1
WAAROM LIGGEN SOMMIGE BABY’S IN STUIT?
Een stuitligging is heel normaal tijdens de zwangerschap, want baby’s draaien nu eenmaal. Met 33 weken ligt zelfs nog 25 procent van de baby’s met de billen naar beneden. Waarom 3 tot 4 procent (8.000 baby’s in Nederland) zo blijft liggen in de weken erna, is niet duidelijk. Heel soms komt het door een afwijking, maar meestal zijn de kleintjes gewoon ‘vergeten’ de laatste draai te maken.
2
STUITLIGGERTJES, DWARSLIGGERTJES?
Als je baby in stuit ligt, is meestal een keizersnee het gevolg. Niet altijd nodig, blijkt uit een groot onderzoek onder ruim 2.300 zwangeren met een baby in stuitligging. Negen vragen over ‘dwarsliggertjes’ aan verloskundige en onderzoeker Antje Beuckens van de KNOV.
WIJ>AUGUSTUS 2015
IS VAGINAAL BEVALLEN LASTIGER ALS EEN BABY OMGEKEERD LIGT?
Als de baby ‘goed’ ligt, komt eerst het harde, grootste deel naar buiten: het hoofd. Dat maakt ruimte voor de rest van het lichaam. Als de relatief zachte stuit (billen of benen) eerst komt, kan het hoofd soms moeilijker volgen. Om risico voor het kind te voorkomen, wordt meestal een keizersnee gedaan.
4
3
WAAROM BLIJVEN WE DIE KEIZERSNEE NIET GEWOON DOEN?
Het is niet zonder risico, ook voor een volgende zwangerschap. Een keizersnee is een operatieve ingreep, waarvan moeders echt moeten herstellen. Nu blijkt dat na het draaien (een ‘versie’) van de baby veel vaker een gewone - dus vaginale, minder risicovolle bevalling mogelijk is.
WAT WAS DE REDEN OM ONDERZOEK TE DOEN NAAR HET DRAAIEN VAN BABY’S?
Het aantal keizersnedes steeg enorm, omdat uit een studie bleek dat bij stuitligging een keizersnee veiliger voor de baby zou zijn dan een vaginale bevalling. De mogelijkheid van draaien naar een hoofdligging was daarin niet meegenomen. Lang niet alle vrouwen zijn blij met zo’n operatie. Toen heeft de KNOV gekeken naar alle beschikbare onderzoeken over het uitwendig draaien van baby’s na de 35e week. Daaruit bleek: een versie is veilig en voorkomt vaak een keizersnee. Vervolgens zijn we dat met 2.318 gezonde zwangeren gaan onderzoeken.
‘DOOR DE BABY AAN DE BUITENKANT VAN DE BUIK TE DRAAIEN NAAR EEN HOOFDLIGGING, KAN DE MOEDER ALSNOG ‘GEWOON’ BEVALLEN’
8
Het grootste voordeel is: minder operaties, dus minder kans op complicaties. In de praktijk kiezen zoveel vrouwen voor het keren van het kind dat in Nederland het aantal stuitliggingen bij de bevalling van 4,6 naar 2,9 procent is gedaald! Uit het onderzoek bleek dat maar liefst de helft van stuitliggingen om te keren is naar hoofdligging. Het draaien is vrijwel risicoloos. Bij slechts 13 vrouwen (0,6%) was vanwege complicaties een keizersnee nodig. 90 procent van de zwangeren bij wie de versie gelukt was, kon alsnog normaal bevallen. Het draaien gaat vlugger dan men denkt; meestal in 10 tot 20 minuten, soms nog sneller.
DACHT MEN VROEGER DAT DRAAIEN NAAR HOOFDLIGGING NIET VEILIG WAS?
6
5
WELKE VOORDELEN KWAMEN UIT HET ONDERZOEK NAAR VOREN?
Antje Beuckens heeft 15 jaar ervaring als verloskundige en werkt nu bij de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). De folder Stuitligging en uitwendige versie is te downloaden via deverloskundige.nl.
Er waren tegenstrijdige ideeën over, vrouwen vonden het vaak eng en er waren nog maar weinig experts op dit gebied. In Nederland is nu een aantal zorgverleners opgeleid tot versiekundigen; zij doen regelmatig draaiingen om de ervaring te behouden.
7
TOCH LIJKT HET ENG ALS IEMAND OP JOUW ZWANGERE BUIK DUWT EN DRAAIT. IS HET ECHT NIET GEVAARLIJK?
Er is een strak versieprotocol opgesteld, waardoor de aanstaande moeder en de baby goed in de gaten worden gehouden; er wordt een echo voor en na de draaiing gemaakt en de versiekundige houdt de harttonen goed in de gaten. De versie wordt altijd gestopt als de vrouw ineens heftige pijn heeft of als de baby weerstand vertoont. Gelukkig komt dat zelden voor.
WANNEER IS DE KANS HET GROOTST DAT HET KEREN VAN DE BABY LUKT?
Belangrijk is dat de vrouw ontspannen is en de buik soepel is. Als een vrouw eerder kinderen heeft gehad, is de baarmoeder wat soepeler en wat groter. Ook gaat het beter als het kind een gunstige ligging heeft, de placenta er niet voor ligt en er voldoende vruchtwater is. Vandaar dat je - zeker bij een eerste kind - niet langer moet wachten dan de 36e week, want hoe later, des te minder vruchtwater er is.
WIJ>AUGUSTUS 2015
WAT KUN JE NA DE BEHANDELING VERWACHTEN?
Hoewel de meeste zwangeren opgelucht zeggen dat het zo snel ging en zo meeviel, voelt een enkeling zich een beetje beurs. Heel soms is er wat bloedverlies, maar dat is onschuldig.
Bij 35 weken nog stuitligging? De verloskundige biedt dan een versie aan en maakt een afspraak met een versiekundige. Per regio verschilt het of het draaien in de verloskundige praktijk of in het ziekenhuis kan plaatsvinden. Als het je eerste kind is, dan wordt de versie niet later dan in de 36e week uitgevoerd. De zwangere ligt op de behandeltafel. En dan?
1. Vooraf wordt er een echo gemaakt, met kussentje onder de benen. 2. Harttonen worden in de gaten gehouden met doptone of CTG-apparaat. 3. De versiekundig voelt hoe de baby ligt. 4. M et twee handen oefent de versiekundige constante druk uit en ‘tilt’ de billen van de baby uit het bekken.
5. Op het hoofdje wordt lichte druk uitgeoefend en de billetjes worden ondersteund. 6. De baby gaat steeds dwarser liggen en dan draait hij vanzelf. 7. De zwangere vrouw gaat in kleermakerszit zitten, zodat het hoofdje goed in het bekken gaat liggen.
8. Ter nacontrole volgt er nog een echo.
De praktijk ‘IK ZOU HET ZO WEER DOEN’ Anna Seekles (34) heeft twee kinderen, de derde lag in stuitligging. Eind week 36 werd haar baby gedraaid. Toen de verloskundige zei dat het mogelijk was de baby te draaien, wilde ik dat helemaal niet. Ik voelde er niets voor om weeënremmers te krijgen, zoals ik op internet las. Pas toen ik sprak met de versiekundige, die aangaf geen weeënremmers te gebruiken, stond ik er meer voor open. Zij zei: ‘We doen het samen. En we stoppen meteen als jij dat wilt.’ Hoewel ik het spannend vond, sliep ik de nacht ervoor goed. Om zeven uur kwam ik in het ziekenhuis waar ik een half uurtje aan de monitor lag, zodat ze het hart van de baby en van mij konden monitoren. De versiekundige kwam om half acht. Zij checkte de hoeveelheid vruchtwater, deed een kussen onder mijn voeten en maakte een echo. Ze vroeg mij rustig te ademen. Toen pakte ze de billen en het hoofdje voorzichtig beet, zodat de baby een koprol zou maken. Dat was gevoelig, maar niet pijnlijk. Het ging zo snel dat de baby een beetje doorschoot! Terugdraaien kan niet, dus moest hij nog een keer koppeltje duiken. Dat ging prima. Voor de nacontrole kreeg ik een lekker warme handdoek op mijn buik, en de monitorbanden werden weer bevestigd. Ze adviseerden een lege blaas te houden, dus vaak te plassen en daarna even in kleermakerszit te zitten. Na de behandeling was ik erg moe en had ik een ongesteld-achtig zeurgevoel in mijn buik. Maar, ik zou dit zo weer doen!”
EN WORDT HET TOCH EEN KEIZERSNEE VRAAG DAN OM EEN ‘GENTLE SECTIO’, EEN NATUURLIJKE KEIZERSNEE. HIERBIJ WORDT JIJ, JE PARTNER EN JE KIND NIET GESCHEIDEN TIJDENS EN NA DE OPERATIE, WAT NA EEN ‘NORMALE’ KEIZERSNEE WEL GEBEURT.
TEKST MARGRIET ZUIDGEEST
9
Stap voor stap
WIJ>AUGUSTUS 2015