Σημειώσεις Μικροοικονομική θεωρία Β’μέρος Καθηγητής:Τσακλόγλου
Η αγορά τέλειου ανταγωνισμού είναι η αγορά στην οποία τόσο οι αγοραστές όσο και οι πωλητές πιστεύουν ότι οι αποφάσεις τους δεν επηρεάζουν την τιμή στην αγορά. Μονοπωλητής είναι ο μοναδικός πωλητής ή δυνητικός πωλητής του αγαθού ενός κλάδου και καθορίζει την τιμή. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ
*Τέλειος ανταγωνισμός σημαίνει ότι κάθε επιχείρηση ή νοικοκυριό,αντιλαμβανόμενο ότι οι ποσότητες που προσφέρει ή ζητά είναι ασήμαντες σε σχέση με τις ποσότητες της αγοράς συνολικά,ενεργεί με βάση την υπόθεση ότι οι πράξεις του δεν θα επηρεάσουν τις τιμές της αγοράς. Η καμπύλη ζήτησης της ανταγωνιστικής επιχείρησης σχήμα βιβλίο *Χαρακτηριστικά ανταγωνιστικής τέλειας επιχείρησης: Μεγάλος αριθμός,παράγουν τυποποιημένο προιόν,οι αγοραστές έχουν σχεδόν τέλεια πληροφόρηση σχετικά με τα προιόντα διαφορετικών επιχειρήσεων ενός ανταγωνιστικού κλάδου είναι πράγματι πανομοιότυπα,δυνατότητα ελευθερίας εισόδου και εξόδου έτσι ώστε να μην υπάρχει κίνητρο για τις υπάρχουσες επιχειρήσεις να συνεννοούνται με στόχο την άσκηση κοινής πολιτικής. *Το ειδικό χαρακτηριστικό του τέλειου ανταγωνισμού είναι η σχέση του οριακού εσόδου με τιμή,δηλ.επειδή η παραγωγή και η πώληση επιπλέον προιόντος δε μειώνει την τιμή
πώλησης (οριζόντια καμπύλη ζήτησης),το οριακό έσοδο είναι η τιμή του προιόντος της: ΜR=P ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ
Η μακροχρόνια καμπύλη προσφοράς είναι οριζόντια γιατί: a) Κάθε επιχείρηση μπορεί να μεταβάλλει ανάλογα τους συντελεστές παραγωγής στη μακροχρόνια περίοδο και έχει πιο οριζόντια καμπύλη προσφοράς. b) Οι υψηλότερες τιμές ελκύουν και άλλες επιχειρήσεις στον κλάδο,με αποτέλεσμα το προιόν του κλάδου να αυξηθεί περισσότερο από την αύξηση της προσφοράς των επιχειρήσεων που ήδη λειτουργούν στον κλάδο. *Η οριακή επιχείρηση ενός κλάδου βρίσκεται ακριβώς στο νεκρό σημείο.* Διάγραμμα βιβλίο Η βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης,η καμπύλη που αποτυπώνει τη σχέση μεταξύ του προσφερόμενου προιόντος και της τιμής μακροχρόνια,είναι το τμήμα της καμπύλης LMC (μακροχρόνιο οριακό κόστος) πάνω από την καμπύλη LAC (μακροχρόνιο μεταβλητό κόστος. *Η καμπύλη ζήτησης του μονοπωλίου συμπίπτει με την καμπύλη ζήτησης του κλάδου που κλίνει προς τα κάτω Το οριακό έσοδο MR είναι το μικρότερο από την οποία πωλείται η επιπλέον μονάδα του προιόντος MR<P H μονοπωλιακή επιχείρηση γνωρίζει ότι επιπλέον προιόν μειώνει τη έσοδα από την πώληση μονάδων που υπάρχει άρα
για να πουλήσει μεγαλύτερη ποσότητα,η τιμή όλων των μονάδων πρέπει να μειωθεί* *Η μονοπωλιακή επιχείρηση καθορίζει η ίδια την τιμή στην οποία πουλάει το προιόν της.* *Η μονοπωλιακή επιχείρηση δεν παράγει ποτέ στο ανελαστικό τμήμα της καμπύλης ζήτησης.* ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ
*Όσο πιο ανελαστική είναι η καμπύλη ζήτησης ενός μονοπωλητή,τόσο χαμηλότερο από την τιμή είναι το οριακό έσοδο,τόσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά της τιμής από το οριακό κόστος και τόσο μεγαλύτερη μονοπωλιακή δύναμη έχει.* *Η μακροχρόνια καμπύλη προσφοράς του κλάδου είναι οριζόντια γιατί όταν όλες οι υπάρχουσες επχειρήσεις,καθώς και οι επιχείρησεις που μπορεί να μπουν στον κλάδο,έχουν ταυτόσημες καμπύλες κόστους.* *Η ανερχόμενη μακροχρόνια καμπύλη προσφοράς του κλάδου είναι πολύ πιο πιθανή από την περίπτωση της οριζόντιας μακροχρόνιας καμπύλης προσφοράς για ένα τέλειο κλάδου τέλειου ανταγωνισμού γιατί: Απίθανο όλες οι υπάρχουσες επιχειρήσεις να έχουν ταυτόσημες καμπύλες κόστους Η συλλογική αύξηση του προιόντος από όλες τις επιχειρήσεις μπορεί να προκαλέσει άνοδο των τιμών των συντελεστών.Αν συμβεί αυτό,απαιτείται μια υψηλότερη τιμή προιόντος για να προκαλέσει αύξηση του προιόντος του κλάδου.
*Στη βραχυχρόνια ισορροπία:η τιμή της αγοράς εξισώνει ζητούμενη και συνολική ποσότητα που προσφέρεται από τον δεδομένο αριθμό επιχειρήσεων όταν κάθε επιχείρηση παράγει στη δική της βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς. *Στη μακροχρόνια ισορροπία:η τιμή της αγοράς εξισώνει ζητούμενη και συνολική ποσότητα που προσφέρουν οι επιχειρήσεις του κλάδου όταν κάθε επιχείρηση παράγει στη δική της μακροχρόνια καμπύλη προσφοράς και οι επιχειρήσεις μπορούν ελεύθερα να εισέλθουν ή να εξέλθουν από τον κλάδο. ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
*Η ατελώς ανταγωνιστική επιχείρηση γνωρίζει ότι η καμπύλη ζήτησης του προιόντος της κλίνει προς τα κάτω.Η τιμή του προιόντος της εξαρτάται από την ποσότητα των προιόντων που παράγονται και πωλούνται. Το ολιγοπώλιο είναι ένας κλάδος με λίγους παραγωγούς,οι οποίοι αναγνωρίζουν την αλληλεξάρτησή τους. Ένας κλάδος μονοπωλιακού ανταγωνισμού έχει πολλούς παραγωγούς που παράγουν προιόντα που είναι μεταξύ τους στενά υποκατάστατα *Κάθε επιχείρηση μπορεί να επηρεάσει σε περιορισμένο βαθμό την τιμή του προιόντος. Με τον όρο παίγνιο περιγράφουμε εδώ την κατάσταση εκείνη που οι έξυπνες αποφάσεις είναι αναγκαστικά αλληλεξαρτώμενες. ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Στην ισορροπία κατά Nash,κάθε παίκτης επιλέγει την καλύτερη στρατηγική δεδομένων των στρατηγικών που ακολουθούν οι υπόλοιποι παίκτες. Στο υπόδειγμα Cournot κάθε επιχείρηση θεωρεί το προιόν των άλλων επιχειρήσεων δεδομένο. Η συνάρτηση αντίδρασης της επιχείρησης δείχνει τον τρόπο με τον οποίο το άριστο προιόν της ποικίλλει με κάθε πιθανή συμπεριφορά του αντιπάλου της.
*Δομή της αγοράς: Χαρακτηριστικά:
Τέλειος ανταγωνισμός
Αριθμός επιχειρήσεων:Πολλές
Μονοπωλιακός Μεγάλος
Επίδραση στην τιμή: Καμία
Ελάχιστα
Εμπόδια εισόδου:Καμία
Μικρά
Παράδειγμα:Οπωροπολείο
Παντοπωλείο
Ολιγοπώλιο Μονοπώλιο Ελάχιστες Μέτρια Μεγαλύτερα
Αυτοκίνητα
Μία Μεγάλη Τεράστια Ταχυδρομείο
Το φυσικό μονοπώλιο απολαμβάνει τέτοιες οικονομίες κλίμακας που δεν αντιμετωπίζει τον κίνδυνο εισόδου άλλων επιχειρήσεων στον κλάδο. Η ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα παραγωγής αντιστοιχεί στο επίπεδο προιόντος στο οποίο σταματάει η πτωτική πορεία της μακροχρόνιας καμπύλης μέσου κόστους της επιχείρησης. ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Σχεδιάγραμμα βιβλίο Ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα σε σχέση με το μέγεθος της αγοράς:
Πολύ μικρή => Τέλειος ανταγωνισμός Μεσαία=> Ολιγοπώλιο Μεγάλη=> Φυσικό μονοπώλιο *Όσο μεγαλύτερη είναι η ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα παραγωγής σε σχέση με το μέγεθος της αγοράς,τόσο μικρότερος είναι και ο αριθμός των εγκατάστασεων –και πιθανότατα και ο αριθμός των επιχειρήσεων- του κλάδου. Ο λόγος συγκέντρωσης των Ν επιχειρήσεων δείχνει το μερίδιο αγοράς Ν μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου *CR= λόγος συγκέντρωσης των Ν επιχειρήσεων NP= αριθμός εγκαταστάσεων που το μέγεθός της αγοράς επιτρέπει να λειτουργούν στην ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα. Τα δύο αυτά μεγάθη είναι αντιστρόφως ανάλογα* Στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό υπάρχει μεγάλος αριθμός πολύ μικρών επιχειρήσεων,έτσι ώστε κάθε επιχείρηση να μπορεί να αγνοήσει την πιθανότητα οι δικές της αποφάσεις να επηρεάζουν τη συμπεριφορά των άλλων επιχειρήσεων.Επίσης υπάρχει ελευθερία εισόδου-εξόδου ΚΑΙ καμπύλη ζήτησης αρνητικής κλίσης (ενώ στον τέλειο ανταγωνισμό είναι οριζόντια). *Οι μονοπωλιακά ανταγωνιστικοί κλάδοι χαρακτηρίζονται από διαφοροποίηση του προιόντος. Στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό,η μακροχρόνια ισορροπία επιτυγχάνεται στο σημείο επαφής της καμπύλης ζήτησης της σε κάθε επιχείρηση με την καμπύλη AC της επιχείρησης στο
επίπεδο προιόντος στο οποίο το οριακό κόστος MC ισούται με το οριακό έσοδο MR. Κάθε επιχείρηση μεγιστοποιεί τα κέρδη της,αλλα βρίσκεται ακριβώς στο νεκρό σημείο.Δεν υπάρχει περαιτέρω είσοδος ή έξοδος από τον κλάδο. *Χαρακτηριστικό του ολιγοπωλιακού κλάδου:Κάθε επιχείρηση πρέπει να εξετάζει την επίδραση των ενεργειών της στις αποφάσεις των λίγων ανταγωνιστών της.
ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Η σύμπραξη είναι μια ρητή ή άρρητη συμφωνία που κάνουν οι επιχειρήσεις του κλάδου για να αποφύγουν τον μεταξύ τους ανταγωνισμό. Με τον όρο παίγνιο περιγράφουμε εδώ την κατάσταση εκείνη που οι έξυπνες αποφάσεις είναι αναγκαστικά αλληλεξαρτώμενες. Στην ισορροπία κατά Nash,κάθε παίκτης επιλέγει την καλύτερη στρατηγική,δεδομένων των στρατηγικών που ακολουθούν οι υπόλοιποι παίκτες. Στο υπόδειγμα Cournot κάθε επιχείρηση θεωρεί το προιόν των άλλων επιχειρήσεων δεδομένο. Η συνάρτηση αντίδρασης της επιχείρησης δείχνει τον τρόπο με τον οποίο το άριστο προιόν της ποικίλλει με κάθε πιθανή συμπεριφορά του αντιπάλου της. Η ισορροπία κατά Nash είναι η ισορροπία όπου κάθε παίχτης επιλέγει την άριστη στρατηγική με δεδομένη τη στρατηγική των άλλων παικτών.
Σχήμα βιβλίο +επεξήγηση Σχήματα αποτελεσμάτων αντίδρασης από βιβλίο ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Στο υπόδειγμα ολιγοπωλίου Bertrand κάθε επιχείρηση αντιμετωπίζει τις τιμές των αντιπάλων της ως δεδομένες. *Μάλλον μη ρεαλιστική υπόθεση* *Ομοιογενές προιόν,άρα,όποιος έχει χαμηλότερη τιμή ικανοποιεί όλη τη ζήτηση* *Έχουμε αντίστοιχες καμπύλης αντίδρασης,αλλά σε επίπεδα τιμών(όχι ποσοτήτων)* Σχήμα βιβλίο Σχήμα βιβλίο «καμπύλες αντίδρασης ή καμπύλες ίσου κέρδους» Σχήμα «Διαδικασία προσαρμογής στο υπόδειγμα του Cournot Στο υπόδειγμα Stackelberg,η επιχείρηση Β μπορεί να παρατηρήσει το προιόν που έχει ήδη καθοριστεί από την επιχείρηση Α.Όταν επιλέγει το προιόν της,η επιχείρηση Α θα πρέπει λοιπόν να προβλέψει και την επικείμενη αντίδραση της επιχείρησης Β. ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Μια διεκδικούμενη αγορά χαρακτηρίζεται από ελεύθερη είσοδο και έξοδο των επιχειρήσεων από αυτήν. Φυσικό εμπόδιο εισόδου είναι εκείνο το οποίο δεν παρεμβάλλεται εσκεμμένα από τις υπάρχουσες επιχειρήσεις. Τρεις τύποι εμποδίων εισόδου:
a. Διαφοροποίηση του προιόντος b. Απόλυτο πλεονέκτημα κόστους c. Οικονομίες κλίμακας. Η ζήτηση συντελεστών παραγωγής είναι παράγωγη ζήτηση,επειδή αντανακλά τη ζήτηση του προιόντος που παράγει η επιχείρηση.
*Ζήτηση συντελεστών παραγωγής: Υπάρχει ένα καθαρό αποτέλεσμα υποκατάστασης σ’ένα δεδομένο ύψος προιόντος.Μια υψηλότερη σχετική τιμή εργασίας σε σύγκριση με το κεφάλαιο οδηγεί τις επιχειρήσεις να υποκαταστήσουν την εργασία με κεφάλαιο.Υπάρχει,όμως,και ένα αποτέλεσμα προιόντος,το ανάλογο του εισοδήματος στη θεωρία της καταναλωτικής ζήτησης.Με την αύξηση του οριακού κόστους της παραγωγής προιόντος,η αύξηση της τιμής της εργασίας οδηγεί σε χαμηλότερο επίπεδο προιόντος.
ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ *Μακροχρόνια,η αύξηση του μισθού θα μειώσει τη ζητούμενη ποσότητα εργασίας.Το αποτέλεσμα υποκατάστασης οδηγεί σε χαμηλότερη ζήτηση για την εργασία σε κάθε επίπεδο προιόντος και το αποτέλεσμα προιόντος μειώνει τη ζήτηση όλων των παραγωγικών συντελεστών.* *Όσο πιο ελαστική η καμπύλη ζήτησης του προιόντος της επιχείρησης,τόσο περισσότερο μια δεδομένη αύξηση της τιμής ενός συντελεστή παραγωγής,και μια δεδομένη μετατόπιση της
μακροχρόνιας καμπύλης οριακού κόστους του προιόντος θα οδηγήσει σε μια μεγάλη μείωση της ποσότητας του προιόντος που παράγεται.Και όσο μεγαλύτερο είναι το αποτέλεσμα προιόντος τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η μείωση της ζήτουμενης ποσότητας όλων των συντελεστών.*
Το οριακό προιόν εργασίας είναι το επιπλέον συνολικό προιόν όταν προστίθεται μια επιπλέον μονάδα εργασίας και οι υπόλοιπες ποσότητες των άλλων παραγωγικών συντελεστών παραμένουν αμετάβλητες *Οριακή αρχή:ερωτώμαστε αν το κόστος που προκύπτει από την απασχόληση ενός επιπλέον εργαζομένου είναι μεγαλύτερο από το όφελος που αποκομίζει η επιχείρηση από την απασχόληση αυτού του πρόσθετου εργαζομένου. Η αξία του οριακού προιόντος της εργασίας είναι ίση με το πρόσθετο έσοδο που προέρχεται από την πώληση του προιόντος που παράγει ένας επιπλέον εργαζόμενος. ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
*Ο κανόνας απασχόλησης που χρησιμοποιεί η επιχείρηση είναι ο εξής:αύξηση (μείωση) της απασχόλησης αν η αξία του οριακού προιόντος της εργασίας είναι μεγαλύτερη (μικρότερη) από το μισθό ενός επιπλέον εργαζομένου.Αν το επίπεδο της απασχόλησης μπορεί να προσαρμοστεί ομαλά,όπως π.χ όταν ο συντελεστής εργασίας μετράται με το γινόμενο του αριθμού των εργαζομένων επί τον αριθμό των ωρών απασχόλησης,η ζήτηση εργασίας από την επιχείρηση θα πρέπει να ικανοποιεί τη συνθήκη.
*μισθός (w) = αξία οριακού προιόντος εργασίας MVPL * *Όταν κάνουμε την υπόθεση ότι υπάρχει φθίνουσα οριακή παραγωγικότητα σ’όλα τα επίπεδα απασχόλησης,η αξία του οριακού προιόντος της εργασίας (MPVL) έχει αρνητική κλίση.
*Μια επιχείρηση με μονοψωνιακή δύναμη αντιμετωπίζει καμπύλη προσφοράς των συντελεστών με θετική κλίση,και πρέπει να προσφέρει υψηλότερη τιμή συντελεστή για να προσελκύσει περισσότερους συντελεστές.Επομένως,το οριακό κόστος του συντελεστή υπερβαίνει την τιμή του συντελεστή.Με την αύξηση της χρήσης του συντελεστή επιχείρηση ανεβάζει την τιμή όλων των μονάδων του συντελεστή που ήδη απασχολούνται.* *Το έσοδο του οριακού προιόντος της εργασίας MRPL είναι η μεταβολή του συνολικού εσόδου του προιόντος,όταν μια επιχείρηση πουλά τα επιπλέον αγαθά που της επιτρέπει να παράγει μια επιπλέον μονάδα εργασίας.* ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Σχήμα βιβλίο με επεξηγήσεις σχήματος Σχήματα για ζήτηση εργασίας του κλάδου και το εργατικό δυναμικό-βιβλίο *Συνήθως υποθέτουμε ότι η αγοραία καμπύλη προσφοράς εργασίας (κλάδου ή οικονομίας) έχει θετική κλίση. Σχήμα και επεξήγηση βιβλίο για «Ισορροπία στον κλάδο παραγωγής και μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης», «Μεταβολή του μισθού σε άλλο κλάδο παραγωγής»
Οικονομική πρόσοδος είναι η πρόσθετη αμοιβή που λαμβάνει ένας συντελεστής παραγωγής πάνω από τις ελάχιστες αποδοχές που απαιτούνται για να προσφέρει ο συντελεστής τις υπηρεσίες του στη συγκεκριμένη χρήση. Σχήμα βιβλίο και «ορθό σχήμα για ελάχιστες απαιτούμενες αποδοχές και οικονομική πρόσοδος» ΓΑΡΥΦΑΛΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι το απόθεμα εξειδίκευσης που έχει συσσωρεύσει ένας εργαζόμενος για τη βελτίωση της μελλοντικής παραγωγικότητας ενός εργαζομένου μόνο αν ο εργαζόμενος αυτός απασχολείται στη συγκεκριμένη επιχείρηση. Φυσικό κεφάλαιο είναι το απόθεμα που των παραχθέντων αγαθών που χρησιμοποιούνται ως εισροές στην παραγωγή άλλων αγαθών και υπηρεσιών. Καλή επιτυχία!!