België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
1
Maandblad januari 2000
Vlaanderen staat in Europa
B EELD -S PRAAK
Afgiftekantoor Antwerpen X Baron Dhanislaan 18 2000 Antwerpen
FOTO WIM VAN CAPELLEN
DAAR WORDT AAN DE DEUR GEKLOPT 3
HET NEDERLANDSTALIG ONDERWIJS WERKT SPAARZAAM. VERHOFSTADT GAF HET EEN SCHOP ONDER DE BROEK. LEES BLZ. 3.
D ÉJÀ
VU
VU
Het Nieuwe België
van Verhofstadt heeft de afgelopen maand hoogdagen beleefd. Voor de geamuseerde toeschouwer was december alvast een buitenkansje.
Vooreerst een prinselijk huwelijk, annex mediaspektakel om onnozel van te worden. Een prins met het charisma van een aardappel en een televisie-uitzending met het tempo van een schildpad. En dankzij onze heroïsche pers en de NMBS weet nu iedereen hoeveel en wat voor soort mensen nog door het vuur - of door de kou - gaat voor onze koninklijke familie. De pers zal de volgende eeuw serieus haar best moeten doen om nog eens zo een anticlimax op poten te krijgen. En dan was er het onderwijsdossier. De gesofistikeerde uitleg van deze regering was anders dan die van de vorige ploeg, maar het resultaat loopt verbazingwekkend parallel: nachtelijke vergaderingen, een compromis over verschillende dossiers en een platte geldruzie. Kort gezegd komt het er deze keer op neer dat de Vlaamse burger binnenkort 3 miljard minder aan de Vlaamse en 2,5 miljard meer aan de Waalse regering betaalt. Netto doet de Vlaamse burger dus een half miljard winst. Er zijn al slechtere akkoorden geweest.
Andermaal bleek dat de Wallonië geen oplossing (wil) vinden voor hun financieringsprobleem. VVB-voorzitter Ivan Mertens is duidelijk: ‘Trop is teveel…’
En de Volksunie? Die gaat naar huis met de formele belofte van haar regeringspartners dat die over twee jaar hun federale regering om zeep helpen. Als er tegen die tijd tenminste geen fiscale autonomie is. Meer zat er voor de VU ook niet in. Want wat was het alternatief? De Vlaamse regering torpederen en dus het vernieuwende beleid drieëneenhalf jaar lang compleet onmogelijk maken? Neen, toch? Och, het is allemaal zo bekend, zo vertrouwd, zo déjà vu.
VOOR DUIDELIJKE KEUZE
Vankrunkelsven of Bourgeois? Wil de échte Volksunievoorzitter nu opstaan? Doorbraak peilde naar de voorkeur van de VU-parlementairen.
KUNNEN
We wensen alvast een “gelukkig millennium” aan wie meent dat we morgen in de 21e eeuw zitten. De anderen zullen het voorlopig nog met een “gelukkig nieuwjaar” moeten stellen. Dirk Laeremans hoofdredacteur
WE HET ZELF?
6-7
Minister van Tewerkstelling Renaat Landuyt zou over Vlaamse CAO’s een grote bek mogen opzetten. Bob Wezenbeek over het doorbreken van een magisch taboe.
GUY Maar er is ook goed nieuws. Premier Verhofstadt heeft ons laten weten dat we de komende weken en maanden zullen opkijken van wat er allemaal uit de Costa zal komen. De sfeer tussen Vlamingen en Franstaligen in dit land is ondertussen zo verbeterd dat we de komende weken en maanden eens gaan zien wat we gaan zien. Prins Filip mag op beide oren slapen. Met dit soort akkoorden is de toekomst van het koninkrijk verzekerd.
4-5
BLIJFT BELLEN
8
Journalisten voelen zich beledigd door het vingergetik van de premier. Zeker als hij uitpakt met flagrante leugens. Onze man in de Wetstraat over Gwijde Verhofstadt.
WAPENS,
ALSTUBLIEFT!
10
Karel Van Hoorebeke (VU) en Jurgen Ceder (VB) over de noodzaak van een sterk leger.
ONBEDREIGDE
POTVIS
14
Aangespoelde potvis slaat Mathilde. Peter De Roover vraagt waar Vlaamse Beweging bleef bij heiligverklaring. Een Vrij-Spraak.
P
DE BRABANCONNE VAN ROB
E R S W I J S
Brussels minister-president Jacques Simonet (PRL) in het VRT-Journaal, 19 november: ‘Wie in Vlaanderen wil werken, moet Vlaams spreken natuurlijk.’ Rik Jaeken, NCMV-voorzitter, in De Standaard, 22 november: ‘Is het niet godgeklaagd dat Onkelinx het onmogelijke van haar plan aanvankelijk zelf niet inzag. Elk bedrijf, groot of klein, 3 procent jongeren laten aanwerven, verplicht, geld of geen geld, werk of geen werk. Alstublieft. En dat voor een vice-premier’. Prof. dr. Robert Senelle in De Standaard, 22 november: ‘De huidige financiële transfers van Vlaanderen naar Wallonië zijn voor Vlaanderen totaal onaanvaardbaar en onhoudbaar. De nieuwe machtshebbers in Vlaanderen doen er goed aan niet te vergeten dat de geschiedenis altijd haar tol eist.’ Hugo Camps in P-Magazine, 24 november: ‘Als je vandaag aan honderd politici vraagt of ze ooit wel eens gehuild hebben, zijn er 99 die zeggen: ja, toen de Muur viel. Sentiment moet tegenwoordig ook correct zijn, nietwaar? Ze vertellen er niet bij dat ze wel eens onder de indruk waren gekomen van het DDR-systeem en dat ook met zoveel woorden tegen Erich Honecker hadden gezegd. De generatie Tobback-Claes heeft wat afgekust in Berlijn.’ Monika barones Van Paemel in Knack, 1 december: ‘Er sijpelt gruis in de regeringsmolen, omdat men in bepaalde hoeken vals
probeert te spelen. Ik ben niet vergeten hoe iemand als Louis Michel er in volle dioxinecrisis als de kippen bij was om de schuld bij de Vlaamse bedrijven te leggen. Wie zo reageert in een crisisperiode getuigt van weinig verantwoordelijkheidszin en moet drie maanden later niet de grote staatsman komen spelen.’ Karel De Gucht in Knack, 17 november: ‘U moet eens kijken hoeveel vreemdelingen er in Vlaanderen zitten en hoeveel in Wallonië. Weet u, het is prachtig om in Finland de grootste humanist van de wereld te zijn: dat land heeft vorig jaar zeven asielzoekers ontvangen.’ Ludo Dierickx in De Standaard, 8 november: ‘Is er nog een andere methode om het rechts-radicalisme te bestrijden? Ja. Men kan het schaakmat zetten door het (her)oprichten van Belgische en Europese politieke partijen. Daar kunnen zij, als nationalisten, niet volgen. Daar hebben socialisten, liberalen, christen-democraten, als universalisten, zeker geen ideologische problemen mee, wel enkele andere.’ Marc Reynebeau in Knack, 17 november: ‘Tal van VU-, CVP- en VLD-prominenten vonden het vorig jaar ook niet erg om samen met een resem Blokkers een semi-separatistische manifest van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen te ondertekenen. Flamingantische eendracht-maakt-macht dient wel vaker als argument om toch maar met het Blok samen te werken.’
Arno, Tura en Rob zetten de Brabançonne op single. Alledrie houden ze van België. ‘Dit land is zo klein en toch hebben we de Ardennen en de kust, wat zouden we het opsplitsen’, aldus Vanoudenhove (Humo, 30 nov). Het is nochtans zeer de vraag of deze reclamespot voor Land en Lied even succesrijk zal zijn als die voor Stella, Quick, Desimpel en Humo. Vanoudenhove, zoon van een Franstalige Brusselaar, is overigens duidelijk: ‘J’ai encore le sentiment d’être Belge… J’espère que la Belgique n’éclatera jamais. Si l’économie flamande se porte mieux, notre devoir est justement d’aider la Wallonie et non de lui tourner le dos…La circulaire Peeters, quand j’y pense, ça m’énerve. On oublie parfois qu’il s’agit de gens et non de choses.’ (Le Matin, 5 mei 99)
ROOK OVER FRANCHORCHAMPS De Waalse regering wil via decreet toch reclame in Francorchamps. Agalevminister Aelvoet trekt met een klacht naar het Arbitragehof, want Wallonië is terzake niet bevoegd. Maar de Franse Gemeenschap wil dan weer niet dat Vlaanderen een eigen zorgverzekering uitbouwt, en ook zij diende klacht in bij het Arbitragehof. Minister Onkelinx wil de Vlaamse klacht blokkeren zolang de federale regering de Waalse klacht niet volgt. Zei Verhofstadt niet dat communautaire dossiers in zijn nieuwe politieke cultuur niet langer gekoppeld worden?
VAKBONDEN FEDERAAL Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) wil een Vlaamse Conferentie organiseren om de economische problemen aan te pakken. De Vlaamse regering wil meewerken, maar vooral de vakbonden houden zich gedeisd. De nieuwe topmannen Xavier Verboven (ABVV) en Vital Peeters (ACV) zijn wel erg ‘slappe figuren’, aldus Trends (2 dec.)
BELGISCHE HANDEL Vlaanderen is goed voor 70% van de Belgische uitvoer. Maar in het bestuur van de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel (BDBH) waren de post-
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
2
MET
SOLIDARITEIT HEEFT DIT NIETS MEER TE MAKEN
DE
SCHOP VAN
De onderwijsfinancieringswet van 1989 (verdeelsleutel 57.5N/42.5 F) was al nadelig voor Vlaanderen, want de btwgeldpot wordt voor 64% met Vlaams geld gevuld. Na de jongste verkiezingen eisten en kregen de Franstaligen van Verhofstadt per jaar 2,4 miljard frank extra. Vlaams-Parlementsleden - door Verhofstadt verdoofd - ergerden zich aan het “sjoemelen” met leerlingen en vroegen een verdeelsleutel op basis van bevolkingscijfers. Maar de blauwe kanonnen Dewael en De Gucht bliezen alle verzet omver. Ook de ‘eng-nationalistische’ VU moest wijken. Vankrunkelsven speelde een wonderbaarlijk strategisch spel. Het dossier ging niét naar de Costa, de telling zal niét gebeuren met bevolkingscijfers, maar met leerlingenaantallen. De taalgrensleerlingen werden niét uit de Franse cijfers geschrapt, het onderwijsakkoord stopt niét in 2000. Het Sint-Elooisakkoord zou voor Vlaanderen financieel een nuloperatie zijn. Dit is een leugen. Vlaanderen draait op voor de volle rekening én nog eens voor 64% van de rente op de jaarlijkse stijging van de staatsschuld, die een gevolg is van deze wafelijzerpolitiek (vb. elk 750 miljoen meer voor buitenlandse leerlingen).
jes netjes paritair verdeeld. Een toestand waarin de Vlamingen al geruime tijd verandering willen. Staatssecretaris Pierre Chevalier (VLD) wil de verhouding nu lichtjes herzien (10N/8F), maar de Franstaligen krijgen wel een alarmbel, waarmee ze alles wat hen niet zint kunnen afvoeren.
SPIERBALLEN Pasmunt voor deze strategische terugtocht is een “institutionele tijdbom” onder de federale regering. Houd u vast, want die ontploft einde 2001 als Vlaanderen geen fiscale autonomie krijgt. De Vlaamse regering laat haar spierballen rollen? Waar hebben we dat nog gehoord?
De Vlaamse politici zouden er wel eens meer mogen aan herinneren dat de transfers - zo veel ruimer dan de onderwijsdrainage - naar Wallonië onhoudbaar zijn. Professor Senelle haalt ze terecht nu en dan van onder het stof. Het gaat om een kleine 200 miljard frank per jaar.
Na de “tijdelijke” faciliteitenregeling en de “tijdelijke” financieringswet worden we verblijd met een “tijdelijke” Sint-Elooiswet. De Sint-Elooiswet overleeft dus wellicht paars-groen. Want in de Costa (15.12) bleek al dat (een beetje) fiscale autonomie helemaal niet op de Franstalige agenda staat.
Met ‘noodzakelijke solidariteit’ heeft dit niets meer te maken. Wél met een FOTO WIM VAN CAPELLEN lamentabel politiek en financieel beleid, gestoeld op misbruik van eeuwige geldstromen uit een spaarzamer en gedisciplineerder Vlaanderen. De negen Waalse ministers extra (0,5 miljard frank/jaar), waarvan drie voor het “noodlijdende” onderwijs, geven het goede voorbeeld...
Dat Vlaamse partijen dergelijke vernederende knieval aanvaardden, is ongelooflijk. De communautaire apathie van SP en Agalev verbaast niet. Hun macht kruipt uit PS en Ecolo. Dat de VLD haar pril Vlaams profiel dumpt en de VU plat op de buik gaat, heeft meer te maken met de verse smaak van eigen portefeuilles en de vrees dat een patstelling de CVP weer in de club zou brengen. Dit revanchisme is een slechte raadgever.
Een troost. Het voorstel Verhofstadt heeft in ieder geval een gunstig effect op het bewustzijn van de Vlamingen en zal het overigens overroepen Mathilde-effect snel neutraliseren. Het aantal Vlaamse geuzen neemt in snel tempo toe, ook binnen de VLD. Met een beetje geluk wordt de huidige premier ooit nog vernoemd als de grondlegger van de staat Vlaanderen. Ivan Mertens voorzitter VVB
GISTPOT Na deze communautaire kater volgen er ongetwijfeld nog andere en anderssoortige “bont-en-blauwe” katers en de volgende verkiezingen zijn niet veraf. Als VLD en VU hun potentiële bondgenoten in communautaire en sociaal-economische dossiers (een dik derde van het Vlaamse electoraat) in het hoekje plaatsen, verzwakken ze zichzelf en berokkenen ze Vlaanderen schade. Zoiets gebeurt niet ongestraft. Want tal van problemen zullen blijven verzuipen in de communautaire gist-
WILLOCKX’ ACHTERHOEDEGEVECHT Bij een eventuele volgende voedselcrisis moet alles op Belgisch niveau worden aangepakt. De Raad van State moet Vlaanderen en Wallonië terzake bevoegdheden afpakken. Dat vindt federaal regeringscommissaris Freddy
3
FOTO DOORBRAAK IVAN MERTENS
Willockx (SP). Bart Staes en Annemie Van de Casteele (VU) vinden dat de SP’er zich hiermee in een unitair achterhoedegevecht uitspreekt over de staatsstructuur. En dat kan niet. Bevoegdheden inzake voedselbeleid zijn in wel meer landen aan deelgebieden toegewezen. vervolg blz. 10 DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
C OMMENTAAR
Het onderwijsdossier is politiek vuurwerk. De Waalse politici hebben andermaal hun Vlaamse collega’s overtroffen in politieke tactiek. Premier Verhofstadt is er, naar eigen zeggen, in geslaagd om in de “nieuwe stijl van totale vriendelijkheid” een Belgisch communautair probleem op te lossen. Hij gaf hiermee Vlaanderen een schop onder de broek.
V ERHOFSTADT
pot. Bij voorbeeld het ergerlijke ronselen van leerlingen in Vlaanderen en de al tien jaar aanslepende weigering om onderwijsschuld uit het verleden te vereffenen.
VU-PARLEMENTARIËRS
NIPT VOOR
VANKRUNKELSVEN
PARTIJ
WEET STRAKS WELKE RICHTING LEDEN UIT WILLEN didaten bieden zich aan. Alle leden hebben stemrecht. Doorbraak peilde naar de voorkeur van de VU-parlementsleden. Vankrunkelsven houdt zijn uitdager nipt achter zich. Maar de leden leggen natuurlijk meer gewicht in de schaal.
N
D E
W I N N A A R I S
...
Wij vroegen de 19 VU-parlementsleden (Vlaams, federaal, Europees en Brussels) wie zij VU-voorzitter willen zien worden (zie kader). Zeven onder hen spreken zich niet uit, houden het liever discreet, weten het nog niet, of vinden het om het even.
KEUZE? De meeste politieke partijen beslissen eerst wie voorzitter wordt, vooraleer die te verkiezen. De Volksunie vormt een gelukkige uitzondering op die regel. Met Patrik Vankrunkelsven en Geert Bourgeois bieden twee sterke kandidaten zich aan. De Volksunie heeft een rijke traditie terzake. Ooit werd Hugo Schiltz voorzitter omdat hij ouder was dan tegenkandidaat Evrard Raskin, die evenveel stemmen haalde. Jaak Vandemeulebroucke kwam op tegen Bert Anciaux. Vankrunkelsven nam ook ooit de handschoen op tegen de huidige Vlaamse minister van cultuur. Ook Johan Sauwens mengde zich al eens in de voorzittersverkiezing. Maar voor het eerst in de partijgeschiedenis kiezen de leden wie de VU zal leiden. Een peiling houden bij alle leden is onbegonnen werk. Doorbraak contacteerde de parlementsleden en vroeg hen naar hun voorkeur. Maar we peilden verder.
Als de leden moeten kiezen, dan hoort er ook een keuze te zijn. Wat is het verschil tussen beide kandidaten volgens de mandatarissen? De meeste parlementsleden vinden het verschil erg klein. Een kwestie van stijl, van imago. Paul Van Grembergen verzoent al meteen en wijst naar de buitenwereld. ‘Andere partijen en Vlaamsgezinden buiten de VU grijpen deze verkiezing aan om de verschillen uit te vergroten.’ Ferdy Willems meent anderzijds dat er onmiskenbare meningsverschillen leven in de partij, o.m. in het onderwijsdossier. Hij noemt de voorzittersverkiezing een ‘uitlaatklep’. Volgens Fons Borginon gaat het tussen ‘moed’ (Vankrunkelsven durft de nek uitsteken) en ‘geloof’ (Bourgeois wil het Vlaams-nationalisme de 21ste eeuw
Bij de resterende 12 wint de uittredende voorzitter het (nipt) met 7 tegen 5. Een krap resultaat als het klopt dat de basis kritischer reageert. Voornaamste motief van deze vleugel: Vankrunkelsven verdient het niet om afgestraft te worden, want hij heeft de partij heel correct geleid. ‘Hij bewees in moeilijke omstandigheden dat hij het kan’, vindt Nelly Maes.
inloodsen). Borginon vindt trouwens dat er minder verschil is tussen beide kandidaten, dan tussen hen en Bert Anciaux. Ook Jan Loones vindt het verkeerd om Vankrunkelsven te zien als de kloon van Anciaux.
Bij de zeven “zwijgers” konden we off the record nog één aanhanger van elke kandidaat registreren.
GEERT BOURGEOIS. GELOOF IN KRACHT VAN VLAAMS-NATIONALISME, MINDER IN MAATSCHAPPELIJKE VERNIEUWERS. KAREL VAN HOOREBEKE STEUNT HEM.
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
De Bourgeois-aanhangers hebben het over het falen van de onderwijsstrategie, het gebrek aan waarborgen bij de regeringstoetreding (‘De onderhandelingen werden slecht gevoerd’, meent een kamerlid) en de nood duidelijk uit te gaan van de eigen sterkte.
In het Bourgeois-kamp zitten nog enkele opvallende niet-parlementsleden: ondervoorzitter Eric Defoort en gewezen EU-parlementslid Jaak Vandemeulebroucke. Bert Anciaux wordt bij de Vankrunkelsven-groep gerekend. Hugo Schiltz verdedigde het onderwijsakkoord zo opvallend, dat ook van hem verwacht wordt dat hij de voorzitter steunt.
De huidige voorzitter is nonconformistischer, vindt Herman Lauwers. Bart Staes meent dat hij meer open staat voor de nieuwe sociale bewegingen. Bourgeois staat volgens het kersverse EU-parlementslid ‘meer onder invloed van gevestigde sociaal-economische krachten en is ook in ethische kwesties strikter’.
FOTO DOORBRAAK
W ETSTRAAT
De Volksunie kiest op 15 januari een nieuwe voorzitter. Twee stevige kan-
E
4
Els Van Weert is nog duidelijker: ‘Bourgeois staat duidelijk voor een andere maatschappelijke visie’. Hij is
VOORKEUR: PATRIK VANKRUNKELSVEN
GEEN
VOORKEUR: GEERT BOURGEOIS
Annemie Van de Casteele (Kamer)
Fons Borginon (Kamer)
KEUZE
Karel Van Hoorebeke (Kamer)
Ferdy Willems (Kamer)
Danny Pieters (Kamer)
Sven Gatz (Vl.Parl. en Brussel)
Jos Bex (Vl.Parl.)
Frieda Brepoels (Kamer)
Simonne Vanoppen (Vl.Parl.)
Dirk De Cock (Vl.Parl.)
Jan Loones (Vl.Parl.)
Lauwers (Vl.Parl.)
Kris Van Dijck (Vl.Parl.)
Chris Vandenbroeke (Vl.Parl.)
Nelly Maes (Europa)
Paul Van Grembergen (Vl.Parl.)
Bart Staes (Europa)
Van Vaerenbergh (Vl.Parl.)
het volgens haar duidelijk niet eens met de progressieve invulling die Vankrunkelsven geeft. Sven Gatz (de enige die we niet aan de lijn kregen) schrijft in De Morgen dat VU en ID ‘op maatschappelijk vlak het progressief liberalisme als bindmiddel hebben’. Bourgeois beklemtoont dat minder, lezen we tussen de regels.
FOTO DOORBRAAK
Ferdy Willems is dan weer teleurgesteld in ID. Hij was aanvankelijk een grote voorstander van de combinatie. ‘Wat ID nu is geworden is een andere zaak. Ik heb geen probleem met de intentie, wél met het resultaat. Hoe ID en sommige figuren nu naar buiten komen, jongens toch…’
ONDERWIJSDOSSIER Vraag is natuurlijk, hoe de afhandeling van het onderwijsdossier zal doorwegen. Bourgeois loopt niet warm voor Vankrunkelsvens “oplossing”. Tot het ultieme Vankrunkelsven-compromis uit de bus kwam, scoorde de zittende voorzitter niet slecht bij de meer uitgesproken Vlaams-nationalisten. De kaarten lagen toen goed voor hem. De vernieuwingsgezinde leden kiezen voor de uittredende voorzitter, de
PATRIK VANKRUNKELSVEN, VLAAMS, MAAR OOK SOCIAAL EN GROEN PROFIEL. ROTSVAST GELOOF IN VLAAMS REGEERAKKOORD. DICHT BIJ ANCIAUX.
Vlaams-radicale vleugel reageerde verdeeld. Vankrunkelsven leek toen voor velen onder hen een voldoende waarborg voor een radicaal Vlaamse opstelling. In die situatie kreeg de uitdager het moeilijk. Net voor de afhandeling van het onderwijsdossier werd de houding van Vankrunkelsven dus geloofd. Toch meende toen al een
W
I E
W O R D T
Een uitgesproken kanshebber is er duidelijk niet. Onze correspondenten wagen zich niet aan een pronostiek. ‘Binnen de hogere partijstructuren wint Vankrunkelsven’, meent Dirk De Cock. Ook kamerlid Danny Pieters ziet een verschil tussen kader en leden. Hij vermoedt dat het resultaat beter voorspelbaar zou zijn als de partijraad moest beslissen (zoals vroeger). De kaders zijn minder geneigd om een zittende voorzitter weg te stemmen. Maar partijberekeningen en kader-loyauteiten spelen veel minder bij de leden. De besluitvorming over het onderwijsdossier wijst in die richting. In het partijbestuur haalde het voorstelVankrunkelsven een 80%-meerderheid. In de bredere partijraad kromp die meerderheid tot minder dan 60%. Als die cijfers ook een aanduiding geven over de steun aan de beide kandidaten, dan liggen de kansen voor Bourgeois erg goed.
5
H E T
mandataris dat de partij zichzelf in een onmogelijke positie had gewrongen door toe te treden tot de Vlaamse regering zonder voldoende waarborgen. Die mandataris zag daarin een bewijs dat Vankrunkelsven in de fout was gegaan. Vlaams-Parlementslid Chris Vandenbroeke formuleert het voorzichtiger. De partij trad toe tot de regering nadat de partijtop, te goeder trouw, uitdrukkelijk had ontkend dat er geheime akkoorden bestonden. ‘Nu blijkt dat er bedrog in het spel zat. Verhofstadt heeft ons voorgelogen’, besluit hij. ‘We werden gerold’, horen we bij Annemie Van de Casteele. Die indruk werd bevestigd door het verdere verloop van het dossier. De steun voor Vankrunkelsven is na het bereikte compromis zeker afgenomen in de “klassieke” vleugel, die in Bourgeois nu de uitgesproken vertegenwoordiger van de “duidelijke” opstelling zal zien. Vankrunkelsven verloor daar zeker een stuk aanhang, omdat hij op de valreep overstag ging. De kaarten voor Bourgeois liggen sedertdien duidelijk beter. PDR, JVdC
E C H T
?
Onze peiling leert dat Bourgeois zelfs bij de mandatarissen heel dicht op de hielen zit van zijn tegenkandidaat. Het volstaat dat hij bij de gewone leden iets beter scoort dan bij het partijkader. Maar de leden, die voor het eerst in de VU-geschiedenis mogen meestemmen, vormen een onbekende factor. ‘We zullen nu onze leden leren kennen’, meent Herman Lauwers. ‘We zullen weten wat onze leden willen’, bevestigt Frieda Brepoels. Fons Borginon vermoedt dat het onderscheid tussen beide kandidaten subtieler is voor wie ze goed kent, dan voor de gewone VU-leden. Veel mandatarissen doen in elk geval hun uiterste best om te beklemtonen dat de keuze niet fundamenteel is. De leden zouden daar anders over kunnen denken. Iedereen verwacht een spannende nek-aan-nek-strijd.
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
W ETSTRAAT
Els Van Weert (Kamer)
MINISTER RENAAT LANDUYT
MAG GROTE BEK OPZETTEN
V LAANDEREN HEEFT AAN EIGEN CAO’ S
NOOD
D OSSIER
Renaat Landuyt – de Vlaamse minister van toerisme die de “Vlaamse kust” opnieuw de “Belgische kust” wil noemen – heeft een voorontwerp van decreet klaar om in Vlaanderen collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) mogelijk te maken. Zegt hij terecht. Want Renaat Landuyt is ook Vlaams minister van Tewerkstelling. Vlaanderen vraagt al lang eigen CAO’s, want het kan zich niet blijven afstemmen op Wallonië. De Vlaamse werkgeversorganisaties (en de vakbonden) mogen wel uitdrukkelijk onderstrepen dat hij gelijk heeft. Volgens De Morgen (zaterdag 20 november) vindt Landuyt dat de “actieve welvaartstaat” vereist dat het sociale overleg ten volle kan spelen en sociale partners (werkgevers en vakbonden) voluit hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Ook in Vlaanderen. Maar de wet van 5 december 1968 laat de gewesten zelf niét toe eigen CAO’s te sluiten. Volgens die wet kunnen vakbonden en werkgevers alleen op federaal niveau afspraken maken, die vervolgens door de koning – lees de verantwoordelijke minister – bindend kunnen verklaard worden en dus op iedereen uit de betrokken sector van toepassing zijn. Door de wetgever en de rechtbanken wordt de CAO dan bijgevolg als een ware overeenkomst beschouwd. Vlaanderen vraagt al lang naar eigen CAO’s. Landuyt zegt nu dat dit mogelijk moet zijn als het voorwerp ervan pure Vlaamse bevoegdheids-
domeinen zijn, zoals in het geval van opleiding en vorming, waaraan hij vooral denkt. Hij zegt een juridisch sluitend ontwerpdecreet te hebben.
TABOE Met opleiding en vorming zijn we natuurlijk al een eindje op weg, maar nog maar een heel klein eindje! Maar daarmee is alweer een magisch taboe doorbroken. Want ofschoon de gewesten volgens de bijzondere wet van 8 augustus 1988 bevoegd zijn voor tewerkstelling, en CAO’s daarvoor een van de bijzondere instrumenten kunnen zijn, waken vakbonden en federale werkgeversorganisaties er angstvallig over dat CAO’s nationale materie blijven en de gewesten het laken niet naar hun kant kunnen trekken. Ofschoon er regionale sociale partners zijn en er zelfs een Vesoc (Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité) bestaat, waar werkgevers (VEV, middenstanders en Boerenbond) en
werknemers (ACV, ABVV, ACLVB) mekaar ontmoeten, moeten Vlaamse (of Waalse) sociale partners van CAO’s afblijven, meent de Belgische schoonmoeder. Mocht Landuyt de Vlaamse sociale partners overtuigen, al was het maar voor opleiding en vorming, dan staan we niettemin alweer een stap verder. Ongeveer 50% van de actieve bevolking in Vlaanderen tussen 25 en 65 jaar heeft maar een diploma van lager secundair onderwijs. Bedrijven speuren vandaag echter naar gevormde arbeidskrachten. Wie wil studeren en zich vormen vindt beslist een job. Ondermeer werklozen moeten dus uit hun tent gelokt worden. Ofschoon vorming een Vlaamse (en dus ook Waalse) bevoegdheid is, kunnen de sociale partners daarover tot op vandaag nog geen eigen CAO aangaan.
‘VLAANDEREN
KAN ZICH NIET BLIJVEN AFSTEMMEN OP WALLONIE’
TEST Het ware de moeite de test een keer aan te gaan. Wie juridische en principiële bezwaren heeft, kan dan naar het Arbitragehof stappen. De rechter zou kunnen antwoorden dat een CAO mogelijk is voor een beperkte territoriale omschrijving, zoals Vlaanderen bijvoorbeeld, op voorwaarde dat het akkoord wordt bekrachtigd door partners en instanties van het federale niveau, wat wettelijk wél mag en kan.
FOTO WIM VAN CAPELLEN
Vital Peeters, de nieuwe baas van het Vlaamse ACV, heeft in een toespraak op 20 november die piste al als een mogelijkheid aangestipt. Peeters wil dus niet dat de Vlaamse regering of ministers zelf akkoorden honoreren die Vlaamse sociale partners net zo goed kunnen bepraten. Het nationale ACV of ABVV zou dan eigenaardig genoeg moeten goedkeuren wat de gewestelijke vakbond al heeft uit-onderhandeld…
ANDERS EN BETER
DAN MOGEN DE
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
GEVEN DE VAKBONDEN LANDUYT (VOORLOPIG) GEEN STEUNTJE, VLAAMSE WERKGEVERS WEL UITDRUKKELIJK ONDERSTREPEN DAT HIJ GELIJK HEEFT.
6
Mocht het niet om ernstige zaken gaan, we zouden het een typische Belgische vaudeville noemen. Waar gaat het in wezen om ?
Vlaanderen – en ook Wallonië – moeten een eigen tewerkstellingsbeleid kunnen voeren. Dat heeft de grondwetgever al mogelijk gemaakt. En er is een reden voor: de sociologie van de Vlaamse en Waalse samenleving verschilt ook onder die invalshoek serieus.
EIGEN WEG De logica wil dus dat elk zijn eigen weg kan gaan en zijn arbeidspatronen en –relaties daarbij naar eigen inzicht kan schikken.. Een bevoegdheid, ook die van tewerkstelling, moet daarenboven efficiënt en dus homogeen zijn. En wat op een lager niveau goed kan gebeuren, hoort daar ook te gebeuren. Trekken we die denkoefening door naar instrumenten en middelen, dan zien we dat we plots in een “mijnenveld” terechtkomen, ondermeer dat van de sociale zekerheid. Want wat houdt dat namelijk in, een “homogeen” tewerkstellingsbeleid ?
LOONAKKOORDEN Om te beginnen dat Vlaanderen eigen loonakkoorden kan afsluiten. Barst dan de zo geroemde Belgische monetaire unie? Die bestaat eigenlijk al niet meer. Sinds Europa zich op de eenheidsmunt oriënteert en de euro het betalingsmiddel zal worden, geldt er ook voor elk
TERM CAO
NOG
‘OPLEIDING
EN VORMING SLECHTS EERSTE STAP, MAAR DAARMEE IS ALWEER EEN MAGISCH TABOE DOORBROKEN’
En mogen lonen verschillen van landstreek tot gewest? Natuurlijk. In België hebben altijd looncirkels bestaan, gebieden waar verschillend verloond werd of wordt. In de Westhoek of in de Kempen kunnen er andere loonnormen gevolgd worden dan in Brabant. Die looncirkels werken daarom niet destabiliserend op een economie. In het naar economische en monetaire eenheid groeiende Europa verschilt pakweg Zuid-Italië inzake verloning ook grondig van Beieren, Catalonië of Vlaanderen.
verbonden. Mits voldoende aanwervingen bij een bedrijf kan bijvoorbeeld de RSZ-bijdrage verminderen, of kan de vennootschapswinstbelasting een streepje dalen. Ook hierover moeten de Vlaamse regering en de Vlaamse sociale partners autonoom kunnen beslissen. Zonder Belgische betutteling. Die is trouwens niet meer terzake; het Europese kader telt nu. Alle plannen, van de vroegere Smetbanen (36 verschillende regimes…) tot en met de huidige Onkelinx-schema’s, moeten dan in naam van de homogeniteit ook op één hand komen, dus op die van Vlaanderen of van Wallonië. En het kan dus niet meer dat PWA’s (plaatselijke werkgelegenheidsagentschappen) nog federaal moeten georganiseerd worden. En het ligt voor de hand dat Vlaanderen zelf het beleid – ook de normering, de inning van de middelen en de uitgave ervan - inzake werkloosheidsvergoeding moet kunnen bepalen. Het kan dan ook niet meer dat er zoals nu een federaal fonds bestaat voor vorming, waaraan bedrijven een percentage van de loonlast afdragen. Dat geld hoort op het niveau van de bevoegdheid, die in dit geval al bij de gemeenschappen ligt.
ARBEIDSVOORWAARDEN CAO’s kunnen ook gaan over arbeidsvoorwaarden, over arbeidstijd, veiligheid, hygiëne, loopbaanonderbreking, huis-werk-verkeer e.d. Ook over aanwervingen en vorming. Essentieel bij CAO’s zijn dan weer andere instrumenten: fiscale en parafiscale regels en prikkels. In een normaal en homogeen tewerkstellingsbeleid zijn die, als een Siamese tweeling onderling daarmee
NIET
VOOR
MORGEN
Het kabinet van Landuyt is uiterst voorzichtig met commentaar over de Vlaamse CAO-plannen van de minister. ‘Het principe staat in het regeerakkoord, nu toetsen we het terrein af, via contacten met de sociale partners. Een goede regeling is belangrijker dan een snelle regeling’, zegt adjunctkabinetschef Kathleen Van den Bremt. Maar van “Vlaamse cao’s” is volgens haar al geen sprake meer. Die term ligt op het Belgische niveau blijkbaar ongemakkelijk. Cao’s zijn federaal, het Vlaamse kind zal een andere naam krijgen. Ze ontkent ook dat Landuyt zijn plan boven water haalde om zijn omstreden uitspraken over ‘Belgische kust’ uit de wind wilde zetten: ‘Dat heeft niets met Vlaamse retoriek te maken. Het werkgelegenheidsbeleid is opgesplitst en wij willen op Vlaams vlak zo goed mogelijk werken. We streven naar homogene bevoegdheidspakketten.’ JVdC
7
Gaan we tenslotte terug naar Renaat Landuyt. Niet slecht, zeggen we dan. Een eerste stap(-je). Maar de Vlaamse minister van tewerkstelling zou eigenlijk een grote bek mogen én moeten opzetten. De vorige argumenten mogen gerust de zijne worden. En hij mag namens de nv Vlaanderen bovendien zeggen dat wij 75% van onze industriële productie uitvoeren, dat wij tot de top-gewesten in de wereld behoren, en dat we ons niet kunnen blijven afstemmen op Wallonië. Dat heeft bovendien zelf recht op eigen keuzes en modellen. Geven de vakbonden Landuyt dan (nog) geen steuntje, dan mag het Vlaams Economisch Verbond wel uitdrukkelijk onderstrepen dat hij gelijk heeft. En dat van die “Belgische kust” gaan we dan in de toekomst beschouwen als een raar grapje, een slippertje van ergens bij de Noordzee. Bob Wezenbeek
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
D OSSIER
Beide gemeenschappen, hun sociale partners, hun werkgevers en werknemers hebben andere, verschillende denkpatronen en maatschappelijke verwachtingen dan hun “tegenvoeters”. Beide economieën hebben ook duidelijk een ander industrieel weefsel en hebben ook andere eisen en verwachtingen naar de dienstensector toe, zelfs op het vlak van de welzijnsen verzorgingssector.
van de partners een stabiliteitspact, moeten er een aantal voorwaarden vervuld worden. Europa bepaalt die monetaire en budgettaire regels. De hoofdsteden hebben daar relatief nog weinig bij in de pap te brokken. De gouverneur van de Europese Centrale Bank grijpt nu in, zoals onlangs bij een opzienbarende rente-aanpassing. En de Europese Commissie schikt en herschikt.
PREMIER
KAN NIET TEGEN KRITIEEK
D E NIEUWE AVONTUREN G WIJDE V ERHOFSTADT
VAN
W ETSTRAAT
Op 30 november trok premier Verhofstadt naar Londen om er zijn liefde te verklaren aan zijn idool, Tony Blair. Want zie, de derde weg en de actieve welvaartsstaat, dat is eigenlijk juist hetzelfde. Bovendien vindt België plots - net als Groot-Brittannië - dat de lidstaten binnen de groter wordende unie meer mogen opkomen voor het eigenbelang. En tenslotte hebben Tony en Guy dit met elkaar gemeen: het zijn allebei superwantrouwige “control freaks”. Zoals de woordvoerder van Blair, Alastair Campbell, wel eens de kwade genius van de premier wordt genoemd, zo beschikt ook Verhofstadt over talent van eigen bodem. Het verwonderde niemand in de Wetstraat dat reclameboy en PR-man Noël Slangen door Verhofstadt een vast miljoenencontract kreeg aangeboden. Slangen speelde voor de VLD een belangrijke rol tijdens de verkiezingscampagne en bleef nadien achter de schermen Verhofstadt adviseren. Nu wordt dat officieel gemaakt. Waarom? Verhofstadt is al snel na zijn aantreden de pers gaan wantrouwen. De capriolen van de nieuwe regering bij de opvolging van de dioxinecrisis zorgden voor een golf van verwijten en kritiek, het gestuntel rond de regularisatiewet niet minder. En Verhofstadt, zo schreven we al in een vorig nummer, kan niet tegen kritiek.
DE PERSCHEFS Een eerste perswoordvoerder, Miguel Chevalier (broer van), verdween al in augustus van het toneel. Officieel omdat hij alleen maar insprong in de beginperiode, officieus evengoed omdat Verhofstadt vond dat hij de pers onvoldoende in de hand had. Kwamen in zijn plaats: Mieke Candaele, via de Brusselse VLD’er Guy Vanhengel opgevist bij TV-Brussel, en Alain Gerlache, van PS-signatuur en hoofd binnenlandse redactie bij de RTBf-televisie. Maar ook die twee - zeker Candaele - voldoen intussen niet meer aan de verwachtingen van de grote baas. Waardoor Slangen uitdrukkelijk op de voorgrond werd geschoven. Een van de eerste adviezen die Slangen na het tekenen van het contract naar verluidt aan Verhofstadt heeft gegeven, was dat hij beter ophield met zelf de DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
FOTO DOORBRAAK VOOR VERHOFSTADT IS PERS ALLEEN DOORGEEFLUIK.
pers op te bellen en op de vingers te tikken als iets in de berichtgeving hem niet aanstond. Ter herinnering: Verhofstadt heeft dat al verschillende keren gedaan, o.m. in juli, toen De Standaard blootlegde dat er een geheim onderwijsakkoord was, en in augustus toen er een nota van een hoge ambtenaar van het ministerie van landbouw was over een mogelijke tweede bron van PCB-besmetting. De woorden van Slangen waren nauwelijks koud, toen in de dioxinecommissie een brief opdook van de Belgische regering aan de Europese Commissie om de Belgische aanpak van de dioxinecrisis (en dus ook die van de vorige regering) te verdedigen. Terwijl Verhofstadt zelf een week eerder in de commissie tegen die aanpak was komen fulmineren. Via de VLD-paladijnen in de commissie drong het nieuws van het lek al snel tot Wetstraat 16 door, waarop Verhofstadt en zijn kabinetschef Luc Coene - tegen het advies van Slangen in - opnieuw als een gek naar journalisten en redacties begonnen te bellen om te proberen de hele zaak te minimaliseren en te vragen er géén aandacht aan te schenken.
8
Gevolg: zowel TV1 als VTM zijn uitgebreid op de affaire ingegaan en hebben de inhoud van de Belgische brief op het scherm geconfronteerd met de uitspraken van de premier de week voordien in de commissie. En toen Verhofstadt de volgende dag op zijn persconferentie na de ministerraad ‘het spijtig vond dat de pers het spelletje van de oppositie meespeelde’ kreeg hij ‘s avonds nog eens de volle laag. Verdiend.
ARROGANTIE We hebben geen zin het afgezaagde zinnetje van wijlen Jef Houthuys over Verhofstadt nog eens te herhalen, maar ook de pers begint zich inmiddels dus steeds meer te ergeren aan de arrogantie van de premier. Ook de manier waarop hij het onderwijsakkoord voorstelde (‘geen koppelingen, nieuwe communautaire cultuur, geen wafelijzerpolitiek’) werd door veel journalisten als een belediging ervaren. Wat moet je nog geloven van iemand die zulke nonsens - eigenlijk flagrante leugens - uitkraamt, ontkent dat er een geheim akkoord gesloten was en een nieuwe periode van grote communautaire doorbraken in het vooruitzicht stelt? Voor Verhofstadt is de pers in de conferentiezaal van de premier alleen maar het doorgeefluik naar de bevolking, en ze wordt verondersteld de boodschap kritiekloos over te dragen. Met als gevolg dat wanneer de premier zegt dat de regering ditmaal geen naam van een heilige op het akkoord wilde kleven, omdat dat te veel aan praktijken uit het verleden deed denken, een pientere journalist van Gazet van Antwerpen onmiddellijk in zijn agenda ging nakijken welke heilige het betrof en Verhofstadt het Sint-Elooisakkoord op zijn dak kreeg: dat van de smeden en metaalkunstenaars. Het is niet duidelijk of daar ook de loodgieters onder vallen, voegde de FinancieelEconomische Tijd er nog eens fijntjes aan toe. Voorwaar, voorwaar: Gwijde Verhofstadt is een man met een missie maar hij is wel bezig een flink deel van de pers tegen zich in het harnas te jagen. Maar goed, daar zal Slangen op tijd en stond wel proberen een mouw aan te passen. Wordt ongetwijfeld vervolgd. Iko (De auteur is politiek journalist.)
VOORBEREID ZIJN OP MINDER VREDIGE WERELD
RAKETTEN IN VLAAMSE
?
ACHTERTUIN
Bijna vier decennia lang leek de proliferatie van NBC-wapens (nucleaire,
De mensheid schrok toen tijdens de Cuba-crisis bijna een kernoorlog tussen de VS en de Sovjet-unie uitbrak (’62). Maatregelen volgden. Een internationale overeenkomst verbood alle kerntesten in de atmosfeer, in de ruimte en onderzee (’63). Kerntesten ondergronds bleven echter mogelijk. Vervolgens konden de VS het NietProliferatieverdrag (NPT) doen aanvaarden (’68): de vijf kernmachten behielden hun kernwapens, maar toezicht van het Internationale Atoomenergie Agentschap (IAEA) moest voorkomen dat andere landen hun kerntechnologie voor kernwapens zouden gebruiken. Ook België tekende dit verdrag. Daarop sloten de VS en de SU het AntiBallistische Missielen Verdrag (ABM, ’72) dat antiraketten verbood (wel 100 rond Moskou en 100 in Noord-Dakota). Het ABM-verdrag was de grondvest van de NBC-bestrijding, want met veel antiraketten zouden LAR’s alleen nog het doel treffen door ze in grote getale af te vuren, waarvoor ze dan ook massaal geproduceerd zouden moeten worden.
VS EN NBC-BESTRIJDING De VS probeerde ook de eigen NBC-productie in te dijken door met de SU in de Strategic Arms Limitation Talks (SALT, ‘72 en ’79) af te spreken de LAR en NBCarsenalen niet uit te breiden. De VS werden inmiddels wel dominant in LAR’s en NBC-bewapening. De SU kon nooit de bemande VS-landing op de maan nadoen (’69), en de VS ontwikkelde door hun ruimteprogramma de PC en Internet (’75), en maakten vervolgens nog de neutronenbom en de radaronzichtbare Stealth-bommenwerper
(’77). Ook met het Ruimteveer Space Shuttle bleek de Amerikaanse technologische dominantie (’81). Reagan wilde uiteindelijk die dominantie gebruiken om in zijn Strategisch Defensie Initiatief (SDI, ’83) een ruimteschild te ontwikkelen met raket- of laserplatformen in de ruimte. Dit plan werd opgeborgen.
VS TELEURGESTELD? De VS sloten met Rusland nog de Strategic Arms Reduction Treaty (START 1 en 2, ‘91+’93) die de kernarsenalen verminderden (1/3de, dan 3.000/3.500 kernkoppen) en de Multiple Independently Targetable Re-entry Vehicles (MIRV) of meerkoppige kernraketten verbood. Ze lieten het NPT vernieuwen (’95). Ditmaal moesten de kernmachten ook beloven te gaan ontwapenen. Vervolgens werd de Comprehensive TestBan Treaty (CTBT, ’96) getekend, die nu ook ondergrondse kerntesten verbood, opdat anderen geen kernwapens
9
En toen viel de SU (‘90+’91). Maar inmiddels hadden veel landen toch NBC-bewapend. De VS konden onlangs India en Pakistan niet beletten elkaar met kerntesten te bedreigen (mei ’98). En de VS versloegen Irak (Golfoorlog ’91), maar Saddam Hussein keerde de NBC-inspecteurs van de Verenigde Naties buiten (dec. ’98) zodat zelfs dààr de VS geen NBC-ontwikkeling kunnen voorkomen. Het VS-parlement wilde toen bescherming tegen de raketten (maart ’99) en de VS-senaat uitte zijn ontmoediging door de CTBT niet te bekrachtigen (okt. ’99). Indien Clinton zou besluiten een VS-raketschild te bouwen (juni 2000), dan zegt hij het ABM-verdrag op. Dan begint een NBC-wedloop met Rusland misschien, maar vooral met China, India en Pakistan, Iran, Irak en Israël niet te vergeten. En velen zullen volgen.
VLAAMS RAKETSCHILD? Brussel is de ideale raketgijzelaar. Om Brussel en zichzelf te beschermen heeft ook Vlaanderen nood aan een raketschild. Onlangs drong de VS-ambassadeur bij de Navo erop aan dat ook de Europese partners een raketschild zouden ontwikkelen (8 nov. ’99). Indien alleen de VS een raketschild hebben, wordt hun samenwerking met de Europese Navo-partners scheefgetrokken. Vlaanderen zou met de andere Europese partners over dit hoge technologieproject moeten praten. Wetenschapsbeleid is een bevoegdheid van de Vlaamse regering. Marcel Gunst
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
B UITENLAND
bacteriologische- en chemische wapens) en van de instrumenten om die wapens boven hun doelwit te krijgen, nl. de ICBM’s (intercontinentale ballistische missielen) of LAR’s (lange- afstandsraketten, reikwijdte vanaf 5.500 km) onder toezicht te zijn. Maar 1999 zou wel eens het jaar kunnen worden waarin die stabiele, relatief vredige periode afgesloten werd. Want de VS, die 40 jaar lang bij de bestrijding van de NBCproliferatie (bij anderen dan zichzelf) voorop liepen, lijken nu de moed op te geven. Het is zelfs mogelijk dat de VS zich met een raketschild gaan beschermen, en dat zo’n ruimteschild de NBC-proliferatie wereldwijd in de hand werkt. Vlaanderen, met in Brussel de Navo en EU-hoofdstad, is betrokken partij, en moet aan maatregelen denken.
zouden ontwikkelen (de VS testen met computersimulaties en subkritische kernontploffingen). In het Intermediate Nuclear Forces (’87) beperkten SU en VS hun middellange-afstandsraketten. En tenslotte werd in het Missile Technology Control Regime (MTCR, ’87) gepoogd om de verspreiding van rakettechnologie tegen te gaan.
T WEE - SPRAAK
L EZERSBRIEVEN
G ROOT
FEDERALE KARIKATUUR
SOLDAATJE , KLEIN SOLDAATJE ... Moeten we onze legers afslanken of eerder versterken? Ja, afslanken, zegt JA
Het debat over defensie dreigt te worden gereduceerd tot een centendebat. De toekomst en het KAREL VAN HOOREBEKE takenpakket van het leger is amper aan de orde. Een blik op het budgettaire cijfermateriaal vormt daartoe een logische aanzet. Honderd miljard is het bedrag dat wij, jaarlijks dienen op te hoesten voor “ons” Belgisch leger. Maar liefst 59% van dit bedrag wordt gespendeerd aan personeelskosten, amper 5,9% gaat naar investeringen in materiaal. Een vertekende leeftijds- en niveaupiramide resulteert in dure, slecht uitgeruste en weinig operationele troepen. Een afslanking, verjonging en optimalisering van de interne organisatie dringt zich dus op. Ook het takenpakket behoeft afslanking. Vooreerst dient de “hulp aan de natie” exclusief te ressorteren onder civiele bescherming en brandweer. Inzake “crisisbeheersing” dient preventiediplomatie voorop te staan: een deel van de defensiemiddelen kan worden aangewend voor de oprichting van een wetenschappelijk instituut ter conflictpreventie. Gezien haar pacifistische traditie, kan Vlaanderen terzake reeds eigen initiatieven nemen. Wat betreft “collectieve veiligheid” verdient de defensie van het gemeenschappelijke Europese grondgebied prioriteit. Al te zeer wordt nu binnen een quasi exclusieve NAVO-context gewerkt – wars van enige parlementaire controle – i.p.v. binnen een Europese militaire structuur die opereert ter ondersteuning van een Europees buitenlands beleid. Tot slot kan inzake de opdracht tot “deelname aan humanitaire operaties” de vraag worden gesteld of een nationale troepenmacht - ter plaatse veelal ervaren als een vreemde militaire interventie - hier een rol dient te spelen.
NEEN Het behoud van de Europese en westerse beschaving is niet evident. De vrijheid, de cultuur en de JURGEN CEDER welvaart van het avondland behouden vereist blijvende militaire inspanningen. FOTO DOORBRAAK
FOTO VU
O PINIE
Karel Van Hoorebeke. Neen, versterken, zegt Jurgen Ceder.
In relatieve termen besteedt Europa nu minder aan defensie dan één grote beschaving ooit deed. Vergeleken met bv. Azië en de Islamwereld hebben we veel minder soldaten. De westerse voorsprong berust louter nog op technologie, maar die slinkt snel. Europa besteedt nu al minder dan de helft van de VS aan moderne defensie en België het minst van alle landen van de WEU. Voor een klein land is de verleiding groot om in vredestijd de inspanningen af te bouwen, omdat er geen direct gevaar dreigt en de grote buren ons wel zullen beschermen. Dit is kortzichtig en egoïstisch: gezamenlijke belangen verdedigen is ook ons deel. Een wereldconflict kan erg snel ontstaan. Ondertussen verdwijnt militaire expertise en evolueert Europa naar technologische achterstand. Conclusie: de Belgische inspanningen moeten snel gevoelig stijgen. Kunnen die inspanningen alleen binnen nationale legers? Een erg vergaande Europese samenwerking en specialisatie zijn nodig. Ultieme controle op en verantwoordelijkheid voor een leger moeten echter berusten bij het volk dat het vertegenwoordigt. Een leger drukt volkssolidariteit uit, al is het betrokken in multinationale samenwerkingsvormen. Deze overwegingen verplichten me ook te pleiten voor een Vlaams leger in plaats van een Belgisch. Maar dat had u kunnen verwachten. Jurgen Ceder senator Vlaams Blok
Karel Van Hoorebeke Kamerlid VU DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
10
Vergeleken met andere federale staten, zoals Duitsland, is België niet veel meer dan een karikatuur. De constructie van deze nare staat met zijn gemeenschappen en gewesten en zijn overvloed aan ministers, commissies en dergelijke, is een onding waarop men in het buitenland spottend en meewarig tegelijk neerkijkt. Men hoeft geen grondwetspecialist te zijn om te weten dat het met een Vlaamse en een Waalse deelstaat die elk hun eigen grondwet en eigen fiscale bevoegdheden zouden hebben, heel wat beter zou gaan. Gerard Galle, Eupen
NIEUWE VLAG De Vlaamse Leeuw moet volgens mij naar de folklore-hoek verwezen worden, hij verwijst o.a. naar het graafschap Vlaanderen binnen het Franse Rijk in de vroege Middeleeuwen. Hij verwijst ook naar de Saksen-Coburgs, die de titel ‘Graaf van Vlaanderen’ in huis hebben. Als die Vlamingen met de Leeuw zien zwaaien,
vervolg van blz. 3
WIE VLAAMS IS, KRIJGT LEKKERS Minister van Sport Johan Sauwens wil Vlaamse topsporters meer geld geven, onder meer door de “meereizende hofhouding” in te krimpen. Het Belgisch Olympisch Comité (BOIC), dat zich weigert op te splitsen in Vlaamse en Franstalige federaties, krijgt geen Vlaams geld. Dat gaat naar Vlaamse topsportfederaties die wél een Vlaamse vleugel hebben. Sauwens wil ook meer steun geven (85 miljoen) aan Voetbalbond, Wielerbond en Basketbalbond. Ook dat zijn unitaire particuliere organisaties, maar die zouden wel geneigd zijn te splitsen in een Vlaamse en een Waalse vleugel.
ONDERWIJSGELD Over hoeveel miljarden het onderwijsakkoord Vlaanderen zal kosten, is het laatste woord nog niet gezegd. De Vlaamse belastingbetaler wordt nog op andere vlakken benadeeld. Luk Van Nieuwenhuizen (Vlaams Blok) zette nog drie dossiers even op een rijtje. De Vlaamse universiteiten krijgen 700 tot
lachen ze eens meewarig en denken: brave jongens, doe zo maar voort. Als u een wedstrijd uitschrijft voor het ontwerpen van een nieuwe Vlaamse vlag, heeft u in mij al een kandidaat.
V RIJE T RIBUNE
V LAANDEREN
LAAT DE WERELD NIET LOS
J. Vanderhenst, Antwerpen
De
WEG ERMEE
M.V.A. Dierickx, Helchteren
HAAT AANKWEKEN Sommigen zijn gekant tegen “mensen die haat aankweken”, maar gelijktijdig drukt men vriendelijk de hand van Vlamingenhater Maingain. Men verandert de grondwet met de hulp van het racistische FDF in strijd met de besluiten van het Vlaamse Parlement, men zit er mee in de regering. Wie kan dat begrijpen? Luc Broes, Brugge
800 miljoen frank te weinig voor ontwikkelingssamenwerking en vragen onder meer daarom dat die zou worden gesplitst. Het Franstalig onderwijs in Vlaamse faciliteitengemeenten kost Vlaanderen jaarlijks meer dan 300 miljoen, terwijl de Franstalige overheid al ongeveer twintig jaar lang weigert te betalen voor de Vlaamse school in Komen. Kostprijs: 10 miljoen per jaar.
SINT-PIETERS-LEEUW De gemeenteraad van Sint-PietersLeeuw legt klacht neer bij het Arbitragehof tegen de nieuwe indeling van de gerechtelijke kantons. De gemeente behoort voortaan tot het nieuwe kanton Herne-Sint-PietersLeeuw, waartoe ook de taalgrensgemeente Bever behoort. Dit leidt ertoe dat de vrederechter en de hoofdgriffier van het kanton Herne-St.-PietersLeeuw moeten bewijzen Frans te kennen. ‘Van gerechtelijke faciliteiten is nooit sprake geweest, dus dat kan niet’, aldus burgemeester Félicien Bosmans. ‘Anders dreigt men op een verkapte manier faciliteiten weer in te voeren waarvan we dachten dat ze definitief verbannen waren.’ vervolg blz. 13
Vlamingen zijn niet bevreesd voor het vreemde of ongewone, integendeel. We zijn écht bekommerd om het lot van de derde wereld, die na lange strijd met bloed en tranen onafhankelijk is geworden. Vlaanderen moet echter zelf zijn buitenlandse partners kiezen en dit vooral op basis van de eigen mogelijkheden. De media vertekenen de berichtgeving over vele ontwikkelingslanden. Is het niet absurd dat een klein land zich ontfermt over de problematiek van een mogendheid als Congo, waarvan het verleden heeft bewezen dat elke frank ontwikkelingshulp in een Zwitserse bank of een multinational is terecht gekomen? En waarom moeten wij nog langer miljarden pompen in China, waar de gevangenissen en werkkampen overvol met dissidenten zitten, waar men de mensenrechten voortdurend schendt en Tibetaanse vrouwen gedwongen gesteriliseerd worden? We rekenen beter af met zo’n hypocrisie en stellen zelf onze eisen als het over steun aan de derde wereld gaat. Het geld dat voor de uitbreiding van de Belgische monarchie werd begroot (39 miljoen) kan voor duizenden kinderen in de derde wereld broodnodig onderwijs realiseren. De Vlamingen hollen best België niet achterna. Vlaanderen maakt zich in de wereld ook beter niet als “regio” bekend. Het is immers geweten, maar zelden onderlijnd, dat Europa regio’s niet erkent.
11
Vele Vlamingen worden echter ongeduldig: ze vormen immers geen minderheid zoals Catalanen en Basken in Spanje of Bretoenen en Corsicanen in Frankrijk. Vlamingen vormen de meerderheid in dit land en wensen steeds duidelijker hun democratische grondwettelijke meerderheid te gebruiken. Een regering, die Vlaams denkt, handelt en spreekt en een representatieve figuur, die zowel in bed als in de keuken met vrouw, kinderen en huispersoneel Nederlands spreekt zou daarbij een grote hulp kunnen zijn. Vooraleer de Vlamingen met hun staat op de wereld toetreden zullen er nog weerstanden moeten worden overwonnen. Zo is er de druk van het Hof, de Franse industriële en financiële wereld, de Franse culturele uitstraling en de druk van de overheid op de journalistieke vrijheid. Allemaal drukmiddelen die worden aangewend om het onvermijdelijke te vertragen. De beste garantie voor een Vlaamse stem in de wereld en een Vlaamse solidariteit met de internationale gemeenschap is een omzichtige, democratische, maar overtuigde, vastberaden en vooral eendrachtige laatste spurt. De komende generaties - hier bij ons en in de hele wereld - zullen er Vlaanderen later hopelijk om danken. Reginald Hoyaux FOTO DOORBRAAK
REGINALD HOYAUX
Reginald Hoyaux is onder meer de auteur van “25 Eeuwen Tibet” en “Wereld in Beroering”. Hij is al 20 jaar actief in Tibetaanse vluchtelingennederzettingen in India en in Ladakh.
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
O PINIE
Ik zeg mijn abonnement op het VVB-blad op en wil geen lid meer zijn van uw clubje. Reden van de opzeg is dat ik op bijeenkomsten van de VVB niet meer geconfronteerd wil worden met leden van de CVP en de VU.
huidige regeringscoalitie omarmt Vlaanderen niet, zelfs niet op Vlaams niveau. De Vlamingen beschikken evenwel over de machtsmiddelen - onze democratische meerderheid - om op hun rechten te staan, maar ze gebruiken deze nog onvoldoende. Toch halen ze langzaam maar zeker hun achterstand in assertiviteit in en willen ze zelf belangrijke beslissingen nemen.
B OEKEN
EEN “ONVOLTOOID” LEVENSVERHAAL “Onvoltooid” staat niet op de flap van het boek. We voegen het er zelf aan toe. “Onvoltooid” staat dan voor “niet afgewerkt” of beter nog “niet volledig”. De auteur, Manu Ruys, jarenlang politieke spreekbuis van Vlaanderens belangrijkste krant – toen die nog AVVVVK dierf bekennen, was zijn journalistiek beroepsleven lang een diplomaat aan wie in al die jaren geen onvertogen woord of een zin te veel ontsnapte. Zo ook nu niet, nu hij zelf zijn eigen leven beschrijft. Zowat het enige wat men dit opvallend vlot geschreven boek kan verwijten, is inderdaad dat Ruys niet over alles echt alles heeft willen schrijven. Bijvoorbeeld over zijn persoonlijke journalistieke én politieke belevenissen in verband met onze vroegere kolonie. Of over zijn persoonlijke relatie met wijlen koning Boudewijn, over wie hij anders wel opvallende uitspraken doet. Over de dagelijkse verhouding van zijn krant met de politiek … Was niet wijlen Karel de Witte van Gazet van Antwerpen de man van de Volksunie, Van Cauwelaert (Het Volk) de schrijver voor de christelijke vakbond en Ruys de journalist die de CVP-pen vasthield? Een onterechte perceptie? Kan best, alleen werd het door de doorsnee publieke opinie toen wel zo ervaren. Maar goed, de uitgever moet Ruys na deze boeiende ervaring er niet van weerhouden om op de ingeslagen weg verder te gaan. Het Levensverhaal van Manu Ruys biedt nu al voldoende uitspraken om rustig over na te denken. Zo bijvoorbeeld: ‘Wallonië heeft geen behoefte aan Vlaamse vriendschap, het denkt alleen aan zijn belangen’. Een wel erg actuele uitspraak voor wie een beetje aandacht had voor het onderwijsdossier. Men moet het boek evenwel vooral lezen – nogmaals, het is opvallend vlot neergepend – omwille van het tijdsbeeld dat Ruys schetst. Een levensverhaal dat vandaag gewoon niet meer kan. Zijn krant is niet meer wat ze ooit was, “de” Belgische politiek is anders, Boudewijn en diens België zijn niet meer, heel wat maatschappelijk waardevols werd overboord gekieperd…
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
Dat alles en nog veel meer in één mensenleven van goed driehonderd bladzijden. De auteur bleef gelukkig afstandelijk genoeg om niet tranerig te gaan zitten zeuren en treuren. Hij stelt ook nu heel veel vast. Zonder daarom het achterste van zijn persoonlijke tong te laten zien. Op meer dan één bladzijde had hij dat wel mogen doen. Marc Platel
MANU RUYS, EEN LEVENSVERHAAL.
LANNOO, 367
BLZ.,
795 FR.
HOE VLAAMS ZIJN DE VLAMINGEN? OVER IDENTITEIT Begin januari verschijnt het boek Hoe Vlaams zijn de Vlamingen? Over identiteit. We mochten het vooraf doorlezen. Het werd een meer dan rijke ervaring. Hoe verscheiden de bijdragen van de auteurs ook zijn, opgeklopt hoerapatriottisme vinden we er niet in terug. Daarvoor zijn de medewerkers - het zijn er achttien - te zeer betrokken bij het maatschappelijk gebeuren, waarin ze elk op hun terrein over erkende deskundigheid beschikken. Vanuit hun persoonlijke achtergrond, ervarings- en belevingswereld, maatschappelijke en beroepsleven denken ze na over identiteit en vullen het begrip in. Wat een erg bonte, rijk geschakeerde verzameling oplevert.
treffen. Al worden ook daarin niet enkel de platgetreden paden bewandeld. Maar er wordt ook naar het begrip identiteit gekeken vanuit edelmoedigheid en internationale solidariteit; universalisme, mondialisering en de daarbij horende spanning; vanuit grenzen, toetreding en mystiek; vanuit taal, cultuur, openheid en de emancipatiegedachte. Zelfs het thema ‘identiteit met kleur, Vlaanderen en zijn migranten’ wordt niet uit de weg gegaan. Het zoeken naar eigenheid en democratie onderzoekt het recht op een “thuis”. Onderwijstaal komt aan bod en identiteit als factor tot economische welvaart. Heel erg gegrepen werd ik door de bijdrage over nationaliteit en evangelische waarden; over de Liefde, vormen van nationalisme, en vrijheid als voorwaarde tot solidariteit. Ik las over de schakel tussen herinnering en toekomst, vergelijkingen met andere volkeren en hún identiteitsbeleving, over sport in Vlaanderen en Vlaamse sport, sporten en sporters binnen- en buitengaats. Over recht, staatsvormen en territorialiteit, over samenhorigheid en zelfvertrouwen, over wijsbegeerte, psychologie, kunst, postmodernisme en Europa. Dit boek biedt niet enkel een staalkaart van wat vandaag in Vlaanderen leeft aan (positief) denken over identiteit. Het is ook een “werkboek” geworden. Een herbronning om naar terug te grijpen; een uitnodiging, aanzet tot eigen verder nadenken. Een onmisbare bijdrage tot het debat. BVS HOE VLAAMS DE
ZIJN
VLAMINGEN?
OVER
IDENTITEIT,
DAVIDSFONDS, 595
FR.
Inleidend schetsen de samenstellers, Peter de Roover en Eric Ponette, de krijtlijnen van het denken over identiteit en nemen een onderbouwd standpunt in, het punt waar zij staan en dat ze willen verdedigen. Dan volgt een niet binnen het bestek van een korte bespreking samen te vatten weelde aan invalshoeken, gegrond in ons samenleven vandaag. De bijdragen over taal, geschiedenis, politiek en economie verwachtte ik allicht aan te
12
Doorbraaklezers kunnen het bestellen voor 520 fr. (+ 50 fr. verzendingskosten) i.p.v. de vorige keer verkeerd gemelde 600 fr. Storten op rek. 409-9586521-55. U ontvangt het gesigneerde boek meteen na verschijnen.
VLAAMSE WERKLOOSHEID… Naar aanleiding van het beruchte Rosetta-plan van minister van Arbeid en Tewerkstelling Laurette Onkelinx (over jeugdwerkloosheid) publiceerde Trends een bijdrage over het schijnprobleem van de jeugdwerkloosheid. Uitgedrukt in percentage van de totale populatie tussen 15 en 24 jaar, scoort Vlaanderen een werkloosheidspercentage van 3,2%, Wallonië 13,3% en Brussel 9,2%. ‘Dit betekent volgens alle gangbare maatstaven een toestand van volledige tewerkstelling voor deze leeftijdscategorie. Vlaanderen klopt op dit vlak met gemak de vaak als voorbeeld geciteerde landen, zoals Duitsland, Denemarken en Nederland’, aldus Trends. (25 nov.)
GEORGANISEERDE DIEFSTAL In het VU-weekblad Wij spreekt Maurits van Liedekerke duidelijke taal over het Rosetta-plan van Onkelinx. De Vlaamse belastingbetaler betaalt voor 65% mee, maar zou maar op 15% van de middelen kunnen rekenen. ‘Georganiseerde diefstal, want een zoveelste transfer tussen Noord en Zuid en unitaire betutteling van een Nederlands-onkundige minister… Geen week gaat voorbij of Vlaanderen krijgt francofone kletsen om de oren’, aldus de Wij-hoofdredacteur. Het VEV noemt het Rosetta-plan een ‘Belgische oplossing voor een Waals probleem’. ID-senator Vincent Van Quickenborne verweet Onkelinx dan weer op een geniepige wijze Vlaamse middelen te ontfutselen. Ondernemingen moeten eerst schoolverlaters jonger dan 25 jaar en langer dan 6 maanden werkloos aanwerven. Die doelgroep zit maar voor 12% in Vlaanderen en voor 88% in Wallonië en Brussel. Onkelinx weigerde te antwoorden.
A
L L E M A A L
B E E S T J E S
De vroeg invallende duisternis maakt de avonden nu nog wat langer. Je moet al een fervente fan van een of andere vergaderende vereniging zijn om de lichtbak, waaraan miljoenen kijkende konijntjes zich knus laten ketenen, kordaat te ontlopen. Jaar na jaar heeft hij een reden om dit weer, waarbij je normaal geen hond uitjaagt, toch te trotseren. Voor het sociale en goede doel en dus de lieve centen brengt hij op bestelling kilo’s lekkers rond, ook al is hij de echte sint niet. Hij houdt immers enkel maar van Brabantse boerenpaarden en met zo’n paardje huppel je het dek niet op en neer. Nog veel minder voelt hij zich een kerstman, want hij rijdt niet graag met een slee en van rendieren heeft hij geen kaas maar alleen lekkere steak gegeten. Bij die dagelijks terugkerende bestelronde heeft hij evenwel nog een stiekeme bijbedoeling. Die verklapt dan misschien het jagersinstinct, dat in iedere landgenoot sluimert sedert Julius Caesar onze contreien bezette en beschreef. Leefden de dappersten der Galliërs niet van jacht en visvangst? Die gedachte indachtig, tuurt hij in weer en wind de af en toe landelijke straten van zijn gemeente af om te zien of er geen automobilist vóór hem een haas of een konijn te vlug is afgeweest. En jawel hoor, ook dit jaar heeft Diana hem dankbaar bedacht. In het open veld heeft zij met behulp van een paar chauffeurs kort voordien een reuzenexemplaar, overreden en overleden, achtergelaten. Om alle eventueel achter hem rijdende chauffeurs wat te misleiden, gebaart de pechvogel van kromme haas. Maar die laat hij niet beestig liggen, ook al geeft de haas die voordien nog blij door de hei kwam gelopen, nu effectief wat ingewanden bloot. Gelukkig heeft hij in zijn autokoffer nog een lege boekenbak steken om de bloedige en gewichtige klepper in op te bergen. Straks zal hij met zijn trofee een gezellige vriendenkring even doen opschrikken. Meteen levert hij het bewijs dat hij die avond met succes het hazenpad heeft gekozen. Typisch Vlaams, zo overpeinst het
BRUSSELSE PESTERIJEN De Brusselse schepen van Sport Olivier Maingain (FDF) wou vijfduizend leden van de Bond (BGJG) niet binnenlaten in het Koning Boudewijnstadion. Omdat voorzitter Frans Van Mechelen zich te dicht bij het Vlaams Blok had geprofileerd. Het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) moest naar de rechtbank stappen om op 14 november binnen te mogen in de Heizel. Voor burgemeester de Donnéa was een vraag over recht op vergadering en vrije meningsuiting van Blok-gemeenteraadslid Peter Lemmens onontvankelijk.
uw Wilhelmus
VOETVERZORGING • ORTHOPEDISCHE SANDALEN • SPATADER- EN STEUNKOUSEN • SPORTVERBANDEN • BREUKBANDEN • RUG- EN BUIKGORDELS • INCONTINENTIE- EN THUISVERZORGINGSMATERIAAL
wendt u tot
A. B. C.
ANTWERPS BANDAGIST CENTRUM Boechoutsesteenweg 15, 2540 HOVE, tel. 455.94.61 fax: 455.35.20 Andere vestigingen te Antwerpen Nationale straat 150
13
Berchem Edegem Fruithoflaan 10 St.Goriksplein 4
Statielei 18 2640 Mortsel Tel. 449.96.61 fax: 449.18.41 Mechelen H.Consciencestr. 34
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
V RIJ - SPRAAK
O NBEDREIGDE
POTVIS
De verzamelde media schreven ons gek over de unieke Mathilde. Op de huwelijksdag zelf bleek de euforie bij “het volk” veel beperkter dan men wilde wijsmaken. Van de verwachte 300 000 toejuichers daagde amper 10% op. Het publiektrekkersrecord blijft onbedreigd op naam van de aangespoelde potvis. Er waren vooraf signalen dat velen hun dikte begonnen te krijgen van de holle koekjesdozenromantiek ten dienste van het belgicisme. Amper 150 Antwerpenaars (of toeristen) tekenden op het stadhuis het gelukwensregister voor het gelukkige paar. Het publiek bleef nuchter bij al die opgeklopte heisa. Anderzijds staan drie op vier Vlamingen achter het koningshuis. Over het engagement van dat royalisme bestaan twijfels. ‘Wij zijn koningsgezind’, schreef Roger Vanhoutte in Gazet van Antwerpen, … ‘als het niet regent’. Dat Vlaanderen niet meer overtuigde republikeinen telt, verbaasde op dat ogenblik niet echt. Dat er amper koningskritische woordvoerders zijn, verbaast wel. Neem nu de Vlaamse Beweging, prominent afwezig in de Mathilde-periode. “Strategie”, hoor je zeggen. Je moet inderdaad weten hoe je kritisch tussenkomt. Actievoeren met onbezonnen en agressieve slogans pleziert vooral de belgicisten.
C
U IT HET LAND EN WAAL
Akkoord, ook al telt de Vlaamse Beweging vele republikeinen, het is geen republikeinse beweging. Toch verwacht je van daar kritische stemmen wanneer het Belgische koningshuis zeemzoetig wordt heiligverklaard. Werd de koninklijke familie vooraf van de muntdevaluatie met 12% in 1982 op de hoogte gebracht, zodat zij haar kapitaal buitengaats kon veiligstellen? Hoe zit het met de successierechten op de erfenis van Boudewijn? Wat was de rol van Albert II in de verkoop van de Generale Bank? Dit zijn geen oprispingen, maar fundamentele vragen, ook voor niet-principiële republikeinen. De Vlaamse Beweging heeft ze niet gesteld. Een gemiste kans bij het kritische publiek. We kennen het sprookje van de koning die naakt de straat opgaat, nadat zijn kleermaker hem wijsmaakte dat hij in een prachtig gewaad gekleed liep. Het bange publiek juicht hem toe en prijst zijn onbestaande kledij. Tot het kleine jongetje, onbekend met de geplogenheden van de hypocrisie en normen van het establishment, uitriep: ‘de koning is bloot’. Toen vielen de schellen van de ogen. Waar bleef het kleine jongetje bij ons?
Peter De Roover
O L O F O N
Doorbraak is een uitgave van de Vlaamse Volksbeweging vzw. Verschijnt maandelijks (niet in augustus). Hoofdredacteur: Dirk Laeremans - Eindredactie en redactiesecretariaat: Jan Van de Casteele Kernredactie: Karel Adams, Jan Van de Casteele, Karl Drabbe, Katleen Van den Heuvel, Dirk Laeremans, Steven Utsi, Herman De Mulder, Anke Nobels, Peter De Roover, Bram De Schepper, Steven Vergauwen. Redactie-adres: Baron Dhanislaan 18, 2000 Antwerpen. Tel (03) 216 45 24 - Fax (03) 248 21 83 - e-post: doorbraak@vvb.org - Internet: www.vvb.org Abonnement: 585 fr. voor een abonnement van 12 maanden. Studentenabonnement: 385 fr. voor een abonnement van 12 maanden, met opgave van leeftijd en onderwijsinstelling. Internet-abonnement: 385 fr. voor 12 maand toezending van Doorbraak (pdf-bestanden) via internet. Het (studenten)abonnement geeft recht op een gratis Internet-abonnement. Abonnering door storting op rekening 409-9591911-13 van Doorbraak met vermelding van het type abonnement. U kunt ook lid worden van de VVB door overschrijving van 600 fr. op rekening 409-9521741-71 van VVB-ledenadministratie. Dan krijgt u naast Doorbraak ook Binnendoor, het ledenblad van de Vlaamse Volksbeweging, toegestuurd. Doorbraak is lid van de unie van de uitgevers van de periodieke pers.
M AAS
HET POLDERMODEL VOORBIJ (I) Het kabinet Kok II heeft werknemers en werkgevers uitgesloten van hun verantwoordelijkheid in de sociale zekerheid. De media spreken van het einde van het “poldermodel”. Hoewel deze term pas sinds Kok I bestaat, is het fenomeen veel ouder. Lang was Nederland politiek en sociaal een “verzuilde” samenleving. De wortels lagen in de godsdienstige verdeeldheid. Nieuwe ideologieën (liberalisme, socialisme, enz.) zorgden voor nog meer verdeeldheid. De schoolstrijd bracht de confessionele partijen in 1878 tot elkaar en een eeuw “pacificatiemodel” volgde. Er ontstonden corporatistische structuren, waaraan na WO II ook socialisten en liberalen deelnamen. Bedrijven en vakbonden werden verplicht in bedrijfsschappen georganiseerd. Sociale zekerheid werd uitgevoerd door de bedrijfsverenigingen. De (geprivatiseerde) bedrijfsverenigingen voeren de Werkloosheidswet (WW) en Wet Arbeidsongeschiktheid (WAO) uit, de gemeenten de Algemene Bijstandswet. Samen 14,5 % op de rijksbegroting van fl. 279 miljard voor 2000. De regering heeft nu besloten bedrijven en vakbonden alle bestuursbevoegdheid over de sociale zekerheid te ontnemen. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mr. Klaas de Vries (PvdA) wil beoordeling en administratie van de uitkeringen geheel bij de staat leggen, en “herintreding” door commerciële bedrijven laten begeleiden. Vakbonden vrezen een tweedeling op basis van gezondheid, een verharding van arbeidsverhoudingen en veel rechtszaken. Eind 1999 lieten de vakbonden weten uit organen als SER en arbeidsbureaus te zullen treden. D’66, dat zijn bestaan ontleent aan de ontzuiling, juicht: een D66 plan, ingediend door een PvdA-minister en een VVD-staatssecretaris, markeert het einde van een tijdperk. Oscar Hendriks
Verantwoordelijke uitgever: Dirk Laeremans, Baron Dhanislaan 18, 2000 Antwerpen.
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2000
VAN
14