WTK Wat & Hoe Zweden def_Opmaak 1 02-09-13 13:46 Pagina 1
Het magazine 5
Het magazine 5
Je draai vinden 25
Je draai vinden 25
West-Zweden 63
Stockholm, Uppsala en Gotland 89
Midden-Zweden 121
Noord-Zweden 147
Wandelingen en tochten 171
Praktische informatie 187 Kaarten 195 Register 204
ZWEDEN Zweden staat voor liefde voor de natuur en een sterk gevoel van vrijheid. Dit uit zich het best in het Zweedse allemansrätten, dat iedereen het recht geeft om vrij in de natuur rond te zwerven, bessen te plukken of te kanoën. De tegenprestatie is dat je de natuur niet dient te verstoren. Kan het mooier worden? Mocht je de lange, donkere winters trotseren, dan is het noorderlicht je beloning. Of dompel je onder in een van de sprankelende steden van Zweden: Stockholm, Göteborg of Malmö, voor Scandinavisch design, hippe nachtclubs en heerlijke eettentjes. WAT & HOE ONDERWEG: de reisgids voor een actieve en culturele vakantie. • Duidelijke indeling op kleur • Uitgebreide plattegronden en kaarten • Verrassende wandeltochten • Zeer geschikt voor reizigers met eigen vervoer NUR 512
www.watenhoe.nl
Zuid-Zweden 35
ZWEDEN
Zuid-Zweden 35
West-Zweden 63
Stockholm, Uppsala en Gotland 89
Midden-Zweden 121
Noord-Zweden 147
ZWEDEN De reisgids voor een actieve & culturele vakantie
maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen www.kosmosuitgevers.nl
Wandelingen en tochten 171
Praktische informatie 187 Kaarten 195 Register 204
Inhoud 5
Het magazine n Beschermde wildernis n Zweedse thrillers n Keukengeheimen n Extreme seizoenen n Wie is wie? n Roerig koninkrijk n Kanelbullens Dag & andere feesten n De mooiste ... n Wist je dit?
25
Je draai vinden n Voor aankomst n Vervoer n Overnachten n Eten & drinken n Winkelen n Uitgaan n Actief
35
63
89
oorwerk+Magazine opmaak.indd 2
Zuid-Zweden Even oriënteren In zeven (of meer) dagen Hoogtepunten n Malmö n Lund n Vimmerby n Öland n Kalmar Slott Verder ontdekken Waar... n Overnachten n Eten en drinken n Winkelen n Uitgaan
West-Zweden Even oriënteren In zes dagen Hoogtepunten n Göteborg n Södra skärgård n Marstrand n Kållandsö Verder ontdekken Waar… n Overnachten n Eten en drinken n Winkelen n Uitgaan
Stockholm, Uppsala en Gotland Even oriënteren In vijf (of meer) dagen Hoogtepunten n Gamla Stan n Kungliga Slottet n Archipel n Uppsala n Gotland Verder ontdekken Waar… n Overnachten n Eten en drinken n Winkelen n Uitgaan
02-09-13 16:35
121
Midden-Zweden Even oriënteren In zeven dagen Hoogtepunten n Siljanmeer n Falu gruva n Höga Kusten n Östersund Verder ontdekken Waar… n Overnachten n Eten en drinken n Winkelen n Uitgaan
Noord-Zweden
147
171
Even oriënteren In acht dagen Hoogtepunten n Poolcirkel n Nationale parken n Sápmi n Vildmarksvägen n Kiruna Verder ontdekken Waar… n Overnachten n Eten en drinken n Winkelen n Uitgaan
Wandelingen en tochten n 1 Rondje Djurgården n 2 Stadswandeling Göteborg n 3 Malmö n 4 Cultureel Sápmi
Praktische informatie 187 n Voor je vertrek n Als je er bent n Handige woorden en uitdrukkingen
Kaarten 195 Register 204 Fotoverantwoording 206
oorwerk+Magazine opmaak.indd 3
02-09-13 16:35
oorwerk+Magazine opmaak.indd 5
Het magazine
02-09-13 16:35
6
Het magazine
Beschermde wildernis Zweden was in 1910 het eerste Europese land dat een aantal natuurgebieden als nationaal park bestempelde, om zo planten en dieren extra te beschermen. Dat wil overigens niet zeggen dat je deze gebieden niet mag betreden. Dankzij het allemansrecht kun je vrij door de natuur trekken en mag je zelfs wildkamperen. Het Zweedse allemansrätten – het allemansrecht – is ideaal voor natuurliefhebbers. Het recht vindt zijn oorsprong in middeleeuwse, provinciale wetten en geeft iedereen het recht om vrij in de natuur rond te zwerven, bessen te plukken, een tent op te zetten of te kanoën. Er zijn uitzonderingen – zoals beschermde natuurgebieden, vogelbroedweides en privétuinen – maar het biedt bijzonder veel mogelijkheden om een mooie route uit te stippelen of je op letterlijk onbetreden paden te begeven. Niet alleen in het ongerepte hoge noorden, maar ook in het dichtbevolktere zuiden van het land. Er is wel een ‘tegenprestatie’: je dient de natuur niet te verstoren en de plek netjes en schoon achter te laten. Zo blijft de natuur natuur en worden dieren zo min mogelijk gestoord.
MUGGEN Grappend worden ze in Noord-Zweden ook wel de ‘Luchtmacht van Lapland’ genoemd, maar feit is dat muggen in de zomer voor behoorlijk wat ongemak kunnen zorgen. Vooral in het noorden van het land en aan meren, rivieren en zelfs de (windstille) kust kunnen tussen begin juli en medio augustus de aantallen flink oplopen. Draag ’s avonds bedekkende kleding en smeer onbedekte huid in met een muggenmiddel dat DEET bevat. Ook open vuur (of rook) helpt bij het verjagen van muggen.
oorwerk+Magazine opmaak.indd 6
02-09-13 16:35
7
De koning van het bos: de eland
Veel dieren leiden sowieso een teruggetrokken bestaan. Vooral de eland is schuw. Er bevinden zich in heel Zweden tussen de 300.000 en 400.000 elanden, maar zelfs na een lange reis is het mogelijk om er niet één gezien te hebben. Door het hele land vind je elandboerderijen waar je tamme elanden kunt bekijken, maar niets is zo speciaal als een spontane ontmoeting met de ‘koning van het bos’. Het einde van de dag, tijdens de schemering, is vaak de periode waarin je de meeste kans maakt om er een te spotten. Anders dan de elanden zijn de rendieren in het midden en noorden van het land lang niet zo schuw, en moet je de motor soms een paar minuten uitzetten omdat de dieren de weg blokkeren en op hun gemak naar de overkant sjokken. De rendieren lijken in het wild te grazen, maar zijn vrijwel allemaal eigendom van de Samen (P14) in het midden en noorden van het land. Al zo’n tienduizend jaar vormen de rendieren hun belangrijkste bron van inkomsten en reisden de Samen als nomaden met hun dieren mee. Sinds de vorige eeuw heeft er een moderniseringsslag plaatsgevonden en zijn steeds meer Samen overgegaan op andere beroeDE CIJFERS pen en hebben zich permanent in Zweedse dorpen gevestigd. De ren• Zweden bestaat voor 53% uit bos en dierhouders die hun kuddes nog voor 12% uit bergen en rotsen naar andere graasgebieden verplaat• De hoogste berg is Kebnekaise sen, doen dat tegenwoordig op (2106 m) moderne manieren: met de sneeuw• 9% van het landschap bestaat uit scooter, motor of zelfs met behulp meren en rivieren van een helikopter. • Vänern is het grootste meer van Dieren die zich meer verdekt Zweden (5650 km2) opstellen zijn de wolf – die de laat-
oorwerk+Magazine opmaak.indd 7
02-09-13 16:35
8
Het magazine
JACHTVERGUNNING Zo’n 300.000 Zweden beschikken over een jachtvergunning die is uitgegeven door de organisatie Jaktregistret. Vanuit de overheid wordt bepaald in welke periode op een bepaald dier mag worden gejaagd, om zo de wildstand optimaal te kunnen beheren. Ook voor jagers uit het buitenland is het mogelijk om een (tijdelijke) jachtvergunning aan te vragen bij Jaktregistret. Voor het jagen op elanden gelden overigens extra regels: je moet hiervoor eerst een training en examen doorlopen. Meer info: www.naturvardsverket.se
oorwerk+Magazine opmaak.indd 8
LIEFDE VOOR DE NATUUR Vrijwel elke Zweed brengt zijn vrije tijd het liefst door in de natuur. Verhoudingsgewijs hebben Zweden meer natuur voor zichzelf dan veel andere Europeanen, maar er is vermoedelijk nog een oorzaak voor deze nationale liefde: Zweden is vrij laat geĂźrbaniseerd. Het is dus nog maar enkele generaties geleden dat veel Zweedse families volledig afhankelijk waren van de natuur en de seizoenen.
16-09-13 09:37
oorwerk+Magazine opmaak.indd 35
Zuid-Zweden Even oriÍnteren In zeven (of meer) dagen Hoogtepunten Verder ontdekken Waar‌
36 38 40 52 58
02-09-13 16:36
36
uid-Zweden.indd 36
Zuid-Zweden
Even oriënteren Terwijl Noren en Finnen voor een vakantie het ruigere noorden van hun land opzoeken, trekken Zweedse vakantiegangers juist naar het zuiden. De stranden van Skåne, Halland en Blekinge zijn geliefd, net als het eiland Öland voor de zuidoostkust. Daartussen ligt Zweden in het klein, Småland, met bossen, meren en historische boerderijtjes. Het is zwaar bevochten land, het zuiden van Zweden. Pas na de Vrede van Roskilde in 1658 stond Denemarken de provincies Skåne, Halland en Blekinge af aan Zweden. Dat verklaart de soms wat wisselende stijlen van historische gebouwen in deze regio, en ook het ontstaan van de universiteit in Lund in 1666, waarmee Zweden direct zijn positie in het zuiden wilde verstevigen. Sinds de opening in 2000 van de Öresundbrug tussen Kopenhagen en Malmö zijn de banden tussen Denemarken en Zweden aangehaald, en dat heeft de positie van Malmö versterkt. Deze derde stad van Zweden is internationaal georiënteerd, maar het oude stadshart maakt Malmö tegelijkertijd intiem. Vanuit hier kun je de kuststroken verkennen: noordelijk richting Halmstad met tussendoor mooie natuurgebieden als Kullaberg, of oostelijk richting de artistieke fruitstreek Österlen, marinestad Karlskrona, Kalmar – bekend van het slot – of Öland, waar de Zweedse koninklijke familie ’s zomers vakantie viert. Kenmerkend voor Småland: oude boerderijen
02-09-13 17:07
Even oriënteren
37
De kern van Zuid-Zweden wordt gevormd door Småland, een gebied met tussen de bossen en meren vooral veel historie. Oude boerderijen staan hier nog overeind, je kunt wandelen door glooiende weilanden uit de tijd van botanicus Carl Linnaeus en ontdekken waarom schrijfster Astrid Lindgren zich liet inspireren door de Smålandse natuur.
★ Hoogtepunten B C D E F
Malmö P40 Lund P43 Vimmerby P45 Öland P47 Kalmar slott P50
De kapel in Kalmar slott
Nyköping Motala
Vätternmeer
Skövde
Norrköping
E4
0
Linköping
100 km
Mjölby E22
14 Visingsö
Gränna 34
40
Jönköping
Vimmerby
40
13 Västervik
40
3
E22
E4
26
S m å l an d
Gotland
Oskarshamn
7 Hallands kustväg 25
11
E20
2
E2
Kristianstad
19
E6 -
Malmö
Karlshamn
Kosta 25
B l ek i n g e
5 Kalmar
OOSTZEE
Öland
4
9
Karlskrona
0 E2
1
2 Lund
Bruk
27
Hässleholm
Skåne DK Kopenhagen
8 Huseby
Linnés Råshult
E4
Helsingborg
uid-Zweden.indd 37
Grimslöv
Halmstad
Kattegat
6 Glasriket
Växjö
E22
Ha l l a n d
34
Falkenberg
Ystad 12 Österlen 10 Kåseberga
Verder ontdekken
G H I J K L M N O
Glasriket P52 Hallands kustväg P52 Huseby Bruk P53 Karlskrona P54 Kåseberga P54 Linnés Råshult P55 Österlen P56 Västervik P57 Visingsö P57
03-09-13 12:49
38
uid-Zweden.indd 38
Zuid-Zweden
In zeven (of meer) dagen
Zuid-Zweden is prima bereikbaar vanuit Nederland en België: met de auto ben je in circa negen uur in Malmö. Vanuit het vlakke landschap in het zuiden rijd je al snel over goede wegen door de bossen van Småland. Of neem iets langer de tijd en rijd van vuurtoren naar vuurtoren op het eiland Öland.
Huiskamer in museum Kulturen in Lund
Dag 1 Begin je bezoek aan het zuiden van Zweden met een stedentrip naar B Malmö (P40) of C Lund (P43). Beide steden hebben een mooi oud stadscentrum en bieden voldoende musea en parken om er meerdere dagen te verblijven.
Dag 2 Volg de E6 richting het noorden en sla af bij Halmstad. Vanuit daar kun je langs de kust H Hallands kustväg (P52) volgen richting Falkenberg. Onderweg kom je veel musea en mooie natuurgebieden tegen.
Dag 3 Rijd vanuit Falkenberg richting het Vätternmeer, waar je in Gränna een veerboot kunt nemen naar het eiland O Visingsö (P57).
02-09-13 17:08
est-Zweden.indd 84
totaal plek is voor maar liefst 500 kamers. Een perfect uitgangspunt voor alle bezienswaardigheden, zowel in als rond de stad.
A 201 D4 B Grönsakstorget 2, Göteborg C 031-138616 N www.hotelflora.se
Trendy hotel in het centrum van de stad, op loopafstand van de bekende winkelstraten en parken. Zowel de kamers als de openbare ruimten zijn ingericht met veel kleur en smaakvolle meubels. Details als boekenkasten, grote zitbanken en kleden op de vloer zorgen voor een huiselijke sfeer.
Hotel Flora 222
A 200 C3 B Drottningtorget 10, Göteborg C 031-619000 N www.clarionpost.com
A 196 D1 B Olbersgatan 9, Göteborg C 031-840200 N www.liseberg.com
Het grote Göteborgse pretpark Liseberg heeft aan de rand van de stad een groot vakantiepark, met 200 campingplaatsen en ruim 400 bedden verdeeld over huisjes, een hotel en een hostel. Een betaalbare overnachtingsplek dicht bij de stad en door de kinderactiviteiten ideaal voor families. Vlakbij de ingang stopt de tram.
Lisebergsbyn Kärralund 2-22
A 196 D1 B Sjöportsgatan 2, Göteborg C 031-7257777 N www.hotelvillan.com
Tien minuten buiten het centrum van Göteborg ligt in de haven dit voormalige hoofdkantoor van een scheepsbouwbedrijf. Sinds 2008 zijn in deze villa 26 luxe hotelkamers gevestigd. Voor de deur stopt een veerboot naar het centrum.
Hotel Villan 222-2222
02-09-13 18:02
Op het eiland Marstrand kun je overnachten in het oude commandanthuis en de donjon van de burcht Carlstens Fästning. De voormalige kamers van gevangenen en soldaten zijn nu comfortabele hotelkamers, compleet met
Soldathotellet 22-222
MARSTRAND
A 196 D1 B Skäretvägen 53, Styrsö C 031-973230 N www.pensionatskaret.se
Dit luxe pension met dertien klassiek ingerichte kamers staat op een rustige plek op het eiland Styrsö in de zuidelijke archipel van Göteborg. Het wordt omringd door natuur en rond het pension vind je mooie wandelpaden. Je bereikt Styrsö in een kwartier met een veerboot vanuit Saltholmen.
Pensionat Styrsö Skäret 222-2222
SÖDRA SKÄRGÅRD
West-Zweden
West-Zweden Waar....indd 84
Pal naast het Centraal Station van Göteborg is het voormalige postkantoor verbouwd tot luxe hotel. Achter de gerenoveerde façade is ook een nieuw deel gebouwd, waardoor er in
Clarion Post 2222
GÖTEBORG
Let op: de openingstijden wisselen enorm. Neem daarom voor je bezoek eerst contact op met het hotel of restaurant.
Prijzen Reken voor een tweepersoonskamer met ontbijt per nacht op: 2 minder dan SEK 600 22 tussen SEK 600 - SEK 1000 222 tussen SEK 1000 - SEK 1500 2222 meer dan SEK 1500
Overnachten
Waar...
84
02-09-13 18:11
est-Zweden.indd 85
A 196 D1 B Edshultshall, Orust C 0304-52100 N www.ladfabriken.eu
Deze trendy B&B staat op een klif pal aan zee op het eiland Orust, ten noorden van Göteborg. Het was voorheen een fabriek waar houten kisten en boten voor vissers werden vervaardigd. De drie kamers zijn kleurrijk ingericht met veel oog voor design.
Lådfabriken 2222
BOHUSLÄN
A 196 D1 B Kållandsö, Lidköping C 0510-484660 N www.naturum.lackoslott.se
kerscentrum vlak bij Läckö slott vind je een tentoonstelling en restaurant. De eerste verdieping is een hotel met 15 nieuwe kamers, ingericht met natuurlijke materialen (veel hout) en beddengoed met bladmotief. Je kijkt uit over het meer of bos. ’s Avonds een zeer rustige, afgelegen locatie.
Keurig boetiekhotel op een centrale plek in de levendige haven van Fjällbacka. Naast een- en tweepersoonskamers zijn er ook familiekamers. Het hotel ligt pal aan het water, tussen restaurants en terrassen.
Stora Hotellet Bryggan 222-2222
FJÄLLBACKA
A 196 D1 B Färjevägen 2, Kungälv C 0303-18900 N www.vaghals.se
Op het eilandje Fästningsholmen, genoemd naar het de imposante burcht Bohus Fästning (➤ 82), vind je een kleine camping en vijf huisjes, en een vandrarhem, een hostel. De kamers hebben huiselijke details als bloemenbehang of een groene velours stoel. De camping ligt wat lager en daardoor mooi beschut, maar kan op regenachtige dagen snel drassig worden.
Våghals Kungälv 2-22
A 196 D1 B Hålsungebyn 1, Mellerud C 0530-12715 N www.kerstinscamping.se
02-09-13 18:02
Verscholen achter een bos ligt de boerderij van Freddy en Anita, met daaromheen een kleine camping en vrijstaande vakantiehuisjes. ’s Zomers is er een klein buitenzwembad en kun je hier fietsen huren. Op midzomeravond kun je de tradities rond de meipaal meemaken.
Kerstins Camping 2-22
DALSLAND
A 196 D1 B Ingrid Bergmans Torg, Fjällbacka C 0525-31060 N www.storahotelletbryggan.se
02-09-13 18:02
85
West-Zweden Waar....indd 85
Op de begane grond van het bezoe-
Naturum Vänerskärgården 222-2222
VÄNERN
A 196 D1 B Kungsplan, Marstrand C 0303-60010 N www.marstrand.se
In de 19e eeuw was Båtellet een van de populairste kuuroorden van Marstrand. Nog steeds vind je hier een warmwaterbad, maar het luxe oord is inmiddels een betaalbare hostel (vandrarhem) geworden, met 20 kamers (gedeeld of privé). Het hostel ligt op een rustige plek, maar wel op loopafstand van de restaurants en het fort.
Marstrands Varmbadhus Båtellet 22
A 196 D1 B Carlstens Fästning, Marstrand C 0303-60265 N www.carlstenssoldathotell.se
eigen douche en toilet.
West-Zweden Waar....indd 84
Waar...
02-09-13 18:11
raktisch.indd 187
Praktische informatie
03-09-13 12:05
raktisch.indd 188
188
Praktische informatie Voor je vertrekt
WANNEER GAAN De zomermaanden lenen zich uitstekend voor een kampeervakantie en voor buitenactiviteiten als wandelen, fietsen, varen en vissen. In de winter zijn vooral de wintersportgebieden populair; in de omgeving van de pistes zijn de meeste hotels, restaurants en zelfs campings van december tot maart geopend. Zweden kent een duidelijk hoogseizoen, van midzomer (eind juni) tot eind augustus. Daarvoor en daarna zijn de meeste musea, restaurants en campings buiten de grote steden volledig gesloten of alleen in het weekend geopend. Houd hier rekening mee bij het plannen van je reis.
HOE IS HET WEER Vanwege de enorme oppervlakte kent Zweden meerdere klimaten. Het zuiden lijkt nog het meest op ons klimaat, met warme zomers en milde winters. Het midden van het land heeft ook aangename zomers, maar iets strengere winters. Noordelijker, in Lapland, kunnen de temperaturen in januari overdag dalen tot min 40 graden. Daar staan dan redelijk droge zomers tegenover, met dagen waarop de zon helemaal niet onder gaat. Het weerbericht kun je raadplegen via deze websites: n www.weeronline.nl n www.smhi.se n www.klart.se
Als je er bent media
ALARMNUMMERS
Dagbladen, tijdschriften en lokale kranten zijn goed verkrijgbaar. Met name in de supermarkten en de filialen van Pressbyrån vind je een uitgebreid assortiment. Bij de toeristenbureaus kun je terecht voor gratis tijdschriften en kranten over de regio. Daarin vind je informatie over accommodaties, evenementen, tentoonstellingen en andere activiteiten. Publieke tv-zenders staan vrijwel altijd voorgeprogrammeerd op de tv’s in accommodaties, evenals een aantal commerciële zenders. Zweedse radio kun je beluisteren via verschillende frequenties. Publieke radiozenders zijn ook gratis te beluisteren via de website www.sverigesradio.se of via de app.
Het landelijk Zweeds alarmnummer is 112. Kies dit nummer alleen in acute noodsituaties. Neem voor minder dringende zaken contact op met het dichtstbijzijnde politiebureau via telefoonnummer 114 14, of zoek het adres van een politiebureau via www.polisen.se. Heb je pech met de auto, dan kun je dag en nacht contact opnemen met de ANWB: (+31) 70 314 14 14. Je moet wel lid zijn van de ANWB en contributie betalen voor de Europa Service van de Wegenwacht om voor hulp in het buitenland in aanmerking te komen. Regel dit vooraf via www.anwb.nl.
KINDEREN Zweden is zeer kindvriendelijk; in vrijwel alle restaurants, hotels en musea is rekening gehouden met hun komst. Musea beschikken vaak over speciale speelafdelingen, in restaurants staan kinderstoelen klaar en sommige cafés hebben zelfs een overdekte parkeerplaats voor wandelwagens!
03-09-13 12:05
WTK Wat & Hoe Zweden def_Opmaak 1 02-09-13 13:46 Pagina 1
Het magazine 5
Het magazine 5
Je draai vinden 25
Je draai vinden 25
West-Zweden 63
Stockholm, Uppsala en Gotland 89
Midden-Zweden 121
Noord-Zweden 147
Wandelingen en tochten 171
Praktische informatie 187 Kaarten 195 Register 204
ZWEDEN Zweden staat voor liefde voor de natuur en een sterk gevoel van vrijheid. Dit uit zich het best in het Zweedse allemansrätten, dat iedereen het recht geeft om vrij in de natuur rond te zwerven, bessen te plukken of te kanoën. De tegenprestatie is dat je de natuur niet dient te verstoren. Kan het mooier worden? Mocht je de lange, donkere winters trotseren, dan is het noorderlicht je beloning. Of dompel je onder in een van de sprankelende steden van Zweden: Stockholm, Göteborg of Malmö, voor Scandinavisch design, hippe nachtclubs en heerlijke eettentjes. WAT & HOE ONDERWEG: de reisgids voor een actieve en culturele vakantie. • Duidelijke indeling op kleur • Uitgebreide plattegronden en kaarten • Verrassende wandeltochten • Zeer geschikt voor reizigers met eigen vervoer NUR 512
www.watenhoe.nl
Zuid-Zweden 35
ZWEDEN
Zuid-Zweden 35
West-Zweden 63
Stockholm, Uppsala en Gotland 89
Midden-Zweden 121
Noord-Zweden 147
ZWEDEN De reisgids voor een actieve & culturele vakantie
maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen www.kosmosuitgevers.nl
Wandelingen en tochten 171
Praktische informatie 187 Kaarten 195 Register 204