Bauck Krant 2017 by van Wad tot Stad

locatie: hemmemapark berlikum

30 juni, 1, 5, 7, 8, 12 en 14 juli 30 juni uitverkocht, extra voorstelling 15 juli kaartverkoop: www.bauck.nl

2 Extra voorstelling BAUCK! op zaterdag 15 juli!

Première 30 juni uitverkocht Berlikum/Berltsum – De première van BAUCK! is uitverkocht! De goedlopende kaartverkoop heeft het bestuur van de Stichting Grut Hermana doen besluiten om op zaterdag 15 juli een extra voorstelling mogelijk te maken. En dat ondanks het feit dat de organisatie tot driemaal toe te kampen heeft gehad met een ernstige storing bij VanPlan. ,,Omdat de kaartferkeap twa wiken foar de BAUCK! top rint (tot 28 juni is het nog mogelijk om kaarten tegen nog het aantrekkelijk tarief in de voorverkoop), is it goed om dit te melden’’, zegt voorzitter Sijtze Sijens. ‘Wy binne der tige grutsk op hoe’t rint en hoefolle minsken hurd wurkje oan in prachtspektakel. De voorstellingen op 1 juli, 5 juli, 7 juli, 8 juli, 12 juli en 15 juli bieden daardoor nog iets ruimte op kaarten. Wij willen dat iedereen de kans heeft om de voorstelling rond de eerste Friese vrijheidsstrijdster BAUCK! te zien. ‘Noch in kear. Wy binne der grutsk op dat it sa rint en wiis mei jimme belangstelling’, zegt Sijens. ‘Wolkom yn it Hemmepark yn Berltsum.’

Workshop zwaardvechten Mishaël Lopes Cardozo (foto) van de Academie voor middeleeuwse Europese Krijgskunsten AMEK uit Haarlem was voor BAUCK! in Berltsum om een workshop zwaardvechten voor de voorstelling BAUCK! te geven. Bijzonder leerzaam en dat komt bij de ridders en ook Redmer van der Meer (Silk in BAUCK) goed van pas. Hij is zelf actief als acteur in de bekende internationale tv-serie Game of Thrones.

De AMEK beoefent de vechtkunsten uit de middeleeuwen vanuit historische gevechtsmanuscripten daterend uit de 13e tot en met de 16e eeuw. De voorstelling BAUCK! speelt zich af tegen het einde van de 15e eeuw. Ook is er het onderdeel zwaardvechten voor theater en film. De organisatie wordt vaak bij middeleeuwse films betrokken om acteurs klaar te stomen voor gevechtsscenes. De academie telt 150 leden, verspreid over zes AMEK locaties in

Amsterdam, Haarlem, Heemstede, Utrecht, Deventer en Den Haag. De academie verzorgt nationaal en internationaal demonstraties, workshops, seminars, stages, cursussen en lezingen. Game of Thrones kent meer Nederlandse inbreng, zo zijn Carice van Houten en Michiel Huisman als acteurs actief. En nu speelt ook professioneel zwaardvechter Mishaël Lopes Cardozo uit Haarlem mee.

Colofon Opmaak: Teksten: Foto’s:

Kees-Jan Glashouwer, Glashouwer Design Hein Jaap Hilarides, Sybe Joostema, Sijtze Sijens Brecht Pasma, Dagmar Joostema, Jan Bensliman, Anne Waterlander, Sybe Joostema Eindredactie: Sybe Joostema, Dagmar Joostema acquisitie: Sijtze Sijens, Tineke Groendijk organisatie: Stichting Grut Hermana

3 ‘Bauck is as in rots yn ‘e see’ Het moment suprême komt met rasse schreden dichterbij. Het theaterspektakel BAUCK! van Sybe Joostema over de eerste Friese vrijheidsstrijdster staat voor de deur en zowel spelers als publiek kunnen niet wachten. Ze is ook nog eens de tante van Grutte Pier. BAUCK! heeft al op diverse manieren in de aandacht gestaan. Deze week is er een reclamespot op Omrop Fryslân radio te beluisteren. De stichting Grut Hermana werd diverse malen geïnterviewd. Ook Omrop Fryslân televyzje besteedde in Hjoed al aandacht aan BAUCK! Omrop Fryslân-regisseur Albert Jensma maakte voor het theaterspektakel een reportage met spelers, organisatie, en regisseurs Grytha Visser en Froukje van Houten (spelregie). Janko Krist kwam met een filmische trailer. De kranten besteedden er aandacht aan en het epos stond op megaborden en filmborden langs de wegen van Fryslân. Het is goed om te zien dat er zoveel enthousiasme is ontstaan rondom het verhaal van BAUCK!. De spelersgroep is een hechte eenheid geworden. 30 juni is na de generale van twee dagen eerder de eerste van een reeks van zeven voorstellingen. Nu het bijna zover is, hebben we mede dankzij onze fondsen en sponsoren ook deze BAUCK! bijlage kunnen maken. Om het Friese publiek daadwerkelijk kennis te laten maken met de belangrijkste Friese vrouw in de Middeleeuwse geschiedenis, in elk geval de meest heldhaftige. De organisatie wordt aangestuurd door een vaardig bestuur van Grut Hermana met voorzitter Sijtze Sijens, Renuka Brouwer, Leo

Faber, Hanneke Wateler en Tineke Groendijk. Ze hebben alles op de rit. Ze vertellen in de BAUCK-krant hoe ze dit megaproject hebben ervaren. Veel vrijwilligers maken het decor af dat door de expert in waterbouw, Oosterhof Holmen in het water is geplaatst in het fraaie Hemmemameer. De catering vergt veel van vrijwilligers. De kleding is gemaakt naar het ontwerp van Nienke Bos en levert een prachtig plaatje op. Veel spelers, de crème de la crème van de regio, zijn de afgelopen weken dagelijks in het Hemmemapark te vinden geweest. Daar werd door spelregisseur Froukje van Houten en regisseur Grytha Visser volop en enthousiast gerepeteerd om de laatste puntjes op de i te zetten.

Middeleeuwse zwaarden van Metal Meijer Een van de sponsoren, Meijer Metal, vervaardigde de zwaarden naar Middeleeuws model en naar een ontwerp van Gjalt Vriezinga. Meijer Metal zorgde ook voor het kleuren van de vaten van het bekende Femmes Vattaal. Zij zorgen voor net dat beetje extra. Iets organiseren is één, het tweede heb je niet in de hand, maar ontstaat, namelijk het enthousiasme rondom BAUCK!. De regie ligt dus in handen van Grytha Visser en spelregisseur Froukje van Houten, een

gouden koppel. Samen leggen ze de laatste finesses in het spel. Stagemaster is Auke Age de Jong. Met de auteur en vormgever Sybe Joostema kijkt hij naar wat er nodig is al passende rekwisieten. De muziek (fraaie koorwerken en soundscape naar de geest van componist Tchaikovsky) van Clara Rullmann en partner Peter van der Zwaag bewijst de meerwaarde in zo’n megaproject. Veel mensen zullen eindelijk BAUCK! aan den lijve gaan ervaren. Eeuwen lag het verhaal historisch gezien onder het stof. Het theaterspektakel op de prachtige plek in het buitendijkse meer van het Hemmemapark te Berltsum maakt een einde aan de onwetendheid rond deze eerst grote Friese heldin. BAUCK!, een stuk dat je daarom alleen niet mag missen, welkom! Fryslân is klaar voor BAUCK! Nieuwsgierig geworden. Bestel de kaarten via BAUCK.nl. En als dat niet lukt en je wilt er wel graag naar toe, bel gerust 06-224 57 297. De kaartverkoop loopt boven verwachting en de stichting Grut Hermana gunt iedereen het verhaal en gaat desnoods meer dan één extra uitvoering doen. Spektakel zoals de Shakespearevertaler Rinse Posthumus in een gedicht over BAUCK over het zwaardgevecht verwoordde: ‘Men heart neat as hoe’t stiel op stiel Skrast, krast, klink-klangt en klettert’ (Maar…) ‘Bauck stie as in rots yn ‘e see’

4 Inhoudsopgave 2

Premiere 30 juni uitverkocht, extra voorstelling Workshop zwaardvechten

Regisseur Grytha Visser op zoek naar de bron

BAUCK is as in rots in de zee’ – BAUCK in the picture

Muziek BAUCK! eigentijds in Middeleeuwse sfeer

Inhoudsopgave

Femmes Vattaal verbeelden strijd, tristesse en trots

Voorwoord Sijtze Sijens, voorzitter Stichting Grut Hermana

Cast van BAUCK!

Interview hoofdrolspeelsters Marieke Swart & Jantien Hoekstra

Redmer van der Meer in de rol van bodyguard

Klik tussen vormgever en bouwer

Nienke Bos: elk kostuum, eigen karakter, toch eenheid

Nieuwe heldin Bauck fascineert auteur Sybe Joostema

Hemmemapark op historische grond

Bestuur Grut Hermana: ‘Je wurde ien grutte famylje’

12-13 Bauck van Hemmema tegen het licht van de historie

Nieuwe Friese heldin Wat Bauck van Hemmema deed, was niet normaal. Als ze iets beslist wilde, ging ze tot het uiterste. Was dat het gevolg van het feit dat ze werd uitgehuwelijkt aan Doecke van Hemmema? Of van het feit dat ze haar adellijke status kwijtraakte en zelfs van het eiland Terschelling moest waar ze was geboren? Of was het een aangeboren karaktertrek? Hoe het ook zij, Sybe Joostema heeft in zijn poëtische tekst een tip van de sluier van het geheim van Bauck opgelicht. Een nieuwe Friese heldin is geboren! Lees verder interview Hein Jaap Hilarides

Kaarten bestellen

Wie er absoluut niet uitkomt met het bestellen van kaarten voor BAUCK! kan contact opnemen via het telefoonnummer van BAUCK! 06-30173241

Voorwoord

Grenzeloos Na jaren van voorbereiding zie ik onze BAUCK! groeien, samen met het enthousiasme en de inzet van alle betrokkenen. En nu voel ik trots. Met het theaterstuk BAUCK! hebben we in Berltsum namelijk een historisch pareltje waarvan de schittering grenzeloos is. Grenzeloos en tijdloos is immers het verhaal over Bauck, de eerste Friese vrijheidsstrijdster in de laat-Middeleeuwen. Waar Bauck als volwassen vrouw haar slot Hemmema – haar huis en haard, haar vrijheid, haar bestaan – verdedigt, kunnen we meerdere overeenkomsten onderscheiden. Wereldwijd wordt gestreden om vrijheid, want machthebbers zijn van alle tijden. Ook Europa is niet zonder conflicten en in ons eigen land botsen onze meningen dagelijks. Maar net als Bauck weten we onze vrijheid en ons bestaan aldoor te beschermen: het

zit in onze genen. Zo vertolkt BAUCK! de verbinding tussen het verleden en het heden.

met plezier schouder aan schouder aan BAUCK! dat een waar theaterspektakel wordt.

Deze verbinding komt ook cultureel tot uiting. BAUCK! is gebaseerd op de historie van ons eigen dorp. De lokale geschiedenis van Berltsum komt tot leven met theater van nu en passend gearrangeerde muziek. Zelfs de prachtige natuur speelt een dubbelrol, deze is grenzeloos; de theaterlocatie – het Hemmemapark – is dezelfde historische plek als waar Bauck haar strijd gestreden heeft.

Wat mij betreft is BAUCK! daarmee dé vertaling van ‘mienskip’, het woord dat onlosmakelijk verbonden is aan Culturele Hoofdstad 2018. Mienskip scóórt, mienskip bevordert de leefbaarheid in ons dorp en regio.

Cultuur verbindt daardoor: door samen een dergelijk openluchtspel te realiseren, voelen we ons met elkaar verbonden. Cultuur is ook grenzeloos, kent geen verschillen: jong en oud, amateur of ervaren professional, allen werken

Onze vrijwillige inzet – of dit nu bij BAUCK! gebeurt of elders – draagt bij aan prettig wonen, aan een fijn bestaan in vrijheid. Zoals deze ‘mienskip’ ons veel energie geeft, zo kwamen bij Bauck van Popma, later Bauck van Hemmema, ongekende krachten los die haar hielpen in haar vrijheidsstrijd. Schuilt er dan niet in ons allemaal een Bauck...?

Sijtze Sijens

Voorzitter Stichting Grut Hermana

6 Bouwen is teamwerk!

Bij bouwen komt nogal wat kijken. Hoe omvangrijker het project, des te meer partijen zijn er bij betrokken. Om een klus naar wens te klaren, is ervaring alleen niet voldoende. Want elk project - groot of klein - heeft een coach nodig. Iemand die eruit haalt, wat erin zit door op de juiste tijd de juiste mensen in te zetten en aan te sturen. Zodat men elkaar in vakmanschap aanvult en functioneert als één team. Spreekt u dit aan? Spreek dan eens af met Zijlstra Bouw in Berlikum.

Zijlstra Bouw. Altijd in vorm.

Zijlstra Bouw B.V. | It Koartlân 1, 9041 VB Berlikum | Telefoon: 0518 - 46 20 63 Fax 0518 - 46 10 37 | E-mail info@zijlstrabouw.nl | Site www.zijlstrabouw.nl

De zwaarden van Bauck! zijn gemaakt door

Meijer Metal

Oudebildtdijk 894 9079 NG St. Jacobiparochie +31(0)518 492949

www.meijerbv.nl

VZM maakt het u gemakkelijk! Payrolling, Aanneemwerk, Uitzenden Tuinbouw, Horeca, Veeteelt, Bouw, Schoonmaak en meer VZM Uitzendgroep is gevestigd in Franeker, Hertog van Saxenlaan 80

www.vzmuitzendgroep.nl

7 Getalenteerde ‘powervrouwen’ Marieke Swart en Jantien Hoekstra klaar voor BAUCK!

‘Fryslân sit yn har hert, Bauck hat diedkracht’ Het is heel bijzonder dat het stuk opgevoerd wordt op de plek ‘dêr’t se echt rûn hat’. Voor Jantien heeft het Hemmema-park door BAUCK! een andere lading gekregen. Voorheen liep ze hier trainingsrondjes, nu speelt ze er BAUCK!. Iemand in het dorp vond dat Jantien geknipt voor de rol was. Ze deed auditie en kreeg de rol. En deinsde er niet voor terug.

Tekst: Hein Jaap Hilarides - Foto’s: Team Horsthuis

Voor Marieke verliep de weg naar (de jonge) Bauck heel anders. Als kind speelde zij Annie in de gelijknamige musical van Albert Verlinde. Ze reisde tussen haar tiende en twaalfde door het hele noorden van het land. Later deed ze vele voorstellingen in het Efteling-theater. Het was voor haar een unieke ervaring. Vervolgens deed ze vele rollen in musicals en televisieprogramma’s van Omrop Fryslân.

Powervrouw De regisseuse zag in Jantien Hoekstra een powervrouw. Volgens Jantien is dat een daadkrachtige vrouw met overwicht, een pittige tante. Ze is zowel fysiek als mentaal sterk. Jantien herkent zich hier wel in. ‘Al kin der oan it mentale stik noch wol wat skaafd wurde.’

Ze hoopt van Bauck te leren. Er zijn eigenschappen in het karakter van het personage die Jantien heeft. Maar er zijn ook dingen waar ze van zegt: ‘Sa soe ik wol wêze wolle.’ Wie is Bauck dan precies? Jantien: ‘Bauck stiet mei beide fuotten op ’e grûn, hat in pittich karakter en wit wat se wol. Boppedat hat se in dúdlike miening en stiet se foar har folk en de minsken om har hinne. Se is sosjaal. Se set har net foar 100 prosint mar foar 200 prosint yn. En foaral foar Fryslân. Fryslân sit yn har hert. Se fjochtet foar de frijheid fan Fryslân.’ Bauck staat voor moeilijke innerlijke conflicten. Ze wordt uitgehuwelijkt aan Doecke van Hemmema. Haar echte gevoelens liggen bij haar jeugdliefde Silk van Terschelling.

Jantien Hoekstra is leerkracht in het basisonderwijs. Ze speelde in de iepenloftspullen Hair en Amadeus van Dronryp en was vijf jaar regisseuse van jongereintoaniel in Beltsum. Verder loopt ze marathons en deed ze met team Fryslân de Roparun 2017 van Parijs naar Rotterdam.

Marieke zegt over de jonge Bauck: ‘Se is wat in ‘spring in ’t veld’ Se is noch ympulsyf. Mar se hâldt alles yn ’e gaten; lykas de slûchslimme plannen fan de adel. Se hâldt net fan ûnrjocht. Se stiet foar har saak. It striden foar de saak is hast belangriker as de leafde foar Silk. Se is jong, har gefoelens foar Silk ferrifelje har. Dy binne nij. En se tinkt net folle nei by wat se seit en wat se docht.’ Jantien vult aan. ‘Dy ympulsiviteit hat se foaral as se noch hiel jong is. As it echt driget, yn it twadde diel, dan komt de diedkracht.’ ‘Se wurdt goed oanpakt op wat se dien hat,’ zegt Marieke. ‘Se wurdt brânmerkt en ferbannen fan Skylge. Dat tekent har.’ Het type vrouw dat Jantien en Marieke spelen is er nog steeds. Daarover zijn de beide hoofdrolspeelsters het roerend eens. Maar voor die tijd was zij een uitzonderlijke vrouw. Nu zie je overal op de wereld vrouwen die opstaan in de maatschappij en vechten voor een zaak. De rol vergt van Marieke wel enige aanpassing. Zij is zelf een ander type dan Bauck. Aan de andere kant staat zij ook voor een

zaak. Ze gaat met andere mensen bijvoorbeeld graag in discussie over het vluchtelingenbeleid. Het andere deel van Baucks karakter moet ze meer moeite voor doen. ‘Ik moat gau ris it swurd fan ien ôfpakke. Dat sil ik sels net dwaan as ien driigjend op my ôf komt. Mar Bauck set just in stap nei foaren en pakt it swurd ôf.’ Jantien gaat in het echte leven de confrontatie juist wel aan. Zij doet een stap naar voren in zo’n situatie. Zowel Jantien als Marieke roeren zich als ze het ergens niet mee eens zijn. Die eigenschap van Bauck past hen allebei als een handschoen. Daarnaast hebben ze allebei een specifieke eigenschap van Bauck. Zo zingt Marieke een prachtig stuk in de rol van Bauck. ‘De minsken moatte allegear komme,’ zegt Jantien, ‘allinne al om te hearren hoe’t Marieke sjongt.’ Jantien verzorgt het fysieke element van Bauck in de voorstelling. Ze loopt in het dagelijks leven soms marathons en blijkt zeer handig te zijn met het zwaard. Die sportiviteit komt zeer goed van pas. ‘Sy is echt hiel handich mei it swurd,’ lacht Marieke. Het is duidelijk, deze getalenteerde powervrouwen staan allebei hun mannetje.

Marieke Swart deed de Song & Dance Academy in Zwolle en studeert nu docent Theater in Leeuwarden. Als kind speelde ze al in Nylsk fan Hermana, eveneens een stuk van Sybe Joostema, en daarna de hoofdrol in de (landelijke) musicals Annie en Pinokkio. Ze zat in programma’s voor Omrop Fryslân o.a. Wit Wat en vertolkte recent een rol de Sound of Music.

Tribunes, podiums, tenten en meer... ; “Kolkman goed!” e j t i z n Da

K o l k m a n Tr i b u n e v e r h u u r B V Sybren van Tuinen registermakelaar - taxateur

Postbus 94 | 8400 AB GORREDIJK Tel.: 0516 - 42 35 57 | E-mail: info@ghvh.nl

www.ghvh.nl

* taxaties (o.a.-gevalideerd NHG) * aan- en verkoop onroerend goed * lid VBO-Taxateurs Unie-SCVM-NRVT Neem vrijblijvend contact op via tel. 0629.07.03.03

Oosterhof Holman bouwt decor BAUCK! in water en zand Hemmemapark

De klik tussen vormgever en bouwer In het Hemmemapark in het Friese Berlikum gaat in juni 2017 het theaterspektakel BAUCK! in première, een heroïsch verhaal over Bauck van Popma (Hemmema), ook wel de ‘Friese Jeanne d’Arc’ genoemd. Met een decor op een lastige plek, namelijk in een meer. Tekst en foto: Agnes Visser-Joostema Oosterhof Holman Beton- en waterbouw bouwde hiervoor het bijzondere decor. Uitvoerder Wouter de Groot: ,,Het komt erop neer dat we een kasteel op het water hebben gebouwd, inclusief een toren van 6 meter hoog en een ophaalbrug. Belangrijk hierbij is dat de constructie technisch goed in elkaar zit; het moet goed bestand zijn tegen het theatergeweld en praktisch bruikbaar zijn.”

goede match.” Uiteindelijk resulteerde dit in een veilig en solide bouwwerk op het water, dat tegelijkertijd tot de verbeelding spreekt. Dat is ook nodig in verband met een goede verzekering. In het eerste deel doet het decor dienst als scheepswerf met een echte vuurtoren, in het tweede deel wordt het omgetoverd tot een kasteel met wapperende vlaggen.

Simpelweg door de zoekterm ‘bouwen op water’ te Googlen, kwam vormgever Sybe Joostema, die het theaterstuk schreef, bij Oosterhof Holman terecht. ,,Ik kwam foto’s tegen van de wadpost die het bedrijf realiseerde op de Engelsmanplaat, een vogelwachtershut op palen tussen Ameland en Schiermonnikoog. Ik dacht: een dergelijke constructie werkt vast ook goed voor het decor van BAUCK!”

Over BAUCK!

Na een kort telefoontje kwam hij al snel in contact met Wouter de Groot, destijds uitvoerder bij het realiseren van de wadpost. ,,Hij was meteen enthousiast en vroeg of hij direct langs kon komen”, zegt Joostema. Zo gezegd zo gedaan. De mannen hadden direct een klik en binnen een half uur stond de eerste schets op papier. ,,Daarna heeft Wouter de ideeën uitgewerkt naar een praktisch toepasbaar plan”, vertelt Joostema. ,,Het was meteen een

BAUCK! is een coproductie van Sybe Joostema en Durk Dijkstra en speelt zich af in de laatMiddeleeuwen. Terwijl Friesland gebukt ging onder onderlinge twisten en verdeeldheid, stond de moedige jonge vrouw Bauck van Popma (Hemmema) op. Eerst als jonge vrouw op het toen nog steeds zelfstandige Terschelling, later tijdens de verdediging van het slot

Hemmema in Berlikum, bij afwezigheid van haar man Doecke van Hemmema. Koelbloedig en met passie nam ze het voortouw, wat op zijn zachtst gezegd ongebruikelijk was voor de laat-Middeleeuwen in de eeuw van Jeanne d’Arc. En zo ontstond de heldin van Berlikum. BAUCK! staat bovendien voor de strijd om zelfstandigheid en eenheid van Fryslân. Het is het derde grote theaterproject van de Stichting Grut Hermana, die eerder de locatietheaterstukken Nylsk (een compleet met kuubkisten nagebouwd kasteel in Minnertsga) en de Muze (in busremise op Moaie Peal) tot uitvoering brachten.

Bijzondere locatie De locatie van het theaterstuk is bijzonder: het is de plek waar een groot deel van de geschiedenis zich heeft afgespeeld. Vlakbij het gebouwde decor stond vroeger ook kasteel Hemmema in de Middelsee. De plek, ten noorden van Berlikum, doet sinds 2004 dienst als recreatief Hemmemapark en wordt geheel onderhouden door de dorpsgemeenschap via de stichting Hemmemapark. Ook Omrop Fryslân besteedde aandacht aan deze plek en aan BAUCK!

Bouwen op water en zand Vormgeving was een lastig onderdeel en tegelijkertijd een prachtige uitdaging. Er waren praktische onmogelijkheden. Sybe Joostema zocht op advies theaterregisseur Jos Thie contact met Jelle Snijder. Alle mogelijkheden werden onder de loep gelegd. Een totaal kasteel in te laten drijven, wat de voorkeur had, bleek onmogelijk. Steigerbouw binnen een half uur evenzeer. Een grote PAX-kraan over het opzetten van Zeecontainers evenmin. In de beperking toont zich de meester en gezamenlijk rijst eerst een haventje met vuurtoren en in het tweede deel kasteel Hemmema op uit het water. Geborgd door palen die meters de grond in moesten om het podium stevigheid te geven. Met dank aan Oosterhof Holman.

10 Andringastate afscheidscentrum

Ik wens Bauck! veel succes met haar uitvoeringen

crematorium

11 Schrijver Sybe Joostema gefascineerd door BAUCK!

Nieuwe Friese heldin ‘geboren’ In 2010 werd Sybe Joostema door Durk Dijkstra gevraagd om een stuk te schrijven over BAUCK van Hemmema. Door tragische gebeurtenissen in de familie lag het werk stil. Totdat Sybe Joostema in 2014 de draad weer voortvarend oppakte. De karaktervrouw BAUCK, de nieuwe Friese heldin kreeg gestalte. Hij schreef er een heldhaftig theaterspektakel over. Tekst: Hein Jaap Hilarides In Berltsum leefde deze legendarische maar vergeten Friese strijdster BAUCK van Hemmema op de achtergrond. Joostema ontdekte dat de heldenstatus die zij verdient nog nergens prominent in de geschiedenisboeken terug te vinden is. Drie, vier eeuwen werd zij letterlijk doodgezwegen, vertelden ook de onderzoekers. Een perfect uitgangspunt voor een stuk. Het papier van haar verleden was leeg, maar toen Sybe Joostema en Durk Dijkstra dieper in haar geschiedenis doken, werd het raadsel langzaam maar zeker ontwaart en de historische contouren des te duidelijker. Bauck van Hemmema behoort tot de reeks moedige vrouwen van de vijftiende eeuw, onder wie Jeanne d’ Arc. Hoe kon een vrouw in die tijd dergelijke moedige en gevaarlijke beslissingen nemen? Wat waren haar motieven om te doen wat ze deed? Aan de hand van jarenlang onderzoek raakte Joostema meer en meer door haar gefascineerd. De eerste ‘Fryske frijheidsstriidster’ in

Sybe Joostema folge û.o. de opliedingen sjoernalistyk, Academie Minerva en Frysk. Hy wurke by it Friesch Dagblad en hat in eigen parseburo Mediastate. Hy makke earder it teaterspektakel Nylsk fan Hermana (2000) en De Muze (2006) en hat no BAUCK! skreaun, dêr’t er sân jier lyn mei begûn.

de eeuw van Jeanne d’Arc. Een heldinnenstatus, die ook bij Bauck bleek te passen. De fascinatie voor haar karakter en vasthoudendheid heeft hij in het verhaal gelegd. Bauck is een sterke vrouw, die voor zichzelf opkomt, dwars tegen alles in: haar echtgenoot, haar status als vrouw van adel, en haar vrouw-zijn. Het conflict in het enerverende verhaal is dat tussen Bauck en haar man Doecke van Hemmema. Echtgenoot Van Hemmema verraadt haar én de Friese zaak, althans zo ziet Bauck zijn handelen. Daarop neemt ze het recht in eigen hand. Dat is zeer bijzonder, want wij mogen aannemen dat een vrouw toentertijd niet veel te vertellen had. Haar besluit is ook opmerkelijk, omdat zij bescherming had kunnen zoeken in een klooster in Berlikum. Eerst was er het gedicht van Shakespearevertaler Rinse Posthumus. Veel meer was er in eerste instantie over Bauck niet bekend. Met het wrede gedicht kwam Joostema niet veel verder. Wie verdedigt er een kasteel met een groepje Beltsumers, die niet eens ridders zijn, en een paar huurridders? Haar zoon was al ondergebracht in het klooster. Ze was woest op haar man Doecke. Dat moet volgens Joostema één motief zijn geweest om te komen tot haar daad. Maar haar karakter speelde daarbij ook een rol. En hoe zet je deze grote emoties om in dialogen. En hoe geef je dat vorm op de plek waar de historie zich in werkelijkheid heeft afgespeeld? Via andere projecten zoals ABE!, Kening Lear en ook (in adviesvorm) Nylsk van Hermana was Sybe Joostema in contact gekomen met regisseur Jos Thie. De bekende

oudregisseur van Tryater was onder de indruk van de dramatiek van het verhaal en gaf adviezen op het gebied van de dramaturgie. Samen bekeken ze ook de setting. De locatie van het buitendijkse kasteel is uniek. Een onvermijdelijk element was daarom ook het kasteel. Het moest er komen. Het eerste deel speelt zich af op Terschelling, het eiland waar Bauck werd geboren als een Van Popma. De haven en de vuurtoren veranderen in deel twee in kasteel Hemmema, waar Bauck tot haar heroïsche daden kwam. Een changement was onvermijdelijk. De locatie is geweldig, vindt Joostema. Het heeft een ruigheid wanneer het waait, maar het is bladstil bij mooi zonnig weer. Uitersten in gevoel. Nergens is bebouwing te bekennen als je midden in het park staat. Je kijkt zo het lege hedendaagse ‘buitendijkse’ Bildt op. Alle elementen komen volop tot hun recht. Feitelijk is de situatie nog zoals toen. Dezelfde vogels maken lawaai, het water stroomt over dezelfde klei. Over klei en water gesproken, de palen voor de fundering van het kasteel moesten vier meter de grond in worden geslagen, dwars door een zandlaag heen. De meerwaarde van de locatie is absoluut het historische water op de voormalige Middelsee, waarin het kasteel weer staat. Historisch gezien werd het kasteel ten tijde van BAUCK! ook buitendijks omgeven door wat nog over was van de Middelsee. Grutte Pier was. Het strijdbare bloed van Bauck moet ‘geërfd’ zijn door haar legendarische familielid. (Theoretisch zou Grutte Pier zelfs meegevochten kunnen hebben. Hij was toen zestien jaar.) Als iedereen zei: ‘It kin net,’ dan zei Bauck toch: ‘It kin wol.’

12 Van zorgeloze eilander tot heldin in kasteel Hemmema in Berltsum

Oer-muoike BAUCK van Hemmema Kasteelvrouw Bauck van Hemmema baarde in 1496 opzien met haar moedige optreden bij de verdediging van het familiekasteel in Berltsum (Berlikum). Tot driemaal toe pareerde zij een slinkse aanval van Groninger Friezen en Duitse huurlingen. Haar man Doecke op diplomatieke reis naar Medemblik was op een moment dat een aanval vanuit Groningen dreigde, nam Bauck het voortouw. Broer Alef werd weggestuurd om Doecke te halen. Doecke van Hemmema raakte steeds meer overtuigd van het belang van de komst van Albrecht van Saksen om orde op zaken te stellen in een hopeloos verdeeld Fryslân. Maar met enkele misstappen op zijn naam, kon een represaillemaatregel vanuit Oostergo niet uitblijven. Waarom verliet Doecke kasteel en haard om naar Medemblik door te reizen op audiëntie bij Albrecht van Saksen? Van Saksen was overigens toch al op ramkoers. Hij had keizer Maximiliaan als een soort veldmaarschalk bijgestaan door de Belgische opstand in Brugge in 1492 neer te slaan met 4000 ridders. Maximiliaan gunde hem Fryslân, maar voordat Van Saksen zich daaraan ook maar durfde te wagen, zocht hij medestanders bij beide kanten, zowel de schieringers als de vetkopers. Daar was hij listig genoeg voor. En daarmee werd een plan opgetuigd, waarin Bauck als heldin tegen wil en dank klem kwam te zitten. Uiteindelijk moest Bauck zwichten en werd zij als een krijgsge-

vangene weggevoerd. Een jaar later in 1497 kwam ze vrij. Weer een jaar later, in 1498, wist Van Saksen de genadeklap uit te delen en de Friezen definitief tegen het canvas te slaan. De heldendaden van Bauck bleven eeuwen onvermeld. Haar toekomstige rol van rechtvaardige strijdster werd al gevoed op het eiland Terschelling (Skylge). ‘Hja stoe, lykas in rots yn ‘e see’, schreef Shakespearevertaler Rinse Posthumus in de negentiende eeuw al over haar. Hoe Shakespeareaans wil je het hebben? En het blijkt in de genen te zitten. Bauck is de ‘oermuoike’ van Grutte Pier. Eerst raakte ze betrokken bij de teloorgang van de status van haar familie op het eiland, later bij die van Fryslân, waar onderlinge twisten van schieringers en vetkopers als verschillende landsdelen schreeuwden om eenheid. Bauck van Hemmema is dus een heldin avant la lettre en doet denken aan Jeanne d ‘Arc amper twintig jaar voor haar geboorte in Frankrijk. Jeanne zet de wankele Franse kroonprins Karel VII (1403-1461) weer steviger in het zadel in de strijd tegen de Engelsen. Terwijl hij tot koning wordt gekroond, wacht Jeanne de brandstapel. Pas in 1920 wordt zij heilig verklaard. Het kan soms even duren voordat een belangrijk feit als deze heldenrol van Bauck van Hemmema enige status krijgt. In de 19e eeuw zien historici in dat ze te maken hebben met een doortastende moedige vrijheidsstrijdster uit de laat vijftiende eeuw. Ze zien ook verbanden, het hing immers in het universum, iets als een tijdsgeest. Ongeveer twintig jaar na Bauck staat nog een jonge vrouw op, ditmaal in Ost-Friesland, Tjede Peckes is haar naam. De moedige vaandeldraagster in

een vergelijkbare strijd om recht en rechtvaardigheid. Bauck is eeuwenlang weggemoffeld met passages als, wel moedig maar: ‘daar hebben we het nu niet over’, zoals bijvoorbeeld in het historisch boek over Het heerlijk Leen Nije Fenne’. Niet deze vrouw, maar haar man en overige mannelijke tijdsgenoten worden daarin belicht door H. Sannes. Een korte reconstructie, van iets dat stukje bij beetje uitgroeide tot een heldinverhaal met een onverwachte wending. Alsof je stukje bij beetje met een penseel het stof van het schilderij van die tijd en die plek afveegt. Het doel wat mij voor ogen stond toen ik met Durk Dijkstra uit het dorp van de Hemmema’s vanaf 2010 de weg zocht naar een stuk verborgen verleden. Alsof ik bezig was met de reconstructie van een soort meisje van Nulde, alleen nu ging het om Bauck van Popma, een moedig meisje van vlees en bloed van Terschelling.

handen aftrekt van het eiland. Edward verkoopt het eiland door aan Holland, hij kan het geld goed gebruiken, maar stelt als voorwaarde aan Holland dat een deel van de inkomsten nog in de beurs van Van Popma vloeien voor vis, brood en onderdak. The War of the Roses, de honderdjarige koningsstrijd tussen de Lancaster-iconen en York-vertegenwoordigers is weer losgebarsten. Henry VI keert als Lancaster-telg weer terug op de troon. Edward IV moet als de wiederweerga orde op zaken stellen en mobiliseert zijn legers en slaat als eerste York-koning met hulp van zijn zwager Karel de Stoute keihard terug. Laatstgenoemde heeft dat leger, een vloot en grondtroepen, al gemobiliseerd om Fryslân een lesje te leren, nadat Fryslân het verpofte om een potentaat aan te stellen uit de stal van Karel de Stoute. Fryslân ontkwam aan een oorlog.

1460. Terschelling staat in de jaren ’60 van de vijftiende eeuw onder de hoede van Foppe Riencks van Popma, de vader van Bauck. Hij woont met echtgenote Wilsck en zijn grote gezin op een kasteelachtige stins in Oosterend. Op het eiland is de familie Popma al eeuwen een familie met aanzien en daarom vertegenwoordigd in leidinggevende functies. Foppe had lef voor twee en sloot onder meer een internationaal verdrag met koning Edward IV van Engeland. Die erkent hem als onafhankelijk heer van ‘Skylinghe ende Gryndt’ (Terschelling) mits hij de belastingen voor hem int en ervoor zorgt dat de schippers de schepen van de Engelse koning op zee met rust laten. Die drang om het eiland te ontvluchten ontstaat als Foppe Riencks zijn status van heer van Skylge kwijtraakt als de Engelse koning Edward IV in 1470 zijn

Verloren statussen hakken er in de middeleeuwen nogal in, zo blijkt bij de familie Van Popma.

Maria

a, eerste Friese vrijheidsstrijdster De familie Van Zevenbergen neemt namens Holland ondertussen de rol van heer van Terschelling over en houdt zich aan het nieuwe contract. Bauck, en ook Jarich haar broer, heeft het er moeilijk mee. Het wordt als een stukje onrecht ervaren. Dat gaat in de overtreffende trap als Cornelis van Bergen op het toneel verschijnt. Na de dood van haar moeder en haar broer Joost, krijgt Maria van Zevenbergen, de oudste dochter van heer Arend, uiteindelijk Terschelling beleend. Bij overlijden van haar vader zijn de bezittingen én het eiland van haar, ook al geeft Arend in zijn testament de voorkeur aan haar zusje Gijsberta. Maria krijgt het recht op de eilandbelastingen. Zij is niet van onbesproken gedrag en net uitgeweken naar het verre noorden vanwege een schandaal. Althans daar gaat een afschuwelijke roddel over. Een affaire met de priester Roger Le Flor zit haar familie dwars. Op 14-jarige leeftijd baart zij een jongetje van hem dat eerst als Geert Geerts door

het leven gaat. Later verandert die naam in Desiderius Erasmus, de wereldvermaarde geleerde. Al wordt dit verhaal door sommige enorm betwist. Cornelis van Bergen laat er geen gras over groeien. Het komt tot een ontvoering, een schaking en een huwelijk met Maria in 1481. Van de Van Popma’s wil hij niet zoveel meer weten. Bauck en Jarich hebben lang geprotesteerd en overige familieleden zien de bui ook al hangen. Voor het innen van de belastingen op Terschelling wordt ook nog eens een Hollandse rentmeester aangesteld, tot woede van Jarich. Het komt tot een arbitragezaak, die hij verliest. Hij raakt aan lagerwal en komt berooid en voor zijn gevoel bestolen op het Friese land terecht. Het gevoel dat geen grip op dit machtsspel te hebben, stoot Bauck tegen de borst. Ze is strijdvaardig en vechtlustig, maar geen Terschellinger handelaar, visser of eilandboer schaart zich achter haar. Ze móet uiteindelijk wel vertrekken. Veel meisjes uit het gezin, kiezen later hun heil in Fryslân. Drie zusjes Ebel, Jel en Jezel gaan het klooster in.

Grutte Pier Haar veel oudere zus Gaets verdwijnt als eerste naar Fryslân. Zij bouwt een bestaan op in Kimswerd. Bauck komt er dikwijls en ziet dat de familie zich snel uitbreidt. Gaets’ dochter Wilsck, krijgt op zeer jonge leeftijd dochtertje Fookel, later de ‘mem’ van Pier Gerlofs Donia. Later wordt Pier Gerlofs bekend onder de geuzennaam Grutte Pier. De geschiedschrijving reageert in het verleden kennelijk ongemakkelijk op vrouwen van statuur, zo ook bij Bauck. Dat merkt onderzoekster Martha Kist van Tresoar ook op in een gesprek met mij. Zij onderzocht en belichtte voor

zover dat kon, het leven van Bauck voor het ‘Lexicon 1001 vrouwen’ en stelt dat het heroïsche verhaal van Bauck van Hemmema lang en bewust genegeerd is. De link met Grutte Pier was nieuw voor haar en wordt aan de historie toegevoegd. Rinse Posthumus schreef in oudFries: ‘Hja stoe lykas in rots yn ‘e see’

En als zij uiteindelijk moet zwichten: ‘Byn, triuw my yn in tsjuster hoal Myn sin kinn’ jo net twinge ‘k Bliuw Frysk en frij yn boei en bân. Fragmint ‘Bauck Hemmema’

(1824)

Van Saksen Doecke gokt fout met Van Saksen. Hij is veldmaarschalk en staatsleider, die van keizer Maximiliaan Fryslân in de schoot krijgt geworpen. Albrecht van Saksen heeft namelijk met 4000 ridders Maximiliaan de helpende hand toegestoken bij de Belgische opstand in 1492. Doecke van Hemmema vereert Van Saksen. Hij is in zijn ogen ervaringsdeskundige om de rust in een land terug te doen keren. Hij weet donders goed dat hij met vuur speelt als hij bondgenoot Bocke Harinxma laat zitten en een andere bondgenoten kiest, omdat ze geld en land opbrengen. De spanningen nemen toe, hij snelt naar Van Saksen. En dan is er nog het grote conflict met echtgenote Bauck. Haar vastberadenheid om vast te klampen aan de vrijheid van Fryslân op een sterke burcht komt vanuit een diepgeworteld gevoel dat ze ontwikkelde op Skylge. Dat gevoel alles weer kwijt te kunnen raken, maakt onvoorziene krachten in haar los. Ze zal Doecke gesmeekt hebben om op het kasteel te blijven, maar eenmaal alleen neemt ze het voortouw, met een twintigtal Berltsumers en ridders, mogelijk

ook van Skylge. Zij blijkt meteen argwanend bij elke vorm van machtsspel en doorziet de lepe actie van Albrecht van Saksen. Het blijkt later dat zij het bij het rechte eind heeft.

Groninger Gevang Op het moment dat Doecke van Hemmema onderweg is, blijkt Van Saksen Duitse huurlingen en Groninger Friezen de opdracht te hebben gegeven om toe te slaan. Na drie heldhaftige overwinningen, moet Bauck toch buigen en wordt gevangen genomen. Zij belandt geketend in de Groninger gevangenis én, zo blijkt, in verwachting van een tweeling. Eén ervan overleeft. De overlevering wil dat zij tijdens de bevalling geketend bleef. Ze keert berooid en ziek met haar kind terug op het Hemmama-kasteel dat kort in handen was van de Groninger Friezen, kort voordat Van Saksen heel Friesland annexeert. Bauck wordt ingeruild voor vetkoper Tjalling Lieuwes. Van Saksen herhaalt in 1498 nogmaals deze slinkse methode en strategie. Liefst 1500 Duitse lansknechten gaan vanuit Harderwijk naar Westergo. Onderweg worden kastelen leeggeplunderd. Het zijn rovers van het ergste soort. Het blijkt echter een hoge vorm van strategisch inzicht van Van Saksen. Hij stuurt namelijk daarna zijn riddermacht uit Holland onder leiding van Neithard Fox naar Friesland om deze rovers uit te schakelen. Fryslân gaat echter ook tegen het canvas. Van Saksen alle Friese munten omsmelten tot Hollandse. Bauck heeft na deze traumatische ervaringen nog kort geleefd en overleed in 1501. Haar man Doecke, door Van Saksen beloond (!) met het land Nije Fenne en de titel grietman, sterft twee jaar later.

14 Regisseuse Grytha Visser geniet van buitenlocatie

‘Op zoek naar de bronnen van BAUCK!’ Regisseuse Grytha Visser is zeer enthousiast over BAUCK! en de locatie van de voorstelling. Het Hemmemapark is een prachtige plek. Ze vindt het heerlijk om locatietheater te doen. Haar hart gaat altijd sneller kloppen bij buitenlocaties. Tekst: Hein Jaap Hilarides - Foto: Jan Bensliman Regisseur Grytha Visser in gesprek met Omrop Fryslân-interviewer Albert Jensma

Onmiddellijk roept zo’n plek allerlei associaties bij haar op. Haar creatieve brein gaat aan de slag met wat ze daar allemaal zou kunnen maken. Vooral water heeft ze wat mee. Buiten spelen is heerlijk. Daar wordt ze gelukkig van. ‘Ik word er blij van dat ik de vogels hoor. Dat het natuurlijk licht zijn werk doet. Ik vind het mooi dat je de locatie gebruikt in en voor het spel.’ Maar dat de mienskip fan Berltsum en verre omstreken zich zo betrokken voelt, en met elkaar de schouders onder dit gebeuren zet, vindt Grytha ook geweldig. ‘Waar een kleine gemeenschap groot in kan zijn!’ Het stuk gaat over een heldhaftige vrijheidsstrijdster. Dat Bauck een ‘stoer wijf’ is, spreekt haar zeer aan. Vanuit haar vrouw-zijn vindt Grytha dat een interessant gegeven. Bauck bestaat uit een jongere en een wat oudere versie van zichzelf. De kern van Bauck is dat ze dwars door alles heen gaat, dat ze goudeerlijk is, dat ze eerder wat gezegd heeft dan overdacht.

Maar de regisseuse is veel voorzichtiger en minder direct dan Bauck. Ze zoekt naar de eigenschappen die kenmerkend voor de heldin zijn. Dat karakter probeert ze naar voren te halen. De regisseuse zoekt in de hoofdrolspeelsters naar de bronnen van Bauck. De grootste uitdaging van de voorstelling waren de zwaardscenes. Die moesten namelijk groot en massaal worden opgezet. Met tientallen figuranten. De grote vraag was: hoe geef je een strijd vorm? Grytha stileerde een aantal zaken. Zo wilde ze de vechtscenes niet slechts zo realistisch mogelijk spelen, zoals je in een film zou doen. Ze goot de scenes in de gewenste vorm. Ook de muziek speelt een rol bij de vechtscenes. Ze is erg blij met de stukken die Clara Rullmann en Peter van der Zwaag hebben gearrangeerd. Ze versterken zowel de sfeer als het ritme van de voorstelling. De breed opgezette orkestrale muziek en de soundscapes ondersteunen en vergroten de spanning van het toneelspel enorm. ‘Een mooi aspect van het spelen met ‘twee

Ze heeft het hart op de tong. Er zit veel vuur en passie in deze Friese vrijheidsstrijdster. Ze kan niet tegen onrecht. En ze is vooral heel direct. Ze is niet bang om het zwaard te trekken of de waarheid te zeggen. Als vrouw herkent Grytha wel dingen in de hoofdrolspeelster, de energie en de passie.

Bauck’en’ is dat je de ontwikkeling van haar karakter mooi kunt volgen. De jonge Bauck is nog heel onbezonnen, terwijl de oudere Bauck al de nodige klappen van het leven heeft gehad. Ze heeft weliswaar nog steeds het hart op de tong, en is nog recht voor de raap, maar ze is iets gematigder dan de jonge Bauck. Wellicht een tikkeltje voorzichtiger, hoewel hetzelfde vuur nog steeds in haar raast.’ Alles wat al in haar zat, resultaat in het feit dat zij later legerleider wordt. Dat ze echt letterlijk het gevecht aan gaat. Waar ze als kind al niet bang voor was, daar stuwt haar karakter haar naar toe. Haar man laat het erbij zitten. Hij speelt dubbelspel. Bauck kan niet tegen oneerlijkheid en ziet zich gedwongen om de leiding te nemen en het zwaard te trekken voor de Friese zaak. Nog nooit vertoond in Fryslân.

Uitzonderlijk personage Vanuit haar personage is haar handelen te verklaren. Maar hoewel ze Jeanne d’Arc als ‘voorbeeld’ had, is Bauck voor haar tijd toch wel een uitzonderlijk personage. Grytha: ‘Kom maar op met die verhalen over vrouwen! Maar laten we beginnen met Bauck…’

Grytha Visser is regisseur, drama-docent en trainingsacteur. Ze regisseert het jeugdtoneel van Diever en heeft een eigen jongerentheatergezelschap Jonge Sla. Daarnaast geeft ze toneelles op het Predinus-gymnasium in Groningen. Ook heeft ze het openluchtspel van Snakkerburen een aantal malen met succes geregisseerd.

15 Muzikaal leider Clara Rullmann en arrangeur Peter van der Zwaag kozen Tsjaikovsky

Muziek BAUCK! eigentijds in sfeer middeleeuwen Clara Rullmann heeft de muzikale leiding en maakte de koorarrangementen, Peter van der Zwaag bedacht de orkestarrangementen en soundscapes voor BAUCK!. Belangrijk voor hen was de sfeer van het stuk. Clara Rullmann vond dat het stuk zich goed leende voor muziek van Tsjaikovsky. Tekst: Hein Jaap Hilarides De melodieën van de Russische componist werden soms eigentijdser of juist meer naar de middeleeuwse sfeer toegetrokken, de tijd waarin het stuk speelt. ‘Syn muzyk stiet boppe de wet,’ zegt Clara Rullmann over die aanpassing. ‘Se binne sa goed, watst der ek mei dochst, de meldijen bliuwe rjocht oerein.’ Zijn werk bleek perfect voor de strijd-scènes. Ook op luit werken zijn composities heel goed. Alsof je in een middeleeuws kasteel staat, merkt Peter op. Het eveneens werken met orkestbanden werkt goed in het Hemmemapark. Verder wordt er live gezongen door het koor en solozangers. Voor deze optie is uit praktische overwegingen gekozen, bovendien is de muziek ‘ondersteunend’. Het gaat, naast muzikale effecten, om zes stukken. De dames van percussiegroep Femmes Vattaal maken ook deel uit van de muzikale livebezetting. Zij strijden zij aan zij met Bauck en versterken met dit theatrale effect het vrouwelijke element van het verhaal. De werkvorm van het componeer/arrangeerechtpaar Van der Zwaag-Rullmann was als volgt: Clara maakte de koorarrangementen en vervolgens ging Peter daarmee aan de slag. Hij had een paar vaste elementen zoals toonsoort en tempo. Van der Zwaag en Rullmann wonen sinds een paar jaar op de Oudebildtdijk. Vanuit de achterkamer hebben ze een prachtig uitzicht over het Bildtse landschap met in de verte de Nieuwebildtdijk. Tijdens de arran-

geerfase van Peter zat Clara in het buitenland. ‘Wat ik oars noait doch, die ik no al,’ zegt Peter. ‘Ik iisbearde wat troch de keamer. Ik wie mei in stadich stik oan ’e gong. En ynienen tocht ik, ferhip, it moat in bolero ritme wêze.’ Dat boleroritme heeft dus rechtstreeks te maken met het feit dat Peter de ruimte had om ongezien rondjes te lopen. De bolero vormt de rode draad in de muziek van Bauck. Het ritmische motief komt steeds terug. Qua klankbeeld is Peter van der Zwaag uitgegaan van slagwerk en fluiten. Die waren er in de tijd van Bauck ook. Verder maakt hij gebruik van een luit en een hoorn. Maar ook zijn er moderne instrumenten zoals een scheurende elektrische gitaar aan toegevoegd. Aan de hand van de sferen in het stuk, zoals de strijd of liefde, bepaalde Clara het tempo en de sfeer van de muziek. Zij bedacht de koorarrangementen waar Durk Dijkstra vervolgens de teksten op maakte met Sybe

Joostema. Rullmann zong die teksten zelf op de orkestbanden in, zodat de koorleden hun partijen konden oefenen. Daarna nam Van der Zwaag de partijen van het koor thuis op. Hiermee was de orkestband klaar. Het koor zingt dus tijdens de voorstelling hun eigen partijen mee. Zo wordt een geweldige brede sound gecreëerd. Zonder de orkestband zou deze filmmuziekachtige sfeer live nooit op te roepen zijn. Een voorbeeld van de ‘relationele’ samenwerking tussen Peter en Clara is een lied waarbij de spelers visnetten inhalen. Clara vroeg Peter om daar muziek bij te schrijven. ‘Ik sei tsjin Peter: ‘It liet jout arbeidsvitaminen. De fiskers binne tagelyk mei de netten dwaande.’ Peter: ‘Ik frege Clara: “Mar hoe klinkt dat dan? Mei hokker ynstrúmint ferklankst it lûd fan oan netten skuorre?’ Dit werd opgelost door het geluid te spelen op castagnetten. En zo zit het stuk vol met verrassende geluidseffecten en duizelingwekkende koor- en orkestarrangementen.

Peter van der Zwaag en Clara Rullmann studeerden allebei aan de MPA (Muziek Pedagogische Academie) in Leeuwarden. In hun lange carrière speelden en spelen zij o.a. met Robert Long, Rients Gratama en Willeke Alberti. Van der Zwaag begeleidt daarnaast ook Jenny Arean en Rullmann is de vaste begeleider van Gerrit Breteler.

WORD NET ZO FIT ALS ONZE

VRIJHEIDSSTRIJDSTER

BAUCK “We beha ndelen geen klach ten, maar men sen met klachte n.”

U KUNT BIJ ONS TERECHT VOOR: - Manuele therapie - Kinderfysiotherapie - Bekkenfysiotherapie

Voor al uw tuinwerk gaat de deur altijd open

- Revalidatie fysiotherapie - Algemene fysiotherapie

Hemmemawei 2, 9041 CD Berlikum 0518 462 667

FysioStiens 058 257 52 50

• •

Truerderdyk 9 info@fysiostiens.nl

•

www.vantuinen.nl

9051 JB Stiens •

www.fysiostiens.nl

tekstwerk

n gen Harlingen eek & Sneek

van noord

www.tekstwerkvannoord.nl Omdat geen mens gelijk is, verzekeren wij op maat

www.koepeltheater.nl

Breedpad 21

T (0513) 61 44 44

8442 AA Heerenveen

F (0513) 62 37 42

Postbus 116

E info@kuiperverzekeringen.nl

8440 AC Heerenveen

I www.kuiperverzekeringen.nl

Femmes Vattaal verbeelden in BAUCK! strijd, tristesse en trots Leeuwarden – Femmes Vattaal gaat met slagwerk de strijd aan in de voorstelling BAUCK! over de sterke vrouw Bauck fan Hemmema. De ritmische en fonetische drumbegeleiding op vaten, strijddrums en ook afscheidsdrums wordt gedaan door Femmes Vattaal. Tekst en foto: Sybe Joostema

Femmes Vattaal is bijna toe aan een prachtig jubileum. Volgend jaar bestaat de damesdrumgroep 25 jaar. Achttien jaar van die periode was Hilde Nijland er lid van. Zij legt uit dat er in die jaren werkelijk alles op cultuurgebied voorbij is gekomen. Oerol-optredens, optredens met diverse groepen waaronder De Kast, sportgala’s, openings tv-optredens en verder alles wat baat had bij ritme.,,Soms dichtbij huis, soms reden we naar Verweggistan’’, vertelt Hilde. Voor BAUCK! staan Hilde, Ingrid Kuipers, Mirjam Tjeerdsma, Gerlandt Heeg, Mariske Duursma, Kathelijn Smits, Anna Stap en Maaike Bekedam in de startblokken. ,,We hebben er erg veel zin in. Dit geeft ons ook

weer een boost. In samenwerking met muzikaal leider Clara Rullmann gaat er wat moois ontstaan.’’ Optredens zijn onvoorspelbaar, het optreden op zich, maar ook de planning ervan. ,,Er is geen peil op te trekken. Soms ben je een aantal keren per week weg, soms is het gewoon veel rustiger.’’ De optredens met groepen als De Kast waren in een bepaalde periode meer regel dan uitzondering. Ook de Friese groep Reboelje klopte aan voor optredens mét de ritmische klanken van Femmes Vattaal. Eigen programma’s waren er ook, kundig in elkaar gezet, met alle denkbare ritmes en sferen. ,,Dat varieerde van stevig en vol

zelfvertrouwen, opzwepende muziek, tot erg klein en vol emotie.’’ Bij het tienjarige bestaan van Femmes Vattaal vroeg de groep alle bekende bands om nu een keer in haar programma te staan. ,,Fantastisch en pittig tegelijkertijd, want het vergt heel wat voorbereiding om er met elke groep een mooi programma van te maken.’’ Femmes Vattaal staat op een kruising en gaat daarbij bedenken wat de gewenste richting van de toekomst is. ,,Soms heb je even een opzwieper nodig, en BAUCK! is voor ons weer een grote uitdaging, waar we energie en inspiratie uit halen.’’

18 DE CAST FAN BAUCK! Auteur, artistyk lieder

SYBE JOOSTEMA

Lieten: DURK DIJKSTRA-SYBE JOOSTEMA Rezjy: GRYTHA VISSER Co-rezjy, spulrezjy FROUKJE VAN HOUTEN Muzikale lieding: CLARA RULLMANN Arranzjeminten: PETER VAN DER ZWAAG Kostúms: NIENKE BOS Foarmjouwing dekor: SYBE JOOSTEMA Foarmjouwing pr: KEES-JAN GLASHOUWER Produksjelieder: AUKE AGE DE JONG Lûd en ljocht REMON VISSER en GV Grime ALI SLOT-OOSTERHOF (Maskerade) ROLLEN YN BAUCK! Jonge Bauck, MARIEKE SWART Folkwoeksen Bauck JANTINE HOEKSTRA Silk REDMER vd MEER Foppe Rienks fan Popma COR VAN DIJK Wilsck PIETSJE WATELER Tade JAN FEENSTRA Edat GERRIE vd GRAAF Arend van Zevenbergen SIJTZE KEEKSTRA Maria van Zevenbergen TJARDA SCHIPHOF Cornelis van Bergen RIENK THOLEN Heraut fan Skylge HIDDE VISSER Fiskersfrou Aafke/kastielhelp Bauck.

PYTRIK DE GROOT Fiskersfrou Gonya. MAAIKE DE HAAS Fiskersfrou Maartsje. LOTTE FABER Fiskersdochter Lob BRECHT KEMPER Fisker Tinus RIENK KOOPMANS Fisker Sikke OANE SMINK Koba SILKE HEINSMA Wite frou op Frysk hynder FILDAU VISSER Swarte frou, magikus MARI SMIDT Hear Doecke fan Hemmema HIDDE VISSER Alef, broer fan Doecke SIJTZE KEEKSTRA Swarte Ridders: ROANHEIN JOOSTEMA, JISSE KEMPER, JONAS ALBADA, JAN-WILLEM HOFSTRA, BODO ACHTERHOF, FRANK LIMBURG, SAAKJE BAKKER, THEODOOR DE BRUIN, ANNE BO JOOSTEMA, MILAN ADRIAANSZ, MARLIJN TERPSTRA, JOUKE FAAS, YMKE KEMPER, GRYTZEN SPIJKSMA, MARIJE PLEKKRINGA, PETER DE JONG, APHRA MINKEMA, SILKE FLETCHER, SILKE HEINSMA, LOTTE FABER, TJARDA SCHIPHOF, MARI SMIDT, FARDAU VISSER De Berltsumers: Lytse Hette, soan fan Bauck SANDER BORN Wyts fan Berltsum SJOUKJE ZIJLSTRA

Wybrand, lânman OANE SWART Klaas fan Berltsum PIET VAN SCHEPEN Mûnts Hette van Hemmema COR VAN DIJK Albrecht van Saksen OANE SWART Kreamheinsters GRIETJE KEIZER TRIENKE SPOELSTRA Doarpsmanlju SYBE JOOSTEMA, OANE SMINK, KLAAS DE VRIES, TSJAMME OVERAL. En figuraasje Doarpsfroulju: PETRA BOOMSMA, AKKE HOOIJENGA, RIET van HOUT, ANNECHIEN JOOSTEMA, BEA ZIJLSTRA, HILDE NIJLAND, GRIETJE KEIZER, TRIENKE SPOELSTRA. En figuraasje Figuraasje: bern: SAKE DE HAAS, TINE WALSWEER en TINEKE OSINGA. Bestuur Stichting Grut Hermana: SIJTZE SIJENS, LEO FABER, HANNEKE WATELER, TINEKE GROENDIJK, RENUKA BROUWER. Inisjatyf: DURK DIJKSTRA & SYBE JOOSTEMA & Stichting Grut Hermana.

19 Redmer van der Meer yn ‘e rol fan Silk, beskermridder, bodyguard Redmer van der Meer spilet de beskermridder fan Bauck, eins de ridder fan de heit fan Bauck, dy’t de macht op Skylge hat. Syn taak is om de famylje Van Popma, en dus ek Bauck, te beskermjen, wylst syn heit in echte fisker is en neat oars wol as him ek de see op krije. Dat is it ûnderlizzende ferhaal. Tekst: Hein Jaap Hilarides - Foto: Team Horsthuis Redmer: ’Ik ha myn kar makke dat ik net de see op wol, want myn broer is op see bleaun. Ik bin in echte ridder dy’t net fan ûnrjocht hâldt en foar oare minsken altiten klear stiet. Yn it twadde diel wurd ik wer oanhelle as ridder yn Berltsum. Hjir bin ik in jier as 40, mar bewiis ik mysels noch folle mear as in hiele sterke ridder.’ Op it slot yn Berltsum kin Silk al syn libbenserfaring kwyt. Bauck is neffens him yn it earste diel in echte puber. Se probearret fan alles út en makket derby ek wolris fouten. ‘Bauck hat in protte krêft yn har, is tige tûk en nimt in protte op fan wat om har hinne bart.’ Yn it twadde diel is har krêft sa grut wurden dat Silk noch folle mear bewûndering foar har kriget. Se kin har plan krekt sa útfiere sa at se dat sels hielendal betocht hie. Boppedat hat se Silk op in slûchslimme wize nei it kastiel helle. ‘Earst bin ik wat ferbiten hjirtroch,’ seit Redmer alias Silk. ’Mar letter krij ik sa’n protte bewûndering foar de hannelwize fan Bauck, dat ik my wolris fange lit troch har krêft, wylst myn krêft as ridder dat net altiten talit.’ It begjin fan it twadde diel, de presintaasje op it kastiel, fynt

Redmer hiel moai. Hy leart hoe’t er omgean moat mei Bauck en ûnderwilens set de striid al hast útein. ‘Safolle ûntwikkelingen dy’t de personaazjes goed delsette. En de striid dêrnei is superleuk om te dwaan! Safolle aksje!’ It stik freget in soad fan Redmer. Hy moat in pear kear tige rasjoneel hannelje, wylst der op in oar flak in emoasje nei foaren komme moat. Dat fynt er wolris dreech. Mar hy kin in protte enerzjy kwyt yn syn rol. De emoasjes wikselje soms snel, en dan moat er de oandacht gau ferspringe litte. It is lestich om dat te ‘timen’ en sa’n oergong op in natuerlike manier te dwaan. ‘It is soms swier,’ seit Redmer, ‘mar machtich moai om te dwaan!’

‘Park is in oare wrâld’ Redmer komt út Marsum. Hy wie noch nea yn it Hemmema-park west en wist der ek neat fan. ‘De lokaasje is prachtich’, seit er, ’mei de âlde fruitbeammen en it wetter dat de twa eilantsjes omslute. De beammen der om hinne jouwe in gefoel fan in oare wrâld. Je hawwe net it idee dat je op de Fryske klaai yn NoardwestFryslân binne. Dochs kin hjir mei it dekôr op prachtige wize Skylge en it Hemmemslot delset wurde.

Under de jûns-rippetysjes kin ik bot genietsje fan de loften dy’t wy te sjen krije.’ Hy is dan ek wakker bliid dat er mei docht. Hy hie al ris tsjin

himsels sein dat in iepenloftspul wolris leuk wêze soe. Doe’t nei de audysjes bliken die dat hy de rol fan Silk krije soe, wie dat in grutte ferrassing!

Redmer van der Meer die mei oan it jeugd toaniel yn Tsjummearum en folge in teaterkursus op de NHL. Hy spile twa kear mei yn in ienakter, wêrfan de earste kear Hamlet wie. Op syn 18e gong er nei Delft te studearjen (Maritieme Techniek). Doe’t er yn 2014 yn Marsum kaam te wenjen, begûn er mei doarpstoaniel. Hy spile û.o. mei yn Frjemd Folk en mei de jeugd fan Marsum yn Stel my net teloar, in stik oer pesten.

VAN € 2299,-

VOOR € 1799.-

De Marne 124 Bolsward Tel 0515-572638 www.roeltap.nl Parkeren gratis voor de deur

NIENKE Bos ontwerpster van de BAUCK!-kleding

60 kostuums met eigen karakter Nienke Bos heeft het met haar naaiploeg razend druk gehad, maar genoten van de BAUCK!-klus. ,,Het was mijn uitdaging om iedere persoon een kostuum te geven met een eigen karakter. Tekst: Sybe Joostema Daarbij heb ik nauwlettend gekeken naar teint van de huid, de kleur van de ogen en natuurlijk naar het personage. Veel daarvan gaat intuïtief, maar daar kan ik op vertrouwen.’’ Nienke Bos heeft het met haar naaiploeg razend druk gehad, maar genoten van de BAUCK!-klus. ,,Het was mijn uitdaging om iedere persoon een kostuum te geven met een eigen karakter.

De persoonsgerichte aanpak van het multi-talent Nienke Bos doet een grote diversiteit vermoeden, maar wonderwel valt de puzzel goed in elkaar. ,,Als je dan het geheel ziet en het blijkt te kloppen, dan is de missie geslaagd. Het paste vaak mooi bij elkaar, hoewel ik niet per se daarop uit was.’’ De karaktervolle kostuums hebben daardoor gezorgd voor een plus in de voorstelling. Nienke is daar blij mee. ,,De naaiploeg verdient daarom echt een compliment. Hoe zij de schouders eronder hebben gezet, heb ik respect voor. Het gaat opgeteld toch al snel over bijna zestig kostuums.’’ Nienke Bos volgde na een opleiding mode ook de opleiding voor tekenlerares. Ze schildert graag en vertelt dat de werkvorm door haar dan ook vaak intuïtief is. Het leverde een paar mooie exposities op. De creativiteit gaat voor haar nog een stapje verder, want de

mode heeft haar altijd in het bijzonder getrokken en daarom past het project BAUCK! haar als een jas. Met een geweldige naaiploeg in het atelier van Ymie Bokma ontstonden prachtige kostuums. In alle kostuums zit wel een bepaald stukje eigenheid. Ze complimenteert de groep vrouwen met wie ze mocht werken. ,,Het is een hele klus maar ze wisten van aanpakken. Op maandag het overleg en vervolgens namen de groep de ontwerpen en de stof mee om de kostuums voornamelijk thuis te maken.’’ Het naaiatelier BAUCK! wordt gevormd door Sabina Ykema, Anja Jensma, Janke Visser, Ymie Bokma, Lenie Hartman, Itteke Ferwerda, Sia van der Schoot en Geertje Hartman. Nu Nienke Bos een ferme stap heeft gemaakt in een artistieke omgeving van een theaterproject als BAUCK!, smaakt dat naar meer. Het zijn projecten waarin ze haar beeldcreativiteit in kwijt kan.

Ze is momenteel werkzaam bij Atelier CC voor mensen met een beperking, met ook een fiks deel creatief werk begeleiden. Bij BAUCK! ging Nienke niet over één nacht ijs. Ze bereidde zich tot in de puntjes voor. Bestudeerde de kostuums uit die tijd, keek naar films die zich afspeelden in de Middeleeuwen, zoals King Arthur. ,,Ik vond ook steeds wel de link naar nu en dat zie je in mijn kostuums terug, bijvoorbeeld door het gebruik van een moderne stof. Wat voor stof je ook gebruikt, het gaat erom dat je de sfeer van de tijd waarin het verhaal zich afspeelt goed weet te vangen.’’ Na zo’n megaproject lonkt het theater. Mensen zullen op de unieke locatie in het Hemmemapark kunnen genieten van het het spektakel BAUCK! met daarin de kledingontwerpen van Nienke Bos.

Hemmemapark op historische grond Het Hemmemapark in Berltsum vormt het decor voor BAUCK! Het park dat zich bevindt tussen de Wiersterdyk en de Bildtdyk herbergt veel geschiedenis in de tijd dat de Middelzee. Het is buiten Berltsum echter net zo onbekend als BAUCK! aanvankelijk was. BAUCK! maakt in die zin ook het idyllische park bekender bij een breed publiek. De stichting Hemmemapark gaf daar haar fiat voor. Sybe Joostema en Durk Dijkstra (die het project aanzwengelden) waren bij met de support van het bestuur om BAUCK! de ruimte te gunnen op deze unieke plek. Het zuidelijk deel van het park ligt op en rondom het historische terrein van Hemmemakasteel. De terreininrichting wijst derhalve terug naar de periode van de middeleeuwen. Buitendijks was er eerst een kasteel, later kwam er een state op het vasteland te staan.

Foto: Sybe Joostema ligging naast de Kleivaart. De Kleivaart is nu een onderdeel van een prachtige kanoroute. Vroeger was de Kleivaart (voormalig Middelzee) de historische vaarbinding tussen Berlikum en de Waddenzee/Noordzee. Berlikum was toen, circa 700 jaar geleden, een vissers- en handelsdorp met stadsrechten. De ontwerper heeft gekozen voor de vorm van een baken, geplaatst op een terp. Symbolen voor veilige scheepvaart en veilig wonen in een woelige zee, passend bij de sfeer van BAUCK!

De uitkijktoren

Nieuw Hemmemastate

In 2008 werd een uitkijktoren geplaatst. Bij het ontwerp is rekening gehouden met de bijzondere

Verder heeft de uitkijktoren in het totale ontwerp van het park een bijzondere plaats als markant

punt in de zichtas van het nieuwe state terrein. Het nieuwe Hemmemastate-woonplan bestaat uit woningen, die qua vormgeving en materiaal gebruik een eenheid vormen. Het geheel symboliseert het beeld van een voormalige state met hoofdgebouw en diverse bijgebouwen. Dit alles omringd door een gracht. ‘Het Hemmemapark nodigt uit voor een wandeling, en zorgt voor een mengeling van natuur en cultuur’, zegt ook Matthé van Hout, een pleitbezorger van het Hemmemapark. ‘Ook andere dorpen waren er te gast, om te kijken wat het effect is van deze unieke aanpak, als voorbeeldfunctie.’ En dus nam Berlikum, aangevoerd door Matthé van Hout, ooit het initiatief tot dorpspark met meer van zeven hectare. Ook werd een boomgaard aangelegd. Hemmemastate was een belangrijke burcht, net buiten de dijken. Fier op een eigen terp. Toen de Middelzee dichtslibde, raakte Berlikum zijn verbinding met zee kwijt. Stichting Berlikumer Belangen heeft met het park het dorp

aantrekkelijke gemaakt, met op het meer in de winter de mogelijkheid voor een schaatsbaan. Als professional werkte Matthe’ van Hout bij LNV en hield hij zich bezig met natuuraanleg, kavelruil en financiering van de projecten. Dat kwam hem bij het ontstaan van het Hemmemapark van pas. Dat begon toen er een perceel oude fruitbomen ten noorden van het dorp in beeld kwam. Er stonden nog hoogstambomen van tachtig jaar oud. Met vijftig oude rassen is Hemmemapark bijna een arboretum geworden. Samen met ‘Fruit yn Fryslân’ koesteren de bewoners oude fruitrassen. Veel dorpsgenoten van Van Hout werken vrijwillig mee aan het onderhoud van het Hemmemapark. En op deze idyllische plek herleeft een legendarische historie rond de eerste Friese vrijheidsstrijdster BAUCK! Ook met dank aan de stichting, waarvan de vrijwilligers ook meehielpen met de voorbereidingen van BAUCK!

23 It stiftingsbestjoer: Sijtze Sijens, Leo Faber, Hanneke Wateler, Tineke Groendijk en Renuka Brouwer

‘It is wol grut wurden, mar je wurde ien grutte famylje’ Wy sitte noflik yn de tinte fan BAUCK! De foarsitter fan it stiftingbestjoer, Sijtze Sijens, nimt it wurd. Syn kammeraat en ek bestjoerslid Leo Faber seit der oerhinne dat Sijtze ‘oanwiisd’ is as foarsitter. Tekst: Hein Jaap Hilarides Foto: Sybe Joostema

Dan stekt Sijtze fan wâl. ‘Wat der achter de skermen bart, is like belangryk as wat der op it poadium bart. Dus dat moat foarinoar wêze. Wy wolle safolle mooglik fasilitearjend foar de spilers operearje. Want dêr giet it om.’ De fraach nei it stik kaam út it doarp wei, yn de persoan fan Durk Dijkstra, de tekstdichter en komponist út Berltsum. ‘Durk en Sybe binne yn de argiven dûkt en hawwe de boel útpluze. Dêr hawwe se in bealch fol wurk fan hân. En no begjint de histoarje te libjen yn it doarp. Wy hawwe by Berltsumer Belangen west, by skoallen en no giet it fierder yn de Waadhoeke. Dit stik is it lêste projekt dat wy as Berltsum dogge foar’t wy opgean yn de gemeente Waadhoeke. Fandêr dit jier, 2017. Wy woenen noch even foar it ljocht komme. Mar ik moat sizze, it is wol grut wurden.’

Yn jannewary 2016 hat it bestjoer foar’t earst byinoar sitten. Berltsum hat gjin histoarje fan iepenloftspullen of theaterspektakels, lykas bygelyks yn Dronryp. Dus alles moast fan ’e grûn ôf opboud wurde. It tredde bestjoerslid oan de tafel is Hanneke Wateler. Sy komt fan oarsprong út Minnertsgea, mar wennet yn Drachten. De oare twa bestjoersleden, Tineke Groendijk en Renuka Brouwer, binne der hjoed net. Hanneke waard belle troch Sybe Joostema. Sy spile eartiids yn it stik Nylsk fan Hermana en de Muze. No sit se yn it bestjoer. ‘Sjoch, je wurde ien grutte famylje. En dat is gewoan in fantastyske sfear! Dêr wolle je by wêze.’ Se hienen al gau yn ’e gaten dat it in hiel grut stik wurde soe. ‘Nylsk is foar ús wol in foarbyld,’ seit Leo Faber. ‘Ik ha der as taskô-

ger west. Bepaalde bylden sjoch ik noch. Mar wy wolle it in bytsje oars dwaan.’ Leo hat in pear kear yn Dronryp meispile. Dat hy wit wol fan hoe en wat. Alles byinoar is it in soad wurk wat der barre moat. De leden fan it bestjoer hawwe allegear ûnderfining yn bestjoeren. Allinne op in oar flak. Dit is de earste kear dat se in iepenloftspul by de hân hawwe. ‘Mar,’ seit Sijtze, ‘as je it mei syn allen dogge, en elkenien is entûsjast, dan kinne je bergen wurk fersette.’ It moat allegear wol even neist de baan gebeure. Se geane de hiele provinsje troch om posters te plakken. Mar it is fansels geweldich, fynt it bestjoer, dat sa’n barren yn Berltsum plak fine kin. It bestjoer hopet dat de minsken it der fyftjin jier letter noch oer hawwe sille. ‘Witst noch wol, mei dat kastiel!’ ‘As je ien kear op ’e trein fan de

organisaasje stappe,’ zegt Sijtze, ‘dan hawwe je noch mar ien doel: it einstasjon helje. Om de sân, acht foarstellings ta in goed ein te bringen.’ Leo merkt op: ‘Wannear dogge jim dat wer, je? Sjoch, dat wolle je hearre.’ ‘En dat je letter de geur noch rûke kinne fan hoe’t it hjir wie,’ seit Hanneke. ‘Just,’ sizze se alle trije, ‘dat soenen wy graach wolle. Mar foar ús is it no al slagge, sa’n wille hawwe wy derfan.’ Je soenen Bauck sjen kinne as in foarskot op de gearwurking fan de doarpen yn Waadhoeke. Der binne bygelyks ferskillende Bilkerts by de foarstelling belutsen. En ek boargemaster Tom Van Mourik fan Menameradiel is in fan fan it ferhaal. ‘Fansels binne der obstakels,’ seit Sijtze Sijens. ‘Mar oant no ta binne wy poertefreden! It kin net oars of Bauck wurdt in súkses!’

Hoofdsponsor BAUCK!