De
Discotheek
Jaargang: 2012
‘De Discotheek in beeld’ is een gratis publicatie van Van Spronsen & Partners horeca-advies
in beeld
Inleiding Even voorstellen… Van Spronsen & Partners horeca-advies Van Spronsen & Partners horeca-advies is onderdeel van de Van Spronsen & Partners groep. Hiertoe behoren tevens de volgende onafhankelijke bedrijven: horeca-salarisadministratie, horecaadministratie en gastvrije trainingen. Onder het motto “Anders denken, anders doen” zijn wij al 25 jaar actief binnen de horeca- en leisuremarkt en stellen wij de opdrachtgever en zijn doel centraal. Werkzaamheden van horeca-advies bestaan voornamelijk uit het uitvoeren van haalbaarheidsonderzoeken, bedrijfsdoorlichtingen, en rendementsverbeteringen, het ontwikkelen van nieuwe horecaconcepten, het opstellen van marketing en communicatieplannen en het geven van management-ondersteuning. Het brancheonderzoek ‘De Discotheek in Beeld’ is één van de onderzoeken die wij gratis op onze website www.spronsen.com publiceren. Wij schrijven onderzoeken, zoals De Restaurantsector in beeld, De Hotelsector in beeld en De Fastservicesector in beeld. Kijk voor meer publicaties op www.spronsen.com/nl/brancheinformatie. Kijk voor meer informatie over onze andere afdelingen op www.salarisspronsen.nl, www.rollemapartners.nl en www.training-spronsen.nl
Natuurlijk bestaat de discotheek over 10 jaar nog Of dit echter het geval zou zijn over 10 jaar was wel de vraag die wij onszelf hebben gesteld toen wij in de herfst van 2011 een persbericht publiceerde over de ontwikkelingen binnen de discothekenbranche. Wat geen nieuws meer is, is dat deze branche het zwaar te verduren heeft, wat ook duidelijk naar voren komt uit de cijfers. Verschillende (horeca)ondernemers vielen hierover, de discussie laaide op en ging een eigen leven leiden. Wij zijn echter van mening dat de discotheek nooit zal uitsterven. Er zal altijd behoefte blijven aan discotheken. Wat veranderd is, is dat de ondernemer harder aan de markt zal moeten trekken. Jongeren worden steeds veeleisender, omdat we steeds meer verwend worden door alle verschillende belevingsaspecten binnen het dagelijks leven. Tijdens het uitgaan verwachten de jongeren dan ook iets te beleven, waarvoor ze dan ook bereid zijn geld uit te geven. Voor het Nightlife Magazine van maart/april 2012 hebben wij opnieuw onze visie op de markt gegeven. Vanuit de basis van die gegevens is dit brancheonderzoek opgebouwd. Dit hebben we uitgebreid met een blik op het buitenland, trends en een uitgebreidere versie van onze visie op de toekomst. De discothekenbranche staat al een tijdje op een omslagpunt. De zwakkere bedrijven zijn aan het omvallen (wat natuurlijk ook binnen de totale horeca gebeurt), en nieuwe concepten en visies op de branche zijn aan het ontstaan. Al met al blijft het een interessante branche. Met dit brancheonderzoek geven we de huidige ontwikkelingen weer (hoezeer deze ook negatief over kunnen komen), maar willen we vooral ondernemers inspireren en nieuwe deuren openen. Veel leesplezier! Guido Verschoor
1
Inhoudsopgave 3
Brancheontwikkeling
5
Consument
6
Buitenland
7
Concurrentie
8
Trends & ontwikkelingen
10
Toekomstvisie
2
Brancheontwikkeling Al enige tijd wordt de noodklok geluiden voor de traditionele discotheek in Nederland. Het afgelopen jaar sloten per saldo weer 27 discotheken de deuren. Innoveren, verrassen en samenwerken zouden ondernemers het hoofd moeten gaan bieden.
500
400
480
380
460
360
440
340
420
320
400
300
380
280
Aantal discotheken
2011
2010
2009
2008
2007
320
2006
340
220
2005
240
2004
360
2003
260
Oppervlakte in m2
420
2002
Tussen 2010 en 2011 is de gemiddelde verkoopoppervlakte met 2% gedaald naar 458m². Dit betekent dat ook sommige grotere discotheken de deuren hebben moeten sluiten. Afgelopen jaar bedroeg de totale verkoopoppervlakte circa 111.000m², in 2002 was dit nog 146.000m². Dit is een daling van ruim 31%.
Aantal
Het aanbod van discotheken is in 2011 afgenomen met 27 tot een totaal van 243, een daling van ruim 10%. Ten opzichte van tien jaar geleden is het aanbod met ruim 38% gedaald.
Aantal discothek en en gem iddelde verk oopoppervlak te
Gem. verkoopoppervlakte
10 discotheken minder in Zuid-Holland
Ontw ik k eling aanbod 2 0 1 0 -2 0 1 1 20%
17%
15%
13%
Zuid-Holland
Limburg
Overijssel
Groningen
Noord-Brabant
-15%
Friesland
-10%
Drenthe
-9% -14% -17% -17% -17% -21% -23%
Zeeland
-5%
-4% -4%
0%
Noord-Holland
De absolute afname was in de provincies NoordBrabant (-26) en Zuid-Holland (-22) het grootst. De afgelopen tien jaar moesten in Nederland 38% van de discotheken de deuren sluiten.
0%
Gelderland
5%
Utrecht
10%
Kijken we naar de ontwikkeling over tien jaar, dan zien we dat in de provincies Drenthe (-65%) en Groningen (57%) de sterkste daling te zien is.
Flevoland
In negen provincies is afgelopen jaar het aanbod gedaald. Van alle provincies sloten in Zuid-Holland de meeste discotheken (per saldo 10) hun deuren. In de provincies Friesland (+3) en Flevoland (+1) steeg het aanbod.
-20% -25%
Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering
3
Brancheontwikkeling Discotheken in trek bij toeristen Hiernaast is het aantal discotheken per 10.000 inwoners tussen de 15-29 jaar weergegeven (dichtheid). Wat opvalt is dat de toeristische provincies Friesland, Zeeland en Limburg de grootste dichtheid hebben. Dit duidt erop dat in deze provincies het toerisme een belangrijke doelgroep is voor de discotheken. Verder opmerkelijk is dat de Randstadprovincies Utrecht en Zuid-Holland de laagste dichtheid hebben. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat er in deze provincies een meer divers aanbod is qua dansgelegenheden (clubs, beachclubs en danscafés), waardoor er meer concurrentie is.
Provincie
In de tabel hiernaast wordt de gemiddelde oppervlakte van discotheken per provincie weergegeven. De provincies Overijssel en Drenthe hebben gemiddeld de grootste discotheken. Zeeland heeft met afstand de kleinste discotheken van Nederland.
Zuid-Holland Utrecht Zeeland Noord-Brabant Gelderland Noord-Holland Groningen Flevoland Limburg Drenthe Overijssel Friesland Nederland
Amsterdam blijft de gemeente met de meeste discotheken. Rotterdam behoudt de tweede plaats, ondanks dat het afgelopen jaar het aanbod met maar liefst zes discotheken is afgenomen. Stijgers zijn Almere en Arnhem, beiden van vier naar vijf discotheken. In de gemeente Utrecht daalde het discotheekaanbod van zes naar vier waardoor ze net buiten de top 10 valt.
Dichtheid
112.574 60.710 188.476 208.993 77.264 492.274 123.223 74.512 355.817 434.247 238.857 675.533
2,4 1,6 1,0 1,0 0,9 0,9 0,8 0,8 0,7 0,7 0,5 0,5
3.042.480
0,8
Nederland
Provincie
Top 10 gemeenten
15-29 jaar
27 10 19 20 7 43 10 6 25 30 13 33 243
Friesland Zeeland Limburg Overijssel Flevoland Noord-Holland Groningen Drenthe Gelderland Noord-Brabant Utrecht Zuid-Holland
Ruimte op de dansvloer in Friesland
Ook wordt er gekeken naar het aantal jongeren (1529 jaar) per m² discovloer. Het drukst op de dansvloer is het in Zuid-Holland, waar 51 jongeren een vierkante meter discovloer moeten delen. In Friesland hebben de jongeren de meeste ruimte.
Disco's
Gem.oppervlakte in m² 401 m² 515 m² 196 m² 474 m² 505 m² 426 m² 489 m² 469 m² 476 m² 638 m² 667 m² 364 m² 458 m²
Top 10 gemeenten Amsterdam Rotterdam Den Haag Arnhem Almere Terschelling Noordwijk Schouwen-Duiveland Súdwest Fryslân Haarlem
2002 20 17 8 5 2 2 4 6 5 2 71
Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering
2011 14 8 6 5 5 4 4 4 4 4 58
Jongeren per m² 51 36 31 31 28 27 25 24 21 19 16 11 27 %2002-2011 -30% -53% -25% 0% 150% 100% 0% -33% -20% 100% -18%
3 4
Consument Dalende bezoekparticipatie en besteding De afgelopen zes jaar is de bezoekparticipatie (het percentage mensen in de leeftijdscategorie 15-64 dat een discotheek bezoekt) fors gedaald. In 2006 bedroeg de bezoekersparticipatie 5,3%, in 2011 bedroeg dit nog maar 1,9%. Wel moet worden opgemerkt dat de daling tussen 2010 en 2011 een stuk minder sterk was dan hiervoor. De gemiddelde besteding maakte juist een sterke daling door; tussen 2010 en 2011 daalde de gemiddelde besteding met bijna één euro naar € 14,85. Dit bedroeg in 2006 nog € 17,40, een daling van bijna 15%.
€ 14
1%
€ 13
0%
€ 12
Bezoekersparticipatie
Gemiddelde besteding
2%
2020
€ 15
2018
€ 16
3%
2016
4%
2014
€ 17
2012
5%
2010
€ 18
2008
6%
2006
Bezoekparticipatie
Bez oek participatie en gem iddelde besteding
Gemiddelde besteding
Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering
5
Buitenland Ushuaïa Ibiza Beach Hotel In het Ushuaïa Ibiza Beach Hotel zijn verschillende Facebook-checkpoints te vinden. Via deze checkpoints en bijbehorende RFID-bandjes, kunnen gasten en feestgangers foto’s maken en direct uploaden op hun Facebook–pagina’s. Foto: www.brandactivation.nl/node/1106
Foto: www.loveibiza.net
Foto: www.dutchcowboys.nl
La Plage Rouge Marrakech La Plage Rouge is een zwembad met strand in Marrakech, wat ‘s avonds wordt omgetoverd tot discotheek. In het bijbehorende restaurant Le White worden Franse gerechten geserveerd, waarmee het ultieme lounge-dagje compleet is.
Foto: www.tips-please.blogspot.com/
Foto’s: La Plage Rouge
Hostaria dell’Orso Hostaria dell’Orso is een restaurant in het centrum van Rome, bekroond met een Michelinster. Het is gevestigd in een historisch gebouw, wat ook een discotheek biedt en zeer bekend is onder inwoners uit de omgeving. Na je diner kan je dus gelijk achter aansluiten in de rij voor de discotheek. Foto’s: www.hdo.it
6
Concurrentie Concurrentie is groot Redenen voor de dalingen zijn nog steeds te vinden in het in het grote aanbod van dancefestivals de afgelopen jaren. In het hoog seizoen (vanaf mei tot en met september) zijn er wekelijks meerdere festivals af te struinen. Festivals bieden een gevarieerd aanbod in artiesten en muziekstijlen en is hierdoor dus vrij toegankelijk. Al moet gezegd worden dat ook deze festivals het moeilijk hebben uitverkocht te raken, wat met name komt door een extreem groot aanbod. Voorbeelden hiervan zijn Dance Valley die afgelopen jaar zelfs het 2e kaartje gratis aanbood en Extrema wat vanaf dit jaar kleiner en goedkoper wordt. Andere belangrijke oorzaken van de dalende bezoekersaantallen en bestedingen zijn de veranderende uitgavenpatronen (meer geld aan bijvoorbeeld mobiele telefonie), de trend dat jongeren steeds meer thuis drinken en het slechte economische klimaat. Ondanks dat Nederland de laagste jeugdwerkloosheid van Europa kent, is deze toch gestegen naar 8,6%. Ook speelt de social media een grote rol. Waar vroeger de discotheek of andere uitgaanslocatie ook diende om vrienden en nieuwe mensen te ontmoeten en bij te kletsen, heeft de social media deze rol overgenomen. Via social media ontmoeten we nieuwe mensen en kletsen we bij met vrienden, dit doen we dus niet meer in de discotheek. Wanneer jongeren een avondje gaan stappen, is de focus verplaatst naar beleving. Jongeren willen vermaakt worden en stellen hogere eisen.
Uitgaan doen we allang niet meer alleen in de traditionele discotheek. Concurrentie is ook te vinden vanuit de poppodia, en concepten zoals de Westergas-fabriek en Sugar Factory met een breed en gevarieerd aanbod voor een breed publiek. Ook is VRIJ op vrijdag een voorbeeld hiervan. Sinds 2008 wordt dit op verschillende vrijdagen op spectaculaire locaties georganiseerd, zoals in het Okura Hotel en in de Westerkerk in Amsterdam met verschillende dj’s en live acts. Een ander voorbeeld is Bungalup, een weekend georganiseerd op en door Center Parcs De Eemhof; een weekend lang optredens van artiesten en dj’s in het vakantiepark.
Foto: www.dj2dj.nl
Bron: www.vrijopvrijdag.nl
Foto: www.barkers.nl
7
Trends en ontwikkelingen Champagnebier
Insectencocktail
Brouwerij Bosteels heeft met deze ´Deus Brut des Flandres´ een alternatief voor champagne bedacht voor op oudejaarsavond. Het bier is gebrouwen in België en de drank is vervolgens gerijpt in Frankrijk volgens de Champenoise methode.
In de VS en Groot-Brittannië maken bar-keepers steeds vreemdere cocktails. Zowel reuzenmieren, megasprinkhanen als harige spinnen worden als ingrediënt gebruikt. Sommige insecten zijn slechts ter decoratie en anderen worden geroosterd om het drankje meer smaak te geven. Een bar in Londen serveert zelfs een cocktail met gebakken tarantalu en schorpioen!
Luxe Jello Shots
Aperol Spritz
Een leuk en trendy idee om 'Jello' shots in plaats van cocktails en anders shotjes te presenteren. Met gebruik van exotische ingrediënten en creatieve mallen worden Jello shots gemaakt, zoals de blue martini, strawberry margarita en blueberry gin sour. Leuk idee om als aperitief te presenteren? Bekijk de website voor recepten. www.yummly.com/recipes/jello-shot
Dit Italiaanse drankje is al tientallen jaren oud maar begint langzaam heel Europa te veroveren. Het oranje drankje bestaat uit een mix van Aperol, prosecco en soda, en smaakt naar de zoete en bittere smaak van sinaasappels met kruiden, heerlijk afgemaakt met een ijsblokje en een schijfje sinaasappel.
Happy drinks Op initiatief van Pierre Wind en het Trimbosinstituut is het barconcept Happy Drinks gelanceerd. De website happydrinks.nl bevat verschillende recepten voor alcoholvrije cocktails die zijn ingedeeld in de categorieën 'Strength', ' Social', 'Love' en 'Strange'. De inspiratie kwam uit de vele berichten over het coma-zuipen en het zeer beperkte aanbod van alcoholvrije drankjes in de horeca.
BarTune app Met de BarTune app kunnen gasten zelf bepalen welke muziek ze willen horen uit de boxen. Dit kan door je aan te melden bij een deelnemende kroeg en uit de beschikbare nummers je favorieten te kiezen. Zo kan iedereen in de bar genieten van het nummer dat jij hebt gekozen.
8
Trends en ontwikkelingen Stappie App
Cocktailbar met 3 Michelinsterren?
Ruim vijftig Bredase horecaondernemers hebben in samenwerking met vijftien studentenreisorganisaties een app uitgebracht speciaal voor het stappen in Breda. De app verwerkt gegevens vanuit Twitter en Facebook, zo kunnen de gebruikers opzoeken waar vrienden zijn, referenties delen en inchecken. Stappie Amsterdam is recent ook gelanceerd.
The Aviary is een luxe en exclusieve cocktailbar in Chicago, geopend door de chefs Grant Achatz en Nick Kokonas. Hier worden cocktails verheven tot ware 'gerechten', gecreëerd en bereid in een state-of-the-art keuken, waar zowel innovatie wordt toegepast als traditie in ere wordt gehouden. Je kan enkel reserveren en op uitnodiging kan je een kijkje komen nemen en de ervaring beleven.
Pop-up cocktailbar
Branchevervaging?
'Whiskey Tango Foxtrot' is een pop-up cocktailbar in New York, bedacht door Max Messier en is immens populair. Hij creëert cocktails, gemaakt van zelfgemaakte vermouth en siropen. Regelmatig is hij zelfs ook bij mensen thuis te vinden om de mooiste creaties te shaken. Afgelopen zomer heeft hij een cocktailbar geopend in Brooklyn.
De Impact Coiffure is een kapsalon die 's avonds verandert in een bar. Hoewel men hier overdag ook terecht kan voor een drankje, ligt 's avonds de nadruk op het socialisen, ook al kan men er dan ook nog gewoon geknipt worden. Er zijn momenteel twee vestigingen te vinden, beiden in Nice, waar elke avond 2 dj's draaien.
Primeur in Nederland: Discotanken
Create the Club of the Future
Tankstation De Lucht had eind vorig jaar een ludieke avond. De eigenaar toverde zijn shop om in een heuse discotheek, voorzien van discolichten, gratis alcoholvrije drankjes en een dj. Dit omdat veel bezoekers van het tankstation op weg waren naar een technofeest in het nabij gelegen Den Bosch. Mooi voorbeeld van samenwerking met andere ondernemers.
Heineken kwam vorig jaar met het originele idee om door middel van co-creatie met kledingontwerpers, grafische vormgevers, interieurdesigners en projectontwikkelaars de nachtclub van de toekomst te creëren. Het concept wordt gepresenteerd tijdens de Milaan Design Week in april 2012.
9
Toekomstvisie Natuurlijk verdwijnt de discotheek niet. Indien we de negatieve trendlijn van de dalende besteding en bezoekparticipatie doortrekken is over tien jaar de discotheek nagenoeg verdwenen. Maar de discotheek zal nooit helemaal verdwijnen. De vraag is alleen waar het dieptepunt zal liggen. Vooral in de toeristische provincies zal de discotheek blijven bestaan, al moeten de ondernemers wel blijven vernieuwen om de veeleisende jongeren aan zich te binden. We verwachten dat het aanbod in discotheken zal dalen tot 220 discotheken eind 2012. Zware periode. De markt blijft in zwaar verkeren. Zeker wanneer de plannen van accijnsverhoging op alcohol van 50% in 2013 (voorstel Jellinek en Trimbos-instituut), door het kabinet worden uitgevoerd. Of wanneer de alcohol-leeftijd van 16 naar 18 jaar wordt verhoogd. Dit type maatregelen zullen discotheekeigenaren direct in hun portemonnee voelen. Daarnaast zullen deze maatregelen het thuis indrinken en het elkaar ontmoeten in de zuipketen vergroten. En daar zitten zowel de overheid als de ouders en de discotheekeigenaren niet op te wachten.
Tweedeling binnen de markt. Er is een tweedeling in de discotheken aan het ontstaan. Enerzijds zet de traditionele discotheek zijn bestaan voort in de toeristische gebieden. Anderzijds zullen de pop-up discotheken verschijnen, waarbij (deels) leegstaande bedrijven of fabrieken de perfecte locatie bij uitstek bieden, welke zich voornamelijk buiten de stadscentra bevinden. Het credo blijft om verliesgevende uren rendabeler te maken, waarbij dus ook gedacht kan worden aan mengvormen, waarbij een gebouw bijvoorbeeld doordeweeks als beurshal, schoolgebouw of kinderopvang wordt gebruikt. Het zou hierbij zelfs mogelijk zijn dat er meerdere huurders van een gebouw komen, waarbij de vaste lasten voor een deel gedeeld kunnen worden. In Berlijn zijn daar al verschillende voorbeelden van, overdag een kantoorgebouw, ‘s avonds op de 15e verdieping een discotheek met een terras met prachtig uitzicht over de stad. In Parijs worden er al kookcursussen, wijn/bierproeverijen, cocktailworkshops en kinderfeestjes georganiseerd in horecagelegenheden die op dat moment gesloten zijn. Een mooi voorbeeld is het Fiber festival wat afgelopen maart werd georganiseerd in de discotheek Trouw in Amsterdam. Tijdens dit festival komen kunst- en muziekliefhebbers bij elkaar voor een dag- en avondprogramma rond audiovisuele ontwikkelingen.
Concurrentie blijft groot. De concurrentie is en blijft groot voor de discothekensector. Vanuit verschillende kanten wordt de markt aangevallen, zoals dance festivals, dance concepten en strandpaviljoens. Maar tegenwoordig heeft de retailsector ook de strijd geopend, wat duidelijk wordt met het voorbeeld van de kapper in Nice, die zijn salon ‘s avond omtovert in een club. Branchevervaging treed op en zet door. Kijk ook een wat deze concurrentie organiseert voor hun gasten, wat kan je daarvan als ondernemer leren? Zo is het pop-up effect van discotheken op “vreemde” locaties geen alternatief voor discotheekondernemers maar het pop-up effect kan natuurlijk wel op andere manieren gebruikt worden binnen een discotheek.
Aan de markt blijven trekken. Daarom is het belangrijker dan ooit tevoren de concurrentiestrijd aan te gaan. Creatieve oplossingen moeten gezocht worden en hiermee moet aan de markt getrokken worden. Hierbij kan gedacht worden aan het zoeken van samenwerkingen; co-creaties met andere bedrijven, met organisaties of met leveranciers. Maar ook gastenparticipatie van is belang. De ondernemer moet weten waar de doelgroep zich bevindt en hoe deze aan te spreken. In samenwerking met je gasten heb je de antwoorden op deze vragen. Creëer een unieke beleving. De ondernemer moet zijn creativiteit in de strijd gaan gooien. Het belevingsaspect zal een grotere rol gaan spelen dan ooit daarvoor. Wanneer een unieke beleving een toegevoegde waarde aan de stapavond geeft, zijn jongeren bereid meer geld uit te geven. Het prijsniveau speelt dan geen rol voor deze doelgroep.
10
Bronnenlijst Bedrijfschap Horeca en Catering www.nightlifemagazine.nl www.horecatrends.com www.brandactivation.nl www.loveibiza.nl www.dutchcowboys.nl www.tips-pleas-blogspot.com www.laplagerougemarrakech.com www.ushuaiabeachhotel.com www.hdo.it
www.dancevally.nl www.dj2dj.nl www.vrijopvrijdag.nl www.barkers.nl www.bungalup.nl www.trimbos.nl www.horecaentree.nl
Bekijk ook onze andere brancheonderzoeken op www.spronsen.com/nl/brancheinformatie
11