v.2 1
Nedir bu Esperanto? Esperanto 1 887 yılından beri var olan bir dildir. Ancak çok özel bir dildir. Değişik dilleri konuşan insanların arasında iletişimi sağlaması için geliştirilmiştir. Amacı bu olduğundan dolayı da çok basit bir yapıda tasarlanmıştır.
Dili geliştiren Polonyalı göz doktoru L.L.Zamenhof'tur. Aslında Esperanto yaşayan tüm dillerin en kolay olanıdır. Dilde hiç bir istisna, düzensiz hiç bir fiil bulunmaz. Buna rağmen arzu edilen herşey ifade edilebilir! Mantıklı bir dil olarak tasarlandığı için çok kısa bir sürede öğrenilebilir ve kişi kısa sürede Esperanto dilinde büyük ve karmaşık cümleler kurabilir. Böylece başka şeyler için insana daha fazla zaman kalır! Sadece bu değil, Manchester r tarafından bilimsel olarak ispatlanmıştır ki önce Esperanto öğrenilmesi, sonrasında diğer dilleri öğrenmekte kolaylık sağlamaktadır. Dolayısı ile cebinizdeki bu kitapçık size sadece avantajlar sağlayacaktır. Sonuç olarak bu hiç bir ülkeye ait olmayan dili öğrenmek, ki herkes öğrenebilir, kişiye, başkaları ile adil ve eşit seviyede iletişime geçmesini sağlamaktadır. Bu da çok önemli bir imkandır!
2
Esperanto ne içindir? Esperanto UNESCO tarafından tanınmış; bugün 1 00'den fazla ülkede 2 milyon kadar kişinin konuştuğu bir dildir. Dolayısı ile değişik amaçlarla kullanılabilir: • Farklı ülkelerden kişilerle "dil problemi" tarafından engellenmeksizin tartışıp yazışmak. • Diğer kültürleri keşfetmek ve dünya çapında haberler almak, ayrıca orijinal veya bir çok dilden çevrilmiş eserleri okumak. • "Pasaporta Servo" denen küçük kitapçık sayesinde dünyayı ucuz şekilde dolaşmak, Esperanto konuşanların yanında ücretsiz olarak kalmak. • Uluslararası Esperanto toplantıları na, kongrelere, müzik konserlerine, festival ve gösterilerine katılmak. • Ve daha başka bir çok amaç...
Esperanto nasıl öğrenilebilir? Elinizdeki bu « Esperanto paketi» ile...
Bu kısa doküman sizlere Esperanto dilinin esaslarını bir kaç gün içinde öğretecek ve sizin dili anlamanıza, kendinizi hızlı ve basit şekilde ifade etmenizi sağlayacaktır. (Lütfen bu dokümanın sonunda «Bu paket nasıl kullanılmalı» kısmına bakınız). 3
Internet sayesinde: • www.ikurso.net : ücretsiz indirilip sesli ve interaktif
alıştırmaları bir esperantist öğretmen ile yaparak. • www.lernu.net : değişik seviyelerde bir çok ders içeren interaktif bir platformda dili öğrenerek. Bu sayfa, chat uygulaması ve forumu olan bir ortamdır.
İngilizce bilenler için yüzlerce değişik kitap sayesinde • “Teach Yourself Esperanto”, by John Cresswell & John Hartley, published by the Ntc Pub Group. • “Esperanto - Learning and Using the International Language”, by David Richardson, published by the Esperanto League of North America.
İngilizce bilmeyenler için Türkçe dilindeki kitaplar ile • "Doğrudan Metod ile Esperanto", de Stano Marĉek, tradukis Vasil Kadifeli.
Audio-visuel imkanlar ile
• “Mazi in Gondlando ”, BBC'nin video kursunun Esperanto'ya adapte edilmiş olan çizgi film serisi sayesinde,
https://www.youtube.com/watch?v=mWbyXVSiCxw
• “Pasaporto al la tuta mondo" video serisi ile (dili bir miktar öğrenmiş olanlar için)
https://www.youtube.com/watch?v=OquSnGAKYGc Aramıza katılarak
• Esperanto web sayfamız
https://esperantoturkiye.wordpress.com/
• facebook grubumuz "ESPERANTO TÜRKİYE"
https://www.facebook.com/groups/esperanto.turkiye/
• facebook sayfamız "Esperanto - Uluslararası Tarafsız ve Adil Dil"
https://www.facebook.com/turkiyeesperanto/ 4
ALFABE VE TELAFFUZU Esperanto, tüm harflerin okunduğu ve tek ses verdiği ve net şekilde ifade edildiği fonetik bir dildir. Dolayısı ile yanlış anlama veya yazma imkanı yoktur. Q, X, Y gibi harfler yoktur, ancak Esperanto'ya özel 6 şapkalı harf vardır. Ayrıca Türkçe diline özel olan ve de hiç olmayan bir kaç harf vardır: A, B, C (ts), Ĉ (ç), D, E, F, G, Ĝ (c), H, Ĥ (kh), I, J (y), Ĵ (j), K, L, M, N, O, P, R, S, Ŝ(ş), T, U, Ŭ (uo), V, Z. Harflerin okunuşu "A, Bo, Tso, Ço, Do, E, Fo...." şeklindedir. Esperanto dilinde vurgu her zaman sondan bir önceki hecededir : Esperan to, naskiĝ dato, dorm ĉam bro.
KELİME EKLERİ
Esperanto dilinde istisnalar bulunmaz! Tüm isimlerin sonuna -o vort-o = kelime Tüm sıfatların sonuna -a bel-a = güzel Tüm zarfların sonuna -e fort-e = güçlüce Fiilerin mastar sonuna -i parol-i = konuşmak Çoğul kelimelerin sonuna -j vort-o-j = kelimeler Belirleyici bir tek artikel vardır (ingilizcedeki «the» gibi) ve tekil/çoğul erkek/dişi durumlarında değişmez: la. Ör.: la vorto = kelime, la vortoj = kelimeler. Belirsiz artikel bulunmaz (ingilizce'deki «a, an» gibi). Ör. vorto = (bir) kelime, vortoj = (bir çok) kelimeler.
ŞAHIS ZAMİRLERİ mi (ben), vi (sen), li (o erkek), ŝi (o kadın), ĝi (o nötr), oni 5
(birisi, birileri), ni (biz), vi (siz), ili (onlar), si (kendisi, kendileri, geri dönüşlü zamir). İyelik zamirleri birer sıfattır, normal zamirlere -a eki eklenerek oluştururlar: mia, via, lia... = benim, senin, onun W vs
FİİL ÇEKİMLERİ
Her zamir için aynı ek kullanılır. Fiil zamanları basittir. İstisna ve düzensiz fiiler yoktur!
Mi parol-as Vi parol-is li/ŝi parol-os ni parol-us vi parol-u oni parol-as parol-i
= şimdiki = geçmiş = gelecek = dilek = emir = biri = mastar
= ben konuşuyorum = sen konuştun = o konuşacak = biz konuşurduk = sen konuş = biri konuşuyor = konuşmak
Geniş zaman ile kesin zaman arasında fark yoktur, ayırdetmek isteniyorsa ulaç formları kullanıabilir.
ULAÇLAR Haber kipi Aktif ulaç Pasif ulaç
Şimdiki Geçmiş Gelecek
+as +is +os +ant-a +int-a +ont-a +at-a +it-a +ot-a
Aktif Ulaçlar: (belli bir zaman noktasına göre) mi estas kantinta = Şarkı söyledim (henüz şimdi) mi estas kantanta = Şarkı söylemekteyim mi estas kantonta = Şarkı söyleyeceğim vi estis skribinta = Sen yazmıştın (geçmişte) vi estis skribanta = Sen yazımaktaydın vi estis skribonta = Sen yazacaktın ŝi estos foririnta = O ayrılmış olacak (gelecekte) ŝi estos foriranta = O ayrılmakta olacak ŝi estos forironta = O ayrılıyor olacak 6
Pasif Ulaçlar: (belli bir zaman noktasına göre) la akvo estas trinkita = Su içilmiş (şimdi) la akvo estas trinkata = Su içiliyor la akvo estas trinkota = Su içilecek la pano estis manĝita = Ekmek yenmişti (geçmişte) la pano estis manĝata = Ekmek yeniyordu la pano estis manĝota = Ekmek yenilecekti la foto estos vidita = Fotograf görülmüş olacak (glck) la foto estos vidata = Fotograf görülüyor olacak la foto estos vidota = Fotograf görülecek olacak AKUZATİF (-i hali) Akuzatif formu için fiilin direk objesi olan kelimelere (isim ve sıfatına veya zamir ve sıfatına) "-n" eki eklenir. Ayrıca bir yere doğru hareket göstermek için kullanılabilir. Bunun dışında bir edat'ın yerine de akuzatif kullanılabilir.
mi trinkas akvon (akv+o+n) =Su (Su-yu) içiyorum mi amas vin (vi+n) = Sen-i seviyorum mi iras Parizon (Pariz+o+n) = Paris-e gidiyorum mi venos lundon(lund+o+n) = Pazartesi gün-ü geleceğim SORU FORMU (?)
Soru formu için normal cümle önüne "Ĉu" (yani "-mı/-mu/mıdır/-midir") kelimesi konur. ĉu li manĝas? = O yiyor mu? - jes, li manĝas = Evet, o yiyor - ne, li trinkas = Hayır, o içiyor
NEGATIF FORM
Negatif form için cümledeki uygun kelime önüne "ne" kelimesi konur. mi ne kantas = Ben şarkı söylemiyorum ne mi kantas = Şarkı söyleyen ben değilim 7
KORELATIFLER (KARŞILIKLILAR)
8
SAYILAR Asıl sayılar: unu (1 ), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9), dek (1 0), cent (1 00), mil (1 000), miliono (milyon), miliardo (milyar) dek du = 1 2, dudek unu = 21 mil naŭcent naŭdek sep = 1 997 Sıralı sayılar : sayı+a (la) unua, dua... = birinci, ikinci... Zarflar : sayı+e unue, due... = birinci olarak (öncelikle), ikinci olarak... İsim : sayı+o deko, dekduo, cento = onluk, onikilik (düzine), yüzlük Katlar : sayı+obl+a duobla, triobla... = iki kat, üç kat... Kesirler: sayı+on+o duono, triono, kvarono... = yarım, üçte bir, çeyrek... Gruplar: sayı+op+o duopo, triopo, kvaropo... = ikili (çift), üçlü, dörtlü... EKLER Kelime kökü ile kelime bitim eki arasındaki ekler:
Kişi oluşturma: +ul (şahıs): +an (üye): +ist (meslek): +in (dişi): +id (yavru): +estr(yönetici)
juna = genç urbo = şehir pano = ekmek patro = baba koko = horoz urbo = şehir 9
junulo = genç kişi urbano = şehir üyesi panisto = ekmekçi patrino = anne kokido = civciv urbestro = bld. başkanı
Cansız şeyler: +aĵ (şey): +il (alet): +ar (grup):
trinki = içmek tranĉi = kesmek arbo = ağaç +er (parça): neĝo = kar +ej (yer): pano = ekmek +uj (kap): supo = çorba +ing (tutacak):kandelo = mum
Soyut isimler: +ec (kalite): bela = güzel +ism (sistem): nacio = ulus +ebl (imkan): manĝi = yemek +em (yönelim): kredi = inanmak +ind (değer) : ridi = gülmek +end (yapılmalı): pagi=ödemek Fiiller: +ig : sidi = oturmak +iĝ : vidi = görmek Genel ekler: +et (küçük): +eg (büyük): +aĉ (berbat): +ad (süreklilik): +um (genel ek):
trinkaĵo = içecek tranĉilo = bıçak arbaro = orman neĝero = kar tanesi panejo = fırın supujo=çorba kabı kandelingo = mum tutacağı beleco = güzellik naciismo = ulusçuluk manĝebla = yenilebilir kredema = inanılır ridinda = gülünç pagenda = ödenmeli
sidigi = oturtmak (geçişli form) vidiĝi = görünmek (geçişsiz form)
domo = ev dometo = küçük ev domo = ev domego = büyük ev, köşk domo = ev domaĉo = berbat ev, kulübe paroli = konuşmak, parolado = konuşma akvo = su akvumi = sulamak
ÖN EKLER Kelime kökünün ön tarafındaki ekler:
bo+ (evlilikle gelen): patro= baba bopatro = kayınpeder ge+ (iki cins birden): patro = baba gepatroj = ebeveynler eks+ (eski): ministro = bakan eksministro = eski bakan 10
pra+ (ata): avo = dede fi+ (aşağılayıcı): virino = kadın dis+ (dağıtan): doni = vermek mal+ (tersi): bela = güzel mis+ (kötü yapma): fari = yapmak ek+ (ani): ridi = gülmek re+ (tekrar): fari = yapmak
praavo = büyük dede, ata fivirino = kötü kadın, fahişe disdoni= dağıtmak malbela = çirkin misfari = kötü yapmak ekridi = gülmeye başlamak refari = tekrar yapmak
KELİME OLUŞTURMA Esperanto LEGO oyunu gibidir; eğer bir kelime oluşturmak isterseniz tek yapmanız gereken ön ve/veya arka ekleri kelime köküne birleştirmektir. Hatta iki ayrı kökü bile birleştirip yeni bir kelime oluşturabilirsiniz.Ör: vapor+ŝip+o (buhar+gemi = buharlı gemi) okul+vitr+o+j (göz+cam+lar = gözlük) sam+temp+e (aynı+zaman = aynı zamanda) (zarf) mal+san+ul+ej+o (ters+sağlık+kişi+yer = hastane)
KARŞILAŞTIRMALAR Aşağı: malpli... ol... = ...den daha az... Yukarı : pli...ol... = ...den daha fazla... ör. pli granda ol mi = benden daha fazla büyük Eşit: tiel... kiel... = aynı... gibi... ör. tiel stulta kiel li = aynı onun gibi aptal Üstünlük: la plej... = en fazla... la malplej... = en az...
11
BAĞLAÇLAR Destekleyen:
ĉar = çünkü ke = ki se = eğer
kvankam = rağmen kvazaŭ = sanki, hemen hemen
Koordine eden: sed =ancak, ama aŭ = veya kaj = and do = dolayısı ile nu = böylece nek = ne de...
DEĞİŞMEZ ZARFLAR hieraŭ = dün hodiaŭ = bugün morgaŭ = yarın nun = şimdi ĵus = az önce tro = aşırı fazla
preskaŭ = yaklaşık apenaŭ = hiç de... baldaŭ = yakında almenaŭ = en azından ankaŭ = o da, de, da ankoraŭ = henüz
tuj = hemen eĉ = olsa bile nur = sadece tre = çok jam = zaten for = uzak
SABİT EDATLAR apud = yakın post = sonra,geride por = için ĉe = -de, -da ĉirkaŭ = civarında en = -de (iç) dum = sırasında ekde = -den beri de = -in el = -den (dışarı) ekster = dışarı ĝis =kadar inter =içinde kontraŭ = karşı kun = ile sen = -sen, -siz krom = yanında, hariç tra=içinden pri = hakkında por = için sub = altında sur = üstünde super=üzerinde trans = karşı anstataŭ = yerin laŭ = boyunca, göre al = -a doğru malgraŭ = ...na raĝmen per= aracılığı ile antaŭ = önce, önde malantaŭ = arka,arkada 12
DİYALOG saluton! = selam ! ĝis revido! = tekrar görüşene kadar ! bonan tagon! = iyi günler ! bonan nokton! = iyi geceler ! mi nomiĝas... = benim adım W dir kiel vi fartas? = nasılsın ? bone, dankon! = güzel, teşekkürler! ju pli... des pli... = ne kadarW o kadarW nek... nek... = ne... ne deW ĉu... ĉu... = öyleW ya da... aŭ... aŭ... = veya... veya da... kaj... kaj... = ve... ve de... Ĉu vi komprenis ĉion?
Cevabınız evet ise, bu demektir ki siz şimdi Esperanto'nun temelini biliyorsunuz ve artık pratik yapabilirsiniz!
L.L.Zamenhof
Esperanto bayrağı 13
(Çözüm anahtarı alıştırmaların hemen ardında)
Kelime sonlarına gerekli harf(ler)i ekleyin : Ör: güzel çiçekler = la bel-AJ flor-OJ a) beyaz at (belirli) = la blank-.... ĉeval-.... b) mavi balonlar = blu-.... balon-.... c) hızlı konuşmak = rapid-.... parol-.... d) kediler ve köpekler = hund-.... kaj kat-.... e) boyunca = long-.... f) büyük kuşlar (belirli) = la grand-.... bird-.... g) iyi bir kek = bon-.... kuk-.... h) iyi yemek yemek = bon-.... manĝ-.... i) kırmızı ve yeşil duvar = ruĝ-.... kaj verd-.... mur-.... j) iyi (belirli) = la bon-.... k) gülmek ve ağlamak = rid-.... kaj plor-.... l) gerçekten mutlu = ver-.... feliĉ-....
Türkçeye çevirin:
Ör: Ili lernas > onlar öğreniyor a) La domo estas granda. b) Ni rapide skribas. c) La birdo estas blanka, ĝi flugas. d) Mi estas juna viro. e) Li atendu kaj aŭskultu! f) Ŝi iros, manĝos kaj dormos. g) Rigardu : pluvas forte! h) Ili estis vivaj. i) Nia granda ĉevalo multe manĝas. 14
j) Mi volus kanti. k) La blua akvo estas pura. l) Li estos bona patro.
Kelimeleri bitirin:
Ör: Öğrenmiş olacağım = mi est-OS lern-INTA a) O (erkek) balığı yakalamıştı = li est-.... kapt-..... la fiŝon b) O (erkek) satın alacak= li est-.... aĉet-..... c) O (nötr) inşa ediliyor = ĝi est-.... konstru-..... d) Fare yenmiş olacak = la muso est-.... manĝ-..... e) Biz içecek olacağız = ni est-.... trink-..... f) Kolum kırık = mia brako est-.... romp-..... g) Fotoğraf saklanmştı = la foto est-.... kaŝ-..... h) Dişçi çalışıyor = la dentisto est-....labor-. i) Sen koşuyordun = vi est-.... kur-..... k) Kek yenilecek = la kuko est-.... manĝ-
Esperanto'ya tercüme edin :
Ör: O fotoğrafı saklıyor > Li kaŝas la foton. a) Ateş sıcaktır = b) O (kadın) bir kelime yazıyor =. c) Onlar sebze yiyorlardı. d) O (erkek) bana yardım edecek. e) Erkek kardeşimi gördün mü? f) Kuşlar hızlı uçar g) İçmek istiyor musun? h) Uyumuyorum, yorgunum i) Film iyi değil miydi? j) Ben gazeteyi okumuyorum. k) Çalışabiliyor musun? Hayır, çalışamıyorum. l) Biz sıklıkla telefonu kullanıyoruz. 15
Esperanto'ya tercüme edin : Ör: Kimsin? > Kiu vi estas ?
a) Neden balık tercih ediyorsun? b) Birisi bir miktar kağıt buldu. c) Kitap burada saklı. d) Biz her zaman temiziz. e) O (erkek) müzik dinliyor, benim gibi. f) Babam bir şey yemiyor. g) Onlar her kelimeyi tekrar ediyorlar. h) Umudumuz böyledir (bu çeşittir). i) Kaç tane çiçek görüyorsun? j) Dili anladığım zaman, konuşacağım. k) Bir ev nedir? l) Bu araba kimindir?
Sayılar ve tarihleri kelimelerle yazınız:
Dikkat! Esperanto'da tarihler şu şekilde yazılır: «La [gün] 6 -a de [ay] marto, [yıl] 2004»
Haftanın günleri : lundo, mardo, merkredo, ĵaŭdo,
vendredo, sabato, dimanĉo. Aylar: januaro, februaro, marto, aprilo, majo, junio (vurgu "i" üzerinde), julio, aŭgusto, septembro, oktobro, novembro, decembro. Ör: 1 5/1 2/1 859 > la dek-kvina de decembro mil okcent kvindek naŭ a) 73 b) 1 01 c) 20. (yirminci) d) 655 e) 1 4/07/1 789 f) 9 999
16
g) ¼ h) Çarşamba, 27 Şubat (27.) i) 2.046 j) 1 8.442 k) 75.793 l) 2.088.405
Türkçe'ye tercüme edin: La 5-an de majo, mia fratino iris al la malsanulejo. Ŝi ne estis malsana: ŝi nur iĝis patrino. Ŝia ido estas knabeto. Li eble iam iĝos fiŝkaptisto aŭ ŝipestro, kial ne? Mia fratinido multe ŝatas manĝi kaj li ofte dormas. Kiam li aŭskultas rakontojn, tio tuj dormigas lin. En mia rakont-libro, estas kelkaj poemoj, kiujn mi ŝatas legi al li. Dum la matenmanĝo, li kelkfoje ludas anstataŭ manĝi. Li tiam uzas la manĝilojn, kiel ludilojn. Tio multe ridigas nin: li estas tiom ludema!
Esperanto'ya tercüme edin: Merhaba ! Benim adım Mary. Paris'te yaşıyorum; çok büyük bir şehir. Benim arabam yok, ama işe otobüs ile gitmiyorum. Yürümeyi tercih ediyorum çünkü evim iş yerine yakındır. Ben bir tercümanım, dolayısı ile birçok dili konuşuyorum. Ben seyahat etmeyi çok seviyorum ve seyahatlerimde (seyahatlerimin esnasında) arkadaşlarımla sıklıkla Esperanto konuşuyorum. Seyahate tren ile gidiyorum. Ayrıca müzik dinliyorum veya tiyatroya gidiyorum. Tiyatro bana göre en ilginç sanattır. Hoşça kalın!
17
Cevap Anahtarı : Aynı şeyi söylemek için her zaman birden fazla yol olduğuna dikkatinizi çekmek isteriz, özellikle Esperanto'da! Bazı alternatifler köşeli parentezler içinde görebilirsiniz.
1.
a) beyaz at (belirli) = la blank-a ĉeval-o b) mavi balonlar = blu-aj balon-oj c) hızlı şekilde konuşmak = rapid-e parol-i d) kediler ve köpekler = hund-oj kaj kat-oj e) boyunca, uzunlamasına = long-e f) büyük kuşlar (belirli) = la grand-aj bird-oj g) iyi bir kek = bon-a kuk-o h) iyice yemek = bon-e manĝ-i i) bir kırmızı ve yeşil duvar = ruĝ-a kaj verd-a mur-o j) iyi (belirleyici) = la bon-o k) gülmek ve ağlamak = rid-i kaj plor-i l) gerçekten mutlu = ver-e feliĉ-a
2.
a) Ev büyüktür (belirli). b) Biz hızlı şekilde yazıyoruz. c) Kuş beyazdır (belirli) o uçuyor. d) Ben bir genç erkeğim. e) O (erkek) beklesin ve dinlesin! f) O (kadın) gidecek, yiyecek ve uyuyacak. g) Bak: şiddetlice yağmur yağıyor! h) Onlar canlı idiler. i) Bizim büyük atımız çok yiyor. j) Ben şarkı söylemek isterdim. k) Mavi su (belirli) temizdir. l) O (erkek) iyi bir baba olacak.
3.
a) O (erkek) balığı yakalamıştı = li est-is kapt-inta la fiŝon 18
b) O (erkek) alışveriş yapacak = li est-as aĉet-onta c) O (şey) inşa edilmektedir = ĝi est-as konstru-ata d) Fare yenilmiş olacak (belki kedi tarafından) = la muso estos mang-ita e) Biz içecektik = ni est-is trink-ontaj f) Kolum kırıldı = mia brako est-as romp-ita g) Fotoğraf gizlenmişti (biri tarafından) = la foto est-is kaŝ-ita h) Dişçi çalışmış (belirli)= la dentisto est-as labor-inta i) Sen (siz) koşuyordun (uz) = vi est-is kur-anta(j) k) Kek yenecek (birisi tarafından) = la kuko est-as manĝ-ota l) Çocuklarınız oynamış olacak = viaj infanoj est-os lud-intaj
4.
a) La fajro estas varma. b) Ŝi skribas vorton. c) Ili manĝis [estas manĝintaj] la legomojn. d) Li helpos min. e) Ĉu vi vidis mian fraton? f) (La) Birdoj rapide flugas. g) Ĉu vi deziras [volas] trinki? h) Mi ne dormas, mi lacas [estas laca]. i) Ĉu la filmo ne estis bona ? j) Mi ne estas leganta la gazeton. k) Ĉu vi povas labori? Ne, mi ne povas. l) Ni ofte uzas la telefonon.
5.
a) Kial vi preferas (la) fiŝon? b) Iu trovis [estas trovinta] paperon. c) La libro estas kaŝita tie. d) Ni ĉiam estas puraj. e) Li aŭskultas muzikon, kiel mi. f) Mia patro manĝas nenion. g) Ili ripetas ĉiun vorton. h) Tia estas nia espero! i) Kiom da floroj vi vidas? 19
j) Kiam mi komprenos la lingvon, mi parolos. k) Kio estas domo? l) Kies estas tiu aŭto?
6.
a) 73 = sepdek tri b) 1 01 = cent unu c) 20. = dudeka d) 655 = sescent kvindek kvin e) 1 4/07/1 789 = la dekkvara de julio mil sepcent okdek naŭ f) 9999 = naŭmil naŭcent naŭdek naŭ g) ¼ = unu kvarono h) Çarşamba, 27 Şubat = merkredo la dudek sepa de februaro i) 2 046 = dumil kvardek ses j) 1 8 442 = dek okmil kvarcent kvardek du k) 75 793 = sepdek kvinmil sepcent naŭdek tri l) 2 088 405 = du milionoj okdek okmil kvarcent kvin
7.
Mayıs'ın 5'inde, kızkardeşim hastaneye gitti. O hasta değildi; O sadece anne oldu. Bebeği küçük bir erkek çocuk. Belki bir gün balıkçı veya kaptan olacak, neden olmasın? Kızkardeşimin-yavrusu [yeğenim (oğlan)], çok yemeği seviyor ve sıklıkla uyuyor. Bir hikaye dinlediğinde, bu onu hemen uyutuyor. Hikaye kitabımda bir kaç şiir var ki onları ona okumayı seviyorum. Kahvaltı sırasında bazen yemek yiyeceğine o (erkek) oynuyor. O (erkek) o zaman oyuncak yerine çatal kaşık kullanıyor. Bu bizi çok güldürüyor; o (erkek) o kadar oyuncu!
8.
Saluton! Mi nomiĝas [mi estas / mia nomo estas] Maria. Mi vivas en 20
Paris [Parizo]; (ĝi) estas tre [ege] granda urbo. Mi ne havas aŭton, sed mi ne iras al la laboro aŭtobuse [per aŭtobuso]. Mi preferas iri piede ĉar mia domo estas apud [proksime de] mia laborejo. Mi estas tradukistino [tradukisto], mi do parolas plurajn lingvojn. Mi multe ŝatas vojaĝi, kaj dum miaj vojaĝoj, mi ofte parolas Esperante [en Esperanto] kun miaj amikoj. Por vojaĝi, mi iras per vagonaro [per trajno]. Mi ŝatas ankaŭ aŭskulti muzikon aŭ iri teatron [al teatro]. (La) Teatro estas la plej interesa arto... laŭ mi :-) Ĝis revido!
21
aer-o hava cel-o maksat ag-i hareket, davranma cert-a belirli akcept-i kabul etmek ĉu ? -mı, -mıdır? (soru) akv-o su da -dan (miktar) al -a, -e (doğru) decid-i karar vermek ali-a diğer dekstr-a sağ alt-a yüksek demand-o soru amik-o arkadaş dezir-i arzu etmek am-o sevgi direkt-i yönlenmek ankoraŭ hala divers-a farklı anstataŭ yerine dolĉ-a tatlı antaŭ önce dom-o ev apart-a ayrı don-i vermek aper-i ortaya çıkmak dorm-i uyumak apud yakın dum sırasında artikol-o artikel, makale edz-o koca (eş) art-o sanat ekster dış, dışarı asoci-o dernek ekzempl-o örnek atend-i beklemek elekt-i seçmek aŭ veya en iç, içinde aŭd-i duymak esper-i ummak aŭskult-i dinlemek est-i olmak aŭt(mobil)otomobil facil-a kolay aŭtobus-o otobüs fajr-o ateş aŭtun-o sonbahar fakt-o gerçek baldaŭ yakında fal-i düşmek best-o hayvan far-i yapmak bezon-o ihtiyaç fenestr-o pencere bild-o resim fest-o bayram bird-o kuş film-o film bon-o iyilik fin-i bitirmek bril-i parlamak fiŝ-o balık ĉef-a ana flank-o yan 22
kant-i flav-a sarı kap-o flor-o çiçek kapt-i flug-i uçmak kar-a foj-o kez, kere kaŝ-i forges-i unutmak kaŭz-o fort-a güçlü kelk-a frap-i vurmak klas-o frat-o kardeş (er.) knab-o fru-e erkenden kolekt-i frukt-o meyva kolor-o funkci-i işlemek komerc-o gazet-o gazete kompren-i ĝeneral-a general komun-a ĝis -e kadar (zaman) kongres-o glas-o bardak kon-i grand-a büyük konsent-i grav-a önemli konsil-o grup-o grup kontraŭ ĝust-a doğru kost-i halt-i durmak hav-i sahip olmak kresk-i krom hejm-o ev kuir-i help-o yardım kultur-o histori-o tarih(çe) kun hor-o saat kuŝ-a ide-o fikir inform-i bilgilendirmek la labor-o instru-i öğretmek interes-i ilgilendirmek lac-a land-o ir-i gitmek last-a jar-o yıl leg-i jes evet legom-o ĵet-i atmak, fırlatmak lern-i jun-a genç libr-o kaj ve lig-i kamp-o alan, tarla 23
şarkı söylemek kafa yakalamak değerli saklamak sebep bazı sınıf çocuk (er) toplamak renk iş, ticaret anlamak ortak kongre bilmek katılmak (fikren) tavsiye karşı maliyet (etmek) büyümek bundan başka pişirmek kültür ile yatan belirleyici artikel iş yorgun ülke sonuncu okumak sebze öğrenmek kitap bağlamak
pec-o lign-o tahta pens-o lingv-o dil (lisan) perd-i lud-i oynamak manĝ-i yemek yemek pet-i pied-o mank-o eksiklik plen-a man-o el pli (...ol) mar-o deniz plur-aj maten-o sabah poem-o memor-o hatırat met-i koymak, yerleştirmek popol-o post metod-o metod poŝt-a mez-o ortak pov-i mir-o şaşkınlık precip-e mon-o para prefer-i mult-a çok pret-i naci-a ulusal pri natur-o doğa produkt-o ne hayır (ne...) plu daha fazla (hayır...) proksim-e propr-a neces-a lüzumlu prov-i nom-o isim publik-a nov-a yeni pur-a nur sadece rakont-i oft-e sıklıkla okaz-o fırsat, oluşan şey rapid-a ol -den/-dan (karşılaştırma) redakt-i regul-o opini-o fikir ordinar-a basit, olağan rekomend-i organiz-i organize etmek rimark-i ripet-i pac-o barış river-o paĝ-o sayfa romp-i pan-o ekmek rond-a paper-o kağıt ŝajn-i pardon-i affetmek salon-o part-o kısım sam-a patr-o baba 24
parça düşünce kaybetmek istemek ayak dolu (...-den) fazla çeşitli şiir halk sonra gönderi, postaya ait yapabilmek, -bilmek özellikle tercih etmek hazır olmak hakkında ürün yakınında özel, kişisel denemek kamusal temiz hikaye etmek hızlı düzenlemek (metin) kural tavsiye etmek not/işaret etmek tekrarlamak nehir kırmak dairesel gibi görünmek salon aynı
san-a sağlıklı ter-o ŝanĝ-i değiştirmek tim-o ŝat-i beğenmek tra sci-i bilmek traduk-i seĝ-o sandalye tranĉ-i sen -sen/-sız (eksiklik) trink-i send-i göndermek trov-i serĉ-i aramak tuj serv-o servis, hizmet tuk-o sid-a oturan turn-i signif-i anlamına gelmek tuŝ-i sinjor-o bey universal-a ŝip-o gemi urb-o situaci-o durum uz-i skatol-o kutu vagon-o skrib-i yazmak varm-a sol-a yalnız vend-i son-o ses ver-a special-a özel vesper-o spert-o tecrübe vest-o star-i ayakta durmak viand-o ŝtat-o devlet vid-i strat-o sokak vir-o stud-i çalışmak (ders) vitr-o sub altında viv-o sufiĉ-a yeterli vizit-i sukces-o başarı vojaĝ-i sun-o güneş voj-o super üzerinde (değmeden) vok-i sur üst, üstünde vol-i tabl-o masa vort-o tag-o güneş zorg-o tamen ancak teatr-o tiyatro telefon-o telefon ten-i tutmak 25
yer, toprak korku içinden tercüme etmek kesmek içmek bulmak hemen örtü, bez çevirmek dokunmak üniversal şehir kullanmak vagon sıcak satmak gerçek akşam giysi et görmek erkek cam hayat ziyaret etmek seyahat etmek yol çağırmak istemek kelime ilgilenme, bakım
-a, -e (doğru) al affetmek pardon-i akşam vesper-o alan, tarla kamp-o altında sub ana ĉef-a ancak tamen anlamak kompren-i anlamına gelmek signif-i aramak serĉ-i arkadaş amik-o artikel, makale artikol-o arzu etmek dezir-i ateş fajr-o atmak, fırlatmak ĵet-i ayak pied-o ayakta durmak star-i aynı sam-a ayrı apart-a baba patr-o bağlamak lig-i bakım zorg-o balık fiŝ-o bardak glas-o barış pac-o basit, olağan ordinar-a başarı sukces-o bayram fest-o bazı kelk-a beğenmek ŝat-i beklemek atend-i belirleyici artikel la belirli cert-a
bey sinjor-o bilgilendirmek inform-i bilmek kon-i bilmek sci-i bitirmek fin-i bulmak trov-i bundan başka krom büyük grand-a büyümek kresk-i cam vitr-o çağırmak vok-i çalışmak (ders) stud-i çeşitli plur-aj çevirmek turn-i çiçek flor-o çocuk (er) knab-o çok mult-a daha fazla (hayır...) (ne...) plu dairesel rond-a -dan (miktar) da değerli kar-a değiştirmek ŝanĝ-i -den/-dan (karşılaştırma) ol denemek prov-i deniz mar-o dernek asoci-o devlet ŝtat-o dış, dışarı ekster diğer ali-a dil (lisan) lingv-o dinlemek aŭskult-i doğa natur-o doğru ĝust-a 26
grup grup-o dokunmak tuŝ-i güçlü fort-a dolu plen-a güneş sun-o durmak halt-i güneş tag-o durum situaci-o hakkında pri duymak aŭd-i hala ankoraŭ düşmek fal-i halk popol-o düşünce pens-o düzenlemek (metin) redakt-i hareket, davranma ag-i hatırat memor-o -e kadar (zaman) ĝis hava aer-o ekmek pan-o hayat viv-o eksiklik mank-o hayır ne el man-o hayvan best-o erkek vir-o hazır olmak pret-i erkenden fru-e hemen tuj et viand-o hızlı rapid-a ev dom-o hikaye etmek rakont-i ev hejm-o iç, içinde en evet jes içinden tra farklı divers-a içmek trink-i (...-den) fazla pli (...ol) ihtiyaç bezon-o fırsat, oluşan şey okaz-o ile kun fikir ide-o ilgilendirmek interes-i fikir opini-o isim nom-o film film-o istemek pet-i gazete gazet-o istemek vol-i gemi ŝip-o iş labor-o genç jun-a iş, ticaret komerc-o general ĝeneral-a işlemek funkci-i gerçek fakt-o iyilik bon-o gerçek ver-a kabul etmek akcept-i gibi görünmek ŝajn-i kafa kap-o gitmek ir-i kağıt paper-o giysi vest-o publik-a gönderi, postaya ait poŝt-a kamusal karar vermek decid-i göndermek send-i kardeş (er.) frat-o görmek vid-i 27
karşı kontraŭ katılmak (fikren) konsent-i kaybetmek perd-i kelime vort-o kesmek tranĉ-i kez, kere foj-o kırmak romp-i kısım part-o kitap libr-o koca (eş) edz-o kolay facil-a kongre kongres-o korku tim-o koymak, yerleştirmek met-i kullanmak uz-i kural regul-o kuş bird-o kutu skatol-o kültür kultur-o lüzumlu neces-a maksat cel-o maliyet (etmek) kost-i masa tabl-o metod metod-o meyva frukt-o -mı, -mıdır? (soru) ĉu ? nehir river-o not/işaret etmek rimark-i okumak leg-i olmak est-i organize etmek organiz-i ortak komun-a ortak mez-o ortaya çıkmak aper-i otobüs aŭtobus-o otomobil aŭt-o
oturan oynamak öğrenmek öğretmek önce önemli örnek örtü, bez özel özel, kişisel özellikle para parça parlamak pencere pişirmek renk resim saat sabah sadece sağ sahip olmak saklamak salon sanat sandalye sağlıklı sarı satmak sayfa sebep sebze seçmek -sız (eksiklik) servis, hizmet 28
sid-a lud-i lern-i instru-i antaŭ grav-a ekzempl-o tuk-o special-a propr-a precip-e mon-o pec-o bril-i fenestr-o kuir-i kolor-o bild-o hor-o maten-o nur dekstr-a hav-i kaŝ-i salon-o art-o seĝ-o san-a flav-a vend-i paĝ-o kaŭz-o legom-o elekt-i sen serv-o
ses sevgi seyahat etmek sıcak sıklıkla sınıf sırasında sokak sonbahar sonra sonuncu soru su şarkı söylemek şaşkınlık şehir şiir tahta tarih(çe) tatlı tavsiye tavsiye etmek tecrübe tekrarlamak telefon temiz tercih etmek tercüme etmek tiyatro toplamak tutmak uçmak ulusal umut unutmak uyumak
son-o am-o vojaĝ-i varm-a oft-e klas-o dum strat-o aŭtun-o post last-a demand-o akv-o kant-i mir-o urb-o poem-o lign-o histori-o dolĉ-a konsil-o rekomend-i spert-o ripet-i telefon-o pur-a prefer-i traduk-i teatr-o kolekt-i ten-i flug-i naci-a esper-i forges-i dorm-i
ülke land-o üniversal universal-a ürün produkt-o üzerinde (değmeden) super üstünde sur vagon vagon-o ve kaj vermek don-i veya aŭ vurmak frap-i yakalamak kapt-i yakın apud yakında baldaŭ yakınında proksim-e yalnız sol-a yan flank-o yapabilmek, -bilmek pov-i yapmak far-i yardım help-o yatan kuŝ-a yazmak skrib-i yemek yemek manĝ-i yeni nov-a yer, toprak ter-o yerine anstataŭ yeterli sufiĉ-a yıl jar-o yol voj-o yorgun lac-a yönlenmek direkt-i yüksek alt-a ziyaret etmek vizit-i
29
DAHA FAZLA BİLGİ Bu kitapçığın orijinali Fransa'da hazırlanmıştır. Türkçe diline tercümesi bu kitapçığın ingilizce kopyasından yapılmıştır. Türkçeye tercüme eden Vasil Kadifeli Bazı ilginç web sayfaları:
www.esperanto.net www.esperanto-panorama.net www.uea.org www.tejo.org Türkiye Esperanto hareketi için :
https://www.facebook.com/groups/esperanto.turkiye/ https://esperantoturkiye.wordpress.com/ http://web.facebook.com/turkiyeesperanto/ Bu kitapçık nasıl kullanılmalı? Elinizdeki bu kitapçık size dili tanıtır ve dili hızlıca öğretip alıştırmalar sunar. • Dilbilgisi : bu kısım size Esperanto dilinin temelini tam olarak verir, tümü arkalı önlü bir A4 sayfası kadardır. • Alıştırmalar: Dili öğrendiğiniz kadarıyla pratik etmeye başlamanız için size bazı alıştırmalar çözüm anahtarları ile birlikte sunulmaktadır. • Sözlük: Kısa ve çift taraflı (Esperanto-Türkçe ve TürkçeEsperanto) sözlük, size başlangıç için yeterli sayıda kelime sunmaktadır. Basılı formda satın alabileceğiniz, veya online bedava kullanabileceğiniz çok sayıda sözlük mevcuttur. Günde sadece 1 5 dakikanızı ayırıp bu kitapçığı bir hafta boyunca çalışırsanız, basit metinleri anlamaya ve basit 30
cümleler kurmaya hatta konuşmaya başlayabilirsiniz. Tahmin edeeğiniz gibi bu tam bir kurs değildir, bunun ardından Internet'teki bir online kursa ücretsiz kayıt olup veya bir kitap satın alıp dili öğrenebilirsiniz. Bazı kaynaklar için şu sayfamıza bakınız:
https://esperantoturkiye.wordpress.com/201 7/01 /29/esp eranto-ogrenin-_-lernu-esperanton/ Bunun dışında " Esperanto Türkiye" Facebook grubumuza üye olursanız size dili öğrenebileceğiniz bir kitap ve ders notları verebiliriz. Aynı zamanda Esperanto dünyası hakkında haberdar olabilir, ücretsiz dergimiz " Turka Stelo"ya da abone olabilirsiniz.
https://www.facebook.com/groups/esperanto.turkiye/ Esperanto'da çok sayıda orijinal ve tercüme kitaplar mevcuttur. Bunları satın alabileceğiniz bazı sayfalar şunlardır:
http://katalogo.uea.org/ http://www.esperanto.be/fel/but/ https://www.esperanto-usa.org/
Ayrıca Internet'te çok sayıda ücretsiz elektronik kitap (pdf, epub) bulabilirsiniz. Bazı sayfalar:
http://i-espero.info/elsutaro/esperantaj-libroj#books http://www.esperanto-ct.org/vilanova/inko.html
Her ay Esperanto dilinde çok sayıda dergi ve gazete yayınlanmaktadır, zaman içinde bunlara abone olup bolca okuyacak materyal edinebilirsiniz. Esperanto'da çok sayıda müzik grubu ve online satın alabileceğiniz çok sayıda CD mevcuttur. Bunlardan sadece birisi:
http://www.vinilkosmo.com/
31
Türkiye'den Esperanto dünyasına en son katkı, " Nazım Hikmet Şiir Antolojis i" çevirisi. UEA başkanı Mark Fettes, Prof. Gündüz Vassaf ve PEN Derneği Bşk.Yrd. Halil İbrahim Özcan'ın önyazıları ile. http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=9402
Dünyaca ünlü 38 dile çevrilmiş Stano Marĉek'in " Doğrudan Metod ile Esperanto" kitabı şimdi Türkçe dilinde. http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=91 54 http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=91 55
Ücretsiz dergimiz Turka Stelo'nun 201 6 serisi
https://esperantoturkiye.wordpress.com/category/dergi-revueto/
32