ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ-ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΒΗΣΣΑΝΗ by vissani areti

ΞΕΝοφ',ΩΝΤΑ Κ. Α·ΚΟΓΛΟΥ

Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ Η'ΠΕΙΡΟ •

"ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ -ΣΤΟΧΑΣΜα ΑΠΟ ΜΙΑ EΠ~ΣKEΨ'H ΣΤΗ ΒιΗΣΣΑ,Ν, Η

EKΔOlιH <.ΑΔΕλΦΟΤΗΤ01 ΒΚΙΙΑΝΙΩΤΘΝ Αθt.lΝΟΝ»

ΑΘΗΝΑ

19S7

., . .

.', ." "

:;-. ι ·:-' '

. ~ ';..,.,'-' .. .;,

•... ·'1' ., . ' \,\ '

. ΞΕΝΟΦΩΝΤ Α ' Κ. ΑΚΟΓ ΛΟΥ

ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ

.. ΕΝΤΥΠΩΙΕΙΣ -ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ . ΑΠΟ

ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΒΗΣΣΑΝΗ

ΕΚΑΟΣΗ «ΑΑΕλΦΟΤΗΤΟΣ ΒΗΣΣΑΝΙΟΤΟΝ ΑθΗΝΟΜ.

ΑθΗΝΑ

1957

ιΙ

.. ' .

ΣΤΗΝ

ΤΟΥ

ΑΓΕΡΑΣΤΗ

ΜΕΓΑΛΟΥ

ΤΗΣ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΜΝΗΜΗ

ΕΥΕΡΓΕΤΗ

ΒΗΣΣΑΝΗΣ

ΒΡΑΓΚΑλΗ

.. '

. π ρ Ο λ Ο Γ Ο 'Σ

'ο «εξ άγχιστεΙας ~Ηπ,eφώΤ'Υ]ς-ΈYJσσcxνιώτης» Κ : Ξενο ,cρων Κ. 'Άκογλους (Ξένος ΞενΙτας) είναι γνωστος εις τους '

πνευματικούς κύκλοuς ώς λογοτέχγης καΙ ιδΙως ώς λαογρά φος, με σοβαραοΙ εργασΙαν ε πΙ τής ζωής, τής λαογραφίας

καΙ τής 'ίστορΙας του τόποu καταγωγής

tou, του Πόντοu.

ΑΕ «έντυπώσεις» καΙ οΕ «στοχασμοΙ» άπο την επΙσκε ΦΙν tou εtς Βήσσανην κατα το παρελθον θέρος, που εκθέτει εις το άνα χετρας βι6λι~ριoν, άποτελουν ενα 7φόχεφον οεΤ γμα τής παρατηρητικότητος, τής επιμελείας ~,λλα καΙ τής

επιμονής εις την auvcxywyYJV λαογραφικου δλικου, πρo~έτι οε κ(Χι τής ευσυνει~ησΙας καΙ του γ λαφυροσ ύφους με το δποΤον δ συγγραφευς γνωρΙζει να προσφέρει μίαν ωφέλιμογ καΙ ευχάριστον συγχρόνως πνευμcxτικ1jν τροφην εις τον άνα γνώστην. τα δσα εκτίθενται δια τ-ην ζω-ην των κατοίκων τi]ς Βήσσανης, άληθεύουν κα;Ι δι' aλους τους κατοίκους των ορει

νων ιδΙως περιοχων τής Ήπε'Ιρου με ώρισμέ y~ς παραλλα γάς. Δια τοστο το παρον άνάγνωσμα ενδιαφέρεΙΎενικώτερον πάντα Ήπεφώτην, ιδΙως οε τους άποδ"ήμοuς, εις την 'ήμε οα;π-ην καΙ τ-ην άλλοοα;π"ήν, που φλέγονται άπο τ-ην νοσταλ γΙαν καΙ τρέφοuν άγάπην

καΙ στοργ-ην προς

\ τ-ην .

προσφtλij

άλησμόνητον γενέτεφαν. Ευχάριστον έκτελοσμεν xcxBi}xov να σημειώσωμεν έ:πΙ τούτοις δτι δ κ. "ΑΚΟΥ λοuς έξεχώρησε τα συγγραφικά το!) ,oικαιώματ~ εις τrιν ~ ΑοελφόΤ'Υ]τα 1jμων , υπέρ ένισχύσεως των πόρων αυτijς. ΈλπΙζομεν οε δτι θα τύχωμεν τfjς δεούσης ,σuνcxντtλήψεως έχ. μέροuς πάντων των σuμπατριωτων μας ~Hπεφωτων γενικώς, ϊνα; κατoρθωθ~ ούτω :Ύ} περίσωσις

'ΚαΙ άπόθησαύρισις των Εστορικων

κ~ι λαογραφικων , μνη~

.μείων μιας άντιπροσωπεuτικής τi}ς δλης ζωfjς τiίς ΉπέΙροΙ) 'κωμοπόλεως, ώς Βήσσανη. οε πρόγονοΙ μας επι τουρχοκρα'τΙας, με το άγρuπνον ένδιαφέρον των οια τα κοινά, με τήν 'άλληλεγγύην μεταξύ.

των, με δω~εας καΙ &λτr;ΟU'ίστικας χεφ,ονομΙας, κατώ~θω σαν να .. έπιτελέσουν εργα κoινΎjς ωφελεΙας &ςι6λογα: Φιλαν θ~ωπικα ' Kαταστ~ματα, Έκκλ-ησΙας, Έκπαιδευτ~~ια πε ριώνυμα που απετέλεσαν τους ΤΎ}λαυγεΤς φάρους του Γένους κατα τους ζoφε~oυς χρόνcuς τΎ}ς δουλείας. ΚαΙ οχι μόνον δια τας γενετεΙ~ας των. ~Άλλα καΙ δια τ-ην μΎ}τέρα Έλ λάδα με γενναΙας εκτάκτους δωρεας μεγάλων τέκνων τΎ}ς 'Ηπείρου, που έλάμπr;uναν. τ-ην αιωνίαν πρωτεύουσαν του CΕλλ'Υ}ν~σμοu με καλλιμάρμαρα Ά νώτατά Π νευματικα CI_ δρύματα καΙ ένΙσχυσαν τον 'Εθνικόν μας Στόλον με μονάδα πε~ιλάλΎ}τoν, που εκρινε την τύΧΎ}ν των Bαλκαν~κων Πολέ

μων, με &ποτέλεσμα καΙ πoλύτ~μoν επαθλον τ~ν &πελευθ~ ρωσιν τΎ}ς Μακεδονίας, των' Νήσων τσσ Αιγαίου καΙ αuτi1ς τr;ς Ή πείρου. ('Ας δ~αΤΎ}ρήσωμεν καΙ ας &ναζωογονήσώμεν τ-ην ώραίαν r:x.utYJv πρoγoνικ~ν μας παράδοσιν. Δι' αuτr;ς καΙ μόνον, δια τr;ς &λλΎ}λεγγύΎ}ς καΙ τr;ς &λλΎ}λοβΟΎ}θείας, θα ευτυx~σωμεν να περισώσωμεν τα μνΎ}μεΤα πολιτισμου κάθε πε~ιox-ης τ-ης 'Ηπείρου, που &ποτελεΤ &ρxα;,~ότατoν, &νιΧπόσπαστον έθνο:" νολογικως καΙ &κραιφνως γν~σιoν δ~α μέσου των αιώνων προσφιλες τμ-ημα τ-ης (ΕλλΎ}νικΎ}ς Πατρίδος.

Προς τούτοις, έπ' euxaιplCf των προσεχων έορτων των

Χριστουγέννων καΙ τr;ς Πρωτοχρονιάς, &πευθύνομεΥ θερμον &δελφικον χαφετισμον προς πάντας τους Ήπεφώτ~ς.

'ABfJvat, 20

Δεκεμβρίου

1957.

Το ΔΙΟΙΚΎ}τικον Συμ6σύλ,ιον τ-ης

'ΑοελφόΤΎ}τος ΒΎ}σσανιωτων 'Αθ-ηνων τα

Ό ίιΠρόεδρος Ε, ΧΑΝΔΑΝΟΣ

Γ. ΜΕΝΤΖΟΣ Θ. ΡΑΠΊΉΣ , Ε~ΜΑΡοrΚΗΣ Θ. ΚΑΣΙΑΝΗΣ Ι. ΓΚΑΖΠΣ •

Μέλη

, 'Ι

ΕΙΙΑΓΩΓΗ το ΕΙΧΑΜΕ ΤΑΜΑ να ερθομε να τιμήσομε τη μνήμη της Μεγαλό-

χα.ρ,ης

στη

Β'

ησσανη,

με

το

αΣ<ουστο

πανηγυρι

πο υ

γ ι νεται

' ις:: ""

.ι-'" v. IIO

Εvω

1Ταλια τrαρά60ση. ,Με το ικαλο έ~:τrληρώσ:αμε το χρέος μας .

"0όμως

;:;.,

lδ η! μιουρΥη '6ηκε

, μv.:ς

μια

νεα

< , Ν" <ύιΎrοχρεωσηl :α

γράψομε

. '

τις

' π'ου" τ ις πpαoυκ:rια~oμε , IΥ, " νο 'Ν(Χ, ΙΚΙ' αυτεςι πο ι ος ειχει την ΠΕριέργεια ικαι ηl~KαλoσΎVΗ, ας ί6τrooληΘει στον κάπο να τις διαΟάσει • .,. Αν δεν εύίχαΡΙΌ"'τηΘεΙ α, ς E)CE I τη: χριστιανΙιΚη; μακραθυ'μία να μας σνμrτrα

εντυrτrωσει 'ςμας.

θήισει' .

,ΟιΝΟΜΑΣ Ι Α ΚΑ1 1 το ΠΟΘΕΣ Ι Ά Στο «Λεξικο'ν της <Ελλνικης Γλώσσης» του Σκαρλάτου Δ .

τίου, εν Άθήναις

1889,

βλέπομε:

Βυζαν

«8 η σ σ σ α (βαθυς) κοιλας σύν

δενδρος» . την 'ίδια σημασία δε ί\fiε ι στη λέξη :και ή «Μεγάλη , 'Ελληvικη

'Εγκυκλοπαίδε ια»

.χη

τ'ου «Πυρσου». Κο ι λάδα σε οροπέδ ιο εΤναι ή περιο-

της Bήισσα\ftη.ς , Και είχε φαίνεται,' :κι ~xει ά!κόμαι δέντρα ά'φθσvα

στο x~:φo ,σπο\} άτrλώνoνται τα :κτήματα του χωρlοΟ. Άπ'αυrη, τη λέξη

' λοιπαν

~,... '~t.J\lO'LJIV

J, Αλλσι

μερl ιΚΟΙ

να

ιετυμο λ' ογησονν

τη,

Β' ησσανη .

τηιv 1f<Οίίρνουν για λε,ξη ξενική, .

'Άλλο ι πΌλι θέλow να παράΥεΤ'α ι άπ' τα

. Ο· ύ, σ σ ι ν α

EΠElvII

:εΤχε α~λoτε κι εχει ό:κόμα πολλές ΚEiρασ ι ες και Ουσσινι:ές. >ΙΑν δεχτοΟ

με η1 λύση αύτή" πρέtrrει ν' &λλά§ομε ι<αι την ίόρθoyρcx,φία της . "Ας μεί νε (, ' KαλιVτερα δπως εΧΕΙ •••

Βήσσανη είναι

μοΟ Ί ωαvvίw..vv,

\(ωμόπολ.η

ηΊς Έπαρχίας nωγωνί'Oυ, του Να

χ ι λιό-μετρα περίτrooυ 8 . Δ. άτr.o ,τα Γιάννενα.

ΕΤναι χτισμ,ένη σ,ε ώ'Ραία τοποθ'εσί α ιμέ . άιπόλυτο ίJψoς

750

μέτρα

-περί1Του. ~α σπίτια τηςάικουμποuν άμφιθεατρικα σε έφrrα λόφους,πόυ ζών~uν το χωριο &:ΠΟ Νοηα .καΙ Δίιση:.

. .',

')'

'Α γναντευε!ς ~ΙKρυ

" το "

κιατα

" . σπανο"ιιορος

Β.ορια το

Ν' 1.&_ εμερτσα-ιvu;.-

ρόπτηι που τα φεr-Yαρόλoιbτα και · , ξάσiερα 'OρόJδία 'Πο6άλλει ή σιλουέ τα του σά γU'Vιcxίκα ξο;πλωμένη που κοιμ&ται. Οί ,τολμηροl έρασιτέχνες

γλωσσολόγοι θέλουν να : ετuμολογήσοuv τηι IΝεμέ.ρrrσα ά'π' το άΡχάϊο' 4:νηlμερτη:ς»ί ό ΘεΟς 1<1 ή ΨUίχή τους!

.προς τ' •Ανσ:τολικά., 6λέτrει'ς τό. ι6'0ι/Υό ,πάtτrΙYKOΌ Και άVΆμεσα πα 'Πιγικο :και χωριοΟ 'Αρίστη, την ά1τ6κρυμνη στενωπό του Βίκου ι οπου χα

μηλά, στη μαΎευτικη πλαταVΌΦυτη ρεματια της 80ϊδομμάτι ας, ψαρεύ, IΚαΊΤ-οτε

ονν

Ο'ι<

Β ασι λ. Ιαυεςμιας .L~~.

πι,α προς τα ιΚ'ει χωριά:

' τις

" φη, μι.σψενες

ΤΟ IB,ασιλιι~o

rτreστρ'O'φ'ες.

(Tρoαρcxπλαvά),

. σημιερινοΟ Οίt<'ΟιJμεvικοΟ Πατριάρχη ΊΑιθηιναΥόρα l

{:' ,::101

'Λ'

το

αχ CXVOK αστ ρο,

, Π' το ' απιy~o

" και

στο

e.u:u.r170ς ..LΔ

ι Κ'' αι σκορ-_

γιεν,έτειΡα του

ΑγιΟ'ς ΚιΟσμας, ' μαKΡVΑ,

Κα.

.. , εVΑ κομμα

τι .άπο τη,ν KΌV ι τσα~ Κι όΡ-οιΟΟlε γύρω-γuρω τα ΦραισταΥά, το Κεφαλό6ρυσο, οί Ρομπάτες, ή Ρ ()υψιά, το Μαυρο60ύνι, ή Συκιά, ή Μέ6γεζτα, τΟ: Δoλιαvά,. τα 'Άνω και

Kά:τtω Ρ.ε6,ενια, :ή Ζαρ:α6ίνα, το Δελ6ιVΆKΙί

ή, Π~γωνιαν.·η . ι~~~ .. ι~λ~α χωΡΙ,ά. ,..ι ()ιΠΟ'θ' '8'" ~ χωρι ,ου ... γενι'Κα' < ' ε;σια ;και, ' εα - τοιλ υπεροχη, . •, Ο μως ς;(ς ." , , . . . Δ""> > 'θ' ~, μ.η ιcxιπ'C?μαJ:<ΡUivσουιμιε απ το εμα 'οπιως

'θ'

τΟ'

κα ορισαμε

ουτε και ά'τ:ro τα . πλο;ίισια τηις γιορτης και του πανηγιλρισΟ που μας εχει Δδηγή'σει ,ως έδω. ιΠαρακαλόυμε μόvο να μας έπιτραπει μ ια παρά6αση

οχι άσχετη πάΥτως - - πάνω στις γιορτές.

ΕλλΗΝΟΧιΡ ΙΑΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΓΙ ΟΙΡΤΕ:Σ Γεματο

εΤΥαι

το

(ΕλληνΟCιΡθόδοξο

ΧρΙσ1τιιανικο

ημερολόγιο ~πo

γιορτές. IΓιlορrrες Δεσποτι,κές, γΙιΟρτες Θεομητορι,κες.

'Ακόμα '/(ίαι γιορ

τες ΆΥί,ων !Κ'αι (Oσί' ω~; π:ου Tr~f.- ..'OOv ιάπαρατήρητες συνήΘως, lμα γιορ.

τάζονται ', 'Κίαι πανη:γυρίζO'v.ται σε δρ.ιισιμ.&ες ΠιΕρι·οιχ:ές. Δε:v εΤναι λόγου

χάρη, rττoλυ γνωστος ιό <Άγι,σς ,Μάμας , τον

λ,..., ~ \λ νιοουσε

< , κα ' ι ( συτroγραφoμενOς.

"Ε

μεγάλη ή χάρη του τι;ιχε'

λ'

οιπον

" να :

που

6 ι απιστωσω, '

ΊTαραθερ~ζO'VΤας το · 1953 σηι ~IKυρo, πως τιμαται /(ίαι γιορτάζεται έ κει .ή · μνή.μη τ.ο:υ, καθως κ. αΙ σε άλλες 'Κτην~ΤΡ:OΦΙιΚες εδίως πεΡΙΙ~Xιές~ μ,ε

δλοvυκτί' ες ' I K~Ι με ,&ξι6λΟΥα πανηϊγιJρι,α. · κovτα στις .έκ:κλησιασΤΙΣ<ες..,8ρηισκευτιικες γ Ι ΟΡιτες έχομε ίΚαι αλλιες .έθιμι'κες λαϊκες γιορτέ'ς, ιάrrrηιχήσεις λιατρευτικωΙΥ παρα'δόσεων άπο τα . βάθη τη,ς παναρχαιας . ειΘινικη, ς μας ζωης, lμιε τα ,καρνα6άλια, Jμε το θε , , ι ρισμρ, Tqv

" q< λω,νισμο,

, " Λ · έ " με, τ·ον ΤΡυΥΟ κ λπ. <ο π.λ'" οιιτος αu,τος των ΟΡτων

- ~ις: συνα.~όλιOΙlθες χαρμόσVVΕς Θ~ηλώσεις τελετες, π-ανηίΥυρια, γΊνέν . τια και λοιπα ποικίλα ξ.ε.φαντώματα μερ ι κα και όμ,αδι.κα-εχει άσφα ~ ).ως την εiιεΡY~ΤΙ1~ότατη ιέπίδρασή του στιηv καλλι.έργεια και στη δι~ CΤΤρωση τωv.ήΘωv. και των χαρακτηριστι:κων . γtvQριισμαιΩV -roO λοΟ μ.ας :

.με ,1τl,ν . ειηένεια

των αίσ3ημάτων του' με την ευθυμη και &λέγρα ψvχό- . - σ(Ρτqσή του' με το. ψιεΟμα , κ.αΙ τη διάθεση τη, ς . ,φιλσξενίας· μ,ε την αίσιο

δοξία του' με τη λε6εvτιc( τ,:,υ' με τιιν φρεq-κάδα του γενικα που μcxpτύ-

'Γ' :ραει πως το εν'ος

' πο λ υυμνητο δ" μας το ιατηρει π'αντοτεινα τη

νεαν ιιΚΟ-

τητά του και ποτέ του δεν γερνάει.

ΣΗΜΑΣ ΙΑ ΤΩΝ

ΕΟΡΙΩΝ Γ ΙΑ ΊΌΝ

ΕΛΛΗΝΊ ΣΜΟ

,Γ ια τον .ΕλληνισμΟ ΥενικΟ:: :και ιδιαίτερα γι,Ο:: τις περ !.<σχες τι)ς "Ελ_ ' λάδας που τΟ:: παι'δ ι ,ά τους ξενιτεύονται π,ολυ ,",Ι

νη ιΚαι .α.Υονη "Ηπειρο -

Οπ.ω,ς εΤναι και ή όρει

οί γιορτες αυτές με τα σχετιικΟ:: πανηγύρι α

)

τους αποτελοΟν τον αδιάσπαστο και ακατάλυτο ψυχ ικο δεισμο των ξεΥΙ-

Βήσσανη .

' ί·ε;μ:ένων με το γενέ!Θλ ίΊ:) τοΠζ ' τό-πο ,' με -:1'1'ς εUj:·ά:Ρ Ι'σΎες !Και πάντα ζωrνι

'τ αν-ες l αναμ\ι1 ήσεις των νιει;:xνι'Κ~ν χρ6νων, που - μας ' φ Ξ ρν συν τη γλUl<ει α "ν οσταλγία, τον ,ακαη:χγ ί'ι<: ητο 'ίμερο του ν6στου, το (-σχυ ρο αύτο ι<ίνητρο

aTrrv απλόχε.9η γεναΙΡSC4Jι ί α των απόδημων για αΥαθοεΡΥίες, για Κ,οινωφελη εργα ικαι για την τελιικ.η ,επάνοδό τ,ους στη γεIiIέτειι:;α .

, . .' Απστελουν ,ακόμα 0'1' . τρυιφ·ερ·ες ' t<αΙζC:.Υ:ρlες αύ'ίες ' ,ό:ναμ \ ιή:σει' ς Κ.Ι .ε να παράγοντα σσ6αρό; 'Π.ου ζωογbvει ·την ά:Υαπη προς την :: <Ελλάδα

και τη διατήρηση του έθνισμου των τέκνων τωl) απόδημων"

δσισι yεννιoOv~

ία ι και μεγαλώνουν στην ' §εν ι τεια. Γιατί ι<αί · άλλο ι ω.ς, ή ζω,η Ιδω στην

(Ελλάδα και Ιδίως 0T11V ύπαιΘρο, σπου rδιατηρειται ,ή παράδοση και συ νεχίζεται ' ή φυσική,ή γαλήνια, ή εΙδιiλλιακlι ζωη, πqρα~αλλ.όμεvη με τη

ζωη τη·ς Ά,μεριικης, ΦΙέριειπει.ν, εΊναι για μας Παρ~δεισoς και για ι<είνους

Κ ο., λαση.

Κ" αl

011

~'\' νσσΤu.t\; γι:κες

'δ' τεριπνες ιηιyησiεlς

"Υ τω'

, γε:ννη.τορων-

θα ·εχουν ασφαλως ευεp,γετ'l'Kότατη επίδραση στην ψυχή, στ'ις ευγενl ;κε'ς περιέργειες [(αι στις διαΘέσεις Υενlκα τω,v -επ ι γόν'ων αιτέναvτι στον πρo;νOμlOιJXIO τόrττo ηις καταγωγης τους.

ΓΙιQΡTH ΤΗΣ ΠιΑIΝIΑΓIΑΣ . . Μέσα ' σε σλε, ς τις Ύι,ορτες ίου χρόνου, ξεχωρl'στη Θ~ση, δίχως αμ

φιοολία ; κάτ'έχει ή γΙΟΡίη Τ11ζ Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο. Ση1" πάνσεμ'νη, γλυ'Κε"ι ,α μάνα τοΩ Ναζωραίου δρίσt(συ'V' ίην παρηγΟ'ριά τους,

δλοι οι πονεμέ:vC)ι. Ή πανθεϊστικη απσ cXτταoισμo διάθειση ίων (Ελ_

λήνων τ,η ,ν ,έ'χηι πολύνορφα Θεοποιή, Ο'ει. 'Ο -1- 'ι ορ6άνιοο ΤιμιοιΗέσς' 'μας παρουσιάζει ση) « ,ΜΘγάλη 'ΕλληiV' ιlκη 'I Εγκι;ι(λαπαίδιεlα» KαVΤα 600 6voμασίες που της εδννι:<:ε Jή Ρωlμ, ι οσύνη ικαπα τόrττJoυς. Και ό Ι<αθηγηηl"ς. στο IΠαν'εΠΙσ'τήμlο

" λαΟΥραφ, ικες T1lις

Άθηνωιν

, ,επωνυμ.ιες

Ν.

τις

παραιθ'έ-rεl lε:κει άλλες

Τ ης. ' Κ'" αι lUπαρχουνε ~<ι '''λλ'' α <Ες 'Του Π' 'ς>νΤΌυ

'Αvατολης ακατ,άγραφτιες.

πρoσωrτrΙKOίη ιτα,

Τω,μαδάκ,ι:,ς

χαρ:ες

IΠαρμlέ",ες Όλες .' άτro, την πολυσύνθετη;

[(α:"'δ τις , Ι I ιοτηπες

αm" 'Τ!ηΙΥ' ή,μέρα της γιορτιιςι\ α'ίΤ'

7() και...

Της:

ίη\ιi προέλευση, απ"

'Α' πο

'θ' ία α.vμαΤ. α

r τον ,εΙ:κ'ο.νΟΥΡαφικΟ

τύπο, ' απο τους :κτήιτορες των εr<!κλησιωv, απο ίΟ σχη:μα των ναών και απο ποlκίλουl ς6Jλλους ~6yιQl7ς. 'Έτσι, τroλλες ΦΟΡιες το χρόνο γιαρίά.....

ζετα ι ή 'μν~lμη: Της, , άνάλογα Σ<αι μ,ε τις ίοπι.κες παΡαδόσεις και τις ~ νομιασίες Τl"!ς. Μα έίrπαlμε πως lξεχωρί" ειή γιορτη, τοΌ' Δεκαπενταύ;

γουστου, ή αφι, έίρ~:ψilνη στιΊν IΚοίμησή Της, πoιJ .είναι κα( .πα~'Eλλήνια: ΟΙ ΓΙΟΡΤιΕ1Σ I!<ΑΙ ~ ΚΛι 'ΜΑιΚΩΣΗ ΤΟΥΣ

Σ;κέφταμαι κά.ποτιε. την καθι,έρωσ'}) ίων έΟΡίων ΥενΙιΚ,ό: και θαυ μάζω τη σοφιη, ικλιμάκωσή τους στο ,ήμερολό'γιόι μας.

λογούμενο,

πως ίρεις

γΙΌ.ριτες δασ~KΙς,

κυρίως

εϊχσμ,ε

μεγάλες

ΕΊναι

πανελλήνι'ες

που συναγείρουν Όλον τον <iEλληνΙ'CJ1μ6.

Π'ανθομο-·

χρονιάρες

Και απ-οτε

λουν ίρείς ~χαρqκτηρισηκ':)'.Jς σιαΘμούς, που μοιράζουν το ετος σε- τρεις ίσες περίπου μεταξύ' τους, χριον,ικες 1Τ'εριό50vς. ΞεκουΡάζετα.ι είσι 1} διάΘεση και ή ψηχη, στον άδ ιρκοπο αγώΥα τηs ". ζωης. Κα.ι σα σε .μιαν

αδιάκοπη ανετη και δι,ασ1κέ!δάσΤικη σκv!άλ.dδΡ.όμία, πρΟ:χω.ρiοuμε.·· απο. ΤΙ1 μια . στην αλλη με όρεξη, με ζέση, ' με κέφι, με κάποια είιχάριστη

τrρ~~δOKία--.εΠCλ'θλo, πού δί·νε .ι περιεχόμενο στη ζωη . και του πιο ΤCXΠ1ει νου καί άπΧοϊκοΟ ξωμάχου.

Γιορτά;ζομε τα Χριστούγενν α και Τ1l'ν .

με τις διαδοχικες γισρτες ίσυ Γενάρη 0\

Πρωτοχρονιά. .

έJ310υσιασμοί.

Ξειθυμαίνου""

Και Π1αίΡΙΥο-με

αμέσως φόρα με τα καρναβάλια για τ.ο Πάσχα, . γεμά'fΟΙ ελπίδες μεθυ στικες για aπoλαύσεις' ψυχι:κες /(αί ... γαστριμαργικές. Κ ι επειτα Tfάλι,

μ,ε νέες !δυνά'μεις, με τη.ν άλυσίδα

TCJV

ιμετη:ν εl§όρμηιση , μες στο καλ,ο!καίρι

&λλων έορrrωιv, δός 'fou' και κάνο γι,α. τον ΤΡ'ίτο στα.θ'μ.ό,

πΡ·Ος

τη

γιορτη τη,ς Μεγαλόχαρης, για V'α~υvεχιστεt και πάλη γεμά'τη ένδιαψέ-

Στο ξωκλήσι του Άγίου κοσμα. ρον ή ζωή,

με τις ,άπαντοχες 'fWv αγαθων που

νηση του Χριοτσϋ: ,και ιό,

., Α·ί

μας προορίζει ή

Γέν

Βασίλη·ς.

ιΠάει π{)λύ, θα πεις, ΤΟ τετρά.μηνΌ που χωρίζει τους τρ,ει.ς αίιτ{)Uς μεγάλους σταΘμιΟιΥς.

Μα ε'{παμε πως ,εχομ,ε [<σι πληθος, άλλες ενδιά

μεσες γ ι oρrτες ιθ'ρησκευτ ι[<ές, χώρια ικαι 0'1 έθνικες, που σαν πολύτιμα τrετριαδια' πλουμίζουν το μωσαϊκο του Xρ,όvόυ σε ιμιια καλλιτεχνΙιΚη σύν,.. ~εόη θεσ11: 'σια και μας 6μορφ.αίνουν η) ζωή μας. "Ας προστέσομε έδω και την ξεXωρισ'T~~..kθν.~!Κ'η ση,μασ ία που εΤχαν [<αι εχουν όρισμένες θρη

σκευτ ικες μας y'ιδρ~ές,- . τφcπαντος γ ι α τον 'αλύτρωτ{) έλληνισμο ~. '

ts αφου,ς

Χ αλεπους ,

μιε τηνν τόνωση τω,ν έλπ (ιδ,ων για καλύτερες .μέρες

ικαί γι· α ΛιευT~ρ!ά. Με πόση, αλήθεια, σοφίςχ εχουνε ρυι9μιστει Όλα τοΙΙτα TαKαθ~

'Κα'στα

των

ΈλληΥΙοχρι ,στιανικων

καιτις χαίρaνταιOl'ή

φυσική

έορτιω,Ιι. , Ευτυχ ισlμlένΟΙ

δσοι

του πηγή ! . στην ιΕπαρχία!

μ1fΟΡΟUν

στο χωριό !

,στ;ο ύττα ι.θρο, ,μαKΡuα , απ' τη μηχαv.Ο1fοιημένη πεζη. ζιω-η. τηις ξενιτειας,

...

' της

;Π' .ρωτει:ιουσας

!κ:αι'Λ των

'λ.ω ν Kεvτρων μεγα

.•....

nΑΡΑΘ\ΕΡIΣΜΑ ΣΤΗΝ ΗΠΕ Ι ΡΟ

'ίΞΧχαμε λοιπο\ι η~ί ν καΛη

τύχη

κι·

εμεΊς

οι

' τrρωτευοuσιάvc>ι . να βρεθουμε . τ Ι.ζ περ ι σσόΤΕΡΞ:ς

'στην "Ηπειρο.

8 ΟΡΕ;ινές

της

Σ τη,ν "Ηπειρο τ11 ΈλληΥικότατες

. NHπεεtρo 711 θρυλικη

μέρες τσυλύγούστου

μαιρτυρικήι την όρψα;νεμένη άπο τις

~Eπισρxίεςι . χάρη

τη'Υ ποταπη ασvvέ1fεια TC~)lV Τ ρα\.1~ τη'ς Γί;:ς. .

'κή' σ,την

ό:μαρτωλοι νεόκοπο ι

στην

ασυνειδησία και

Σ την 'Ήπεφ::> JTtllv ήρω·,'·

μέ την έ\.ιδσξηl Ιστορί·α τ r: ς ι ιμιε την άδιά-

σrτΟJστη ιδι,άρκε ι α τιις <Ελληlνικ,ότητας τοΟ ΛασΟ της στο πέρασμα τ·ων αί,ώ\ιω'Υ.

Στη·ΥΙ

'Ήπειρο

με

τι.ς

πι ο

Υνή,σ ι ες

έθν ι ικ,ες

μας

παραδόσε ι ς .

. Στη;ν 'ΊΗπεφο με την γoνtμ, 6τατη ~ αι ειJεργ'εΤΙΙKότατη, πvευματι« η άκrr ι

,νοοολία τη,ς μες tcr:rO: σκοτάδ· ια τη.ς μ ακ ρ.όιχρ.ονης σκλαοιας του Γένους . Στην 'Ήπειρο με τον π;λοΟτο της το λαογραΦΙί:<6, με το εντοv<ο ~ρωμα:~ ~ιE

την , rδιcψσρφιία και

την

jlδ ιοτvπία τω'Υ' lφανερωμάτωv και

τιων

δπ

μιουργιιω'ν τ?,υ ΛασΟ της σε δλιες τις Ίεκφράσει ς της ζωη'ς .

Το μακρυνο ικαι ,αμ < ετα ικ,σπιαστικο ταιξίδι, μας .ατroζημ'ίωσε ' 'ΙΤIOιλ, λαπ:λάσια και

μ,ε

μό\ι~o το. άνl'lστάιθμισμα ·Οη ,6ρεΘιήκα μlΕ στη

Λοuιστηι . στη μαγε,υτιικ,η τη

δροσό-

Bή·σσΑVΗ , την ·Eι1fOXtl , αι<,ρ ι,ο.ω·ςΟπου ή. πρω

τεύΟΙΧJι α και δλη ή Έλλάδσ. μια βδομάδα συΥΙέχειlα τσουρσυφλ ιιζότανε , Λ " ' " ι του... λ 'Ιυα. 12. Χ ' " ιΚα ι ή :και, ayκσμαχσυ:JΈ μες στο Φ λ ογεροκαμιν ωρια π ι α

1Τλούσια lανταμοlι6η. με τη ισπάv.ια εύΦ'ΡOσύ, VΗI 'Που . διαμονή, a1f'

το πανηγύρι ικαι

άπ ' τις

BCf.<l

χά:Ριες τη, ς

μ,άσαμε ατr:' τη

XιλιoτραγoιJδισ'μέ~

νης Βήισσανllς. ΠΑΡΑΔΟΣΕ Ι Σ

ry pn

ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΑ ΤΟΝ ΑΙΤΩΛΟ

;; ,, {lρiπει να όμολογήσω '1lARΙ;X;, πως οταν !κίινη:σα για· lέ:διω, το εΤχα :<;ΤΚΟΠΟ , να , •σν\.JΙάξ:ω , στο.ιχ:έΊα, ' κ:αί να γράψω έι:<τενέστε.ρα γ ι ·α τη, - Βή,σσαΥη' ,_ ,

• • .

Ι.".

',.', ΠαΡ'q:πή~ηκα άπ' αυτό μου 10 σκοπο ι οταν Ε"υτύχησα 'να γνωρίσω --ι:ον

. .έ:~.λ~τO , φ.ί~o και qνΥάδελφο Σ~oρo Σ τσύπη και να πληρσιφιορηιθω πως εΧ' ΕΙ σχεηκη Έέργασί·ά σ06αρήι ίστcρικη και . λαογραφικήι ετσιμη για τύ-

1T<;ι:?ιJ,α. '.Aπo;~λαxτηκlα, θα πεΊςι άπα ε~α κόπο ' αρκετα δύσκολο. Και τώρα

:~ριoμί,ζo.μ~~ , να 1Ταρσιυσιάσω ό,τ ι εΊίδα στα . πεΤCXΊXτα και Ο,ΤΙ α:ριτrαξε τ,' ,.αύ:rί μου στο λίγιο διάστηιμα Πισυ εμε ι vα στη σιJμrπα.ΘηηKη Πατρίδα ",) .

"Ι

•

'T~ν γονικ'ω,ν 'της γυναίκας μου. Και χαίρομαι που μου δίνεται ή εύxά~ ριιστη. εύκαιρία να ευ'Χηθω ικαι ICxπo τcύτη τη θ~ση. 'vCx εύσδωθοΙΙν ο ί ,'.

πρcσΠ'άιΒ:ειες για τ11ν δσο γίνετα ι πι ο σίιvτoμ '.1 .εκδο:::η της ύπόψη α ξι ,6ιλcγης ~<αι ·έ-π ί μο-χθης επ ι σίη,μOV ί κης έργΙΧ:Jίας.

~ ~lσ'Τόσο, ή

μεγάλη

πιολητικη, μαρφη κιχί του Αίτωλου,

μου εκτίμηση στην προσωπικότητα, στην έ-

ση1'" πολύτιμη έθνlκη προσφορα το'ο Κοσ,μδ:

με παρόρμησι. να συνάξω , όριlσμένα περιστατικα σχε..:.

τικα με ϊ11 ζωη και τα ε,ργο τ·ου, π· ου άπα παράδοση τα θυμorNται o~: γερόντΊσσες.

ΜοΟ, διηri1θη-κε ή Εύαιθία

Κοκάλη,

Βησσ:αvιώ:iισσα

701

ετων, τά άκόλουΗα:

Ι. Ό

., Αγιιος

Κοσμας έφτασε στη Dήσσανη Μεγάλη Σαρακοστ'ή .

Bησσαv: ωιτιO'Π'oιυλες .με ' T.ι~ γραφικές Τ'οι;.ς φορεσιές. Πfιγέ ,.ηv- Παριάσκευη στην t!κΙKλησία ιστιους XαιpεrrισμOιJς.

έλειπε στ' άμπέλι<Χ.. ΝΕκαμε ' δ~δαxη νά πα~ ·δλΟι o~ .έι..:κλησία στους Χαιιρετισμ:)υς Ί<αί Παρασκευη

"!'άπόιγεμα. Ν Ετσι,'

να

·0

x('vp'

κόσμ.σς

ι cn:ϊo} ~.

μην πάνε στ~ &μ'Πέλια ,..,φ.

εμ~ι.νε ή σιινήθεια να μηι ~XdκM:

στ' άμπέλια δλες τις ΠαραOΚEιJές, όλο τΟ χρόνο. . . , , 2. την κεντρικη έ-κκλησία πις Βήσσανης; Π!Ου εΤ~ στ~ δVeμa )

'η;ς «Koιμή01εως: ' τ~ς' ΘEoτόKOU~; ' ~oυς' εί'Π'ε κ'άι την t<άμixvε Θ't. ' :~ μα τού ' ."Αγίou ' ΝΙΚΘλάοι:ι»,' Υ:ια να· 1Tpoσταrεu.ε.~' τους : €tyl'Τcμέ~ , ..:

"FOU

χωρ lου.

•

,.."

·Ι

•

le.; ! . .

3. «Θα ζώσετε το χωριό Ο'ας γύρω, - γύρω με εκκλησίες «άί ξω~ '1<λήσια»

εΊπε C:ΤΤCύς Βησσανιω,τες .

Ύπάρχουν τώρα 25 εκκλησιες καΙ

ζω~ήσια γύρω στη Βήσσανη.

4. 'Έμπηξε ενα ραβδί στηγη (μες στο νΘκροταφεΙ:Υ Ίτ,0Ι; είτάνε <Υτον περίβολο Τι1ς σημερινης κ~.'vτρικjΙς εκκλησίας του "Αγίου Nι~ .κ::ιλάου)

καί

εΤΠΖ:

« " Άν φυτρc.;:σει καρποφόρο δέντροι τότε το χω

·ριό σας ,θα Προ:'<6ψέ:ι» . Πρ6:Υματ ι το ραβδί φύτρωσε κι' εγινε ' μια καρυα, (καρυδιά).

Στο χωριο ιΚαξος

(ηδη

<Άγιος

Κοσμάς)

δεν ΤΟ\l καλοδεχτή

.κανε. KαΙ ". τo~ς καταράστηκε ι τια . 39 σπίτια., TIOU χωριοσ .να .μη 'Υί'νουν ,ποτε 40. ΤΟ;.' ΧωριΟ ' εως : ~ήμ'έρα' δεντrέρασε τα 39 σπίτια . ..

6. ΕΤΠ!ε να" κάVΟVν 'τέσσαρα δαμά.~ια «σταuρcmήχη», δ'ηλαδη να: ' -τα θ6:ψουνε σταUΡCι,nά! · για να μη έρθει άρρώό:~εια στο . χωριό . . Και · οί

χωριανοι

το εφαρμόσανε.

7 Μία Τσάμι'σσά εΊπε στην Ευανθία Κοκάλη πως ότOίV , ό ." Αγιος Kιaσμας πηΥε στΌ Τεπελένι επισ~έφθηιΚ'ε 'Το σΧόλείΌ, ό~oυ .6 'Αλη ·.

_Πασ.ας ηταvε μ ικρος μαθητής. ' Αμέσω, ς ό · ' Αληι ς τril;ρε Ά κ&ί1ιΌ:; μα. και ' τό ";'ηΥε σϊΟV Aytq να κά~t:iσει. τον εχάϊδεψε τότε 6 ~Aγιoς και ' τοΟ V

. ε~πε:, «'Εσ'ύ ι π~ι.δί μου ι . θά γίνε,ις νεγάλος άνθρωπος και βασιλιας τοΟ τόπου και θό: πας και στtlν Πόλη».

, 8 . . π,ηΥε .κάποτε ό ' ., Αγι'Ος Κοσμ&ς σε ToύΡ.~.Ι·KO χω.ριO ·~ κ·αΙ όπως-ο

..είτανε συναΥμέν'Qoι ,οί , δη,μoyέpoιντες, .~~θαvε πως ε~εται , εvας ληστης να τον Ο'κοτώσει και του, έίπαν' 'να κρυφτεί'. · ·

<.o .~ ~Yι: ός, . :rόυς εΤπε': {

. «Μη φοοαστε ι· δεν εtναί " έδω ό θΆVατό'ς -μoυ~ ας . ερθει ...~ ινα::~.,." -r:" Q:~"I'V δω~.,~ Mό;~. ..~' ~ "

.. ",

λις μπηι<Ε μέ'σ~ ό ληστηiς' τoιJ λέΥειό . "·Αγ ι ος :~. <σR~στεt:·::·iiπέη..;, μc,>u,'"

, . " . . . . .... : .. ":. . : , - καθη,στε. Αύτη τη στιγμ,η ή Υιιν'αί[(α . ·· σου 8KΑVε " ενα · ΆΊii1tε'(όiτουλο, να ,·,··κ·,

-σοΟ ζήση». ' Τότε ό ληστη·ς δεΥ ' ~Toν ' ΤΓεί,ραξε ι " μ6~0 . εσ_τειλε :"δυο παληlκάρια του l\Ια τrav ,να μάθουν.

Στο δρόμ.ο συνάντησα\.! άλλα 'Π"OJλη'κά

ρια, που έρχόντανε να τrάipoU'V τα σχαρήκια, ι<αι γυρίζΟIJlΥ όλοι

μαζυ

~Kαι φέρνοlΝ τη,,, . είδηση, ·στο . ληΟ1ή. Γ υ'ρί,ζει .τότε ό ληι στης .~ι λέγει

<:ττi] . σύναξ.η: .«Τώρα θ' ά;Ρθεί'τε αύριο, ξτσι όπως εicracTrE I ' στο λι~

. ~άδι . , μου να κάνομε <~ζιαφέτ.ι»

γλέντι. Και 1T~,γα~ . δλσι' K~Ι γλέ~~ ."

•

.. τησαv. . Στο

λΙι6άδι έκει lηρθε μIΟ: , γελάδα,και το ' Χάλαε. ' "ό . M~έης · εT1T~ .να . στ<στώσouν. . <<Μην ~ -..τη ;Koτ~: ~εις, .. . . . .τη, γεJλάδα. Τ 00 λέει 6 . Αγιός".: . . .. .. V

' :

')'J,a TI ' ε,Μ(ΧΙ .. γκρ;σ:-τ:ρωμενη και εχει

μOυσKσJΡΙ

. , ',

-..~~.

, ('ασ-π.ροιJ~o / :π~~τ.rεJΡO

θηλ'

-ΚΡΚ1<'!.V,e,) ;· ;~αΙ αν τTt ., σKστ:-ώσεις, q 'E; δ~Kα μl~ρeς θα · σκοτωθεΊς ,και , σύ:.. ,< Μα ο

, Μπεης

,,, εν . τον ακουσε

δ'

και" τη , σΚΟ"ζωσε

'λ.L.r::. τη γε uva.

' σ:v

ι"'δ ει ε

"(Γως ,η γελά: δα εΤχε στην κ.οιλά της ΊJ.οvσ[<άρι θι.ιλυκΟ π,ερrrrερό, από ρησt ό Μπέης ' t<at . εΤπε:

«Λότος δεν εΊναι ανβρωπος, εΊναι άγιος».

και δεν τον πε.ίραξε. Μα σε δέκα τον σκότ,ωσε τον ' Μπέη.

μέρες ό Ι\" , οlκοκύ'ρης της γελάδας

.' .

9. ΙΗ Κατ.ερίViα Μαιυ:ρικίου, 76 ετωιv, Β ησσαvιώτι σσα, μου διη γήΘηκε: ·0 Άλη;ς, μικ'ρο παιδί, μάΘαινε ιέλλη:vικα γ'Ράμ,μ.ατα στο , σxoλε~o της Bήσσαv.ης «αΙ καθιόιτανε στο σπίτι του ΤζσΟάρα. <Έvας -άλλος

Βησσανιώ,της,

Βασιάδης, πηγε στου Τζοοάρα ('<ΧΙ ' κουοέν

τιαζε μαζίι · του. Κι 'ο Άλη,ς, μαθητούδι, με τη , μά , ια του τη Χάμκω,

". i

' ,: '

καθόταν 'κι ,αφουγΚιΡαζόΤανε. · 'EΤΊtέ ' δ " " 'Βασιαδης Οίον Τζοοάρα: «Τί Tqv εχέις αυrOY'" στο ' σπίΤί σόυ 'Σ<άι μ:αθd:tν~ι" Υ, Ράμματα; τωιχχ εΤναι μικρο κουτά:ο'" 'οταν ,μεγαλωσ,ει θα ·μας φάει». :

"Οταν γένηΙ<t μέγας 'και τ, ~&ς Ο 'Αλη Πασ&ς ε,&τεΊλε ά-τr' τα

Γιάν~:ενα ι νιδ: πάρει -μ~ criρφb ~&~ Τζ;;Οά·Ρα. <ό Τζ{)6άρ(χς ' ~(jρύΦτηιΚε,

. ~α ' ~;~ι~~ . &:ν<ry~άσJ.η·κε,

.ε~~ι~~ . ,!,~ν . γίιρ~υ'~ν, K~Ι ' πηγΈ :μ~αχός /Ί~~ ':

στo~ ;Αλη.: Πασ.&. X~.;·pέτη~ε, π.ρoσ~ίινησε ~~ι ΤΟΟ . εΤ-ι:rE: «Τί με , θέ~ λεις, Π,άσ&Ό μQ~ .; .... 'Εγω · '~Ey .. ε~ω 6;0 ' ~~u,..' ''Ι{Ξχω· π~~vτ~ 1t1ρόοαrαι' τι να σ~Cι δώ.~ω·;» •Ο )Λλ.ης τoϋδω~ε ' το .χέρ ι καιαφοο τον ' έφ ίλεψέ ., ι

Ίον αφισε ελεύθερο.

Μα Ίον

Βασιάδη εστειλε στρατο

και τον σκό

τωσε και τον θάψανε δίπλ.q στο ξc.',ί1<κλήσι · της Πςχναγί<χς.

10.

"Ακουσια καιΟ:πο ηιν πεθερά μου,

σαν ι ώτι σσα, έτων

κόκκινα συρίτια και

"Αγι'ος

να 6άλουν

Κοσμας εΤπε να 6γάλουν τα:

μαυρα για το πένθος της οικλα6,ας ..

Βησσανιώησσες '6άνouι vι μαΟρα συρίτια στα σεγl<OιJ-·

Vta τους. Τ' άκουσε ~'

σης Ο:πο

Μαυ'Ρ'ιl<ίου, Βησ-·

71, πως παλια οί Βησσανιώτισσες στα' σεγκούν,α

} ους εΤχαν κόκκ ι να συρίτια.

~ ι απο τότε οί

' Ανθούλα

T11V

πεθερά τηος, ΠΌυ κι εκείνη τ'&ωυσε επί

πεθερά της.

Tr).v

Δεν ,μ,παίνομε σε λεπτομέρειες και σε σχόλια σχετ.κα με Τ11ν άκρί-

,. ~εια των παραδοσι'ακων

αιJτωιv

,στοιχε ίωιν.

τα

δίνομε

άπλω, ς

στt'1ιν

ε,ρεννα, κοντα σ' έκεινα που δημσ:σιέψαμε στο «ΘαΟμα τη' ς ας» ~

'Απ'

Τ11

σκοπια της

111 ης

Μεραρχίας»,

'Αθήνα

, Αλ6ανί':" 1945, σελ .,

85 - ~O . , .?-γ!ΝΤΟΜΗ ΙΗ πιο

το,

ΕΠιI ΣKOπtiΣH

Βήσσανη,

π,αλιους

ΑΚΜΙ-:ΙΣ

κεφαλοχώ ρ l

οίκι'σμούς

της,

τη.ς

σαν

οι

κατο ι κοι

της.

» Jo.

ΛΥονη

ημέρες

'Πωγωνί,ου,

άκμης,

άπ'

γεμάτες

τους πλου

με συνακόλουθο άξιόλογο πολιτισμό.

Πό.νώ απο τριακόσιες CιίΙ<Oγένει~ς, ~,

ΠΑΡΑΚΜΗΣ

Έπαρχίας

γνώρισε

είπυχία, ανοδο πνευματική,

ΚΑΙ

KOVΤα δυο χιλιάδες ψυχές, εφτα"

σχετικα

J.. ' 11 περφχη, ·

δ'"

εν εφτ~ να

ικανο-

πcιήσε ι άνετα τις ά,άγκε.ς του πληθΟΟμου και τις εύγΕVΙKες .φιλοδο ξίες των νέων.

Ξ~νιτε.ιJoνται λοιπο:ν τα παιδιά της.

Στην Πόλη. , aτή,

MΙKρCx 'Ασία, στη,Υ Κύπρο, σε δλη την προπολεμικη ΌθωμαvΙKη

A/J-

τo~pατo.ρία, στη" ι ελεύθερη 'Ελλάδα, στη Ρουμανία, στην λίγUΠ'TO, 9'τήν ΆμερΊ.κή, σε δλ,α τ~ πiιρατα της γης. ' Με το μόχθο τους, με

ηΊ φιλεργία τους! με τrι δίψα για ' μάθηση 1<cl πρόοδο, με την έπιμέ ~,~ιά τους, με την τ.ioμιqτητα και τήν οίκοκυρεμένη ζωn τους προόδε

ψαν. Στέλνow τακτικα CIΚΟiJομικα δοηθήματα στους δικούς τους. Ά νQ'καινίζouν στιο χωριο ·πΧ οπίτια τους. Συ.ιασπίζονται στίiν ξΕVιτεια

σ.~' :Σωματεία για να &λληλoϋπoστηρίζ~νται κ~ί να μπoρoόv δμαδικα ~~ 60ηθοΟν ~o x~ρlo με ' &~ς ~ σχολειαι στις έκ.κλ.ησίες, · στ~ς (χΊΤόρους, χΟθως και με άλλα κοινωφελ.ι1 εργα.

' ; Γενναί~ "!Τ&'για και εK~ακτα βοηθή. μσπα ερx OVΤαι O"Titv ΙΚΟΊνότητσ: ~Π,P την ' Aδελφ~ητ~. Bη<;τσα~ι~ψY -ι:ης Πόλης . «Ή '~τη:., πoV 1§P.ύθn~ε έκεί' το 1871. Σε μια ,ΧΟΡ9εσ.περίδα, λ~ι, ΣWΆξ~ sY.l χιι :λΙι9:δ~ς ~ί~ς., Και gτξ:ίλαν~ ~αι A>~ιάξ~ Tq σχολεία. .,~η, ~. .~γoς Ξεν~xείoυ, στΟ ΓιoVργεδο ']ης Povμαvίας άπΟ rt'Ov BησO'ανι~. \0'" "

::;

-τη Δημήτ.ριο Κ ιτση, άφινε σηΊν Κοινότητα ετήσιο εισόδημα '

100.00'0'

λέ,:i. Και απα τις άλλες παροικίες, ε'ίτε όμαδιικα ε'ίτε απα μεμονωμέ ν ους ξενιτεμένους

'.. '>'Έτσι

το

Βησσαν : ωιε:.ς, φτάνανε ανάλογα βοηθήματα.

Σχολαρχει.ο

της

Βησσάνης

τr.ρoάγεται

σε

Ήμιγυμνά

σιο με δύο Κ-αθηγητες Φ ι λολόγους. Λειτου:ΡΥ,ει τιαύτόΧΡΟ'νια και Παρ-: 6εναγωγείΌ '.Jη,

. δωρεα,,,.

Λcγη

και τα

βιβλιοθήκη

6λία και

σικοκυρικτl βιβλJα,

με

Σχcλi:

οννρεαν

με

αλα.

<Υφαντήριο . Παράλληλα

αρκετεςχιλιάδες τόμους

χειρόγραφα,

καθως ιέπίσης και

και

Δωρεαν . ή

ψοίτη

καταρτίζεταί

αξιό

ίκανα σπάνια

01-

αναγνωστήριο. /Και ό κλη-

1,," .

•

~ Η ν,ύφη σέρνε ι το χο ρό .

ρος στο ίJψoς I IOU, ηρόοδο

μέ ίέσσαρις παππάδες κι'

ενα διάκο.

<Αλματι'Κη

σημε-ιώνεται σΤ11ν πνειιματικη & \; 060 των Κατοίκων. Αυξάνει

και ό πλ~9υσμOς. Κατα μ ι α σχείικη παραστατικη εικόνα ΥέΡ:Jυ πλη

ΡCJφοριοδ6τη <&φτα6-ε ΟΙΚΟΥένεlα

πατριαρχικη με 60 &τομα; , απου ·

περνουσες απέξω απ-ο · τα σπίτια την ωρα του φιcxγητoo, κι ακουες τ α κουτάλια, να βραντανε σαν πολυβόλο» ...

' Απο άλλη

γενικότερη άποψη πάλι,

μεγάλος ευεργέ.της ,,~ιςΌ

8ήσσα Υης · Νικόλαος Βράγκαλης εξαγοράζει ίΟ χωριο που ε'ίπανε ίμ_·~

λ ι ακοχC;)ρι απα το Τουρκικο Δημόσιο καΙ ·γλυτώνουν οί κα:τσικο.ι ι,ρυς.', / ψόρους. (κληρσδόιημα 190.1 -

εκτέλεση 1922).

'.' ,.

Πλούσιος ακολουθ'ει .ό ~xπoλoγισμός: ~ . 'C"αν ι ωτων

t<ύρος

"'Α·ν θ ιση

αναδεικνύο\.ιται :

Γεωπόνοι, . ΎφηΥητες ,μνασίου,

Άνέβασμα Υενικο των 8ησ-

'''''.)Ε' πνευμα:ηκη, οικονομικη, κοιωΊί'Ικη. πιστημονες

Γι,Ο., ροί,

Δικηγόροι,

Πανεπιστημίου,

' Αξιωματικοί,

Δημόσιοι

Χημικοί,

Πρεσβευτής,

<Υπάλληλοι.

I Και

λο! ώς εμποροι, ., ., ώς 6ιoμ11xαν:~.)(, ώς 6ι,ότέχνες,

με·

ΦαρμαΚΟΠQlιοί ,

ΚαθηΥητες

Γυ

διαπρέπουν πολ_ '

ώς έπαΥΥελματίες,

,ω; σοβαροι και πολύτιμοι παράγσ, τες στr1ν Κοινωνία και σΤ11ν ήμε

·6απη και σΤ11ν αλλοδαπή" Μα :μοι,

Ερχονται

οί

«xρό~ια δίσεχτα και

έσωτερικες

ανασταΤ'ώσεις,

μηνες οργισμένοι »;

αδιαφιαρία

της

Οί πόλε

Πολιτείας

για

'τrιν υπαιθ'ρο, ή -συνακόλουθη απ' δλα αυ'Tι~ (όση ψ>υγης προς ,[α κέν '''''ρα, ή αστυφιλία. Ι<αι ή . t3ήσσανη πέφτει μοιραίως σε" περ f. οδο πα-, ιραll<μ ης .

1-1

ΣΥ ΓΧΡΟΝΗ

ΣΙ1μερά

ΒΗΣ ΣΑΝr,

Βήσσα.η

Exr-I

περίπου

170

οικογένειες

καΊ πάνω

&πο

1.000 ψ υχές. ' ΤΟ χωριο που και που εχει 6ψη τόπου σεισμόπληκτου . , ΙΠζλ)μενα , . E"r.(λ ' λ ' <, Σπίτια χαλασμένα i< Ι .ερε ιοαμε α ω'lΓ ια χα ασμεν α, οπου φύτρ ωσαν <Όσα

αγκάθ .ι·α : Και τι άλώνια; 'Α,πα μαριμαρόπετρα σαν γραν ·ί τη .

διατηριουνται

θυμίζουν τ, α μαρμαρένια άλώ'lι'ια τ&.ν δημοτικω'ν :

~ας τραγουδιων . Άραιος

πληθυσμός .

Δεν

εΊναι

πάρα πολλαι

που

μένουν

στο \

x~ρ ι o με 6 ρεξη . Το " μάτι των νέω'! ίδίως εΤναι εξω. "Ετσι όφίνονται ' υτηιν τύχη Τι:Jυς τα χωράφια,' τ' αμπ έλια, τα- · ΟπωΡΟΦόρα δέντρα που.:( . '. ,

εvδοκιμουσαν αλλOΊ.~. (~ ί ΙΚΟ σχολειο στηκε σ '

Βής;άάνη δ ι ατηρει σήμερα Ιξατάξιο δη'μο- !

με ενα δάσκαλQ και

ενα

μια δqσκάλα.

ίερέα, φ@ησμένlO εύτυχως

κληρος περιορί-

και σεμνο λευ"ί'τη,

αξιο της

αποσ:τολης του.

βιβλιοΘήκη

με τις τελευταΙΕ.ς

f::j ιολία

π/ολύτιμα σπάν ι α

στυχώς

και

που

νότητ,σς

κ.

Σ τέφ.

\"α

και

έσωτερικεςανωμαλί,ες

χειρόΥραφα

ξαναβρεθουν!

Παπα:8'αναισίου

Και

παλιια ρέΚϊης

ρήμαξε . '

έξαφανίστη,καν Πρδεδρος της

δυ Κοι- ;

αγωνίζεΓαι να την περιμαζέψει, να

-; ην βάλει σε τάξη και να την ' ξαναπλουτίσει, με τη/ν συναντίληψη και "ι.ης

Άδελφότητσς

Βησσανιωτων

Άθη\. ων.

Για τη

μόρφωση

των

κορι

'ι σιω ", τίπο!τ'Ε σχεδον δε γίνεται. Τρεις 'μεταβατικες Οικοκυρικες Κρα τικες

Σχολες, που προορίζC'\"ται να περνουν διαδοχικα απ' τα χωρια '

'Τι1ς .'Επαρχίας

αργαλειό,

Πωγωνίου για να διδάσκουΥε στα κορίτσια κέντημα,

ραπτί.κη

και

σιι:οκ;υριο γενικά, Οϊ'άθμευσαν · απο το

1950

στο Δελ6ΙI~IάKΙ, στο Βασιλικό και στη Λάοδανη και κόλλησαν εκ,ει, α Υν οόντας και αδ ιαφορόντας για τις α'> άγκες των άλλων χωριc~ν τιις ' Επαρχίας.

Δεν εχομε καμια διάΘΕση ουτε πρόθεση να μεμψιμΟιΡήσομε και Ι., α

κατηγορήσομε όποιαδήπστιΕ Κυ6έρνηση

6:ασϊ'ος ~ερχεται ό στοχασμός:

των

Κοινοτήτων

στον

KG:lOC

Κατάσταση.

<'Ρμως α-

Τί θαύματα εχει επιτελέσειό ,θεσμος

τη: ς

Τουρκοκρατίας.

Και

πόσο

αντί-

' ΤΡαΤΤ!.Ξ,ζι στ.ο I Μcι~ιασ'τ'ή,ρ'ι μ,ε τους μήi:ροΠ'σλtτές Σ π 'υ.ρ:ίδωνα [< αι Δημήτ.ρι,ο.

-, c μο

απισθοδρομικο

κατήφορο

πηραν

τα

Εκπα ι δευτικα

και

μορφω τι

κ:ι. γενικως ζητήματα με τΟν Κ.ρατικ:Ο παρεμβατισμό, με μια παρά ξενη

νομιμόφρ-ο\ιη Τί Δε- )

ασυδοσία!

μ,πορει να γίνει είναι

.·~ία πρωτα,

δουλε ι α

για να σταματήσει ενός;

το

κακό;

<Όλοι πρέ.πει να συμβάλουν.

με την έμποάγματη εκδήλωση της στοργης της

Πολι

προς

ηΊν ϋπαιθρο και με μ ι α ~<ιρίιτατη αύτοδιοίκηόη . Οί 1'0'πικες αρχΕς ,ε- , ΠΕιτα. -θ ~ υν

Κι

στη

απσ κοντα οί Βήσσαν η

ξενητεμένοι- εύποροι

φωτισμός,

Βησσα~· IC)Τες.

"Ας δo~

VEpo" -τα πρωτα, τα δασ lκα-και τα

λσιπα στοιχεια του σύγχρονου ΠΌλιτισμου ι και ό τόπος ιεχει ι θα βρει

θ'

και

" αποκτησlΞ;l

τα

μεσα

ικαι

τον

τροπο

να

φτασει

και"ξ να εΠ1ε-

ράσει ΤΊιν παλιά του ακμή.

<Όμώς {ιρθαμε τό

φύγαμε

σιτο

μακρυά.

ΠΟΝηγύρι

της

Τί €I~ση

εχουν εδώ όλα τοιπα;

Παναγίας.

Αυτο

Έμε'ί'ς

μας εφερε ώς έδω.

" Ας

παρα:<ολσυθήσσμε.

το

ΠΑ Ι'-1ΗΓΥΡI

ΤΗΣ

ΠΑΝΑIΓIΑΣ

ΓlAPAMONH.

, Απσ τις αρχες 'Του δεΙJτε;ροv δεκαήμερου τ,ου Αυγ,οιυστου όλο κι ε,ρχονται

ΒησΟ1ανιω'τες ξι::ν:τεμένο ι ,

χωριό τους.

Βρίσκοντα ι

προσκυνητες

στ, α νοσταλγημ,ένο

άπα προτύτ:ερα κάμποσοι ι

1<1

που

άπα νω

f:;ι ς : εχουν έρθει γι/α π:αραθέρ ισμα.

n κίνηση

την παραμονη πι,α μης και

ζωηρεύει.

ΤΟ λεωφορε'ί'ο της γραμ

κουρσες απ'την 'Αθήνα Kαταφθάνoυv.

Άντιαμώνουν: οι

ξενι

ηΞ. μένοι απ' τηίν Α'ίχυπτο, άπ' TΊ1V Άμερι'Κlή, άπ' την Ά!Θή,να, απο τα,

ϊΙ&Υνενα ι άπο παντοιΥ, δλο χ,αρα 'Και με ποικίλες συγκινήσειςι κάτω σ:ι 'οι Γό

ολόδροσο

αΙω.νόβιο Τιλάτανιο της

«λημέρι » τους

λαΥοΟτα,

καιι

οι

Δε ι λινο της ΠαlραμOVΗ, ς

κ,ά προανακρούσματα. ρολόγια.

ντέφιια,

εχουν στήσε.

Δυο

τΞλεια ήπειρώτικη

βιολιά,

δυο

ορχήστρα.

αρχίζουν τα λάλούμενα με τα είσαγωγ ι

<Υτιτ; 6λητικες οί

Νηστεία ακόμα.

Έκε'ί'

ΤΟΠΙΚΟΙ παιγν ι διάτορες:

κλσιρίναι ' δ,- ιο

δυο

πλατείας.

μελωδίες, ' ξεχύνανται, σαν μοι

ΠένΘιμη, 6λέΠ'Ξ.ις, η γιορτή. 'Όχι όμως με

ιη βαριά της εννο ι α σαν Τ11ς μεγάλης Παρασκευης. "'Εν α «χαρσroοιον πένθος» μι,α χαρμολύπη εΊ' ,αι διάχυτη σηΊν άνάλαΦιΡη, στη

αΊ' μόσφαφα.

<Η

Τραν11

Μάνα

μανάδων δλης

της Xριι σ1ϊαl\:lω

σύνηςκαι

με τη θανή

ανθρώπου.

Γιατί, «Νενίκηντα ι ,της φύσεως οι δρο ι και ζω-ην προιμνη

στ.εύ,εται

θάνατος». Και

Της

των

μυρωμ€νη

«ή

ακόμα ίλαρύνει τις ψυχες του πονεμένου ίερα

και

εύκλεης

μνήμη

Της,

πάVΤας συ

Ι'.η γάγετο 'Πίρος εύφροσ'ύνην τους π:στούς ... ».

'Απ' τα πρω'ί' εγινε ή λειτουργία ι κατα τrαράδoση, στο Μοναστή

ρι της Ζωοδόχου Πηγης, ονσμαζόμενο και 'Άβελ η Άβελη, -

θα μας

δοθεί π ι ο κάτω ε.υκαιρία να

Και

6ραδάκι γίου

τώρα,

μετα TOV

μιλήσομε γι' αύτο εκτενέστερα.

έσπερ ι νο

στην

ΚΕ'ντρικη

εκκλησία 1"00

το

<Α_

Νικολάου, αρχίζουνε στην πλατεια τα προκαταΡΚΤικα 1"00 πα

νηγυρισυ της

έπομένης.

ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ

Οί

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

συμπαθητικοι

γνώριμοι

των τραγουδιων σκοποι ' ανάβουν κα

ϋμους και φ,έρνουν αvαμνήcrεις «γλυκες πλην πικρες». ' Ι δίως στους νοJ

σταλγσυς ·ξει\''ι'Τε μ έvους,

πC'ύ,

ξαναγεννημέΝΟ Ι ,

1<οντα στους παιγv ι διάτορες «στια β ι ολιά»,

όλο και ζυγώνουν πιο

με τη~ ανικανοποίητη δί

Ψα που τους καίε ι τα σωθ ι κά. Οί βιρτουόζο ι καλλιτέχνες, με TllV πρα:.. κτικη

τελειότητα στο

έπάΎγελ μ ά τους,

με τις

μελωδίες του τόπου

ΌΤΟ τrυΡO ,Kαι εϋφλεκτο αίμα τους, φιλοτιμουνται. (Ι:

δ ιαφανες

€ερμαίνOυν,

διαθέσεις

. '{"ους

νεύουν τια 6 ι βλία, 'fC,UV

κα ί

τονώνο υ ν

εκδηλώσεις

να συνοδέψ ο υν τις

των

τον παλμό.

τα λαγουτα,

αρμο-ν ία

όσο πάει ζωηρά,

πολύμσρφη,

Π'ολCιτροπlfl,

τους ζωντα

Δεν

αρ

Σιγανά, άπαλα

Γ ι,ά-νινη,.

όμαδ ι κά, συνΘετικά. πολύ60η,

πως

τα \ν'τέφια.

τα τραγούδ ι α.

Φαγοπ6τι στο ξωκλήσι ϊ'OUι "Αϊ σηΊ ν αρχή. \ Κ ι

ακροατ:ων

Νοιώθεις

τα κλαρίνα,

μελωδίες κ αι

Οί ενθουσιασμοι ,

Θεσπ~Ξ.σια μιαν

σεσυνεπαίΡΥει.

Χαρ ιτω

μένες στήν παριθε\ίικότητά τους που είναι οί σαν αναρθρες κραυγές και ,σαν παράφω νσι ηχοl που παρεμβάλλο.νται τόσο. συμπ:αθητικ,ά, τόσο ΤΕ

χν ; κ6: στη φυσlκή τους ενορχήστρωση, γιια να όλοκληρώσουν τη θεία U :J uσ ι κη

αψυχη,

σύνθΞ:ση της λαϊκης δημιουργίας .

<Όλη η φύση, εμψυχη και

μορφοποιημέ\ιη, «φωνήιεσσα και άδουσα, ανθρωποι και ζα και

κοπάδια, πουλια και δέντ'ρα, ανεμοι και βουνά, ΤTlOτάμια και γης και' υ ποχθ6 , ι ες θεότητες θαρρεiς 'πω ς λαβαίνουν μέ,ρος στην πρωτόγονη συ-

;;αυλία,

σαν

ν:α

συμπάσχουν,

να

σι..;μποναΟν

να

συνναγάλλο",'Ταr

μέ τον τρ,αγικο οα:σιλια τού Κόάμου, ίον άνθρωπο . '<Όλα ,τα πάντα , κάτι .Υοητ·ευτικΟ σου ψιθυι:; 'ίζουν, κάποιον πόνο σοΟ έκφράζουν

γλυκύτερη

γλώσσα,

σταν

vοιωθ.Ξ.ις

η,.ν ,

< Ελληνικη

μουσικη

με Τιl

γλώσ

σα ' και δε'ν εχεις χάσει 'ηΊ γεύση της με τις άνούσιες, για μας, ζαχαρί νες τω,ν Δυηκων. Κ ι

έρμηνεύουν πρόδηλα τη μοίρα ίΟΟ λαοΟ μας με

ϊα ποικίλα παλ ι α και νέα προολήματα της ζω,ης ίου:

ΤΟ μόχθο ΤΌ-\),

,στη οιοπάλη, Τιιν προσήλωσή του σTlιν Μητέρα Γη, Τιl μυστικη εύω

' χία ' του

με τη φύση, ίη λατρεία του σίη · λε.υτεριά,

την άγάπη του

υϊ ην Πατρίδα, τους Kαιατρ~γμέ'~'oυς της ίύχης, τη σκλαοια τη μακρό χρονη,

χαρές

τους ,T0L!"

σκληρους

6:γ(:),νες- ίου

καίΙ\,· αντι · στους

τυράννους,

ίις

ίους ερωτές του, τον πόνο ' και ίις λύπές του. 'Έτσι, νοl

ώθεις ενα ' ΘελκίιΚΟ κραδασμό, κι αισθάνεσαι

ν α φουντώνει

μες στην

ψυχή σου ή καλλσεχνικη . ,εύφροσύνη με τοΟτα τα τραγούδια, καθως τ.α ύμνολόγηιΟ1ε ό τρανός μv:ς !έθνlκος βάρδος: Γιαννιώτικα,

Σ μυ:ρνlώίlKα,

Πολίτικα.

Μακρόσυρτα τραγούδια 'Ανατολίτικα, . Λυπητερά .

πως ή ψυχή μοι; σέρνείαι μαζί σας

Είvοπ χυμέ", η ατ.-' τη μουσική σας και πάει με τα δικά σας ία φτερά .

Ναί!

τα σημάδεψε ό έθνlκός μας ποιητής, προσθέτοντας και το

< λ υ π η τ ε Ρ ά» . ""οι απ'

πηραν να μου τα ξηγήσουν και καλλιεργη μέ

8ησσανιωτες, πως τα ίραγούδια αύτα τη δουλεία του

Γ έvcυς,

σλα είναι έπηρεασμένα

αιωνες όλάκερους ζοφερους κάτω

Crno

τον τραχυ ίουρκ ι κο δεσποτισμό, και γι' αυτο είναι διαποτισμένα με

π:αράπανο και μοιάζουν σα μοιρολόγια.

Kαν~νας δε θα η8:ελε oϋ-rε . θα , μποροΟσε να άμφισοητήσε ι την ά ιήθεια αιJTή. <Όμως παράλληλα πρέπει να προστεθει,

σ-τει μάλστ\.Χ, πώς Όλα ταυτα

T'c;

και να τονι -

τραγούδια, με ία λόγια και με τις

μελωδίες ίους και με Τ11 γνήσια Έλληνικότητά ' τους, άπατελοΟν και άντίλαλους τρικυμισμένων:ι χων

μ ι ας παγκόσμιας συνείδησης, τόσο

c.πο ,σημασιολογικη σσο ι<.αί απο ερμηνευτικη της μουσικης τ/ους ά ποψη. <ο άρμονικος πολι'ι();)ος σάλαγος που σηκώνουν είναι σα · μι· α κραυγη πρΟς το άπειρο, ΠΓ)ύ πασκίζει να γεφυρώσει Τ11 Γη με τους ουρανους και κάποτε με Τ11ν IΚατσυγης.

, , . Κ ι' επειτα, μες στον μελαγχολικο

Kq!

παραπονιάρικο ήχο, μέσα

σ ε σλες τις έλληνικες λυπη11ερες μελωδίες, φωλιάζε ι μια ύγεία, μι α

<:.υρωστία ψυχική, Φ lλοσοφη μένη

τη

μια καρτερία στέρεη,

ενατέν ιση ΤιΊς ζωης,

μια αΙσιοδοξία σίγουρη,

μια

μια λε6ενnα άντρίκ ια και ανένδο

σε κάθε ά ,ϊιξοότητα, που εκδηλώνεται κιόλας διάφανη στο τέλος

κάθε τραγουδιου,

'\. εανικό, κάπως

δπου . άκολουθει

γοργός,

πεταχτός,

συχνό: ρωμαλέος ·κ·αl

γεμάτος σφρίγος;

χαρούμενος

ρυθμος:

και σκοπός, σα'\! επωδος '<αι απαύλημα . Μας το λέει κάπως κι

ποι

ηTlις συ ..εχ ίζοντας το τραΥ· JUδ ι:

Στ '

« ... Μέσα

ά' μπέλ 1 1 1 α της

σας κλr-:ίει το

Βήσσαιvης

να σκ' εφτεις,

ιJπομcνητικέ

Τρύγος.

μαυρο φτωχολόϊ

κι δλα σας, κι ή χαρά σας μοιρολόϊ

Και

...

μου άναγνώστη,

πως

οί θησςχυροι

αυτοι τω,·" δημιουργιων του 'Ηπειρώτικου ΛαοΟ και των ισάξιων πά υης

Γης

<Εληνι :<ης,

παραμελαJνται

για

να

μη

ποΟμε

περιφρο

νουνται και κινδυνεύουνι να, χα3nυν μες στό καιάδα της λήθης, δταν δεν -:ταραμορφώνονται

ραϊστες της ,

κ ους

,....

και

μελοδραμαTlΟ1Τοιουται

κακης ωρας

κατσαρόφωνους

έξοργιστικα

άπο

λε6αντινοτραφεΊς

έξω

μουσι-

ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ

ΠΑΝΑΓιλΣ -

15 ΑγΓΟΥΣΤΟΥ

Έπίσημη πανηγυρικη λειτουργία στον Κεντρικο Ναο του tΑγίου Νικολάου.

Συρροη κόσμου,

ίδίως των ξενιτεμένων ολων, οπου, Kαλ('ι~

προαίρετοι γί'~'OVΤαι ... στόχος των επιτρόπων της εκκλησίας και κα τα παλαια π:αράδοοη τους 6γόιζουν το δίσκο. 'Ένα δίσκο με βαθυ κόκ κινο 6ελούδο με Kε\ιlTημένη Τιlν είκόν'α του Άγίου Νικολάου, oτr.oυ ό ξε νι-τεμένος προσφέρε.ι μια γενναία, κατα δύναμη, συνδρομη κάτω, απο τ'ο

13 ελουδο, για να τηρηθεΊ πρόδηλα ή εχεμύθεια για το ποσον που προσ ψέρει

ό καθ.iνας χωριστά .

ΤΟ εθιμο άu,.ο ,qποτελοΟσε άλλΟΤ,ε πόρο

σο6αρο για Τιιν Κοινότητα και άπλωνότανε και σε δσους γιόρταζαν, , , , " ,. ' .. 6τους νιοπαντρους

γαμπρο και νυφη

χωριστά

κατα Τιιν πρώτη

μετα το γάμο μετάβασή τους σTlιν εκκλησία κλπ.

Άι(ολουθεί' κατόπιν ολτl Τιlν ήμέρα πρω'ί' το πανυγύρι σ-τη

ς€ς τους, στη μέση.

και ολη την νύχτα,

μεγάλη πλατεία.

Και γύρω

Οί τtαιxνιδιάΤOρες

Γάϊτα, ή

Άλεξάνιρα,

Βεργινάνδα, ό

λες

lαγορίσιος,

Γιουσουφ

Kώσιαvτας, ή Βα

μονη

Άράπης και ' αλλοι

•

στροφες

και

στις δό

- γύρω, δός του το άπαλό, το σεμνό,

το λικνιστικο κυμάτισμα τών ιωκλι'Κων χορων: σιλαρχόντισσα,

ώς το

Δε

διπλη

με τ ις ποικίλ-

παραλλαγές l'ους.

και

•

λείπουν οϋτε

οί

Καλαματια-

ναι, ουτε οι Τσάμικοι, ίδίως -την πρώτη α.ύTlΙ μέρα, Υιαιl εΤναι αφι ε' ρωμένη

στους

ξένους απ' ' ια ολόγυρα γειτονικα χωρια

και

απ' άλ

λ οΟ, που ξχουν το προ6άδισμα και πραγματικη ασυδοσία στην έκ Λογη

και

σηιν διάρκεια τ~ν σκοπων κα'!

Σέιρνει

Ιλ,οι

οι

Ρ iJθμο του

στόν

αΚ 1'ίνα

μ~

και

:< ά'ΠΌτε

Κ'αι

Ολ.όρθοι,

ανΟΙΧ1'οσ χώρου.

ισ'

αUτο κατα

και

τα

παλιο

κερνάε ι

.έκεΙ στον κύκλο

Κ,άνει

τα' τσαλι' μάκια

στον

τ6Π'ο

κεράσματα.

-cr:fIIPΙCx

παίρνει

ολους

μα και 6.:λλοι

φιλοδωρήμαια

στοuς

βηματάκια,

οί

θεατ:ές,

ολόρθες,

Φουντών:ε ι

έθιμο,

του. , ' Κ \

και νέες στον τεράστιο κύκλο

ιδίως

χορευοντας και

κ ορυφαΊοι, συ'. ιήθως, δίνουν

χορο

(Ολόγιιρα παντου πληΘος

πλάτανο ,

χωριου

1Τοτήρια

μι κ ρ ά,

χορου.

του

Βοηθανε 1 ,ου

Το

αλλ ο ι αντρες γ υ'.ι,αικες , νέοι

ά κ ολου80ίιν

τω

κορυφαί'ος

των χορων.

σε

ο οίστιρος . Κα,ιτ:α το

τους

δλη

χορευτες

στ-ο

καθιστ:οι

κά

την

' Ανάβει

σιΟ::λλα

κανάτι

πάνω

-το

σπτικη

το

Πρόεδρος

ι<ρασι

που

KάνΩ'VΤας σπονδές .

κ,έφι .

τα

και

τα

ι<οπαναν

Βγάζουν οί

μέσα 'Και άτt1Ιξω απ' το χορό, και

παιχνιδιάτορε,ς.

Νέοι

ηλεκτιρυκοι

σπ ιν

€1Ίρες ανάβ,ουν τα αΊματα. Τ α κλαρίνα υψώνονται κάθετια προς' του ς .:ιUραJ ;ιους

και

το

λαλσΟνε στη

διαπασων .

τα

βιολια

και , τα

λαγου

ί α ζωηρεύoιuν κιαι πα " ιε να κρεπάρουν οί κόρδες τους . τα ντιέφ ι'α πα-

''> , .-J 4

•

νε

να

'Κο

δισνυσιακο

συγκίνηση

( 'Eνcιoυσιασμoς .. ,) ) απ

'Α'

σ:πασουν.

κρατητrσ<:

μεθύσι,

Κι

ά6άςτταχτη,

ΠρoθυμιorπoιεΊται

κονόμου κα:ιμου

,Cιι

εν ας γέρος αφί\'ει

δι:ττλα:νός

ξηΥάει:

ιωτσονότος,

κραυγη

μου

φίλος

Κ.

κα'ιτιο απόσπασμα της περιοχη'ς.

Άρ6ανιτάδες.

nqv~

ΟΙ

,ου

Και

μαρτίν!»

Οί-

ερχότάνε

αντρες συνήΘως

χορου

«Μέ.ρε μαρ,ίν».

απο

Πανταζης

Τουρκοκρατίας

στο πανηγύρι

'(οποτιου φώναξ~ κ:άποτε ~νας:

«Μέρε

καθηγητης

ενθουσιασμους

μουσικοχορευτι-

Ο:ουρκωμΙνlOς

διάτορη:

Στον1 καιρο της

στοι)(;

το

και

του

φα

αρπαξε το του

φέκ! του και το Pρovτσλoγoυσε. 'Έμεινε απο τότε το σύνθημα αυτό ι ,

Χορο'ς στο λλιοιναστήρι" , κ:αι

σε.

δμοιιες

,σKoύζoυ~ ίΟ λέει

ειρην ι κό,αία

καλα

απο

,ην

τ':χ Ια

ίΟΠΙΚΟ

φωτογραφίες λί

χρaψ.α. Τις

και

δειλα-δειλα

και

ι<αι

κορύφωμα

νοσταλγοΊ

αγια

τελετ' ουργικη

Βήσσανης.

'Που

οι

σίΟ

,ων

,ού

ενθουσιασμου ι

περασμένων γερόντοι ι

το 'Που

ακόμα ή ικαρδιά ίΟιιι ς .

"' Ολα

της

περιστάσε ί ς,

αναθυμουν1αι

αυηΊ

βλέπομε

γριες

λείπει

κ&τι

ιεροτελεστία.

Λείπουν

Οϊις και

"Όμως

οι καΊ

πιο

εν

γυναικεΊες: φορεσιες

κα! μαρώνομε

στα

σπίτια:,

στις

Βησσαινιώτισσεςι

παράμερα σεριανοΟν ,ο χορό,

κουν-αν το κεφά

δόξες

στις

,ο

μεσόκοπες

παλιες

και

'AπoυσιάJζει

γραφικό,αιες 'τις

το πολυ οUσιαστικο

... , . ,

Θα λέγαμε πως ΟΙ τοπιι<οι πcφάγσντες

μπ'οροu,,' στήν περίπτωση

αυτη

να

οργανώσουν

που φημίζονται

και

μιcx ':

'όμάδα

απα

δροσερες

γιά ττιιι' 6μορφιά τους:

Βησσανιώτισσες,

με τις τοπικες φορεσι ές,

που ν,α λαΌαίνιο υν μέρος στο χορό . Θα είναι κι αυτος ~νας τρόπος γι α προσέλκυση

των

ξ,ενιτεμένων,

μα και ίων ξένωνl ' τουριστων .ΣτΟ

, ι<cnω-κάτ ω δεν εΤναι φρόνιμ ο να ύπάρχει ετοιμο αγώγι και να μη, ξυ τrι. ιαει

ό αγωγιάτης .

, '. , .

1 6 , ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

Τ ελειται Ίί α.

και

τ1Ί

δεΙJτερη

"Έχουν τώρα τη , σειρά '

~, γλενΤOKόπl, Ό

πο ύς ,

δίχως ν'

χορος

με

ρους

με

'Αι<ούρ:αστοι

με ί,α περασμΞνα

που

γ~ννoπλάσTηK~

δ ε'

λ,υrγαEI '

ν'ειάτια.

οι

Μα δεν το

σφριγηλοl

και

" λα . ' ευκο

αλαφράδα , στο

,έ\1αλλάζοντας

σ10υς τ α.

το

6άζουν κάτω'

(χΙ',δρώθηκε , στη

' Αντέχει

κορμ ί

χορο

παιχνιδ ιάτορες,

Μόνο

που

και

με

και

εΊναι

διJ' ναμη

μικρες

με

-ία

λείπουν πάλι

Ά~Ι?lTρόσεxτ'O

πρεσβ υτες

ζείδωρη

σε

και

κ αι να βιάζΕίαl να πάρι~1

οί

στις

με τ' αΥαθα τ0 0 τό-

ψυχή .

τ1Ίν

κό'Π10υς

όχ ι

πόδια και του χαρί

0'10:

στην

οπως

ατμόσφαιρ α τo ιJ

τραχύτερους

διακοπες

'ίδια

ο υ τε

Β-ασίουν ία κότσια. Το σκα

, στο χορό, που κι άλλιως του βάνει φτερα ζε ι

ξένo ι'~

με τους 'ίδ ι ου ς σκο-

ίιψ ίπεδου ί11ς Βήσσανης με τον τίμιο μόχθο και π συ ι

οι

γ ια

6 νους _τους γυρίζει στους παλιους καλους καl

ζ ωηρες στροφες ουΤΕ και σηΊ διάρκεια.

ρl

Βησσανιωτες για ' χορο και

τα θαλΕρα .Ύ.εράματα,

μQυσlκή.

, σ έρνουν το χορο κι

οί

Touc

Παναγ ίας επίσημη λε ι τουρ-

αποκλείονται, δέ6αια" και

αρχίζει

τη,-" 'ίδ ι α

μ,έρα τιlΊς

και

'Έτσι με

συνεχ ίζ ουν

φιλοδωρ ή ματα

προτεραία

ξεφαντω μα

ντόπιες γυναικεΊες , φορεσιές .

τουτο :'

Δεν

βλέπεις

καvέ:vα. 1\,1'

αδημονει

τη σειρά του , ως ΚQρυφαvοις στο χ ορό .

<ο

κ ύκλος που ολο και. · μεγαλώνει , κάνει τους δΙαJδOX1K,o, ύς το υ γ ύρους μ ε Τ9ν κανΟΥΙΚΟ , ρυΘμο του χοροίΙ ηρεμα, στρωτά, ευθυμα,

χαρού με-

Ι\:~, 'δ ί χ'ως καμια φ.ανεΡίΙI πλή,ςη . Κ ι αν ύπάρχουν νέοι και νέες με ,

1τ ληθωιρισμο

ζωης

ασυγκρ(χτητο,

συτε

να

TOO'KεφτOUΝ

να , π ροσπε-

ράσουν ~αι \(α μπ,ουνε μπροστα για να ' σύρουν το χοιρό . Ξεθυ μ αίνουν

~ ε :ζωηρες; επι , τόπου κινήσεις, πά\'πα πάνιω στο ρυθμο , τ ου ' χορου κ ι ας μην ' ερθει πστε ή σιει.ρά 1'OUC. . . . Παρα . ΤιΊν KάΠlσια μ ονοτονία

ιη'ο

χορο

που

συνεχίζετα ι

ώρες,

δε

διακρίνε ι ς

'ίχνος

ανίας

να

αγ-

γ ίζει ουτε τους χορευϊες ΟΟ1'ε και τους απέξω θεατές. Το

κι

ενα

κα-ι

. χοροστάσι,

το

με

συμπαθη τ ικο

απαραΙ1'ητο,

ολο

το

εΊδος

περ ί γυρο

τοΟ

πανηγυριοΟ.

γαμπρσνυφοπάζαρο,

' θΛ ' θ ως, α ω~ , συνη

κοτσομπ!ο λ

10' .. .

οπου

αποτελει

δουλεύε ι

ΑΥ,ΓΟΥΣΤΟΥ

17 'Όρεξη

και

ΟΙ

κουράγι,ο

ναχ.ε!ς

ΞΕΝIΊϊΕΜΕΝΟI κι

εννοια ' σου.

ρεί να συνεχ ιστεί' κα'! πιο πέρα, δπως κα'! σιλιάδω'}

Οία

παραμύθια,

που

ΒΗΣΣΑΝΙΩΤΕΣ Το

πανηγύρι

μπο

με τroυς γάμους των βα

κρατοΟιν

σαράντα

ίιΟΠ ΙΊ<:ες

φσρεσι,ές.

μέρες

και

σαράν-

"~ .

Βησσα;\.h ι,ώΤΙΟ1σες μπιόλια

νάρ ι ,

με

τnλή;pε: ι'ς

(κ,ε:φαλόδεσμ,ος) ι

-POUIT'!

('Oιμrrτόλια

(τrOιUlκ;άμιιισO) ι , σ,ε γ,κ,ούν' ι ,

ζιώ,l,:ιαι, αλατζά, τroιδιιιά, τ.σ.απ:ραικι CXιι « 'oυμτrια και κ.ρεμ,άμε:\ιιο. )

ζω

μαντήλι

τα νύχτες. ιΦτάνει \;1α, μιη σε κυνηγάει ή δουλεια και

δεια .;Ο

το πουγγί

"Ετσι l τες

στο

προπαντός!

τrάνω χωριό

Μοναστήρι

άπο το

άπ6δηιμοι l

πενη" ,Γτα πανηγυριωτε,ς

τουςl

που

να μη εΊναι ά-

όργάνωσαν

μια

μνημQ:\1iψαμε

έκδρομη

προτύϊ,ερα:.

με

προσ.κuνη

διημέρευση

Άξίζει

!να

στο

l"όυ' ά!νοί

ξομε μια παΡilνθ::ση. ΤΟ ρίΤίου

μΟ'.ιαστήρι α\i'cm-ολικα

ΠηΥης.

'Άβελ απο

Τ11

ώς

και

6ρίσκεται

Βήσσανη.

~Aγι,::::lγραφημένo

σωτερικό του l

Ά6ελη,

με

Eivai

6υζαντινη

σΤ'

δυο

χιλιόμετρα

δνομα της

τεχνοτροπία

τη\,' τελευταί·α γωνιά l

και

σε

τrε

Ζωοδόχου δλο

το

διατηρημένο

ιέ

με τΟ:

χρώματά του σε τroλυ καλη κατάστασηl εξω άπο λιγοστες που και που εκ

κακώσεις . ΚΙ;ψης

ίJo. της

την αγιογράφησε το

Χιονιάδες » -

κυρίας

που

εχουι ν

ριο

αυτο

οπως

είσόδου

στο

αναγράφεται

ναό l

της

ακμάσει σΤ11ν περιοχrl της Χιονάδεςl

πού

1772

βαστάει

«Kωνστα~tτlνoς Μιχαηλ ,στο

εσωτερικο

σχολης

Κόνιτσαςl

ακόμα

υπέρθυ:..

των αγΙOγράφΩV

και

κάπως

ιδίως

την

στο χω

αγιογραφικ,η ,

π αράδοση .

.; 'ι'Εl\κό.ν,ες

πσλιες

Bυζo\ ~~ινής

επ ιχρυσωμένο

τέμπλο

τοΟ ν αου,

ιτι(~xνη)ς~ ισϊιc~,ίζοiL~ με

τιΙχνη

λεπτη, και

το

ξu\λόγλυτττO

καλοδ,ουλεμέ-νη .

'Έτσι σα σύνολο το εκκλησάκ ι εχει την ξεχωριστη καλλιτεΧ\Jl ικη κάι α ρχα ι ολογική

α ρμόδιων στη

του

l(ραrιΙKων

διάΘεσή

του

πάντα αξιέπαινο l δ wφύλαξη

Το

αξία . που τ αιριάζει

των

< ΥπηΡf. cτιω:v .

Πρόεδρος

ο,τι

εΊχε

το

ενδαφέρον των

Με τα περιορισμένα μέσα που εχει

της

Κ ιοι:νότητος

κάνει

με

ζηλο

κατα

εκκλησίας.

Φϊάσει

με κτήματα l

κ αλογ11ρουςl

κινήσει

μπορειΊ για Τ11ν περίσωσηl τη συντήρηση 'και

κειμηλίων της

μοναστηρ ι

να

σε

αξιόλογη

με, 6ιός, με κοπάδια.

ακμη

με ' μετόχια,

με

Σε ερείπια κείτοντ αι

τώρα τα μετόχια με τα 60ηθηTlκά ΤlQιυς κτίσματα και τα τείχη ; Και με ς στιη, μ,Ξση τουις l σαν οαιση σ"Ίην ερημιά, σώζεται ακέραιο και πε-

μ 'ίλαμττ:ρο το ,εκκλησάκι, α 'ν ύποπτο

ρο

τ'

στον

τη' Υ περιοχη , τσΟ Moναqτηριoυ, πυκνα θεόρατα δέντρα

όλσπράσινο

παιδικες

ε.ξαίρετο

ζωογόνοι

' , θ αυμασιο

τον

'" απ

φυλλω~ι ά

λίγο

πιι)

άνάλαφρο τα

τους.

κατ'ασΚ ίγ.ιώισει ς

Ξέφωτα όμαλα προσφέροντα ι Ύι α

και

γήπεδο για ποδόσφαιρο

εύρύ

Tt1t opa. Άνασαίνεις 6αθια κ ι αχόρταγα το μυρωμένο

αγέρα

κι

άναφτερώνεσα ι .

Τοπία

, σπαν : :χ .

Έ κ είΊ σΤO~1 παχυ

Θω1Τεία ψυχικη

σα δάJ01σς αραιό, όρθώνOUΝ περήφανα τους κορμοUς με φλύα

ίδαν ι κε ς χω ρο ,

ευχάριστη

επισκέπτη.

Σε &λη δ ρυς -

Ε κ:πληξη

και όλόδροσο 'ίσκιο τωιν δiνδρων,

εΤχαν στηθΕι

απ' τ'ο πρω'ί'

ψηOΎrαριες με τ' αρνιά και

'011

με τα κοκορέτσια.

ταν εφτασαν οι εκδ.ρομ,ε'ις, ε'\.1c>ιωσαv πως περίπου νΟνται 'Οί λο

το

'Ολύμπιοι

τrερίγυρoι

νόδευε τα

Θεοί! ··.

πρόδινε

ηιν

έτοιμαζόμενη

και τις λοιπες

μπορει να αίσθά-

Μια κνίσσα μεθυστική, διάχυτη σε

μ π ο υ Ρ έ κ ι α

1ίητες

Κι

αμδροσία ι

που

θα

0συ

--- τις όvcιμαστες ηπειρώτικες 'τυρό-

λιχουδι'ες

που κρατουσαν απ' τα σπί

τια τους. Και το κρασl απ ' τ' αμπέλια του χωριου, αθωσ και καλό πιοτοι πες lεσυ το νέκταρι θα πρόσφερνε ηιν συμπαθητική του συν τροφια για να φοοντώσε. ι το κέφι τα φτάνουν;ε, κι

σι

και

παιγν ι διάίορες.

.Ij'

τ'άχα

απαραίτητο

να

•Απο KOV-

Μονα τα οργανα τούτη Τιι

Άρκετα ωστόσο γ ι α τον περιορ ι σμένο

Είναι

ανάψει το γλέντι.

άριθμο

πε.ριγ.ράψσμε

φορά .

των εκδρομέων.

το

τι

επακολούθησε;

Λίγηι μα πολυ λίγη φαΥίασία, -και ό καθένας θα μπει στο νόημα. Κ ι επειτα ι ή φαvτασία ξέρε ι καμ ια φ,ορα να -τα συ\ι'Ταιριάζε ι

και να

τα γεί;ετα:ι πολυ πιο καλύτερα κι άπο TllV π:ο ΙπιτυXηιμέVΗ περ ι γραφή. " Ας

αφίσουν

λοιπσν

ελε.ύθερη

σανιCnες ,\.;α ΠE!ριτrλ.αινη,θεΙ ση1.

που

γεννήθηκαν ι

κο ι λάδεςι

στ'

στια

φαντασία

μαγεUΤΙK,η

στο λίκνο τους,

αμπέλια ι

τι']

να

απλη

ζωη

KOVΤα στη

επ ισKEΠΤOΙVT:): ι

τους δώσει

KOVΤ,α

πληΘος χαρεςι

τα

ξενιτεμένοι

Βησ

Πατρίδα τους. ' Στο

σπίτ ι

. <J110υς

σια δρσμάκια ι

μαρμαρένια αλώνια ι

στα ξωκκλήσί'α και στά πνηγύρ ια τους.

Λια

'ΟΙ

φυση

στιΊ-ν άναψυχη

τη

Θεό.

δόλ ι α

και

στις

-στις εκκλησιες και

Κ ι ας αναθυμηθοΟν Tll'V πα

και στό

κ,αλ.cκαίρια

λόφ'Ουςι

Κι

τους

τ..η θεραπεία

ας

κά: vσΙΝ 0ΡεJςη

γενέτειρα ι

που

θα

Τ1Ίς vοσταλΥίας,

και ,σ"Πάν' ιες αΠ1σλαύσειςι π'Ου δε θα τις δρουν αλλου

πουθενά.

Νά τη πιου

μας

μας δε ί χ'νει

κη σκέψη και

" με

το

κατάλληλη

παραστατικότατα

εύκαιρία

και

να πραστέσσμε κάτ ι

όλοζώντανα τιην αγινιη άπλοϊ

μαρτυράει τον φιuισι'Κo στέρεο δεσμο της λαϊκης ψυχης

γενε'θλ ιο

γενικό. οα.

τώρα ι

' τοπο:

c" _. ι .υασταν

, , επισκεψη

'λ' σε φι· ο ξ ενο

Βρέθηκε εκ,ει μια γερόνΤΙΙΟΊσα ι yέ\.1VΗμα θρέμμα

'Έχει 'Το

γιό της σl1Ίν

συγ-

Βησσανιώτισ

' Αμερικη τΓroλυ εόκ.οπάστατ,ο. την πη.ρε

ι<οντα του ιό γιός της K'c:l 111V εΤχε πέντε χρόνια

και

σπιτι

με δλα τα ·άγαΘα

με δλες τις ανέσξις. Μ6',IΟ που δεν εv.ρισκε με κανένα να κουδεν

τιάζει, γιατι

δεν ηξερε 'τ~ γλώσσα.

Και

μια νοσταλγία αγιάτρευτη

της εσφιγΥε την ψυχ ή. τη ρώτησα, γιατι &φισε τόσα αΥαθα. 'Και ηρ0ε πίσω να ζήσει σε χωριό. I Και μου αποκρίιθηκε με την πιο χαριτω μένη πεποίθηση:

«Τί; μένους;

Να πεθάνω έκει, να μην εχω '\.ια μιλάω μήτε με τους

rrEecx-

... »

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τελειώ,νε·ι με το καλσ Το ;ταιvηγύρι. 'Όμορφα καί ωραία δλα. Εί ρηνιικά, άγαπημένα. - Με γλέντια κο:l ξεφανιτώματα ολονύχτια. Ένδια- .

ψέρει, · Vιoμί,ζω, να Τονιστει ίδιαιτ'έρως ενα φαινόμενο .ευχάριστο : Δεν ε χει σημειωιθιει ουτ:ε το πcφαμlκρσ επεισόδιο, ουτε ή :ε:λάχιστη, εστω ,

παρεξήγηση . 'Ακούω τον αστυνόμο να λέγει : «"Αν ε'ίμασταν αλλου, · _-σ"ην ΠελαΤΓόννησο ι , στην Κρήτη

θα ε'ίχαμε ως τώρα τουλάχιστον

δέκα 6τ:εισόδlα K~Ι θα ξεθ::ωνόμασταν στη δουλειά . Έδω, συτε σαλέ-

, ,

ψa:με

απο

'θ' τη ε.ση

μας;».

Ρωτάω ,ον Πρόεδρο, ρωτάω γέρους και γριές. Κανένας 1Τοτε δεν

θυματα ι να σημειώθηκε Ο;)1'ε και το παραμlκρό1'ερο άθωο παρατρά yeι υ δo ι μή!τl~ σ'τ'ις ημέρες τους μήτε και παλιότερα. Πόσο πλατεια ται ρ ι άζει να δοΘει δημοσιότητα στο παρήγορο αυτο φαινόμενο, γι, α την

ε ςημl.Ξρωση

και

ηΙν καθολικι1 όμδτροπη ενάρετη και πολιιισμένη ευ

θ UΥράμμ ιση των ηθών και σε δλη Τ11ν <!Ελλάδα.

Οί

' Αθηναισι Βησσανι(;:πες με τις KOCιρσες εχουν φύγει απζ> νωρίς.

Το λεωφιαρείΌ της γραμμής και το περασnκο απο το Λαχανόκc:ro-τρο, παίρνουν το υ ς προσιωνητες ικαι τ ους πνηγυ'ριωτες, που διάζονται να :, έΠΙ ι Q1τρέψουνε , στη

δσυλ:ειά

,ους

φρέσ;κοι',

ι§αλαφρωμένοι·,

6~::ξάrτ oιl.

Σ το ξεκίνημά τους, αντιλαλεί μες το χωριο το αλέγρο τραγοΟδι : « Βηισσανιώτισσα!

απ '

τον

καϋμό

σ'

αρρώστησα .

. .»

Κατα το γλέντι στο Μcναστήρι, ό δραστήριος Πρόεδρος της Κοι vάτητος κ. ν ιτεμ ένα

Σ τ,έψαινιος Παπcvθανασίου εκαμε πρόποση . Χαιρέτισε «τα , ξε

παιδια

της

Βήσ-σανης» που

θημήθηκαν

,ην

Πατρίδα

τους.

'Τ όνισε ,ίς αρετες και τις χάρες 'ΠΙΟ υ εχει ό τόπος τους. Έξόρκισ.ε του,ς ξε ν ίτ ε μένaυς

να

μη

λησμOν,σCι\I το

χωριό

τους,

ωστε να

μτr.oρέσει

13ήσσανη, δπως και παλιόιε.ρα 'να επουλώσει τις πληγές της ~αι γνωρ ί σει εί ναι

καλύΤ'ε:ρς

Πρόεδρος τής

μέρες.

να

Τλιικα διαδήλωσ την ύπερηφάνειά , ~oυ που

Βήσσανης

με τις 6μιQιρφιες και

με

T11V

όν'Ομασηι

~ oτσρία της.

, Αντιφώνη;σ.ε

"ων» δι.αΚ8κριμιένος

Πρόεδρο.ς

της

Ί ατροςκ

«' Λδελφ6τητοςΒησσανιωτων ' Αθη

Εύάγγελσς χ.ανδάνος.

τον Κ . Παπαθα'v·ασίΟLJ για τα καλά του λόγια. και

την αγάπη,

καθως

και τη

Εύχαρίστησε

Έξέφ.ρασε ~η . ; ρrτoργη

μεγάλη νσισταλγίςχ των

Βησσαvιωτων

της . 'Αθήνας προς τη γενέτειρά Τ'ους. ,Και ιόνισε πως το Π.ροεδρεί'ο · και τά μέλη της

,Αδελφ6τητος,

δπως πάντα εl'σι .και στο μέλλον, θα

τρέΦOLίν αμέρ κττο ,'ενδιαφέοον και θα κατα6άλλουν κάθε δυναΤ11 προ σπ άΘεια/

για ϊ11ν εύνοϊκη ,επίλυση των ζητημάτων και

τη θεραπεία :

ICJV

όναγκων της Κοιι vόιητος,.. , δσων ή τακτοποίηση εξαρτατ:αι άπ'

τη συναντ.ίληψη των ξενιτεμένων παιδιων της .

., Αν I1iv

μου επεφτΕ. λόγος" -θα πρόσθετα κι εγω κοντα σ' αύτά:

«Χαίρομαι

ιδιαιτέρως, :που

'Παινεμένη

Βήισσανη

ευτύχησα

ναγνωρίσω

κι

άπο

ι<ovτα

με τις Θελκτικες όμορφι,ές της. 'Απ' όλες τις

αρετες ' των Βησσανιωτων, ξεχωριστη ενύπωση μου εκαμαν ή εμΦVΤη, ή

άγνή, ή ανεπιτήδωτη ευγένεια της ψυχης, λι Γισμός,

αύΘόρμητη ,.,φιλόξενη

ρια πραότηιτά τους.

διάθεση, ή

ειλικρίνεια, ό πηγαιισς 'ΠΟ αγαΘότητα και ή

μακά

Βρίσκω μεγάλη όμοιότητα των Βησσανιω'πρν και

γενικα TCJV ΉπειρωτC:)',) με τους Ποvτ.ίους, τόσο στο ήθος και στο χα

ρακ'τήρα

γενιι κά,

οσο

και

σΤ11,ν

όμοιότητα στη διάπλαση του

α ',.! θρώπινη

...

ποιότητα-'ίσως

απ'

τη ν

κρανί.ου. Και ή λαογραφία μας εχε ι

"'Πολλα Ίiα κΌινα >σε δλα τα ιφανερώματα της άν6ρώπινης ζωης. , <Η

"'Ηπειρ::> ' και

Πόντος,

απατελουν τα δυο πανάρχαια άκραια

λίκνα του Έλληlνιa-μοCι, που την γνησιότητα 'Τ'ης Έλληνικότητάς τους

oGTE ό Φαλαμάυερ δε 6ρηκ.ε στοιχεία ιστορικα να όμφισΌητήσει . Δεν το συνηθίζω, μα το καλεί ή περίσταση να περηφανευτω κι ε γω

μαζυ με τον φίλο .πρόεδρο

αγχιστείας»

5ήσσανη

ΉΠ1ειρώτης

Αϋγουστος

γιατί εΤμαι και Πόντιος και «εξ

Βησσανιώτης » .

1957 ΞΕΝ .

Κ.

ΑΙ<ΟΓΛΟΥΣ

(Ξ Ξ νος Ξενίτας)

ΕΡΓ Α ΤΟΥ ΙΔ ',....... ΟΥ ΛΑΟϊΡΑΦIΚΑ μένο)

ΤΟ

Άθήνα

1939

(έξαντλη~

ΗΘΟΓΡΑΦΙΚΑ

'ΑΘήνα

1939

(έ'ξαντλη

ΤΗ

ΣΚΟΠI Α

•

ΘΑΥΜΑ

ΤΗΣ

Δ!ΗΓΗΜΑΤΑ μένο)

ΚΟΤΥΩΡΩΝ

ΤΗΣ

ΑΛΒΑΝΙΑΣ

111η.ς ΜΕΡΑ.ΡΧΙΑΣ -

Ο ΑΚ Ρ Ι Τ ΛΣ.

Ι σ -Τ'Ο,ρlκο δράμα

ΑΠ'

'Αθήνα 1945. ' Αθήνα

1949.

'1'0

,. ;委.

,00

., ,

.. ... ,