Geen voorspel, maar direct op je doel af. Engelhaaien zijn verre van ‘engeltjes’ op liefdesgebied

De Latijnse naam van de lokale engelhaai (angelshark) op Lanzarote is Squatina squatina en zij leven meestal dicht bij de kust op de zeebodem. Door hun perfecte camouflage kunnen ze eenvoudig in een hinderlaag gaan liggen om hun prooi te vangen. Vanaf medio oktober tot vroeg in het voorjaar is het engelhaaiseizoen en ontmoeten we de haai bijna dagelijks en soms zelfs vier of vijf verschillende exemplaren tijdens één duik! Ook vorig jaar hadden we begin oktober de eerste angelsharks alweer waargenomen op ons huisrif Playa Grande in Puerto del Carmen. Dit waren singles, dus nog geen meerdere haaien bij elkaar of eventueel stelletjes. Begin december hadden we nog deelgenomen aan een telling van haaien voor het Angel Shark Project en waren we dus alleen maar puur op zoek naar dit type haaien. We kwamen in één duik van 72 minuten maar liefst 10 verschillende engelhaaien tegen, wat echt een record voor ons was en welke wij door middel van foto’s hebben laten registeren bij het Angel Shark Project. Maar ook op die dag hadden we nog steeds geen paartjes waargenomen.

RUIGE VRIJPARTIJ

Op 9 december gaan we voor de tweede duik van de dag naar een van onze favoriete duikplekken op Lanzarote, El Hongo. Vrij vertaald in het Nederlands de paddenstoel. Vanuit het duikcentrum lopen we richting Playa Grande en wandelen een stukje over het strand naar links, om daar het water in te gaan. We zetten koers naar de daar aanwezige boei en via de boeilijn dalen we rustig af om op de duikplaats uit te komen. Tijdens de afdaling komen we eerst langs de steenformatie die er inderdaad duidelijk uitziet als een paddenstoel, we zijn op het startpunt van onze duik aangekomen. Vanuit daar zwemmen we met de rechterschouder langs La Pared (de muur). Dit is een hoge onderwatermuur die vanaf 16 meter naar 30 meter loopt. Op de muur groeien koraalsoorten, inclusief prachtige oranje koralen (gerardias). Direct bij het begin van onze duik gebeurt het al. In de verte zien we iets groots, maar kunnen het nog niet direct plaatsen, omdat het in de schaduw van de muur ligt. Twee engelhaaien! Een mannetje en een vrouwtje die op elkaar liggen en met elkaar de liefde bedrijven. Erg liefdevol ziet het er soms niet uit, daar het er best ruig aan toe kan gaan. Ze zwemmen over elkaar heen en maken allerlei soorten bewegingen. Huiselijk geweld is niet uitgesloten, daar met regelmaat ook de tanden gebruikt worden tijdens het liefdesspel. Dit is bij sommige engelhaaien ook goed terug te zien aan de littekens die ze op hun lichaam dragen.

80% AFNAME POPULATIE

Angelsharks zijn normaal gesproken zelden agressief en liggen overdag rustig in het zand of op een rots, wachtend op hun prooi. Als ze boos of geirriteerd zijn, komt dat voornamelijk door het ongepaste gedrag van duikers. Als het donker wordt, verandert hun tactiek en zijn ze ook vaak zwemmend te zien, op jacht naar een mogelijke prooi. Deze haaiensoort leeft vaak dicht bij de kust en is daarom zeer kwetsbaar, daar hij dan mogelijk als bijvangst gevangen kan worden door de visserij. Vooral in de gebieden waar trawlers met sleepnetten actief zijn hebben we helaas te maken met sterk gereduceerde aantallen. Meestal wordt niet opzettelijk op de engelhaai gevist, maar door de buitensporige visserij is deze haaiensoort ernstig bedreigd en staat nu op de Rode Lijst van de IUCN. In het verleden had de engelhaai een groot leefgebied in de Atlantische Oceaan en zelfs in de Middenlandse Zee konden we de angelsharks in groten getale tegenkomen. Maar in de laatste 50 jaar is deze populatie met maar liefst 80% afgenomen. Een andere belangrijke oorzaak dat er steeds minder haaien zijn, komt simpelweg door het feit dat ze zich heel langzaam voortplanten. De reden daarvan is dat deze haaiensoort relatief langzaam volwassen wordt en pas een vruchtbare leeftijd bereikt als ze ongeveer 13 jaar oud zijn. De dracht van een angeshark is ongeveer 8 tot 10 maanden en er worden gemiddeld 13 tot 14 jonge haaitjes geboren. Deze soort

De paring is niet echt liefdevol te noemen: het gaat er ruig aan toe.

Hevige vrijpartij: de engelhaaien zwemmen over elkaar heen en maken allerlei soorten bewegingen. Huiselijk geweld is niet uitgesloten, daar met regelmaat ook de tanden gebruikt worden tijdens het liefdesspel.

reproduceert via interne bevruchting en is levenbarend. Embryo‘s krijgen hun voeding uit een dooierzak en pasgeboren jongen zijn zelfvoorzienende roofdieren en krijgen verder geen ouderlijke zorg. De babyhaaitjes worden in de periode van juni t/m augustus geboren en dat vindt meestal plaats in diep water, doorgaans op een diepte onder de 55 meter. Dat is waarschijnlijk met als reden om de jongen op deze wijze te beschermen tegen roofdieren. Bij de geboorte zijn de pups slechts 20 tot 25 cm groot en ze doen er volgens onderzoek ruim 15 maanden over om een lengte van 50 cm te bereiken. In deze periode zijn ze erg kwetsbaar en kunnen ze makkelijk ten prooi vallen aan andere roofdieren. Bij de volwassen angelsharks zijn de vrouwtjes groter dan de mannetjes, de vrouwelijke versie is gemiddeld 130 tot 170 cm lang en het mannetje wordt gemiddeld 80 tot 130 cm, heel soms worden grotere exemplaren waargenomen.

ANGEL SHARK PROJECT

Gelukkig komen we de engelhaaien de laatste jaren weer met grote regelmaat tegen rond de Canarische Eilanden. Dat komt vooral doordat de eilanden niet worden bevist met sleepnetten en betere bescherming plaatsvindt. Maar ook door iedereen bewust te maken waarom het zo belangrijk is dat deze haaiensoort blijft bestaan. Een aantal vrijwilligers op de Canarische eilanden hebben een project opgezet met de passende naam het Angel Shark Project. Ook wij van Euro-Divers Lanzarote steunen dit project door waarnemingen te melden, te helpen met de jaarlijkse tellingen en het delen van informatie via flyers, documentatie en internet. In onze briefing richting de duikers is de uitleg over de lokale flora en fauna onder water ook een zeer belangrijk onderdeel. Dennis Rabeling is daarnaast actief lid van Red Promar. Deze groep doet onderzoek naar al het onderwaterleven rond de Canarische eilanden en is vooral op zoek naar nieuwe waarnemingen. Beide projecten zijn zeer belangrijk voor de eilanden en worden dan ook ondersteund door de lokale overheid.

DOMINANT

Maar terug naar de duik. De heftige vrijpartij lijkt ten einde te komen. Dit ritueel is heel bijzonder om te zien en te ervaren, waarbij het wel heel belangrijk is om de engelhaaien de ruimte te geven en voldoende afstand te houden. Het mannetje in bijzonder is zeer dominant aanwezig en zit niet te wachten op concurrentie. Af en toe laat hij letterlijk zijn tanden zien. We besluiten de haaien te laten en zwemmen terug. Laten we hopen dat hun liefdesspel zorgt voor vele gezonde nakomelingen!