0
´ LAŠCINA
GORNJI GRAD IL I C A
MAK
S IM
IR S K
Zagreb zoo STA A CE
Richting Bjelovar, Slavonië
Academie voor
DO N JI G R A D theater, film en tv
N IJ
VS
SA
R A´ D
SAVICA
SLAVONSKA AVENIJA
R IN
KA
CE
A AM
S TA
AV E
ˇ Busstation VOLOVCICA Treinstation A OVA R Lisinski DA V U K A R G Concertgebouw G R A DA V U KOVA RA A V E N IJ A
ŽII A
Sava
NOVI ZAGREB
RE I S G I D S
Dinamo Zagreb Stadion
BUNDEK
Zagreb
WERELDWIJD NEMEN EXPERTS VAN NATIONAL GEOGRAPHIC EEN KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN EN DRINGEN DOOR TOT DE KERN VAN DE CULTUUR, DE GESCHIEDENIS EN HET VOLK VAN EEN LAND.
DANKZIJ NATIONAL GEOGRAPHIC REISGIDSEN KAN HUN ERVARING DE JOUWE WORDEN.
STADSPLATTEGROND ZAGREB STADSPLATTEGRONDEN EN WANDEL-/AUTOKAARTEN Ban’s paleis
Bezienswaardigheid Omtrek van het gebouw Park 1 Veerbootroute Spoorweg/kabelspoor
Wandelroute Looprichting In de tekst besproken bezienswaardigheid
REGIOKAARTEN ZAGREB Karlovac
HOOFDSTAD KLEIN
ZADAR
A
Steden en plaatsen
Regio
E71
Roškiwaterval
Kaartverwijzing letter
Kaartverwijzing cijfer Snelweg Berg Bezienswaardigheid Beginpunt route
K P F J €
E
Kaartverwijzing Adres Telefoonnummer Sluitingstijden / reistijden (wandelingen, fiets- en autotochten) Afstand Start/eind Hotel Entreegeld varieert van € (minder dan €9) tot €€€€€ (meer dan €35) Restaurant
National Geographic Reisgids Kroatie.indd 1
De reis indelen
ERVAAR unieke belevenissen, waaronder zeilend de Kroatische kust verken-
Geschiedenis en cultuur
13
Zagreb
57
ook van plaatselijke deskundigen, over hun favoriete plekjes, praktische zaken en veel meer.
Noord-Kroatië
87
WANDELINGEN, FIETS- EN AUTOTOCHTEN, voorzien van duidelijke kaart-
Slavonië
101
Istrië
121
De Kvarner en zijn eilanden
139
Noord-Dalmatië
167
Midden-Dalmatië
193
Het achterland van Dalmatië
225
Zuid-Dalmatië
237
Reiswijzer
272
nen en een kookworkshop in Istrië volgen.
jes, waaronder een wandeling door de historische straten van Zagreb, ‘wijngaard-hoppen’ bij Plešivica en een wandeltocht rond de watervallen van het Nationaal Park Plitvicemeren.
EXCURSIES BUITEN DE GEBAANDE PADEN, zoals een trektocht in het Natio-
nale Park van Noord-Velebit en wandelen in Gorski Kotar.
NIET MISSEN Bij elk hoofdstuk vind je verwijzingen naar nadere informatie
SYMBOLEN IN DE TEKST A B C D
DE REIS INDELEN, beknopte kennismaking met Kroatië, zodat je je reis op je eigen wensen en interessegebieden kunt afstemmen.
over sterk aanbevolen bezienswaardigheden en activiteiten.
K V P H N T W O S U Q
Aantal kamers Aantal stoelen restaurant Parkeerplaats Station Lift Niet-roken Airconditioning Overdekt zwembad Openluchtzwembad Fitnessclub Gangbare creditcards geaccepteerd
PRACHTIGE KLEURENFOTO’S EN HANDIGE KAARTEN maken het eenvoudig
te kiezen, je reis uit te stippelen en overal het mooiste te zien.
NUR 512
I S B N 978-90-215-6027-4
NATIONAL GEOGRAPHIC
REISGIDS National Geographic Reisgids maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
9
789021 560274
KROATIË
GROOT
Vrbovec
1
Kroatië kleurgecodeerd per regio
INSIDER TIPS van de schrijvers en fotografen van National Geographic, maar
Noord
KROATIË
REISGIDS
Nationaal Kathedraal Plein van de Kroatisch van Zagreb slachtoffers van het fascisme Theater
S L AVO N S K A
KROATIË
MAKSIMIR
ZELENGAJ
Britse Plein
NATIONAL GEOGRAPHIC REISGIDS
NATIONAL GEOGRAPHIC REISGIDS
1600 meter
kroatië
8
Omslag voorzijde: De stad Rab, op het eiland Rab (Shutterstock, Deymos.HR) Rug: Met de hand vervaardigd kant van het eiland Pag, Dalmatië (imageBROKER/Alamy) Omslagontwerp: Sam Serebin
09-09-15 13:05
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 2
07-09-15 09:59
r e i s g i d s
kroatië Rudolf Abraham
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 3
07-09-15 09:59
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 4
07-09-15 09:59
inhoud
bewust reizen 6
de reis indelen 8
Geschiedenis en cultuur 13 Het huidige Kroatië 14 De geschiedenis van Kroatië 24 Kunst en cultuur 36 Flora en fauna 44 Eten en drinken 50
Zagreb 57 Het historische centrum 60 Buiten het historische centrum 82
Noord-Kroatië 87 Ten noorden van Zagreb 90 Ten zuidwesten van Zagreb 98
Slavonië 101 West-Slavonië 104 Oost-Slavonië 110
Istrië 121 Pula en de kust van Istrië 124 Centraal-Istrië 132
De Kvarner en zijn eilanden 139 Rijeka 142 De Rivièra van Opatija 146 Gorski Kotar 150 De eilanden 154
Noord-Dalmatië 167 Zadar en omgeving 170 Ten zuiden van Zadar 184
Midden-Dalmatië 193 Split en omgeving 196 De eilanden 210
Het achterland van Dalmatië 225 Nationaal Park Plitvicemeren 228 Zuidelijk van de Plitvicemeren 232
Zuid-Dalmatië 237 Dubrovnik 240 Het schiereiland Pelješac 256 De eilanden 260
Reiswijzer 272 Hotels en restaurants 280 Winkelen 304 Uitgaan 307 Tochten, cursussen en buitenactiviteiten 309 Menukaart 312 Woordenlijst 313 register 314 fotoverantwoording 318
p. 2-3: de torens van Rab kijken uit over de Adriatische Zee. p. 4: straatmuzikanten brengen leven in de oude stad van Dubrovnik.
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 5
07-09-15 09:59
6
bewust reizen Verstandige reizigers gaan doelgericht op pad om alles uit hun reis te halen. Door bewust te reizen draagt u bij aan het behoud van de natuur, historie en culturele rijkdom van de plaatsen die u bezoekt. Daarmee verrijkt u ook uw eigen reiservaring. Hoe reist u bewust? •
Bedenk dat uw aanwezigheid van invloed is op de plaatsen die u bezoekt.
• Besteed uw tijd en geld zodanig dat u iets bijdraagt aan de couleur locale (dat maakt uw verblijf ook interessanter). •
Respecteer het natuurlijke en culturele erfgoed van uw bestemming.
•
Respecteer de lokale gebruiken en tradities.
•
Toon de lokale bevolking uw waardering voor de interessante of unieke aspecten van hun streek, zoals het landschap, de historische dorpjes en gebouwen, de muziek of het eten.
•
Trek af en toe uw portemonnee en steun kleine ondernemers die zich inspannen om de bijzondere eigenschappen van een plaats te behouden. Zoek naar winkeltjes, restaurants, pensions en reisorganisaties die trots en hart voor hun omgeving uitstralen. Mijd bedrijven die afbreuk doen aan het karakter van een plek.
•
Zorg ervoor dat u mooie herinneringen en verhalen mee naar huis neemt, in de wetenschap dat u iets hebt bijgedragen aan het voortbestaan en de ontwikkeling van uw bestemming.
Deze manier van reizen wordt geotoerisme genoemd en valt te omschrijven als ‘toerisme dat het geografische karakter van een plek – omgeving, cultuur, uitstraling en erfgoed – en het welzijn van de inwoners ondersteunt of versterkt’. Meer informatie over geotoerisme is te vinden op de website nationalgeographic.com/travel/sustainable.
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 6
07-09-15 09:59
7
r e i s g i d s
kroatië OVER DE AUTEUR Rudolf Abraham (rudolfabraham.co.uk) is een bekroonde auteur die grote delen van de wereld heeft bereisd en een voorliefde heeft voor de betrekkelijk onbekende schatten van Oost-Turkije, Centraal-Azië en Patagonië; Kroatië is echter zijn eerste liefde. Abraham woont tegenwoordig in Londen, maar rond de eeuwwisseling woonde hij in Zagreb, de hoofdstad van Kroatië, waar hij geregeld terugkeert. Abraham is afgestudeerd in de kunstgeschiedenis en volgde een opleiding tot fotograaf. Het fotograferen van, liefst ruige, natuur heeft zijn voorkeur. Kroatië is voor hem een ideale bestemming vanwege het gevarieerde landschap met zijn eilanden, moerassen en bergpaden, de eeuwenoude gebouwen en de bloeiende kunstwereld. Andere boeken van zijn hand zijn: The Islands of Croatia, Istria, Walking in Croatia, The Mountains of Montenegro en Torres del Paine.
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 7
07-09-15 09:59
88
De reis indelen In Kroatië vindt u, ondanks het betrekkelijk kleine grondgebied, naast prachtige, goed bewaard gebleven middeleeuwse steden, schitterende nationale parken en landschappen en zelfs een archipel van zo’n 1200 eilanden.
Vervoer Kroatië is niet erg uitgestrekt en rondreizen met het openbaar vervoer is aangenaam eenvoudig. Binnenlandse vluchten met Croatia Airways (croatiaairlines. com) zijn betrekkelijk goedkoop en brengen u in een halfuur van Zagreb naar de kust. Betrouwbare treinen rijden in oostelijke richting door Slavonië, in westelijke richting naar Rijeka, en naar het zuidelijke Split aan de Dalmatische kust. Naar de grenzen met Slovenië en Hongarije gaan geen treinen, maar rijden wel geregeld comfortabele bussen die de meeste belangrijke plaatsen aandoen; lokale bussen verzorgen het vervoer in en rond de steden. Lange busreizen, bijvoorbeeld van Zagreb naar Dubrovnik, duren te lang om nog echt plezierig te zijn. Steden die wat afgelegener liggen zijn moeilijk of soms helemaal niet met openbaar vervoer bereikbaar, en in dergelijke gevallen is een huurauto een beter idee. De snelwegen zijn goed, al is de Jadranska Magistrala, de belangrijkste kustweg in de zomermaanden zeer druk. Veerdiensten bieden de ideale manier om van en naar de meeste eilanden te varen of een tocht langs de kust te maken; bovendien zijn ze heel goedkoop, tenzij u een auto mee wilt nemen.
Een keuze maken De afstanden zijn gering, maar er valt in Kroatië heel veel te zien en het zou heel goed kunnen dat u een van de vele zonnige terrassen op een middeleeuws plein prefereert boven een gehaaste trip naar telkens een nieuwe bestemming. Als u maar een week in het land bent, is het prettiger om u te beperken tot één of twee regio’s die uw speciale belangstelling hebben. Gaat uw voorkeur uit naar de kust en de eilanden, de nationale parken en de fauna, steden en musea of historische architectuur en ruïnes? Het beeld van Grgur Ninski in Split.
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 8
07-09-15 09:59
99
We geven hier twee mogelijke routes, waarbij u in zeven dagen behoorlijk veel te zien krijgt.
Zagreb, Istrië, Zadar en Split
NIET MISSEN: Een van de vele festivals of carnavalsfeesten 18
De hoofdstad is ongetwijfeld de fascinerendste Een bezoek aan Zagreb, het bruistad van het land en voor u verder reist naar Istrië sende hart van Kroatië 56-85 en Dalmatië, kunt u zich hier gemakkelijk een Het amfitheater van Pula, een van aantal dagen vermaken. de grootste Romeinse arena’s Trek twee dagen uit voor de hoofdstad: de ter wereld 126-127 oude stad kunt u het best te voet verkennen. Breng een bezoek aan Gornji Grad, Kaptol en Donji Grad Een bergwandeling in natuurpark Velebit 182-183 (het Sint-Marcusplein, de kathedraal en het ‘groene hoefijzer’, een opeenvolging van parken) en loop binHet paleis van Diocletianus, nu nen in een paar van de schitterende musea, zoals het het centrum van Split 197 Archeologisch Museum, het Volkenkundig Museum, De wandelroute door Nationaal de Modern Gallery en het Meštrovii Atelier. Probeer Park Plitvicemeren 230-231 een ochtend vrij te houden voor de kleurrijke, bedrijEen ochtendwandeling over de vigheid van de markt (Dolac), en reis op de derde stadswallen rond de oude stad dag door naar Pula in Istrië (vijf uur met de bus of van Dubrovnik 244-245 40 minuten vliegen). In Pula kunt u een bezoek brengen aan de prachtige Romeinse ruïnes. Gebruik dag vier voor een uitstapje naar Porec (anderhalf uur met de bus) om de Eufrasiusbasiliek met zijn imposante Byzantijnse mozaïeken te bekijken. ’s Avonds kunt u Pula nog wat verder verkennen. Reis op de vijfde dag door naar Zadar (dit is een busrit met een overstap in Rijeka, dus een huurauto spaart tijd). In de oude stad loopt u via de Kalelarga naar de kathedraal en de Donatuskerk. Reis op de zesde dag naar Split (een busrit van drie uur) en pauzeer onderweg in Šibenik om de beroemde kathedraal te bekijken. De rest van de dag kunt u wijden aan het Paleis van Diocletianus. Gebruik dag zeven om meer van Split te zien of de bus te nemen (30 minuten) Toeristeninformatie naar Trogir en de fraaie kathedraal. Kroatisch Nationaal Bureau Neem een bus, vliegtuig of hogesnelvoor Toerisme Nijenburg 2f, 1081 GG Amsterdam heidstrein terug naar Zagreb. Tel. 020 661 64 22 ctoatia.hr/nl Toeristenbureau Zagreb Zagreb Airport, Pleso bb of Trg bana J. Jelacicˇ a ´c 11 Tel. 014 814 051 (gratis bellen 0800 53 53) zagreb-touristinfo.hr Toeristenbureau Split Peristil bb, Split, Tel. 021 345 606 visitsplit.com
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 9
Zagreb, Plitvicemeren, Zadar, Split, Korcula en Dubrovnik Deze route is wat langer en biedt dus minder tijd per bestemming; als u alles wilt zien, is er geen tijd om uit te slapen. Wandel op de eerste dag door Zagreb en bezoek Gornji Grad, Kaptol en Donji Grad, net als bij het eerste reisplan. Vertrek op dag twee naar
07-09-15 09:59
1010
het Nationaal Park Plitvicemeren (Plitvicka Jezero) om te genieten van de adembenemend mooie meren en watervallen die zijn ontstaan door de afzetting van travertijn, een soort kalksteen. U kunt er gemakkelijk met een bus komen, maar in verband met verder vervoer de volgende dag is een huurauto aan te raden. Reis op dag drie naar Zadar voor een bezoek aan de kathedraal en de Donatuskerk in de oude stad. Op de vierde dag gaat u naar Split om de spectaculaire ruïne van het Paleis van Diocletianus te bewonderen, waar nu winkels en markten hun plaats hebben gevonden. Sta op dag vijf vroeg op en neem de catamaranverbinding naar Korcula, een prachtig bewaard gebleven historische stad waar u de rest van de dag kunt ronddwalen; Marco Polo zou hier geboren zijn. Neem op dag zes bijtijds de bus naar Dubrovnik die u via het schiereiland Pelješac naar de vaste wal brengt. Gebruik de middag en avond om de misschien wel beroemdste stad van het land te verkennen en maak vooral een wandeling over de stadswallen en bezoek de franciscanen- en dominicanenkloosters. Gebruik de ochtend van dag zeven om de stad verder te ontdekken; een wandeling over de stadswallen is ’s ochtends het aangenaamst. Vlieg aan het eind van de dag terug naar Zagreb.
De Kroatische munteenheid In Kroatië betaalt men met de kuna, doorgaans geschreven als kn en officieel afgekort tot HNK. Er zijn bankbiljetten van 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 en 1000 kn, en munten van 1, 2 en 5 kn. Een kuna is 100 lipa, en daarvan bestaan munten van 1, 2, 5, 10, 20 en 50. Kuna betekent ‘marter’, en verwijst naar de martervellen die in de middeleeuwen als betaalmiddel dienden.
In een document uit 1018 wordt de kuna voor het eerst in die hoedanigheid genoemd. Het woord lipa is Kroatisch voor ‘linde’. De kuna is een stabiele munt; € 1 is ongeveer 7,3 kn. Hoewel Kroatië in 2013 lid van de EU is geworden, zal men de kuna voorlopig nog niet door de euro vervangen. Mocht de economie niet verslechteren, dan wordt de euro wellicht in 2016 ingevoerd.
Voor wie meer tijd heeft Als u nog een paar extra dagen of zelfs een week meer de tijd hebt, zijn er talloze mogelijkheden. Als u twee nachten langer in Zagreb blijft, hebt u gelegenheid om de bus (anderhalf uur) naar Varaždin te nemen, een barokke, 18e-eeuwse provinciehoofdstad. Het noordelijk grensgebied met Hongarije is beroemd om zijn wijngaarden en 16e-eeuwse Oostenrijkse kastelen. Het moeraslandschap Lonjsko Polje is met een auto bereikbaar via de E70 en provinciale wegen (anderhalf uur); hier strijkt ieder voorjaar een grote populatie ooievaars neer. Een andere mogelijkheid is via de E70/A3 richting Osijek en Dakovo te gaan. Neem na 200 km de afslag bij Srendanci en rijd via de E73/A5 naar Dakovo (22 km). De stad is beroemd om zijn Lippizanerpaarden en de aan Petrus en Paulus gewijde kathedraal (Katedrala Sv. Petra i Pavla) in rode baksteen. Ook de moeite waard is de wijnroute van Ilok. Zo’n 35 minuten naar het noorden over de E73 ligt Osijek aan de rivier de Drava, een stad die ook bereikbaar is met de bus (vier uur) of de trein (vijf uur). De Petrus- en Pauluskerk hier is de op één na hoogste van Kroatië (90 m hoog). Ga de volgende dag naar Bilge (8 km noordelijker), waar de belangrijkste ingang tot het
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 10
07-09-15 09:59
1111
In Kroatië kunt u genieten van de historie, maar ook van sportieve avonturen.
Natuurpark Kopacki Rit zich bevindt, een natuurgebied met bijna driehonderd vogelsoorten. Wie de luxe van meer tijd heeft, kan ook richting Istrië gaan, ten oosten van Zagreb, en dan eilandhoppen ten zuiden van Split. Neem onderweg naar Istrië tijd om te wandelen in Vražji Prolaz (de ‘Duivelskloof’) bij Skrad, anderhalf uur ten zuiden van Zagreb. Als u twee uur verder rijdt over de A6/E61 en A8 komt u in Istrië, waar een bezoek aan de bergdorpen Motovun en Hum de moeite waard is. Een andere optie is 40 minuten door te rijden naar de oostkust en Rovinj of het meer zuidelijk Autorijden in Kroatië gelegen Pula. In Kroatië mag u binnen de Geniet op de derde dag van de rit langs de bebouwde kom 50 km/u rijden kust richting Pag; ga via de A8 naar het noorden en buiten dorpen en steden, op rond de Middellandse Zee (A7/E61) en zak af hoofdwegen, geldt een limiet van naar de kust tegenover het schiereiland (Route 8/ 90 km/u. Op autowegen mag u E65). Met de veerboot van Prizna-Žigljen gaat u 110 km/u rijden en op rijkswegen naar Pag, waar u kunt genieten van onder andere maximaal 130 km/u. Ook in Kroade plaatselijke delicatesse: paski šir, een zoutige tië is een reflecterende driehoek schapenkaas. verplicht. Deze plaatst u in geval Op de vierde dag neemt u de A1 naar Split; van pech op ruime afstand achter onderbreek de rit voor een pauze in het Natiouw auto. Kroatië beschikt over een naal Park Krka of het Nationaal Park Paklenica. paar splinternieuwe en snelle tolGebruik de tijd die u nog hebt voor een ontdekwegen (autocesta). U neemt bij de kingsreis per catamaran: kies voor het nabijgelegen oprit een kaartje uit de automaat en betaalt bij de afrit (hac.hr). Zlatni Rat (op het eiland Brac) of het eiland Hvar. Meer privacy is te vinden op Vis of Kormiža.
Kroatië_001-011_NED_2015.indd 11
07-09-15 09:59
Kroatië_012-055_NED_2015_1.indd 12
07-09-15 10:40
13
Geschiedenis en cultuur Het huidige Kroatië 14-23 Ervaar: pierewaaien op lokale festivals 18 De geschiedenis van Kroatië 24-35 Het middeleeuwse Kroatië 26-27 Kunst en cultuur 36-43 Ervaar: de taal leren 43 Flora en fauna 44-49 Ervaar: dieren in hun natuurlijke habitat 48 Eten en drinken 50-55 Ervaar: heerlijke wijnen uit Kroatië proeven 54
Een avond in de hoofdstraat van Dubrovnik.
Kroatië_012-055_NED_2015_1.indd 13
07-09-15 10:40
14
G e s c h i ede n i s e n c u l t u u r
Het huidige Kroatië Kroatië heeft een schitterende kustlijn, prachtige landschappen, een aantal zeer goed geconserveerde middeleeuwse steden en een warm, zonnig klimaat. U kunt er genieten van levendige markten en verstilde vissersdorpen, architectuur die eeuwen omspant en een bloeiende kunsten festivalcultuur. In de bronstijd, zo’n vijfduizend jaar geleden, maakten de inwoners van het huidige Kroatië, of ‘Hrvatska’ zoals de Kroaten zeggen, ranke bijlbladen en fraai aardewerk; ze woonden in welvarende vissers- of boerengemeenschappen en hielden vee. Vanaf de 1e eeuw v. Chr. bouwden de Romeinen er steden en havens in de kenmerkende bouwstijl en monumentale bouwkunst die tot op de huidige dag bewaard bleef. Het kortstondige, middeleeuwse koninkrijk Kroatië van de 10e en 11e eeuw werd gevolgd door ongeveer negen eeuwen vreemde overheersing, tot het land zich in het begin van de jaren 90 van de vorige eeuw op bloedige wijze ontworstelde aan voormalig Joegoslavië.
Een land van uitersten Kroatië is een betrekkelijk klein land, maar het kent opmerkelijke verschillen in landschap en klimaat: aan de ene kant zijn er de vele eilanden, de rotsige kust en het kristalheldere water van de Adriatische Zee, aan de andere kant de bergen van kalksteen en de vruchtbare landbouwgrond van de Slavische vlakte in het noorden. Sommige dorre eilanden (zie p. 210-223) steken schril af tegen de uitgebreide moerasgebieden aan de andere kant van de bergen nabij de rivieren de Sava en de Donau en de weelderige groene wouden, klaterende beken en watervallen die omlaag storten langs de ‘treden’ van kalksteen van de Plitvicemeren (Plitvicka Jezera; zie p. 228-231). De kust is buitengewoon mooi en ongelooflijk lang (zo’n 5835 km), vanwege
Kroatië_012-055_NED_2015_1.indd 14
07-09-15 10:40
87
Deze betoverende regio wordt gekenmerkt door barokke steden, stevige maaltijden en indrukwekkende kastelen.
Noord-Kroatië Inleiding en kaart 88-89 Ten noorden van Zagreb 90-95 Kastelen in Noord-Kroatië 92-93 De wijnroute van Plešivica 96-97 Ten zuidwesten van Zagreb 98-99 Ervaar: smullen van kremšnite 99 Hotels en restaurants 283-284
Uitgelezen wijnen behoren tot de vele verlokkingen van Noord-Kroatië.
Kroatië_086-099_NED_2015.indd 87
07-09-15 10:55
88
Noord-Kroatië Het noordelijke deel van Kroatië beslaat het gebied ten noorden, westen en zuiden van Zagreb en is de historische schatkamer van een periode die teruggaat tot het neolithicum. In de steden in deze streek staan prachtige barokke gebouwen waarin vaak musea zijn gevestigd; op het platteland, waar de wijnbouw een hoge vlucht heeft genomen, staan tussen de heuvels indrukwekkende kastelen.
Stari Grad, de oude vesting, torent uit boven Varaždin, de grootste stad in de regio.
Varaždin, de goed bewaard gebleven barokke stad in het verre noorden, was in de tweede helft van de 18e eeuw de hoofdstad van het land. Tegenwoordig is de stad vooral bekend vanwege het Špancirfest, een groots jaarlijks kunstfestival. Voorbij Varaždin, nabij de Hongaarse grens, ligt de provincie Mehimurje met de hoofdstad Cakovec. Er komen zelden toeristen, maar de Kroaten kennen de streek als het thuis van de Zrinski’s, een machtige familie die in de 17e eeuw probeerde Kroatië onafhankelijk te maken van het Heilige Roomse Rijk. Ten zuidwesten van Varaždin staan in de regio Krapina-Zagorje spectaculaire kastelen, waarvan vooral Veliki Tabor en Trakošian beroemd
Kroatië_086-099_NED_2015.indd 88
zijn, al zijn er nog veel meer. In de 16e eeuw zijn de meeste kastelen versterkt doordat de Oostenrijkers probeerden dit deel van Kroatië te gebruiken als de westelijke frontlinie tegen het Ottomaanse Rijk, dat zich vanuit Turkije uitbreidde. De geschiedenis van Krapina gaat nog veel verder terug: hier werd zelfs een van de oudste neolithische artefacten van Europa gevonden. In het dorpje Kumrovec is het geboortehuis van de naoorlogse president Josip Broz Tito (zie kader op p. 94) als een volkenkundig museum bewaard gebleven. In Klanjec, ten zuiden van Kumrovec, worden in de Augustincii Galerie werken van grote, 20e-eeuwse Kroatische beeldhouwers tentoongesteld. Ten noorden van Medvednica trekt
07-09-15 10:55
272
reiswijzer
reisinformatie De reis indelen 272-273 • De reis naar Kroatië 273-274 • Vervoer ter plekke 274276 • Praktische tips 276-279 • Noodgevallen 278 • Meer lezen 279 • Hotels en restaurants 280-303 • Winkelen 304-306 • Uitgaan 307-308 • Tochten, cursussen en buitenactiviteiten 309-311 • Menukaart 312 • Woordenlijst 313
Een tram in het centrum van Zagreb wacht voor mensen die oversteken.
DE REIS INDELEN
De meeste bezoekers komen tussen begin juni en eind september naar Kroatië en het hoogseizoen valt in juli en augusKroatië kan worden verdeeld tus. De temperaturen zijn dan het in twee klimaatzones: een mediterhoogst en de zee op zijn warmst. raan klimaat aan de kust en op In augustus kan de hitte erg de eilanden, en een landklimaat drukkend zijn. In het hoogseizoen in het binnenland. De zomers aan zijn de eilanden, waar de warmte de kust zijn warm en droog, met wordt getemperd door een lichte dagtemperaturen van gemiddeld bries, plezieriger om te verblijven 30 °C, hoewel het vaak warmer dan het vasteland. Het hoogseiis. De zuidelijke delen van de zoen is meestal erg druk, met veel kust, van Split tot Dubrovnik, zijn meestal warmer dan het noorden. toeristen bij de bezienswaardigheden en op de stranden, en u dient De meeste regen aan de kust valt hotels vooraf te reserveren. Al met in de winter, hoewel de tempeal is september de beste tijd om de raturen relatief zacht blijven. De zomers in het binnenland zijn ook kust te bezoeken, want het weer is nog mooi, maar er zijn minder warm en relatief droog (Zagreb kan midden in de zomer echter erg toeristen. Als u in de bergen wilt gaan vochtig zijn), maar de winters zijn kouder, met veel sneeuw. wandelen, kunt u dit het beste van
De beste tijd om te gaan
Kroatië_272-320_NED_2015.indd 272
juli tot september doen. Bereid u in de winter voor op veel sneeuw en temperaturen onder nul. De meeste berghutten zijn ’s winters gesloten, maar onbemande schuilhutten blijven het hele jaar open. Sommige hotels sluiten in de winter, en pensionkamers en appartementen zijn vanaf begin juni tot eind oktober beschikbaar. Veerboten varen in de wintermaanden op sommige routes gereduceerde diensten. Verder zijn openingstijden en allerlei diensten in het hele land in elke periode van het jaar gelijk.
Meenemen Neem ’s zomers lichte, luchtige kleding mee. Draag bij kerkbezoek passende kleding die armen en benen bedekt. Mocht u kleding of
07-09-15 11:37
r e i s i n f o r m at i e
andere zaken zijn vergeten, dan is dat niet erg, omdat in Kroatië veel goed voorziene winkels te vinden zijn, waar u de meeste dingen kunt kopen. Voor een wintervakantie in het binnenland dient u thermisch ondergoed, een warme jas en stevige schoenen, die geschikt zijn om door de sneeuw te lopen, mee te nemen. De stranden bestaan meestal uit stenen en vaak verbergen zich zee-egels tussen de rotsen. Daarom is het misschien handig om goedkope plastic strandschoenen mee te nemen om het water in te gaan.
Kroatische ambassades Nederland Kroatische ambassade Amaliastraat 16, 2514 JC Den Haag Tel. 070 3633014 Fax 070 3623195 E-mail: croemb.haag@mvp.hr België Kroatische ambassade Kunstlaan 50, 1000 Brussel Tel. 02 5122441 Fax 02 5124072 E-mail: croemb.bruxelles@ mvp.hr
Douane
Binnenlandse valuta’s mogen tot 15.000 kuna worden in- en Hoewel Kroatië zich als een uitgevoerd. Buitenlandse valuta’s toeristvriendelijk land wil presenmogen vrij worden ingevoerd, teren, moeten alle buitenlandse maar bedragen boven € 10.000 bezoekers die in Kroatië arriveren, moeten bij de douane worden zich wettelijk binnen 48 uur bij de aangegeven. politie laten registreren. Als u in Het is aan te raden om dure, een hotel, particuliere accommotechnische apparatuur (bijvoordatie, jeugdherberg of op een offi- beeld uw duikuitrusting) bij de ciële camping logeert, wordt dit douane te laten registreren, om automatisch voor u gedaan, nadat bij verlies of diefstal problemen te de gegevens uit uw paspoort zijn voorkomen. overgenomen. Als u buiten deze De belasting die u betaalt over categorieën valt, kunt u zichzelf in Kroatië gekochte luxegoederen bij het plaatselijke politiebureau (zoals lederwaren, kristal, aardelaten registreren. In werkelijkheid werk enz.) kunt u terugvragen als zult u als toerist waarschijnlijk geen u het land verlaat. De kosten van problemen tegenkomen, tenzij deze artikelen moeten minstens u wordt aangehouden door de 500 kuna bedragen. Vraag bij de politie omdat u iets hebt gedaan winkel om een tax-cheque. Deze dat verboden is, of wanneer u een levert u aan de grens bij de douane relatief lange periode in het land in, waarna u de btw terugkrijgt. doorbrengt. Neem voor meer informatie contact op met de Douanetelefoon (0800 0143, vanuit het buitenland Paspoort +31 45 574 30 31). Zie ook douIngezetenen van de Europese Unie hebben voor een verblijf van ane.nl of fiscus.fgov.be. maximaal drie maanden een geldig paspoort of identiteitskaart nodig. Verzekering Als u langer wilt blijven, moet u Bezoekers uit een EU-land zijn in toestemming vragen bij de KroaKroatië bij medische hulp gedekt tische ambassade (zie adressen door de ziektekostenverzekering hieronder). uit eigen land. Toch is het beter ook een reisverzekering af te
Douaneformaliteiten
Kroatië_272-320_NED_2015.indd 273
273
sluiten die voorziet in de dekking van medische kosten. U kunt het best een verzekering kiezen die in geval van nood ook de repatriëring per vliegtuig dekt. Medische zorg in een Eerste Hulppost is meestal gratis, maar houd er rekening mee dat u andere kosten vaak eerst zelf moet betalen. Bewaar alle documenten om thuis de kosten aan uw verzekeringsmaatschappij terug te vragen. Veel reisverzekeringen dekken geen ‘gevaarlijke’ sporten of activiteiten zoals bergbeklimmen en duiken, dus als u van plan bent deze in Kroatië uit te oefenen, dient u een geschikte dekking te kiezen.
DE REIS NAAR KROATIË Per vliegtuig Croatia Airlines (croatia airlines.com) onderhoudt vanuit Nederland directe verbindingen met Zagreb en Split. Andere maatschappijen vliegen vanuit Nederland en België naar Dubrovnik, Pula, Rijeka, Split, Zadar en Zagreb. Zagreb Airport (ZAG; tel. 01 45 62 222, zagreb-airport.hr) ligt bij Pleso, 17 km ten zuidwesten van het stadscentrum. Er rijden regelmatig pendelbussen naar de stad (€, dienst van Croatia Airlines). Vervoer per taxi is ook mogelijk (€€€€). Split Airport (SPU; tel. 21 203 555, split-airport.hr) ligt bij Kaštel, tussen de stad en Trogir, en is per pendelbus (€, dienst van Croatia Airlines) en taxi (€€€) verbonden met Split. Dubrovnik Airport (DBV; tel. 020 773 100, airport-dubrovnik.hr) ligt circa 20 km ten zuiden van de stad bij Cilipi, dicht bij Cavtat, en is verbonden met de stad per pendelbus van Croatia Airlines (€) en taxi’s (€€€).
07-09-15 11:37
274
reiswijzer
Rijeka Airport (RJK; tel. 051 842 132 rijeka-airport.hr) ligt op het eiland Krk. Er zijn ook kleinere luchthavens bij Pula (PUY, tel. 052 530 105, airportpula.com) en Zadar (ZAD; tel. 023 205 800, zadar-airport.hr).
Per bus Het hoofdbusstation van Zagreb, Autobusni Kolodvor (tel. 060 313 333, akz.hr) ligt op 20 minuten lopen ten zuidoosten van het centrale treinstation, dat per tram en taxi in verbinding staat met het stadscentrum. Internationale busdiensten rijden naar Zagreb vanuit alle naburige Europese landen.
Per veerboot Verschillende internationale veerboten en catamarans varen tussen Kroatië en Italië: Jadrolinija (tel. 051 666 111, jadrolinija.hr), van Dubrovnik naar Bari in Italië. Blue Line (tel. +45 3672 2001, blueline-ferries.com), van Ancona in Italië, naar Split, Hvar en Vis. Snav (tel. +39 71 207 6116, snav. it), van Ancona en Pescara in Italië naar Split en Hvar. Emilia Romagna Lines (tel. +39 547 675 157, emiliaromagnalines.it), van Ravenna in Italië naar Rovinj, en van Rimini en Pescara in Italië, naar Mali Lošinj en Zadar. Venezia Lines (venezialines.com) van Venetië in Italië, naar Pore, Rovinj, Pula en andere havens in Istrië, en naar Mali Lošinj. Sommige boten varen het hele jaar (Jadrolinija en Blue Line naar Split), maar andere (Blue Line naar Hvar en Vis, Snav, Venezia Lines, Emilia Romagna Lines) zijn alleen ’s zomers in bedrijf.
Per trein Het hoofdstation van Zagreb, Glavni Kolodvor (tel. 01 378 2532, hznet.hr) staat met recht-
Kroatië_272-320_NED_2015.indd 274
streekse treinen in verbinding met Ljubljana in Slovenië, Graz en Wenen in Oostenrijk, München en andere stations in Duitsland, Triëst en Venetië in Italië, Boedapest in Hongarije, Belgrado en andere stations in Servië, en Sarajevo en andere stations in Bosnië en Herzegovina. U kunt met Interrail- (nederlands. interrailnet.com) en Eurail (eurail. com)-pasjes ook in Kroatië reizen. Het spoorwegnet van Kroatië verbindt alle grote Kroatische steden, uitgezonderd Dubrovnik. Als u Dubrovnik wilt bezoeken, reist u met de trein naar Split en daarna met de bus naar Dubrovnik.
VERVOER ter plekke Per vliegtuig Croatia Airlines (Zagreb: tel. 01 481 9633; Split: tel. 021 362 997; Dubrovnik: tel. 060 313 333; croatiaairlines.com) onderhoudt binnenlandse vluchten, meestal vanaf Zagreb maar soms tussen bestemmingen aan de kust op weg naar of van de hoofdstad. Het vliegveld van Zagreb is het grootste en drukste van het land, maar is nog relatief klein en overzichtelijk.
Per bus Probeer buskaartjes zoveel mogelijk vooraf te kopen, in ieder geval op de drukke routes aan de kust. Als u een retourtje (povratna karta) koopt, is meestal ook een stoelreservering (rezervacija) voor de heenreis inbegrepen, maar niet voor de terugreis. Het is de moeite waard een stoel voor de terugreis te reserveren (dit kost niet veel) als u op uw bestemming aankomt, zelfs als u bij het kaartjesloket wordt verteld dat dit niet nodig is. Bagage (prtljaga) die in de bagageruimte wordt geplaatst (praktisch alles wat groter is dan handbagage), moet extra worden
betaald (€), en u moet altijd een ontvangstbewijs vragen. In de meeste intercitybussen is een toilet aanwezig (hoewel ze niet altijd werken), en roken is verboden. De reis wordt meestal onderbroken voor een korte stop van tien tot 15 minuten. Op het busstation van Zagreb, Autobusni Kolodvor Zagreb (tel. 060 313 333, akz.hr) zijn bagagekluisjes (€) en het station is 24 uur per dag open.
Per veerboot Een van de leukste manieren om de Kroatische kust te bekijken, is per veerboot. Zo omzeilt u bovendien het zomerverkeer op de kustweg en de tarieven (in ieder geval voor passagiers te voet) zijn erg laag. Er bestaan grote veren voor auto’s en passagiers, kleinere boten en snelle catamarans (alleen passagiers te voet). De vaarroutes en tijdschema’s zijn tamelijk begrijpelijk en u kunt naar de meeste (maar niet alle) grotere eilanden reizen, maar misschien niet altijd vanaf de plaats die u in gedachten had. Reserveer uw kaartjes een dag van tevoren voor catamarans en sommige kleinere boten. De meeste bootverbindingen zijn van de nationale veerbootmaatschappij Jadrolinija Jadrolinija (tel 051 666 111; jadrolinija.hr/en/home). Verder zijn er privé-maatschappijen, met name op sommige catamarandiensten en kortere vaarroutes. Kapetan Luka (tel. 021 872 994, krilo.hr) vaart met een catamaran tussen Split, Hvar, en Koriula. Rapska Plovidba (tel. 051 724 122, rapska-plovidba.hr) vaart met een veerboot van Mišnjak op het eiland Rab naar Jablanac. Mia Tours (tel. 023 254 300, miatours.hr) biedt een verbinding tussen Zadar en Premuda, Silba, en Olib.
07-09-15 11:37
0
´ LAŠCINA
GORNJI GRAD IL I C A
MAK
S IM
IR S K
Zagreb zoo STA A CE
Richting Bjelovar, Slavonië
Academie voor
DO N JI G R A D theater, film en tv
N IJ
VS
SA
R A´ D
SAVICA
SLAVONSKA AVENIJA
R IN
KA
CE
A AM
S TA
AV E
ˇ Busstation VOLOVCICA Treinstation A OVA R Lisinski DA V U K A R G Concertgebouw G R A DA V U KOVA RA A V E N IJ A
ŽII A
Sava
NOVI ZAGREB
RE I S G I D S
Dinamo Zagreb Stadion
BUNDEK
Zagreb
WERELDWIJD NEMEN EXPERTS VAN NATIONAL GEOGRAPHIC EEN KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN EN DRINGEN DOOR TOT DE KERN VAN DE CULTUUR, DE GESCHIEDENIS EN HET VOLK VAN EEN LAND.
DANKZIJ NATIONAL GEOGRAPHIC REISGIDSEN KAN HUN ERVARING DE JOUWE WORDEN.
STADSPLATTEGROND ZAGREB STADSPLATTEGRONDEN EN WANDEL-/AUTOKAARTEN Ban’s paleis
Bezienswaardigheid Omtrek van het gebouw Park 1 Veerbootroute Spoorweg/kabelspoor
Wandelroute Looprichting In de tekst besproken bezienswaardigheid
REGIOKAARTEN ZAGREB Karlovac
HOOFDSTAD KLEIN
ZADAR
A
Steden en plaatsen
Regio
E71
Roškiwaterval
Kaartverwijzing letter
Kaartverwijzing cijfer Snelweg Berg Bezienswaardigheid Beginpunt route
K P F J €
E
Kaartverwijzing Adres Telefoonnummer Sluitingstijden / reistijden (wandelingen, fiets- en autotochten) Afstand Start/eind Hotel Entreegeld varieert van € (minder dan €9) tot €€€€€ (meer dan €35) Restaurant
National Geographic Reisgids Kroatie.indd 1
De reis indelen
ERVAAR unieke belevenissen, waaronder zeilend de Kroatische kust verken-
Geschiedenis en cultuur
13
Zagreb
57
ook van plaatselijke deskundigen, over hun favoriete plekjes, praktische zaken en veel meer.
Noord-Kroatië
87
WANDELINGEN, FIETS- EN AUTOTOCHTEN, voorzien van duidelijke kaart-
Slavonië
101
Istrië
121
De Kvarner en zijn eilanden
139
Noord-Dalmatië
167
Midden-Dalmatië
193
Het achterland van Dalmatië
225
Zuid-Dalmatië
237
Reiswijzer
272
nen en een kookworkshop in Istrië volgen.
jes, waaronder een wandeling door de historische straten van Zagreb, ‘wijngaard-hoppen’ bij Plešivica en een wandeltocht rond de watervallen van het Nationaal Park Plitvicemeren.
EXCURSIES BUITEN DE GEBAANDE PADEN, zoals een trektocht in het Natio-
nale Park van Noord-Velebit en wandelen in Gorski Kotar.
NIET MISSEN Bij elk hoofdstuk vind je verwijzingen naar nadere informatie
SYMBOLEN IN DE TEKST A B C D
DE REIS INDELEN, beknopte kennismaking met Kroatië, zodat je je reis op je eigen wensen en interessegebieden kunt afstemmen.
over sterk aanbevolen bezienswaardigheden en activiteiten.
K V P H N T W O S U Q
Aantal kamers Aantal stoelen restaurant Parkeerplaats Station Lift Niet-roken Airconditioning Overdekt zwembad Openluchtzwembad Fitnessclub Gangbare creditcards geaccepteerd
PRACHTIGE KLEURENFOTO’S EN HANDIGE KAARTEN maken het eenvoudig
te kiezen, je reis uit te stippelen en overal het mooiste te zien.
NUR 512
I S B N 978-90-215-6027-4
NATIONAL GEOGRAPHIC
REISGIDS National Geographic Reisgids maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
9
789021 560274
KROATIË
GROOT
Vrbovec
1
Kroatië kleurgecodeerd per regio
INSIDER TIPS van de schrijvers en fotografen van National Geographic, maar
Noord
KROATIË
REISGIDS
Nationaal Kathedraal Plein van de Kroatisch van Zagreb slachtoffers van het fascisme Theater
S L AVO N S K A
KROATIË
MAKSIMIR
ZELENGAJ
Britse Plein
NATIONAL GEOGRAPHIC REISGIDS
NATIONAL GEOGRAPHIC REISGIDS
1600 meter
kroatië
8
Omslag voorzijde: De stad Rab, op het eiland Rab (Shutterstock, Deymos.HR) Rug: Met de hand vervaardigd kant van het eiland Pag, Dalmatië (imageBROKER/Alamy) Omslagontwerp: Sam Serebin
09-09-15 13:05