Εισαγωγικό κείμενο για τους γονείς & τους εκπαιδευτικούς Ακολουθώντας τα βήματα των προσφύγων, φτάνουμε στον σημερινό χώρο του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού. Σ’ αυτό μπορούμε να παρατηρήσουμε στιγμές του ξεριζωμού και της ζωής που συνεχίστηκε στις νέες πατρίδες με δυσκολίες, εμπόδια, ακόμη και προκαταλήψεις εις βάρους τους (τα πρώτα χρόνια). Μέσα στα ζοφερά συναισθήματα που γεννιούνται από τη βαναυσότητα των σελίδων της ιστορίας, η ένταση της συνέχισης του αγώνα για την επιβίωση, της διαρκούς πάλης με τις αντιξοότητες και της νίκης, ξεκινώντας από το ναδίρ της ύπαρξης, περιγράφονται με μια αξιοζήλευτη λακωνικότητα μέσα από τα εκθέματα. Η ιστορία ξεδιπλώνεται προσεκτικά και ζωντανεύει στιγμές της καθημερινότητας των προσφύγων, προσφέροντας ένα πλούσιο υλικό για κάθε επισκέπτη. Το παιχνίδι έχει διάρκεια 20 λεπτά και απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας 10-12 ετών. Με τις κατάλληλες προσαρμογές (κυρίως με τον εμπλουτισμό της προσέγγισης της ημερομηνίας που θα βρεθεί στο τέλος) μπορεί να απευθυνθεί και σε μαθητές μικρότερων ή μεγαλύτερων ηλικιών.
Εισαγωγικό κείμενο για τους μικρούς επισκέπτες Βρίσκεσαι σ’ ένα Μουσείο με διάφορα εκθέματα, τα περισσότερα από τα οποία χωρίζονται ανάλογα με τη χρήση τους, σε τρεις χώρους: το σαλόνι, την τραπεζαρία και το υπνοδωμάτιο. Είναι αντικείμενα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες μετά από ένα πολύ μεγάλο ιστορικό γεγονός που συνέβη στη Μικρά Ασία. Πέντε από τα εκθέματα του Μουσείου, σου αποκαλύπτουν πέντε αριθμούς. Βάζοντάς τους στην κατάλληλη σειρά, ακολουθώντας τις οδηγίες, θα βρεις τον μήνα και τη χρονιά που συνέβη αυτό το γεγονός. Μπορείς να ψάξεις για την επεξήγηση των λέξεων που εμφανίζονται με μπλε γραμματοσειρά, στο Γλωσσάρι, στο τέλος των οδηγιών. Καλή επιτυχία!
Οδηγίες για τους μικρούς επισκέπτες Ο πρώτος χώρος που σε υποδέχεται είναι το σαλόνι. Στα αριστερά σου, στην πρώτη προθήκη, υπάρχουν διάφορα ρουχαλάκια για μωρά. Σε κάθε οικογένεια η γέννηση ενός μωρού δίνει πολύ μεγάλη χαρά και αισιοδοξία. Έτσι συνεχίζεται η ζωή και η δημιουργία. Από την καθημερινή ζωή των προσφύγων στις νέες τους πατρίδες, μπορείς να δεις δεξιά, διάφορα αντικείμενα, εργαλεία και σκεύη μαγειρικής. Αυτά σε οδηγούν στην προθήκη με προσεγμένα κεντήματα και είδη που χρησιμοποιούσαν στους γάμους. Κοντά στην προθήκη αυτή που βρέθηκε στα σκουπίδια, ψάξε για το προικοσύμφωνο του 1901. Ποιον μήνα υπογράφηκε; Ποιος είναι ο αριθμός στον οποίο αντιστοιχεί ο μήνας αυτός; (π.χ. ο Ιανουάριος αντιστοιχεί στον αριθμό 1, ο Φεβρουάριος στον αριθμό 2 κλπ.). Σημείωσέ τον για να μην τον ξεχάσεις.
ΠΡΩΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ:
Συνεχίζοντας την περιήγησή σου, συναντάς διάφορα εκθέματα που σίγουρα γνωρίζεις και έχεις δει στις σημερινές εκκλησίες ή ακόμη και στο σπίτι σου. Σημαντική στην καθημερινότητα των προσφύγων ήταν η θρησκεία και η πίστη, σύμμαχοι στα δύσκολα προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Ακριβώς πίσω σου, στη μέση του σαλονιού, φιλοξενούνται διάφορα κοσμήματα, είδη καπνιστού και κλειδιά των σπιτιών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν οι πρόσφυγες, πιστεύοντας ότι κάποια μέρα θα επιστρέψουν σ’ αυτά. Ψάξε να βρεις την κοτσίδα που κόπηκε στο λοιμοκαθαρτήριο. Σε ποια ανήκε; Σε ποιον αριθμό αντιστοιχεί το αρχικό γράμμα του ονόματός της; (π.χ. το Α αντιστοιχεί στον αριθμό 1, το Β στον αριθμό 2 κλπ.).
ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ:
Αν σηκώσεις το βλέμμα σου, μπορείς να παρατηρήσεις διάφορες στιγμές των προσφύγων σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Το επόμενο στοιχείο σε περιμένει στο υπνοδωμάτιο.
Προσπάθησε να βρεις τη ραπτομηχανή που η απόκτησή της ήταν όνειρό ζωής για κάθε προσφυγοπούλα. Ακριβώς απέναντι από αυτή υπάρχει ένα νυχτικό που το βλέμμα σου αμέσως θα το ξεχωρίσει από τα υπόλοιπα λόγω του ανοικτού πράσινου χρώματός του. Είναι πολύ σημαντικό γιατί η κάτοχός του το φορούσε πάνω στο καράβι όταν έφυγε από τη Νικομήδεια για να έρθει στην Ελλάδα. Με πόσα πράσινα φύλλα είναι διακοσμημένο;
ΤΡΙΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ:
Στάσου μια στιγμή μπροστά από τον καθρέφτη που υπάρχει λίγο πριν φύγεις από το υπνοδωμάτιο. Παρατήρησε τον εαυτό σου μέσα από το ταλαιπωρημένο γυαλί και ανταπέδωσε την ευχή που είναι κεντημένη στο προσόψι. Μπορείς να αναζητήσεις τα δύο επόμενα στοιχεία στην τραπεζαρία.
Η πρώτη προθήκη που συναντάς φιλοξενεί κεντήματα και παραδοσιακές φορεσιές από τη Θράκη, την Καππαδοκία τον Πόντο και την Νικομήδεια, περιοχές με έντονη Ελληνική παρουσία. Αναζήτησε στη γωνιά με τα έγγραφα την «Άδεια Εγκαταστάσεως Πρόσφυγος». Ποιος είναι ο δεύτερος αριθμός της χρονολογίας που υπογράφηκε στην Καβάλα; Στο έγγραφο αναφέρεται ως «Καβάλλα» καθώς η γραφή «Καβάλα» που παραμένει ως σήμερα, υιοθετήθηκε το 1947.
ΤΕΤΑΡΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ:
Ακριβώς απέναντι, στην ασπρόμαυρη φωτογραφία (πάνω και αριστερά από τον καναπέ) σου χαμογελούν οι ιδιοκτήτες του σπιτιού στο οποίο βρίσκεσαι. Είναι το ζεύγος Χαραλάμπους και Ελένης Χίζαρη. Η κόρη τους Εριφύλη με τον σύζυγό της Μιχάλη Γεωργόπουλο παραχώρησαν τη χρήση του στον Σύλλογο Μικρασιατών Ν. Καβάλας «Μνήμη Μικράς Ασίας», για την στέγαση του Μουσείου. Κάτω από τη φωτογραφία σε περιμένει το πέμπτο και τελευταίο στοιχείο: ένα ραδιόφωνο από το οποίο μάθαιναν τα νέα κατά τη Β’ περίοδο της Βουλγαρικής κατοχής. Μάλιστα, για να μην το ανακαλύψουν οι κατακτητές και το καταστρέψουν, οι ιδιοκτήτες του το έκρυβαν στον τοίχο του σπιτιού τους. Σε ποιον αριθμό δείχνει η κάτω βελόνα;
ΠΕΜΠΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ:
Είσαι ένα μόλις βήμα πριν βρεις τον μήνα και τη χρονιά που συνέβη το πολύ μεγάλο ιστορικό γεγονός στη Μικρά Ασία.
Συμπλήρωσε με τους αριθμούς που βρήκες ως εξής: > ο πρώτος αριθμός στη θέση [β] > ο δεύτερος αριθμός στη θέση [δ] > ο τρίτος αριθμός στη θέση [ε] > ο τέταρτος αριθμός στη θέση [γ] > ο πέμπτος αριθμός στη θέση [α]
ΜΗΝΑΣ:
[α]
ΕΤΟΣ:
[β]
[γ]
[δ]
[ε]
Ρώτησε τους υπεύθυνους του Μουσείου ή αναζήτησε στο Διαδίκτυο για το γεγονός που συνέβη τον μήνα και το έτος που βρήκες.
Γλωσσάρι Άδεια Εγκαταστάσεως Πρόσφυγος: βεβαίωση του ιδιοκτήτη της Καπναποθήκης ότι το πρόσωπο που αναφέρεται σε αυτή, διαμένει στην Καπναποθήκη, εξασκεί ένα επάγγελμα και ότι εργάσθηκε στους προσφυγικούς συνοικισμούς. λοιμοκαθαρτήριο: χώρος όπου καθάριζαν και κούρευαν τους πρόσφυγες όταν έφθαναν στις νέες τους πατρίδες νυχτικό: πιτζάμα προικοσύμφωνο: ένα κείμενο που υπογραφόταν από τον γαμπρό και την οικογένεια της νύφης για την περιουσία που έδιναν σ’ αυτόν προσόψι: πετσέτα προσώπου πρόσφυγες: άνθρωποι που αναγκάζονται να φύγουν από τα σπίτια και τη χώρα τους και να ξεκινήσουν τη ζωή τους σε μια άλλη χώρα ραπτομηχανή: μηχανή για το ράψιμο των ρούχων
Ευχαριστίες Από την πρώτη στιγμή της επίσκεψής μου στο Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού, αισθάνθηκα τα κομμάτια της νοσταλγίας που φέρει το κάθε ένα από τα εκθέματά του. Βάδισα σ’ ένα παρελθόν που ξεριζώθηκε και πήρε ζωή από το μεράκι, την αφοσίωση και τη σκληρή δουλειά ανθρώπων με συνείδηση και διάθεση να μοιραστούν τους πολυτιμότερους θησαυρούς τους. Θησαυρούς που μόνοι αυτοί μπορούν να τους εκτιμήσουν και να αποφασίσουν να τους μοιραστούν με όσους θέλουν να ακούσουν την πικρή ιστορία της προσφυγιάς. Η δυσκολία της επιλογής των εκθεμάτων που θα έδιναν τα στοιχεία για το παιχνίδι, ξεπεράστηκε από τη μεστότητα της εξιστόρησης της ιστορίας τους από τον αντιπρόεδρο του Συλλόγου Μανώλη Ζαχαρόπουλο ο οποίος καταφέρνει να απευθυνθεί στην καρδιά ακόμη και του λιγότερου υποψιασμένου επισκέπτη. Η κυρία Έλενα Ζαχαροπούλου, έφορος του Μουσείου, πάντα πρόθυμη να μιλήσει για τις εμπειρίες της από τη δημιουργία του Μουσείου και τις δυσκολίες που συνοδεύουν ένα τέτοιο εγχείρημα. Τους ευχαριστώ για τη θερμότατη φιλοξενία και τις ώρες που αφιέρωσαν για κάθε στάδιο σχεδιασμού του συγκεκριμένου παιχνιδιού. Οι φωτογραφίες που απεικονίζουν τη «γωνιά της Θρησκείας» (Σαλόνι) και το υπνοδωμάτιο είναι ευγενική παραχώρηση του Μιχάλη Μιχαλακίδη (Φωτογραφικός Όμιλος Καβάλας). Πολλές ευχαριστίες και στον Αντώνη Πανώρη, Μηχανικό Βιομηχανικό Αυτοματισμού και Δημιουργό του Automon, χάρη στον οποίο κάθε ζωντανό εκπαιδευτικό παιχνίδι, έχει τη δική του εφαρμογή Android, προσφέροντας ακόμη μεγαλύτερη διασκέδαση στους παίκτες που τολμούν να τα «ζήσουν»!
Γνωρίστε τον δημιουργό του παιχνιδιού… Ο Ηρακλής Λαμπαδαρίου γεννήθηκε στην Κατερίνη το 1988 και μεγάλωσε στην Καβάλα. Από τα 10 του χρόνια ασχολείται συστηματικά με τον εθελοντισμό, τόσο με τη διοργάνωση όσο και με τη συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης στην Κομοτηνή, απ’ όπου αποφοίτησε το 2009. Είναι λάτρης των γλωσσών (γνωρίζει αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά ενώ έχει αρχίσει να μαθαίνει σλοβάκικα και κινέζικα) και έχει ταξιδέψει σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, παίρνοντας μέρος σ’ έναν πλούσιο διαπολιτισμικό διάλογο που αναμφίβολα επηρέασε τον τρόπο σκέψης του. Γράφει παραμύθια για το παιδί που ο καθένας κρύβει μέσα του και αναζητά συνεχώς τρόπους για ένα Σχολείο που θα απελευθερώσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του μαθητή. Τον Αύγουστο του 2012 δημιούργησε τις ανοικτές, ψηφιακές μη εμπορικές Εκδόσεις Σαΐτα από τις οποίες κυκλοφορούν σε ελεύθερη ψηφιακή μορφή τα βιβλία του «Τάξη Δημιουργική με Φαντασία αρκετή», «Ο μαγικός σελιδοδείκτης» και «Χαιρετίσματα & ευχές». Website: www.lampadariou.eu
Η ιδέα για τα «Ζωντανά Εκπαιδευτικά παιχνίδια» Η ιστορία είναι ένας κύκλος και επαναλαμβάνεται. Δε σταματά ποτέ να γράφεται. Δε σταματά ποτέ η μελέτη της και φυσικά η διδασκαλία της στους μαθητές. Οι περισσότεροι από αυτούς την αντιμετωπίζουν ως ένα δύσκολο μάθημα, αγνοώντας πολλές φορές τη σημασία της και κατ’ επέκταση, τον λόγο της διδασκαλίας της. «Το παρελθόν ανήκει στο παρελθόν», «Ό,τι έγινε, έγινε. Γιατί θα πρέπει να το μάθω;», «Μα, τι σημασία έχουν πια όλα αυτά αφού δεν μπορούν να αλλάξουν;» κι άλλες πολλές οι ενστάσεις που ακούγονται από τα χείλη των μαθητών. Είναι στο χέρι του εκπαιδευτικού και στο δικό σας, ως γονείς, να κάνετε αυτήν την τόσο μικρή αλλά και τόσο ουσιαστική σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, έχοντας ως γνώμονα την πορεία μας προς το μέλλον. Τα Ζωντανά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια (Vivid Educational Games) με λογότυπό τους ένα πολύ γνωστό παιχνίδι που ζωντανεύει με την αναπνοή του κάθε "παίκτη", επιχειρούν να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση: τη γνώση μέσα από διάφορα παιχνίδια πρωτότυπα, ευφάνταστα και διασκεδαστικά, μακριά από τη σχολική αίθουσα. Με απλά λόγια, απαλλαγμένα από κάθε διδακτισμό, και με επισκέψεις«έρευνες» που έχουν ως βάση το παιχνίδι σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία και κάθε άλλο μέρος που μπορεί να «μιλήσει» για τη μορφή του σε παλαιότερες εποχές, μπορεί ο γονιός και ο εκπαιδευτικός να ξεκλειδώσει την πύλη της ιστορίας στο μυαλό των παιδιών.
Πρόσκληση! Σχεδίασε κι εσύ το δικό σου «ζωντανό» παιχνίδι και στείλε μας οδηγίες, φωτογραφίες, χάρτη ή ό,τι άλλο θα ήθελες να μοιράσεις στους υποψήφιους παίκτες που θα τολμήσουν να το ζήσουν! Μην ψάξεις για κάποια φόρμα, άφησε τη φαντασία σου ελεύθερη και σχεδίασέ το όσο απλό ή σύνθετο θέλεις, με λίγα ή πολλά στοιχεία, με μικρό ή μεγάλο βαθμό δυσκολίας για όποιο μέρος της πόλης σου σκεφτείς και μπορεί να προσφέρει υλικό για γνώση μέσα από τη δημιουργικότητα και την πρωτοτυπία! Μια παλιά πόλη με σημεία ιστορικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ένα Μουσείο με διάφορα εκθέματα, ένας αρχαιολογικός χώρος έστω με ελάχιστα ευρήματα, ακόμη ένα και μόνο σπίτι άλλης εποχής, θα μπορούσαν να σου προσφέρουν άφθονο «υλικό» για το δικό σου παιχνίδι! Αφού συγκεντρώσεις το υλικό σου, θα χαρούμε να το λάβουμε με ηλεκτρονικό μήνυμα στη διεύθυνση vivedugames@gmail.com με σύντομο βιογραφικό σου σημείωμα, φωτογραφία προσώπου σου (αν θέλεις να τη δημοσιεύσουμε) και ένα στοιχείο επικοινωνίας σου. Με τον τρόπο αυτό μπορείς να λάβεις τα σχόλια των παικτών στους οποίους χάρισες τη μοναδική εμπειρία να «ζήσουν» ένα παιχνίδι!
Τα 10 δικαιώματα του (μικρού) επισκέπτη ενός Μουσείου Από μία και μόνο ιδέα, πολλές φορές ακόμη και από μία και μόνο λέξη, μπορούμε να σχεδιάσουμε μια δραστηριότητα που συνδυάζει τη γνώση με τη διασκέδαση με έναν τρόπο μοναδικό, σχεδόν μαγευτικό. Αναζητήστε λοιπόν στις σελίδες του συλλογικού αυτού βιβλίου τη λέξη εκείνη που θα σας δώσει την αφορμή για ένα ατέλειωτο παιχνίδι στα Μουσεία με τους μαθητές και τα παιδιά σας με πολλαπλά οφέλη!
Κατεβάστε ΔΩΡΕΑΝ το συγκεκριμένο ebook από την ιστοσελίδα των Εκδόσεων Σαΐτα
Συμμετέχουν οι συγγραφείς: Στεφανία Βελδεμίρη, Κώστας Βλαστάρης, Δέσποινα Γεωργαντά, Αλκμήνη Γιαμπανίδου, Μαριάννα Κανδεράκη, Δημήτρης Κανελλόπουλος, Ανατολή Κωταΐδου, Θεοδώρα Μπαγδάτογλου, Βίκυ Ξανθοπούλου, Φώτω Παπαργυρούδη, Μάγδα Παπαστεφάνου, Στέλλα Ποιμενίδου, Σοφία Πολίτου-Βερβέρη, Ελένη Σβορώνου, Κώστας Στοφόρος, Ευμορφία Τσιαμάγκα, Δέσποινα Τσιπτσέ, Κωνσταντίνα Χαρλαβάνη, Εύα Χατζηραφαηλίδου, Ανθή Χρυσοπούλου Επιμέλεια: Ηρακλής Λαμπαδαρίου (www.lampadariou.eu) Εικονογράφηση: Πάρις Χαραλαμπίδης (http://parischaralampidis.blogspot.gr) Ιανουάριος 2014, ISBN: 978-618-5040-58-1