EENTJE UIT DE VELE

We nemen je bij deze eentje uit de velen mee op onze projecttocht omtrent een vraag naar een verdwenen appelras. Hier gaan we...

Dieter Dewitte

ER WERD VOOR DEZE ZOEKTOCHT EEN SUBSIDIEPROJECT INGEDIEND (EN GOEDGEKEURD) BIJ ERFGOED ZUIDWEST.

Omschrijf kort het project. Wat is de opzet van je project? Wat zal het eindresultaat zijn? Met welke concrete acties zal je dit realiseren? Wat wil je met het project bereiken? (maximaal 1 bladzijde A4) Het verloren gewaande appelras ‘Suprème De Perck’ terugvinden via onderzoek naar Kortrijks Pomoloog Victor Hage. Het leven en het werk van deze man onder de aandacht brengen en zijn ruime fruitcollectie, die een grote pomologische waarde heeft, opnieuw tot leven brengen. Dit door het aanleggen van een collectieboomgaard, door een heruitgave van zijn boek aangevuld met de resultaten van dit onderzoek, door het maken van een reizende tentoonstelling en een lezing over het pomologisch leven van Victor Hage. De aanleiding voor deze subsidieaanvraag is een vraag van De heer De Laet, woonachtig in Perk aan De Leiegouw omtrent het ‘verdwenen’ appelras ‘Suprême De Perck’. Daar dit een fruit-gerelateerde vraag betreft werd deze vraag bezorgd aan Dieter Dewitte van Fruitwerkgroep Velt Wevelgem Menen. Voldoende stof om een verkennende zoektocht aan te vatten. Via een eerste snelle zoektocht op het net werd de link gelegd met Kortrijks Pomoloog Victor Hage (1827.04.20 – 1907.10.30). Een gepassioneerd fruitliefhebber - pomoloog waar buiten het gegeven dat hij in de omgeving van Kortrijk een uitgebreide fruittuin bezat, een aantal artikelen en een boek schreef, weinig tot niets van bekend is. Een weergave van correspondentie onder tijdgenoot-pomologen via verschillende artikelen in het tijdschrift ‘Bulletins d’ Arboriculture de culture Potagère et de Floriculture’ leert ons dat de appel ‘Suprême de Perck’ gecreëerd werd in Perk. Het was graaf, Prosper Christyn graaf de Ribaucourt, die deze appelsoort te Perk heeft gecreëerd (de appel werd gewonnen uit gezaaide pitten) en haar de naam ‘Suprême de Perck’ toekende. In 1857 schonk de graaf aan Jean Vergauwen, een van zijn collega’s in de senaat, enkele stekken van ‘Suprême de Perck’. Deze heeft op zijn beurt deze stekken geënt op een appelboom in de boomgaard van zijn kasteel van Banhout gelegen in de West-Vlaamse gemeente Heestert. Ook de voornoemde Kortrijkse pomoloog, Victor Hage, ontving van hem enkele stekken van deze appelsoort. Aanvraagformulier Projectsubsidies erfgoed zuidwest - 4/20 Het archief van het kasteel van Banhout bevindt zich, door een huwelijk tussen beide families, op het kasteel van Marke. Een logische volgende locatie om op zoek te gaan is het Kasteel van Marke bij de Stichting de Bethune. Een eerste verkenning leverde niet onmiddellijk een link op met Victor Hage, laat staan met de aanwezigheid van een appel met de naam Suprême de Perck… Tot er plots, halverwege februari 2019, een klein notitieboekje gevonden werd door de Stichting de Bethune. Dit boekje zat ‘verscholen’ tussen afbeeldingen en werd toevallig gevonden. Het boekje biedt een overzicht en een minutieuze beschrijving van de - omstreeks 1900 - aangeplante fruitrassen, alsook een aanduiding van hun pluk- en eetrijpheid. Tot onze grote verbazing is de persoon die de notities neerschrijft, jawel, Victor Hage. In hetzelfde tijdschrift ‘Bulletins d’ Arboriculture de culture Potagère et de Floriculture’ wordt de fruittuin van Victor Hage beschreven. Een eerste verkenning toonde aan dat de man in de Leopoldstraat in Kortrijk woonde. De locatieomschrijving, van de in het artikel beschreven tuin, strookt niet direct met de woonplaats van de man. We gaan er voorzichtig van uit dat de fruittuin die zich op het kasteel van Marke bevindt wel eens de fruittuin van Victor Hage zou kunnen zijn?

Of althans de plaats waar Victor Hage z’n fruitcollectie een plaats kon geven? Er zijn een heel aantal losstaande feiten. We willen deze dolgraag nader onderzoeken om hierin klaarheid te scheppen. De fruittuin op het kasteel de Ribaucourt en de fruittuin op het kasteel van Marke trekken onze bijzondere aandacht. We gaan er van uit dat deze laatste fruittuin een heleboel ongekende appel- en perenrassen herbergt uit de tijdsgeest van Victor Hage. Dit kan enkel vastgesteld worden door middel van een doorgrondende determinatie van de nog aanwezige fruitbomen. Om Victor Hage de erkentelijkheid te bieden die hij als pomoloog verdient willen we een reproductie maken van zijn boek ‘Les préférables parmi les meilleurs poires et pommes‘ (1877), aangevuld met de resultaten van de zoektocht naar ‘Suprême De Perck’, de resultaten van het onderzoek van de fruittuin van het kasteel van Marke en aangevuld met een weergave van het levenswerk van Victor Hage. Het boek wordt dus niet enkel een reproductie maar het wordt aangevuld met het levenswerk van Victor Hage, de toegevoegde waarde is een biografie van een Kortrijks pomoloog. De gebalde informatie wordt nadien verwerkt in een tentoonstelling die op eenvoudige vraag gedeeld kan worden al of niet vergezeld van een lezing omtrent Victor Hage. Daarnaast vinden we het heel belangrijk dat de collectie van Victor Hage en de rassen die hij beschrijft als uiterst geschikt voor onze regio behouden blijft. We leggen daarom een fruitcollectie aan op de site van het Sociaal Oord in Lauwe. Daar ontwikkelt GRAEG een woonconcept voor ouderen. Bij de inrichting van het bijhorende (semi)publieke park speelt de cultuurhistoriek van de streek een belangrijke rol. Naast ruime aandacht voor het textielverhaal door middel van inzaai van vlas, is er ook ruimte voor o.a. een boomgaard en een samentuin. Alsook in Kortrijk wordt een boomgaard voorzien met de fruitcollectie van Victor Hage, vergezeld van infopanelen. Dat deze boomgaarden kunnen functioneren als collectietuin opgedragen aan Victor Hage, biedt een bijzondere meerwaarde voor de sociale cohesie rondom deze boomgaarden.

DE RASBESCHRIJVING

De appel Suprême de Perck werd gecreëerd te Perk. Deze kleine Brabantse gemeente is ons onder meer bekend door zijn befaamde “Pépinères de Perkc” (Perkse boomkwekerijen). Naar aanleiding van een uitwisseling van enthout verscheen er een summiere rasbeschrijving in 1892 in het toenmalige ledenblad van de “Cercle d’arboriculture de belgique”.

DE TERUGGEVONDEN APPEL

Dieter Dewitte vindt tijdens het determineren van de oude fruitrassen op het kasteel van Marke een fruitboom terug waarvan de vruchten sprekend lijken op Suprême de Perck. Meer nog, de karakteristieke eigenschappen van de boom die hierboven beschreven worden komen overeen met de fruitboom die deze vruchten draagt. Tijdens een determinatieronde in en rond Deerlijk vindt Dieter Dewitte een tweede boom waarvan de hierboven beschreven eigenschappen overeenkomen met de eigenschappen in en aan de boom. Deze boom staat op een boogscheut van het Kasteel Banhout te Zwevegem. Hiernaast laten we je meegenieten van de afbeeldingen die genomen werden tijdens de verschillende zoektochten en determinatierondes omtrent deze bijzondere appel.

VRUCHT EN BLAD TERUGGEVONDEN SINT-LODEWIJK

HET ENTHOUT HEEFT EEN NAAR ZWART NEIGENDE BRUINE KLEUR

Tijdens het planten van een aantal hoogstambomen viel de kleur van de twijgen van Suprême de Perck zeer sterk op.