Content สารบัญ
ปีที่ 12 ฉบับ ที่ 52 เดือน เมษายน - มิถุนายน 2560
3 Welcome 5 Vichaiyut Update
ตรวจหามะเร็งลำ�ไส้ด้วย..เครื่องเอกซเรย์ Dual Source Multidetector CT scan
เศษ 8 บทความพิ ปลูกถ่ายตับพลิกชีวิต Tips 10 Health อาหารและผลไม้ กับระบบย่อยอาหาร Young 12 Forever กระดูกสะโพกหัก...อันตรายกว่าที่คิด
14 Lifestyle 5 พฤติกรรมรังแกตับ
Welcome บทบรรณาธิการ กลั บ มาพบกั น อี ก ครั้ ง กั บ เรื่ อ งราวดี ๆ ที่ โร ง พยาบาลวิ ชั ย ยุ ท ธมอบให้ ค รั บ เวลาผ่ า นไป รวดเร็วไม่ทันไรก็พ้นครึ่งปีแรกแล้ว เช่นเดียวกันกั บ วารสารวิชัยยุทธ ที่ก้าวเข้าสู่ปีที่ 12 จึงอยากมอบ สาระสุขภาพทีค่ รอบคลุมทุกโรคและหลากหลายแนว ให้กับท่านผู้อ่านทุกท่าน ส�ำหรับฉบับนี้ เราน�ำเรื่อง ราวทีเ่ จาะลึกเรือ่ งสุขภาพของทางเดินอาหารและตับ มาให้ได้อา่ นกัน พร้อมเรือ่ งราวประสบการณ์การรักษา ของผู้ป่วยที่มีประสบการณ์ต รง กั บ คอลั ม น์ บ ทความพิ เ ศษ “ปลูกถ่ายตับพลิกชีวติ ” และ อีกหลายๆ เรือ่ งทีม่ ใี ห้ตดิ ตามกัน ในฉบับนีค้ รับ
นพ.ไพบูลย์ จิตติวาณิชย์ บรรณาธิการบริหาร
- ตอบไป 15 ถามมา จริงหรือไม่...วิตามินเสริมทำ�ลายตับ
จริงหรือไม่...ดีท๊อกซ์ ทางด่วนลดน�้ำหนัก จริงหรือไม่...ผู้หญิงก็เป็นไส้เลื่อนได้
18 เด็กอ้วนน่ารัก ไขมันเกาะตับไม่รู้ตัว Care for Kids
19 Activities
วารสารวิชัยยุทธ จัดทำ�ขึ้นเพื่อเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจด้านสุขภาพ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมติดต่อ โทรศัพท์ 02-265-7777 www.vichaiyut.com E-mail : Info@vichaiyut.com
สามารถติดต่อรับวารสารได้ที่... ศูนย์สารสนเทศและหอสมุด มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ห้องสมุด INTOUCH อาคารอินทัช ทาวเวอร์ ชั้น 12 บริษัท วิทยุการบินแห่งประเทศไทย จำ�กัด บริษัท ปตท. จำ�กัด มหาชน (สำ�นักงานใหญ่) Au Bon Pain ชั้น 10 อาคารศูนย์การแพทย์วิชัยยุทธ บริษัท ทรู ทาวเวอร์ (สำ�นักงานใหญ่) บริษัท ทิปโก้ฟูดส์ จำ�กัด (มหาชน ) ธนาคารธนชาต อาคารสวนมะลิ ชั้น 2 ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำ�เข้าแห่งประเทศไทย อาคารเอ็กซิม สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก ช่อง5 สถานีโทรทัศน์ช่อง 9 เอ็มคอตเอชดี
สมัครสมาชิก วารสารวิชัยยุทธ
02-265-7777 www.vichaiyut.com vichaiyutpage
ที่ปรึกษา
นพ.สมพนธ์ บุญยคุปต์ นพ.ประพุทธ ศิริปุณย์ นพ.พรต ทองวานิช นพ.ณรงค์ รอดวรรณะ นพ.ประพจน์ คล่องสู้ศึก นพ.ก�ำธร เผ่าสวัสดิ์ นพ.วิเชียร กาญจนภูมิ นพ.สุรวุฒิ ปรีชานนท์
บรรณาธิการบริหาร นพ.ไพบูลย์ จิตติวาณิชย์
กองบรรณาธิการ
คุณชลธิชา แนวมาลี คุณศิรินธร อัมพรพชร คุณพีรพัฒน์ พุกกะคุปต์ คุณสุนิษา สังข์ทอง *ภาพประกอบในวารสารเล่มนี้ ใช้ประกอบกับเนื้อหาทางการแพทย์ เพื่อก่อให้เกิดประโยชน์แก่ผู้อ่าน
Vichaiyut Update
ตรวจหามะเร็งลำ�ไส้ใหญ่ด้วย... เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (Virtual Colonoscopy)
โรคมะเร็งล�ำไส้ใหญ่เป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรงและ เป็ น สาเหตุ ก ารตายที่ พ บบ่ อ ยในประเทศไทย มี ก าร ศึกษาพบว่าในระยะเริ่มต้นของโรคจะมีการเพิ่มจ�ำนวน ของเซลล์เยื่อผนังล�ำไส้กลายเป็นติ่งเนื้อ (Polyp) หลัง จากนั้นถ้ามีการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม ซึ่งใช้เวลา นาน 5 - 10 ปี ของติ่งเนื้อจะกลายเป็นเซลล์มะเร็งได้ ดัง นั้นการตรวจหาติ่งเนื้อเพื่อตัดออกก่อนที่จะกลายเป็น มะเร็ ง จึ ง เป็ น หลั ก การส� ำ คั ญ ในการป้ อ งกั น การเกิ ด มะเร็งล�ำไส้ใหญ่ ในปัจจุบันการตรวจด้วยการส่องกล้องเข้าไปใน ล�ำไส้ใหญ่ เป็นการตรวจมาตรฐานเพื่อตรวจหาติ่งเนื้อ และมะเร็งล�ำไส้ใหญ่ อย่างไรก็ดีมีผู้ป่วยบางกลุ่มที่ไม่ ต้องการส่องกล้อง หรือมีข้อห้ามในการตรวจ CT scan (CT Colonography หรือ Virtual Colonoscopy) จึง เป็ น อี ก ทางเลื อ กหนึ่ ง ที่ ส ามารถใช้ ใ นการคั ด กรอง ตรวจหาติ่งเนื้อหรือก้อนมะเร็งในล�ำไส้ใหญ่ได้ โดยที่ไม่ ต้องท�ำการใส่เครื่องมือเข้าไปในร่างกาย
โรงพยาบาลวิชัยยุทธได้ติดตั้งเครื่องเอกซเรย์รุ่น ใหม่ล่าสุดชนิด Dual Source Multidetector CT scan ซึ่ง มีประสิทธิภาพในการตรวจเพิ่มขึ้นจากเครื่อง CT scan ทั่ ว ไปและสามารถท� ำ การตรวจพิ เ ศษได้ ห ลายประเภท รวมทั้งการตรวจหามะเร็งล�ำไส้ ใหญ่ ในระยะเริ่มต้นด้วย เครื่อง CT scan ซึ่งเป็นการตรวจที่ใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ ร่วมกับเครื่อง CT scan ที่มีความละเอียดสูงเพื่อสร้าง ภาพเสมือนจริงภายในล�ำไส้ ใหญ่และจะได้ภาพที่ใกล้เคียง กับการส่องกล้อง (Optical Colonoscope) โดยที่ ไม่ต้อง ท�ำการใส่เครืองมือส่องกล้องเข้าไปในร่างกาย 3
ขั้นตอนในการตรวจ
การตรวจล�ำไส้ใหญ่ด้วย CT Colonography นี้ ผู้รับการตรวจต้องเตรียมล�ำไส้ให้สะอาด เช่นเดียว กับการตรวจด้วยวิธีส่องกล้อง โดยผู้รับการตรวจจะ ได้รับยาเพื่อท�ำความสะอาดล�ำไส้ล่วงหน้า 1 วัน จาก นั้นในวันที่นัด ผู้รับการตรวจจะเข้าเครื่องเอกซเรย์ คอมพิวเตอร์ (CT scan) เช่นเดียวกับการตรวจช่อง ท้องตามปกติ ระหว่างการตรวจจะมีการใส่สายสวน ขนาดเล็กทางทวารหนัก เพื่อใส่ลมให้ล�ำไส้ใหญ่โป่ง พอง และจะท�ำการตรวจในท่านอนหงายและนอน คว�่ำ ส�ำหรับเครื่อง Dual Source Multidetector CT Scanner จะใช้เวลาในการ Scan ที่รวดเร็วไม่ เกิน 1 นาที และรวมขั้นตอนทั้งหมดในการตรวจใช้ เวลาเพียง 15 นาทีเท่านัน้ โดยผูป้ ว่ ยไม่ตอ้ งรับยาสลบ ใดๆ และมักไม่ต้องฉีดสารทึบรังสีเข้าเส้นเลือดด้วย ยกเว้นในบางกรณีทแี่ พทย์ผสู้ ง่ ตรวจต้องการเท่านัน้
ท่านมีความจำ�เป็นต้องตรวจหามะเร็งลำ�ไส้ใหญ่หรือไม่? ในปัจจุบันการตรวจเพื่อคัดกรองมะเร็งลำ�ไส้ใหญ่จะแนะนำ�ให้เริ่ม ตรวจในบุคคลอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป และตรวจทุก 5-10 ปี อย่างไร ก็ดีในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง เช่น มีประวัติบุคคลในครอบครัวเป็น มะเร็งลำ�ไส้ใหญ่ อาจจำ�เป็นต้องตรวจเร็วขึ้น นอกจากนี้อาการผิด ปกติบางชนิด เช่น ถ่ายเป็นเลือดหรือถ่ายท้องผูกสลับท้องเสีย อาจ เป็นสัญญาณของโรคนี้ได้ ถ้าท่านมีอาการดังกล่าวควรปรึกษาแพทย์ ประจำ�ตัวหรือแพทย์ระบบทางเดินอาหารเพื่อพิจารณาว่าท่านจำ�เป็น ต้องได้รับการตรวจเพิ่มเติมหรือไม่
สนใจเข้ารับการตรวจหามะเร็งลำ�ไส้ ใหญ่ด้วย CT scan
สอบถามเพิ่มเติมที่ 02-265-7777 ต่อ 51488-89 คลินิกโรคทางเดินอาหารและโรคตับ 4
“ผมวางแผนความมั่นคง
บทความพิเศษ
ในชีวิตให้ลูก และครอบครัวของผม แต่ผมกลับประมาท กับชีวิตของผมเอง
ปลูกถ่ายตับพลิกชีวิต
ชี วิ ต คือ ความไม่แน่นอน เมื่อผู้บริหาร
”
ธนาคารแห่ ง หนึ่ ง ผู ้ ซึ่ ง เตรี ย มความพร้ อ มและสร้าง ความมั่นคงให้ลูกและครอบครัวไว้เป็นอย่างดี กลับต้อง ประสบเหตุการณ์ทที่ ำ� ให้ชวี ติ ต้องเปลีย่ นไปตลอดกาล... คุณครองพล บุญกูล ในวัย 49 ปี ปัจจุบันด�ำรง ต�ำแหน่งผูจ้ ดั การฝ่ายสินเชือ่ ของธนาคารชัน้ น�ำแห่งหนึ่ง และเป็นผู้ป่วยที่ผ่านการผ่าตัดเปลี่ยนตับเมื่อเกือบสอง ปีที่แล้ว ได้เล่าให้เราฟังถึงวิกฤติชีวิตในครั้งนั้นว่า ... “เมื่อประมาณปี 2556 ผมเป็นนิ่ว บริเวณถุงน�้ำดี ซึ่งก็ได้เข้ารับการรักษา และเอกซเรย์เรียบร้อยไม่พบสิ่งผิดปกติ ใดๆ บริเวณนั้น แต่กลับมีข้อความบาง อย่างที่บ่งบอกอาการเกี่ยวกับโรคตับ มาแทน จึงได้ท�ำการตรวจตับ และพบ ว่าเป็นไวรัสตับอักเสบบี จึงได้ทานยา มาอย่างต่อเนื่องระยะหนึ่ง และเว้นช่วง ไป จนในช่วงปี 2558 ผมเริ่มสังเกตว่า น�้ ำ หนั ก ตั ว เพิ่ ม ขึ้ น จากเดิ ม และมี อาการอาหารไม่ย่อยเป็นเหมือนกรด ไหลย้อน ปัสสาวะมีสีส้ม แม้จะทานน�้ำ มากก็ยังเป็นเช่นเดิม และสังเกตได้ว่า ตามีสีเหลือง จึงลองให้ลูกสาวหาข้อมูล เพิ่มเติมให้ และพบว่าเป็นอาการบ่งชี้ ถึงโรคมะเร็งตับและตับแข็ง” “ผมได้ไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาล รัฐแห่งหนึ่ง และได้รับการท�ำ CT scan จนทราบว่าผมเป็นมะเร็งตับในระยะ ที่ ไม่สามารถท�ำเลเซอร์หรือท�ำคีโมได้ สิ่งที่ท�ำได้อย่างเดียว คือ การเปลี่ยนตับ ซึ่งคิวที่ผมได้ต้องรอประมาณ 400 คิว จนวั น หนึ่ ง ผมประสบอุ บั ติ เ หตุ ห กล้ ม หัวฟาดพื้น จึงได้เข้ามารับการรักษาที่
โรงพยาบาลวิชัยยุทธ และได้พูดคุยกับ แพทย์เรื่องอาการโรคมะเร็งตับ ผมได้ ศึ ก ษาหาข้ อ มู ล ความเชี่ ย วชาญของ แ พ ท ย ์ ที่ ใ ห ้ ก า ร รั ก ษ า ซึ่ ง ก็ คื อ น พ . ส ม ชั ย ลิ้ ม ศ รี จ� ำ เริ ญ แ ล ะ นพ.อนุชิต จูฑะพุทธิ จนมีความมั่นใจ มากยิ่งขึ้น และได้ตัดสินใจลงคิวเปลี่ยน ตับเป็นล�ำดับที่ 2 ของโรงพยาบาลวิชัย ยุทธ ซึ่งผมทราบมาว่าในประเทศไทยมี โรงพยาบาลทั้งรัฐและเอกชนที่สามารถ ท�ำการเปลี่ยนตับได้เพียงไม่กี่แห่ง และ วิชัยยุทธก็เป็นหนึ่งในนั้น” “ในระหว่ า งที่ ร อคิ ว เปลี่ ย นตั บ คุ ณ หมออนุชิตได้ให้ทานยาเพื่อชะลอ เชื้ อ มะเร็ ง ให้ โ ตช้ า ลง จนเมื่ อ วั น ที่ 22 ธันวาคม 2558 ผมมีอาการน็อค หมดสติ และได้เข้าพักรักษาตัวที่ห้อง ICU อาการผมหนั ก มากขนาดที่ คุ ณ หมอแจ้งกับภรรยาผมว่าผมสามารถที่ จะไปได้ตลอดเวลา จนมาถึงวันที่ 30 ธันวาคม 2558 ก็ได้รับข่าวดีว่าได้คิว เปลี่ ย นตั บ และได้ ท� ำ การผ่ า ตั ด ใน ในการผ่าตัดใช้เวลาประมาณ 5 ชั่วโมง” หลั ง จากการผ่ า ตั ด ผมต้ อ งท� ำ 5
กายภาพเพื่ อ ให้ ฟ ื ้ น ตั ว อย่ า งเร็ ว ที่ สุ ด และโชคดี ม ากที่ ไ ม่ มี ผ ลข้ า งเคี ย งใดๆ เลย นอกจากการทานยากดภู มิ ไ ป ตลอดชีวิต และต้องดูแลตัวเองให้มาก ยิ่งขึ้นเพราะร่างกายอาจจะมีภูมิคุ้มกัน ที่น้อยกว่าคนปกติอื่นๆ เท่านั้น” “ผมต้ อ งขอขอบคุ ณ ที ม แพทย์ ที่ ช่วยเหลือทุกอย่างและท�ำให้การผ่าตัด เป็นไปได้ด้วยดี จริงๆ แล้วตอนแรกผม ตั้ ง ใจจะไม่ ผ ่ า ตั ด เปลี่ ย นตั บ เพราะ อยากจะเก็บเงินไว้ให้ลูกสาวซึ่งขณะนั้น ยังเรียนไม่จบ แต่ครอบครัวได้ขอร้องให้ ผมเลือกผ่าตัดเปลี่ยนตับ เพราะชีวิต ข อ ง ผ ม ส� ำ คั ญ ม า ก ก ว ่ า สิ่ ง อื่ น ใ ด มากกว่าเงินทองที่เตรียมไว้ให้ทั้งหมด” “จากเหตุการณ์ครั้งนี้ ท�ำให้ผมได้ เห็นว่าผมวางแผนความมั่นคงในชีวิตให้ ลูกและครอบครัวของผม แต่ผมกลับ ประมาทกั บ ชี วิ ต ของผมเอง ผมคิ ด ว่ า การตรวจสุ ข ภาพประจ� ำ ปี กั บ ทาง บริ ษั ท ก็ น ่ า จะเพี ย งพอแล้ ว จึ ง ไม่ ไ ด้ สนใจตรวจในส่ ว นอื่ น เพิ่ ม เติ ม ตามที่ ควรจะเป็ น และนี่ ถื อ เป็ น บทเรี ย นที่ ส�ำคัญที่ผมต้องจดจ�ำไปตลอดชีวิต”
นายแพทย์สมชัย ลิ้มศรีจำ�เริญ
ศัลยแพทย์โรคช่องท้องและถุงน�้ำดี โรงพยาบาลวิชัยยุทธ
“การผ่าตัดเปลี่ยนตับถือเป็น ทางเลือกสุดท้ายของการรักษาในผู้ป่วย ที่เป็นโรคตับวายเรื้อรัง โรคตับแข็ง ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่มาจากเชื้อไวรัส ตับอักเสบบี ไวรัสตับอักเสบซี และการดื่มแอลกอฮอล์”
ข้อควรรู้เกี่ยวกับการเปลี่ยนตับ
• ผู้ป่วยที่จะท�ำการเปลี่ยนตับได้นั้นต้องมีปอดและหัวใจที่แข็งแรง • อายุของผู้ป่วยที่สามารถท�ำการผ่าตัดเปลี่ยนตับได้ ไม่ควรเกิน 70 ปีขึ้นไปซึ่งต้องพิจารณาเป็นรายๆ ไป • ผลของการผ่าตัดแบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ผลระยะสั้นและผลระยะยาว ผลระยะสั้น คือ ผู้ป่วยสามารถกลับบ้านได้อย่างปลอดภัยไม่มี อาการใดแทรกซ้อน ผลระยะยาว คือ ต้องดูว่าหลังจากผ่าตัดและ กลั บ ไปใช้ ชีวิ ต ตามปกติแล้ว นั้น โรคที่เ คยเป็นจะกลับมาเป็น อีก หรือเปล่า ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการดูแลตัวเองของผู้ป่วยแต่ละรายด้วย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการออกก�ำลังกาย หรือเรื่องอาหาร ควรทาน อาหารที่ถูกสุขลักษณะ • สิ่ ง ที่ ค วรจะงดเด็ ด ขาดหลั ง ผ่ า ตั ด เปลี่ ย นตั บ คื อ เครื่ อ งดื่ ม แอลกอฮอล์ เพราะมี ผ ลกั บ ตั บ โดยตรง และสิ่ ง ที่ ค วรระวั ง อี ก เรื่องหนึ่งก็คือเรื่องของความสะอาด เนื่องจากผู้ป่วยเปลี่ยนตับจะ มีภูมิคุ้มกันน้อยกว่าคนปกติทั่วไป • หากไม่สบายหรือเจ็บป่วยต้องแจ้งแพทย์ทุกครั้งว่าตอนนี้ทานยา กดภูมิอยู่ เพราะยาบางตัวที่แพทย์สั่งมีผลต่อยากดภูมิ ยาบางชนิด ท�ำให้ระดับยากดภูมิลดลง มีปฏิกิริยาไปท�ำลายตับ หรืออวัยวะที่เรา เปลี่ยน ยาบางชนิดท�ำให้ระดับยากดภูมิสูงขึ้น ภูมิคุ้มกันต�่ำลงท�ำให้ เกิดผลข้างเคียง • ผู้ที่ผ่าตัดเปลี่ยนตับทุกคนสามารถใช้ชีวิตได้เหมือนคนปกติทั่วไป ต่างกันแค่อย่างเดียวคือต้องกินยากดภูมิไปตลอดชีวิต 6
โรคตับ..ป้องกันได้
• ไม่ควรดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ • ควรตรวจเช็คเชื้อไวรัสตับอักเสบบี ไวรัสตับอักเสบซี • ระวังโรคประจ�ำตัวบางชนิดที่เป็น สาเหตุให้เกิดโรคตับได้ เช่น โรค SLE หรือที่เรารู้จักกันว่าโรคพุ่มพวง • สัญญาณที่บ่งบอกว่าเป็นโรคตับ คือ ตัวเหลือง ตาเหลือง ปัสสาวะมี สีเข้ม มีอาการขาบวม ตัวบวม แต่ อาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นเมื่อโรคตับ เป็นมากแล้ว • ไวรัสตับอักเสบซึ่งเป็นสาเหตุของ การเป็นโรคตับแข็งและมะเร็งตับ ติดต่อได้ทางเลือด การมีเพศสัมพันธ์ และการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน ซึง่ โอกาส ที่จะติดเชื้อมีน้อยมากๆ ถ้าเราดูแล ตัวเองอย่างดี
HEALTH TIP
อาหารช่วยย่อย
มีใครไม่เคยมีอาการ ท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นท้อง หลังจากทาน อาหารบ้าง หลายคนคงเจอเหตุการณ์แบบนี้มาแล้วอย่างน้อย 1 ครั้ง อารยา เสรีวิสุทธิพงศ์ ส�ำหรับผู้ที่ทานอาหารค�ำโตๆ ทานเร็ว และเคี้ยวไม่ละเอียด ท�ำให้อาหาร นักโภชนาการ โรงพยาบาลวิชัยยุทธ ไม่ย่อย มีผลท�ำให้ท้องอืด แน่นท้อง เนื่องจากแก๊สในกระเพาะอาหาร มีค�ำกล่าวว่า “อาหาร 1 ค�ำ ควรเคี้ยวอย่างน้อย 20 ครั้ง แล้วค่อยกลืนอาหาร” ลองสังเกตดูว่าการเคี้ยวอาหารช้าๆ ท�ำให้เราได้สัมผัสถึงรสชาติอาหาร นอกจากนี้ ระบบย่อยอาหารในร่างกายจะได้ท�ำหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย ในชีวติ ประจ�ำวัน หลายคนคิดว่าอาหารเป็นเพียงแค่วตั ถุทที่ ำ� ให้อมิ่ ท้อง ไม่ได้คำ� นึงถึงคุณค่าหรือประโยชน์มากนัก บางคนคิดว่าอาหารที่จัดมาอย่างสวยหรูเป็นโมเดลที่พร้อมทานได้ดีมีประโยชน์แล้ว ท�ำให้ทานอาหารมากเกินความ จ�ำเป็น ท�ำให้แน่นท้อง การทานอาหารแต่พอดีจึงมีส่วนช่วยให้ระบบการย่อยในร่างกายท�ำงานได้เป็นระบบมากขึ้น วัตถุดิบที่ใช้ท�ำอาหารที่หาได้ง่าย คือ สมุนไพรต่างๆ มีสรรพคุณช่วยย่อยอาหารและเจริญอาหารได้ดี เหมาะสม ส�ำหรับผูท้ เี่ บือ่ อาหาร จึงขอน�ำเสนอเมนูอาหารทีใ่ ช้สมุนไพรเป็นส่วนประกอบและมีสรรพคุณช่วยย่อยอาหารได้ เช่น
หอมแดงเล็ก
มีสารฟลาโวนอยด์ เพคตินช่วยในการย่อย และเจริญอาหาร แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ
กระเทียม
พริกสด
ช่วยลดไขมัน ช่วยในการขับลม ช่วยไม่ให้ท้องอืดและช่วยลด อาการอาหารไม่ย่อย
ใบกระเพรา ใบยี่หร่า
ช่วยย่อยอาหาร ช่วยขับลม แก้จุกเสียด ท้องอืด ท้องเฟ้อ
ช่วยเจริญอาหารและ ย่อยอาหาร
ตะไคร้
ช่วยย่อยอาหาร ป้องกัน และลดแก๊สในล�ำไส้
ข่า
ช่วยย่อยอาหารและเจริญอาหาร แก้ท้องอืด จุกเสียด แน่นท้อง ช่วยเพิ่มการไหลเวียนเลือด และเพิ่ม การเผาผลาญของร่างกายได้ดีขึ้น
ใบมะกรูด
กระตุ้นความอยากอาหาร ช่วยขับลม ช่วยย่อยอาหาร
นอกจากสมุนไพรข้างต้น ยังมีดอกกระเจียวที่ช่วยย่อยอาหารและช่วยป้องกันการจับตัวของไขมันใน เส้นเลือดได้เช่นกัน เมนูอาหารที่แนะน�ำต่อไปนี้ ได้น�ำเอาสมุนไพรทั้ง 7 ชนิด มาใช้ร่วมกันช่วยกระตุ้นความ อยากอาหารและช่วยในระบบการย่อยอาหารได้ดีขึ้นมาลองท�ำกันดูค่ะ 8
ปลารวน ส่วนประกอบ
วิธีท�ำ
เครื่องหอม
เนื้อปลาอินทรีย์สดหรือ ปลากะพงหั่นเหลี่ยมลูกเต๋า 1 นิ้ว หอมแดงทุบ กระเทียมทุบ กระเทียมหั่นฝอย ตะไคร้หั่นฝอยตามขวาง ข่าหั่นเป็นเส้น ใบมะกรูดฉีกเล็ก พริกขี้หนูบุบ พริกชี้ฟ้าสีแดง สีเหลือง อย่างละ ใบกระเพรา พร้อมดอกอ่อนหรือใบยีห่ ร่า น�้ำมันพืช ซอสปรุงรส น�้ำปลา น�้ำมันหอย น�้ำซุป
400
กรัม
5 หัว 3 หัว 5 กลีบใหญ่ 2 ต้นใหญ่ ½ ช้อนโต๊ะ 6 ใบ 2-3 เม็ด (ขึ้นกับความชอบ) 1 เม็ด ½ ถ้วยตวง 2 ช้อนชา 2 ช้อนชา 1 ช้อนชา 2 ช้อนชา ¼ ถ้วยตวง
1. น�ำปลาที่หั่นไว้ลวกในน�้ำเดือด จนสุก ตักขึน้ พักไว้ ถ้าต้องการให้ เนือ้ เหนียวนานให้ทอดพอสุก ใช้ น�ำ้ มันน้อยๆ 2. ใช้น�้ำมัน 2 ช้อนชา พอร้อนใส่ กระเทียม หอมแดง ตะไคร้ ข่า พริ ก ขี้ ห นู ทุ บ ลงคั่ ว ให้ ห อม ใส่ปลาลงผัดเบาๆ 3. ปรุงรสด้วยน�ำ้ ปลา ซอสปรุงรส น�ำ้ มันหอย ใส่นำ�้ ซุป ผัดไฟแรงๆ จนเดือด ใส่ใบมะกรูด พริกชี้ฟ้า หั่น ใบกะเพรา ปิดไฟ
** ลักษณะที่ดี คือมีน้ำ� อมีน้ ำ� ขลลัุกกขษณะท ลิก มมีีกก่ดี ลลิิ่นี นคืหอหอมโช มโชย **ย
ขลุกขลิก
9
่
HEALTH TIP
มผี ลไมแ้ ละอาหารหลายชนดิ ทมี่ กี ากใยสูง มีคุณสมบัติช่วย ระบบการย่อยอาหารให้ท�ำงาน ได้อย่างเหมาะสม เช่น
ผลไม้กับการย่อยอาหาร
อะโวคาโด มะละกอสุก
มีกากใยสูง มีไขมันชนิดดีที่ช่วย ให้การย่อยดีขึ้น
มีสารปาเปอิน เป็นเอนไซม์ที่ช่วยย่อย โปรตีน ช่วยลดการอักเสบและช่วยย่อย
บลูเบอร์รี่
มีกากใยและวิตามินซีสูง และช่วย ระบบการย่อยอาหารได้ดี
แอปเปิ้ล
กีวี
มีวิตามินซีและอี ใช้เป็นส่วนในการ หมักเนื้อสัตว์ เนื่องจากมีเอนไซม์ ซึ่งช่วยย่อยโปรตีนท�ำให้เนื้อนุ่ม
มีวิตามินซีและเอ โพแทสเซียม และ ฟอสฟอรัส มีเส้นใยอาหารชื่อ “เพคติน” ซึ่งช่วยกระตุ้นล�ำไส้ ใหญ่ให้บีบตัวมากขึ้น และช่วยให้ระบบย่อยอาหารท�ำงานได้ดี
แคนตาลูป
มีวิตามินซีและเอ ฟอสฟอรัสและ แคลเซียมสูง ช่วยบ�ำรุงกระดูกและ ฟันช่วยให้การย่อยอาหารดีขึ้น
ส้มเช้ง
ช่วยเจริญอาหารและช่วยย่อยอาหาร มี เส้นใยอาหาร วิตามินสูง นอกจากนี้ยังมี โพแทสเซียมและกรดโฟลิกที่ช่วยให้ล�ำไส้ เคลื่อนตัวได้ดี
กล้วย
มีกากใยที่ช่วยในการย่อยอาหาร
มะม่วงสุก
มีเพคติน สรรพคุณช่วยย่อยอาหาร
ลองเอาผลไม้ทั้ง 9 ชนิดมาปั่นรวมกันเป็นเครื่องดื่ม (ไม่แยกกาก) ดื่มก่อนรับประทานอาหาร โดยเฉพาะมื้อเช้าเพียง 1 แก้ว จะช่วยให้ร่างกายได้กากใยและสารอาหารหลากหลายชนิดพร้อมวิตามินและช่วยย่อยอาหารได้ดียิ่งขึ้น ที่มา : สมุนไพรไทย, พืชผักพื้นบ้าน สสส.(ส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ), ตารางคุณค่าอาหารโภชนาการของอาหารไทย กองโภชนาการ กรมอนามัย 10
Forever Young พญ. สุขจันทร์ พงษ์ประไพ แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู
กระดูกสะโพกหัก...
อันตรายกว่าที่คิด
ชีวิตหลังกระดูกสะโพกหัก
20-25% เสียชีวิตภายใน 1 ปี • 40% ไม่สามารถเดินได้ตอ้ งใช้เครือ่ งช่วยเดิน • 33% ต้องมีคนดูแลอย่างใกล้ชิดตลอดเวลา • 5-10% จะกระดูกหักซ�้ำภายใน 1-2 ปี •
1.6 ล้านคน/ปี 75-79 ปี
• ประมาณการว่ากระดูกสะโพกหักเกิดขึ้น • ส่วนใหญ่เกิดขึ้นกับคนในช่วงอายุ • % เกิดขึ้นในผู้หญิง
75
ควรป้องกันอย่างไรบ้าง
แม้วา่ ภาวะกระดูกสะโพกหักจะน่ากลัวกว่าทีค่ ิด แต่การดูแลและหาทางป้องกันเพื่อลดความเสี่ยงก็ สามารถท�ำได้ ทั้งการดูแลสุขภาพและการป้องกัน การหกล้มจากภายนอก ได้แก่ • ตรวจมวลกระดูก • รักษาโรคกระดูกพรุน • ออกก�ำลังกายเพือ่ เพิม่ การทรงตัวและความแข็งแรงของกล้ามเนือ้ • งดดื่มสุรา งดสูบบุหรี่ • ควบคุมน�้ำหนักตัวให้ ได้มาตรฐาน • ป้องกันการหกล้ม • รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูงและโปรตีนพอเหมาะ • รับแสงแดดวันละ 15 นาที • เสริมวิตามินดี เมื่อตรวจพบระดับวิตามินดี ในเลือดต�่ำ
ขอให้ทุกท่านมีสุขภาพกระดูกและกล้ามเนื้อแข็งแรง ข้อมูลจาก International Osteoporosis Foundation (IOF) 11
ขอบคุณข้อมูลจาก
12
Lifestyle
5 พฤติกรรมรังแกตับ ชี วิ ต รู ป แบบชิ ค ชิ ค เกมส์ อ าจพลิ ก ตั บ อาจพั ง ในทุกๆวันที่เราใช้ชีวิต บางสิ่งอาจเคยท�ำกันเป็นประจ�ำเสีย จนเคยชิน แต่รู้หรือไม่ สิ่งที่เราเคยชินและท�ำๆกันอยู่ ก็อาจ ไม่ได้ปลอดภัยกับสุขภาพของเราเสมอไป มีพฤติกรรมในชีวิตประจ�ำวันที่คาดไม่ถึงว่าจะท�ำให้ “ตับ” ของเราท�ำงานหนักและเสื่อมสภาพไว ใครสงสารตับ ก็ต้องระมัดระวังกันหน่อย
2. ควันธูป 1. อยากหุ่นดีกินแต่โปรตีน
การออกก�ำลังกายอย่างหักโหม และกินแต่ โปรตีนอย่างเดียว จะท�ำให้ร่างกายขาดสารอาหาร ตับก็ต้องผลิตสารอาหารมาทดแทน ซึ่งแน่นอนว่า ส่งผลให้ตับท�ำงานหนักยิ่งขึ้น
ชอบท� ำ บุ ญ ไหว้ พ ระต้ อ งคอยระวั ง การจุ ด ธู ป แต่ละครั้ง สารพิษเข้าสู่ร่างกายจากการหายใจโดยไม่รู้ตัว เพราะในก้านธูปจะประกอบไปด้วย ขี้เลื่อย กาวและกลิ่น สั ง เคราะห์ เ มื่ อ ถู ก เผาไหม้ จ ะก่ อ ให้ เ กิ ด คาร์ บ อนมอน นอกไซด์ แถมด้ามจับสีแดงตรงก้านธูปยังมีสารเคมีและ โลหะ เราสามารถเลี่ยงได้โดยแนะน�ำให้ใช้ธูปที่ควันน้อย ธูปออร์แกนิคหรือธูปไฟฟ้าแทน
3. ชอบกินอาหารตอนดึก
การทานอาหารในช่วง 01.00-03.00 น. เป็นสิ่งไม่ควรท�ำ เพราะจะไปกระตุ้นให้ตับ ท� ำ งานนอกเวลาและท� ำ งานหนั ก ขึ้ น ควร ทานอาหารให้ตรงเวลา เพื่อให้ตับท�ำงานได้ อย่างมีประสิทธิภาพ
5. ลิปสติก
4. ย้อมผมบ่อยๆ
ในลิปสติกบางประเภทอัดแน่นไปด้วยโลหะหนัก จ�ำพวก ปรอท สารหนู สังกะสี อะลูมิเนียม เหล็กและโครเมียม หาก เราใช้ลิปสติกประเภทนี้เป็นระยะเวลานาน สารเคมีจะเริ่ม สะสมเข้าไปในร่างกาย (ตับ) อย่าเอาแค่สีสวย ราคาประหยัด แล้วต้องเสี่ยงต่อการตับพัง
สารพิษจากการย้อมผมบางส่วนจะซึมผ่านต่อมรูขุมขน และซึมผ่านเส้นเลือดฝอยที่หนังศีรษะเข้าสู่ร่างกาย ตับจะ ต้องท�ำงานหนัก เพือ่ ขจัดสารเคมีทรี่ า่ งกายไม่ตอ้ งการออกไป
13
ถามมา-ตอบไป โดย นพ.เกษม แสงหิรัญวัฒนา Q : จริงหรือไม่ การกินวิตามินเสริมทำ�ลายตับ? A : วิตามินแบ่งเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มแรกเป็นวิตามินที่ละลายในน�้ำ ได้แก่
วิตามิน B และ C กลุ่มนี้สามารถขับออกทางไตได้หากกินเกินปริมาณที่ เหมาะสม กลุ่มที่สองเป็นวิตามินที่ละลายในไขมัน กลุ่มนี้จะเกิดการ สะสมในร่างกาย และอวัยวะหลายระบบ เช่น หากกินวิตามิน A เกิน ขนาด จะท�ำให้เกิดตับอักเสบ ความดันหลอดเลือดในตับสูงจนกระทั่ง เป็นตับแข็งได้ ดังนั้นการกินอาหารที่มีประโยชน์และกินให้ครบทั้ง 5 หมู่ จะได้รับวิตามินที่เพียงพอต่อร่างกายอยู่แล้ว โดยไม่ต้องกังวลว่า จะเกิดโทษจากการที่มีวิตามินสะสมมากเกิน การกินวิตามินเสริมจึง แทบไม่มีความจ�ำเป็นเลย
Q : จริงหรือไม่ การดีท็อกซ์ดีต่อล�ำไส้
และหากท�ำควบคู่กับการควบคุมอาหาร จะช่วยลดน�้ำหนักได้เร็วขึ้น? A : ไม่จริง ในปัจจุบันมีการดีท็อกซ์ล�ำไส้หลากหลายรูปแบบ แต่
ไม่มีวิธีใดเลยที่เกิดประโยชน์ต่อร่างกาย บางวิธีจะท�ำให้รู้สึกว่า ถ่ายออกมาเป็นน�้ำมันมากขึ้น ซึ่งจะท�ำให้ร่างกายขาดวิตามินที่ ละลายในไขมันไปด้วย บางวิธีอาจเกิดอันตรายต่อล�ำไส้ เช่น อาการอืดแน่นท้อง เกิดแผลในล�ำไส้ ล�ำไส้ติดเชื้อ จนถึงล�ำไส้ ขาดเลือดรุนแรง จนบางรายต้องมาพบแพทย์และเข้ารับการ ผ่าตัด ส�ำหรับน�้ำหนักที่ลดลงเป็นการท�ำให้ร่างกายสูญเสียน�้ำ ชัว่ คราวเท่านัน้ และไม่ได้ลดไขมันในร่างกาย เมือ่ เวลาผ่านไปสักพัก น�้ำหนักก็จะกลับมาเท่าเดิม ดังนั้น วิธีที่ดีที่สุดในการดูแลสุขภาพ คือ การเลือกกินอาหารทีม่ ปี ระโยชน์และออกก�ำลังกายสม�่ำเสมอ เท่านี้การดีท็อกซ์ก็ไม่มีความจ�ำเป็นอีกต่อไป
Q : จริงหรือไม่ ผู้หญิงก็เป็นไส้เลื่อนได้?
A : จริง โรคนี้เกิดจากหนังหน้าท้องบางจุดมีความอ่อนแอ ส่วนมากจะเป็นความผิดปกติ ที่เป็นมาแต่ก�ำเนิด ท�ำให้ล�ำไส้ที่อยู่ข้างใต้ไหลเลื่อนเข้าไปและสามารถเห็นเป็นก้อน บาง กรณีเกิดจากความผิดปกติภายหลังจากการผ่าตัดบริเวณหน้าท้อง ไส้เลื่อนในผู้หญิงที่ พบบ่อย คือ ไส้เลื่อนที่สะดือ ไส้เลื่อนที่ขาหนีบ ไส้เลื่อนตามแผลผ่าตัด ไส้เลื่อนบาง ต�ำแหน่งสามารถเลือ่ นเข้าออกได้เอง แต่หากมีอาการทีบ่ ง่ ชีว้ า่ ไส้เลือ่ นติดจนเกิดการอุดตัน ของล�ำไส้ เช่น ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน ไม่ถ่ายไม่ผายลม จ�ำเป็นจะต้องได้รับการรักษา ด้วยการผ่าตัดเพื่อป้องกันล�ำไส้ขาดเลือด ติดเชื้อหรือทะลุ 14
Care for Kids
เด็กในยุคปัจจุบันมีรูปร่างอ้วนมากขึ้น เนื่องจาก คุ ณ พ่ อ คุ ณ แม่ ดู แ ลเอาใจใส่ ลู ก ดี แ ละเป็ น ค่ า นิ ย มของ ผู้ ใหญ่ที่มองว่าเด็กอ้วนน่ารัก อย่างไรก็ดี การได้รับสาร อาหารที่มากเกินความต้องการของร่างกายจะท�ำให้เกิด โรคอ้วนในเด็กได้หากไม่ ได้รับการดูแลที่ถูกต้อง โรคอ้วนส่งผลเสียต่อร่างกายเด็กและก่อให้เกิด โรคตามมา เช่น เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง ความดัน โลหิตสูง โรคหัวใจ นอนกรน รวมไปถึงภาวะไขมันสะสม ในตับ จากข้อมูลทางการแพทย์พบว่าเด็กอ้วนจ�ำนวนหนึง่ เริ่มมี ไขมันสะสมในตับมากเกิน จนท�ำให้เกิดพังผืดในตั บ และในจ�ำนวนนี้มีบางรายเกิดอาการตับแข็งในที่สุด การป้องกันย่อมดีกว่าการรักษาเมื่อเกิดโรคแล้ว อย่างแน่นอน วิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุด คือ การควบคุม น�้ำหนักให้อยู่ ในเกณฑ์ และเลือกอาหารที่เป็นประโยชน์ นั่ น เอง อาหารที่ เ หมาะสมส� ำ หรั บ เด็ ก วั ย เจริ ญ เติ บ โต ได้ แ ก่ โปรตี น ผั ก ผลไม้ การดื่ ม นมยั ง เป็ น ค่ า นิ ย มที่ ถู ก ต้องเพราะจะช่วยให้เด็กมีโครงสร้างกระดูกที่แข็งแรง และสูงสมวัย อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง ได้แก่ ไขมัน ขนม ของหวาน การกิ นเป็ นความสุ ข อย่ า งหนึ่ ง ของเด็ ก คงไม่ สามารถ จ�ำกัดได้มากเช่นในผู้ ใหญ่ คุณพ่อคุณแม่สามารถปรั บ เปลี่ยนอาหารได้ตามความต้องการของเด็ก ตราบเท่า ที่น�้ำหนักไม่ ได้เกินเกณฑ์ นอกจากนี้ การออกก�ำลังกาย ร่วมด้วยจะช่วยให้ร่างกายเผาผลาญไขมันส่วนเกินได้ดี ส่งผลให้เด็กมีสุขภาพแข็งแรง และยังเป็นการเสริมสร้าง สายสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัวอีกด้วย
โดย นพ.เกษม แสงหิรัญวัฒนา
เด็กไขมัอ้นเกาะตั วนน่ า รั ก บไม่รู้ตัว
15
เด็กอ้วนน่ารัก ไขมันเกาะตับไม่รู้ตัว
|
โรงพยาบาลวิชัยยุทธ ชั้น 2 อาคารวิชัยยุทธเหนือ 16
17
Activities
ครัวหอมนิล
โรงพยาบาลวิชัยยุทธ เปิดให้บริการห้องอาหารหอมนิล ชั้น 4 อาคารวิชัยยุทธเหนือ และศูนย์อาหาร ชั้น 13 อาคารศูนย์การแพทย์วิชัยยุทธ เน้นการใส่ใจในคุณภาพ ในการให้บริการ เราเลือกใช้รถ Burlodge RTS จากประเทศอิตาลี เพื่อส่งอาหารให้ กับผู้ป่วยใน มีคุณสมบัติในการควบคุม และรักษาอุณหภูมิได้ทั้งร้อนและเย็นในเวลา เดียวกัน ท�ำให้อาหารมีคุณภาพที่เหมาะสมและรักษาคุณค่าทางโภชนาการไว้ ได้ อย่างดี
วันต้อหินโรค
เมื่อวันที่ 6 มีนาคม 2560 โรงพยาบาล วิชัยยุทธจัดกิจกรรม “สัปดาห์ต้อหิน โลก (World Glaucoma Week)” เพื่อ ส่งเสริมการเฝ้าระวังโรคต้อหิน โดยให้ บริ ก ารตรวจคั ด กรองโรคต้ อ หิ น ด้ ว ย เครื่ อ งวั ด ความหนาเส้ น ประสาทตา ด้ ว ยเลเซอร์ (Optical Coherence Tomography - OCT) และวัดความดัน ตาด้ ว ยเครื่ อ งวั ด ความดั น ตาแบบไม่ ต้ อ งสั ม ผั ส (Pneumotonometer) โดยไม่มีค่าใช้จ่าย ณ คลินิกตา ชั้น 11 อาคารศูนย์การแพทย์วิชัยยุทธ 18
น�้ำท่วมภาคใต้
คณะผู้บริหาร รพ.วิชัยยุทธ ส่ ง มอบยาและเวชภั ณ ฑ์ พร้อมสิ่งของอุปโภคบริโภค ที่ ได้ รั บ บริ จ าค เพื่ อ ช่ ว ย เหลื อ พี่ น ้ อ งชาวภาคใต้ ที่ ประสบภั ย พิ บั ติ น�้ ำ ท่ ว มเมื่ อ เร็วๆนี้
โรงพยาบาลวิ ชั ย ยุ ท ธ เสนอผลงานคุณภาพ
โรงพยาบาลวิ ชั ย ยุ ท ธร่ ว มน� ำ เสนอ ผลงาน “ผสานพลังบวกพันผูกองค์กร” ในรู ป แบบ Poster Presentation ซึ่ ง เป็นผลงานคุณภาพที่ ได้รับการคัด เลือกจากคณะกรรมการจัดงานประชุม วิชาการประจ�ำปี 18th HA National Forum ระหว่างวันที่ 14-17 มีนาคม 2560 ณ ศู น ย์ ก ารประชุ ม IMPACT FORUM เมืองทองธานี 19
หน่วยบริการรถพยาบาลฉุกเฉิน โรงพยาบาลวิชัยยุทธ
Emergency Medical Service
เพียงเสีย ้ วเวลาของความล่าช้า สามารถเปลีย ่ ยได้ ่ นแปลงชีวิตผู้ปว
หน่วยบริการรถพยาบาลฉุกเฉิน โรงพยาบาลวิ ชั ย ยุ ท ธ พร้ อ มให้ บริการรถพยาบาลฉุกเฉินตลอด 24 ชั่วโมง ให้การดูแลรักษาผู้ป่วยตั้งแต่ เกิ ด เหตุ ฉุ ก เฉิ น จนถึ ง โรงพยาบาล อย่างรวดเร็ว โดยทีมแพทย์ พยาบาล และเจ้ า หน้ า ที่ ที่ ผ ่ า นการอบรมด้ า น การช่วยชีวิต พร้อมอุปกรณ์ทางการ แพทย์ที่ทันสมัย เพื่อลดความสูญเสีย ในช่วงเวลาวิกฤติของชีวิต
โทร.0-2265-7777