Voices November 2017

EDITORIAL

ГОРАН АДАМОВСКИ - УРЕДНИК НА „ВОИСЕС“ GORAN ADAMOVSKI - EDITOR OF “VOICES” MAGAZINE Тие се исти како нас

They are the same as us

Го гледаме нивното патење и страдање, но и им се восхитуваме на борбата, храброста и истрајноста. Животот не бил великодушен кон нив, а тие не се предаваат. Принудени да ги напуштат родните огништа, своите блиски и се што имале, се судруваат со неразбирање, омраза и предрасуди во земјите каде што бараат малку сонце, парче леб и чаша вода. И мирен сон. Подоцна и образование и достоинствен живот, зошто не? Колкумина од нив ги загубиле своите деца, родители, браќа и сестри, пријатели, роднини? Во нивните очи може да забележите спектар од чувства што се менуваат од час во час: очај, тага, истоштеност, прегладнетост, измрзнатост, радост, надеж, среќа, љубов! Тие се исти како нас, само што судбината грубо си поиграла со нив! А, сепак, животот знае да биде толку непредвидлив! Го знаат тоа Нура од Ирак и Боби од Куманово, кои што се запознаа и вљубија во камп за бегалци! Прочитајте ја нивната сторија во октомврискиот број на „Воисес“! Пишувавме и за Дижон и за Мастрихт, за прославата на животот и на смртта, за кинотеките и тврдините во Скопје, за „лудите“ фудбалски навивачи низ светот, за пештерата Врело... Уживајте!

We see their suffering and suffering, but we also admire the struggle, courage and endurance. Life was not generous to them, and they did not give in. Forced to leave their homes, their loved ones, and everything they have, they are confronted with misunderstanding, hatred and prejudice in countries where they require little sunshine, a piece of bread, and a glass of water.

And a calm dream. Later education and dignified life, why not?

How many of them lost their children, parents, brothers and sisters, friends, relatives? In their eyes you can notice a spectrum of feelings that change from hour to hour: despair, sorrow, exhaustion, starvation, frozen, joy, hope, happiness, love! They are the same as us, only that destiny played roughly with them!

And yet, life can be so unpredictable! They know it Noora from Iraq and Bobi from Kumanovo, who met and fell in love with a refugee camp! Read their story in the October issue of Voices! We wrote about Dijon and Maastricht, the celebration of life and death, the cinemas and fortresses in Skopje, the “crazy” football fans around the world, the Vrelo cave ... Enjoy!

STAFF VCS DIRECTOR: Nikola Stankovski COORDINATORS: Gjoko Vukanovski Ivana Angelovska Goran Adamovski DESIGN ASSISTANT: Monika Stojmanovska

2 - VOICES

VOLUNTEERS: Aleksandra Grzyb Aisen Bragin Chris Maiken Chloe Dumeusois Antoine Lomba Ann Aro

WRITERS: TRANSLATORS: Igor Pop Trajkov Aleksandra Krstevska Milan Gjapic Sokol Makolli Tamara Jovanovska Kristina Lukanovska Viktor Sumanovski Marijana Asprovska Keti Jovanova Arijana Dimitrovska Georgina Jedikovska Angela Spasovska

CONTACT: Volunteer Centre Skopje Emil Zola 3/2-3, 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk

VOICES - 3 VOICES - 3

culture

ЖИВОТОТ ПРОДОЛЖУВА НООРА ДОДЕВСКА бегалец, мајка и личност со топло срце

„Сакам повеќе да помагам“ 4 - VOICES

TOPIC OF THE MONTH Целиот свет ја знае приказната за Нора Додевска, која ја запознала нејзината љубов на македонско-српската граница, кога била бегалец од Ирак а тој полицаец. Овој начин на љубов започна многу брзо и секој би сакал да ја следи таа приказна. По речиси две години животот на Нора се промени за 360 степени. Минатите ситуации речиси останале во минатото. Како живее сега и она што се сменило - прочитај во нашата приказна од прво лице. ПРИКАЗНА ЗА БЕГАЛЦИТЕ

На почетокот бев дел од Црвениот крст и им помогнав на многу други

бегалци. Всушност, тоа беше многу голема промена во мојот живот кога почнав да ги гледам бегалците и како се чувствуваат тие. Имав многу проблеми со наоѓање луѓе да бидат преведувачи на сите јазици. Бев таму 6 месеци. Тоа ме направи толку среќна, бидејќи ги гледав насмевките на луѓето. Најмногу наградува работата што некогаш сум ја направила. Во тоа време јас сеуште работам во бегалскиот камп Табановце на границата на Македонија и Србија. Но, јас се ја напуштив работата во еден момент, бидејќи јас забременив. Кога имав повеќе време, ги повикав да кажам дека би сакала да се вратам на работа. Затоа ми рекоа дека можам да започнам со Министерството за бегалци и таму сум преведувач. Лесно ми беше да најдам работа во Македонија за мене, бидејќи знам многу на јазици. Мојата работа е трпелива и навистина тешка. Бегалците доаѓаат тука и се премислуваат за престојот во Македонија. Понекогаш тие се во неволја, но бидејќи луѓето се третираат убаво сакаат да останат. 99% сакаат да одат во голем град. Повеќето сакаат да одат во Австрија и Шведска. 1% сака да остане во Македонија. Секогаш си поставувам прашања: “Може ли сите да одат во Европа? Кој може да оди во ЕУ? А кој не може? “. Бидејќи многу луѓе бегаат од навистина лоши ситуации. И ова се луѓето кои можат да останат во друга земја. Но, луѓето што доаѓаат од економски причини не можат да останат. Некои луѓе доаѓаат во кампот за да избегаат случајно од кампот за бегалци. Јас не сум гранична полиција. Јас само им давам информации за правни работи. Последен пат имавме семејство во Србија и имаа проблеми со авторитетот. Имав една шок ситуација во кампот. Во 2016 година дојдов во Грција како бегалец. Мојот начин за бегалци започна од Ирак, кога се преселив во Турција, за да дојдам во Грција. Во нашиот брод беше со премногу луѓе и сите се плашеа. И кога стигнавме таму се се сврте кон нормално. Но, во Грција видов сè. Патувавме законски, бидејќи нашиот град имаше лоши ситуации. По Грција отидовме на 15 000 бегалци во кампот со (име). И тогаш забележав затоа што сум русокоса (за мојот изглед) и дека можам да зборувам многу на јазици. Затоа почнав да волонтирам во кампот. Поради моите јазични вештини ми беше побарано да помогнам. Многу луѓе побараа помош. Преведов за повеќе од 10000 луѓе во Грција. Во Македонија преведов повеќе од 2000 луѓе. Имав 19 години кога започнав. Јас никогаш не студирав преведување. Сите јазици на кои можам да зборувам се: авганистански, фарси, курдски, арапски, турски, марокански, англиски и малку корејски и македонски. Голем дел од овие јазици научив на интернет или на телевизија. “Волонтер вреди дваесет притисни мажи” - можам да кажам дека е за мене и за другите луѓе, кои се обидуваат да им помогнат на луѓето во потребните. Ние им помагаме на луѓето со нашите срца.

VOICES - 5

ТЕМА НА МЕСЕЦОТ СИТЕ НИЕ СМЕ ЛУЃЕ Прво, кога ме гледаат со голема насмевка во нивното лице. Понекогаш дури и сакаат да фотографираат со мене. Тие велат: “Погледнете ја! Таа е девојката од ТВ цело време “. Многу ми се допаѓаат. Јас никогаш не ги запознав луѓето кои беа непристојни за мене. Сите луѓе беа толерантни и пријателски. Ги земам луѓето како што се. Ми кажуваат дека им давам добра енергија. Ми се допаѓа мојот град Куманово. Најдов многу пријатели овде. И ние понекогаш се дружиме и одиме на забави или кафуле, прошетка итн. Имам многу добро друштво. Понекогаш се чувствувам во Македонија како, како дојдов тука. Моите пријатели ми кажуваат дека сум паметна и силна, и за ова можам да се прилагодам насекаде низ светот. Не патував низ Балканот, затоа што сега имам син и се вика Иља. Донесов одлука да му дадам меѓу муслиманско и христијанско име. Многу земји го имаат ова име, па поради тоа ми е толку убаво. Тоа е поврзано со многу религии и земји. Мојот син е како ангел. Тој има само 6 месеци, но тој е толку умен и толку симпатичен. Поради моето дете, не сакам да патувам толку многу оваа година. Кога некој ќе праша “Што очекував од мојот син?”. Одговорам “тој може да направи што сака”. Но, се надевам дека моето дете ќе биде волонтер и еден ден и ќе биде со отворени мисли. Мојот голем сон е да имам своја сопствена организација еден ден, а во Ирак ќе ја имам главната канцеларија. Сакам да им помогнам на многу луѓе низ целиот свет. Во бегалските кампови има големо прашање за преводот. На пример, кога луѓето имаат медицински проблеми, а лекарите не ги разбираат бегалците. Имав едно време навистина страшна приказна, кога еден бегалец влезе во медицинскиот шатор во кампот и докторот му даде неточен лек со некои погрешни компоненти и пациентите може да умрат откако ќе го употребат. Но за среќа бев во исто време на истото место. Ја повикав полицијата, а подоцна и овој лекар кој не ги почитуваше животите на бегалците беше отпуштен. Мислам дека направивме точна одлука, бидејќи сите луѓе живеат, не е важно од кој социјален тип има, има право на добра медицинска помош. Останувам со мојата идеја: “Сите ние сме луѓе, не промрморуваме која боја на кожа или религија ја имате. Понекогаш ни треба некоја помош но животот на секој човек е важен. СЕМЕЈСТВОТО И ДРЖАВИТЕ Би сакала да ги посетам моите роднини и стари пријатели во Ирак. Многу ми недостига мојата земја. Ја пропуштам храната што ја направила баба. Многу уживам во готвењето со семејството и роднините. Работев во продавница, а исто така сум професионален шминкер, а исто така и фризер. Го научив од YouTube видеа. Шминка ми треба само неколку часа да се направи. Имав 18 години кога почнав да работам. Живеев со мојата баба. Понекогаш ми недостига, но многу сум среќен со мојата работа сега во Куманово. Затоа што навистина сакам да работам со деца и да им помагам на луѓето. Операцијата продолжува ирачката слобода. Се надевам дека ќе одам еден ден назад со моето семејство. Токму сега моето семејство живее во Германија. Мојот брат и сестра зборуваат 5 јазици. Тие зедоа германско државјанство. Ако одам во Германија, можам да земам германско државјанство. Мајка ми е 41, татко ми 48, брат 12 и сестрата 8. Мојот брат и сестра навистина ги изучуваат јазиците. Дури го научиле и македонскиот јазик, уште подобро од мене. Видов како се играат со некои локални деца во бегалскиот камп и се обидуваат да разговараат со нив. Јас сум толку горда на мојот брат,

6 - VOICES

TOPIC OF THE MONTH кој им помага на другите бегалци преведувајќи на англиски нешто од арапски и курдски. Тој им помогна на неколку луѓе. Нашите родители не научија како да комуницираме со луѓето и како да бидеме убави кон другите луѓе. Татко ми секогаш има најголема насмевка на лицето и тој секогаш споделува со други и истото минува и со мајка ми. Ако тој има 1 евро во џебот, а други немаат ништо, татко ми ќе ги сподели овие мали пари со други. Ова е кредо за неговиот живот. Имаме неколку главни правила: не суди ги луѓето според нивниот изглед и религија. Бидете отворена личност. Помогни им на другите и размислете за срцето на личноста, а не за нивниот АДАПТАЦИЈА И АСПИРАЦИЈА Всушност, кога стигнав овде, размислував и за бегалците како и за сите други (границите треба да бидат затворени и сл.). По два дена во Македонија сè се смени во мојот живот. Кога дојдов тука мислев дека можеби ќе биде страшно ако останам тука, не знам никого овде. Но, откако го видов бегалскиот камп и дека се добри луѓе, моето мислење за бегалците се промени. Ми рекоа дека ако останам тука, ќе има многу работа за мене и решив да побарам додаток да останам (животот овде е многу едноставен). Тие никогаш не ме натераа да се чувствувам како бегалец кога бев тука. По 2 години се чувствував

како локален. Мислам дека македонскиот јазик беше прилично тешко од самиот почеток. Го научив во мојот дом и всушност почнав да разговарам со локалното население затоа што е подобро да се научи на овој начин. Од почетокот се обидов да им објаснам на сите бегалци за разликите меѓу Европската унија и муслиманските земји. Велам за демократскиот ум и различноста на културите во секој член на овој сојуз. Кога одиме во друга земја како бегалец, треба да ги почитуваме сите религиозни, законски и културни чувствителности. Голем дел од луѓето го разбираат тоа, но ако некои од нив не ги почитуваат основните правила и немаат вистинска причина да бидат бегалци, немаат многу шанси да дојдат во ЕУ. Во местото на живеење треба да ги учиме локалните јазици, општествената психологија, културата на нацијата и Уставот. Кога одите во Европа, треба да знаете - европските луѓе не ја поттикнуваат својата култура во нашите земји, и ние не треба да ја притискаме нашата култура на нивната територија. Ова е главната точка за постигнување рамнотежа меѓу бегалците и ЕУ. Ги сакам сите луѓе и се обидувам да им дадам од оваа атмосфера на другите. Анн Аро Аисен Брагин

VOICES - 7

ТЕМА НА МЕСЕЦОТ

Бегалец сега - секогаш човек

Сè до затворањето на „Балканската рута“ во март 2016 година, од Грција во Македонија дневно влегуваа по неколку илјади преморени, истоштени, прегладнети и измрзнати луѓе од воено разрушените држави. Љубинка Брашнарска и Кристијан Михајловски од УНХЦР, ги раскажуваат

В

„ о сеќавање секогаш ќе ми остане сцената кога татко со две малолетни деца се обидуваше да ја премине границата меѓу Идомени и Гевгелија. Во најголемиот метеж на бегалската криза, од другата страна имаше илјадници луѓе што трескавично сакаа да стигнат во кампот Винојуг. Сите бевме присутни таму: УНХЦР, полиција, војска, волонтери, активисти, новинари. Во таа мешаница, девојчето успеа да премине, но ги испушти од рака татка си и братчето, кои останаа на грчка страна. Почнаа да плачат сите тројца. Лицето на таткото никогаш нема да го заборавам. Му се сруши целиот свет, беше во очај, пред очи ја загуби ќерка си, веројатно му беше страв дека никогаш повеќе нема да ја види. Драмата траеше петнаесетина минути, таткото со натчовечки натчовечки напори успеа да се пробие, да ја премине границата и да си ја прегрне ќерката, којашто го чекаше и не сакаше сама да продолжи кон Прифатниот центар. Кога повторно се споија, се изгушкаа како да не се виделе со години. Таткото беше совладан од ситуацијата и му се слоши, па интервенираа лекарските тимови“.

8 - VOICES

Ова е едно од највпечатливите искуства на Кристијан Михајловски од Одделот за правна заштита при УНХЦР, кој мина денови, недели и месеци на терен на јужната граница во најкритичните моменти од бегалската криза што ја зафати Европа. СèСе до затворањето на „Балканската рута“ во март 2016 година, од Грција во Македонија дневно влегуваа по неколку илјади преморени, истоштени, прегладнети и измрзнати луѓе од воено разрушените држави, пред се сèод Сирија, Ирак и од Авганистан, како и помал број државјани на сиромашните африкански држави. Млади, стари, мажи, жени и деца ги спакуваа своите животи во една патна торба и тргнаа на долг и неизвесен пат со надеж дека ќе стигнат во побогатите европски држави. Според проценките, низ Македонија транзитираа околу еден милион бегалци, кои пеш, со помош на криумчари, велосипеди, а на крајот и организирано со возови го минуваа патешествието од Гевгелија до Табановце, а потоа кон Србија.

TOPIC OF THE MONTH „Колегите и јас паметиме секакви ситуации: од најтрагичните како загинувањата долж железничката пруга, давењето во надојдената Сува Река, разделени семејства, лица што се загубиле по пат... па сè до најубавите, како на пример раѓање на деца, родендени, ситуации кога некој од бегалците ќе ни направеше традиционално јадење од нивните земји. Имало моменти кога се плачело, па до ситуации кога се играло и пеело“, се присетува Михајловски.

Денеска, работите ни оддалеку не се очајни како што беа во есента 2015 година до пролетта минатата година. „Балканската рута“ е официјално затворена, иако војната во Сирија и во Ирак, пред сè, не е завршена, поради што забележани се секојдневни преминувања на јужната граница. „Факт е дека недостатокот од легални и безбедни патишта за бегалците придонесува за поголем очај кај нив и тие бараат различни начини да ги преминат границите. Некои со помош на криумчари, други паѓаат во рацете на трговци со луѓе, а трети се снаоѓаат сами. Целата ситуација е опасна и ризична пред сè за нив. Тие не бараат помош од никого, без оглед колку се квалификувани за добивање азил. Порано, додека рутата беше отворена, односно преку регистрација на бегалците, точно знаевме кој, кога и каде ја минува границата, а сега не. Од јануари до септември годинава, забележавме 12.681 лица кои преминале нерегуларно со напомена дека е можно еден човек два или повеќе пати да се обидел да преминетука“, објаснува Љубинка Брашнарска, одговорна за односи со јавност при УНХЦР. Во моментов, во Прифатните центри во Гевгелија и во Табановце, како и во Центарот за баратели на азил во Визбегово престојуваат педесетина бегалци. Поголемиот дел од нив се надева дека ќе успее да премине во Србија, а потоа и на запад. Останување во Македонија не им е опција. „Од почетокот на годината до крајот на септември, поднесени се 105 барања за азил. Од нив одобрени се четири и тоа со доделена супсидијарна заштита, воглавно на малолетници без придружба. Самата процедура трае со месеци, па најчесто бегалците не остануваат толку долго за да ја слушнат одлуката“, вели Брашнарска.

УНХЦР неодамна потпиша Меморандум за разбирање со МВР и помагаат во изработка на база на податоци за азил што ќе биде од помош за сите, бидејќи ќе ја забрза постапката, државата ќе има подобра евиденција, а на бегалците ќе им овозможи подобра и поефикасна заштита. Покрај тоа, УНХЦР активно работи и во решавање на проблемот со бегалците од косовската криза, кои речиси дваесет години ниту се имаат вратено во нивното огниште, ниту пак се натурализирале. Третата поголема активност е грижата за лицата без државјанство и лични документи, кои не можат да добијат образование, здравствена заштита, социјална помош, ниту, пак, можат да придонесат за општеството преку вработување и активно учество. Што се однесува до бегалците од воените подрачја, тие ќе бегаат сè додека постојат конфликти, па затоа не може да се предвиди дали и во колкав обем ќе „заплисне“ нов бегалски бран. „Од оваа бегалска криза светот научи дека државите се поврзани и оти не може да се очекува доколку има проблем на границата со Европа, тој да не се пресели на нејзина територија. Сметам дека воспоставивме добра координација со државните институции и организациите и заеднички успеавме да им излеземе во пресрет на повеќе од 800.000 бегалци што поминаа низ државава. Никој не остана жеден и гладен. УНХЦР, исто така, ѝ помогна на државата да спроведе целосна регистрација на бегалците. Дополнително, работиме и со партнерите од невладиниот сектор, со кои заеднички се обидуваме да подигнеме свесност за бегалците“, објаснува Брашнарска. Годинава продолжува акцијата „Бегалец сега - човек секогаш“, преку која се работи на подигнување на свеста во општеството и помош за луѓето коишто побегнале од војна и минале голгота за да обезбедат мирен сон за себе и за своите блиски.

Горан Адамовски

VOICES - 9

РЕПОРТАЖА

Дижон: Не е само сенфот

Форшпан: Дижон е француски град меѓу Париз и Лион. Тоа е главен град на регионот Бургундија, во кој што живеат 152.071 жители. Овој град е познат по сенф, веројатно сте чуле за „сенфот од Дижон“? Но, заборавете го тоа, има толку многу „покул“ работи што треба да ги дознаете.

Многу често е студено во Дижон, повеќе

отколку во градовите наоколу. Дува свеж ветар и врне дожд во текот на целата зима што трае од ноември до март. Но, кога размислувам за овој град, го замислувам облеан во сонце. Можеби, затоа што таму живеев три години и уживав во секој момент. Мојот стан беше во близина на ботаничката градина, и тоа, секако, беше едно од моите омилени места. Се сеќавам дека поминав таму секој ден додека одев на факултет, ме радуваше секое утро! Секогаш има луѓе што шетаат, млади луѓе кои пијат пиво во тревата и деца што си играат. Тоа е навистина мирно место со многу цвеќиња, дрвја, трева, фонтани, поток ... совршено зелено место за да се исклучите со градот. Има многу други места што сакам да ги споделам со вас. Па, ајде да се преселиме во центарот на градот! Во центарот има голема пешачка улица. Таму можете да најдете многу продавници, ресторани, брза храна ... Секогаш има многу луѓе. Ми се допаѓа оваа жива улица! Чекорејќи низ неа, постои едно од моите други омилени места: плоштадот на ослободувањето (La place de la Libération). Тоа е главниот плоштад во историскиот центар на Дижон. Палатата на војводите од Бургундија е таму и целиот плоштад е поплочен, убав. Го сакам уште повеќе ова место во текот на ноќта, бидејќи има многу светла во палатата и низ целиот плоштад. Можете да се опуштите, да уживате испивајќи пиво со пријателите во некој од околните кафулиња!! По овој пијалок на плоштадот, каде би сакале да продолжите? Не грижете се, има многу работи што треба да ги направите во Дижон. Дтанува збор за град на културата. Ако сакате музика, концерти, театар, фестивал, кино ... сте дошле на вистинското место. Можам да зборувам за многу места, но ќе ги одберам моите омилени.

10 - VOICES

REPORTAGE Прво, постои концертна сала на брод наречен «Péniche Cancale» (Да, на брод, добро читате!). Таму можете да јадете (храната е навистина добра), да пиете и да видите многу различни концерти: интернационална музика, реге, дуб, рап, рок ... секој може да ужива! Ова место е толку убаво, а келнерите се супер пријателски настроени, но не одете премногу доцна ако сакате да влезете, бидејќи тоа е прилично мало и интимно место! Значи, ако сакате поголемо место за концерти (но не толку големи, бидејќи малите се толку „кул“), можете да одите во „La Vapeur”. Ќе слушнете различна музика. Тоа е толку убаво, бидејќи се случуваше да пристигнам со еден пријател, а да се вратам со 12 други, бидејќи сите млади луѓе се собираат таму!

Покрај тоа, се организираат еден куп мали фестивали во Дижон. Во некои од нив работев како волонтер. “Les Houblonnade” е фестивал на пивото што се оддржува во лето. Во текот на два дена, има концерти и пивари од Франција што ги презентираат своите производи. Можете да пробате многу различни пива, тоа е толку добро, одлично и интересно (но бидете внимателни, можете лесно да се пиете)! Ако не сте зависник од пиво, можеби би можеле да го претпочитате “Tribu фестивалот”. Тоа е фестивал за меѓународната музика. Во текот на една недела во септември, во целиот град има концерти што се оддржуваат во кафулиња, помали сали, па дури и на отворено. Воглавно, станува збор за непознати бендови, па имате шанса да ги запознаете. Некои музичари доаѓаат од други земји, па фестивалот добива нота и на мултикултурализам. Овие фестивали траат само неколку недели во годината, но, се разбира, интересни места можете да пронајдете во секое време. Прво,за да го познавате Дижон, треба да го познавате „Плоштадот на Републиката“. Според мене, помалку атрактивен е од „Плоштадот на слободата”, но, сепак, е попознат и сите знаат за него. Има многу барови и ноќни клубови, треба да ги пробате сите од нив да го најдат вашиот омилен! И најважно: тоа е совршено место за да се придружите на вашите пријатели, бидејќи сите јавни превозници се таму и тоа е навистина близу до центарот на градот! По состанокот со вашите пријатели на овој плоштад, можете да одите каде што сакате! Јас ќе ви го препорачам моето омилено место. Ајде да одиме во “Vieux Léon”. Мислам дека тоа е местото каде што го поминав поголемиот дел од времето (по факултетот, можеби ...) за време на моите три години во Дижон. Тоа е навистина убав бар. Неговото име е во чест на песна од познатиот француски пејач: Жорж Брасенс. Насекаде има постери, слики и ознаки. Прилично е темно, но има многу свеќи и мали светла. Можеш да пушиш внатре, малку е стар и валкан, но никој не се грижи, бидејќи тоа е атмосферата што се бара. На ова место можете да најдете луѓе од сите возрасти. Сите се толку опуштени. Можете да пеете, да танцувате, да играте карти... Секогаш кога одам таму, запознавам нови луѓе. Тоа е најдоброто место за лична декомпресија!

Chloe Dumeusois Photos by Marie Ballereau and Arthur Riotte

VOICES - 11

ЕРАЗМУС+

Младинска размена “Common Future” во Србија

Во периодот од 20-ти до 29-ти октомври, 7 учесници од Македонија, претставници на Волонтерски

Центар Скопје, земаа активно учество во Младинската Размена со наслов Common Future која се одвиваше во Рудник, Србија. Истата беше организирана од српското здружение „Inženjeri zaštite životne sredine Environment Engineering Group” и реализирана преку Erasmus+ програмата. Покрај нашите претставници, на оваа Младинска Размена присуствуваа учесници и од Словенија и Унгарија, како и од домаќинот - Србија. Главните теми на оваа Младинска Размена беа миграциите и климатските промени, како и нивната поврзаност. Учесниците беа запознаени со фактот дека миграциите постојат уште од настанокот на човештвото и дека првит емиграции, всушност, биле причинети од климатските промени. Во тоа време, нашите прапредци поради екстремното намалување на температурите морале да бараат нови места за живеење, што ги принудило да мигрираат од едно место на друго. Многу години подоцна, миграциите почнуваат да се случуваат поради војни или од економски причини. Со цел полесно практично сфаќање на миграциите, на оваа Младинска Размена учесниците споделуваа од каде потекнува нивното семејство, а исто така презентираа и како миграциите влијаеле на настанувањето на нивната нација. На крајот од Младинската Размена, учесниците организираа работилница на која накратко беше симулирано сето она што се работеше во изминатите денови. Оваа работилница беше изведена во присуство на средношколци од градот Горњи Милановац кои беа задоволни од стекнатите нови знаења и искуства. Покрај едукација, оваа Младинска Размена им овозможи на учесниците да се запознаат со природните убавини на планината и градот Рудник, како и историското и културно наследство на градот Горњи Милановац. При обиколката на Горњи Милановац беше извршена и посета на манастирскиот комплекс Врачевшница кој датира од 15-ти век. Виктор Шумановски

12 - VOICES

ERASMUS+

MEDIA LITERACY: A STEP TO INCLUSIVE SOCIETY

The training course that was held in Struga from 30th October till 7th of November, was the perfect chance for 29 participants from eight different European countries to widen their knowledge about the media world and the cultural differences in Europe.

The training course “Media Literacy: A step to inclusive society” that was held in Struga, Macedonia from 30th October – 7th of November, was the perfect chance for 29 participants from eight different European countries to widen their knowledge about the media world and the cultural differences in Europe. The participants were from Macedonia, Denmark, Bulgaria, Greece, Latvia, Italy, Spain and Slovakia, all coming from different backgrounds. The group included many people who work or have previously worked in the field of media, social workers, people who had knowledge of the migrant crisis or worked with them, and some of them were introduced to these topics for the very first time. This however was not a problem at all, mostly because the group since the very beginning showed eagerness and will to learn as well as great teamwork. The spirit of the group remained on a high level for the whole week they spent there, and this led to a successful training course.

This project that was the result of a successful partnership between “Volunteers Centre Skopje” from Macedonia and Danish “European community Media Centre Aarhus” had two parts. Previously a conference was held in Aarhus, Denmark (5th-9th October).

The training course was informative and playful.

Through interactive activities and critical debates, the participants learnt and shared their knowledge on the topic. They shared experiences from their environment and how the media treats the migrant issue. For a better and more detailed approach the course had also

two guest speakers that broadened the topic of media literacy and also the migrant crisis form Macedonian point of view as one of the countries that faces both issues. The first guest speaker was Jashar Polozhani, from “Mother Theresa” located in Struga, NGO that worked with migrants during the biggest refugee crises in Europe from from 2014 -2016. Mr. Polozhani talked about the huge issue of the most recent migrant crisis and how Macedonia dealt with it. The second guest speaker was Aleksandra Temenugova, from Macedonian institute for Media. Her part was educating the participants in media literacy, talking about fake news and stereotypes in the media.

Apart from this, everybody learnt something more about Erasmus+ programme, the mobility of youth workers and the impact it has on the world. A representative of VCS, Gjoko Vukanovski, helped the participants in creating their own ideas which they can further implement in the society.

The participants that didn’t have a previous connection anyhow with media got the chance to learn throughout this course, and the others just widened their knowledge and skills. The training course apart from the educational part, was very fun. By organizing the intercultural nights, eight different cultures learnt that although we have different backgrounds there’s something that connects us all, and that is friendship. After this training course the participants left Struga with new skills and knowledge but also with lifelong friendships.

The positive outcome was just an encouragement for both the organizations and the participants to continue working on these topics and also to bring changes in their local communities.

Tamara Jovanovska

VOICES - 13

ЕРАЗМУС+

STOP FEELING SORRY, START ACTING!

Кој

би знаел дека иако летото заврши, сите завршивме вовлечени во топли ќебиња и зимски јакни, додека посетувајќи ја Турција, за мое изненадување влегов во море. Мерсин, град кој се наоѓа на јужноисточниот дел од Турција, блиску до сириската граница. Градот во кој блескаше сонцето, пиејќи пијачки со убаво друштво откружени со добра музика и поминувајќи го времето во игра и танцувајќи наоколу, градот каде брановите тивко плискаа во брегот на најгостопримливото место не само на туристи, дуку и бегалци. Дојдовме, видовме, научивме, истраживме, искусивме, уживавме, запознавме нови и прекрасни луѓе и направивме животни искуства. Го посетивме и Истанбул, милионерскиот град кој е енергичен и див, уживавме во неговата убавина и историја која беше прикажана. Времето кое го имавме го искористивме шетајќи дури и пловејќи по Босфор. Додека подоцна здружени 7 држави, споени на феноменално место во мал мотел на самото крајбрежје споделивме и се здобивме со искуства, научивме за нашите сличности и разлики и ѓи почитувавме. Турција, Италија, Унгарија, Грција, Словачка, Обединетото Кралство и Македонија, интересна спојка нели? Нови луѓе, нови карактери, нови енергии кои зрачеа од секој од нив го направи овој проект уште поинтересен. Со заеднички, а на моменти и спротивни сили, мислења, дискусии

14 - VOICES

се справувавме со проблемите на глобално ниво со бегалците и мигрантите. Се запознавме со ситуациитедетално во секоја државаи начинот со кој владата ги решава. Имаше и жални, збунувачки, дури и смешни моменти и решенија како затворање на границите, правење видеа за пропаганда во која владата силно верува. Затоа сите бевме наметнати со длабоко размислување како да ги решиме на поразумен и соодветен начин. И ако не моземе да ги решиме, бар да помогнеме некако преку тоа да ги освестиме другите безопасните бегалци.

ERASMUS+ Бегалците го држат тој статус на луѓе кои биле натерани да ја напуштат својата држава избегнување војна, прогон, природна катастрофа или било каква закана која би претставувала опасност за нивниот живот, и покрај тоа тие се луѓе и секогаш и ќе бидат. Ако тие не си помогнат сами на себе, нема кој. Сите потекнуваат и имаат свои фамилии, но тие невино страдаат и прават промени во својот живот засекогаш и се справуваат со безсмислени процедури и малтретирање за кои не се должни да го трпат. Тие се борат за подобар живот, како и секој од нас! Една необична задача ни беше дадена на проектот. Ни беа дадени улоги да бидеме фамилија бегалци кои треба да поминат низ процедурата за asylum потврда. Вежбата траше повеќе од 3 саати! Улогите кои ги играа стражарите беа дрски и нечовечни, темелно распрашување од страна на полицијата, психолозите, докторот, едукативниот офицер... Според мене, сите осетивме на своја кожа колку е тешко да си бегалец и да бидеш во таа положба. Им завидувам и им симнувам капа на бегалците за храброста, трпението како и желбата да успеат во нешто, иако ја оставиле својата држава и се насочуваат кон нешто ново, непознато каде што голема препрека може да е менталитетот на луѓето, нивните размислувања и судење, пристапот на владата, можностите кои државата може да им ги пружи, другиот јазик, образование, вработувањето, и голем број на пречки кои можат да се појават на стрмниот пат по кој тргнале. Но патот кон успехот никогас не е рамен. Затоа целиот проект беше посветен да се освестиме, да ги освестиме другите, да ги информираме и да помогнеме. Последниот ден од проектот го посетивме училиштето во кое учат сириски деца бегалци кои поминале низ сето ова и не пречекаа со широка насмевка и прегратки повредни од се. Ќе речеш тие се само деца, али имаат преживеано и видено многу повеќе од некоја возрасна личност. Тие имаа насмевка која криеше илјада солзи. Дружељубиви и мили.

Градоначалникот на градот беше многу благодарен на нашето разбирање, почитување, нашиот труд и учество во овој проект. И секако секој Ерасмус проект ги држи најјаките традиционални вечери исполнети со смеа и забави кои никаде неможат да се најдат на друго место. Ние дури и направивме логор на плажата и правевме музика со некој вид на удирачки инструмент, само онака за забава. Сите се прифативме едни со други како исти, играјќи како деца, пеејќи, танцувајќи, лудувајќи и уживајќи во секој момент од нашиот престој. Го посетивме и познатиот Киз Калеси кој го истраживме искачувајќи се по ѕидовите на замокот, уживајќи во морскиот ветер и најјакото друштво што можеше да се спои. На крајот како што велат, ,, СЕ што е убаво, кратко трае”. Дојде денот кога се збогувавме, и покрај прегратките упатени со љубов и тага истовремено, останавме во контакт со некои повеќе, некои помалку. Чувствувам дека овие пријателства ќе останат доживотно. Затоа луѓе, STOP FEELING SORRY, START ACTING! Немојте да се каете за нешто што не сте го направиле, а сте го сакале. Учествувајте во се, зграбите ги шансите кои ви тропаат на врта, запознавајте, дружете се, пробувајте нови работи и бидете дел од Еразмус проектите. Можеби несвесно можете пројатно да бидете изненадени и научите многу повеќе од тоа што сте очекувале. Правете се што ќе ви дојде на памет, животот е краток, борете се за тоа што верувате и сакате исто како што го прават овие невини бегалци.

Кристина Лукановска

VOICES - 15

ЕРАЗМУС+

WINE IS FINE

After being on the road for 20 hours, changing four intercity and international buses across three countries, we finally reached what is also known as the Romanian Baden-Baden, Monteoru, Romania!

The first morning started with an energizer that created a very nice atmosphere in the group. We gathered then in activities room where we found a pen and a badge. Then Tolea, the trainer and the organizer of the youth exchange, introduced us briefly the project and the objectives, main methods and activities and results expected. In a funny way we introduced our names, countries and favourite meal to accompany the wine, then we create a nice portrait and play bingo for identify our hobbies, habits and interests.

The first day we also presented our sending organization and then we had the session about Erasmus + and its opportunities, about Youthpass and the 8 key competences.

End of a long day was first intercultural evening with Cyprus, Romania, Macedonia and Portugal promoting delicious traditional food and drinks. As the days were passing we were getting into the topic of wine and its role in our cultures more and more. Discussing the entrepreneurship opportunities in the wine sector we also had a chance to visit one of the most famous wineries and wine yards in Romania. Time was also dedicated to discuss the third objective: responsible consumption of wine and alcohol, from which we came to a conclusion that wine should be more often seen as culture and tradition rather than just an alcoholic beverage.

At the fourth day of the youth exchange we had a visit from a sommelier who taught us how to use almost all our senses for degustation of a wine. Eyes - to see the colour which can tell us how old the wine is, the mark it leaves on the glass can tell us about its concentration,

nose – to smell and recognize the aromas, touch – when it comes for holding the glass, mouth – to finally taste the wine. The fifth day, we had visit to the high school in Busteni where we did survey for the consumption of wine and alcohol among the students. The results are published at the brochure which was produced as one of the physical outcomes of the project.The sixth day we had cultural visit to Europe’s unique clay soil area that can be easily mistaken for the surface of the moon. – “Muddy volcanoes”.Apparently, there is a story behind the magnificent view that appeared in front of our eyes. Scientifically explained, the natural gas that is 30 kilometers deep in the ground is “erupting” on the surface in a bubbly form causing the clay to melt and run down as cold lava.

However, according to the legend, there is a dragon in the volcano which waits for the curious visitors to pull them down and take them on another planet where there is no Erasmus+ and they will not get reimbursed for the trip!

The remaining days we worked in two big teams: video production and brochure creation. Both teams did amazing job and as outcome of that there are a) three videos on each objective of the youth exchange: responsible consumption of alcohol, wine in our cultures and entrepreneurship opportunities in the wine sector. b) brochure containing all the presentation materials we used on the topic of history and culture of wine, the survey we did in the high school, as well as the results of the “homework” survey we did before going to the project.

All in all, it was unique youth exchange that gathered 45 young people from 8 different countries, to discuss on one extraordinary topic and thanks to Tolea, VCS, and Erasmus+ it was possible to be done better than one could ever imagine!

Marijana, Arijana, Keti, Georgina and Angela

16 - VOICES

CULTURE

VRELLO

Maqedonia ka një numër të madhë bukuri natyrore.

Midis tyre është edhe kompleksi i shpellave “Vrello” që ndodhet pranë Shkupit në kanionin e Matkës. E vetmja mënyrë për të arritur në këtë vend është duke organizuar një turne me varkë duke shijuar bukuritë e liqenit dhe Kanionit e Matkës. Kompleksi vetë përbëhet nga një shpellë sipër ujit e quajtur “Vrello”, e cila është e mbushur me stalaktite dhe shtylla të krijuara nga vetë natyra, dhe me këtë pikëpamje bujar është një atraksion e vërtetë për vizitorët dhe turistët, interesimi i të cilëve po rritet çdo ditë. Por këtu është edhe shpella nënujore e quajtur “Podvrello”, e cila ende nuk është hulumtuar plotësisht dhe është një sfidë e madhe për speleologët dhe zhytësit nga e gjithë bota. Duhet të theksohet se shpellat së bashku me Liqenin e Ohrit u nominuan për 7 mrekullitë e botës naturore.

Interesante për shpellën nënujore është se thellësia e saj ende nuk mund të përcaktohet. Deri në vitin 2008, shpella ishte në vendn e 71 në botë me një thellësi prej 100m, por me hulumtimin e bërë në vitin 2009 ështe zbuluar se shpella ka korridore, kanale, galeri dhe në fakt ka një thellësi prej 192m, me çka renditet në vendin e 14 në botë, në thellësi të shpellave nënujore.

Megjithatë, këto të dhëna nuk janë të mjaftueshme për të ndaluar hulumtimet. Në vitin 2010, zhytësi italian Luigi Casati arriti të zbresë në një thellësi prej 212 metra që ishte një akt i papritur dhe i pabesueshëm, si dhe një rekord të ri në thellësitë e shpellës. Kjo ishte një sfidë e madhë edhe për shum zhytës të tjerë, ndoshta ishte sfida më e madhe për zhytësit polak Ksistofo Starnavski i cili në vitin 2016 duke e thyer rekordin i Kasatit u zhyt në një thelësi prej 230 m. Kristofo deklaroi se thellsia ështe ende më e madhe por këte do ta zbulojmë nga hulumtimet të ardhshme. Pikërisht kjo ndodhi këte vit. Në gusht Starnavski i mbështetur nga më shumë speleologë pas më shumë se 5 orësh zhytje arriti të zbresë në një thellësi prej 240 metrash, duke shkelur njëkohësisht rekordin e vet, por gjithashtu ai deklaroi se kjo nuk është thellësia përfundimtare, domëthënë ka gjasa të mëdha që thellsia të jetë më shumë se 300 metra.

Me këto të dhëna, shpella definitivisht merr vendin e parë për shpellën më të thellë në Ballkan, por sipas hulumtimeve deri tani konsiderohet si një nga shpellat më të thella në Europë. Mbetet të shpresohemi se hulumtimet e ardhshme do të konfirmojnë pritjet se është shpella më e thellë në planet dhe një mrekulli të re botërore e natyrës.

Milan Djapic

VOICES - 17

КУЛТУРА

Celebration of life and death The 1st of November, dead people are commemorated all around the world. But this celebration changes a lot depending on the part of the world

In France, it’s a holiday, but not a happy day... We call this day “All saints”, or “La Toussaint” in french. Every year,

we dress well and go to the cemetery with our close family. We visit the tombs of the dead people we love and decorate them with a lot of flowers. It’s a silent moment. For a few minutes, each one devotes his thoughts to the loved ones they lost. Most of the time, after that, there is a family meal. But yes… In Western Europe, All Saints is not really a happy celebration. Surprisingly, these traditions are almost the same with the japanese ones. Indeed, in Japan, families visit the graves of their ancestors, pray and leave chrysanthemums.

However it’s the complete opposite in other countries ! I’m sure that you know or have heard about “El dia de los muertos” in Mexico. It is a festive, colored, and very popular celebration that is unique in the world. During the night thousands of people go to the cemetery with candles and pray for the dead. Throughout Mexico people put colorful altars in their home to make offerings to the dead. The offerings represent the 4 natural elements: Fruits, to feed the dead, for the Earth, silk to represent the air, water so the spirits can drink, and to finish, fire represented with candles for which dead people we remember, and one last for the forgotten souls. Also, on these altars they put the famous bread “de muertos”, sugar skull called “calavera”, tequila, and a cross indicating the four cardinal points to allow souls to find their way to the altar and back.

18 - VOICES

CULTURE Now, let’s enter a Guadeloupean cemetery on the 2nd of November evening. It’s almost like being in Mexico, atmospheres are similar! During the night, families meet on the graves of their relatives, to drink rum and have party. But this celebration is prepared one week before. Families clean the graves to show respect to the dead.

After that a big meal is organized. They cook the favorite dishes of the dead and place them on the table. Then, all the living people leave the room, so dead ones can eat the meal. If we stay in the Caribbean and go to Haiti, we find traditions a little bit different. Haitians celebrate the spirit of the dead. The Voodoo priests organize the ceremony.

The participants are dressed in purple and black, they meet on a sacred grave on which they spit while drinking and smoking.

In Sicily, for the celebration of the dead, families are in a good mood.

During the day, they take the kids to the catacombs, so, they can touch bones and keep contact with dead people. There, children receive gifts from the dead.

So, these are considered like Santa Claus! For the celebration, merchants sell sweet biscuits called “l’ossa dei morti”.

To finish, I learned that in Skopje, it’s again very different. First, here, celebration of the dead is not on the first of November but, around may/june for the pentecost. Afternoon, people clean and visit the graves of the deceased members of the family. This celebration is based on food, shared with dead people and friends.

Now, you and me know what is going to happen around the world on the 1st of November. So we can have a thought for all the traditions, the dead, and the participants in the celebration

Chloe Dumeusois

VOICES - 19

КУЛТУРА

NEVER-ENDING BEAUTY OF THE FORTRESS

One

of the most significant poets and play writers in EuropeFriedrich Schiller wrote a play -which he finished in 1799 - about the fall of power of the Albrecht von Wallenstein. In this three act play the action develops throughout the persuasion of finding ways how to make this general in not fulfilling the emperor’s wishes, which at the end leads to the assassination of this character. This play that was firstly staged and directed by the famous German writer of Jewish decent - Johann Wolfgang Goethe, is liberally inspired from the historic events (though some newly discovered archive materials prove that its writer was actually a very good historian) and in its main plot line includes some characters of the noble family of Piccolomini, mainly Octavio and his son Maxthat had a secret romance with the Wallenstein’s daughter Thekla.

20 - VOICES

From this family is also Enea Silvio Piccolomini. Like his famous cousins he was also from Siena and had served in the Habsburg army. His family also gave two popes: Pius I (birth name- Enea Silvio Piccolomini) and Pius II (with birth nameFrancesco Todeschini Piccolomini).

Enea was a strong fighter against the Ottoman Empery. He successfullyled the army all through Bosnia and Kosovo. When in Skopje he settled in the Skopje fortress. He burned the city of Skopje in 1689, for which the historians gave many explanations. The most reasonable one is that what happened was due to the presence of plague in the city.

Enea contracted the plague and died; the population of the city, due to the fire, declined from 60 000 to 10 000. As you may see, although not directly, this historical site was a part of a significant work of art.

But unfortunately the Schiller’s play was never translated into the

Macedonian language nor was it ever staged. I had the idea that this significant European work of art should be staged on the opening of some new theatre in Macedonia but it seems I was the one and only.

CULTURE

This fortress was firstly built in the Byzantine time in the 6thcentury, but was almost immediately destroyed in the earthquake that happened in 518 AD. It was rebuilt in the 10th and the 11thcentury; then a lot was erected on the northern and the southern parallel walls. From this period originated the most impressive part of the fortress- the Cyclopeswalls, which were designed in the classical style of opus quadratum. In the 17th century the famous travel writer Evlija Chelebija said that the Kale (this is how this fortress is popularly called even nowadays) is a fascinated building that impresses with its strong structure and sophisticated proportions. However the new excavations show that this place was inhabited even in the 4th century BC. The fortress was also ruled by the King Samoil in the 10th century and by the powerfulByzantine noble family- Komnen in the 11th century.

photographed and written by Igor Pop Trajkov

VOICES - 21

КУЛТУРА

THE HEARTBEAT OF EUROPE As Europe faces a series of existential crises, one small Dutch city, Maastricht, offers a textbook example on how to bridge cultures and to make dozens of community live together.

The master of ceremony cheered. “You made it” he exclaimed, as I was carefully opening the doors of the papyruszaal, trying not to draw attention to my late coming to arguably the most important event of my university career thus far. Luckily, he wasn’t addressing me, rather he was praising hisaudience: the hundred and forty students-turned-alumna who just graduated in European Studies.

A graduation ceremony is a blissful moment. You’ve literally written tens of thousands of words on dozens and dozens of papers. You’ve spent countless sleepless nights, pushing your brains to the limits, be it at the prospect of a dreadful exam period, or while celebrating its end. You’ve despaired at times, you might have cried, but also, you’ve laughed, yowu’ve cheered, you’ve danced. Most importantly: you have made it!

That is what a graduation ceremony is all about. It is the celebration of your three-years adventure, a conclusion to a whole chapter of your life. It is, as people say in France, “the first day of the rest of your life”, a prologue of what’s to come. This day inaugurates the foundation on which to build your future experiences.

22 - VOICES

If the graduation ceremony offers the first layout of what your life could look like, it is also a reflection of the environment that you flourished in for the past years. In my case, that was Maastricht. This small Dutch city bordering Belgium is a genuine miniature of the European Project’s end goal. Three years ago, in the very same papyruszaal, the programme coordinator stressed this distinctiveness to our crowd of excited freshmen. Maastricht was the heart of Europe.

It hosted the foundation of the European Union. The first public debate among Spitzenkandidaten for the European Commission had happened a few months before, again, in the papyruszaal. But even more than that, the soul of Maastricht was profoundly European.

“Walk around the city” she told us, “You will hear people speaking English, German, French and sometimes…

Dutch”. This city offered an enriched community bridging cultures and stifling national entrenchment.

CULTURE One ought to appreciate the feat. Maastricht is not one of those phantom town using student arrivals as a last recourse lifeline to preserve its culture. No, Maastricht is part of a province spanning on two countries: Limburg.

The locals have their own language, the Limburgish, which is, curiously, grammatically closer to Basque than Dutch. This rich Limburgish culture makes for a proud people that fiercely oppose any form of assimilation from the influential northern Hollander culture.

In this city of a hundred thousand inhabitants, the Limburgers cohabit with the Dutch, who cohabit with students, themselves quivering in a vibrant melting pot, also exchanging with the migrant community. Yet, these groups do not merely tolerate themselves. In Maastricht, cultures and sub-cultures overlap, trade folkloric feats and express themselves vigorously. How many places can genuinely claim social harmony among such diversified communities?

I had spent my entire life moving from country to country, switching from language to language, accommodating to different cultures and meeting people from different backgrounds. My parents, a Swedish businessman and Franco-Malagasy computer scientist, had met in Germany in an American company.

I was born in Austria, moved to France, grew up in Switzerland, finished High School in Germany, and was, then, starting my studies in the Netherlands.

I witnessed striking differences across those countries. Yet there were also remarkable similarities. However, in a Continent were sedentarism is so entrenched, this bizarre equation always seemed like a peculiarity to the people around me, if not an uneasy anomaly. And here I was, stepping through the doors of a University that prided itself in cultivating this singularity to elevate it to the norm. I kept meeting people with an incredible variety of backgrounds and aspirations, mine were pale in comparisons.

Nevertheless, this diversity only strengthened this distinct identity. We were, literally, united in diversity.

As this special day was going on, perhaps my last in this small, yet vibrant city, I couldn’t help it but to recollect her assertions. I was listening to a master of ceremony who occasionally jumped from English to German or French, even throwing a few Latin words in the mix. On my right-hand side, a Brussels-born Swedish lad was chatting with a fellow Irish graduate.

Behind me, a Belgian friend of mine was arranging pre-drinks plans for the graduation party with his Italian ex-flatmate. And this was just my corner of the audience…As I was sitting here, witnessing this —not so long ago inconceivable — prowess of bringing Europeans togethers, I could only think that we weren’t just attending our graduation ceremony. We were celebrating an ideal. We were the heartbeat of Europe.

Antoine Lomba

VOICES - 23

МИСЛЕЊЕ

LIGHTS OUT, SCREEN ON Jump through a rabbit hole and let the adventure begin.

Lights

out, there is only darkness. You and the screen surrounded by dimming light.

Lack of brightness gives you a feeling of undisturbed intimacy that covers you immediately after the last lamp turns off. Thin trickle lights up dust dancing in the air. You are just about to enter another realm, living the life of heroes in parallel dimension, escaping from the reality you know.

One jump through the rabbit hole and you are in the land of stories where everything and nothing is possible. Cinema - a place with a soul. Before brothers Lumière people had religion and magic, they always tried to create an illusion, early beginnings of theatre, camera obscura, kaleidoscope, zoopraxiscope till the very first screening.

Afterwards they discovered cinema and nothing was as it used to be. Screenings opened a portal to a new unknown world.

Cinematography became a new religion of XX century.

Even though we seem to need more and more stimulus; flooded by 3D and 4D multiplex we stay unimpressed while the train arrives to the station, the film can still trick our brain. The wonder goes hand in hand with empathy, emotional carousel spins. Nothing that happens in the screen is real; despite that awareness we still jump, scream, laugh and cry. Are we that naive? Rather confused by our brain, particularly mirror neurons that cannot distinguish the reality from the fiction.

24 - VOICES

Cinema doesn’t serve only as an amusement to people; it can also be used as a therapeutic tool. Films became fairy tales of XXI century and as every good story they allow to revise hidden suppressed issues. They seem to take over the role assigned to story-telling described in The Uses of Enchantment by B.Bettelheim, the author points out well how subconsciously the stories we hear can help us to analyze what we prefer to leave untouched, by keeping distanced perspective we can relive the troubling situations with which we relate, helping us to deal with remaining issues.

OPINION

Not only a story but the ambience plays a role in the process. The charm of old-school cinema always attracted me, for me to experience fully the film there is a need of soothing darkness slowly wrapping you up while the lights go down and the whisper fades away when the screening starts. I always treat going out for movies as a little celebration of mine where the cross of domestic coziness and the felling of sacred place mix up. For me cinema is like going through the lookingglass where I can jump straight into the story where I don't belong only to experience another lifetime. While

watching human drama, murderer following a victim or danger lurking from the darkness I can safely cuddle up in my chair. Entering theatre doesn’t feel like cinema but a temple of a kind: red plush tapestry, dimmed light, silence, hushed conversations, you can feel in the air the ambience of festivity and wonder that is about to happen. Famous countdown starts the journey, sit down and relax.

Aleksandra Grzyb

VOICES - 25

СПОРТ

Да го темпираш годишниот одмор поради фудбал Гостувањето во Скопје беше нешто што навивачите на Реал Сосиедад, Рут Перез и нејзиното момче Оскар Ортиз не можеа да го пропуштат Рут Перез и нејзиното момче Оскар Ортиз со нетрпение го чекаа новиот европски излет на нивниот омилен фудбалски клуб - Реал Сосиедад. По пауза од четири години, тимот од Сан Себастијан се врати на европска мапа и обезбеди учество во второто по квалитет натпреварување под капата на УЕФА - Лига Европа. Имајќи го предвид високиот рејтинг на шпанскиот фудбал, „сино - белите“ не мораа да играат квалификациски натпревари, за нив беше обезбедео директно учество во групната фаза. Кога ждрепката за противници им ги додели рускиот Зенит, норвешкиот Розенборг и македонскиот Вардар - се беше јасно. Ќе се патува за Скопје.

„Двајцата сме новинари, цело лето напорно работевме за да обезбедиме финансиски средства и не заминавме подалеку од нашиот град. Затоа, го чекавме октомври и тогаш организиравме две во едно: да одиме на годишен одмор, но, пред се на натпревар на нашиот омилен фудбалски тим“, велат Рут и Оскар, кои што ги сретнавме во центарот на Скопје само неколку часа пред одигрувањето на мечот на Арената „Филип Втори“. Облечени во препознатливите дресови на баскискиот тим, објаснуваат дека нивниот Реал ретко обезбедува пласман во Европа, поради што и немаат можност за гостувања. На домашен терен ретко пропуштаат натпревар, а патуваат и низ Шпанија, но европските мечево имаат посебен шмек. Го знаат тоа сите љубители на „најважната споредна работа во светот“.

26 - VOICES

SPORT „Немаше шанса да го пропуштиме ова. Што направивме? Најпрво отидовме во Дубровник, а од таму се ‘спуштивме‘ кон Белград и еве не во Скопје. По мечот, одиме во Охрид, па преку Албанија и Црна Гора се враќаме во Дубровник, па со авион ‘летаме‘ дома. Патувањето не чини 1.200 евра. Интересно е што моите родители Хозе и Маријан, како и братот Давид се, исто така, фанатици на Реал Социедад, тие директно пристигнаа на мечот во Скопје и веднаш потоа се враќаат дома. Од мали нозе сме научени да живееме за нашиот клуб, така ќе ги воспитаме и нашите деца“, децидни се Рут и Оскар. За некои вистински и „нормални“, за други „луди“ - фудбалските фанови се „посебна сорта“. Според Универзитетот во Оксфорд, станува збор за „личности со ентузијазам или интерес кон фудбалот или фудбалски тим“. Навивачите, пак, ќе ви кажат дека постои огромна разлика меѓу обичните фудбалски фанови и поддржувачите на одреден клуб.

„Фудбалски фанови се спортски вљубеници, кои што не следат одреден клуб или лига, туку на пример ги интересираат големи натпреварувања и натпревари како на пример светски првенства, дерби - мечеви од најсилните национални првенства, или, пак, Лигата на шампионите. Така, на пример, ‘сите навиваат‘ за Реал Мадрид, Барселона, Манчестер, Челзи, Јувентус... Од друга страна, постојат навивачи што се подготвени да ‘умрат‘ за својот клуб. Тие ги познаваат сите играчи, сите играчи на конкурентските тимови, знаат кој со кого колку пати играл, сите теории на заговор, кој ќе биде првак, а кој ќе испадне од лигата... Тие не жалат средства и време да го следат својот клуб, ги тетовираат клупските симболи, на децата им даваат имиња по омилените фудбалери. Плачат кога тимот ќе изгуби, во делириум се кога ќе победи“, анализираат англиските психолози. За жал, ниту навивачите, односно дел од нив, денеска не се тоа што беа, бизнисот со фудбалот влезе во секоја пора, парите го диригираат и навивањето, поединци и групи „навиваат“ само од интерес. Хулиганите и оние што одат на натпревари само за да предизвикаат инцидент или да скршат нечија глава се проблем на општеството, но политичките авторитети немаат интерес за искоренување на ова зло.

Рут и Оскар не се дел од оваа приказна. Тие дојдоа во Скопје да се забавуваат и да го проследат во живо натпреварот на нивниот омилен тим. За нивна среќа, Реал Сосиедад победи со убедливи 6-0, но тоа и не е толку важно, бидејќи вистинските навивачи го бодрат својот клуб и кога победува и кога губи. Како што би рекле самите: Резултатот е тренд, идеалите се вечни“.

Горан Адамовски

VOICES - 27

culture

LIFE GOES ON NOORA DODEVSKA refugee, mother and person with a warm heart

“I want to help more people” 28 - VOICES

TOPIC OF THE MONTH The whole world knows the story about Noora Dodevska, who met her love on the Macedonian-Serbian border, when she was a refugee from Iraq and he was a policeman. This way of love started very fast and everyone would like to follow that story. After almost two years Nora’s life changed for 360 degrees. Past situations almost stay in the past. How is she living now and what has changed - read in our story from the first-person position.

REFUGEE’S STORIES

At the beginning I was a part of Red Cross and helped other refugees.

Actually it was a very big change in my life when I started seeing the refugees and how they are. There are a lot of problems with finding people to be a translator in all the languages. I was there for 6 months. It made me so happy because I saw the smiles of the people. Most rewarding job I have ever done. In this time I’m still working at Tabanovce camp refugee in the border of Macedonia and Serbia. But I held back work at one point because I got pregnant. When I had more time I called them to say that I would like to get back to work. So they told me I can start with the ministry of refugee and I’m still a translator there. It was easy to find a job here in Macedonia for me, because I know lot’s of languages. My work is patient and really hard.

Refugees come here and change their minds about staying in Macedonia.

Sometimes they get in trouble but because people are being treated nicely they want to stay. 99% want go to a big city. Most want to go to Austria and Sweden. 1% wants to stay in Macedonia. I ask myself questions every time: “Can all of them go to Europe? Who can go to EU? And who can not?”.

Because a lot of people run from really bad situations. And these are the people who can stay in another country. But people who come just for economic reasons do not get to stay. Some people come to the camp and escape randomly from the refugee camp. I’m not border guard. I just give them information about legal stuff. Last time we had a family in Serbia and they had trouble with authority. I had one shock situation in Camp. In 2016 I came to Greece as a refugee. My refugee way started from Iraq, when I moved to Turkey, for getting to Greece. In our boat was way too many people and everyone was afraid. And just when we get there everything turned to normal. But in Greece I saw everything. We traveled in a legal way because our city had bad situations going on. After Greece she went to 15 000 refugees in a camp of (name). And then I got noticed because I’m blonde (for my looks) and that I can speak lot’s of languages. So I started to volunteer in the camp. Because of my language skills I was asked to help out. A lot of people asked for help. I translated for over 10000 people in Greece. In Macedonia I translated for over 2000 people. I was 19 years old when it started. I didn’t ever study translating. All the languages I can speak are: Afghani, Farsi, Kurdish, Arabic, Turkish, Moroccan, English also a bit of Korean and Macedonian. A big part of these languages I learned on the internet or on television. “A volunteer is worth twenty pressed men” - I can say it’s about me and other people, who try to help people in needed. We help people from our hearts.

WE ALL ARE HUMANS First when they look at me with a big smile in their face. Sometimes they even want to take pictures with me. They say: “Look at her! She is the girl in TV all the time”. They like me a lot. I didn’t ever meet people who were rude to me. All people were tolerant and friendly. I take people as they are.

They tell me I give them good energy. I like my city Kumanovo.

VOICES - 29

ТЕМА НА МЕСЕЦОТ I found a lot of friends here. And we sometimes hang out and go to parties or a coffee shop, a walk etc. I have very good company. Sometimes I feel in Macedonia like, how did I get here. My friends tell me that I am smart and strong, and for this I can adapt all around the world.

I didn’t travel around Balkans, because now I have a son and his name is Ilja. I made a decision to give him a between muslim and christian name.

Many countries have this name so because of that I find it so beautiful. It’s connected with many religions and countries. My son as an angel. He has just 6 months, but he is so smart and so cute. Because of my child I do not want to travel as much this year. When someone asks “What did I expect from my son?”. I answer “he can do whatever he wants to do”. But I hope my child will be a volunteering too one day and be open-minded.

My big dream is to have my own organization one day and in Iraq I would have the main office. I want to help a lot of people all around the world.

There is a big translation issue in refugee camps. For example when people have medical issues and doctors do not understand the refugees. I had one time a really scary story, when one refugee got to the medical tent in a camp and the doctor gave to him incorrect medicine with some wrong components and patients can die after using it. But luckily I was at the same time in the same place. I called the police and later this doctor who doesn’t respect refugees’ lives was fired. I think we made the correct decision, because all people lives, doesn’t matter from which social type he has, has a right for good medical help. I stay with my idea: “We all are humans, doesn’t mutter which skin color or religion do you have. Sometimes we need some help and every person’s life is important.

FAMILY AND COUNTRIES I would like to visit my cousins and old friends in Iraq. I do miss my country a lot. I miss the food that Grandma made. I very much enjoy cooking with family and cousins. I worked in a store and also I’m a professional makeup artist and also haircolorist. I learned it from Youtube videos. Makeup takes me only few hours to do. I was 18 years old when I started working. I lived with my granny. Sometimes I miss it but I am very happy with my job now in Kumanovo. Because I really like to work with children and help people.

Operation Iraqi freedom is going on. I hope to go one day back with my family. Right now my family lives in Germany. My brother and sister speak 5 languages. They took German citizenship. If I go to Germany I could take a German citizenship.My mom is 41 and my dad 48, brother 12 and sister 8. My brother and sister learn the languages really fast. They even learned the Macedonian language, kind of even better at it than me. I saw how they are played with some local children in refugee camp and try to have some conversation with them. I’m so proud of my brother, who helps other refugees by translating to English something from Arabic and Kurdish. He helped a few people too. Our parents have taught us how to interact with people and how to be nice to other people. My dad always has the biggest smile on his face and he always shares with others and same goes with my mother. If he will have 1 euro in his pocket, and others don’t have anything, my father will share this small money with others. This is credo of his life.

We have a few main rules: do not judge people by their looks and religion.

Be an open-minded person. Help others and think about the heart of the person, and not about their looks. We have all been born in this world the same and we will all die one day. We only humans. We are the same… God is only one!

30 - VOICES

TOPIC OF THE MONTH ADAPTATION AND ASSIMILATION Actually when I got here I thought about the refugees just like everybody else (borders should be closed etc.) After two days in Macedonia everything changed in my life. When I got here I thought maybe it’s going to be scary if I stay here, I don’t know anybody here. But after I saw the refugee camp and that they are good people my opinion on refugees changed. They told me if I stay here they would have a lot of work for me and I decided to ask for allowance to stay ( the life in here is very simple). They never made me feel like a refugee when I was here. After 2 years I felt like a local. I think the Macedonian language was pretty hard from the beginning. I learnt it in my home and I actually I started talking with local people because it’s better to learn this way.

From the beginning I tried to explain to all refugees about the difference between European Union and muslim countries. I say about democratic mind and diversity of cultures in every member of this union. When we are going to another country as a refugee, we should respect all religion, law and cultural sensitivities. A big part of the people understand that things, but if some of them are not respectful of basic rules and have no real reason for being a refugee, they don’t have much chance for getting to EU. In a place of residence we should learn local languages, society psychology, culture of the nation and the Constitution. When you are going to Europe you should know - European people don’t push their culture to our countries, and we don’t need to push our culture on their territory. This is the main point to strike a balance between refugee and EU. I love all people and try to give this vibe to others.

Ann Aro Aisen Bragin

VOICES - 31

To read other editions on

https://issuu.com/vcsvoices

Join us on

https://www.facebook.com/vcs.skopje https://voiceskopje.org 32 - VOICES