2.6 Case i.v.m. de opbouw van een korte keten initiatief: voedselteams

keten. Regelmatig worden er vormingen georganiseerd waar het steunpunt algemene of specifiekere concepten verduidelijkt. Als laatste verwerkt het steunpunt hun kennis in publicaties die voor iedereen met interesse te koop worden gesteld. Zo proberen de mensen van het steunpunt de landbouwers bij te staan m.b.t. de korte keten, de belangen van het concept te verdedigen en de waarde ervan bij de consument te benadrukken om zo ook een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de landbouw (Steunpunt Korte Keten, 2021).

Om de opstart van een nieuw korte keten trefpunt beter te kunnen definiëren, wordt bij wijze van inspiratie een korte case uitgewerkt over de opstart van de bestaande voedselteams (Voedselteams, 2021c). Beide principes zijn sterk gelijkaardig, maar hebben een aantal significante verschillen. Het belangrijkste verschil is de verkoopslocatie. Beide initiatieven functioneren met bestellingen van lokale producten die naar een andere plaats worden getransporteerd dan het landbouwbedrijf zelf. Een voedselteam gebruikt hiervoor een depot, terwijl het trefpunt de bestellingen rechtstreeks levert aan de consument via de bedrijven. De manier van aanbieden verschilt dus tussen een voedselteam en het trefpunt. Verder wordt ook het assortiment bij het trefpunt beperkt tot groenten en fruit.

Een nieuw korte keten initiatief oprichten is in feite een nieuwe marketing van het product van de landbouwer. Om een succesvolle marketing te verwezenlijken, dient het bedrijf zijn sleutelfactoren te definiëren. Hierbij kan men gebruik maken van de marketingmix of de vier P’s van marketing: product, prijs, plaats en promotie (Twin, 2021). Met deze methodiek zal de opstart van een voedselteam geanalyseerd worden.

1. Product

Het belangrijkste punt bij verkoop van een product is natuurlijk het product zelf. Het product moet voldoen aan de bestaande consumentenvraag en om het product met succes te verkopen dient de producent de levenscyclus van het product breedvoerig te begrijpen (Twin, 2021). Een voedselteam kiest producenten uit de databank van Voedselteams vzw. Deze producenten werden gescreend naar hun productiemethode en omgang met het milieu. Een aantal criteria zijn herkomst van de grondstoffen, het gebruik van meststoffen, het respect voor de biodiversiteit en de omgang met energie (Voedselteams, 2021b). Als een producent dus zijn product via een voedselteam wil verkopen, zal hij aan deze wensen moeten voldoen. Bijkomend moet wel worden gesteld dat het assortiment van de landbouwer ook bepalend is bij de keuze van een voedselteam. De landbouwer moet dus een plan samenstellen voor het omgaan met producten in elke fase van hun levenscyclus. Daarnaast bevordert ook het unieke concept van een product naast deze screeningscriteria de interesse van de consument. Wereldwijd kan men genoeg voorbeelden terugvinden

van producten die succesvol zijn geworden door de eerste te zijn in hun categorie (Twin, 2021). Bij voedselteams zijn labels die een product unieker kan maken, geen absolute leidraad. Als korte keten initiatief heeft de producent ook bij voedselteams het zeggenschap over de productiemethode (Voedselteams, 2021a). Producten die bijvoorbeeld op een biologische of biodynamische manier geproduceerd zijn, krijgen vaak wel de voorkeur van de consument (Voedselteams, 2021b). Bijgevolg is luisteren naar de consumentenvraag één zaak, maar is zich in de spotlight zetten met een uniek product een andere zaak.

2. Prijs

Een ideale prijszetting wordt gekoppeld aan de werkelijke en de waargenomen waarde van het product. De producent moet hierbij rekening houden met o.a. productiekosten, leveringskosten en prijzen van concurrenten (Twin, 2021). Enerzijds dient de prijs van een product de kosten van de producent te compenseren en daarbij een hoeveelheid winst te garanderen, maar dient het anderzijds ook de minimale waarde voor de consument te garanderen. Omdat voedselteams een onderdeel zijn van de korte keten is de zeggenschap van de producent over de prijs een belangrijke factor (Voedselteams, 2021a). Voedselteams vzw moedigt de producenten zelfs aan om hun prijzen te baseren op hun werkelijke kosten.

3. Plaats

Wanneer een producent zijn product aan de afzetmarkt wil bieden, moet men beslissen waar het product zal worden verkocht. Daarnaast is het belangrijk hoe het product wordt verkocht. Uiteraard dient het product op een plaats verkocht te worden die ideaal is voor het doelpubliek (Twin, 2021). Bij voedselteams kunnen producten verkocht worden volgens het principe van korte keten. De manier van verkopen gebeurt via bestellingen die initieel via formulieren werden aangevraagd. Verantwoordelijken verzamelden de formulieren waarna deze bezorgd werden aan de producent. Vandaag de dag is deze werkwijze veranderd en kan men via een webshop bestellingen plaatsen. De producent is verantwoordelijk voor het samenstellen van de bestellingen en deze aan de lokale depot te bezorgen. Vrijwilligers op het depot staan in voor de beheersing van de opslag van de bestellingen en de vlotte verdeling aan de leden (Zwart & Mathijs, 2020). Bij het trefpunt zal deze werkwijze anders verlopen. De levering vindt namelijk bij de verschillende bedrijven van de klanten plaats en daar zullen de bestellingen tijdelijk worden opgeslagen.

4. Promotie

Het hoofddoel van promotie is de consument te overtuigen een product aan te kopen. Het laat aan de klant zien waarom ze een product zouden nodig hebben en waarom ze er een bepaalde prijs voor moeten betalen. Het aspect promotie wordt ook vaak gekoppeld met de plaats zodat de doelgroepen kunnen bereikt worden (Twin, 2021).

Promotie van het product is uiterst belangrijk omdat een voedselteam producenten uitkiest uit de databank van Voedselteams vzw. Per productiegroep wordt ook telkens één producent gekozen om concurrentiestrijd te verhinderen. Het aspect promotie is bijgevolg minder doorslaggevend dan het aspect plaats bij een voedselteam (Zwart & Mathijs, 2020). Dit principe treedt ook op bij het trefpunt, waarbij de producent vooral geselecteerd zal worden naar assortiment en plaats.