exporteren.’

NAAR CHINA? ‘Ja, dat klinkt misschien wat vreemd. Maar Nederlandse kaas is in China inmiddels razend populair. Wij staan daar binnenkort op een grote beurs om te kijken of de combinatie met Nederlandse wijn ook aanslaat.’

FULLTIME IN DE WIJNGAARD WERKEN LIJKT U NIETS? ‘Dat zou ik niet willen. Ik vind de combinatie van ’s middags vergaderen en dan ’s avonds op de tractor in de wijngaard rijden ideaal.

Ik houd bovendien erg van ondernemen. Daarom zijn we met Neerlands Wijnmakerij onlangs een eigen wijngaard begonnen op Curaçao, de eerste op het eiland. De grond is er nog te betalen en het tropische klimaat is zeer geschikt voor de wijnbouw. Bovendien trekt Curaçao veel toeristen, onder meer Amerikanen. Die vinden het prachtig om zo’n wijngaard te bezoeken. We hebben inmiddels twee hectare bebouwd en willen naar zo’n dertig hectare doorgroeien.

Daarbij maken we onder meer gebruik van crowdfunding.’

IS HET ÜBERHAUPT MOGELIJK, EEN RENDABEL WIJNGOED RUNNEN IN NEDERLAND? ‘Tot nu toe gebeurt het bijna altijd in combinatie met agrotoerisme of het telen van andere fruitsoorten. Het gaat er binnenkort wel van komen. Daar ben ik van overtuigd.

Sterker, er zijn al plannen voor in de maak.

De komst van nieuwe koudebestendige en meeldauwresistente druivenrassen maakt het mogelijk. Maar je moet wel voldoende kennis, ervaring en eigen kapitaal meebrengen. Want wijn maken is echt een vak.’ www.wijngoedgelderslaren.nl www.curacaowine.com

11-12-14 11:51

COMPLICATION MOON 20020

Zoekt u een bijzondere reis naar het mooiste land ter wereld?

Het woud in Nieuw Zeeland is weer veilig. Tenminste, als het aan deze Maori dames ligt. Vroeger trokken zij er zo op uit om hun stam en hun grond te verdedigen. Tegenwoordig gaan zij ook op pad om voor het bos te strijden. Maar dan samen met u.

U wordt meegenomen op een adembenemende tocht door het Urewera Regenwoud waarna u samen met hen woudreuzen plant. Negen zelfs, die wel duizend jaar oud worden. Zo investeert u in een duurzame reis. Wandelen in het bos, maar dan heel anders. Met echte Nieuw-Zeelanders, net als wij; wij komen er immers vandaan en weten u precies die plaatsen te laten

zien die u bij niemand anders te zien krijgt. Daarom maken deze exclusieve ontmoetingen een onmisbaar onderdeel uit van de rondreis die we voor u, en vooral met u, organiseren. Daarbij regelen we kleinschalige accommodaties en activiteiten voor u, en een uitgekiend rustig reisschema, met eigen vervoer, zodat u optimaal van Nieuw Zeeland kunt genieten.

Voorproefje?

Bel 030-27 25 335 voor een afspraak bij ons of bij u thuis.

U bent ook welkom op één van onze presentatiedagen op de Oudegracht in Utrecht. Of kijk op www.travelessence.nl.

Onze lokale kennis maakt het verschil ...