Hoe zien de wereld en de kerk eruit door de ogen van een christen die een beperking heeft of neurodivergent is? En wat staat de kerk te doen om daar bij aan te sluiten? Hoe kan zo’n perspectief de kerk verrijken? Daarom draait de cursus ‘Disability and Neurodiversity: Theology and the Practices of Faith Communities’ die dr. Léon van Ommen geeft tijdens ons Summer Colloquium in augustus.

Waar komt uw interesse in dit onderzoeksgebied vandaan?

“Toen ik als postdoc naar de Universiteit van Abereen kwam, moest ik les gaan geven. Je krijgt dan gewoon een paar vakken toebedeeld, ongeacht of dat jouw expertise is. Een van mijn vakken was ‘What does it mean to be human?’, over geloven vanuit het perspectief van mensen met een beperking of neurodivergent brein. Daarvóór wist ik niet eens dat dit een ding was. Maar als je door die lens de wereld en de kerk gaat bekijken, dan heb je ineens een heel andere perceptie! Ik kreeg bovendien een kantoor tussen die van prof. John Swinton en prof. Brian Brock in, die veel geschreven hebben over dit onderwerp. Het moest zo zijn. Het was een zogeheten ‘steep learning curve’ en fascinerend om te doen.

Wat mij motiveert is het verlangen naar pastorale zorg voor iedereen én sociale gerechtigheid. Ik zie die twee steeds meer als verbonden. Een voorbeeld: in veel kerken kun je niet in een rolstoel bij de preekstoel, het altaar of podium komen. Impliciet zeg je daarmee: wie in een rolstoel zit, kan geen podiumrol vervullen. Dat we daar niet over nadenken toont aan wat de norm is. Het is niet onze bedoeling om mensen uit te sluiten, maar onbewust doen we het wél.”

Wat is de grootste misvatting over mensen met een beperking of neurodivergent brein in de kerk, of over hun geloofsbeleving?

“Het kan overweldigend zijn om in de kerk te zijn, met een zogeheten sensory overload en social overload tot gevolg. Er zijn genoeg neurodivergente mensen die niet elke zondag naar de kerk kunnen komen omdat zij dit niet aan kunnen. Maar we oordelen al snel, denken dat diegene de kerk of het geloof niet serieus neemt. Terwijl iemand misschien niets liever zou willen dan te kunnen meedoen. Of als je dyslectisch bent en de kerk roept iedereen op om in 1 jaar de Bijbel te lezen… Ga er maar aanstaan. Er kan best veel druk zijn om in de kerk dingen op één bepaalde manier te doen. Wie neurodivergent is, kan rondlopen met de constante onzekerheid van ‘hoe doe ik het goed?’, ‘hoe ben ik een goede christen?’ Waarom of wanneer doe je je handen omhoog? Als niemand dat kan uitleggen, dan blijft dat een vraag.

Het is ook een misvatting dat mensen met autisme geen behoefte hebben aan vriendschap. Maar als er als er niemand naar je toe komt en jij niet weet hoe je moet beginnen met contact leggen… Dat is pijnlijk. In het algemeen is er nog veel uit te leggen over wat neurodivergentie is. En dan kom ik ook nog regelmatig verhalen tegen van mensen waar spontaan voor wordt gebeden om genezing, terwijl zij daar zelf niet om gevraagd hebben...”

Waar ligt wat u betreft de taak en de uitdaging voor de kerk?

“We zijn geschapen om God de eer te geven. Dat uit zich door God lief te hebben boven alles en je naaste als jezelf. We zijn als levende stenen (1 Petrus 2:22). We hebben de taak om samen de tempel te zijn, zonder gaten in de muren. Om samen zo goed mogelijk te functioneren. De apostel Paulus gebruikt het beeld van de kerk als lichaam en ageert op de manier waarop de Korintiërs scheiding aanbrachten op basis van de norm: arm en rijk werden door hen in aparte ruimtes gezet. De armen werden letterlijk minder bedeeld. In Galaten 3 schijft Paulus: in Christus is er geen man of vrouw, geen slaaf of vrije, en je zou kunnen toevoegen, geen neurotypische of neurodivergent. Niet primair. In Christus is dat niet onze eerste identiteit. De norm in de kerk is de liefde

van God voor de kerk en onze liefde voor God. Hoe en met welke perceptie we daar vorm aan kunnen geven, daarover gaat de cursus tijdens het Summer Colloquium. Theologie heeft de taak om kritische reflectie te geven, altijd in verbinding met kerk en de maatschappij.”

Voor wie is deze cursus interessant?

“Voor wie zelf een beperking of neurodivergent brein heeft en graag wil ontdekken wat dit betekent in combinatie met christen zijn. Voor predikanten en gemeenteleiders, maar ook voor mensen die een taakveld rondom inclusie leiden of een specifieke bediening leiden voor mensen met een beperking of neurodivergent brein.”

Over dr. Léon van Ommen

Léon van Ommen was van maart 2011 tot en met juni 2016 werkzaam bij de ETF Leuven als onderzoeker, doctor-assistent Praktische Theologie en coördinator van ETF Open University. Daarna ging hij werken aan de Universiteit van Aberdeen (UK) als Senior Lecturer. Hij is Co-Director van het Centre for Autism and Theology. Deze zomer is hij een van de docenten tijdens ons Summer Colloquium.

Summer Colloquium

Het Summer Colloquium is een internationale studieweek met colleges, workshops en tijd voor ontmoeting en reflectie. Het is een verplicht onderdeel van ETF Open University, de deeltijdvariant van onze residentiële opleidingen. Daarnaast zijn ook geïnteresseerden van buiten dit programma, zoals predikanten of andere studenten en hoger opgeleiden hartelijk welkom. Het Summer Colloquium vindt plaats van maandag 18 t/m zaterdag 23 augustus 2025.

Meer informatie via onze website.

'Kijken naar de kerk door de ogen van iemand met een beperking of neurodivergent brein’