Interview: Vier auteurs over hun favoriete tradities en gewoonten

Afra Beemsterboer Anne van der Valk Mary Schoon Sandra Berg

Vier auteurs over hun favoriete tradities en gewoonten

We hebben vier van onze auteurs vragen gesteld om hen beter te leren kennen. Twee van de vier debuteren in 2023 binnen de Romanserie. Hoog tijd om Afra Beemsterboer en Mary Schoon aan de tand te voelen! Ook Anne van der Valk en Sandra Berg zijn nog niet eerder geïnterviewd voor het Romanseriemagazine. Wat hebben zij te vertellen over hun gebruiken?

HEB JE EEN LEUKE OF BIJZONDERE TRADITIE MET JE FAMILIE, VRIENDEN OF JE GEMEENSCHAP?

AFRA BEEMSTERBOER: ‘Mary Schoon en ik hebben intussen wel een traditie als we naar de markt gaan. Om te beginnen staan de dag van tevoren mijn spullen al te wachten in de gang. Op de dag zelf komt Mary voorrijden en dan wordt de achterkant van de auto gevuld met alle dozen, tassen en zakken die mee moeten. We hebben ieder de helft van de ruimte, Mary links, ik rechts, al is het soms puzzelen om alles netjes in de auto te krijgen. Het komt wel voor dat de bolderkar meereist tussen mijn benen. Op de marktlocatie zelf moet alles uitgeladen worden. Het is weleens oppassen als de achterdeur van de auto opengaat, dan kunnen de achterste tassen je al tegemoet komen rollen. Eerst moeten de doeken om de kraam heen worden gehangen, dan kunnen we onze rommel daaronder ongezien kwijt. Dan gaan we “mooi maken”. En weer Mary links, ik rechts. De posters van de omslagen vangen de blikken van de mensen, net als de banners en net als de spreuk die achter ons hangt: “Pas op wat je zegt, ’t komt in mijn boek terecht.” We kijken op zo’n dag ook graag naar de voorbijgangers. Tegen vijven pakken we weer in. Het is ons al vaak opgevallen dat het volume van de spullen niet minder lijkt te worden, ook hebben we een paar dozen leeg verkocht…

ANNE VAN DER VALK: ‘Ik geef GVO-lessen op scholen, dat staat voor “godsdienstig vormend onderwijs”. Ik ga daarbij aan de hand van Bijbelverhalen in gesprek met de kinderen. Elke les begin ik met het slaan op de klankstaven. Dat is het teken dat de les begint en een teken dat de kinderen stil mogen worden. Aan het einde van de les mag een van de leerlingen op de klankstaven slaan. Even na het begin van de les brand ik een kaarsje waarbij we samen stil zijn. De meeste kinderen kunnen dat maar sommigen worden er juist onrustig van. Het zijn prachtige rituelen voor hen. O wee als ik er eentje vergeet! Er is altijd wel een kind dat me helpt herinneren. Meedoen met deze rituelen vinden ze belangrijk. Een knuffel geven aan mijn lieve moeder die op leeftijd is. Dat is een ander voorbeeld van een andere goede gewoonte. Ondertussen is dat een ritueel geworden waar we allebei aan hechten. Ik kan niet weggaan zonder even te knuffelen. Even elkaars nabijheid opzoeken, aanraken en lieve woorden zeggen. Wie vindt dat niet fijn?’

MARY SCHOON: ‘Tradities, ik hou van tradities. Al meer dan 35 jaar houden wij met de familie elk jaar een familiedag. Om de beurt moet een stel zo’n dag regelen. Meestal met een fietspuzzeltocht met spelletjes onderweg. We strijden om de familiebokaal en het eindigt met een barbecue. Door de jaren heen is de familie stevig uitgebreid, toch gaat iedereen mee. Neven en nichten, ooms en tantes. Al jaren sta ik met Afra Beemsterboer op de markt om onze boeken te verkopen. Dat is onderhand ook een traditie geworden en wat vinden we dat gezellig! We ontmoeten lezers, maken praatjes en werken zo aan meer naamsbekendheid. Mensen vinden het leuk om een boek te laten signeren, of om een gesigneerd boek cadeau te geven. Kopen de mensen niet, dan geven wij een boekenlegger mee of een visitekaartje zodat ze ons in de bibliotheek kunnen vinden of de boeken kunnen downloaden als ze een e-reader hebben. Hoe vaak we ook naar een markt gaan, we hebben er altijd zin in. Ook laten we via Facebook weten waar we staan,

en het is zelf zo dat er lezers met een lijstje bij de kraam komen om te controleren wat ze nog niet hebben gelezen en de nieuwe boeken af te vinken. Nog steeds sta ik te glunderen bij ieder compliment! Sint Maarten vind ik gezellig. Sinterklaas, Kerstmis en oud en nieuw, alles wordt gevierd. Elk jaar een verse kerstboom, want je moet wel kunnen ruiken dat er een boom in huis staat. Ik ben al 48 jaar getrouwd, en elk jaar bak ik op oudejaarsdag oliebollen. Dan komen alle kinderen en kleinkinderen in de middag oliebollen en appelflappen eten. Voor wie nog werkt geef ik een schaaltje mee naar huis, want mijn baksels vinden ze de allerlekkerste. Dit jaar ben ik precies 50 jaar lid van onze plaatselijke toneelvereniging. Dus ook een traditie, want al die jaren sta ik met de mooiste rollen op de planken. De leuksten waren toch wel Ma Druppel in De Jantjes en Lobke in Sil de strandjutter.

SANDRA BERG: ‘Ik heb jaren in Zweden gewoond, en dat land kent natuurlijk vele tradities. Een van de meest bekende tradities is wel het vieren van midsommar (midzomer). De avond van tevoren komen de familie en vrienden bij elkaar en vieren ze midsommarafton (de avond voor midsommar) met goed eten en alcohol. Er wordt een eenregelig liedje gezongen bij iedere schnaps. Op midsommar, de dag zelf, dansen de Zweden om de meiboom om de komst van het voorjaar te vieren. In de hembygdsgård (verzameling oude huisjes in het dorp) dansen ze meestal in klederdracht. Vaak worden dan ook oude ambachten getoond, kun je er koffiedrinken en muziek luisteren. Valborgsmässoafton wordt op 30 april ’s avonds gevierd met een groot vuur en soms met vuurwerk. Het is een symbool voor de lente en het licht. ‘Met de kerst eten de Zweden julbord (kersttafel). Het is een typisch Zweeds buffet dat in alle restaurants wordt geserveerd, ruim voor Kerst. Op de kerstdagen zelf blijven de Zweden thuis. Als familie hebben we eigenlijk geen vaste tradities, anders dan dat we gewoon iedere gelegenheid aangrijpen om bij elkaar te zijn. We zijn met zijn allen nogal hecht!

HEBBEN DE PERSONAGES VAN JE BOEK OOK ZULKE TRADITIES OF VASTE GEWOONTEN?

MARY SCHOON: ‘In december 2023 komt het eerste deel uit van de Hillie-trilogie: Toen ik jou zag. De hoofdpersoon, Hillie, is een slimme meid. Ze is bazig, eigenzinnig, een beetje vreemd, maar heeft een hart van goud. Ze is graag thuis bij haar moeder Annechien, die verloskundige is. Zo graag zelfs dat Hillie bijna niet van het erf af te krijgen is! Haar moeder vindt dat ze meer onder de mensen moet komen en dat gaat, zeer tegen Hillies zin in, ook gebeuren.’

AFRA BEEMSTERBOER: ‘De personages van De tuin van Teun hechten aan een lekkere kop koffie in de morgen. Dat hebben ze waarschijnlijk van mij, haha!’

SANDRA BERG: ‘Meerdere van mijn boeken spelen zich in Zweden af, en die personages volgen de tradities die ik hierboven beschreef natuurlijk. En in veel boeken is er ook sprake van een hechte familie, net als de mijne. Maar niet altijd. In Alleen van de foto is de band tussen mijn hoofdpersoon en haar moeder helaas wat gecompliceerder. Al is er voor alles een reden...’

ANNE VAN DER VALK: ‘Sarah is de hoofdpersoon van Melodie van verlangen. Ze is net terug uit het buitenland en heeft last van heimwee. Ze moet wennen aan het ritme en de gewoonten van haar broer en schoonzus. Henk en Sybille wonen en werken op de boerderij en hebben hun eigen routines. Aan het begin van de avond gaan ze samen eten. Handen wassen, samen aan tafel, de maaltijd beginnen met gebed. Sarah kan gewoon aanschuiven, maar ze voelt zich nog een buitenstaander, misschien wel omdat ze die gewoonten van Henk en Sybille niet gewend is. Kan ze haar plek vinden nu ze terug in Nederland is? En hoe ziet die plek eruit?’

WELKE WAARDE HECHT JIJ AAN DAGELIJKSE RITUELEN?

ANNE VAN DER VALK: ‘Rituelen. Zijn dat niet de goede gewoontes die we hebben? De goede gewoonte waar ik het meest van geniet is: rustig ontbijten! Heerlijk gewoon, ’s ochtends alle tijd hebben om op gang te komen. Een kopje thee en een broodje hagelslag erbij. De krant lezen of iets op tv kijken. Een tweede kop thee en vooruit, nog maar een boterham met hagelslag. Qua calorieën niet verstandig, maar ja, dat vergeet ik zogenaamd maar even. In de kerk geniet ik van het samenzijn. Samen zingen, samen naar de preek luisteren, de zegen ontvangen, koffiedrinken na afloop. Het samen zijn is een heel goede gewoonte. In coronatijd, toen we de kerkdiensten niet konden bezoeken, heb ik gemerkt hoezeer ik gehecht was aan het samen vieren van de diensten. Het is heel fijn dat het nu wel weer kan.’ MARY SCHOON: ‘Net als Hillie ben ik graag thuis. Ik kom nooit in nachtkleding beneden, of ik moet ziek zijn, ik eet stipt om 17.45 uur en ga altijd om dezelfde tijd naar bed. Vakanties duren nooit langer dan een week, ik mijd steden en drukte, maar bezoek wel oude streken, openluchtmuseums, dorpjes en hun bezienswaardigheden. Ik ben in verschillende landen, geweest maar vind ons eigen landje nog steeds het mooist. Noord-Holland, Drenthe, Friesland, Groningen, De Achterhoek, De Veluwe, Brabant, Zeeland en Limburg, allemaal heel verschillend, maar zo prachtig! Ik vind het geweldig maar ook nodig om voor mijn boeken op onderzoek uit te gaan. Naar museumboerderijen, molens, varkensfokkers, schippers, imkers, molenaars, boeren, vroedvrouwen, ik spreek ze allemaal. Voor de Tilly Tod-trilogie ben ik ’s nachts met jagers op pad geweest, voor Sterker dan de wind ben ik in een museummolen gaan werken (en daar werk ik nog) en voor De kracht van de liefde heb ik een midweek een authentieke plaggenhut gehuurd (tot grote schrik van mijn man Jan). Een muffe bedstee, een koud water kraantje boven een boenbak, een lemen vloer, prachtig! Overal waar een verhaal zich afspeelt, duik ik op, ga ik op onderzoek uit, fiets en wandel ik er rond, spreek ik met de lokale bevolking, koop ik boeken over het onderwerp. Allemaal om zo goed mogelijk geïnformeerd te zijn en om me helemaal in te kunnen leven in het verhaal. Ik surf op internet, maak honderden notities, koop een brok turf, klompen, een stuk klederdracht of oude sieraden, leg het naast me op mijn bureau, om zo het gevoel te versterken en dat vast te houden zolang ik erover schrijf. Ik dompel me erin onder en ik vind dat heerlijk!’

SANDRA BERG: Dagelijkse rituelen zijn voor mij best belangrijk omdat de structuur ervoor zorgt dat ik netjes aan het werk ga. Ontbijten, wandelen met de hond, kopje thee... als die gebruikelijke routine wordt onderbroken, merk ik dat ik echt moet worstelen om mijzelf te motiveren om aan mijn computer te gaan zitten en te schrijven.

AFRA BEEMSTERBOER: Dat gegeven van koffiedrinken in de ochtend, wat mijn personages doen, wijst meteen naar mij. Ik hecht erg aan mijn bakkie in de ochtend. Heerlijk, een pot koffie op tafel, zo rond een uur of tien, tijdschrift erbij, daar neem ik de tijd voor. Voor de rest van de dag interesseert koffie me niet, maar als je me uit huis sleept voordat ik in de ochtend mijn koffie heb gehad… hm… dan worden we geen vrienden.

WAAR KIJK JIJ NAAR UIT IN 2023?

MARY SCHOON: ‘Ik kijk uit naar het uitkomen van het eerste deel van mijn nieuwe trilogie. Ik vind het nog steeds spannend en ik hoop dat mijn lezers net zo enthousiast zijn over deze als over de Tilly Tod-trilogie! En dan heb ik nog een aantal lezingen op het programma staan. Dat zijn ook altijd heel leuke avonden of middagen. Ik maak er een hele voorstelling en verkleedpartij van en eindig met een quiz met prijzen. En natuurlijk kijk ik uit naar de markten! Terwijl ik dit schrijf zijn er de kerstmarkten, maar zo gauw in het voorjaar de eerste markten georganiseerd worden, zijn Afra en ik weer van de partij, want elke markt is anders en we beleven altijd wat!’ SANDRA BERG: ‘Ik hoop voor 2023 eigenlijk vooral dat iedereen gezond blijft. En ik hoop dat we eindelijk leren om met meer respect om te gaan met alles wat leeft; dat er een einde komt aan dierenleed en geweld. En als ik dan toch bezig ben, dan wens ik dat we onze planeet wat meer koesteren. Dat we beseffen dat we de plek waar we leven moeten omringen met goede zorgen omdat we zonder de aarde, zonder planten, bomen en dieren – tot en met het kleinste insect – nergens zijn. Tot slot wil ik natuurlijk dat er dan een einde is gekomen aan die vreselijke oorlogen. Is dat teveel gevraagd? Nee toch?’

AFRA BEEMSTERBOER: ‘Ik kijk uit naar het uitkomen van De tuin van Teun, mijn roman die voor april 2023 gepland staat. Ik heb zin om in het nieuwe jaar weer stevig aan het schrijven te gaan. Ik ga weer een aantal markten af met Mary, daarvoor maken we een planning in januari. Ik zie er bovendien naar uit om een nieuw seizoen het Mysterie van Langedijk te gaan draaien. Dat is een toeristische uitstap die ik zelf bedacht heb. Het is een vaartocht, volledig verzorgd met hapjes en een drankje, en ik vertel ondertussen een spannend verhaal, terwijl we door de achtergrond van dat verhaal heen varen. Mensen vinden het geweldig – en ik ook!’

ANNE VAN DER VALK: ‘2023 wordt een mooi jaar. Mijn tweede boek, Melodie van verlangen, komt uit! Deze keer wil ik daarvoor iets speciaals doen. Bij mijn eerste boek, Bloemen in de winter, kon dat niet omdat er door corona eigenlijk niets georganiseerd kon worden. Ik wil het boek presenteren op een mooie plek. Met muziek erbij, want muziek speelt een hoofdrol in het verhaal. Familie en vrienden uitnodigen, wat lekkere hapjes erbij… Ik heb er nu al zin in!’