BOUW JE EIGEN
EIFFELtoren Tekst: Fiona Biggs Ontwerp: Clare Barber Illustraties: Cathy Brear en Peter Bull Schaalmodel: Ben Potter Productie Nederlandstalige editie: Deul & Spanjaard, Groningen Š 2014 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen ISBN 978 90 215 5787 8
2639_Eiffel_Tower_TXT.indd Eiffeltoren_NED.indd 3 3
23/05/2014 16-06-14 10:41 13:51
8
hoe is de eiFFeLToren onTworpen? Het ontwerpen van de toren was een grote uitdaging voor Gustave Eiffel. Hoe ontwerp je een stabiel, zeer hoog bouwwerk dat na twintig jaar op een andere plek moet worden herbouwd?
materiaalkeuze
Eiffel besloot voor de bouw van de toren ijzer te gebruiken, omdat het tien keer sterker is dan hout en twintig keer sterker dan steen. Het soort ijzer dat hij gebruikte, wordt ook wel puddelstaal of welstaal genoemd en is zeer sterk. Puddelstaal werd in de 18e eeuw in Engeland ontwikkeld. De meer traditioneel vervaardigde staalsoorten waren brozer dan puddelstaal en daardoor ongeschikt voor de bouw van de Eiffeltoren.
e
rdat d
it? Veoboouwd, n d e j t s i 5 W orden g ervan ee
eit kon w tabilit rden toren g wo r de s o in r o e v d t e fun groot moes gelijk r diep r e e t d e eens een 15 m e niet Voor it . e d f g in gele is dat werk w u o b iep. heel d
2639_Eiffel_Tower_TXT.indd Eiffeltoren_NED.indd 8 8
20/06/2014 30-04-14 12:18 12:03
9
een kleine, solide basis
De transparante structuur van de toren maakt hem betrekkelijk licht. Eiffel liet zijn keuze op ijzer vallen, omdat hij hiermee een zeer hoge constructie kon maken die minder zwaar was dan een stenen bouwsel van hetzelfde formaat en die dus een minder stevige fundering nodig had. Men was bezorgd dat de fundering niet sterk genoeg zou zijn voor de toren, maar Eiffel wist de mensen ervan te overtuigen dat de druk erop niet zwaarder zou zijn dan die van een doorsnee huis in Parijs. Door klinknagels te gebruiken, kon de toren eventueel op een andere plek worden herbouwd.
ls a r e t r u wat gebseem inslaatt?oreOnpdoor de blnii k1902 werd dffeen waarna t
oes 3  ju getro sem eter m k li m  b 0 en 10 de werd nste r e E v . o m ouwd de b atst o herb la n p e e d g en. wor iders rkom e o fl o a v m n te blikse slage in e nieuw
w at g e b e u r t e r heel heet wordtals het metaal ?
Als de zo op het m n heel fe etaal sch l ijn t, kan de 18 centim toren we eter overh l ellen, om ijzer aan dat het de zonnig e kant ee begint uit n beetje te zetten . A ls d dwenen e zon is v en het ijz erer is afge de toren k o e ld , komt weer netj es rechto p te staa n.
de Eiffeltoren April 1888-Mei 1889 eltoren De Eiff d tot ebouw g p o n amps deelte het Ch f a n is in ge a v indelijk alle hij uite boven g o o h itstak. rs Parijs u de Ma n a v wen gebou
5
? Wis t je dit
Quelle
Hourra!
triomphe! Hourra!
5 Wis t je
dit?
de bo Ook t uw tro ijdens k de t bezoe oren v kers, d e el ie hem verba tot hu zing d n agelijk zien g s kond roeien en .
Eiffeltoren_NED.indd 9
23-04-14 14:29
17
illegale EIFFELtorens
Op de eerste verdieping van de Eiffeltoren is een rariteitenkabinet waar talloze replica's van de toren zijn te zien, van schaalmodellen tot theelepels. In 2013 nam de politie na een inval in een pakhuis duizenden illegaal vervaardigde Eiffeltorentjes in beslag.
verlichting
De Eiffeltoren verbruikt een gigantische hoeveelheid elek足triciteit. Hij is 's avonds verlicht en tijdens bij grootscheepse festiviteiten worden er spectaculaire lichtshows georganiseerd. Momenteel wordt alleen nog 'groene' stroom gebruikt en geleidelijk worden alle gloeilampen vervangen door energiezuinige lampen, waardoor het energieverbruik zal dalen met 30 procent.
trap te koop!
In 1983 werd de wenteltrap tussen de tweede en derde verdieping verwijderd en in delen verkocht op een internationale veiling die door 21 televisiestations werd uitgezonden.
echt waar?
5
In 1925, na een krantenartikel over de slechte staat van de Eiffeltoren, wist oplichter Victor Lustig de toren te verkopen aan een handelaar in oud ijzer nadat hij de man ervan had overtuigd dat de toren zou worden gesloopt. De handelaar schaamde zich achteraf zo zeer dat hij geen aangifte bij de politie deed. Lustig herhaalde deze truc nog een keer, maar nu kwam de politie er wel bij en vluchtte hij het land uit.
5 5
Op 4 Juni 1948 werd een olifant de toren op gestuurd. Op de eerste verdieping weigerde het dier verder te gaan.
verfbeurt
Elke zeven jaar wordt de toren helemaal opnieuw in de verf gezet. Sinds de bouw is de verf vijf maal subtiel van kleur veranderd.
Eiffeltoren_NED.indd 17
In 1968 werd een koe naar de tweede verdieping getakeld ter promotie van een gastronomisch evenement in het restaurant van de toren.
5
Toen de toren in 1969 een ijsbaan kreeg, was de eerste bezoeker een beer van het Staatscircus van Moskou.
23-04-14 14:29
18
Bouw de eiffeltoren
Volg voor het maken van je eigen Eiffeltoren de onderstaande aanwijzingen. Je kunt de toren zonder lijm in elkaar zetten, maar voor de stevigheid is het beter om elk verbindingsstuk met een druppel doorzichtige lijm vast te plakken. Plaats de toren op een vlakke ondergrond van 25 vierkante centimeter.
bouwtips • Druk een onderdeel pas uit als je het gaat gebruiken. Als je ze allemaal in een keer loshaalt, loop je eerder kans een stukje kwijt te raken! • Haast je niet. • Verbind de stukken met hetzelfde nummer. Zoek voor het nummer naast de gleuf het bijgaande stuk: het stukje met de omcirkelde 1 hoort bij de gleuf met hetzelfde nummer.
①
past in
①
① q ① q
volg deze stappen
Zet een onderdeel in elkaar voor je met de volgende stap verder gaat. Gebruik lijm als je het model niet meer los wilt halen.
3
1
2
Maak de vier voetstukken door ze in de bases vast te zetten.
Schuif het eerste deel in twee voet Maak van de vier binnenste stukken. Doe dit met alle zijden. steunen een vierkant.
4
5
6
Leg dit stuk opzij tot aan stap 10.
Druk de binnensteun in het eerste deel. Herhaal dit met alle zijden.
2639_Eiffel_Tower_TXT.indd Eiffeltoren_NED.indd 18 18
Druk de eerste verdieping vast op de binnensteunen.
Bouw het volgende stuk van de poten door de buitenzijde ervan in de basis van de eerste verdieping te drukken.
20/06/2014 30-04-14 12:18 12:03
7
8
9
Druk de binnenzijde van de poten op hun plek.
Druk dan de vier verbindings stukken boven op de vier poten.
Zet de tweede verdieping op de poten vast.
10
11
12
Druk het eerder gemaakte deel in de gleuven aan weerszijden van de eerste verdieping.
Druk de bovenkant van de eerste verdieping op de opstaande randen van de vier zijden.
Bouw het derde deel door de vier zijden in de basis te schuiven.
13
12
14
Druk de binnensteun op zijn plek in de vier zijden.
Bouw het observatiedek door de muren in de vloer en het dak vast te zetten.
Zet het observatiedek boven op het derde gedeelte.
15
16
17
Draai het derde gedeelte ondersteboven en bevestig de vier steunen aan de onderzijde van het observatiedek.
Zet het derde gedeelte rechtop. Voeg de twee delen van de mast samen en druk het geheel in het dak van het observatiedek.
Druk de derde verdieping op de opstaande randen van het ondergelegen gedeelte om de Eiffeltoren te voltooien.
Leg dit stuk opzij tot aan stap 17.
19
Leg dit stuk opzij tot aan stap 14.
Superstock: p11, Image Asset Management Ltd, p12, Album Prisma, p8, Science & Society, p5, SuperStock, p13, age fotostock, Shutterstock.com: Tsyhun, Antonio Abrignani, Morphart Creation, VD Lee, Olga MefďŹ sta, Oxlock, LiliGraphie, Susan Law Cain, Bocman, Warren Chan, Veselin Gajin, Lynea, Paula Kim Studio, Catwalker, Nerthuz, Photos.com: National Archives and Records Administration, Wikimedia, French Kissed Postcards
2639_Eiffel_Tower_TXT.indd Eiffeltoren_NED.indd 19 19
20/06/2014 30-04-14 12:18 12:03