PARIJS
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 1
De top 10-selectie 34-55 Beschreven bezienswaardigheden
Van het Louvre tot de Arc de Triomphe 117-134
Quartier Latin en de eilanden 85-100
Le Marais en Bastille 135-152
Van de Eiffeltoren tot St-Germain-des-PrĂŠs 101-116
Montmartre 153-165
ďťż
31-08-12 14:55
Wat & Hoe maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen www.kosmosuitgevers.nl www.watenhoe.nl Geschreven door Elisabeth Morris. Update door Elisabeth Morris Oorspronkelijke titel: Essential Spiral Paris © 2007, 2009 AA Media Limited, United Kingdom Gepubliceerd door AA Media Limited, kantoor houdend aan Fanum House, Basing View, Basingstoke, Hampshire RG21 4EA, Engeland. Ingeschreven onder nummer 06112600 © Kaarten: carthographic data © Tele Atlas N.V. 2012 © IGN France © Transportkaarten: Communicarta Ltd, UK © 2012 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen Vertaling: Baukje Felderhof, Suzanne Rustenburg en Jaap Verschoor Redactie: Hipproductions, Tosca Weijers Coördinatie: Jaap Verschoor / Kantoor Verschoor Boekmakers, Haarlem Omslagontwerp: De Weijer Design BNO, Baarn Foto omslag voor: Marina Goudsblom; foto omslag achter: AA/C. Sawyer Zetwerk: Peter Verwey Grafische Produkties bv, Heemstede ISBN 978 90 215 5283 5/NUR 512 Vijfde, herziene druk 2012 A04975 Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Hoewel de grootst mogelijke zorg is besteed aan de samenstelling van deze gids kan de uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van fouten, nalatigheid of verandering in details in deze uitgave, en voor de gevolgen van het afgaan op de verstrekte informatie. Beoordeling van bezienswaardigheden, hotels, restaurants enzovoort is gebaseerd op ervaringen van de auteur. De omschrijvingen in deze gids bevatten een element van subjectiviteit en hoeven niet noodzakelijkerwijs de opinie van de uitgever weer te geven of de ondervindingen van de lezer te bevestigen. Hoewel alles in het werk is gesteld om de nauwkeurigheid van de gids te verzekeren, doen er zich onophoudelijk veranderingen voor. Wij zijn onze lezers dankbaar wanneer zij eventueel geconstateerde fouten willen melden.
2
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 2
31-08-12 14:55
Over deze gids Gebruikte symbolen A B C D J E
k aartverwijzing naar kaarten op het omslag adres telefoon openingstijden toegangsprijs r estaurants of cafés bij of in nabijheid van bezienswaardigheid
Deze gids bevat zes hoofdstukken: Over Parijs 6-19 Inleiding. In het kort. Eten en drinken. Kort verblijf
F G H M L N P
dichtstbijzijnde merostation aanbevolen bus- of tramlijn treinverbinding dichtstbijzijnde veerdienst toeristenbureau andere praktische informatie p aginaverwijzing naar uitgebreidere beschrijving
Kaarten en plattegronden Alle kaartverwijzingen hebben betrekking op de kaarten op het omslag. De Notre-Dame heeft bijvoorbeeld als verwijzing A21K. Dit geeft aan in welk vlak de kathedraal te vinden is.
Reiswijzer 20-33 Voordat je weggaat. Vervoer naar Parijs. Toegangsprijzen Vervoer in Parijs. Praktische tips Voordelig (minder dan € 6) Gemiddeld (€ 6 tot 10) De top 10-selectie 34-55 Prijzig (meer dan € 10) De tien onbetwiste hoogtepunten van Parijs Hotelprijzen
Prijzen per kamer per nacht: De beste hotspots 56-81 € voordelig (minder dan € 100) De beroemdste cafés. De leukste uit€€ gemiddeld (2 100 tot 200) gaansgelegenheden. De mooiste musea, €€€ prijzig tot luxueus (meer dan 2 200) enzovoort. Verken Parijs per wijk 82-165 De bezienswaardigheden, per wijk De stad uit 166-183 Uitstapjes buiten Parijs
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 3
Restaurantprijzen Prijzen per persoon voor een driegangenmenu zonder drankjes: 2 voordelig (minder dan 2 30) 22 gemiddeld (2 30 tot 75) 222 prijzig (meer dan 2 75)
3
31-08-12 14:55
Inhoud
4
inhoud
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 4
31-08-12 14:59
Over Parijs
6 - 19
Reiswijzer
20 - 33
De top 10-selectie
34 - 55
De beste hotspots
56 - 81
Verken Parijs per wijk 82 - 165 De stad uit
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 5
166 - 183 inhoud
5
31-08-12 14:59
Over Parijs Inleiding
8-9
In het kort
10 - 11
Eten en drinken
12 - 15
Kort verblijf
16 - 19
6
OVER PARIJS
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 6
31-08-12 14:59
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 7
OVER PARIJS
7
31-08-12 14:59
INLEIDING Parijs is ordelijkheid, harmonie, schoonheid en elegantie – het resultaat van gedurfde stadsplanning die vooral uitblinkt door de combinatie van traditie en vernieuwing, met soms verbluffende effecten. Kijk maar naar de Eiffeltoren, die zich als een uitroepteken boven de stad verheft, en de glazen piramide van het Louvre. Parijs is ook passie, energie, verfijnd eten, mode en een dynamisch cultureel leven. De lichtstad vernieuwt zichzelf voortdurend met allerlei nieuwe bezienswaardigheden en evenementen, maar koestert tegelijkertijd ook haar erfgoed, zoals de metro-ingangen in art nouveau en de traditionele terrasjes, en verdient daarmee terecht haar titel van meest bezochte stad ter wereld.
8
OVER PARIJS
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 8
31-08-12 14:59
INLEIDING
Madrid is een van de grote hoofdsteden ter wereld. De inwoners zijn enorm trots op hun tradities. Ze bestellen cocido madrileño (een klassiek Madrileens stoofpotje), flaneren op zondagochtend in het Parque del Retiro en dansen op straat de chotis tijdens het San Isidro festival. Bovenal maken ze het graag laat: ze eten om 23 uur en zitten tot het licht wordt bij de terrazas (openluchtcafés). De dagen zijn voor noodzakelijke bezigheden, zoals werken – Madrid komt ‘s avonds pas echt tot leven. Vergeet de klok en doe mee!
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 9
INLEIDING
9
31-08-12 14:59
in het kort
Voor mensen die Parijs voor het eerst bezoeken, lijkt de stad met al haar rijkdommen en statige monumenten misschien ongecompliceerd, maar naarmate je Parijs beter leert kennen, zul je ontdekken dat de schoonheid van deze stad verscheidene facetten kent. Naast weidse vergezichten en indrukwekkende pleinen en boulevards heeft Parijs ook pittoreske dorpse wijken, zoals Saint-Germain-des-PrĂŠs, de Marais of Montmartre, waar kronkelende steegjes je naar romantische, half verborgen pleintjes voeren of waar je onverwacht een modern beeldhouwwerk vlak naast een middeleeuws meesterwerk ontwaart. Maar over het algemeen zijn deze aspecten allemaal prachtig met elkaar in harmonie. Parijs is een compacte, dichtbevolkte stad en het levenstempo ligt er hoog. Gelukkig zijn er ook rustige plekken, ideaal om even bij te komen na een drukke winkelmiddag aan de boulevard Haussmann of na een bezoek aan het Louvre.
LIGGING n Parijs ligt in het hart van Noord-Frankrijk, zo’n 250 km van zee, 300 km van Brussel, 475 km van Utrecht en aan de oevers van de rivier de Seine.
DE STAD n De stad is relatief compact en wordt omsloten door de
10
OVER PARIJS
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 10
31-08-12 14:59
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 11
boulevard périphérique, een drukke, 35 km lange ringweg. Er is 496 ha natuurgebied, het Bois de Boulogne en het Bois de Vincennes niet meegerekend. Er is één boom op elke vier Parijzenaars.
GROOT-PARIJS n De buitenwijken van Parijs, de banlieues, omvatten dichtbevolkte voorsteden, slaapsteden, traditionele dorpjes en enkele nieuwe gemeenten. De streek heeft een vrij droog klimaat, is tamelijk koud in de winter en warm en zonnig in de zomer.
BESTUUR n Parijs wordt, net als alle andere steden in Frankrijk, bestuurd door een gemeenteraad en een burgemeester. Daarnaast is het ook een département met aan het hoofd een préfet (prefect). n Parijs is onderverdeeld in 20 arrondissements, genummerd van 1 tot en met 20. Het Louvre, in het historische centrum van de stad, heeft nummer 1.
BEVOLKING n De binnenstad telt ruim 2 miljoen inwoners en bijna een vijfde deel van de Franse bevolking (11 miljoen mensen) woont in de agglomeratie Parijs.
Parijs in cijfers n Parijs telt 200 nationaliteiten, 20.000 cafés, 130�musea en 372 bioscopen. n De Seine slingert zich 13 km lang door de stad en kent 37 bruggen. n Binnen de stadsgrenzen liggen 400 parken en tuinen en 110 fonteinen. l Verspreid over de straten van de stad staan 80.000 lantaarnpalen, 790 reclamezuilen en 9300 bankjes.
IN HET KORT
11
31-08-12 14:59
eten en drinken 12
In Frankrijk is eten een kunst die vooral in Parijs tot uitdrukking komt. Hier wordt de diversiteit en kennis van traditionele streekgerechten gecombineerd met een creativiteit die wordt geprikkeld door een sterke, wereldse invloed. Dankzij een groeiend bewustzijn voor gezond leven zie je in veel restaurants en op tal van markten steeds vaker biologische producten.
PARIJSE EETGEWOONTEN Het traditionele Franse ontbijt, bestaande uit brood, boter en jam met een grote kop café au lait (koffie met melk), heeft grotendeels plaatsgemaakt voor ontbijtgranen met melk en thee (soms tisane ofwel kruidenthee), warme chocolademelk of zwarte koffie. De traditionele verse croissants worden vaak bewaard voor het weekend. De meeste werknemers lunchen buiten de deur. Overspoelden de terrassen van de cafés en restaurants voorheen alleen in het voorjaar en de zomer de trottoirs, nu zitten rokers vanwege het rookverbod in openbare gelegenheden het hele jaar buiten, vaak onder terrasverwarmers. Bedrijvig personeel loopt onophoudelijk rond met de favoriete bestelling van de Parijzenaars, steak frîtes (biefstuk met patat). De porties zijn voldoende maar niet overdreven, zodat je in een uur op je gemak van drie gangen kunt genieten. Omdat veel gezinnen tegenwoordig uit tweeverdieners bestaan, komt voor het avondmaal rond een uur of acht soms een schotel van de traiteur op tafel, maar de maaltijd begint
OVER PARIJS
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 12
31-08-12 15:01
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 13
eten en drinken
13
31-08-12 15:02
De top10top-10 selectie 1 2 2 3 3 4 4 5
Arc de Triomphe Monasterio de las 36 - 37 Descalzas Reales 36 - 37 Centre Georges Pompidou 38 - 39 Museo de América 38 - 39 Les Champs-Élysées 40 - 41 Museo Lázaro Galdiano 40 - 41 Les Invalides 42 - 43 Museo Nacional Centro Het Louvre 44 de Arte Reina Sofía 42 - 45 43
6 5 Musée Museo d’Orsay del Prado
46 44 - 47 45
7 6 Notre-Dame Museo Sorolla
48 46 - 49 47
8 Les Quais 7 Museo Thyssen-Bornemisza 9 De Sacré-Coeur 8 Palacio Real 10 La Tour Eiffel 9 Parque del Retiro
50 - 51 48 - 49 52 - 53 50 - 51 54 - 55 52 - 53
10 Plaza Mayor
54 - 55
34
DE TOP 10-SELECTIE
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 34
31-08-12 15:03
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 35
DE TOP 10-SELECTIE
35
31-08-12 15:03
1
Arc de Triomphe www.monuments-nationaux.fr Napoleons iconische boog aan de voornaamste verkeersas van de stad vormt het middelpunt tijdens nationale vieringen en biedt een indrukwekkend uitzicht over Parijs. Na de slag bij Austerlitz in 1805 beloofde Napoleon zijn troepen: ‘Jullie marcheren onder zegebogen door huiswaarts.’ De 50 m hoge Arc de Triomphe werd dertig jaar later voltooid toen Louis-Philippe, de laatste koning van Frankrijk, de boog opdroeg aan de legers van de Republiek en het Franse rijk. Later werd de boog gewijd aan de nagedachtenis van een tijdens de Eerste Wereldoorlog gesneuvelde onbekende soldaat van de Republiek. ‘O immense kolos, uitgehouwen door de geschiedenis! Een veelheid van stenen als kroon op een veelheid van gloriedaden!’ schreef Victor Hugo al, en de pilaren van de boog dragen inderdaad de namen van honderden Franse helden en de veldslagen waarin zij streden. Meer dan 150 jaar markeerde de boog het einde van een perspectief, dat zich vanaf de Arc de Triomphe du Carrousel nabij het Louvre uitstrekte langs de place de la Concorde en de Champs-Élysées. In 1989 verrees in het verlengde van deze zichtas de enorme Grande Arche de la Défense, als het middelpunt van de nieuwe zakenwijk van Parijs.
36
DE TOP 10-SELECTIE
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 36
31-08-12 15:03
arijs5e_Wat&HoeSelect!2012.indd 37
Na het beklimmen van de 284 treden naar de mezzanine (de trap is smal en er kunnen lange rijen staan) vertelt de expositie ‘Tussen Oorlog en Vrede’ het verhaal van de geschiedenis en de bouw van de boog. Interactieve video’s tonen de details en bas-reliëfs op het fronton, waaronder Cortots Triomf van Napoleon en het vertrek der vrijwilligers uit Marseille in 1792, aan wie het volkslied zijn naam dankt. Er hangt ook een camera waarop te zien is hoe de mensen beneden langs het graf van de onbekende soldaat lopen. Zijn as werd hier in 1921 bijgezet en sinds 1923 wordt elke avond om 18.30 uur de eeuwige vlam opnieuw ontstoken. Na nog een aantal treden sta je boven op de boog en heb je een schitterend uitzicht over de stad en met name over de twaalf avenues die vanaf het monument straalsgewijs uitlopen en het gebied zijn naam geven: l’Étoile, de ster. A6H BPlace Charles de Gaulle, 75008 C01 55 37 73 77 DApr-sept dag. 10-23; okt-mrt 10-22 uur. Gesl. 1 jan., 1 mei, ochtend van 8 mei, ochtend van 14 juli, ochtend van 11 nov JGemiddeld FCharles de Gaulle-Étoile G22, 30, 31, 52, 73, 92 NWinkel en toiletten in mezzanine
ARC DE TRIOMPHE
37
31-08-12 15:03
Omslag Wat & Hoe Select-Parijs.indd 1
30-08-2012 13:47:01