Ś RÓDZ I E M NOMOR S K I SM A K W I N A Z A L E N T E JO
P O R T U G A L I A
Krajowe wina preferowane przez większość Portugalczyków powstają w Alentejo
2
Potężne dęby korkowe są wszechobecnym elementem krajobrazu Alentejo.
SUPERGWIA ZDA PORTUGA LII Portugalia znana jest ze swej autentycznej lokalnej kuchni i swych różnorodnych win, jest też ulubionym celem wyjazdów wakacyjnych dla wielu turystów. Ilu z nich zna Alentejo? To region, w którym powstają ulubione wina samych Portugalczyków. Łagodne wzgórza ciągną się aż po horyzont, a obsadzone zbożami pola uprawne koloru ochry przeplatają się z intensywnie zielonymi winnicami. Wśród nich jak naturalne pomniki przyrody rozrzucone są powykręcane przez czas drzewka oliwne i rozłożyste dęby korkowe, a w ich cieniu turyści mogą odnaleźć ulgę i schronienie przed gorącymi promieniami południowego słońca.
Alentejo jest rozległym i ważnym regionie winiarskim. Winnice zajmują tu powierzchnię około 22 tys. hektarów. Jest to 9% powierzchni winnych upraw całej Portugalii, a powstaje tu 17% całej portugalskiej produkcji wina, z czego 80% przypada na wina czerwone, 20% na wina białe. Co druga wypijana w Portugalii butelka wina pochodzi z Alentejo, tutejsze wina znane są z intensywności aromatów owocowych i bogatej struktury. Klimat regionu, słoneczny i ciepły, ale z chłodnymi nocami i suchymi wiatrami, sprzyja bliskim naturze metodom uprawy winorośli, dzięki czemu powstają tu zdrowe, przystępne wina. W Alentejo można wyodrębnić kilka wyraźnie różniących się od siebie stref klimatycznych.
3
PONAD 3000 L AT HISTORII WINA
T
HIST
ak jak sam region, wina z Alentejo mają długą i bogatą historię. Pierwsze winnice powstały tu w czasach Tartezjan – cy wilizacji, która kwitła na południu Półw yspu Iberyjskiego ok. 900 lat p.n.e. – wtedy też wprowadzono tu pierwsze zaawansowane metody upraw y winorośli. Później region dostał się w obszar wpły wów greckich i to Grecy przynieśli tu swe amfory, zrobione z gliny naczynia z podwójnymi uchw ytami, które w ykorzysty wano do produkcji wina. Największy postęp dokonał się wraz z przybyciem do Alentejo starożytnych Rzymian, którzy zmodernizowali zarówno metody upraw y winorośli, jak i samą produkcję wina, oni też sprowadzili do Portugalii i do Alentejo pierwsze „szlachetne“ odmiany winorośli.
1988
PIERWSZE APELACJE DOC (DENOMINAÇÃO DE ORIGEM PROTEGIDA – CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA) W ALENTEJO ZOSTAŁY USTANOWIONE W ROKU 1988.
1989
W ROKU 1989 UTWORZONO CVRA (COMISSÃO VITIVINÍCOLA REGIONAL ALENTEJANA – REGIONALNA KOMISJA WINIARSKA ALENTEJO), KTÓREJ ZADANIEM JEST CERTYFIKACJA WSZYSTKICH WIN Z APELACJAMI PDO I PGI POWSTAJĄCYCH W ALENTEJO.
4
OR I A 1997
W ROKU 1997 POWSTAŁ PROJEKT PROVA (PROJETO DE VITICULTURA DO ALENTEJO), KTÓREGO CELEM BYŁO ZBUDOWANIE SYSTEMU KONTROLI JAKOŚCI.
1983
W ROKU 1983 POWSTAŁO STOWARZYSZENIE ATEVA (ASSOCIAÇAO TÉCNICA DOS VITICULTORES DO ALENTEJO), KTÓREGO ZADANIEM JEST PROMOCJA UPRAW WINOROŚLI W RÓŻNYCH CZĘŚCIACH ALENTEJO.
Okupacja Półwyspu Iberyjskiego przez Maurów, rozpoczęta w V III w. n.e. doprowadziła do zaniku lokalnej kultury winiarskiej. Wino powróciło tu dopiero w XV w. dzięki rekonkwiście, a w następnym stuleciu rozpoczął się złoty okres wina w Alentejo. Przez kilka następnych stuleci czasy lepsze przeplatały się z gorszymi, a znaczący rozwój upraw winorośli w Alentejo przypadł na czasy reżimu António de Oliveiry Salazara.
Wciąż odnajdujemy ślady ich cywilizacji sprzed ponad dwóch tysięcy lat; na przykład starzenie win w talhas de barro. Do dziś te ceramiczne naczynia są używane w Alentejo; mogą one pomieścić do dwóch tysięcy litrów wina i mają wysokość sięgającą dwóch metrów.
5
TRADYCJA I INNOWACJA W ALENTEJO DOSKONALE WZAJEMNIE SIĘ UZUPEŁNIAJĄ.
6
Wina z Alentejo, tu dojrzewają w beczkach dębowych.
7
Kilka rzek wije się u stóp łagodnych wzgórz Alentejo.
ALENTEJO, TU NA NAZWACH ODMIAN WINOROŚLI MOŻNA SOBIE POŁ AMAĆ JĘZYK...
8
T
he diversity one encounters in the vineyards of the Alentejo is practicably indescribable: there are more than 260 grape varieties cultivated here, and the great majority of these are indigenous vines. A few examples of the regional varieties, perhaps? The most important white wine grape varieties are Antão Vaz, Arinto, Roupeiro and Fernão Pires, while the most significant red grapes of the Alentejo are Aragonez, Trincadeira, Alicante Bouschet, Castelão, Alfrocheiro and Touriga Nacional.
B
ogactwo odmian winorośli, które można spotkać w Alentejo, jest wprost nieopisane: uprawia się tu ponad 260 odmian, a zdecydowana ich większość to odmiany autochtoniczne. Kilka przykładów? Najważniejsze odmiany białe to antão vaz, arinto, roupeiro i fernão pires, podczas gdy najważniejsze w Alentejo odmiany czerwone to aragonez, trincadeira, alicante bouschet, castelão, alfrocheiro i touriga nacional.
ODMI A N Y
Winnice i pola pszenicy tworzą rodzaj mozaiki.
Każdy szczep winorośli ma odmienne, charakterystyczne dla siebie liście, także kształt i wielkość kiści winogron są odmienne. Aromaty i styl wina w dużym stopniu zależą od tego, jakich użyto odmian winorośli, a regionalne bogactwo tych odmian odciska na winach z Alentejo charakterystyczne piętno. W ostatnich latach rozwinięto w regionie uprawę popularnych odmian międzynarodowych.
WINOGRON
9
POCHODZENIE Dwa rodzaje oznaczeń wskazują na pochodzenie geograficzne win z Alentejo: • DENOMINAÇÃO DE ORIGEM PROTEGIDA (DOP) lub Denominação de Origem Controlada (DOC) (ang. Protected Designation of Origin - PDO), czyli Chroniona Nazwa Pochodzenia. W Portugalii nowe obowiązujące w Europie oznaczenie DOP używane jest wymiennie ze starszym oznaczeniem DOC. Wina z Chronioną Nazwą Pochodzenia mogą powstawać w jednym z ośmiu podregionów winiarskich Alentejo (Borba, Évora, Granja-Amareleja, Moura, Portalegre, Redondo, Reguengos i Vidigueira). W stosunku do tych win obowiązują też regulacje dotyczące maksymalnej dozwolonej wydajności z hektara, dozwolonych odmian winorośli, a także organoleptycznego charakteru wina.
Woda jest niezbędna dla przetrwania wszystkich form życia roślinnego i zwierzęcego w Alentejo.
10
• INDICAÇÃO GEOGR À FICA PROTEGIDA (IGP) (ang. English Protected Geographical Indication - PGI), czyli Chronione Oznaczenie Geograficzne. Portugalia jest podzielona na czternaście regionów winiarskich. Dawniej obecne na etykietach jako „Vinho Regional“ (dziś oba oznaczenia można stosować wymiennie), to oznaczenie pochodzenia wskazuje na pochodzenie wina z konkretnego regionu. Obowiązują tu mniej rygorystyczne zasady niż w przypadku win z oznaczeniem DOP/DOC, jednak wiele bardzo cenionych portugalskich win klasyfikowanych jest jako wina regionalne, gdyż ich producenci stosują odmiany winogron niedozwolone dla win DOP/DOC. Te mniej rygorystyczne zasady dotyczące win PGI pozostawiają producentom więcej swobody, ale i w tym przypadku istnieją pewne regulacje dotyczące dozwolonych odmian i minimalnej wymaganej zawartości alkoholu.
Alentejo jest jednym z najważniejszych światowych producentów naturalnego korka.
K AŻDE WINO MA OZNACZONE POCHODZENIE: DOC LUB PGI.
11
WSZYSTKIE ŹRÓDŁ A I ZBIORNIKI WODY, TAK DUŻE ROZLEWISK A, JAK I NIEWIELKIE STAW Y, MA JĄ WPŁY W NA ZACHOWANIE BIORÓŻNORODNOŚCI W ALENTEJO.
M A PA
C
harakterystyczny, raczej płaski krajobraz Alentejo, a także niewielka ilość naturalnych przeszkód utrudniających kondensację wilgoci napływającej od strony morza oznaczają, że wpływ Atlantyku na cały region jest dość jednorodny. Otaczające region pasma wzgórz i gór mają jednak wpływ na pewnie zróżnicowanie warunków do uprawy winorośli w różnych podregionach Alentejo.
PORTUGA L
A LENTEJO
14
Portalegre Borba Évora Redondo Reguengos Vidigueira Granja-Amareleja Moura
ALENTEJO
JEST COŚ POBUDZAJĄCEGO I UWALNIAJĄCEGO DUCHA W KR AJOBR AZIE ALENTEJO: JEGO ROZLEGŁOŚĆ, ŁAGODNIE FALUJĄCE RÓWNINY, BEZKRESNE BŁĘKITNE NIEBO I ODLEGŁY HORYZONT. KR AJOBR AZ MIENI SIĘ WINNICAMI I POLAMI ZBÓŻ – JAK RÓŻNOBARWNE I WCIĄŻ ZMIENIAJĄCE SIĘ PŁÓTNO MALARZA: INTENSY WNIE ZIELONE U KOŃCA ZIMY, SŁOMKOWE POD KONIEC WIOSNY, Z INTENSY WNYM KOLOREM OCHRY PODCZAS OSTATNICH MIESIĘCY LATA.
15
BIORÓŻNOR O TROSK A O BIORÓŻNORODNOŚĆ, A TAKŻE ZRÓWNOWAŻONE I ROZSĄDNE KORZYSTANIE Z ZASOBÓW ŚRODOWISK A Z MAKSYMALNĄ JEGO OCHRONĄ, SĄ NIEODŁ ĄCZNĄ CZĘŚCIĄ PRODUKCJI WINA W ALENTEJO.
S
łoneczny i ciepły śródziemnomorski klimat Alentejo w naturalny sposób zachęca do stosowania zrównoważonych metod produkcji wina: noce są chłodne, wiatry suche, trudno o lepsze słońce, deszcz niemal wcale nie pada. Słońce świeci tu przez 3000 godzin w ciągu roku – to liczba większa niż średnia dla Portugalii (która i tak jest najwyższa w Europie). Nic więc dziwnego, że kiście winogron tak dobrze tu dojrzewają i nie potrzebują zbyt wiele interwencji czy pomocy ze strony plantatorów. Bogata flora i fauna rozkwita w winnicach, co ma korzystny wpływ na zachowanie cennego ekosystemu Alentejo dla przyszłych pokoleń.
16
Wszystko to składa się na optymalne warunki dla przyjaznej środowisku, zrównoważonej uprawy winorośli. Najczęściej spotykaną formą upraw jest tak zwana „uprawa zintegrowana“ (IP – ang. integrated production). Jej głównym celem jest unikanie, gdy to tylko możliwe, ingerencji w ekosystem i środowisko naturalne, tak by uzyskać jak najwyższą możliwą jakość i wystarczająco duże zbiory. Środki ochrony plonów, o jak najmniejszym wpływie na życie w winnicy, stosowane są tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla utrzymania zdrowia winorośli. Coraz więcej winnic w Alentejo ubiega się o certyfikaty ekologiczne, by móc odpowiednio oznaczać swe wina, odwołując się do zrównoważonych i przyjaznych środowisku metod produkcji.
R ODNOŚĆ T
utaj, w największym regionie winiarskim Portugalii, wyewoluowało wiele lokalnych odmian winorośli idealnie przystosowanych do warunków glebowych i klimatycznych. Rosną dziś w Alentejo obok odmian międzynarodowych, na glebach łupkowych, granitowych i kwarcytowych, rodząc różnorodne wina z wyrazistym charakterem.
Obfitość obszarów nie uprawianych zapewnia schronienie większym ssakom, jak dziki i jelenie.
Nieskażone wody rzek i jezior mają wpływ na utrzymanie w Alentejo dużej i stabilnej populacji wydr.
17
WSZYSTKIE WINA Z ALENTEJO Ł ĄCZY KILK A WSPÓLNYCH CECH: SĄ MASY WNE, KR ĄGŁE I NIEZW YKLE AROMATYCZNE.
8
355
W APELACJI DOC ALENTEJO MOŻNA WYRÓŻNIĆ OSIEM PODREGIONÓW: BORBA, ÉVORA, GRANJA-AMARELEJA, MOURA, PORTALEGRE, REDONDO, REGUENGOS I VIDIGUEIRA.
POSIADŁOŚCI PRODUKUJE WINO W ALENTEJO.
PODREGI- POSIAONÓW DŁOŚCI
18
21,970
5,500 HEKTARÓW: KG
TO OBSZAR ZAJMOWANY PRZEZ WINNICE W ALENTEJO, ZNACZĄCO WZRÓSŁ PRZEZ OSTATNIE 25 LAT.
TO ŚREDNIA ILOŚĆ GRON ZBIERANYCH W ALENTEJO Z HEKTARA.
FA KT Y I LICZBY
19
Id-No. 1548068 www.druckmedien.at
compensated
www.tasting-mediterranean.eu
CAMPAIGN FINANCED WITH THE CONTRIBUTION OF THE EUROPEAN UNION AND PORTUGAL
Więcej informacji: Comissão Vitivinícola Regional Alentejana: www.vinhosdoalentejo.pt