Veelteelt mei 2009

JA A RG A N G 26

N R.8

ME I 1

2009

I N D I T N U M M ER

HUIS VE S T IN G

IN TERV IEW

FO KKERI J

Einde van ligboxentijdperk?

Kees de Bont: ‘Gemiddeld 150 koeien per bedrijf in 2020’

Invloed Lead Mae nu ook in mannelijke lijn

VX08_cover.indd 2

08-05-2009 13:33:10

VX04_p16.indd 30

09-03-2009 16:52:58

VX08_p03.indd 4

12-05-2009 14:51:45

VX07_p64NED.indd 4

21-04-2009 14:52:44

IN H OU D

R u b r i e k e n

7 8 15 23 39 55 63 64 66

Van de redactie Veeteeltvenster De boer op: loonwerker Koepad Koe vangt haas Koeienbloempjes Koe en kunst Voer voor boer Agenda

R e p o r t a g e s 18 Ton en Jolanda Captein investeren in exclusieve embryo’s 40 25 jaar Veeteelt: holsteinpioniers Wim en Thea Snuverink blijven actief 56 Volop excellente koeien op Bassingthorpe Holsteins

Alternatieve huisvesting

Fokveeveiling: nuttig of nostalgie?

26

50

Steeds meer bedrijven zijn op zoek naar alternatieve huisvestingssystemen.

Is er ruimte voor een herintroductie van de fokveiling in Nederland?

ach t e r g r o n d

21 CRV betreedt Amerikaanse markt V o e d i n g

22 Maiskuil verandert voortdurend I n t e rv i e w

36 Kees de Bont voorspelt 150 koeien per bedrijf in 2020 B e e l dv e rhaa l

Hoofdartikel De waarde van de coöperatie

10

Een lichtpuntje in de kredietcrisis vormen de coöperatieve banken. Ook de landbouw kent veel coöperaties. Blijft de agrarische sector financiële zorgen bespaard dankzij de coöperaties?

44 Van mest tot stadsverwarming D i e rr e p o r t a g e

46 Legendarische Lead Mae Th e ma b i j e e n k o m s t

54 Stalbouwdag Heerenveen

Ton Captein:

Gerwin Kerkdijk:

‘Alleen koeien melken lijkt ‘We nemen in de Amerime niks, je moet zorgen kaanse markt afscheid van dat je werk leuk blijft.’ 18 het pwf-systeem.’ 21

Anne Harrison: ‘Ik fok liever een goede koe en laat anderen er succesvol mee zijn op de shows.’ 56

V E E T E E LT

VX08_Inhoud.indd 5

m e i

1

2 0 0 9

5

12-05-2009 17:15:39

VX06_p06.indd 4

08-04-2009 16:34:01

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Op zoek naar het ideale stalontwerp Lentekriebels voor Keyenberg Renske 50 (v. Sunny Boy) van de familie Van Maanen uit Zeewolde Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV Holding BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie hoofdredacteur Jaap van der Knaap redactie Martine Barwegen, Annelies Debergh, Inge van Drie, Guy Nantier, Florus Pellikaan en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Nele Verhelst bureauredactie Mirjam Braam (chef), Ton Bos, Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida vaste medewerkers Alice Booij, Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Hessel den Uijl

redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 E-mail veeteelt@crv4all.com

E

en keer per week rijd ik op de racefiets een rondje door de Betuwe samen met mijn buurman. Ik kijk wie er gras heeft gemaaid, waar de mais al boven komt en ondertussen praten we over de dagelijkse beslommeringen. Mijn buurman heeft niets met landbouw. Bij een kudde schapen vroeg hij zich af wat er eigenlijk met de lammeren gebeurt. De meeste worden na verloop van tijd geslacht, zo wist ik, maar, zo stelde ik hem gerust, van alle landbouwhuisdieren krijgen schapen de meeste vrijheid. Ze lopen nagenoeg het jaarrond buiten.

Ik moest later thuis, de fiets netjes opgeruimd in de garage, nog even denken of ik de buurman wel goed had ingelicht. Ook de koe kan zich toch vrij bewegen? De ligboxenstal bleek dertig jaar geleden een enorme verbetering voor de bewegingsvrijheid en ruimte ten opzichte van de grupstal. In de loop van de jaren is dit stalconcept bovendien flink verbeterd op het gebied van ligcomfort, ventilatie en loopoppervlak. Maar

ondanks al die ontwikkelingen staat de ligboxenstal wel ter discussie. In een interview in deze Veeteelt noemt architect Yehuda Sprecher de ligboxenstal zelfs een belemmering voor een optimale productie. Sprecher pleit voor de vrijloopstal, die in Israël voor veel koevrijheid en hoge melkproducties zorgt. Hoe praktisch zo’n stal in ons natte klimaat is, wordt nu onderzocht door ASG. Onderzoekers van Wageningen Universiteit denken in hun project ‘Kracht voor koeien’ nog extremer en houden 360 vierkante meter per koe aan als het ideaalbeeld. Dat klinkt wel erg vooruitstrevend en het is de vraag in hoeverre deze stalconcepten daadwerkelijk verder komen dan de tekentafel.

Alle aandacht voor huisvesting – lees ook de bijeenkomst van de druk bezochte internationale stalbouwdag in Heerenveen – maakt in elk geval duidelijk dat nieuwe stalontwerpen volop op de agenda staan.

Ik zal het er volgende week met mijn buurman nog eens over hebben.

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 61,50 overige landen € 120,00 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen worden automatisch per 1 januari verlengd tenzij vóór 30 november schriftelijk wordt opgezegd.

Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: Bart Krullaars (026 38 98 806) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) E-mail abonnementen@crv4all.com

advertentie-afdeling Willem Gemmink, Bart Krullaars, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 E-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelijk Boottocht door de polder met minister Minister Gerda Verburg van LNV brengt in Warmond koeien per schuit naar het land. Kort na het koevaren presenteerde Verburg de Nederlandse maatregelen van het EU-landbouwbeleid. Zo stelt haar ministerie extra geld beschikbaar voor boeren die ‘groen-blauwe diensten’ leveren, zoals tijdelijke wateropvang.

Illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Robin Utrecht (7), ID Agro (26, 27), ASG (28, 29) Geoff Simpson (32,33), Cover-All (33), Leeuwarder Courant (50) en Ilvy Jjiokiktjien (55).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX08_editorial.indd 7

ME I

1

2 0 0 9

7

12-05-2009 12:02:40

V E E TE E LT V E N S T E R

Zuivel aan zet voor fokken op melksamenstelling ‘Nu is het tijd voor implementatie naar de praktijk.’ Professor Johan van Arendonk van de Universiteit Wageningen sloot daarmee zijn perspresentatie af over het Milk Genomics-project.

Dit onderzoek toonde aan dat fokken op verschillen in vetzuurpatronen en eiwitvormen mogelijk is. De vertaalslag naar de praktijk kan gemaakt worden. Maar dat lijkt minder eenvoudig. Van Arendonk had becijferd dat fokken op een hoger aandeel van de melkeiwitvariant bètalactoglobuline het aandeel case-

ïne in melk 2 procent verhoogt en de zuivelsector jaarlijks 25 miljoen euro oplevert.

Ondanks deze aansprekende cijfers was Ger Willems, directeur R&D bij FrieslandCampina, erg voorzichtig over de praktische invulling. ‘Hoe ga je er in de praktijk mee om? Ga je veehouders die vlakbij een kaasfabriek zitten, stimuleren op caseïne te fokken en moeten veehouders bij een consumptiemelkfabriek fokken op gunstige vetzuren? Kan dat logistiek gezien, hoe ga je uitbetalen?

Dat zijn vragen waar we over moeten nadenken.’

CRV-directeur Ate Lindeboom vertelde dat CRV inmiddels stieren kan kwalificeren op specifieke eigenschappen zoals caseïne of vetzuursamenstelling. Hij zag al een praktische invulling voor zich.

‘We zouden ook binnen koppels dieren kunnen selecteren die wel of juist niet melk produceren met goede vetzuren.

Daardoor krijg je differentiatie op bedrijfsniveau. Wanneer de sector het wenst, zijn wij er morgen klaar voor.’

Einde voor Aaltje 49

Krista wint 5000 euro in Leipzig

Krista wint in Leipzig

De Duitse Stormaticdochter Krista zegevierde tijdens de keuring op de landbouwbeurs Agra in het Duitse Leipzig.

De pupil van Windlooper Holsteins en de families Seeger en Mertens won daarmee 5000 euro. Krista, die eerder de middenklasse op haar naam schreef, was in de eindstrijd te sterk voor seniorkampioene Angelika (v. Ramos) van Jürgen Seebörger uit Oberndorf.

In de jongste categorie ging de overwinning naar WFD Mirella (v. Mr Sam) van Martin Rübesam uit Wiesenfeld.

Op bijna negenjarige leeftijd is BonsHolsteins Aaltje 49 (v. Starleader) afgevoerd. De met 91 punten ingeschreven Starleaderdochter van Nico, Lianne en moeder Dikkie Bons uit Ottoland herstelde niet meer van een bloeding in de uier.

Aaltje vervulde een jongensdroom van Nico Bons. ‘Ooit heb ik gezegd de NRM te willen winnen. Met Aaltje lukte dat. Zij is de koe die ons bedrijf op de kaart heeft gezet.’

Aaltje veroverde in 2004 het NRMkampioenschap in de middenklasse.

Een half jaar later won ze op de HHHshow het algemeen kampioenschap, in 2005 gevolgd door de titel in de middenklasse. ‘Aaltje voelde zich al-

tijd happy op keuringen. Ze was een koe met fantastische ribben en een fijn, mooi melktype.’

Bons heeft van Aaltje nog drie dochters.

De oudste daarvan, de met 89 punten ingeschreven Gibsonvaars Aaltje 69, haalde onlangs op de show in Libramont een 1a-klassering en won op de HHH-show het reservelint bij de vaarzen. In Ottoland lopen bovendien nog een Goldwynpink en een Gibsonkalf.

Bons raakte in dezelfde week als Aaltje ook de elfjarige Stardustdochter Koba 124 kwijt. ‘Zij was de enige koe op ons bedrijf met 92 punten. Misschien is ze wel de koe die het vaakst mee geweest is naar keuringen, maar een titel heeft ze nooit gewonnen.’

Aaltje won in 2004 de middenklasse op NRM

Franse productie groeit

Zowel het aantal holsteinkoeien in de melkcontrole als de gemiddelde melkproductie per koe is in 2008 in Frankrijk gestegen, meldt het Franse stamboek Prim’Holstein. In 353 dagen produceerden de Franse koeien gemiddeld 8993 kg melk met 3,98% vet en 3,36% eiwit. Dat resulteert in 660 kg vet en eiwit, een toename van twee procent ten opzichte van 2007.

Het aantal koeien dat deelnam aan de melkcontrole steeg nog harder. In 2008 ging het om 1.847.614 koeien op 47.434 bedrijven, een toename van zes procent.

8

VX08_venster.indd 8

V E E T E E LT

mei

1

2009

12-05-2009 14:47:27

NRM 2010

Op vrijdag 25 en zaterdag 26 juni 2010 vindt de twaalfde editie van de Nationale Rundvee Manifestatie (NRM) plaats.

Nog één maal strijkt de NRM – met als belangrijkste onderdelen een nationale show, een dochtergroependemonstratie en een vakbeurs – neer in de Veemarkthallen in Utrecht. Het complex wordt naar verwachting in 2011 afgebroken. Het is nog niet bekend waar de NRM daarna naartoe verhuist.

Genoomindexen

Op zijn vroegst in april 2010 introduceert de Nederlandse Veeverbeterings Organisatie (NVO) genomische fokwaarden. Namens de NVO werkt de klankbordgroep Fokwaardeschatting & Publicatie aan een projectvoorstel om de kwaliteit en de betrouwbaarheid van genomische fokwaarden te kunnen beoordelen. Ook zoekt de klankbordgroep uit hoe deze fokwaarden het best verwerkt kunnen worden in de NVOen Interbull-fokwaarden. Afhankelijk van de uitkomsten daarvan besluit NVO over een mogelijke introductie.

Amerika was in januari het eerste land dat genomische fokwaarden introduceerde, Canada volgt in augustus.

Brand op Koepon-kantoor In Garnwerd is de verbouwde boerderij waarin Koepon Holding kantoor hield op maandag 11 mei in vlammen opgegaan.

Op het moment dat de brand ontstond waren er verbouwingswerkzaamheden bezig.

De brandweer kon door de harde wind en de rieten dakbedekking niet voorkomen dat het achterste deel van de boerderij verloren ging. Het voorste deel bleef behouden.

Er deden zich geen persoonlijke ongelukken voor.

Onderzoek naar mogelijke fokwaarde voor vitaliteit kalveren

Kalvervitaliteit en interval eerste tot laatste inseminatie in fokwaarde CRV gaat voor de Nederlandse Veeverbeteringsorganisatie (NVO) onderzoek doen naar een mogelijke fokwaarde voor vitaliteit van kalveren in het eerste levensjaar. De fokwaarde zou een aanvulling zijn op de al bestaande fokwaarde voor levensvatbaarheid bij geboorte, die onder meer de vitaliteit tijdens de eerste twee dagen na geboorte omvat. In het eerste levensjaar sterft vanaf de derde dag na geboorte ongeveer 5,2 procent van de kalveren. CRV maakt voor het onderzoek gebruik van de geboorte- en afvoermeldingen in het I&R-systeem.

CRV bekijkt in opdracht van NVO ook de in-

troductie van een nieuw vruchtbaarheidskenmerk: het aantal dagen tussen eerste inseminatie en laatste inseminatie die tot een dracht leidt (IEL). Die fokwaarde zou de genetische correlaties met andere landen kunnen verbeteren en naar verwachting de genetische vooruitgang in vruchtbaarheid verhogen. Op dit moment gebruikt NVO het interval tussen afkalven en eerste inseminatie, tussenkalftijd en het nonreturnpercentage op 56 dagen.

CRV buigt zich daarnaast over de mogelijkheid voor een fokwaarde op basis van gegevens over klauwgezondheid.

Doek valt voor Eminenz In Duitsland is op dertienjarige leeftijd de stier Eminenz gesneuveld. Van de Duitse Esquimauzoon gingen bijna

300.000 doses sperma over de toonbank. In 2003 was Eminenz de meestgebruikte zwartbontstier in Duitsland.

Van Eminenz kwamen ruim 30.000 dochters aan de melk.

Zijn fokwaarde – gebaseerd op een kleine 200 Nederlandse en Vlaamse dochters – bedraagt 99 nvi met 103 exterieur.

Eminenz was de eerste Duitse stier met 93 punten. De Esquimauzoon is ook als stiervader ingezet. Van zijn zonen staan Eminem en Batenburg Jorik momenteel het meest in de belangstelling.

Eminenz: bijna 300.000 doses

V E E T E E LT

VX08_venster.indd 9

me i

1

2 0 0 9

9

12-05-2009 14:47:50

H O O F D A RT I K E L

Rabobank-econoom Bouke de Vries: ‘Een coö

De waarde van e Rondom de puinhopen in het bedrijfsleven komt door de kredietcrisis de coöperatie weer tot leven. Daartegenover staat de tragiek van het coöperatieve model. De waarde is niet uit te drukken en de coöperatie bestaat bij de gratie aan variëteit in ondernemingsvormen. tekst Martine Barwegen

W

ereldwijd vallen beursgenoteerde banken als dominostenen om. De coöperatieve concurrenten haalden juist 22 miljard dollar nieuw spaargeld op. Bij de Rabobank stroomde 20 procent extra spaargeld binnen. Hoewel afgelopen jaren de coöperatie als businessmodel nog ter discussie stond, oubollig en stoffig, geeft de huidige crisis het businessmodel een imagoboost. Coöperaties presenteren zich als een overzichtelijk en stabiel alternatief en spinnen garen bij een onzekere financiële situatie.

De coöperatie is een Britse uitvinding. Het is een organisatie van producenten of verbruikers gericht op het vergroten van de marktmacht en het behalen van schaalvoordeel. In 1760 werden coöperatieve meelfabrieken geopend in Woolwich en Chatham en de eerste coöperatieve winkel ontstond in 1844 in het textielstadje Rochedale, waar hongersnood heerste en de burgers werden uitgebuit.

Nederland en België kennen een indrukwekkende coöperatieve geschiedenis. De geschiedenis van zuivelcoöperatie FrieslandCampina begint in 1870, die van Milcobel in 1895. Andere bekende spelers zijn de bloemen- en tuinbouwveilingen, CRV, grote akkerbouworganisaties zoals Cosun en financiële dienstverleners, waaronder de Rabobank.

Tragiek van de coöperatie ‘De waarde van een coöperatie is niet uit te drukken’, zegt Ineke Duit, directeur van Netherlands Institute of Co-operative Entrepreneurship (NICE).

Duit noemt dit ‘de tragiek van een coöperatie’. ‘In een situatie zonder coöperaties is zware concurrentie nodig om prijzen scherp te houden, zoals bij supermarkten.’ ‘Een bewijsprobleem’, ondersteunt Bouke de Vries, senior econoom bij Rabobank Nederland, de uitspraak van Duit. ‘Coöperaties verscherpen de concurrentie en ontstaan daar waar niet-coöperatieve ondernemingen hoge rendementen vragen. We kunnen niet de coöperaties even weghalen en kijken wat er dan gebeurt. Een coöperatie heeft een aanwezigheidswaarde en ze heeft

10

VX08_hoofd.indd 10

V E E T E E LT

m ei

1

een functie in de markt doordat ze corrigerend werkt, omdat zij prijs- en marktleiderschap moet laten zien.’

De waarde van een coöperatie wordt daarom vrij algemeen uitgedrukt in termen als open, transparant, betrouwbaar en betrokken. De coöperatie geeft meerwaarde omdat zij mensen toegang geeft tot de markt of voorziet in een dienst die voorheen niet beschikbaar was. ‘Het feit dat leden zich afvragen

2009

12-05-2009 14:20:57

Een coöperatie heeft aanwezigheidswaarde‘

n een coöperatie

wat de waarde van een coöperatie is, houdt de coöperatie realistisch en scherp’, meent De Vries.

Coöperaties worden vaak opgericht in een tijd van marktfalen, zegt De Vries. ‘In de huidige crisis kan een coöperatie met haar businessmodel een bijdrage leveren, namelijk door samen de schouders eronder te zetten en zelf de verantwoordelijkheid te nemen.’ ‘Coöperaties zijn alternatieven in moeilijke tijden’, vult Guido Veys, bestuurvoorzitter van Mil-

cobel, aan. ‘Het is een oude waarheid: samenwerken is altijd al het kind van de nood. In de zuivelsector zijn coöperaties een element van stabiliteit en zekerheid, en vooral in moeilijke en onzekere tijden worden zij opnieuw ontdekt.’

Kan een coöperatie overbodig worden? Als de markt is genormaliseerd, kan de coöperatie zich dan opheffen? De Vries: ‘Nee, ik zie wel verbeteringen in de marktsituatie sinds de oprichting van de Rabo-

VE EV T E E LT TE Ej LaT n m u a e ir i 1 1 2/ 02 0 2 90 0 9

VX08_hoofd.indd 11

11

12-05-2009 14:21:07

H O O F D A RT I K E L

Boerennuchterheid bestuurt coöperatie Welke competenties hebben boeren nodig om in een bestuur plaats te nemen? ‘Een boer in het bestuur van een afzetcoöperatie moet iemand zijn die weet dat de zelfstandige ontwikkeling van zijn eigen bedrijf het best gediend is met afzetstructuren waar hij samen met sectorgenoten in investeert en die zich realiseert dat hij er zeggenschap in heeft’, zegt Guido Veys, bestuursvoorzitter van Milcobel.

De omzet van coöperaties als CRV en Milcobel groeit gestaag, ze herbergen

een groot aantal medewerkers, ethiek is belangrijk in discussies en ze zijn in meerdere landen actief. Dat vraagt veel van de bestuurders.

Bij CRV en Rabobank krijgen mensen in bestuurlijke functies trainingen bij NICE (Netherlands Institute of Cooperative Entrepreneurship). ‘In onze regio is dat wat minder georganiseerd,’ zegt Veys, ‘hoewel er initiatieven groeien, van onder meer Cera, de coöperatieve financiële holding. Een goed bestuurder is een goede ondernemer; hij kan luisteren en durft de

bank 110 jaar geleden, maar er is nog steeds marktleiderschap nodig en coöperaties spelen een belangrijke rol in markten. Verder is diversiteit in elke sector belangrijk. Een coöperatie is afhankelijk van concurrenten met verschillende businessmodellen.

Het andere uiterste om alle banken om te vormen tot coöperaties is geen optie, omdat het in een markt gevaarlijk is om naar monoculturen te gaan.’

Imagoboost De Rabobank komt de financiële crisis goed door en beleeft dankzij haar coöperatieve vorm zelfs een imagoboost, vindt Duit. De Vries vertelt dat de economische crisis nog een hele uitdaging zal zijn. ‘De jaren 2009 en 2010 zullen in vergelijking tot voorgaande jaren slechter voor ons uitpakken’, verwacht De Vries. ‘Het aantal faillissementen loopt op, in het particuliere segment zijn veel mensen een groot deel van hun vermogen kwijt, de werkloosheid neemt toe en de verliezen op beleggingswaarde en pensioenen zijn niet gering.’

Coöperaties als CRV en Milcobel ondervinden niet een ‘imagovoordeel’ van de crisis zoals de Rabobank. ‘We zijn meer afhankelijk van de melkprijs’, zegt Jos Buiting, manager verenigingszaken bij CRV. ‘Er is wel een verband tussen de financiële crisis en de melkprijs. Klanten hebben minder te besteden.’

Ook Veys is voorzichtig. ‘Wij ondergaan evengoed de marktmalaise. Milcobel zit niet in de comfortabele situatie om te zeggen hoe goed coöperaties het in crisistijden doen.’

Op een andere manier pikken de niet-financiële coöperaties een graantje mee. Buiting: ‘De laatste jaren werd een coöperatie als oubollig gezien om haar hoge solvabiliteit en sterke kaspositie. Dankzij een solvabiliteit van meer dan 60 procent hebben we meer vet op de ribben en vallen we niet om tijdens bijvoorbeeld een mkz-crisis.’ Veys vergelijkt coöperatief ondernemen met een marathon lopen. ‘Als ondernemer moet je je niet doodkijken op tussentijdse resultaten. Een coöperatie is termijndenken.

Onze generatie heeft de coöperatie niet in haar bezit, we huren ze van onze kinderen. Dat beeld houd ik voor ogen.’

Er ontstaan kansen door de crisis. ‘Een aantal ondernemers komt er sterker uit door innovatie,

12

VX08_hoofd.indd 12

V E E T E E LT

m ei

1

verantwoordelijkheid van beslissingen nemen te dragen. Maar het allerbelangrijkst is een partner die je steunt. Bestuurlijk actief zijn heeft niet alleen invloed op het bedrijf, maar ook op het gezin.’

De Milcobel-bestuursvoorzitter noemt gezond boerenverstand van groot belang. ‘Goed bestuur is geen zaak van honderden regeltjes. Het gaat om eerlijk een mening vormen en in overleg tot besluiten te komen. Geef mij maar op een A4-tje wat boerenverstand in plaats van al die dikke boeken.’

schaalvergroting en het verdwijnen van concurrenten’, noemt De Vries. De kansen worden bepaald door de financiële structuur van de onderneming.

‘Een goed management en een goed ondernemingsplan wegen echter net zo zwaar als het financiële plaatje van het bedrijf.’

Coöperatieve valkuilen Ondanks de imagoboost schuilen er in deze tijd ook valkuilen voor coöperaties. Een belangrijke blijft de betrokkenheid van de leden. ‘Aandacht is mooi, maar we hebben nog steeds een opgave’, zegt De Vries. ‘Om naast de financiële ook de economische crisis door te komen moet de Rabobank zich focussen op de kernactiviteiten, de binnenlandse klanten; op het lokale bankennetwerk en vergroting van de ledenbetrokkenheid, en op kosten besparen door bijvoorbeeld klanten sneller te bedienen. Door internet is de afstand tot de klant die vroeger gewoon een bankkantoor binnenliep, groter geworden. De uitdaging is die afstand te verkleinen.’

Ledenbetrokkenheid is belangrijk voor coöperaties om te weten wat er speelt. Er zijn momenten waarop leden binnen eenzelfde coöperatie zich weer verenigen om een groter voordeel te realiseren door bijvoorbeeld gezamenlijk rietjes of voer in te kopen.

‘Het kan zijn dat een organisatie zijn tariefstelsel te traag aanpast bij de ontwikkeling van de leden’, verklaart Duit. ‘Maar soms gaat het om echt ondermijnend gedrag.’ De Vries is van mening dat zuiver eigenbelang van leden tot goede beslissingen kan leiden. ‘Als leden zich organiseren in subgroepen en daarmee het bestuur scherp houden, zie ik geen probleem. De bestuurskwaliteit is belangrijk. Het bestuur moet op tijd evenwichtige en door leden gedragen besluiten nemen.’

Ook goede economische tijden vragen aandacht van coöperaties. Buiting refereert aan de hoge melkprijzen in 2008 en de melkveehouders die de zuivelcoöperaties verlieten. ‘In goede tijden is er minder behoefte aan samenwerken. Liever nog willen mensen zich dan onderscheiden en laten zien dat het goed gaat. Als veehouder moet je kunnen zeggen dat het niet alleen om de laatste centen gaat, maar vooral om het langetermijnbelang. Het is de ratio versus het hart.’ l

2009

12-05-2009 14:21:14

Wat ziet u aan deze koe?

ONE STANDATLECTIE T O CH T D E

Precies, zij is tochtig.

Het Nedap Velos tocht detectie systeem: 7RFKW GHWHFWLH 2SWLPDDO LQVHPLQDWLH PRPHQW %HWHUH YUXFKWEDDUKHLGVUHVXOWDWHQ $UEHLG EHVSDULQJ 2S DIVWDQG XLW WH OH]HQ YLD LQWHUQHW PRELHO

Lactivator (Animal 83)

Overview

Activity

Chart

Period activity

Reminder

Last 7 days

Animal 83

25-01-2006

2,800 2,400 2,000 Activity

/DJHU XLWYDO SHUFHQWDJH

1,600 1,200 800

0

49 18-01

50 19-01

51 20-01

52 21-01

53 22-01

54 23-01

55 24-01

56 25-01

www.nedap-agri.nl

VX08_p13NED.indd 4

12-05-2009 09:51:54

118-09 Bertil MRT09_2.indd 1

(Willis x Jocko)

Bertil

www.crv4all.com

Afdeling Verkoop  088 – 00 24 440 (Nederland)

MEER INFORMATIE Klantendienst  078 – 154444 (België)

Coba 9364 (v. Bertil) met Marloes Elkink Eig.: Mts T.J. en H.J. Elkink-Aanstoot, Markelo

08-04-2009 12:03:45

• Nvi-topper • Eiwitkanon • Sterke uiers en benen

Beekmanshoeve

[KI-code: 97-6075]

D E

Naam: Woonplaats: Beroep: Leeftijd: Noodzakelijk: Leuk aan beroep: Niet leuk:

B O E R

O P

Jan Broer Zeinstra Lelystad loonwerker 26 kunnen meedenken met de veehouder verschillen ervaren tussen boeren vertraging door kapotte machines

‘Het lijkt me niks om elke dag op dezelfde plaats te werken’

Tot elf uur ’s avonds actief tekst Tijmen van Zessen

‘B

oeren worden nu wakker uit hun winterslaap. In het voorjaar bloeit alles en geniet ik van het weer en de drukte op het boerenland. Ik kom zelf van een boerderij, maar mijn broer neemt het bedrijf over, hij is meer een manager. Als loonwerker kom ik wel op het boerenerf. Ik vind het prettig om in de polder te werken, elke dag op dezelfde plaats werken lijkt me niks.’

‘Mijn werkgever is loonbedrijf De Waard in Biddinghuizen en Zeewolde. Ik vind agrarisch loonwerk het leukst, want mijn hart ligt in de landbouw. Maar in rustige perioden werk ik ook wel in de bouw. Daar is de mentaliteit heel anders, zo van: “Als het vandaag niet komt, dan dan komt het morgen wel.” Een boer overziet zijn hele bedrijf, in de bouw zijn het allemaal onderaannemers en tussenschakels die het werk organiseren. Actief meedenken van onze kant heeft dan geen zin en dat motiveert minder.’

‘Maar ook tussen boeren zie je verschillen. Sommigen staan al snel klaar met koffie of zelfs met soep, bij anderen krijg je niks.

Met collega’s praten we daar wel over en zeggen bijvoorbeeld: “Als je daarheen gaat, hoef je geen brood mee te nemen.” Ik zie ook wel verschillen tussen de werkwijzen van boeren, bijvoorbeeld in hoe ze het gras bij elkaar harken en hoe nat of droog het gras is. Soms snap ik bepaalde keuzen niet, maar op andere momenten doe ik juist ideeën op voor het bedrijf thuis. Het is leuk om vergelijkingen te maken.’

‘De lange werkdagen in het voorjaar vind ik niet erg. Op droge dagen werken we soms door tot elf uur ’s avonds of langer, maar dat ken ik van huis uit. Ik denk graag mee met de boer en loop als het laatste gras op de kuil zit rustig nog even mee om de kuil af te werken.’

‘Ik draai ook nog mee in de erwtenoogst, waar De Waard in is gespecialiseerd. Ik ben er voor in Limburg en zelfs Spanje geweest. Vorig jaar maakte ik daarbij nog een spannend moment mee. We reden in een stoet van twee zelfrijdende oogstmachines, een trekker met daarachter een kieper en een materiaalwagen naar een volgend perceel en kwamen op een smalle weg een smal poortje van steen tegen. We moesten met twee, drie man kijken of alles door het poortje paste. Dat ging allemaal maar net. Op dat soort dagen ervaar je allerlei leuke dingen, zoals worstjes opwarmen op het spruitstuk van de machine, een onderdeel dat erg warm kan worden.’

V E E T E E LT

VX08_Deboerop.indd 15

me i

1

2 0 0 9

15

08-05-2009 10:18:42

8

;

B

7

D

=

H

?

@

A

D

?

;

K

M

I

<ZkdZa^\]Z^Y kddg YZ c^ZjlZ aVXiVi^Z ^c_ZXidg

j^iodcYZga^_` ]dd\ >c d`idWZg '%%- ]ZZ[i 7dZ]g^c\Zg >c\Za]Z^b JWgdaZm^c \Z cigdYjXZZgY# JWgdaZm^c ^h \ZgZ\^higZZgY kddg YZ WZ]VcYZa^c\ kVc `a^c^hX]Z bVhi^i^h W^_ bZa`\ZkZcYZ `dZ^Zc# 9Z kddgYZaZc kVc JWgdaZm^c o^_c/ @gVX]i^\Z XdbW^cVi^Z kVc ' Vci^W^di^XV0 & & 2 * 7gZZY heZXigjb lZg`^c\ HaZX]ih & ^c_ZXidg eZg YV\ KVclZ\Z YZoZ jc^Z`Z Z^\ZchX]VeeZc ]ZZ[i JWgdaZm^c ZZc ka^Z\ZcYZ hiVgi \ZbVV`i# KZZa kZZ]djYZgh ]ZWWZc kddg YZ WZ]VcYZa^c\ kVc bVhi^i^h Va \Z`doZc kddg JWgdaZm^c# Db YZ `Zjh cd\ \ZbV``Za^_`Zg iZ bV`Zc ]ZZ[i YZ <9 de kZgodZ` kVc 7dZ]g^c\Zg >c\Za]Z^b gZXZciZ ^hdaViZc kVc YZ WZaVc\g^_`hiZ CZYZgaVcYhZ bVhi^i^h kZglZ``Zgh dcYZgodX]i de ]jc \ZkdZa^\]Z^Y kddg JWgdaZm^c# 9Z j^i`dbhi kVc YZ dcV[]Vc`Za^_`Z gVeedgiV\Z kVc YZ <9 aj^Yi/ ÆDe WVh^h kVc YZoZ e^adi `Vc ldgYZc VVc\Z\ZkZc YVi YZ \ZkdZa^\]Z^Y kVc YZ bVhi^i^hkZglZ``Zgh HiVe]nadXdXXjh VjgZjh! :hX]Zg^X]^V Xda^! HigZeidXdXXjh jWZg^h! HigZeidXdXXjh Ynh\VaVXi^VZ! HigZeidXdXXjh V\VaVXi^VZ Zc XdV\jaVhZ" cZ\Vi^ZkZ HiV[nad`d``Zc kddg JWgdaZm^c \dZY ^h#Ç JWgdaZm^c ^h Yjh ZZc WZigdjlWVVg b^YYZa W^_ `a^c^hX]Z bVhi^i^h# KZZa Y^ZgZcVgihZc `^ZoZc Va kddg JWgdaZm^c# BZZg YVc -% kVc YZ Y^ZgZcVgihZcegV`i^_`Zc ]ZZ[i JWgdaZm^c de\ZcdbZc ^c ]jc Vhhdgi^bZci#

[did a^ gZbb

KXheb[n_d hjheZch^Z kddg ^cigVbVbbV^g \ZWgj^` W^_ bZa`\ZkZcYZ `dZ^Zc# M[hapWc[ X[ijWdZZ[b[d0 :Zc &% \ &' ba ^c_ZXidg WZkVi/ 8Z[VaZm^cZ Vah bdcd]nYgVVi / '%% b\ @VcVbnX^cZ Vah bdcdhja[VVi / &%%#%%% >#J# ?dZ_YWj_[0 7Z]VcYZa^c\ kVc `a^c^hX]Z bVhi^i^h W^_ bZa`\ZkZcYZ `dZ^Zc kZgddgoVV`i Yddg WVXiZg^ c \ZkdZa^\ kddg YZ XdbW^cVi^Z kVc XZ[VaZm^cZ Zc `VcVbnX^cZ odVah HiVe]nadXdXXjh VjgZjh! HigZeidXdXXjh Ynh\VaVXi^VZ! HigZeidXdXXjh jWZg^h Zc :hX]Zg^X]^V Xda^# 9edjhW#_dZ_YWj_[i0 C^Zi \ZWgj^`Zc W^_ bZa`\ZkZcYZ `dZ^Zc bZi ZZc WZ`ZcYZ dkZg\ZkdZa^\]Z^Y kddg XZ[VaZm^cZ Zc$d[ `VcVbnX^cZ# C^Zi \ZWgj^`Zc W^_ c^Zi"bZa`\ZkZcY gjcYkZZ# C^Zi \ZWgj^`Zc lVVg WZ`ZcY ^h YVi gZh^hiZci^Z kddg`dbi# 8_`m[ha_d][d0 <ZZc WZ`ZcY# :ei[h_d]0 7Z]VcYZa YZ \Z c[ZXiZZgYZ `lVgi^Zg Zc ilZZbVVa bZi ZZc ^ciZgkVa kVc ') jjg ijhhZc YZ WZ]VcYZa^c\Zc# <ZWgj^` YZ ^c]djY kVc c ^c_ZXidg eZg `lVgi^Zg eZg WZ]VcYZa^c\# :Zc ^c_ZXidg ^h kddg ZZcbVa^\ \ZWgj^`# Kddg ]Zi ^cWgZc\Zc Y^Zci YZ j^Zg kdaaZY^\ iZ ldgYZc j^i\Zbda`Zc! YZ iZeZa Y^Zci \gdcY^\ iZ ldgYZc \ZgZ^c^\Y Zc \ZYZh^c[ZXiZZgY# Kddgo^X]i^\]Z^Y ^h \ZWdYZc db WZhbZii^c\ kVc ]Zi j^iZ^cYZ kVc YZ ^c_ZXidg iZ kddg`dbZc# MWY^jj_`Z0 KaZZh/ &% YV\Zc! BZa`/ * YV\Zc# GZ\cg#$ @Vc# HiVijh/ G:< CA &%'(%+ J96# Kddg bZZg ^c[dgbVi^Z `jci j XdciVXi decZbZc bZi/ 7dZ]g^c\Zg >c\Za]Z^b Wk! EdhiWjh -%(,! &-%'@6 6a`bVVg " IZaZ[ddc/ %,' *++ ')&&! ;Vm/ %,' *+) ('&( " lll#WdZ]g^c\Zg"^c\Za]Z^b#ca " kZibZY^XV5Va`#WdZ]g^c\Zg"^c\Za]Z^b#Xdb

Ubrloxin Veeteelt 420x297.indd 2 VX08_p16-p17.indd 4

28-04-2009 12-05-2009 16:32:21 09:42:11

Ubrloxi

<

E

J

E

M

;

:

I

J

H

?

@

:

AZ\ jl `dZ bZi YZ "[VXidg kVhi de YZ \ZkdZa^\Z eaVVi Zc l^c½

^h \dZY

Kda\Zch gZhjaiViZc <9 dd` \dZY \ZkdZa^\ =ZZ[i j dd` ZZc `dZ bZi YZ "[VXidg4 AZ\ ]VVg kVhi de YZ \ZkdZa^\Z eaVVi

;did/ ?Zgd Zc =VV[` Zch

C[[Ze[d _i ^[[b [[dlekZ_]0 BVV` ZZc bdd^Z [did kVc jl WZhiZ bZa``dZ#

6

BV^a YZoZ [did cVVg jWgdaZm^c5Va`#WdZ]g^c\Zg"^c\Za]Z^b#ca# KZgbZaY jl cVVb! VYgZh! iZaZ[ddccjbbZg! VVciVa bZa``dZ^Zc Zc c^Zi iZ kZg\ZiZc YZ cVVb kVc YZ \Z[did\gV[ZZgYZ `dZ# :c Vai^_Y eg^_h

Fh_`p[dfWaa[j0

>ee\Zfh_`i0 9Wded ;EI *+&: If_[][bh[Ô [n YWc[hW j$m$l +// [did a^c`h/ <9! kdZY^c\hWdYZb bZi gZbb^c\hodcZ gdcYdb JWgdaZm^c Y^h`

IlZZYZ eg^_h/ '% Y^\^iVaZ [dida^_hi_Zh

Igddhieg^_oZc/ kddg Za`Z YZZacZbZg * `dZ^ZceddiWVcY_Zh Zc heZX^Va ZY^i^dc JWgdaZm^c a^X]i eZc

7aj_[leehmWWhZ[d0 6aaZZc bZa`kZZ]djYZgh j^i CZYZgaVcY `jccZc bZZYdZc# 9Z [didÉh bdZiZc j^iZga^_` (% _jc^ '%%. W^_ 7dZ]g^c\Zg >c\Za]Z^b o^_c W^ccZc \Z`dbZc# :a` bZa`kZZWZYg^_[ `Vc haZX]ih ZZcbVVa YZZacZbZc# ?jgn WZhiVVi j^i ZZc bZYZlZg`Zg kVc 7dZ]g^c\Zg >c\Za]Z^b! ZZc Y^ZgZcVgih Zc ZZc bZa`kZZ]djYZg# BZi jl YZZacVbZ \ZZ[i j gZX]iZckg^_ idZhiZbb^c\ kddg ejWa^XVi^Z kVc jl [did# 9ZZacZbZgh Y^Z dc_j^hiZ d[ dckdaaZY^\Z \Z\ZkZch de\ZkZc! `jccZc \ZZc eg^_h l^ccZc# 6Vc Ygj`" d[ iZ`hi[djiZc `jccZc \ZZc gZX]iZc ldgYZc dciaZZcY# 9ddg YZZacVbZ VVc YZoZ eg^_hkgVV\! \ZZ[i bZc 7dZ]g^c\Zg >c\Za]Z^b idZ hiZbb^c\ db o^_c \Z\ZkZch iZ \ZWgj^`Zc Zc iZ WZlVgZc kddg hZgk^XZ" Zc bVg`Zi^c\YdZaZ^cYZc# Jl eZghddch\Z\ZkZch kZghigZ``Zc l^_ cdd^i VVc YZgYZc# DkZg YZ j^ihaV\ `Vc c^Zi ldgYZc \ZXdggZhedcYZZgY# 9ZZacZbZgh VVc YZ VXi^Z \VVc VjidbVi^hX] V``ddgY bZi YZoZ kddglVVgYZc#

16:32:21

Ubrloxin Veeteelt 420x297.indd 3 VX08_p16-p17.indd 5

28-04-2009 09:42:54 16:32:26 12-05-2009

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Ton Captein investeert in exclusieve embryo’s van overzee

Een stukje Amerika in Zeewolde

Ton Captein Uit vrijwel alle bekende Amerikaanse koefamilies melken Ton en Jolanda Captein uit Zeewolde nakomelingen. Fokkerij staat op Caps Farm hoog in het vaandel.

Aantal koeien: Aantal stuks jongvee: Melkquotum: Grond in gebruik: Melkproductie:

Zeewolde

Alleen koeien melken is Ton Captein te beperkt. Door te investe-

90 80 inclusief 10 à 15 stiertjes 850.000 kg 45 hectare 4.03 10.172 4,16 3,50

ren in fokkerij zorgt hij ervoor dat zijn werk leuk blijft. Van vrijwel alle bekende Amerikaanse koefamilies melkt hij nakomelingen.

‘Ik maak het liefst combinaties die anderen niet maken.’ tekst Inge van Drie

Caps Mairy 4 (v. Goldwyn), 85 punten Voorsp. productie: 2.05 305 10.167 4,18 3,65 lw127

18

VX08_Captein.indd 18

V E E T E E LT

MEI

1

2009

11-05-2009 14:39:12

‘A

merika is voor mij nog altijd fokkerijland nummer één. In Nederland zijn de koeien wel eens te smal en hebben ze te weinig inhoud. Het is hier niet zo moeilijk om vaarzen 40 kg melk te laten geven, wel om ze dat gemakkelijk vol te laten houden. In Amerika zijn de koeien groter, breder en dieper.’

Fokkerij is een geliefd gespreksonderwerp; dat wordt bij een bezoek aan Ton (48) en Jolanda (45) Captein snel duidelijk.

Ze melken in Zeewolde negentig koeien.

Van een groot deel van de veestapel liggen de roots in Amerika. ‘Alleen koeien melken lijkt me niks. Je moet ervoor zorgen dat je werk leuk blijft.’ Captein investeert daarom tijd, energie en geld in fokkerij.

Regelmatig koopt hij embryo’s aan. Ook worden er op Caps Farm veelvuldig koeien gespoeld. ‘Ik vind het mooi om contact te hebben met allerlei mensen uit de fokkerijwereld. Er komen regelmatig bezoekers om koeien te bekijken, zeker ’s winters.

Die kunnen op allerlei momenten langskomen. Dan wil ik dat de dieren er knap voorstaan. Voor het maken van goede foto’s van een koe ben je ook zo een paar uur kwijt. Dat kost wel tijd, maar de arbeid die het vraagt, is meer gespreid dan als ik meer koeien zou melken.’

Niet per se showexterieur Puur voor exterieur gaat Captein in de fokkerij niet. Ook hoogtemaat vindt hij van minder belang. ‘Het gaat erom dat een koe goed gebouwd is. Als dat zo is, mag ze best wat groter zijn. Koeien hoeven wat mij betreft niet per se een showexterieur te hebben. Dat interesseert me niet zo. Ik wil graag goede gebruikskoeien, ik moet toch de kost kunnen verdienen met productie. Een gemiddelde boer kan net zo goed werken met koeien van 82 punten als met koeien van 88 punten.’

Captein mag dan meer gecharmeerd zijn van Amerikaanse dan van Nederlandse koefamilies, hij geeft wel hoog op van de betrouwbaarheid van Nederlandse cijfers.

‘De betrouwbaarheid van de cijfers is hier goed en dat moeten we zo houden. Ik zou het een goed idee vinden als veehouders die stieren leveren, niet zelf mogen monsteren. Dan weet je zeker dat de cijfers kloppen.’

Spoelde Captein in eerste instantie hoofdzakelijk voor zichzelf, nu doet hij dat vrijwel alleen nog in opdracht van ki-organisaties. ‘Met een melkprijs van 22 à 23 cent ga je niet voor de lol spoelen.’ Ook het spoelen van pinken gebeurt nauwelijks meer. ‘Vorige week heb ik een exclusief Regancrest-HHF Macpinkje uit een Shottle uit Regancrest Durham Barbie gespoeld met Man O Man. Dat was een uit-

zondering. Tegenwoordig moeten ze zich eerst bewijzen voor ik ze ga spoelen.’

Captein verwacht dat het aantal spoelingen in 2009 richting twintig gaat. Het management van de koeien heeft invloed op de spoelresultaten, ervaart Captein. ‘Een paar jaar geleden haalden we een gemiddelde van vijf à zes embryo’s per spoeling, nu zitten we op ongeveer tien.’ Waar dat aan ligt? ‘We beginnen niet meer te vroeg met spoelen. De koeien moeten een positieve energiebalans hebben en liefst niet te veel zijn afgevallen na het kalven.’

Aan een goede verzorging mankeert het de koeien sowieso niet. De koeien liggen in boxen met een royale hoeveelheid zaagsel en voor in de stal prijken drie ruime zaagselhokken. ‘Als ik een koe niet vertrouw, gaat ze in het zaagselhok. Ook de koeien die gespoeld zijn, blijven nog een dag in het hok.’ Afkalven doen de koeien in een groot strohok, waar ze veertien dagen voor afkalven naartoe verhuizen.

‘Van onze koeien kalft 85 procent zelf. Ik ga er ’s nachts niet vaak uit voor een koe die moet kalven.’

Test op genetische merkers Snow-N Denises Dellia, Markwell Durham Daisy, Sunnylodge Prelude Spottie, Savage-Leigh Bellwood Linda. Uit vrijwel alle bekende Noord-Amerikaanse koefamilies melkt Captein nakomelingen – een stukje Amerika in Zeewolde. Voor de beste nafok zorgt Caps Mairy 1. De inmiddels drie keer gekalfde O Mandochter voert via dochters van Durham, Margene Blackstar Fred en Mascot terug op de beroemde JoWal Cleitus Macey. Zelf produceerde Mairy 1 als vaars in 305 dagen 10.474 kg melk met 3,74% vet en 3,58% eiwit.

Dochters Caps Mairy 4 (v. Goldwyn) en Caps Mairy 5 (v. Duplex) kregen beide 85 punten en scoren een lactatiewaarde van achtereenvolgens 127 en 131. Beide scoren bovendien positief voor de test op genetische merkers. ‘Ik ben blij dat die test bestaat. Een positieve uitslag geeft extra vertrouwen in de kwaliteiten van een dier en dat levert voordeel op bij de afzet.’ Zo neemt CRV van Mairy 4 dertig embryo’s af en van halfzus Mairy 5 twintig stuks voor vijfhonderd euro per embryo.

En dan te bedenken dat Captein Caps Mairy 1 als kalf bijna had verkocht. ‘Ik heb haar als kalf aangeboden op de Tulip Sale, maar ik vond dat ze niet genoeg opbracht. Toen heb ik haar voor drieduizend euro teruggekocht. Eigenlijk was dat m’n beste aankoop ooit’, klinkt het gekscherend.

Niet alle aankopen zijn succesvol; ook daarover kan Captein meepraten. Soms vallen de productielijsten of de exterieur-

cijfers niet mee. Een andere keer spoelt een koe heel slecht. ‘Daar leer je mee omgaan. Als je daar niet tegen kunt, moet je er niet aan beginnen’, vindt Captein.

De Flevolandse fokker koopt het liefst embryo’s uit het duurdere segment. ‘Ik vind het leuk om iets te hebben wat een ander niet heeft. Dat is voor de afzet ook het meest interessant. Hoe exclusiever de embryo’s, hoe duurder. Ooit heb ik 3000 tot 3500 euro per stuk betaald voor zeven embryo’s uit Markwell Durham Daisy. Dat resulteerde in drie stiertjes en twee vaarskalfjes. Een daarvan, een Dundee, heb ik voor 26.000 euro verkocht.’

Er waren jaren dat Captein voor 40.000 tot 50.000 euro per jaar aan embryo’s kocht. ‘Investeren in fokkerij is een kwestie van lange adem. De eerste vijf jaar verdien je niet veel. Op een gegeven moment mag het geen geld meer kosten.’ Wat krijgt Captein voor al die aankopen terug?

‘We leveren jaarlijks 20 tot 25 stieren aan de ki, we verkopen vijf tot tien stieren per jaar aan veehouders en we zetten de nodige embryo’s af. Dit jaar gaan we richting een post omzet en aanwas van tien cent per kg melk.’

Snel nieuwe stieren inzetten Om exclusieve genetica te hebben zet Captein snel nieuwe stieren in. Zo heeft hij al een derdekalfs O Mandochter en een twee keer gekalfde Mr Sam op stal en zijn er spoelingen geweest met onder meer Fiction rf en Diamond. ‘Snel stieren inzetten heeft ook een nadeel. De betrouwbaarheid is nog laag. Stieren kunnen dus achteraf nog wel eens tegenvallen. Maar het is ook een uitdaging om mooie combinaties te maken, het liefst combinaties die anderen niet maken. We hebben bijvoorbeeld een Titanic uit een Eland uit Luke Rapture, maar ook een Kian uit een Bellwood Marshall.’

Hoe blijft Captein op de hoogte van alle ontwikkelingen in fokkerijland? ‘Ik ben niet iemand die dagelijks achter de computer kruipt om alles bij te houden. De vakbladen houd ik wel goed bij en ik spreek veel mensen. Ook op buitenlandse reizen zie en hoor ik veel. Van Duplex heb ik een paar jaar geleden al volop vaarzen gezien in Spanje en in Amerika heb ik de bekendste fokbedrijven vrijwel allemaal wel eens bezocht.’

De nieuwste aanwinst is niet van Amerikaanse, maar van Deense komaf. Captein wijst op Kærgården Mascol Jenni, een Mascolvaars uit een excellente Jockomoeder uit de – Amerikaanse – familie van Addison. ‘Ze beschikt over genetisch goede merkers, maar het is nog afwachten hoe ze gaat spoelen.’ l

V E E T E E LT

VX08_Captein.indd 19

me i

1

2 0 0 9

19

11-05-2009 14:39:30

VX08_p20.indd 4

12-05-2009 09:55:56

A C H T E R G R O N D

Gerwin Kerkdijk: ‘We stappen in de VS af van het traditionele testsysteem’

CRV betreedt Amerika CRV zet per 1 september met een eigen fokprogramma en verkoopnetwerk voet aan land in Amerika. De fokkerijorganisatie stapt daarbij af van het traditionele testsysteem en zet stieren in de markt die alleen op genetische merkers getest zijn. tekst Florus Pellikaan Gerwin Kerkdijk

‘H

et is niet voor het eerst dat we ons op Amerika richten. De voorgangers van CRV deden dat de afgelopen twee tot drie decennia ook al. Denk aan de aanschaf van de Amerikaanse stier Tops, de vroegere Etazon- en Delta-programma’s en de joint venture met CRI. CRV gaat nu niet een samenwerking aan, maar zet een eigen fokprogramma en verkoopnetwerk op in Amerika’, vertelt Gerwin Kerkdijk.

Hij zal als directeur vanaf 1 september 2009 CRV’s nieuwe dochteronderneming in de Verenigde Staten gaan leiden. Onder de naam CRV USA start CRV vanuit een kantoor in Madison een volledig Amerikaans fokprogramma waarbinnen jaarlijks 40 tot 50 stieren ingezet worden. Volgens Kerkdijk past de start van de activiteiten in de VS binnen de doelstelling van CRV om een mondiale speler in de fokkerij te zijn. ‘CRV wil blijven groeien en een bedrijf zijn dat bij wijze van spreken overneemt in plaats van overgenomen wordt. Dan is toegang tot de Amerikaanse markt met een omvang van 20 miljoen doses onvermijdelijk.’

Gerwin Kerkdijk (31) werkt al ruim zeven jaar voor CRV, waarvan vijf jaar als verantwoordelijke voor de sperma-export naar de VS en Canada. Volgens Kerkdijk heeft het starten van een Amerikaans fokprogramma ook voordelen voor het bedienen van andere markten waarin CRV actief is. ‘De fokkerij in ZuidAmerika, Midden-Amerika en het Midden-Oosten is gericht op de Noord-Amerikaanse fokwaarde TPI. Er zit meer muziek in deze markten als we, naast ons huidige productaanbod, stieren met TPI-fokwaarden kunnen aanbieden.’

verzadigde markt geen gemakkelijke klus is. ‘Als we hetzelfde gaan doen als de grote vijf Amerikaanse ki-organisaties, moeten we met een heel goed verhaal komen om voet aan land te krijgen.

Wij gaan de Amerikaanse markt daarom op een alternatieve en innovatieve manier benaderen’, stelt Kerkdijk. ‘Zo nemen we in Amerika afscheid van het proef-, wacht- en fokstiersysteem en gaan we stieren op de markt brengen die uitsluitend op genetische merkers getest zijn.’

Volgens Kerkdijk is de overstap naar alleen genetisch geteste stieren voor CRV USA gemakkelijker dan voor bestaande Amerikaanse fokkerijorganisaties. ‘Wij hoeven geen eigen netwerk en medewerkers die in dienst staan van de gegevensverzameling te beschermen. Bovendien zijn Amerikaanse ki-verenigingen momenteel al erg actief in het vermarkten van stieren die alleen op genetische merkers getest zijn en behalen ze daarmee goede verkoopresultaten. Wat dat betreft is Amerika een totaal andere markt dan Nederland.’

Gerwin Kerkdijk, die al veel in Amerika is geweest, stelt dat grote melkveehouders daar meer denken vanuit een pak-

ket stieren waarvan de betrouwbaarheid net zo hoog is als van een individuele stier. ‘In Europa is de optimalisatie van het individuele dier nog belangrijk, in Amerika gaat het meer om het niveau van de totale veestapel.’

Opfok stieren uitbesteden Door het uitbesteden van de stierenopfok, de spermaproductie en de fysieke spermadistributie wil CRV USA low budget starten. Veel verkoop zal via internet lopen en er wordt nog onderhandeld met derde partijen over de verkoop van CRV-sperma. De eerste in Amerika gecontracteerde stiertjes zijn inmiddels geboren. Daarnaast heeft CRV USA in Amerika gehuisveste stieren zoals Cricket en Fantast, afkomstig uit de voormalige joint venture met CRI, in eigendom gekregen.

De start van CRV USA heeft volgens Kerkdijk ook duidelijk voordelen voor de Nederlandse/Vlaamse leden. ‘Gezien de sterke positie van CRV op de Nederlands/ Vlaamse thuismarkt is de groei er hier uit. Willen we in de toekomst wat betreft ontwikkelingen zoals genomic selection en sperma seksen bij kunnen blijven, dan moet er geld van buiten komen.’ l

CRV zet in op Amerikaanse markt, die 20 miljoen doses omvat

Genetisch geteste stieren Kerkdijk onderkent dat het opstarten van een nieuw fokprogramma in een

21

V E E T E E LT

VX08_CRV USA.indd 21

j a n u ar i

1/2

2009

VE EV T E E LT TE Ej LaT n m u ar e i i 1 1 2/ 02 0 2 90 0 9

21

11-05-2009 15:42:13

V O E D IN G

Harrie van der Vliet: ‘Vijftien procent verlies aan zetmeel is aanzienlijk’

Kuil verandert voortdurend betekent dat het rantsoen op papier niet meer overeenkomt met wat er aan het voerhek ligt. Vijf tot tien procent hogere voerkosten is het gevolg, stellen ForFarmers en Blgg. tekst Tijmen van Zessen

Eén tot twee kilo extra brok

H

et analyseformulier van de maiskuil geeft 350 gram zetmeel per kilo droge stof aan, terwijl de mais aan het voerhek een zetmeelgehalte bevat van 310 gram per kilo droge stof. Zonder dat veehouders zich ervan bewust zijn, komt dit veel voor op hun bedrijf. Gevolg is

22

Tot voor kort werd aangenomen dat wanneer een kuil stabiel is, er nauwelijks veranderingen optreden in de kwaliteit van het voer. Dit is het geval bij een pH-waarde van circa vier. In de dertig snijmaiskuilen die in het onderzoek waren betrokken, bleek echter dat ook tijdens de bewaring (vanaf de 45e dag na inkuilen) nog veranderingen plaatsvinden.

een lagere benutting van het rantsoen en daarmee minder melkproductie. Onderzoekslab voor grond en gewas Blgg en voercoöperatie ForFarmers kwamen tot deze bevindingen in een tweejarig onderzoek naar de conservering en bewaring van snijmais, dat vorig jaar afliep.

Zelfs bij een pH-waarde van vier zijn er nog gisten die kunnen fermenteren, maakt Harrie van der Vliet duidelijk. De diertakspecialist van ForFarmers keek bij de onderzoeksresultaten vooral op van de forse daling in zetmeelgehalte (figuur 1).

‘Als je ziet dat er na driehonderd dagen

V EEV T E E LT TE Ej LaT n m ua e ir i 1 1 2/ 02 0 2 9009

VX08_kuil+koepad.indd 22

08-05-2009 15:02:11

360 340 zetmeel (g/kg droge stof)

De kwaliteit van snijmais verandert tijdens de opslagperiode. Dat

320 300 280 260 240 220 200

K O E PA D

Harrie van der Vliet: ‘Soms gaat veertig tot vijftig gram zetmeel per kilo droge stof verloren tijdens bewaring’

soms veertig tot vijftig gram zetmeel per kilo droge stof verloren gaat, is dat aanzienlijk. Dat is vijftien procent van het zetmeel en het verschil tussen een mooie maiskuil en een matige.’

Van der Vliet erkent dat de dalende voederwaarde geen reden hoeft te zijn voor paniek, maar rekent wel voor dat de voerkosten vijf tot tien procent stijgen als gevolg van het verlies aan voederwaarde.

‘Een veehouder die zes à zeven kilo droge stof snijmais voert, verstrekt door het verlies aan voederwaarde grofweg driehonderd gram minder zetmeel uit mais.

Omgerekend moet er dan één tot twee kilo extra krachtvoer tegenaan. In de praktijk betekent dit het voeren van een geconcentreerder en dus duurder voer.’

Extra kuilmonster steken Het voorspellen van de veranderingen in de kuil is volgens Van der Vliet een mogelijke vuistregel. ‘Daar wordt op dit moment aan gesleuteld, maar het is niet sluitend. De afname van voederwaarde is niet lineair, volgens een rechte lijn, maar afhankelijk van wisselende factoren, bijvoorbeeld de weersomstandigheden. Toevallig deze weken, nu de temperaturen oplopen, krijgen we regelmatig telefoontjes dat er afwijkingen in het rantsoen zijn.’

Figuur 1 – Verloop van zetmeelgehalte (gram/kg droge stof) tijdens bewaring (bron: ForFarmers en Blgg) < 33% droge stof

33-36% droge stof

> 36% droge stof

360

zetmeel (g/kg droge stof)

340 320 300 280 260 240 220 200

17

31

45

87 129 dag

171

213

255

Beter is het volgens Van der Vliet om een extra kuilmonster te steken voor een actuele analyse van de voederwaarde. Volgens hem komt dat in Amerika op de grotere bedrijven al voor, met name voor belangrijke kengetallen zoals het drogestofgehalte.

Of ook Nederlandse en Vlaamse bedrijven daartoe bereid zijn, is de vraag. ‘Ik ken er nu nul’, zegt Van der Vliet. ‘En ik verwacht eerlijk gezegd ook dat heel weinig veehouders daarvoor kiezen. Voederwaardebepaling staat sowieso een beetje onder druk. Dat neemt niet weg dat ik het onverstandig vind om te voeren zonder dat je weet wat je voert. Veehouders moeten rekening houden met een verlies aan melkproductie.’

De eerste resultaten van het onderzoek zijn vorig jaar in de april 1-uitgave van Veeteelt gepubliceerd. Toen waren er aanwijzingen dat ook de bestendigheid van het zetmeel zou afnemen, met als mogelijk risico pensverzuring. Nu alle waarnemingen compleet zijn, blijkt eerder het omgekeerde het geval. ‘De onbestendige fractie wordt juist door gisten opgevreten, waardoor de bestendigheid eerder toeneemt dan afneemt.’

Op 78-jarige leeftijd is Kees Cazemier overleden. Cazemier startte in 1957 zijn carrière als adjunct veeteeltconsulent in Zuid-Holland. Hij vervolgde zijn werkzaamheden bij het Instituut voor Veeteeltkundig Onderzoek (IVO), waarna hij zich bij Cofok richtte op de fokkerij van varkens. Die fokkerij-ervaringen kwamen Cazemier goed van pas toen hij secretaris werd van de fh-vereniging.

De vasthoudende Cazemier geldt als een van de grondleggers van de fundamentfokkerij, waarmee de fhvereniging startte om voldoende genetische spreiding te behouden.

Kees Cazemier

Honderd meter voeropslag Voorkomen van fermentatie in de maisen de graskuil tijdens bewaring is volgens ForFarmers lastig. ‘Conserveringsmiddelen in mais hebben weinig toegevoegde waarde; mais is rijk aan energie en conserveert daardoor makkelijk. Er is voor melkzuurbacteriën ruim voldoende suiker om de pH te verlagen.’

Of broeiremmers de vergisting kunnen beperken, is onduidelijk. ‘Gisten zijn wel de veroorzakers van broei, maar het is de vraag of het vergistingsproces – de fermentatie – dat verantwoordelijk is voor het verlies aan voederwaarde door dezelfde gisten veroorzaakt wordt als broei aan het snijvlak.’

Mogelijk komen er in de toekomst middelen die de conservering optimaliseren, maar op dit moment is het zaak om de voederwaardeverliezen te beperken door zorgvuldig te zijn tijdens het inkuilen.

Van der Vliet: ‘Een sleufsilo heeft de voorkeur boven een voerplaat, die zorgt voor een betere verdichting van de kuil. En per bedrijf moet eigenlijk honderd meter voeropslag bestaan om voldoende voersnelheid te realiseren. De aandacht voor dit soort onderwerpen is de laatste jaren onder veehouders nogal verslapt. Wie de voederwaardeverliezen kan terugbrengen van tien naar vijf procent kan in feite op een areaal van tien hectare mais een halve hectare besparen.’ l

Ter gelegenheid van Koninginnedag is tot ridder in de orde van OranjeNassau benoemd Lieuwe Zijlstra (65), architect in het Friese Bakhuizen. Hij ontwierp voor de Bond van ki-verenigingen in Friesland het provinciale station in Giekerk, dat in 1978 werd opgeleverd, en de districtskantoren op acht plaatsen in de provincie, nadat in 1980 het nieuwe FRS was gevormd.

Ook tot ridder werd benoemd Jan Hesselink (67) uit Oldeberkoop. Hij was de eerste niet-Friese bestuurder bij de Friese Mij van Landbouw, waar hij was belast met de melkveehouderijzaken. Ook in de zuivel was Hesselink jarenlang bestuurder.

Teunis Jacob Slob (49) uit Noordeloos is eveneens benoemd tot ridder.

De Zuid-Hollandse melkveehouder zet zich al jaren actief in voor agrarisch natuurbeheer.

Bart Jan Krouwel (62) uit Hilversum kreeg de titel officier. De 62-jarige Krouwel nam in 2008 afscheid als directeur maatschappelijk verantwoord ondernemen van Rabobank.

De jongste Nederlander die in 2009 een lintje kreeg is melkveehouder Zwier van der Weerd (33) uit Welsum, die coördinator is van een zorgboerderij.

V E E T E E LT

VX08_kuil+koepad.indd 23

Bart Jan Krouwel

mei

1

2 0 0 9

23

11-05-2009 15:45:59

Windschermen â&#x20AC;˘ Pare-vent â&#x20AC;˘ Windbreaks â&#x20AC;˘ Windschirme

s 7INDBREEKGAAS VOOR EEN TOCHTVRIJE VENTILATIE s 7ETENSCHAPPELIJK GETEST JAAR GARANTIE s .IEUW OF VERBOUW VAN STALLEN ALLES OP MAAT GRATIS ADVIES s 6ASTE DEMONTEERBARE EN OPROLBARE INSTALLATIES s 7EGSCHUIFGORDIJNEN EN AFSLUITGORDIJNEN

Hand- en computergestuurde systemen.

E MAIL INFO VERVAEKE BE s www.vervaeke.be

Reg.No.013QS

DNV Certification B.V., BELGIQUE

BelgiĂŤ 4EL s &AX s '3- Nederland 4EL s &AX s -OB

De FREEDOM flexibele boxafscheiding Voor het ultieme koecomfort * Gepatenteerdeboxafscheiding van fiberglas * Flexibele indeling en minder koeletsel * Eenvoudige installatie (ook doe het zelf) * U en uw koeien zullen tevreden zijn Voor meer informatie: Regent Ingredients BV, Rijswijk, tel: +31 (0)70 3950683, e-mail: dani@regent.nl, www.regent.nl

24

V EEV T E E LT TE EJ LAT N M UA E IR I1 12/ 02 0 2 9009

VX08_P24.indd 24

12-05-2009 10:29:06

MEER MELK UIT ZAAGSEL? Vliebo ZAAGSELdoseerwagen ďż˝

ďż˝

ďż˝

ďż˝

arbeidsverlichtend: geen gesleep meer met zaagselbalen/-pakken; de Vliebo Zaagseldoseerwagen verdeelt het zaagsel gelijkmatig; vóórin de boxen minder klauwproblemen en meer comfort; resulterend in betere prestaties werkt onder alle omstandigheden dankzij vijzeltransportsysteem uitgevoerd met bovenlosser: 360º wendbaar Vliebo is tevens leverancier van maïs- en ruwvoedermixdoseerwagens

Gildetrom 16 3905 TC Veenendaal Tel. +31 (0)318 519 999 info@vliebo.nl www.vliebo.nl

Meko werkt in uw voordeel *!!2 !, -%%2 $!. .$ .2 ). .%$%2,! !LS LEVERANCIER VAN DE Mueller melkkoeltank IS -EKO EEN GOEDE BEKENDE IN DE MELKVEEHOUDERIJ $E ERVARING DIE IN MEER DAN JAAR IS OPGEDAAN

VERTALEN WIJ IN PRODUCTEN EN DIENSTEN DIE WERKEN IN UW VOORDEEL /F U NU EEN nieuw of een gebruikt melkkoelsysteem ZOEKT

BIJ -EKO SLAAGT U ALTIJD "EL ONS VOOR EEN AFSPRAAK DAN KUNNEN WE SAMEN BEKIJKEN HOEVEEL VOORDEEL U KUNT BEHALEN MET EEN Meko melkkoelsysteem.

-%+/ (OLLAND " 6 s .ARCISSTRAAT s 0OSTBUS !# !SSEN s 4 s & % MAIL INFO MEKO NL s )NTERNET WWW MEKO NL

www.meko.nl 25

V E E T E E LT

VX08_p25.indd 25

JANUAR I

1/2

2009

V E E T E E LT

ME I

1

2 0 0 9

25

12-05-2009 10:30:02

VX08_special intro.indd 26

08-05-2009 10:21:32

S P E C I A L

H U I S V E S T I N G

Alternatieve huisvesting: heeft de ligboxenstal zijn langste tijd gehad? Pag. 28 De Israëlische Yehuda Sprecher over de vrijloopstal. Pag. 31 Vier afwijkende ontwerpen voor de bouw van rundveestallen. Pag. 32

VX08_special intro.indd 27

08-05-2009 10:21:48

S P E C I A L

H U I S V E S T I N G

Peter Groot Koerkamp: ‘Wezenlijke verbeteringen bereik je niet door een beetje te schuiven in de bestaande ligboxenstal’

Van ligbox naar vrijloopstal ASG lanceerde dit voorjaar een totaal nieuwe manier van veehouderij. Staat de melkveesector aan de vooravond van forse veranderingen? Stalbouwers en huisvestingsadviseurs houden een slag om de arm. tekst Tijmen van Zessen

W

ie vandaag een stal bouwt, kiest in de meeste gevallen voor een ligboxenstal. In Israël echter staat negentig procent van de koeien in vrijloopstallen. Als het aan de Animal Sciences Group (ASG) ligt, heeft de ligboxenstal ook in Nederland en Vlaanderen zijn langste tijd gehad.

Dit voorjaar presenteerde ASG de resultaten van het project Kracht van Koeien. Dit project presenteert nieuwe vormen van huisvesting waarin dierwelzijn, diergezondheid, economie en milieu elkaar versterken. ‘Een koe kan van nature gemakkelijk tien jaar oud worden. Als je bedenkt dat slechts enkele dieren dit halen, kun je zeggen dat de uitval op dit moment honderd procent is. Voor een goed welzijn hebben koeien minstens tweemaal zoveel ruimte nodig als ze nu in de stallen hebben’, vertelt Peter Groot Koerkamp, co-projectleider Kracht van Koeien.

Koe vraagt om ruimte Groot Koerkamp analyseerde in het project de ideale huisvestingsvorm voor het dier, voor de economie, voor het milieu en voor de maatschappij.

Zonnecellen op staldaken wekken energie op

Het resultaat was vier ontwerpen van veehouderij met ambitieuze doelstellingen: koeien van gemiddeld negen jaar oud, 75 procent reductie van de ammoniakuitstoot, 50 tot 75 procent reductie van broeikasgassen en het delen van kapitaalgoederen, bijvoorbeeld de melkstal. ‘Om echt vooruitgang te boeken in welzijn, economie én milieu is het nodig om grote stappen te zetten. Dat red je niet door een beetje te schuiven in de bestaande stallen. Voor een maximaal welzijn geldt bijvoorbeeld dat dieren elkaar niet in de weg mogen zitten, dat ze kunnen vluchten als het nodig is en dat ze geen agressief gedrag naar elkaar vertonen. Dat is het geval bij een ruimte van 360 vierkante meter per koe’, zegt Groot Koerkamp.

De huidige veehouderij raakt volgens Groot Koerkamp klem in de afweging tussen stal of weidegang. Het concept van ASG voorziet in een drietal verblijfszones waarvan er één is overdekt met zonnecellen voor de opwekking van energie. Samen bieden de zones 360 vierkante meter

per koe. Onder het overkapte gedeelte (20 vierkante meter per koe) worden de koeien gevoerd en gemolken en is er voor elke koe een beschut, ruim en zacht ligbed beschikbaar. Hier vinden dieren beschutting tegen hittestress, harde wind en regen.

De sleuvenvloer moet worden doorontwikkeld tot nieuwe varianten en zorgt voor een reductie van vijftig procent ammoniakuitstoot. ‘Met kunststof is het mogelijk om stroeve vloeren te maken met een urineafstotende toplaag en heb je meer mogelijkheden dan met beton’, zegt Groot Koerkamp. De stichting Courage is bezig een kunststof vloer in de praktijk te testen (zie kader).

Bemesten met irrigatiesysteem Drijfmest is verleden tijd in de door ASG gepresenteerde huisvestingsvorm; de sleuvenvloer scheidt de urine en vaste uitwerpselen onder de overkapping. In

28

V E E T E E LT

VX08_special1/2 huisv.indd 28

MEI

1

2009

11-05-2009 09:48:22

In nieuw stalontwerp van ASG blijven koeien jaarrond buiten

de tweede verblijfszone – het zandbed – ruimt een autonome robot vaste uitwerpselen op, terwijl de urine via drainage terechtkomt in opslagtanks.

‘Door meststromen te scheiden ontstaat er een dunne en een dikke fractie.

De dikke fractie is te benutten in de mestvergister en het dunne concentraat als vervanger van kunstmest. Dit is al haalbaar, maar vraagt om andere aanwendingstechnieken en is voor veel partijen een leertraject. Sinds kort is er voor proefprojecten toestemming om het concentraat van urine als kunstmest aan te merken. Dat is veel duurzamer dan kunstmest maken via een energieslurpende industrie.’

Groot Koerkamp denkt verder vooruit en acht het niet onrealistisch dat deze dunne

fractie, al dan niet samen met water, via een irrigatiesysteem de omliggende graslandpercelen bereikt.

De derde verblijfszone is een twee hectare grote speelweide waar koeien jaarrond lopen. Die is intensief gedraineerd en er groeit een zeer robuuste grassoort. Het terrein is niet bedoeld voor weidegang, maar biedt wel toegang tot de omliggende weilanden waar koeien (eventueel) kunnen grazen. Het ontwerp is bedoeld voor vijftig koeien, maar kan prima gecombineerd worden in meerdere zelfstandige eenheden.

Meer hygiëne in ligboxenstal Stalinrichters en stalbouwadviseurs zien de ligboxenstal voorlopig nog als maatge-

vend voor de melkveehouderij. ‘Wij staan open voor nieuwe systemen die succesvol kunnen zijn en volgen de ontwikkelingen op de voet, maar op dit moment geloven wij nog heilig in de ligboxenstal’, zegt Tabe Bruinsma, marketingmanager bij De Boer Stalinrichtingen. ‘In Nederland is ruimte schaars en duur, dan is het zaak om efficiënt met ruimte om te gaan.

Een ligbox geeft de koe een schone rustplek waarin ze veilig kan liggen. Het comfort is de afgelopen jaren al fors verbeterd en ligt in Nederland en Vlaanderen hoger dan in het buitenland.’

Bruinsma acht een gemiddelde leeftijd van negen jaar ook in de ligboxenstal haalbaar, mits de inrichting perfect voor elkaar is. Hij doelt op het ligcomfort, het voerproces, koeverkeer, stalhygiëne en klimaat. ‘Een schoon koematras of diepstrooiselbed biedt de koe haar eigen plek en voorkomt stress en mastitis. Bij een goede inrichting is altijd schoon voer beschikbaar en de stal is zo ingericht dat je er met minimale arbeid koeien kunt houden. Bijvoorbeeld door risicodieren op een makkelijk bereikbare plek te houden.

Wanneer alles klopt, dan ligt de koe ge-

Kunststof vloer in het geheim getest Een vloer die comfort voor de koe combineert met een lage ammoniakemissie naar het milieu en die bovendien tweemaal zo goedkoop is als betonnen roosters. Innovatienetwerk Courage is op een geheime locatie in de Achterhoek bezig met het testen van een zachte kunststof vloer. De aanjager van innovaties in de melkveehouderij spreekt van een revolutionaire vloer. ‘Het ma-

teriaal is geen kunstof doek, maar wel een zachte vorm van kunstof’, zegt projectleider Carel de Vries, die er tot de zomer verder nog weinig over kwijt wil. In een publicatie in het blad Carrière gaf hij aan dat er minder ammoniak vervliegt omdat mest en urine weinig met elkaar in contact komen; een robot ruimt de vaste mest op en de urine zakt weg in de vloer.

V E E T E E LT

VX08_special1/2 huisv.indd 29

ME I

1

2 0 0 9

29

11-05-2009 09:48:34

S P E C I A L

H U I S V E S T I N G

middeld veertien uur per dag en komt ze regelmatig naar het voerhek.’

Filip Jamart is het met Bruinsma eens.

De Vlaamse stalbouwadviseur ziet vooral wat hygiëne betreft een voordeel van de ligboxenstal ten opzichte van vrijloopstallen. ‘Ik heb in Canada verschillende vrijloopsystemen gezien. Die werken in de winter prima, maar in de zomer gaan dieren minder liggen omdat het bed te veel opwarmt.’

ASG onderzoekt momenteel drie vormen van vrijloopstallen en streeft juist naar opwarming van het bed (zie kader) om voldoende verdamping van vocht te bewerkstelligen. In deze vorm worden de mest en de urine niet apart wordt verwerkt.

Geen ‘staboxstallen’ bouwen Stalbouwadviseur Agra-Matic deelt de opvatting van De Boer Stalinrichtingen. ‘Op het gros van de bedrijven verdwijnt de ligboxenstal niet. De ruimte wordt in dit staltype het meest efficient benut en de kosten zijn daarmee het laagst. Bovendien moet de kostprijs van stallen verder omlaag, er wordt nog te duur gebouwd’, zegt Bart

Dijkgraaf, adviseur bij Agra-Matic. De prijzen voor het bouwkundige deel van stallen (spanten en beton) liggen volgens hem tussen de 350 en 450 euro per vierkante meter. ‘Dat moet in de huidige markt richting de 300 euro kunnen. Ik denk dat een duurzame veehouderij staat of valt met het denken vanuit de koe. Een melkkoe wil licht, lucht en ligruimte. Als een koe genetisch gezien 9000 kilo melk kan produceren, maar er wordt meer van haar gevraagd, dan wordt die koe waarschijnlijk geen negen jaar oud.’

Efficiënt bouwen mag niet betekenen dat er sober gebouwd wordt, zo vindt adviesbureau Vetvice. ‘Er worden nog steeds stallen gebouwd met een rubber matje en een boxbreedte van 1,10 meter, maar dan bouw je staboxstallen in plaats van ligboxenstallen. Welk systeem je ook bouwt, het gaat erom wat het opbrengt, dat bepaalt het rendement van huisvesting. Het is eigenlijk heel simpel: als de veehouder goed is voor de koe, dan is de koe dat voor hem’, zegt dierenarts Nico Vreeburg van Vetvice.

De ligboxenstal blijft volgens hem voorlopig bestaan naast de vrijloopstal. ‘Het is goed dat er onderzoek plaatsvindt naar alternatieve systemen. Dat juichen wij als

hoeder voor het welzijn alleen maar toe.

Je ziet vaak echter een pioniersfase waarin eerst hooguit twintig procent van de ondernemers het aandurft om voor écht iets anders te kiezen dan gangbaar. Ik verwacht dat veehouders die nadenken over een langetermijnvisie en praten in processen in plaats van problemen het eerst zullen kiezen voor een alternatieve stal. In West-Europa is bouwen echter duur, dan komen alternatieven moeilijk in beeld.’

Met elkaar verbonden Groot Koerkamp kent de bezwaren die mensen opwerpen tegen Kracht van Koeien. ‘Meer ruimte voor koeien kost geld en verhoogt de emissie van ammoniak. De melkveehouderij is een fijnzinnig systeem waarin boer, koe, grond, gewas, kapitaal, energie en voedingsstoffen op allerlei manieren met elkaar zijn verbonden. Trek je aan het ene touwtje, dan heeft dat elders gevolgen’, zegt hij in het rapport.

‘Maar wezenlijke verbeteringen bereikt de melkveehouderij niet als we doorgaan op de huidige voet. Wij denken dat het nodig is én de moeite waard om niet de gemakkelijkste weg te kiezen.’ l Zie ook www.krachtvankoeien.nl.

Koeien op houtsnippers in vrijloopstallen De eerste ervaringen met de vrijloopstal heeft ASG dit voorjaar opgedaan.

‘De koeien gaan goed liggen en blijven tot nu toe vrij schoon’, zegt Paul Galama, onderzoeker bij ASG. De onderzoeksinstelling beproeft een alternatief voor ligboxenstallen op drie locaties. Op Aver Heino bestaat de bodem uit een zandbed met een onderlaag van lava, op de Waiboerhoeve uit een zaagselbed met een onderlaag van houtsnippers en in Zegveld (nog te bouwen stal) uit een gratis afvalproduct van het waterschap (gedroogde bagger). ‘Het rendement van de vrijloopstal hangt samen met de strooiselkosten en de mestkwaliteit.

Goedkoop strooisel en een hoogwaardige mestsoort voor bijvoorbeeld akkerbouwers verlagen de jaarkosten.’

Op dit moment is de vrijloopstal duurder dan de ligboxenstal. Volgens Galama draait het om de keuze tussen veel ruimte en minder strooisel (zoals in Israël; 20 vierkante meter per koe) of minder ruimte en veel strooisel (zoals in de Verenigde Staten, Minnesota; 7 vierkante meter per koe). ‘Wij werken met 12 vierkante meter per koe. De uitdaging voor

30

V E E T E E LT

VX08_special1/2 huisv.indd 30

MEI

1

ons is om goedkoop strooisel te vinden.’

Om mastitis te voorkomen is het belangrijk de bovenlaag van het strooisel droog te houden.

‘Op Aver Heino zien we dat de gier snel wegtrekt door het zand, de mest droogt dan vrij snel op. We zijn met het bedrijfsleven in gesprek om het wegruimen van

de mest te automatiseren. Op de Waiboerhoeve willen we de bovenlaag droog houden door verdamping van het vocht.

Hiervoor moet de strooisellaag van twintig centimeter houtsnippers en vijftien centimeter zaagsel een temperatuur bereiken van 40 graden Celsius. Op dit moment is dat 25 graden.’

Op de Waiboerhoeve beproeft ASG een vrijloopbedding met zaagsel en houtsnippers

2009

11-05-2009 09:48:51

Yehuda Sprecher: ‘Ligboxenstal belemmert de koe in haar productie’

Vorm volgt functie De hoge productie per koe in Israël komt volgens architect Yehuda Sprecher onder meer door optimale huisvesting in stallen met zo weinig mogelijk staal en beton en volop ruimte.

‘In een vrijloopstal kan een koe weer koe zijn.’ tekst Jaap van der Knaap

A

l meer dan dertig jaar ontwerpt Yehuda Sprecher stallen voor Israëlische veehouders. De zestigjarige Israëlische architect was recent in Nederland, waar hij een pleidooi hield voor de vrijloopstal. ‘De ligboxenstal is een belemmerend productiemiddel voor de koe om optimaal te presteren.’

Wat is er mis met de ligboxenstal?

‘In een ligboxenstal ontbreekt het aan voldoende ventilatie en ruimte voor de koe om te vreten en te liggen. Er is bovendien te veel beton en staal. Onder een stal mest opslaan waar giftige dampen uit kunnen ontsnappen, draagt bovendien niet bij aan een omgeving waar de koe optimaal 20.000 kg melk per lactatie kan produceren.’

20.000 kg melk is wel erg veel melk.

‘In Israël produceren de bedrijven gemiddeld 11.862 kg melk per koe met 3,60% vet en 3,25% eiwit. Er zijn koeien die meer dan 19.500 kg melk geven.

Wanneer één koe het kan, dan kunnen meer koeien het. Maar dan moet je ze wel perfect huisvesten.’

Hoe ziet een optimale stal eruit?

‘Mijn motto is “Vorm volgt functie”. In feite maakt het niet uit hoe een stal eruitziet, als die maar in dienst is van de koe. En dat is men de laatste jaren bij het bouwen van ligboxenstallen vergeten. Het belangrijkste is dat een koe ruimte moet hebben om te eten en te rusten.’

‘Ik promoot vrijloopstallen waar per koe minimaal twaalf vierkante meter ligbed beschikbaar is. Een optimale vrijloopstal heeft open zijwanden met regenbescherming, zodat zon en wind zorgen voor droging van het ligbed. Een goede aanvulling zijn mechanische ventilatoren

die van boven naar beneden blazen, waardoor het ligbed verder opdroogt. In zo’n stal kan een koe weer koe zijn.’

Zoveel ruimte per koe verhoogt de kostprijs van een vrijloopstal fors.

‘In Nederland willen stalontwerpers veel te veel koeien per vierkante meter. Ik wil ook wel de confrontatie aangaan met de melkrobotfabrikanten. Zestig of zeventig koeien per robot is veel te veel.

We hebben in Israël gezien dat bij een teruggang naar vijftig koeien per robot de productie omhoogschiet.’

Hoe zorg je in een vrijloopstal voor een goede hygiëne?

‘Vijftig procent van de mest valt op het looppad achter het voerhek. Dat moet je dagelijks verwijderen. De andere helft moet je goed over het ligbed verdelen door koeien te verspreiden, bijvoorbeeld door waterbakken strategisch te plaatsen. Het dagelijks cultiveren van het ligbed en een goede ventilatie houden vervolgens het ligbed schoon en droog.’

Wat voor strooisel is het meest geschikt voor het ligbed?

‘Dat maakt niet uit. Droge mest of zaagsel kan prima en in Nederland wordt geexperimenteerd met een compostbodem van houtsnippers en zaagsel, een zandbodem en een bodem met gedroogde bagger en riet. Een compostbodem heeft extra drogingscapaciteit en werkt als een centrale verwarming in de winter.’

Is de vrijloopstal de oplossing voor verduurzaming van de koe?

‘Het is een van de oplossingen. Als je wilt beginnen in de ligboxenstal, start dan met 110 ligplaatsen per honderd koeien, eventueel een flexibele boxafscheiding en aan het voerhek per koe

een vreetplaats van 80 centimeter. Een koe heeft ruimte nodig en een vrijloopstal biedt daarin veel meer perspectief dan een ligboxenstal.’ l Kijk voor beelden over de vrijloopstal op www.veeteelt.nl.

V E E T E E LT

VX08_special1/2 huisv.indd 31

ME I

1

2 0 0 9

31

11-05-2009 09:52:58

S P E C I A L

H U I S V E S T I N G

Innovatieve stalconstructies vallen op door fris klimaat en lage kosten

Geen standaardstal Veehouders die hun kop boven het maaiveld willen uitsteken, hebben daarvoor volop de gelegenheid in de stalbouwwereld. Van ronde stallen tot vierkante constructies; stuk voor stuk claimen de leveranciers een goed alternatief te hebben voor traditionele vormen van stalbouw. tekst Tijmen van Zessen en Annelies Debergh

32

De serrestal

Stal met dubbel dak

Constructie

Constructie

Op dit moment staan er ongeveer negentig serrestallen in Nederland. Het dak is lichtdoorlatend en heeft de eigenschap om wel daglicht, maar geen warmte door te laten. De dakbedekking bestaat uit een folie met daarop een schaduwdoek dat de zonnestralen eruitfiltert.

Erik Lindeboom, mededirecteur van serrestalleverancier ID Agro, vergelijkt het effect met een parasol. De stal heeft een fris klimaat; er staan geen muren om het gebouw, de wanden bestaan uit ventilatiegordijnen die open kunnen tot de goothoogte van vijf à zes meter.

Een bovenbouw met een dakconstructie in twee etages komt in België voor bij stallen met meer dan dertig meter breedte. De zijkanten van het verhoogde dakgedeelte zijn afgewerkt met vaste systemen zoals spaceboarding of metaalprofielplaten.

Het verhoogde dak is minstens vijftien meter breed en vormt de hoofdconstructie. De beide lagere daken zijn een afdak tegen het centrale middengedeelte, aldus Katrien Boussery van SBB Bouwadvies.

Prijs De serrestal is vergeleken met traditionele stallen twintig tot veertig procent goedkoper in de bovenbouw. De investering in onderbouw is vergelijkbaar met traditionele stallen.

De constructiekosten voor dit type bovenbouw verschillen weinig van die van traditionele melkveestallen. Het verhoogde middenstuk betekent extra kosten. Het gebruik van lichtere spanten voor de beide afdakken zorgt daarentegen voor een forse besparing.

Koecomfort/overig

Koecomfort/overig

De lichtdoorlatende dakbedekking zorgt voor een natuurlijk dag- en nachtritme in de stal. Wie in de stal staat, krijgt volgens Lindeboom het gevoel buiten te staan. De lichte omgeving is volgens hem prettig om in te werken en gunstig voor de vruchtbaarheid, de voeropname en het welbevinden van de koeien.

Het voordeel van de serrestal is verder de simpele wijze waarop het systeem is uit te breiden.

De dubbele dakconstructie resulteert in een betere ventilatie bij brede stalconstructies, stelt Boussery. De ventilatie krijgt door de extra luchtinlaat in het dak een zelfregulerend karakter. Met name op windstille dagen of in tussenseizoenen blijft de stal voldoende verlucht.

De ventilatieopeningen in het dakgedeelte verminderen negatieve invloeden op de ventilatie door nabij gelegen gebouwen.

Serrestal twintig tot veertig procent goedkoper in bovenbouw

Dubbel dak met vaste en regelbare ventilatie

V E E T E E LT

VX08_special3 huisvesting.indd 32

MEI

1

Prijs

2009

08-05-2009 13:14:55

In Engeland inmiddels veertien ronde stallen geplaatst

De ronde stal

De foliestal of tentstal

Constructie

Constructie

In Engeland zijn de eerste veertien ronde stallen geplaatst. De ronde stal is een ontwerp van de Brit Geoff Simpson en heeft een diameter van 30,25 meter. Er staan geen muren in het gebouw en het dak is gemaakt van een zeer duurzaam kunststof doek. In de eerste stallen staat vleesvee, maar de ontwerper is in overleg met de eerste melkveehouder. Dat ontwerp voorziet in ruimte voor een melkrobot en 78 koeien, wat neerkomt op 9,2 vierkante meter per koe (inclusief boxen en robot).

De foliestal – ook wel tentstal genoemd – bestaat uit een constructie van vakwerkspanten uit hard staal. Het stalen skelet wordt overtrokken met gecoate PE-folie, al dan niet voorzien van een brandvertragende component.

De verschillende typen foliestallen overspannen een breedte van zes tot negentig meter, stelt Willem Smit van Cover-All. Door de lichte constructie is dit staltype met name interessant bij grotere koeienkoppels.

Prijs

Bij een gelijk aantal koeien kost een foliestal gemiddeld twintig tot vijfentwintig procent minder dan traditioneel bouwen, volgens Willem Smit. Het prijsverschil loopt op naargelang de breedte van de constructie.

De totale kosten van de ronde stal bedragen 96.000 euro (133 euro per vierkante meter), inclusief grondwerk en beton. De constructie zelf kost ongeveer 56.000 euro.

Deze prijzen zijn van toepassing op een strooiselsysteem. Simpson verwacht voor de Nederlands/Vlaamse markt concurrerend te kunnen zijn op basis van de valutakoersen van dit moment.

Prijs

Koecomfort/overig

Het belangrijkste voordeel van de ronde stal is volgens Simpson de goede ventilatie; alle lucht trekt als in een schoorsteen omhoog richting de ronde opening in de nok van 1,5 meter.

De voergang ligt rondom de buitenkant van het gebouw, waardoor meer vreetruimte per dier overblijft.

Omdat slechts vijf procent infrarood licht wordt doorgelaten, is de foliestal in de zomer vijf tot acht procent koeler en in de winter vijf tot acht procent warmer dan een stal met een gewoon platendak.

Door veel lichte folie in het stalconcept komt veel daglicht binnen. Dit diffuus licht resulteert in een betere tochtdetectie en een beter dagregime.

Smit noemt de flexibiliteit een ander voordeel. Naargelang de wensen van de veehouder is de stal er met of zonder gevel of met zijwanden in windbreekgaas.

Ronde stal: goede ventilatie

De folie- of tentstal: een lichte constructie

Koecomfort/overig

V E E T E E LT

VX08_special3 huisvesting.indd 33

ME I

1

2 0 0 9

33

08-05-2009 13:15:15

Waar voor u Meer opbrengsten met onze ACTIESTIEREN! zwartbont BUTEMBO : top nvi-stier CANVAS RF : melkvererver pur sang SUNFLOWER : levensduurspecialist roodbont FABIAN : gehalterijke melk CHICAGO : duurzame producties dankzij sterk beenwerk CLASSIC : grensverleggend voor exterieur ĂŠn levensduur

511-08

mrij BESTER : hoog eiwit en laag celgetal

166-09 ad VT mei I .indd 1

07-05-2009 14:33:14

r uw geld!

MEER INFORMATIE CRV KLANTENSERVICE Nederland  (088) 00 24 440 België  (078) 15 44 44, toets 1 www.crv4all.com

166-09 ad VT mei I .indd 2

07-05-2009 14:35:13

I N T E RV I E W

LEI-onderzoeker Kees de Bont: ‘De melkveehouderij is economisch sterker dan de varkenshouderij’

Gemiddeld 150 koeien per bedrijf in 2020 Richting 2020 is er voldoende toekomstperspectief voor de melkveehouderij in Nederland, maar het aantal melkveebedrijven zal halveren. Onderzoeker Kees de Bont over de belangrijkste conclusies uit het recent verschenen rapport ‘De agrarische sector in Nederland naar 2020’: ‘De productie per koe gaat omhoog en de melkprijs stijgt naar 31,8 eurocent per liter in 2020.’ tekst Florus Pellikaan

H

et Landbouw Economisch Instituut (LEI) van Wageningen UR schreef onlangs een rapport over de perspectieven van de agrarische sector in Nederland tot 2020. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit had hiertoe opdracht gegeven en half april nam minister Verburg het resultaat in ontvangst.

Het rapport beschrijft hoe onder andere de melkveehouderij zich gaat ontwikkelen.

Onderzoeker Kees de Bont (59), sinds 1996 werkzaam bij het LEI, was als auteur betrokken bij het opstellen van het rapport. ‘We zien ruim voldoende toekomstperspectief voor de melkveehoude-

36

V E E T E E LT

VX08_Kees_de_Bont.indd 36

m ei

1

rij, meer dan voor de vleesveehouderij en de intensieve veehouderij.’ In de modelberekeningen is het LEI uitgegaan van de door internationale organisaties (FAO en OECD) geformuleerde wereldvoedselprijzen. Ook is aangenomen dat de quotering in 2015 verdwijnt en dat derogatie blijft.

uit kan. We verwachten in 2020 een melkproductie die zestien procent hoger ligt dan nu. De trend in de sector is overigens wel dat er fors minder bedrijven komen. Het aantal bedrijven zal in 2020 gehalveerd zijn en het gemiddeld aantal koeien stijgt naar 150 stuks.’

Hoe ziet de Nederlandse melkveehouderij er in 2020 uit?

‘We staan aan het begin van een behoorlijke sectorverandering, waarbij schaalvergroting het kernwoord is. De melkveehouderij is lang beperkt in groei, maar door de afschaffing van het quotumsysteem is het nu een sector die voor-

Waarop baseert u de halvering van het aantal bedrijven?

‘Bij het begin van de quotering in 1984 waren er 60.000 melkveehouders, nu amper 20.000. In 25 jaar tijd is het aantal dus met twee derde afgenomen. Zo verwonderlijk is de door onze voorspelde daling naar ongeveer 10.000 melkveehou-

2009

08-05-2009 10:23:08

ders in 2020 dus niet. We zien de sector op dit moment behoorlijk vergrijzen en nog slechts de helft van de veehouders ouder dan vijftig jaar heeft een opvolger.

De bedrijven die overblijven, zullen verdubbelen in aantal koeien, omdat we verwachten dat het totale aantal melkkoeien in Nederland ongeveer gelijk blijft.’

Een zuivelproductie die zestien procent toeneemt terwijl het aantal koeien constant blijft.

Stijgt de productie per koe dan nog verder?

‘De melkproductie per koe neemt de laatste jaren trendmatig met een procent per jaar toe. We verwachten dat dit richting 2020 doorzet. Er zijn genoeg bedrijven die nu al meer dan 9000 liter gemiddeld melken, dus dat kunnen andere bedrijven ook. De voortdurende vooruitgang in ICT, sensorentechniek, informatiestromen, biotechnologie, genetica en precisielandbouw biedt daarnaast veel mogelijkheden voor een hogere produc-

zullen in de toekomst bepalend zijn voor de productie. De melkveehouderij is geen gloeilampenfabriek in Eindhoven die zelf de prijs kan bepalen. Door het grote aantal bedrijven wordt de productie kostprijsgestuurd.’

‘Is de markt goed, dan is de vraag waar er groeimogelijkheden zijn; wij zien die in Nederland. Pas daarna komen fysieke beperkingen als mest, ammoniakbeleid en grondprijzen om de hoek.’

‘Overigens zal de grondprijs in Nederland fors gaan stijgen. Wij houden het voor mogelijk dat de quotumkosten die in het verleden bij een hectare land hoorden, door het verdwijnen van de quotering bovenop de grondprijs komt. Dat kan best een stijging van 40.000 euro per hectare betekenen.’

Wordt de mestwetgeving in de toekomst dan niet beperkend?

‘Wij hebben in de modelberekening zeker rekening gehouden met lagere gebruiksnormen voor de totale mestproductie in Nederland. Op de mestafzetmarkt moet de melkveesector de concurrentie aan met de varkenshouders. Zoals het er nu uitziet, is de melkveehouderij economisch sterker dan de varkenshouderij, waardoor de melkveestapel gelijk blijft en het aantal varkens met tien procent moet afnemen. Melkveehouders hebben met de hoge quotumprijzen in het verleden hun ambitie en hun kunnen duidelijk gemaakt. Verdwijnt in 2015 het quotum, dan is er ruimte om de groeiambitie waar te maken. Bovendien waren de hoge quotumprijzen natuurlijk geen teken van armoede.’

Hoe zal de melkprijs zich in de toekomst ontwikkelen?

‘Ten opzichte van de jaren rond 2006 verwachten wij in 2020 een stijging van één

‘De grondprijs kan best 40.000 euro per hectare stijgen’ tie. De beheersbaarheid van de productie gaat vooruit en de nieuwe generatie boeren is hoger opgeleid. Bovendien stoppen er veel bedrijven die doorgaans niet de hoogste productie hebben.’

Wat gaat de totale zuivelproductie in de toekomst reguleren als het quotumsysteem verdwijnt?

‘De vraag en de prijs op de zuivelmarkt

eurocent per liter melk naar 31,8 eurocent. Dit wordt veroorzaakt door de toekomstige stijging van prijzen van kaas en mageremelkpoeder. We doen deze voorspelling in de context van andere internationale prijsverwachtingen. Ook die gaan ervan uit dat de totale wereldbevolking toeneemt en de economie na de huidige stevige dip weer fors groeit. Door de welvaartsgroei komt er meer vraag naar

dierlijke eiwitten als vlees en melk en indirect dus ook naar graan. Deze factoren zijn belangrijke voorspellers voor de melkprijs.’

Hoe verhouden de kansen van de Nederlandse melkveehouderij zich tot die van andere Europese landen?

‘Veel Europese landen zoals Engeland, Frankrijk, Denemarken en België melken nu al onder het quotum, terwijl wij het nog meer dan volmaken. De lage melkprijs komt in veel andere landen nog harder aan dan in Nederland. In Frankrijk vraagt men zelfs of er toeslagen van de akkerbouw naar de veehouderij kunnen.’

‘Nederland heeft in tegenstelling tot andere EU-landen in de toekomst de kans om in zuivelproductie te groeien. De goede infrastructuur, de verkaveling, het klimaat en de goede organisatie van afzet, verwerking en dienstverlening geven de Nederlandse melkveehouderij deze kans.’

Hoe ontwikkelt het inkomen van de Nederlandse melkveehouderij zich in de toekomst?

‘In het referentiescenario hebben we becijferd dat het totale sectorsaldo in 2020 met elf procent is afgenomen door stijgende grond-, mest- en voerkosten. In de intensieve veehouderij is de daling zelfs twintig tot veertig procent. De financiële koek die over de hele landbouw kan worden verdeeld, zal dus verminderen en dat heeft gevolgen voor individuele melkveebedrijven. Er zal ruimte zijn voor minder bedrijven. De grote bedrijven die in de toekomst overblijven, moeten bovendien een efficiëntieslag maken en meer produceren voor minder geld. De landbouw kan ook in de toekomst met de prijzen van zijn producten de inflatie niet bijhouden.’

Is het gemiddelde melkveebedrijf in de toekomst nog een gezinsbedrijf ?

‘Ja, dat verwacht ik wel. Door de ontwikkelingen in de technologie en robotindustrie moet het goed mogelijk zijn om 150 koeien met een gezinsbedrijf en eventueel wat losse hulp te melken. Dat is ook financieel het meest interessant.

Vreemde arbeid is op een melkveebedrijf heel moeilijk rendabel te krijgen. Wil je constant over iemand beschikken, dan moet je eigenlijk twee werknemers hebben, omdat je van een werknemer niet kunt verlangen dat hij 365 dagen werkt.

Een schaalsprong naar bijvoorbeeld 300 koeien op een bedrijf zal hierdoor in veel gevallen moeilijk blijven.’ l

V E E T E E LT

VX08_Kees_de_Bont.indd 37

me i

1

2 0 0 9

37

08-05-2009 10:23:21

Behaal maximaal rendement met het nieuwe weideassortiment van De Heus!

• Door een hoge melkproductie uit gras • Betere benutting van eiwit en energie uit gras • Betere gezondheid

Soorten

wd rnieu e V • Synchro Zomer • Euromix

• Synchro Optiferm • Synchro Oranje • Protex Gras • Ureum Reductiebrok

Samen voor resultaat De Heus Voeders B.V. Postbus 396 6710 BJ Ede Tel. 0318 - 675 430 KvK 14626985 info@de-heus.nl www.de-heus.nl

VX08_p38.indd 4

12-05-2009 10:35:05

K O E

VA N G T

H A A S

Boer zoekt burger

Iman van den Bosch met de Noord-Hollandse modelkoe Koningin

Koe in de polder?

In de vorige editie van Veeteelt kondigden we het jubileum van de Zeeuwse Wilhelminapolder aan. Koningin Beatrix is langsgeweest en het jubileumboek is verschenen: ‘200 jaar Wilhelminapolder, waar eens vloed en ebbe viel’. Een fraai uitgevoerd werk van de auteurs Art de Vos en Rinus Antonisse, waarin veel lof wordt toegezwaaid aan de eerste directeuren Gualtherus van den Bosch en zijn briljante zoon Iman van den Bosch.

Maar helaas, waar naast de successen op akkerbouwgebied nog wel de schapen, paarden en varkens kort worden genoemd, komen de destijds beeldbepalende experimenten met de door Iman van den Bosch in Engeland aangekochte durhamstieren en -koeien met geen letter aan bod. In de literatuurlijst ontbreekt dan ook het boek ‘Rundvee’ van Gerardus Hengeveld – de beste bron uit het midden van de negentiende eeuw. Een misser in dit mooie werk!

Wel komt nog even de ‘jonge’ Iman van den Bosch aan bod, min of meer de logische opvolger van zijn vader als vierde generatie directeuren van de Wilhelminapolder. Maar hij werd het niet. In het boek wordt ‘het familiedrama’ mooi omschreven. Iman werd ‘ongedurig en avontuurlijk van aard’ gevonden en dus ongeschikt als directeur. Toen de commissie in 1893 deze beslissing nam, beende zijn vader (Gualtherus de tweede) uit de vergadering en kwam niet meer terug.

De jonge Iman trok de wereld in en verwierf als I. G. J. van den Bosch ‘faam als de eigenzinnige Wageningse fokkerijdeskundige, die het stamboekvee opnieuw indeelde en de veekeuringen hervormde’, aldus het boek.

De populair klinkende titel ‘Boer zoekt burger’ is mogelijk bedacht door boerin-publiciste Martine Kruider, die de contacten onderhoudt voor de groots opgezette jubileumdag in Zeewolde: het jongste dorp van Nederland viert dan het zilveren jubileum. Komende zondag 17 mei openen veel bedrijven in en rond Zeewolde de deuren. Onder hen het melkveebedrijf van de familie Van Ramshorst aan de Nekkeveldweg. Daar kunnen burgers (maar natuurlijk ook collegaboeren) genieten van een keur aan activiteiten. Erica Rijneveld laat zien hoe koeien keurig gekapt in de showring verschijnen, dierenarts Marcel Drint leert de boeren koesignalen te herkennen en kunstschilder Henry van der Horst tovert in snelle streken met het penseel – in de geest van Henk Hofstra – koeienkoppen op het linnen. Het jubileumfeest in het 25-jarige Zeewolde begint ’s ochtends om elf uur.

Henry van der Horst schildert ook in Zeewolde koeienkoppen

Geen koeiencontract Voor de lezers met een ijzersterk geheugen: eind 2008 werd in deze rubriek melding gemaakt van het schrijfplankje dat in 1914 werd gevonden in de terp van Tolsum. Het kreeg wereldwijde reputatie als het oudste koopcontract tussen Romeinse kooplieden en een Friese boer. Het onderwerp van de handel: een koe.

In 1918 ‘vertaalde’ de Groningse hoogleraar Carl Wilhelm Volgraaf de tekst van het plankje. ‘Met het blote oog’, maar wie zou twijfelen aan zijn uitleg? De Romeinse historicus Tacitus meldde immers al dat de Friese boeren hun belasting ooit betaalden met koeienhuiden.

Eind 2007 besloot het Fries Museum het schrijfplankje naar de universiteit van Oxford te sturen. De professoren Alan Bowman en Roger Tomlin konden gebruikmaken van de meest moderne computertechnieken. Ze ontdekten dat het plankje – een blocnote uit die dagen – dateert van 23 februari van het jaar 29, het oudste tekstdocument dat ooit in Nederland is gevonden. Maar helaas: de tekst had geen betrekking op een koe, maar op een geldlening.

V E E T E E LT

VX08_Koe vangt haas.indd 39

ME I

1

2 0 0 9

39

11-05-2009 11:19:00

2 5

JAAR

In het kader van het 25-jarig bestaan bezoekt Veeteelt een keer per maand opnieuw de personen achter een bedrijfsreportage die in de afgelopen 25 jaar in Veeteelt heeft gestaan. De snelle groeier, de stopper of de emigrant; ze komen allemaal aan bod.

In deel 5 van de serie Wim en Thea Snuverink uit Tiendeveen. De pioniers van roodbonte holsteins beëindigden in 1994 hun bedrijf vanwege rugklachten van Wim. Toch blijft de familie Snuverink actief in de sector die hen zo dicht aan het hart ligt.

Aantal koeien: Gemiddelde productie: Favoriete stier: Favoriete koe:

1986 2009 69 — 7899 — Triple Threat Shottle Scarlet Redrose

Wim en Thea Snuverink beëindigden bedrijf in 1994

Holsteinpioniers blijven actief Vijftien jaar geleden beëindigden holsteinpioniers Wim en Thea Snuverink hun bedrijf, maar ze bleven actief in de sector. Jaarlijks bezoeken ze samen Canada of Amerika en ze hebben nog altijd een uitgesproken mening over fokkerij. tekst Florus Pellikaan

H

et lijkt in het Drentse dorpje Tiendeveen een stukje Canada of Amerika: een grote bungalow op een ruim perceel omgeven door een witgeschilderde afrastering. Het illustreert mooi dat de bewoners Wim (57) en Thea (55) Snuverink al hun hele leven georiënteerd zijn op wat er aan de overkant van de oceaan gebeurt.

Ze waren een van de eersten die eind jaren zeventig het roodbonte holsteinras met succes vanuit Noord-Amerika naar Nederland haalden. ‘Wij houden ervan dingen te doen die een ander niet doet, maar waar anderen wel belangstelling voor hebben. We noemen onszelf niet eigenwijs, maar we hebben wel een eigen wijze’, vertelt Wim Snuverink lachend.

De omschakeling van mrij naar roodbon-

40

V E E T E E LT

VX08_25jaar-Snuverink.indd 40

MEI

1

te holsteins kunnen Wim en Thea Snuverink zich nog feilloos herinneren. ‘We zijn grootgebracht met mrij-koeien en moesten beiden al heel vroeg melken. Er waren destijds koeien die we vanwege de diepe uiers eerst op een blokje moesten zetten om ze te kunnen melken’, vertelt Wim. ‘Toen ik voor een cursus in Oenkerk was, ben ik op bezoek geweest bij Yde Hellinga. Zijn aangekochte holsteins gaven twee keer zoveel melk uit fraaie en hoog opgehangen uiers.’

75 Triple Threatdochters Snuverink was meteen onder de indruk en raakte het beeld niet meer kwijt. ‘Er ging bij mij een Willie Wortellampje branden hoe onze koeien eruit zouden komen te zien wanneer we gingen in-

kruisen.’ Het enige probleem was het zwarte haarkleed van de eerste holsteins.

Wim moest van zijn vader de veestapel rood houden. Er verschenen mogelijkheden aan de horizon toen Wim en Thea Snuverink in 1975 deelnamen aan een van de eerste holsteinexcursies naar Canada. Als antwoord op de zoektocht naar roodbonte holsteins toonde Henk Morsink namens Caneda Holstein de roodbonte holsteinstier Branderlea Citation Topper. ‘Ons enthousiasme werd nogmaals bevestigd, waardoor we onze mrijkoeien meteen zijn gaan insemineren met bijvoorbeeld BC Topper. Ook Triple Threat heeft bij ons grote dingen gedaan’, stelt Wim. ‘Er is een moment geweest dat we 75 dochters van Triple Threat op het bedrijf hadden.’

‘In die tijd gingen we in de fokkerij ontzettend snel vooruit, natuurlijk door heterosis. Maar daarnaast speelde ook “boerenheterosis”: de voorkeursbehandeling.

Van de eerste vijftien holsteinkalveren die geboren werden, waren er veertien vrouwelijk en wat waren wij trots op deze dieren’, vertelt Thea.

Wim Snuverink in 1986: ‘We maakten van mrij-vee ijrm-vee: ijverig roodbont melkvee’

2009

11-05-2009 14:00:20

Wim Snuverink in 2009: ‘Ik vrees dat er weinig regionale keuringen overblijven’ ning te volgen.’ Snuverink stelt dat er altijd veel te leren valt aan de overkant van de oceaan. Zo is er de gastvrijheid. ‘In Canada zagen we een bordje langs de weg staan met de tekst: “Kom en bekijk onze holsteinbabykalfjes”. In Nederland ben ik dat nog nooit tegengekomen. Onze melkveehouderij is te veel vervreemd van de consument.’

Streven naar rondere koe

‘De Bongert’, zoals de boerderij van Snuverink heette, boekte resultaat en genoot veel aandacht. ‘We hadden niet de beste holsteins, omdat sommige collega’s destijds met beter uitgangsmateriaal begonnen. Wij waren alleen wel bijna de enige waar alles te koop was. Dat hadden we in Canada geleerd. De deur heeft bij ons altijd opengestaan voor kijken en kopen.’

Geen ruimte voor een traan Wim en Thea Snuverink fokten in hun carrière onder andere de stieren Red Thorman en Bon Glorentum en behaalden een 1a-positie op de NRM van 1988.

In 1994 stopten ze met melken vanwege rugklachten van Wim. Beide zoons hadden geen belangstelling om de boerderij voort te zetten. De veehouders hebben er vijf jaar over gedaan om het bedrijf te beeindigen. Langzaam hebben ze naar het moment toegeleefd door steeds iets minder koeien te gaan melken.

‘Het feit dat we de wereld zagen verande-

ren heeft de beslissing om te stoppen makkelijker gemaakt’, vertelt Wim. ‘We waren destijds in Texas bij een veehouder die tot achter de komma uitgerekend had tot welke minimum melkgift een koe rendabel is. Gaf een koe die niet, dan moest ze opstappen. Wij zagen vijftien jaar geleden dat deze tijd ook in Nederland zou komen. We voorzagen dat er geen ruimte meer zou zijn voor onze liefhebberij en dat een traan laten voor een koe die het bedrijf verlaat niet meer zou kunnen.’

Sinds tien jaar werkt Wim Snuverink nu bij Ingenieursbureau Heemskerk als rayonvertegenwoordiger en evaluator van het GMS-paringsprogramma. ‘Ik vind het prachtig om met kennis en producten wat bij te dragen op bedrijven van collega’s. Om up-to-date te blijven gaan Thea en ik bijna ieder jaar naar Canada om de holsteinconferentie bij te wonen en stieren te bekijken of naar Amerika om een voedings- of managementtrai-

Is het niet moeilijk om als ex-boer nu op het erf van andere veehouders te komen?

Wim Snuverink na een korte stilte: ‘Soms kom ik wel eens thuis en dan ben ik een beetje van slag omdat ik vind dat de dierverzorging te wensen overlaat.’ Thea vult aan: ‘Wim kwam eens thuis met stro aan de sokken. Hij had bij een veehouder de kalverhokjes gestrooid, omdat het erg nodig was. Dat is onze liefde voor dieren.’

Over de fokkerij hebben Wim en Thea Snuverink nog altijd een duidelijke mening. ‘Veehouders moeten streven naar een niet te scherpe, wat rondere koe met een onberispelijke uier en benen. Er moeten minimaal twee roostersleuven tussen de voorpoten zitten. Dat was onze truetype in 1975 en dat is het nog steeds. De scherpe holsteinkoe heeft meer dan tien jaar het fokdoel bepaald. Dat heeft voor een enorme productiedrang gezorgd, maar niet alle veehouders kunnen een koe met 11.000 kilo melk managen.’

Snuverink adviseert veehouders alleen stieren met minimaal 85 procent betrouwbaarheid in te zetten. ‘Echte fokstieren hebben 99 procent betrouwbaarheid.’

De economie heeft de liefhebberij in fokkerij volgens Snuverink grotendeels verdreven. ‘Er zullen altijd wel een paar fokkerijfanaten overblijven, want die heb je bij honden en katten ook, maar de groep is heel klein. Hopelijk hebben we over een paar jaar nog een grote nationale keuring, maar we vrezen dat er weinig regionale keuringen overblijven en dat is jammer.’ l

V E E T E E LT

VX08_25jaar-Snuverink.indd 41

ME I

1

2 0 0 9

41

11-05-2009 13:45:48

MERVIT® Mineralen

Brouwers Equipment fabrikant van stalinrichting leverancier van oplossingen

geeft voer meer waarde!

Sinds 1919 levert Brouwers Equipment een totaalpakket voor de moderne melkveehouderij, waarmee elke stal optimaal kan worden ingericht, naar de wensen van de individuele klant.

Topkwaliteit, doordacht ontwikkeld en uitvoering getest, toegepast in een uitgekiend stalontwerp.

Voor ieder rantsoen de juiste aanvulling Prima structuur voor optimale benutting Voor weidend vee ook in emmer

Voor topprestaties van melkvee!

built stronger to last longer

Vraag de voorlichter van uw coöperatie of neem contact op met 030 - 248 20 60

Postbus 203, 8901 BA Leeuwarden, Tel. 058-2911129, www.brouwersequipment.com

Advertentie Veeteelt kwart pag mei 2009.indd 1

7-5-2009 13:45:26

“ Voorkomen van broei bespaart op een bedrijf met 100 melkkoeien al gauw 10.000 euro” “Broei in kuilen veroorzaakt grote voederwaardeverliezen. Dit verlies aan voederwaarde kan op een bedrijf met 100 melkkoeien 10.000 euro extra aan voeraankopen betekenen. Door zorgvuldig in te kuilen, gebruik te maken van Ecosyl DA en voldoende voersnelheid, voorkomt u broei. Bespaar zo flink op voerkosten!

Ga voor ‘het beste van het land’ en bel Afdeling Dier, T (0522) 26 89 86.

Mijn collega’s en ik adviseren u graag.”

Hugo Groeneveld, rundveespecialist regio Zuidwest Nederland

www.agrifirm.com/elkecenttelt

Elke cent telt!

het beste van het land 42

V EEV T E E LT TE EJ LAT N M UA E IR I1 12/ 02 0 2 9009

VX08_p42.indd 42

12-05-2009 10:47:42

De hoogste standaard in koecomfort

“ Een tiende procent meer eiwit levert al snel duizenden euro’s extra melkgeld op” “Door de juiste maatregelen gaat het rendement van uw bedrijf omhoog. Neem onze 100-dagenaanpak. Die zorgt ervoor dat uw koeien goed uit de droogstand komen en de negatieve energiebalans na afkalven beperkt blijft. De koeien zijn gezond en nemen gemakkelijk veel ruwvoer op. Het resultaat: goede melkeiwitgehalten en een optimale productie.

Comfort Zone

Wacht niet langer en bel meteen Afdeling Dier, T (0522) 26 89 86. Mijn collega’s en ik adviseren u graag!”

Cow Brush

Rick de Vor, rundveespecialist regio het Groene Hart

Dairy Floor

www.agrifirm.com/elkecenttelt

Cowhouse International Splitting 3 9281 KJ Harkema Nederland Cowhouse apr2 07.indd 1

43

V E E T E E LT

VX08_p43.indd 43

Tel.: +31 (0)512 360375 e-mail: info@cowhouse.nl internet: www.cowhouse.nl

Elke cent telt!

het beste van het land

10-05-2007 15:03:29

JANUAR I

1/2

2009

V E E T E E LT

ME I

1

2 0 0 9

43

12-05-2009 11:17:33

B E E L D V E R H A A L

Mestvergisters op Nij Bosma Zathe voorzien stadsdeel van warmte en stroom

Van mest tot stadsverwarming Praktijkcentrum Nij Bosma Zathe in Goutum realiseerde onlangs samen met energieleverancier Essent en de stad Leeuwarden een bijzonder project. Het biogas uit de vergistingsinstallatie op het melkveebedrijf wordt naar het stadsdeel Techum in Leeuwarden getransporteerd over een afstand van 5,5 km om daar achthonderd huishoudens van elektriciteit en warmte te voorzien. tekst Florus Pellikaan

1

2

3

5

4

44

V E E T E E LT

VX08_beeldverhaal biogas.indd 44

me i

1

2009

08-05-2009 13:25:07

g

1

Het â&#x20AC;&#x2DC;energieparkâ&#x20AC;&#x2122; op Nij Bosma Zathe, praktijkcentrum van Animal Sciences Group, bestaat uit twee vergisters van 1100 m3 en een navergister en een naopslag van ieder 4000 m3.

2

Alle mest van de 200 koeien op Nij Bosma Zathe wordt gebruikt om de twee mestvergisters operationeel te houden. Per dag verwerkt elke vergister ongeveer 10 ton rundveedrijfmest.

3

Om de gasopbrengst te verhogen voegt het praktijkcentrum coproducten aan het vergistingsproces toe. Op dit moment zijn dat onder andere snijmais, voerresten, uien, afgekeurde graanmix en glycerine.

4

Via de bak van een voermengwagen wordt iedere dag per vergister 10 ton coproducten aan het vergistingsproces toegevoegd. Iedere vergister heeft een eigen rantsoen met eigen producten, afgestemd op de bacteriecultuur in de vergister. Ook een mestvergister kan verzuren, waardoor het proces van vergisting stopt. Het begeleiden van het proces kost twee tot drie uur arbeid per dag.

5

Via een computerscherm is het vergistingsproces tot in detail te volgen. Zo zijn de temperatuur (gemiddeld 38 graden) en de gasdruk (rond 1 millibar) in de vergisters af te lezen. Iedere vergister produceert 4000 tot 5000 m3 biogas per dag. De warmte die vrijkomt bij de verbranding van het gas uit de eerste vergister wordt gebruikt voor verwarming van de vergisters. Het biogas uit de andere vergister gaat naar de woonwijk Techum.

6

Het biogas uit deze tweede vergister wordt met een compressor gekoeld, op druk gebracht en via een speciaal aangelegde pijpleiding van 5,5 kilometer verpompt richting Techum.

7

In het Ketelhuis van stadsdeel Techum komt het biogas binnen.

8

De zescilinder warmtekrachtkoppeling (wkk) met een vermogen van 347 kW (472 pk) verbrandt ongeveer 200 m3 biogas per uur en draait constant. De opgewekte elektriciteit wordt aan het elektriciteitsnet geleverd.

9

De bij de verbranding vrijgekomen warmte, opgeslagen in water, dient als stadsverwarming voor Techum. Dat is vrij uniek. Het rendement van mestvergisten stijgt van 35 procent bij het gebruik van alleen de elektriciteit naar theoretisch 100 procent bij het benutten van ook de warmte.

10

6

7

8

9

10

De eerste consumenten van Techum gebruiken inmiddels groene warmte en elektriciteit. Op termijn moet de vergistingsinstallatie toereikend zijn voor minstens 800 huishoudens.

V E E T E E LT

VX08_beeldverhaal biogas.indd 45

Me i

1

2 0 0 9

45

08-05-2009 13:25:40

K O E FA M I L I E

O Manzonen brengen Whittier-Farms Lead Mae weer in beeld

De legende van Lead Mae Zelf maakte ze geen furore als moeder van grootse stierennamen in holsteinland. Aan vrouwelijke kant was Whittier-Farms Lead Mae des te meer van betekenis. Enkele generaties verder is de oogst aan fokstieren sinds de recente indexdraai helemaal bijgebeend. tekst Annelies Debergh

‘I

n de fokkerijwereld had iedereen het telkens weer over haar fantastische uier. Men noemde haar regelmatig een van de beste Leadmandochters.’ Melkveehouder Don Mayer van Mayerlane in Bloomer, gelegen in de Amerikaanse staat Wisconsin, weet nog exact te vertellen waarom Whittier-Farms Lead Mae (v.

Leadman) indertijd zijn aandacht trok.

Toen hij de kans kreeg de Leadmandochter op zijn bedrijf binnen te halen zei hij geen nee. ‘In de herfst van 1997 is ze naar ons bedrijf verhuisd. Op dat moment had Lead Mae 94 punten, stond ze droog en deed ze enkel dienst als donorkoe.’

Mayer spoelde de Leadmandochter zelf nog ruim anderhalf jaar. Destijds populaire stieren zoals Fred, Skychief en Durham passeerden de revue. De spoelingen bleken voor Mayerlane een succes. Desondanks bleef Lead Mae voorlopig nog vooral zelf de hoofdrol spelen. Midden 1999 maakte Don Mayer de koe weer drachtig. ‘Vrij snel na het kalven in april ging ze van 94 naar 95 punten totaal ex-

terieur. Voor uier kreeg Lead Mae zelfs 97 punten.’

Allergische reactie De legende van Lead Mae begint op Whittier-Farms in Maine. Daar kalfde begin 1992 een indrukwekkende Blackstarvaars af. Raymau Blackstar Monica was een dochter van Juniper Jason Maria (v. Jason), op haar beurt een dochter van stiermoeder JDM-Pride Valiant Maggie. ‘Ik heb de oude Jason nog gezien’, vertelt Adolf Langhout van ALH Genetics. ‘Die koefamilie imponeert altijd. Het gaat telkens weer om fraaie koeien met goede uiers en benen. Deze koeien zitten heel goed in elkaar, met open ribben en hoge en brede achteruiers.’

Zoals de standaardpraktijk op WhittierFarms voorschrijft, was de beloftevolle Monica als pink al gespoeld. De Leadmanspoeling leverde de ook al veelbelovende Whittier-Farms Lead Mae op. Toen haar moeder Monica kort na kalven de maximale vaarzenscore van 89 punten be-

Wauregan Rudolph Elly Mae (v. Rudolph), 90 punten Productie: 4.06 305 15.976 3,6 3,4

46

haalde, ontstond meteen belangstelling voor haar. Het duo verhuisde naar het bedrijf Wauregan in het Amerikaanse Maine. Een allergische reactie na vaccinatie van de veestapel maakte een eind aan de jonge carrière van de Blackstardochter. De Leadmandochter bleef als enige nazaat over om de fokkracht van de koefamilie verder te zetten.

De combinatie van Lead Mae met Rudolph en Bellwood resulteerde op Wauregan in respectievelijk Wauregan Rudolph Elly Mae en Wauregan Maebell. Dave Franzer van All-Star Genetics in Ohio kocht het tweetal en stalde het bij hun moeder, die inmiddels op Mayerlane stond. ‘Op een gegeven moment had ik zes excellente dochters van Lead Mae lopen’, vertelt een enthousiaste Don Mayer.

Van Lead Mae zelf vertrokken Fred- en Durhamzonen naar de ki, maar de interesse voor mannelijke nafok bleef mager.

‘We hebben zelf niet echt populaire stieren gebruikt’, zegt Mayer, waarmee hij verwijst naar Fred en Skychief. ‘Eind jaren negentig moest je bovendien veel geluk hebben om stieren te fokken. Met de O Manzonen Legend, Eight en Otto lijkt het verhaal nog maar net begonnen.’

Lead Mae bracht de langste fase van haar leven in de Mayerlaneveestapel door en maakte daar een imposante derde melklijst van 16.942 kg melk met 4,7% vet en 3,3% eiwit in 305 dagen. Uit de paring met Durham werd op dit bedrijf de 92 punten Mayerlane-SA Durham Mae gebo-

Mayerlane Durham Mae (v. Durham), 92 punten Productie: 4.11 305 17.568 4,6 3,3

V EEV T E E LT TE Ej LaT n me u a ir i 1 1 2/ 02 0 2 9009

VX08_Lead Mae.indd 46

11-05-2009 13:47:28

Crockett-Acres Durham Mae (v. Durham), 87 punten, prod.: 2.04 305 11.898 4,4 3,4

Whittier-Farms Lead Mae (v. Leadman), 95 punten Productie: 8.07 305 16.942 4,7 3,3

ren, favoriet van Don Mayer. Op bijna vijfjarige leeftijd maakte deze Maetelg een torenhoge lactatie van 17.568 kg melk met 4,6% vet en 3,3% eiwit in 305 dagen. Hij verklaart waarom de ki belangstelling heeft voor haar dochters: ‘Zij is nu haar eigen hoofdstuk aan het schrijven. Ze heeft nu al drie excellente Outsidedochters en één excellente dochter van September Storm. En dat aantal zal nog stijgen.’

Crockett-Acres Elita – samen met haar Shottledochter Wabash-Way Emilyann behorend tot de hoogste TPI-koeien in Amerika – zijn de nakomelingen van de 90 punten Wauregan Rudolph Elly Mae nu het meest in beeld.

Elly Mae geniet nog steeds ki-belangstelling met recent onder meer De Bieuw Dublin, een proefstier van To-Mar D Fortune bij KI Kampen. Uit een paring van Durham met de melkrijke Rudolphdochter – in de tweede lactatie goed voor 15.976 kg melk met 3,6% vet en 3,4% eiwit in 305 dagen – heeft Adolf Langhout ALH Durham Eve, als vaars goed voor 88 punten.

‘Durham werkt heel goed op deze familie’, vat Langhout samen. ‘De raskwaliteiten passen goed bij elkaar, dat geldt ook weer bij O Man. Maar die combinatie moet zich wel nog bewijzen.’

Elly Mae staat nog steeds op Mayerlane, net als haar dochter ALH Durham Eve. Een veertigtal nakomelingen van Lead

Succes met Durham Regancrest Elton Durham levert in deze koefamilie regelmatig succesvolle sleutelkoeien. Zo leverde de combinatie met de 91 punten Wauregan Maebell (v. Bellwood) de fraaie Crockett-Acres Durham Mae, moeder van de Spaanse fokstier CrockettAcres Chicago (v. Champion) en Morningview Legend (v. O Man) in Amerika. Met de O Manzonen Crockett-Acres Eight en Crockett-Acres Otto en hun volle zus

Mae is in eigendom van Mayerlane. Verder is de nafok verspreid over talrijke bedrijven.

Ook in Nederland is nafok van de Leadmandochter terug te vinden. De 87 punten stiermoeder BW Marshall Mae – een rechtstreekse Bellwood Marshalldochter van Lead Mae – bij de familie Bartels in Balkbrug haalde in haar eerste lactatie 11.775 kg melk met 4,4% vet en 3,6% eiwit in 305 dagen. Haar 88 puntendochter B Morty Mae, van Morty, komt nu in beeld met 12.616 kg melk en 3,9% vet en 3,3% eiwit in 305 dagen.

Don Mayer: ‘Er zijn zo’n zeven bedrijven waar de familie erg goed scoort. En ook op het gebied van genomic selection komen nakomelingen van de familie bovendrijven. Wat er ook gebeurt, over Lead Mae en haar dochters zullen we altijd blijven praten. Dat is het mooie van deze koeien: ze maken elk op hun beurt hun eigen verhaal.’ l

Raymau Blackstar Monica (v. Blackstar) Whittier-Farms Lead Mae (v. Leadman)

BW Marshall Mae (v. BW Marshall)

Wauregan Rudolph Elly Mae (v. Rudolph)

B Morty Mae (v. Morty)

Crockett-Acres Mtoto Elly (v. Mtoto)

ALH Durham Eve (v. Durham)

Crockett-Acres Elita (v. O Man)

Crockett-Acres Eight (v. O Man)

Crockett-Acres Otto (v. O Man)

Wauregan Maebell (v. Bellwood)

De Bieuw Dublin (v. To-Mar D Fortune)

Crockett-Acres Durham Mae (v. Durham)

Crockett-Acres Chicago (v. Champion)

V E E T E E LT

VX08_Lead Mae.indd 47

Mayerlane -SA Durham Mae (v. Durham)

Morningview Legend (v. O Man)

me i

1

2 0 0 9

47

11-05-2009 13:47:42

Comfortabel groeien naar meer koeien Uw specialist voor rundveestallen

Contacteer ons voor de verkoper van uw streek: ZUID NEDERLAND:

U wilt een grotere stal, maar niet meer werk?

Wij bieden een totaaloplossing van koecom koecomfort tot koeverkeer. Plus een strategische

ALTEZ WEST - B-8700 Tielt TEL.: 0032 51 259999 ALTEZ OOST - B-3670 Meeuwen TEL.: 0032 11 790200 T Centraal 0032 70 211 102

aanpak: eerst het denkwerk, dan het ijzer ijzerwerk. Neem contact op met uw lokale dealer of bel 058 233 2000 voor een afspraak.

NOORD NEDERLAND:

Vestaweg 5 8938 AV Leeuwarden info@deboerstal.com www.deboerstal.com

ALTEZ NOORD - NL - 7681 KA Vroomshoop TEL.: 0032 546 570285

stallen met strategie Advertentie Veeteelt kwart pagina mei 2009.indd 1

info@altez.be

www.altez.be

7-5-2009 13:30:48

MET GEPASTE TROTS PRESENTEREN WIJ: VAN DE UITVINDERS VAN HET ROBOTMELKEN: DE LELY ASTRONAUT A3 Next BEPROEFDE TECHNOLOGIE IN EEN FRAAI

NIEUW JASJE. OPNIEUW BEWIJST LELY ZICH ALS ONBETWISTE MARKTLEIDER OP HET GEBIED VAN GEAUTOMATISEERD MELKEN. Duurzaam, betrouwbaar en uiterst concurrerend als het gaat om exploitatiekosten per jaar.

Een uniek melkproces (per kwartier) en dito kwaliteitsbewaking.

Een opvallend overzichtelijk managementsysteem brengt alles in beeld wat u nodig heeft om proactief te opereren. Nu inclusief uitgekiende managementinstrumenten om de optimale verhouding melken/voeren vast te stellen.

Maar het รกllerbelangrijkste: het is een Lely ...

innovators in agriculture

3VXWPFEFSXJOOJOH -FMZ /FEFSMBOE / 7 t 5FM .FMLWFFIPVEFSJK -FMZ 8FTU / 7 t 5FM

48

V EEV T E E LT TE EJ LAT N M UA E IR I1 12/ 02 0 2 9009

VX08_p48.indd 48

12-05-2009 13:46:09

’Mijn ambitie is een duurzame veestapel’

Gerrit-Jan ten Holte, 95 melkkoeien, Didam Winnaar Agroscoop®-bokaal 2008

”Mijn koeien realiseerden in de afgelopen twee jaar een levensproductie van bijna 55.000 kg melk. Door een goede verzorging en extra aandacht voor en na het kalven zijn mijn koeien in staat deze productie te halen. ForFarmers ondersteunt mij hierbij, door het bieden van goede voorlichting en het leveren van ondersteunende producten.

Zo realiseer ik een duurzame veestapel.”

Wat is uw ambitie?

ForFarmers, Postbus 91, 7240 AB Lochem,T: +31 (0)573 28 88 00, info@forfarmers.eu, www.forfarmers.eu

VX07_p02.indd 4

21-04-2009 13:02:05

A C H T E R G R O N D

Fokveeveilingen: nuttig of nostalgie?

veeveilingen in België wel bestaan, net zoals in andere omringende landen als Engeland en Duitsland. Op 11 juni 2009 vindt in het Oost-Vlaamse Aalter de tweehonderdste editie plaats. ‘Fokveeveilingen zijn voor melkveehouders in de eerste plaats interessant om het betere fokmateriaal goed tot waarde te brengen’, zegt Eric Lievens, foktechnisch medewerker bij CRV en veilingmeester op de veiling in Aalter. ‘Doordat dieren er één voor één worden verkocht, speelt het spel van vraag en aanbod daar sterker.’

Mond- en klauwzeer maakte een eind aan de traditionele

Fokveeveiling als prijsindicatie

Fokveeveilingen prijsdrijvend voor de waarde van fokmateriaal

fokveeveilingen in Nederland. De leidraad voor prijsbepaling van fokvee lijkt daarmee te zijn weggevallen. Is er behoefte aan fokveeverkoop via een vast circuit zoals een fokveeveiling? tekst Annelies Debergh

Veilingen fungeren bovendien als prijsindicator in de fokveemarkt, stelt Eric Lievens. Het afschaffen van fokveeveilingen is vanuit die visie dan ook nadelig voor de handel in fokvee, valt Bert Meijering hem bij. ‘Vóór de mkz had je op zes of zeven plaatsen veilingen in Nederland. Tot de mkz-periode was er een goede prijsbepaling van fokvee. Sinds de stopzetting zijn

T

raditionele fokveeveilingen in Nederland bestaan niet meer. Mond- en klauwzeer maakte hieraan een einde.

Rechtstreeks zijn fokveeveilingen nooit verboden, maar de 21 dagenregeling van het Nederlandse ministerie van LNV maakt het samenbrengen van vee voor verkoop nog steeds onmogelijk. Door die regel moeten dieren na transport 21 dagen op één plaats blijven, terug naar de veehouder of naar het slachthuis. Ze mogen na de veiling niet direct naar een ander bedrijf, maar moeten minimaal 21 dagen terug naar het bedrijf van herkomst.

‘Fokveeveilingen zitten puur op die regel vast’, zegt Bert Meijering, handelaar in fokvee. ‘Ik zie echt niet wat het probleem is. Dieren die op een veiling komen, zijn van hoge kwaliteit en komen van veterinair gezonde bedrijven. Laat die boer van het aangekochte dier 21 dagen na afloop van de veiling zijn bedrijf 21 dagen op slot houden voor gebruiksvee. Zo heb je geen kans op ziekteverspreiding.’

Een enquête onder zeventig veehouders – uitgevoerd door Henrike Bannink, studente aan de Stoas Hogeschool in Dronten – geeft aan dat interesse in fokveeveilingen onder veehouders zeker bestaat (zie figuur 1). ‘Vooral voor prijsbepaling spreken veilingen aan omdat de prijs van fokvee nu alleen tot stand komt door een paar aanbieders op de markt.’ Veehouders staan over het algemeen positief tegenover veilingen, stelt Bannink. ‘Als ze er zouden zijn, willen ze daar fokvee kopen en ook verkopen. Maar de kwaliteit moet wel hoog zijn.’

In tegenstelling tot Nederland blijven fok-

50

V EEV T E E LT TE Ej LaT n mei u a r i 1 1 2/ 02 0 2 9009

VX08_Fokveeveiling.indd 50

11-05-2009 15:33:47

26%

13% 52% 9% positief: meerwaarde prijsbepaling positief: sociale contacten en uitdaging inbreng veilingtopper negatief: niet voldoende kwaliteit aangeboden vee negatief: te hoge organisatiekosten

Figuur 1 – Houding van Nederlandse veehouders tegenover veilingen

de prijzen van fokvee beduidend lager.

Wat is goede kwaliteit nu precies waard?

Zonder veiling weet je dat niet.’

Jan Aantjes, vanuit Vion bezig met fokveehandel, treedt regelmatig als veilingmeester op bij veilingen bij bedrijfsbeëindiging.

Aantjes veilde al meer dan 200 bedrijven en had zo meer dan 60.000 dieren onder de hamer. Er is regelmatig vraag naar fokveeveilingen, merkt hij. ‘Voor een aantal boeren is er behoefte aan een fokveeveiling. Anders bestaat er nauwelijks kans tot het kopen van genetisch hoogwaardig vee. Op een veiling heb je de kans de beste dieren te kopen.’

Toch is voor veilingen geen grote toekomst weggelegd in Nederland, zo denkt Aantjes. ‘Grote bedrijven willen hun bedrijven vooral gesloten houden. Die veehouders kopen niet één of twee dieren, maar zijn vaak geïnteresseerd in koppels van tien tot twintig stuks, afkomstig van één bedrijf. De verzakelijking neemt sterk toe. Die bedrijven zie je niet meer op een veiling.’ Fokveeveilingen zijn volgens Aantjes met name interessant voor kleinere gezinsbedrijven. ‘Veehouders met bedrij-

ven met vijftig tot tachtig koeien komen graag op een veiling. Deze veehouders kopen niet zo snel een grote groep dieren.’

Binnen het milieu van topfokkerij ziet Aantjes wel een veiling bestaan. ‘Voor vermarkting van fokmateriaal op het niveau van evenementen als de HHH-show of tijdens de NRM blijven veilingen wel interessant. Maar dat gaat om een heel klein groepje.’ Ook bij bedrijfsbeëindiging blijven veilingen een goede oplossing. ‘Ieder dier vindt in dat geval de beste weg in de verkoop. Zo haal je het maximale bedrag uit de verkoop van je vee.’

Veiling zorgt voor meerprijs Fokveeveilingen bestaan in Vlaanderen inmiddels 22 jaar. In de hoogtijdagen passeerden daar 200 tot 270 dieren de veilingring. ‘In aantallen kennen we nu het grootste dieptepunt ooit’, stelt Eric Lievens. Het lage aanbod is deels een na-effect van blauwtong, maar ook sanitaire wetgeving ligt aan de basis. ‘Bedrijven moeten een ibr-statuut hebben voor ze dieren op de veiling kunnen afvaardigen.

Nog maar acht procent van de mpr-bedrijven voldoet daaraan.’

Toch was er afgelopen jaar veel vraag naar fokvee. Dat komt volgens Lievens door het onderschrijden van het Belgisch quotum en de lange sluiting van Nederlandse grenzen voor export van fokvee. ‘De vraag naar kwalitatief fokvee op veilingen blijft hoog, maar er is onvoldoende aanbod. We zouden in Aalter vrijwel zeker een grotere omzet kunnen draaien.’

Het effect op de prijs bleef het voorbije jaar niet uit met gemiddelde bedragen van 1583 euro in 2007 tot 1758 euro per verkochte vaars in 2008. Eric Lievens: ‘Het kost veehouders wel meer inspanningen om fokvee op de veiling te brengen, maar het levert op dit moment nog altijd gemiddeld 250 euro meer op dan thuisverkoop.’

Over de gemiddelde meerprijs tussen verkoop via een veiling of via het circuit van fokveehandel spreekt Aantjes zich gematigder uit. Vroeger was dat verschil volgens hem groter. ‘Soms beurde je twee- tot driehonderd euro extra door verkoop op een veiling. Dat moet ook gemiddeld minstens honderd euro extra opleveren om een positieve balans over te houden.’ Aantjes verwijst naar de grotere inspanningen bij verkoop via een veiling. ‘De voorbereidingen kosten veel tijd en energie. Het kost gauw vijftig euro extra.’

Bert Meijering stipt ook het sociale karakter van veilingen aan. ‘Kijk maar naar de jongste bedrijfsveilingen met enorme aantallen belangstellenden. Een veiling is ook gezellig.’ l

V E E T E E LT

VX08_Fokveeveiling.indd 51

me i

1

2 0 0 9

51

11-05-2009 15:28:27

52

V EEV T E E LT TE EJ LAT N M UA E IR I1 12/ 02 0 2 9009

VX08_P52.indd 52

12-05-2009 14:10:46

AMOXICILLINE

CLAVULAANZUUR

,33

:5

Met drie krachtige ingrediĂŤnten trefzeker bij mastitis

A05.

PREDNISOLON

, . , 5,

8mlcfo`c ^\\]k [i`\mfl[`^\ n\ib`e^ k\^\e dXjk`k`j% Â&#x192; Prednisolon vermindert zwelling van de uier snel Â&#x192; 9i\[\ n\ib`e^ mXe Xdfo`Z`cc`e\ ^\e\\jk dXjk`k`j \]]\Zk`\] Â&#x192; :cXmlcXXeqlli Y\jZ_\idk _\k XZk`\m\ Y\jkXe[[\\c mXe _\k Xek`Y`fk`Zld ;\ ZfdY`eXk`\ mXe [\q\ [i`\ n\ibqXd\ jkf]]\e ^\\]k _f^\ bc`e`jZ_\ \e YXZk\i`fcf^`jZ_\ ^\e\q`e^jg\iZ\ekX^\j%

AVULOXILÂŽ Snelle genezing â&#x20AC;&#x201C; zeker resultaat

AVULOXILÂŽ Diergeneesmiddel# l`kjcl`k\e[ mffi [`\i^\e\\jble[`^ ^\Yil`b% I<> EC 0+). $ L;8 Â&#x203A;N\ibqXd\ Y\jkXe[[\c\e1 g\i `ea\Zkfi * ^ 1 8dfo`Z`cc`e\ Xcj Xdfo`Z`cc`e\ ki`_p[iXXk 1 )'' d^% :cXmlcXXeqlli Xcj bXc`ldZcXmlcXeXXk 1 ,' d^% Gi\[e`jfcfe1 (' d^% Â&#x203A;;f\c[`\i1 d\cb^\m\e[ ile[ Â&#x203A;@e[`ZXk`\j1 9\_Xe[\c`e^ mXe bc`e`jZ_\ dXjk`k`j Y`a d\cb^\m\e[\ ile[\i\e m\iffiqXXbk [ffi1 JkXg_pcfZfZZlj Xli\lj `eZclj`\] Y\kX$cXZkXdXj\ gif[lZ\i\e[\ jkXdd\e # Jki\gkfZfZZlj X^XcXZk`X\# Jki\gkfZfZZlj [pj^XcXZk`X\# Jki\gkfZfZZlj lY\i`j# <jZ_\i`Z_`X Zfc` `eZclj`\] Y\kX$ cXZkXdXj\ gif[lZ\i\e[\ jkXdd\e % Â&#x203A;Kf\[`\e`e^jn`aq\ \e [fj\i`e^1 Jljg\ej`\ mffi `ekiXdXddX`i\ kf\[`\e`e^% ?\k k\ Y\_Xe[\c\e bnXik`\i \\ijk ^f\[ c\\^ki\bb\e% ;XXieX [\ k\g\c i\`e`^\e \e fekjd\kk\e% 9i\e^ [\ `e_fl[ mXe ( `ea\Zkfi `e _\k bnXik`\i \e _\i_XXc [`k ef^ )o d\k \\e kljj\ek`a[ mXe () lli% Â&#x203A;:fekiX$`e[`ZXk`\j1 E`\k ^\Yil`b\e Y`a [`\i\e [`\ fm\i^\mf\c`^ q`ae mffi g\e`Z`cc`e\ Â&#x203A;NXZ_kk\id`ae\e1 eX [\ cXXkjk\ `ea\Zkfi d\cb1 + [X^\e# mc\\j . [X^\e Â&#x203A;9`an\ib`e^\e: Geen bekend Â&#x203A;Jg\Z`Xc\ mffiqfi^jdXXki\^\c\e: zie bijsluiter Â&#x203A;9\nXi\e1 E`\k Y\nXi\e Yfm\e ),² :% E`\k `e [\ bf\cbXjk Y\nXi\e% E`\k `emi`\q\e% 9l`k\e _\k Y\i\`b \e q`Z_k mXe b`e[\i\e Y\nXi\e% Â&#x203A;M\i[\i\ `e]fidXk`\1 q`\ m\igXbb`e^&Y`ajcl`k\i f] fg XXemiXX^ Y\jZ_`bYXXi Y`a [\ i\^`jkiXk`\_fl[\i \$dX`c1 `e]f7gĂ&#x201D; q\iX_%ec I\^`jkiXk`\_fl[\i1 GĂ&#x201D; q\i 8e`dXc ?\Xck_ 9M$ GfjkYlj *. $ )0'' 88 :Xg\cc\ X&[ @Ajj\c $ E\[\icXe[%

Nadere informatie verkrijgbaar bij: Pfizer Animal Health, Postbus 37, 2900 AA Capelle aan den IJssel nnn%g]`q\iX_%ec Â&#x203A; `e]f7g]`q\iX_%ec Â&#x; )''0 G]`q\i 8e`dXc ?\Xck_ Y%m% Â&#x17E; D\ibeXXd mXe G]`q\i @eZ%# E%P%# L%J%8%

VX08_p53NED.indd 4

Avu/vh/OP0509

3Ă&#x20AC; ]HU $QLPDO +HDOWK EY Â&#x2021; 3RVWEXV $$ Â&#x2021; &DSHOOH D G ,-VVHO ZZZ SĂ&#x20AC; ]HUDK QO Â&#x2021; LQIR#SĂ&#x20AC; ]HUDK QO Â&#x2039; 3Ă&#x20AC; ]HU $QLPDO +HDOWK E Y Â&#x160; 0HUNQDDP YDQ 3Ă&#x20AC; ]HU ,QF 1 < 8 6 $

12-05-2009 14:53:39

T H E M A B I J E E N K O M S T

Verkoper Chris Keane: ‘De boer moet natuurlijk koegedrag mogelijk maken’

De koe is de baas in de stal Vooral melkveehouders met uitbreidingsplannen bezochten de bijeenkomst over ‘Nieuwbouw en uitbreiding van melkveebedrijven’ van stalinrichter CowHouse in Heerenveen. Daar bleek dat het de details zijn die de functionaliteit van de stal bepalen. tekst Martine Barwegen

D

e Verenigde Staten staan bekend om hun uitersten en hun efficiëntie. De grootte van de Amerikaanse melkveebedrijven is niet vergelijkbaar met die van de Nederlandse bedrijven, maar ook in Nederland kan efficiëntie de kostprijs drukken.

Voorbeelden zijn het optimaal benutten van de productiecapaciteit van de koe en de bouwkosten van de stal. Stalinrichter CowHouse organiseerde hierover eind april een bijeenkomst in Heerenveen met een aantal Noord-Amerikaanse sprekers.

Kapitaal versus arbeid ‘De melkput is het gebied met de grootste invloed op de melkkwaliteit’, vertelde John Paetz, projectmanager bij BouMatic VS. ‘Welke melkput de melkveehouder kiest, is afhankelijk van de beschikbaarheid van kapitaal en arbeid.’

Om de melkput zo snel mogelijk terug te verdienen moet

deze maximaal worden ingezet, meent Paetz. ‘Dit betekent dat de melkput 23 uur per dag in gebruik moet zijn.’

Voor een maximale hoeveelheid melk per uur zijn de melktijd per koe (kg melk per minuut), de tijd van het eerste koecontact tot het moment dat het melkstel is aangesloten en het management in de melkput belangrijk.

Paetz verdeelde de keuzemogelijkheid voor een melkstal in enerzijds de visgraat- en de zij-aan-zijmelkstal en anderzijds de draaimelkstal. De eerste stallen werken het meest efficiënt bij twee keer 14. Eén persoon melkt dan 110 tot 120 koeien per uur. Hoe langer de melkput is, hoe hoger de bouwkosten zijn en hoe lager de arbeidsefficiëntie is.

De efficiëntie bij de draaimelkstal waarbij aan de buitenkant wordt gemolken, is hoog. Bij topsnelheid kan iedere zes seconden een melkstel aangehangen worden.

Met 55 stellen kunnen in een uur 308 koeien worden gemolken. Dat staat gelijk aan 116 koeien per werknemer.

De snelheid van binnenlopen van de koe totdat het melkstel wordt aangehangen bepaalt in Amerika mede hoe groot de draaimelkstal moet zijn, het verschil tussen acht en tien seconde is bijvoorbeeld twaalf stellen.

Wat het management betreft is Paetz van mening dat werknemers makkelijker te managen zijn als het bedrijf groot is. ‘Het werk lijkt dan steeds meer op een reguliere baan van acht uur, waarin de taken helder zijn geformuleerd.’

per van Promat Canada. ‘De boer moet natuurlijk koegedrag mogelijk maken.’

Als een koe moeilijk op kan staan, wil ze ook niet gaan liggen en juist als de koe ligt produceert ze het meeste melk. Dan stroomt er zo’n 30 tot 40 procent meer bloed naar de uier. ‘Kijk naar de koeien in de stal. Staan ze alleen met de voorhand in de ligbox? Hoe zijn de metalen buizen gesleten? En bedenk daarbij dat het gedrag dat regelmatig in de stal waar te nemen is, niet per se het natuurlijke gedrag is.’

Het natuurlijke gedrag van de koe liet Keane zien aan de hand van filmpjes over koeien in de wei. ‘Een koe heeft 60 centimeter aan de voorkant nodig om op te staan. Stalen buizen aan de voorkant van de box, of erger nog een muur, zorgen ervoor dat de koe niet natuurlijk kan opstaan. De

‘Lunge room’ ‘Het uitgangspunt voor de bouw van een stal is de ruimte die een koe nodig heeft om op te staan en te gaan liggen.

Deze ruimte noemen we in de VS lunge room. Daar draait het om.’ Dat was de boodschap van Chris Keane, verko-

Verkoopmanager John McFadzean:

‘Waarom zijn in Nederland alle gordijnen groen in plaats van wit?’

54

V E E T E E LT

VX08_Cowhouse+bloem.indd 54

MEI

1

2009

12-05-2009 14:19:01

K O E I E N B L O E M P J E S

koe is slim en bedenkt een alternatieve manier, maar dat bezorgt haar enorm veel stress en gaat ten koste van liguren en melkproductie. Gebroken staal doordat een koe ertegenaan duwt, betekent niet dat het staal slecht is, maar dat het ontwerp verkeerd is.’

Voor een dubbele rij boxen rekent Keane zo’n 4,9 meter, 5,4 meter noemt hij perfect, omdat de koe drie meter nodig heeft om op te staan en te gaan liggen.

Vocht funest De optimale temperatuur voor de koe is 4 graden Celsius. Een droge ruimte is het beste, omdat de temperatuur dan het minst schommelt.

John McFadzean, verkoopmanager van SunNorth stalventilatie in Canada, begon bij de basis. ‘Als het warm is, moet de luchtsnelheid hoger zijn dan als het koud is. In de winter mag vochtige lucht niet tegen het dak condenseren.’

De daken van de stallen van McFadzean zijn daarom geïsoleerd en voorzien van schoorstenen. ‘Hoe kouder de lucht buiten is, hoe droger het binnen is’, legde McFadzean uit.

In de zomer doet de isolatie dienst als warmte-afstotend materiaal.

‘Bij een goede ventilatie hoort naast dakisolatie een regelbare luchtinstroom via de zijkant van de stal’, meent McFadzean. ‘De buitentemperatuur bepaalt de snelheid van de luchtstroom en daarmee de stand van de gordijnen. Ventilatoren zorgen op een extra hete dag voor een versnelde luchtstroom om vocht af te voeren. In de winter zijn ventilatoren gewild om de koude lucht beter te mengen met de warmere rondom de koeien, om zo het vocht beter af te voeren.’

‘En waarom zijn in Nederland alle gordijnen groen in plaats van wit?’, vroeg McFadzean zich af. ‘Witte dakisolatie zorgt ervoor dat de stal indirect licht is. Met witte gordijnen krijg je hetzelfde effect.’ l

Johan Hekman, melkveehouder te Punthorst: ‘Hoe je een koe over de magische grens van 10.000 kg vet en eiwit krijgt? Geef haar alle dagen een aai over de kop.’

(Me)

koeien en inkruisen. Dat laatste zie ik als een noodgreep. De problemen met verlaagde weerbaarheid zijn een rechtstreeks gevolg van bloedvernauwing.’

(HI)

naar de slacht te brengen. En ook niet om ze zelf op te eten.

Dat hoort bij de levenscyclus.

De natuur is daar nu eenmaal wreed in. Om verder te leven moeten we levende dingen eten. Zo heeft God dat gemaakt.’ (LC)

Wout Zijlstra te Folsgare, sterkste man van Nederland:

Edwin Boogaard, fokkerijdeskundige ingenieursbureau Heemskerk:

‘Het geheim? Generaties lang hard werken en veel vlees eten! Mijn beide grootvaders hadden een slagerij. Mijn vader zat eerst in de veehandel en begon later een slagerij. Wij waren een gezin van harde werkers, niet van sporters. Als we vrij waren hielpen mijn broers en ik mee. Beesten slachten en uitbenen. En onbeperkt eten.’ (LC)

‘Levensduur wordt in de internationale fokwaarden, zoals de nvi of TPI, té zwaar ingewogen.’

(HI)

Cees ’t Hart, directievoorzitter Royal Friesland Campina:

Kees Wantenaar, bestuursvoorzitter Royal Friesland Campina:

‘De weg naar een meer liberale zuivelmarkt is grillig, dat is niet anders. Op de lange termijn blijft de melkveehouderij in Nederland een aantrekkelijke sector. De trend is op die lange termijn echt positief.’ (Bo)

‘De nieuwe dynamiek in de zuivelmarkt zorgt ervoor dat er binnen onze onderneming alle aandacht is voor melkbestemming en het zo goed mogelijk inspelen op ontwikkelingen in de markten voor basiszuivelproducten. Want ons succes ligt ook gewoon bij het slim en efficiënt opereren in kaas, poeder, wei en boter. Het gaat om immense volumes en smalle marges en daarmee om veel geld.’

(Me)

Wouter Steenhuis, stierenverzorger op het ki-station te Giekerk: ‘Soms moet je op een dag wel vijf keer douchen. Als ik een dag vrij heb, douche ik dan ook zeker niet.’ (Mm)

Toon van Hoof, melkveehouder te Asten:

Jan Aantjes, velingmeester Vion:

‘We hebben vijftig jaar aan het handje van Brussel gelopen.

Dat heeft geleid tot een bepaalde mentaliteit. Als we de tijd krijgen kunnen we goed met de veranderingen omgaan en ik heb alle vertrouwen in een sterke Nederlandse landbouwsector.’ (IS)

‘De fokveeveiling werd een succes vanwege mijn liefhebberij voor fokvee. Notarissen die boerenboeldagen organiseren hebben geen verstand van koeien. Ik mag van mezelf zeggen dat ik er redelijk kijk op heb.

Tot verbazing van de kopers ken ik jaren later nog koeien die ik ooit onder de hamer heb gehad.’ (Mm)

Arjan Heidmeijer, melkveehouder te Overschild: ‘Op onze veestapel gebruiken wij stieren die zichzelf al duidelijk hebben bewezen. Snelheid in de fokkerij zegt mij niets. Dat is meer een commercieel verhaal.’ (Bo)

Jan Roetman, melkveehouder te Kampen: ‘Echt speciaal op eiwit fokken, doen we niet, maar we durven wel extreme combinaties te maken. Als je altijd aan het middelen bent, krijg je alleen gemiddelde stieren.’ (Mm)

Richard Haytink, melkveehouder te Lochem:

Wout Zijlstra:

‘Er wordt veel gesproken over levensduur, weerbaarheid van

‘Ik heb er geen probleem mee beesten op te fokken en ze dan

Erik Laarhuis, stierenanalist KI Kampen: ‘Goud van oud en het beste van vandaag, dat is ons credo bij de stierenaankoop.’ (Bo)

Sjuul Paradijs, hoofdredacteur De Telegraaf: ‘Wat zou ik graag eens op een koeienboerderij langsgaan. Gewoon om met de boer te praten over zijn bedrijf. En dat die boer dan later tegen zijn vrouw zegt: Eindelijk een Amsterdammer die een koe eens over zijn kop aait.’

(Me)

Bronnen: Leeuwarder Courant (LC), Internationale Samenwerking (IS), Boerderij (Bo), Melk (Me), HI plus! (HI), Melkveemagazine (Mm) V E E T E E LT

VX08_Cowhouse+bloem.indd 55

mei

1

2 0 0 9

55

11-05-2009 13:46:07

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Ruim 25 procent van de koeien bij Bassingthorpe Holsteins heeft de status excellent

Mark en Anne Harrison Mark en Anne Harrison hebben 41 excellente koeien op een veestapel van 150 dieren.

Hun bedrijf Bassingthorpe Holsteins is een begrip in de holsteinwereld en de geboorteplaats van Shottledochter Daisy.

Aantal koeien: 305 dagenproductie per koe: Grond: Aantal excellenten: Vervangingspercentage:

Grantham

Leven als in een vijfsterrenhotel Anne en Mark Harrison doen geen concessies aan de verzorging

Groot-Brittannië

150 10.800 kilo 256 hectare 41 20 procent

G

een typisch Britse stal op het erf van Anne Harrison. In plaats van simpel en sober opgezet, is de vier jaar oude stal in het Britse plaatsje Grantham relatief luxe. ‘We zijn naar Nederland geweest om ons te oriënteren op de vraag hoe we konden bouwen met zo veel mogelijk aandacht voor de koe’, vertelt Anne.

Ze wijst op de waterbedden in de box en de ruime afmetingen van de stal. Een sobere bedrijfsvoering past haar niet. Anne

van hun veestapel. Een beetje extra luxe kunnen ze zich wel permitteren: de verkoop van fokvee levert ze een paar jaarsalarissen op. Naar Duitsland exporteerden ze Bassingthorpe Shottle Daisy. tekst Tijmen van Zessen

Harrison en haar broer Mark willen het beste voor de koeien van Bassingthorpe Holsteins, een begrip in de internationale holsteinfokkerij. Van de 150 melkkoeien zijn er maar liefst 41 excellent.

De melkproductie bedraagt bij twee keer daags melken 10.800 kg melk per jaar met 3,8% vet en 3,3% eiwit in 305 dagen.

Anderen laten showen Niet voor niets is Harrisons bedrijf een

populair adres voor kopers van fokvee.

‘We verkopen vijftig vaarzen per jaar en hebben er zelf dertig – dat is twintig procent – nodig voor eigen vervanging.

Afgelopen jaar leverde de verkoop van fokvee meer dan 100.000 Engelse pond op.’ Op dit moment is dat bijna 100.000 euro. Harrison zegt er een goed inkomen mee te halen, wat in schril contrast staat met de situatie in de Britse veehouderij. Afgelopen quotumjaar bleven de

Van april tot en met september genieten de koeien weidegang

56

V E E T E E LT

VX08_Bassingthorpe.indd 56

MEI

1

2009

08-05-2009 11:34:33

Bassingthorpe Shottle Daisy 8 (v. Shottle), reservekampioene Duitse RUW-show 2007 en 94 punten

Britten twaalf procent onder het quotum.

De koeien van Bassingthorpe Holsteins zijn regelmatig succesvol op keuringen, zoals onlangs Bassingthorpe Leader Dilys 10 op de Britse nationale show. De door Will Brothers uit Cornwall gekochte Starleaderdochter werd kampioene en is ingeschreven met 95 punten. Zelf gaat Harrison nooit met koeien naar de show. ‘Mark en ik hebben er geen tijd voor op ons bedrijf, dat zou ten koste gaan van de koeien. Ik fok liever een goede koe en laat anderen er succes mee hebben op shows, dat is het beste visitekaartje voor ons bedrijf. Wel proberen we voordat we een koe verkopen eerst zelf een aantal goede dochters van haar te hebben.’

Covergirl van Shottle Het bekendste visitekaartje is ongetwijfeld Bassingthorpe Shottle Daisy 8 (v.

Shottle), de covergirl van Shottle’s promotiemateriaal. Deze 94 puntenkoe is eigendom van een Duitse groep fokkers, verenigd in het Daisysyndicaat. Op de nationale show in Oldenburg in 2007, de show waar discussie ontstond over het Duitse fokdoel, werd de 1,65 meter hoge koe op 1b gezet, wat veel ophef veroorzaakte. Op de RUW-show later dat jaar werd de Shottletelg – waarvan in Duitsland meerdere zonen worden getest – reservekampioene.

Anne Harrison is een grote fan van Shottle. Een andere oogappel van het bedrijf is de met 92 punten gewaardeerde Bassingthorpe Shottle Betsy. Zij werd kam-

In tegenstelling tot veel andere Britse bedrijven is de stal van Anne en Mark Harrison niet sober opgezet

pioene op de Dairy Event in 2005. Bassingthorpe zet niet alleen in op genetica van Shottle, maar ook op Goldwyn, Baxter en Jasper. Investeren in goede koefamilies is volgens Harrison een voorwaarde om te verdienen aan fokkerij. Zo kocht Bassingthorpe Holsteins Goldwynembryo’s uit de bekende ‘one million dollar cow’ Lylehaven Lila Z (v. Durham), de volle zus van Lylehaven Lightning. Een hieruit geboren Baxterstiertje verkocht Harrison aan Genus ABS, net als een Baxterstiertje uit een Titanicdochter uit de Lou Ettafamilie.

Maar de Harrisons fokken niet uitsluitend voor ki of show. ‘Ons streven is een productieve, economische koe fokken met een hoge levensduur. We voeren de koeien in twee productiegroepen om het optimale uit hun potentieel te halen’, zegt Anne.

De voermengwagen krijgt dagelijks een menu te mixen van maiskuil, graskuil en luzerne. Daarnaast krijgen de koeien aanvullend een zelf samengesteld krachtvoer dat bestaat uit droge bietenpulp, geplette tarwe en een eiwitsupplement. Harrison verstrekt de veestapel per dier drieduizend kilo van dit mengsel en betaalt daarvoor zes tot zeven eurocent per kilo melk. Van april tot en met september genieten de koeien weidegang, al komt tachtig procent van de voerbehoefte uit bijvoeding op stal.

Geen mestkelder De vier jaar oude stal kostte Harrison slechts 1000 tot 1200 euro per koeplaats (exclusief de melkstal), voornamelijk

Bassingthorpe Leader Dilys 10 (v. Starleader), Brits kampioene en 95 punten

doordat er geen kelder onder de stal zit en er niet is geheid. De mest wordt opgeslagen in een groot bassin buiten de stal.

Over de waterbedden is Harrison zeer tevreden, hoewel er verwacht mag worden dat er bij de hoge productie en tweemaal daags melken nogal wat melk zal achterblijven in de ligplaats. ‘De infectiedruk valt mee, we reinigen de boxen tweemaal daags. Dit systeem is goedkoper dan koeien in een potstal huisvesten op stro, het kost niet meer dan een beetje zaagsel.’

Om de vruchtbaarheid te bevorderen hanteert Bassingthorpe Holsteins een kunstmatig gestuurd dag- en nachtritme in de stal. Om negen uur ’s avonds wordt automatisch het licht van de zes grote lampen in de stal gedimd. Twee kleine lampjes blijven branden. ‘Voor de romantiek’, lacht Anne. ‘De koeien leven hier als in een vijfsterrenhotel.’ l

V E E T E E LT

VX08_Bassingthorpe.indd 57

me i

1

2 0 0 9

57

08-05-2009 11:34:55

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

Al 20 jaar leverancier van de lactoclean buisfilters.

Gemaakt van de beste soort cellulose textiel vezel gecombineerd met polyester vezel, waardoor vuil tot 10mu wordt gefilterd.

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de Holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

Xsires De enige echte specialist in inkruisen!

Profiteer nu van de kennismakingskorting en ontvang bij uw eerste bestelling 1000 stuks voor de prijs van 900 stuks.

50% FLV-50% HF v. Ress

Fleckvieh uit Oostenrijk, de top voor uiers en productie, beste klauwen, goed karakter en betaalbaar sperma.

Xsires crossbreeding b.v.

Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w. x s i re s . c o m in f o @xsi re s . c om

bel voor de juiste maat of uw bestelling: 0320-247239 of mail naar info@melkfilters.nl

Melkstalvloerproblemen? ’s Morgens de vloer schoon… ’s Avonds al op de nieuwe kunststofvloer melken!

Gladde roostervloeren?

Wij voorzien ze van een antislipprofiel met onze Diamant-stripper. Geen afval, geen stof, diervriendelijk, goed resultaat.

Nu leverbaar: (Bio)brandstofkorrels (pellets) Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Vraag vrijblijvend voor informatie en prijsopgave

NOPBLOKKEN MACH. BESTRATEN

BOKANO WATERSLANg VEEROOSTERS

multiservice v.o.f.

Nijverheidsstraat 5 7917 PZ Geesbrug Tel.: 0524-291637 Fax: 0524-291687

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35

kunststofvloeren plex-top-melkstalvloeren reiniging en onderhoud opruwen stal- en bedrijfsvloeren

www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

02 ve-mei1-koeriertj VL_09.indd 58

Evt. gelost in het werk

OOK VOOR VOERGOOTRENOVATIE

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3

MEI

ASFALT

Een begrip in antislip

Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

V E E T E E LT

KEERWANDEN

Vanaf € 5,- per m2 excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 3,00 Wit zaagsel € 3,80

58

diverse hoogtes

1

BETONPLATEN WATERPuTTEN

hebobe ton.nl KAVELPADEN

0513 416000

2009

12-05-2009 11:45:09

ALH_koeriertje_0109:Opmaak 1 09-01-0

AGRILIGHT AL 2007 FOKVEEVEILING

No.1 in Fleckvieh

Lingen dinsdag 19 mei Aanvang: 10.00 uur 283 afgekalfde vaarzen, 100 stuks jongvee en 65 mestkalveren. ibr-vrij bvd-vrij lepto-vrij Contact: Johann Bergsma, tel.: 0654253636 Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931

Met Fleckvieh uit Zuid-Beieren: - lagere veeartskosten - evenveel melk - duurdere stierkalveren - hogere restwaarde - minder trammelant en arbeid - sperma is niet duur Voor gratis nieuwsbrief, sperma en fokvee: Stef Beunk Tel./fax: 0544 48 23 06 Mobiel: 06 514 900 52 E-mail: beunk@chello.nl Internet: www.fleckviehkoeien.nl

Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260

EASYLAC mobiele melkmachines Een kleine en handige mobiele melkmachine die overal inzetbaar is. Leverbaar met 220 V elektro- en/of benzinemotor. Voor koeien, geiten en schapen.

Voor meer info & gratis folder: EASYLAC Nederland Tel. 038-3388035

EU-erkend ET-team (nl-126) www.dairystars.com Aanbod direct van uw collega.

HANS HURKMANS ET-SPECIALIST Info en opgave donoren 06-38919783 0492-340920 www.HurkmansET.nl

Verlaag uw kostprijs Veecom Paringsadvies Op basis van aAa Al 15 jaar deskundige ervaring!

Nieuw:

Nu ook voor het vermarkten van uw particulier rundersperma. O.a.

Maarten: Talent X EX90 CB Allen top-exterieur Luiten Stan: Stadel X VG86 Respect 4.0% eiwit Tom Schonenberg 06-51979380

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

• Nieuwe reflectortechnologie: 15% méér licht • Nu beschikbaar in 400 Watt • 40-45% minder armaturen nodig WWW.AGRILIGHT.NL

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN

Te koop: Prima jonge melkkoeien ibr- en leptovrij Tel.: 0527-231252

Kiezen voor kwaliteit!

MEER KALVERGELD! Voor lichte geboorten met Belgisch wit!

Getest op de Nederlandse melkveestapel!

Mg Remco v.h. Zandeind 89 Jaap v. Phaenocryst 93 Ben v. Boszicht 85 David v.h. Boszicht * 94 Sabin v. Phaenocryst *86 Filipper van het Aa-Dal *85 Fakir de St. Fontaine 80 Ugo v.h. Boszicht 82 Nisir van Knedo 80

drg 97 96 104 102 106 102 107 100 105

* = superbevruchters!

Drg = draagtijd <100 is korter Zeer goede bevruchting VANAF 6,50 EURO per rietje!

DAMMELAAN 31 | 9104 GS DAMWOUDE TEL.: 0511-424243 | FAX: 0511-423525 ALH-GENETICS@PLANET.NL

www.alh-genetics.nl WWS_Koeriertje_april-1-09 01-04-09 0

wws

SUPERSAMPLER €15,- per doses

DEBONAIR RED

BEL MET K.I. SAMEN 077-3586789 OF FAX 077-3077133 Talent x Durham

De moeder van Debonair

Scientific Debutante Rae EX-92 2.02 365d 14.937kg 4.4%v 3.4%e * Reserve Kampioen Madison 2005

Sperma bestellen:

0513 672 200

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

www.wwsires.nl

V E E T E E LT

02 ve-mei1-koeriertj VL_09.indd 59

ME I

1

2 0 0 9

59

13-05-2009 11:57:18

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

Nu uw kuil snel en makkelijk afdichten!

PBI – praktische boeren index voor betere koeien!

Toekomststieren Op basis van praktijkresultaten geselecteerd!

Koefamilies met melk, eiwit, exterieur en levensduur!

Merkbaar betere stieren.

Goedkoper voor u!

Bekijk de toekomststieren van de maand op de website: www.ki-samen.nl of bel met 077-3586789.

BOKANO WATERSLANG

BESTEL NU!

20 miljoen zaadcellen in een rietje

Bel naar: 0513 416000

Bel met K.I. SAMEN 077-3586789 of fax 077-3077133

320x270x17 cm Gelegd in het werk. hebobeton.nl Supersterk en duurzaam!

KNZ® Biotin draagt een steentje bij aan gezonde klauwen

60

V E E T E E LT

02 ve-mei1-koeriertj VL_09.indd 60

MEI

Voor informatie: Tel. 0573 25 49 83 www. greutink.nl

Allen x Formation aAa 456321

LIKSTENEN KNZ® P.O. Box 25, 7550 GC Hengelo (OV) - Nederland www.knz.nl KNZ® Klantenservice Tel: 074 2444169, Fax: 074 2444170

1

Wij zijn uw leverancier voor: • Koematten • Koeborstels • Stalinrichting • Mestschuiven • Ventilatienokken • Ventilatiegordijnen • Roosters frezen/zagen

SCOOBY-DUU

Te koop dekstieren: 2 x Jennylou x O man 1 x Shottle x O man reeds geweid Vero Holsteins, Molenschot Tel.: 06-38311411 Strohakselaars Elektr. benz. of aftakasaandr.

Strolengte naar wens.

Gratis infomap. www.dieren-op-stro.nl Frato, tel.: 024-6411151

KAVELPADPLATEN

Te koop 2 roodbonte dekstieren uit de F-familie: Flecha (Spencer uit Finke (Stadel uit Flora)), geb. 22-07-2008; Ferdi (Lawn Boy uit Fleur (Lightning uit Flora)), geb. 05-07-2008.

Floris Dorrestijn en Tine van Houselt Tel.: 0573-401702

Super exterieur Uierspecialist Benentopper Pinkenstier Du 108

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

2009

020 KNZ Koeriertje KNZ Biotin Veeteelt.indd4/10/09 1 1:41:10

13-05-2009 12:00:54

ERKENDE ET-TEAMS

tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

4.01, 305 d., 8723 kg, 4,57% vet, 3,59 % eiwit H. de Jong, Enspijk Tel.: 0345-651 377

Dr. G. A. Hooijer, dierenarts, specialist rundergezondheid Tel.: 06 20413146 www.h3consultancy.demon.nl E-mail: hooijer@xs4all.nl

temperatuur

dierenarts

Te koop: stier v. Duplex, mv. Cash

HITTESTRESSGRAFIEK 3.01, 311 d., 8780 kg, 4,57% MELKKOEIEN vet, 3,55% eiwit VOOR

- onafhankelijk veterinair adviesbureau - bedrijfsanalyse m.b.t. voeding, productie en diergezondheid - schaderapportage - second opinion

Wilt u besparen op voerkosten?

bezoek de website!

relatieve luchtvochtigheid

Gebruik:

Te koop: dekstieren Ibr-, lepto- en bvd-vrij Tel.: 06-51608017

Speciaal ontwikkelde gistcultuur voor verbetering www.speerstra.com, pensfermentatie mail@speerstra.com Zorgt voor een betere voereffi tel.: 0514 ciency 569001

Te koop: dekstiertjes uit super koefamilies AB en hoger met 3.60% eiwit Tel.: 0529-455320 www.agriprom.nl info@agriprom.nl

O man x Titanic x Durham Classic x Morty x Lee Ramos x Duplex x O man Virzil x Shottle x O man Caps Farm Tel.: 06-40630587

T R I P L E

Kijk op: www.speerstra.com of bel: +31(0)514 569001

www.centralalbertafarms.com Tel:001.403.391.6260

Y O U R

S U C C E S S w w w . y e a - s a c c

ACTIE

fax: 0514 569002

De bewezen oplossing voor...

Meer melk • +1,7 liter per koe/dag.

1

Hogere efficiëntie

2

• 6% meer melk per kg DS.

Betere vruchtbaarheid

3

• 22,1% meer drachtigheden na 200 dagen.

*) resultaten gebaseerd op een gemiddelde van 3 onafhankelijke onderzoeken uitgevoerd bij de volgende universiteiten: Hohenheim, Duitsland, Steingass, 2006; Tartu, Estland, Kaska, Kasmus, 2007; University College Dublin, Ierland, Mulligan, 2007.

Internet: www.ingbur-heemskerk.nl

Bel nu: Nederland: 013 - 505 16 58. *** België: 014 - 47 95 44.

meer melk, hogere efficiëntie, betere vruchtbaarheid V E E T E E LT

02 ve-mei1-koeriertj VL_09.indd 61

. c o m

RKOM VERPZENS URIN G

meer melk, hogere efficiëntie en betere vruchtbaarheid.

1 0 2 6

Onderzoek van 3 vooraanstaande universiteiten *) heeft bewezen: dat de effectiviteit van Yea-Sacc®1026 de oplossing biedt voor de 3 kernvragen binnen de moderne melkveehouderij.

VOO Yea-Sacc®1026 als onderdeel van het dagelijks rantsoen geeft:

ME I

1

2 0 0 9

61

13-05-2009 12:01:43

A G R A R I S C H

F O O D

10:43

G O E D

Gevraagd koop- en leasemelk 2009/2010

G R O U P

Pagina 1

ncept ...

O N R O E R E N D

ZieMEER www.vion-in-nederland.nl MELK Voor inlichtingen:

F

O

O

D

UIT VionZAAGSEL? Rundvee 0900-8212182 G

R

O

U

P

of rechtstreeks: J. Aantjes 0183-632150 Vliebo ZAAGSELdoseerwagen �

ZUIDERSMA

delijkheid:

arbeidsverlichtend: geen gesleep meer met zaagselbalen/-pakken; de Vliebo Zaagseldoseerwagen verdeelt het zaagsel gelijkmatig; vóórin de boxen Colours for CMYK printing: minder klauwproblemen en meer comfort; resulterend in betere· 80%M · 30%K 100%C prestaties werkt onder alle omstandigheden dankzij vijzeltransportsysteem 100%C · 20%M Gildetrom 16 uitgevoerd met bovenlosser: 3905 TC Veenendaal 360º wendbaar Tel. +31 (0)318 519 999 info@vliebo.nl Vliebo is tevens leverancier van · 60%C 100%Y www.vliebo.nl maïs- en ruwvoedermixdoseerwagens

Info kantoor Nieuw Roden bij Pieter Visser Tel.: 0594-517315 of 06-22800290 Fax: 0594-517513

Colours for coated paper: Agro Vastgoed Pantone 281 CVC

�

�

Pantone 3005 CVC

Aanbod koopmelk: o.a. 4,27% – 4,34% btw – 4,42% �

et kalf met e voorhek. kantelbaar

Pantone 376 CVC

Aanbod leasemelk: o.a. 4,27% btw Overig aanbod:

1,7 ha prima tuin-/landbouwkleigrond nabij Dokkum (Fr.)

Gevraagd:

KOOPMELK/LEASEMELK

Uierproblemen?

oor

Colours for uncoated paper: hoog celgetal, lage productie.

VionType Wij helpen u met het oplossen van het probleem.

Colours for uncoated paper: Mastitis, Pantone 288 CVU

www.zuidersma.nl

Pantone Process blue CVU Pantone 382 CVU

tel.com

F

O

O

D

G

R

O

U

P

B Frutiger Bold

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE!

Uierproblemen?

BEL OP DINSDAGOCHTEND: +31 (0)26 38 98 806 EN 48 UUR LATER LEZEN DE VEEHOUDERS UW AANBOD!

BV Tel.: 0592-371741 www.microbioticum.com

De ideale ligplaats! b esc h ikbaar E N K E N beste Dvan ABS ItaliëD O E N ! st

sp erm a

Benares

Fortuinweg 4 - 8 • 9101 PE DOKKUM Tel. 0519 228 100 • www.dsd-stalinrichting.nl

ACT I STIE E R

62

V E E T E E LT

MEI

1

2009

Bel nu: Nederland: 013 - 505 16 58.

VX08_p62_AOG.indd 62

Bombay x Wells x Aerostar x Blackstar

Denkt u aan nieuwe ligboxafscheidingen en/of ligboxbedekking?

DSD heeft dé oplossing voor u bedacht: De zeer complete serie Ster® ligboxafscheidingen Het superzachte en duurzame 5 Sterren Koebed®

Benares-dochter: Benares Pasta

12-05-2009 10:28:41

K O E

E N

K U N S T

Leon Veerman boetseert met fantasie vanuit ronde vormen

Stierenkop in brons tekst Reimer Strikwerda

N

aast geïnspireerd kunstenaar is Leon Veerman een boeiend verteller. In het atelier achter zijn woning in Bodegraven geeft hij met een breed gebaar aan dat zijn jeugd zich afspeelde op de kaasmarkt. Grootvader was koeienboer in Zevenhoven, vader was handelaar in boerenkaas.

Wie Veerman (58 nu) hoort vertellen over zijn jeugd, ziet en ruikt als het ware de oude taferelen.

Zelf tekende hij graag en veel, maar vader Veerman hield hem voor dat kunstenaars veelal nog geen droog brood wisten te verdienen. En dus werd het de handelsschool en twee dagen per week in de kaashandel.

Spijt van die opleiding heeft hij niet.

Die bracht hem in vele landen, in Canada bijvoorbeeld, waar hij in de bosbouw leek terecht te komen.

Maar hij kwam terug en startte als 24-jarige een opleiding aan de kunstacademie in Utrecht. Leon Veerman werd een gedreven beeldhouwer, die al snel reputatie genoot vanwege zijn particuliere opvatting en stijl. Zijn blijvende inspiratie: de natuur.

‘Met de bol als uitgangspunt maakt hij talloze beelden als onderzoek naar de vorm’, zo werd zijn werk ooit aangeduid.

‘Hij laat zien wat er gebeurt als je een gat maakt in een gesloten bol, of wanneer je binnen de ronding van een bol een rechthoekige kern maakt.’ Eigenlijk moet Veerman zelf het verhaal vertellen, te midden van geheel of bijna voltooide beelden. Vaak hebben ze vogels tot onderwerp: ‘De schilvorm, afkomstig van een bol, blijkt ook de vleugels van een vogel te kunnen uitbeelden. Of aanrollende golven.’

Beroemd is zijn stierenkop, gebaseerd op dezelfde principes. ‘De kracht en de dreiging heb ik pogen weer te geven.

De expressieve houding. Die essentie heb ik proberen te vangen in het beeld.’

Ook van de stierenkop denkt Leon Veerman dat hij is geslaagd in die opzet. Maar hij blijft een beetje een twijfelaar. ‘’s Avonds loop ik vaak nog even naar de werkplaats. Zit het

Leon Veerman: Stier (brons), 20 x 22 cm

goed? Heb ik met minimale middelen weten te zeggen wat ik bedoel? Heb ik de kern getroffen?’

Doorgaans gaat Leon Veerman met een gerust gemoed naar bed.

Leon Veerman exposeert van 29 mei t/m 28 juni in galerie Wildevuur, Zwiggelterweg 4 te Hooghalen, tel. (0031) (0) 593-592411. Open vrij. t/m zo. van 12.00-18.00 uur.

Met vele anderen (waaronder Paul Ceulemans) exposeert hij tot half oktober in Interart beeldentuin, Gouverneursweg 6c te Heeswijk-Dinther, tel.

(0031) (0) 413-293328. Open do. t/m zo. van 13.00-17.00 uur.

Koe(i)enkunst-agenda • Geke Hoogstins, Yvonne van Burk en Anita Ammerlaan tonen hun werk t/m 22 mei in kunstcafé De Galerie, Dorpsstraat 40 te Warmond, tel. (0031) (0) 71-5123064. Open dagelijks van 10.00-17.00 uur.

Geke Hoogstins: Ladies in Green (2009), 40 x 80 cm

• Paul Ceulemans exposeert van 29 mei t/m 14 juni met een meer dan levensgroot bronzen stierenbeeld in galerie Van Loon & Simons, Taalstraat 53 te Vught, tel. (0031) (0) 73-6840015. Open wo. t/m vrij. van 11.00-17.00 uur, za. en zo. van 12.00-17.00 uur.

• Jan Groenendijk en Roel Gort tonen met vele anderen t/m 13 september beelden in galerie La Lanka, De Warren 17 te Tijnje, tel. (0031) (0) 513-571154. Open do. t/m zo. van 13.00-17.00 uur.

V E E T E E LT

VX08_koe en kunst.indd 63

me i

1

2 0 0 9

63

12-05-2009 12:04:26

V O E R

V O O R

B O E R

Onkruidgids voor maisteelt ‘Optimalisatie van onkruidbestrijding in mais’ is de naam van een nieuwe brochure die uitgegeven wordt door het Landbouwcentrum voor Voedergewassen, kortweg LCV. Met deze infogids wil het LCV de Vlaamse maistelers een handleiding aanbieden om tot een geslaagde

onkruidbestrijding te komen.

Behalve informatie over de voornaamste onkruiden en bestrijdingsmiddelen in mais omvat de brochure ook tips voor preventie en optimale aanpak van onkruiden in mais.

De publicatie is na te lezen op de website www.lcvvzw.be

Minder investeringsplannen voor voermengwagens

Investeringsdrang neemt fors af De wil van rundveehouders om te investeren is fors afgenomen, zo meldt marketingspecialist AgriDirect. Uit een meerjarig onderzoek blijkt dat 27 procent van de melkveehouders in 2009 nog uitbreidingsplannen heeft, terwijl dat in 2008 nog 42 procent bedroeg. De huidige melkprijzen zorgen ervoor dat veel veehouders investeringsplannen voorlopig in de ijskast zetten. Uit het onderzoek bleek dat veehouders vooral minder wilden investeren in voermengwagens. Het aantal veehouders dat wil investeren in trekkers en nieuwbouw blijft nagenoeg gelijk.

AgriDirect heeft in opdracht van Stichting Weidegang ook onderzoek gedaan naar het weiden van melkvee. Daaruit blijkt dat bijna twee derde (64 procent) van de melkveehouders nooit heeft berekend wat het kostprijseffect van weidegang is. Tussen het saldo van weiden en permanent opstallen kan op bedrijfsniveau een verschil zitten van meer dan 10.000 euro. Slechts een derde van de weidende melkveehouders heeft de afgelopen vijf jaar zijn beweidingssysteem, veelal ingegeven door gewoonte, heroverwogen.

Twee derde van de veehouders die dit wel deed, koos daarna voor een ander beweidingssysteem.

Hogere omzet melk en kaas in België De gemiddelde Belg kocht vorig jaar 53,89 liter melk en afgeleide melkdranken en besteedde daar 50,38 euro aan.

De totale melkbesteding steeg daardoor met 7,5 procent ten opzichte van het voorgaande jaar, zo meldt het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (Vlam). De prijsstijging voor witte melk bedroeg in 2008 14,75 procent.

Het aangekochte volume witte melk per inwoner steeg met 1,3 procent. Het aandeel

64

V E E T E E LT

VX08_voer voor boer.indd 64

mei

1

van de witte melk binnen de consumptiemelk is, na jarenlange daling, weer gestegen.

De kaasaankopen bleven stabiel in volume. De gemiddelde Belg kocht in 2008 11,85 kg kaas en spendeerde daaraan 108 euro. De kaasprijs steeg gemiddeld met tien procent. Opvallend is het succes van Belgische kaas in het voorbije jaar. In 2008 won kaas van eigen bodem drie procent marktaandeel in de totale verkoop.

Overbezetting kost melk Dat een fikse overbezetting in de ligboxenstal zijn tol eist is al langer duidelijk, maar het Wetenschapsinstituut in het Amerikaanse Chazy nam de proef op de som. Het Duitse vakblad Elite publiceerde over het onderzoek, waarbij 92 oudere koeien en 44 vaarzen in een vierrijige ligboxenstal werden gehuisvest. Bij een bezettingsgraad van 100 procent hadden alle koeien een ligbox en vreetplek. In de daaropvolgende weken bleef het aantal koeien gelijk, maar werd de bezettingsgraad opgevoerd tot 115, 130 en 145 procent.

Bij een overbezetting van 145 procent lag de gemiddelde dagproductie ruim twee kilo lager dan bij een bezetting van 100 procent. Het celgetal steeg daarentegen met 100.000 cellen per milliliter melk tot 236.000. Bij vaarzen zijn de gevolgen van overbezetting nog groter. De daling van de dagproductie bij een overbezetting van 145 procent was 4,1 liter groter dan bij oudere koeien in dezelfde situatie.

Overbezetting heeft ook invloed op het gedrag van de koeien (zie tabel 1). Bij een bezetting van 100 procent liggen de koeien 1,1 uur per dag meer dan bij een bezettinggraad van 145 procent. Staan in het looppad neemt met gemiddeld 0,7 uur per dag toe. De tijd dat een koe in het voerhek staat (ongeveer vijf uur per dag) neemt opvallend genoeg niet af en ook de totale drogestofopname blijft gelijk.

Tabel 1 – Gevolgen van de bezettingsgraad in een ligboxenstal

bezettingsgraad (%) 100 ligtijd (uur/dag) 12,3 staan in looppad (uur/dag) 1,3 herkauwen (uur/dag) 8,5 herkauwen tijdens het liggen (uur/dag) 8,0

115 12,0 1,6 8,5 7,9

130 11,5 1,7 8,4 7,4

145 11,2 2,0 8,1 7,0

2009

12-05-2009 15:57:33

Duitsland steunt melkveehouders De Duitse overheid gaat als eerste Europese lidstaat melkveehouders helpen om de lage melkprijs te overleven, meldt Agriholland. Zo mogen Duitse melkveehouders hun belasting later afdragen, komt er ruimere hulp bij investeringen, gaan de premies omhoog en komen er garantieregelingen. Landbouwminister Aigner heeft dat bekendgemaakt nadat op een

EU-beraad in Luxemburg besloten werd dat er geen verdere Europese maatregelen komen om de melkveehouderij te steunen.

De Europese Commissie verhoogde begin dit jaar wel de exportpremies op boter, kaas en melkpoeder. Sinds maart koopt Europa ook melkpoeder en boter op, maar de commissie is tegen nog meer steun.

Minder weidegang dan gedacht ‘Vergeleken met de jaren tachtig is weidegang drastisch afgenomen’, zo meldde Frits van der Schans van het Centrum voor Landbouw en Milieu. Hij sprak tijdens een zuivelsymposium over verduurzaming van de zuivelketen. ‘Verschillende onderzoeken geven aan dat 12 procent van de melkveebedrijven niet meer aan weidegang doet.

Maar de werkelijkheid is harder. De veestapel is sinds 1984

gehalveerd, veel koeien gaan pas na de eerste snede naar buiten en vaak blijven de koeien ’s nachts binnen. Het aantal koeien dat we daadwerkelijk buiten zien lopen is veel harder teruggelopen dan die 12 procent.’ Van der Schans noemde weidegang een ‘unique selling point’.

‘De melkveesector zou er goed aan doen om alles in het werk te stellen om weidegang te behouden.’

Fors lager saldo in eerste kwartaal Het saldo van een gemiddeld melkveebedrijf met 580.000 kilo melkquotum lag in het eerste kwartaal van 2009 ruim 18.000 euro lager dan in dezelfde periode vorig jaar.

Dat heeft het Landbouw Economisch Instituut (LEI) van Wageningen UR becijferd. Belangrijkste oorzaak hiervan is dat de totale opbrengsten

zijn gedaald met 19.000 euro, veroorzaakt door de veel lagere melkprijs. De kosten van veevoer daalden met 2000 euro, die van meststoffen namen met 400 euro toe. Uitgaande van de huidige melken voerprijzen verwacht het LEI dat het jaarsaldo over 2009 ruim 60.000 euro lager uit gaat vallen dan in 2008.

Zuid-Holland en Utrecht tellen de meeste bedrijven met afweerstoffen tegen bvd in de tankmelk

Twee derde tankmelk test bvd-ongunstig Uit de resultaten van een grootschalig tankmelkonderzoek blijkt 65 procent van de deelnemende melkveebedrijven afweerstoffen tegen bvd te hebben. In totaal 3134 melkveehouders hebben de afgelopen maanden naar aanleiding van een speciale actie van de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) vrijwillig hun tankmelk laten onderzoeken op de aanwezigheid van afweerstoffen tegen bvd. De postcodegebieden die beginnen met het cijfer 2 en 3 in de provincies Zuid-Holland en Utrecht vallen negatief op door respectievelijk 78 en 77 procent ongunstige uitslagen. In het gebied waar de postcodes met een 9 beginnen, onder andere Groningen en het noorden van Drenthe, werd in slechts 57 procent van de monsters afweerstoffen gevonden.

Volgens Hilmar van Weering, dierenarts bij de GD, liggen de uitslagen in de lijn van de verwachting. ‘In eerdere quickscans en tankmelkonderzoeken van deelnemers aan het bvd-bestrijdingsprogramma vonden we gemiddeld ongeveer 60 procent ongunstige uitslagen. Bvd blijft hierdoor onverminderd onze aandacht vragen.’ De aanwezigheid van afweerstoffen betekent overigens niet dat het virus op het bedrijf actief is. Veehouders met een ongunstige uitslag krijgen het advies de bvd-situatie verder in beeld te brengen.

www.veeteeltforum.nl: grasseizoen 2009 Zoals elk jaar krijgt het grasseizoen ook in 2009 weer uitgebreid aandacht op het Veeteeltforum. In bijna twee maanden tijd brengen ongeveer driehonderd reacties het reilen en zeilen rondom grasteelt bij de verschillende forumdeelnemers aan het licht. Dat begint bij de bemesting, waarin behalve hoeveelheden dierlijke mest ook de keuze voor kunstmest in korrel of vloeibare vorm uitgebreid onder de aandacht komt.

De uitwisseling van reacties loopt breed-

uit. Al dan niet weiden, de keuze van het maaitijdstip, elk aspect van de grasoogst is besproken. De moeilijke weersomstandigheden voor het oogsten van de eerste snede dit jaar komen aan bod, net als de navenant grote grasopbrengsten. De uitwisseling blijft doorgaan met inmiddels de eerste gesprekken over de verwachtingen rondom de tweede grassnede.

Discussieer mee op www.veeteeltforum.nl > koe en voer > grasseizoen 2009

V E E T E E LT

VX08_voer voor boer.indd 65

ME I

1

2 0 0 9

65

12-05-2009 15:57:52

A G E N D A

2009

ADVERTEERDERSINDEX

19 mei 20 mei 26 mei 29-31 mei 29 mei-1 juni 3 juni 4 juni 6 juni 10 juni 10 juni 10-11 juni 11 juni 17-18 juni 20 juni 24 juni 27 juni 2-4 juli 7-10 juli 21 juli 25 juli 24-29 juli 30 juli 1 augustus 3 augustus 7 augustus 8 augustus 8 augustus 8 augustus 16 augustus 20 augustus 29 augustus 29 augustus 2-6 september 5 september 6 september 8 september 12 september 15-18 september 16-17 september 17 september 19 september 26 september 29 september3 oktober 10 oktober 14-16 oktober 16-17 oktober 22 oktober 22 oktober 28 oktober 3-5 november 23 november 24-26 november

Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Franse nationale show te Saint Brieuc (Frankrijk) Algemene landbouwbeurs te Ledegem (W.Vl.) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Fokveedag ‘De lage lande’ te Driebruggen (Z.H.) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Demodagen Ruwvoer2009 te Lelystad (Fl.) Melkveeveiling te Aalter (O.Vl.) Duitse nationale show te Oldenburg (Duitsland) Fokveedag te Putten (Gld.) Provinciale fokveedag Zeeland te Colijnsplaat (Z.) Fokveedag Twente te Saasveld (Ov.) Deense nationale show te Herning (Denemarken) Royal Show te Warwickshire (Groot-Brittannië) Provinciale fokveedag Vlaams Brabant te Bogaarden (Vl.Br.) Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) Landbouwtentoonstelling te Libramont (Wallonië) Fokveedag te Markelo (Ov.) Dierenshow Drenthe te Beilen (Dr.) Landbouwtentoonstelling te Opmeer (N.H.) Keuring Agrifair te Wierden (Ov.) Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) Fokveedag te Oldebroek (Gld.) Fokveedag te Vriezenveen (Ov.) Provinciale fokveedag te Beveren (O.Vl.) Provinciale fokveedag te Oostmalle (Antw.)

Fokveedag te Apeldoorn (Gld.) Fokveedag Zuid-Nederland te St.-Oedenrode (N.Br.) Europese Jongefokkersschool te Battice (Wall.)

Fokveedag Bathmen-Laren te Bathmen (Gld.) Gewestelijke fokveedag te Eeklo (O.Vl.) Nederlandse Gras- en Maismanifestatie te Vredepeel (Limburg) Provinciale fokveedag te Gistel (W.Vl.) Space te Rennes (Frankrijk) Dairy Event and Livestock Show te Warwickshire (Groot-Brittannië) Demodag Ruwvoer2009 te Lelystad (Fl.) NK Veebeoordelen te Heerenveen (Fr.) Gewestelijke fokveedag te Oudenaarde (O.Vl.) World Dairy Expo te Madison (VS) Nationale vleesveemanifestatie te Ermelo (Gld.) Landbouwvakbeurs te Den Bosch (N.Br.) Saksische holsteindagen te Cavertitz (Duitsland) RUW-show te Hamm (Duitsland) Veekeuring Fryslân te Oenkerk (Fr.) CRV Koe-Expo te Den Bosch (N.Br.) Rundvee Relatiedagen te Hardenberg (Ov.) DHV-Eliteveiling te Hamm (Duitsland) Rundvee Relatiedagen te Gorinchem (Z.H.)

Ned er lan d Agrifirm ................20, 42, 43 Altez .................................48 Arntjen .............................24 Bakel, Van ........................62 Barenbrug.........................13 Boehringer Ingelheim..16, 17 Boer, De ...........................48 Brouwers ..........................42 CID Lines ..........................52 Cowhouse ........................43 CRV......................14, 34, 35 De Rooy ...........................25 DSD..................................62 ForFarmers .......................49 Heemkerk, Ing.bur. .....43, 61 Hendrix UTD ....................52 Heus, De ..........................38 Intervet Schering Plough 4, 67 Lely ..................................48

Meko................................25 Nedap Agri .......................13 Pfizer Animal Health ...53, 68 Pre Mervo ........................42 Regent Ingrediënts ...........24 SAC ....................................2 Semex ................................6 VDK Agri ..........................42 Veldman & Dijkstra ...........24 Vervaeke ..........................24 Vion .................................62 Vliebo ...............................25 VSM .................................25 World Wide Sires ................3 Zuidersma.........................62 Bijsluiters: Quartes, regio Zuid-West Timmerman, regio Zuid-West

VOORUITBLIK

Arbeid en personeel Mei 2 (28 mei) – Werken met personeel lijkt niet voor iedereen weggelegd en is voor veel veehouders een nieuw fenomeen, zo blijkt uit een uitgebreide special. Ook staan we stil bij voeding en methaanemissie.

Speciale jubileumuitgave Juni 1/2 (18 juni) – Met een speciale uitgave viert Veeteelt zijn 25 jaar bestaan. Een korte terugblik met onder meer een verkiezing van de beste koefamilie van Nederland en Vlaanderen vormt de aftrap van de jubileumuitgave. Maar er wordt vooral ook vooruitgekeken naar de toekomst.

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 66

V E E T E E LT

VX08_agenda_Ned.indd 66

MEI

1

2009

12-05-2009 12:59:30

VX04_p04NED.indd 4

05-03-2009 15:27:29

Orbenin Veeteelt.qxd:Orbenin FARMER WP Ad A4

05-05-2009

11:54

Pagina 1

Reken af met een hoog celgetal, zet droog met Orbenin Extra Dry Cow

OMILLIS E D ER

YN

R

H

OG

R

AT

IE

VOO

Hoe dat kan? Dat komt door de ‘dynomillisatie’ van het antibioticum, het gepatenteerde maalproces dat uniek is voor Orbenin Extra. Dit geeft de fijnste en meest homogene deeltjes, met als resultaat een hoge penetratie in de uier en een hoog bacteriologisch genezingspercentage.

GE D

Staphyloccus aureus en Streptococcus uberis zijn de belangrijkste veroorzakers van een hoog celgetal. De droogstand is de beste tijd om af te rekenen met subklinische mastitis en het celgetal te verlagen. De droogstandinjector Orbenin Extra geeft zeer hoge genezingspercentages voor Staphyloccus aureus en biedt tot 100% effectiviteit tegen Streptococcus uberis.

E PEN

ET

Het resultaat is minder subklinische mastitis en een lager celgetal in de volgende lactatie.

Pfizer Animal Health bv Postbus 37 • 2900 AA Capelle a/d IJssel www.pfizerah.nl • info@pfizerah.nl © 2009 Pfizer Animal Health b.v., Capelle a/d IJssel ® Merknaam van Pfizer Inc., N.Y., U.S.A.

VX08_p68NED.indd 4

Hoge penetratie - hoog genezingspercentage

OEDC/VH/0509/OP

Orbenin Extra DRY COW: •Diergeneesmiddel-uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik-REG NL 6901-UDA. •Werkzame bestanddelen: Samenstelling per injector (3,6 g): cloxacilline (als benzathine cloxacilline): 600 mg. •Doeldier: Rundvee •Indicaties: Ter behandeling van mastitis tijdens de droogstand veroorzaakt door Streptococcus agalactiae, Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus uberis en Staphylococcus aureus. Ter preventie van mastitis tijdens de droogstand veroorzaakt door Arcanobacterium pyogenes. •Toedieningswijze en dosering: Suspensie voor intramammaire toediening. Na de laatste melkbeurt 1 maal toedienen, 1 injector per kwartier. Niet combineren met bacteriostatische antibiotica. Niet bedoeld voor koeien met een droogstand korter dan 42 dagen. Niet gebruiken tijdens de lactatie.

•Contra-indicaties: Geen bekend. •Wachttermijnen: (Orgaan) vlees: nul dagen. Melk: - na afkalven bij meer dan 42 dagen na behandeling: 48 uur. - na afkalven binnen 42 dagen na behandeling: 44 dagen na de laatste behandeling. •Bijwerkingen: Geen bekend. •Bewaren: Bewaren beneden 25º C. Niet in de koelkast of vriezer bewaren.

•Nadere informatie: zie bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder (e-mail: info@pfizerah.nl) Registratiehouder: Pfizer Animal Health BVPostbus 37 - 2900 AA Capelle a/d IJssel - Nederland.

09-05-2009 13:22:36