België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
8
ISSN 0012-5474
Maandblad September 2000
Vlaanderen staat in Europa
B EELD -S PRAAK
Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem
EEN FOTO DOORBRAAK
GEEN HEROPSTANDING
KEER NIKS
Een
grote belastingvermindering en communautaire vooruitgang. Daarmee wil Verhofstadt in 2003 naar de kiezer. Een nieuwe aanpak en een nieuw resultaat. Net één jaar na het begin ziet het er echter nog niet goed uit. In Duitsland verlaagt de roodgroene regering de belastingen met 60 miljard D-mark voor de komende vijf jaar. Met zóiets scoor je bij de kiezer. Niet met communautaire spanningen waar alleen maar Volksunie en Vlaams Blok beter van worden. De strategie was eigenlijk eenvoudig: eerst steek je de Vlaamse agenda in de koelkast en doe je wat toegevingen. Eenmaal het klimaat verbeterd, werk je de belastingverlaging uit. Ondertussen haal je heel af en toe een stukje uit de Costa-koelkast. Vooral niet te veel en niet te gauw. De gedachtegang zit logisch in mekaar. Maar ook Verhofstadt begint stilaan te ervaren wat hij als oppositieleider al wist: in dit land is álles communautair. Elk voorstel wordt gesteund of gekelderd op basis van communautaire argumenten. Belastingvermindering komt vooral Vlaanderen ten goede. En wie gaat het Waalse onderwijs financieren? Neen dus. Splitsing van stukken
4-5-6
Een ‘Scifo-conferentie’, een ‘doodgeboren kind’, een ‘zompig landschap van dwaallichten’, een ‘mager beestje’, een ‘onderonsje zonder vlees of vet’... Commentatoren zijn niet mals voor de Costa. Ook Doorbraak ziet daar het licht niet schijnen...
EEN STRAATJE ZONDER EIND. LEES BLZ. 4-6
T WEE
BLIK IN DE VERGEETPUT
sociale zekerheid is het begin van het einde. Non. Liever geen zorgverzekering dan een Vlaamse. Eigen belastingen voor de deelstaten? Een andere aanslagvoet in Vlaanderen dan in Wallonië is ondenkbaar. Afcentiemen in Vlaanderen? Non. Zowat alle regeringen hebben ondertussen duchtig sinterklaas gepeeld. Het economische boemjaar is al min of meer opgesoupeerd, en de Vlaamse regering is erin geslaagd om de bijkomende centen voor de komende vijf jaar al ongeveer vast te leggen. Dank u CVP voor het goede financieel beleid en wég alle marge voor belastingverlaging. En intussen is ook de Costa stilgevallen. En zoals uit ons Costa-dossier (blz.4-6) blijkt, zitten nog zowat overal wolfijzers en schietgeweren. En hoelang blijft de achterban van de Volksunie nog rustig? Geen ernstige belastingvermindering en geen communautaire vooruitgang. Zoals het er nu naar uitziet gaat Verhofstadt in 2003 naar de kiezer met twee keer niks. En met het besef dat de “Waalse broeder - dikke vriend”-strategie al even onvruchtbaar is als de “ik wil wel maar ik mag niet”-strategie van Van den Brande. Dirk Laeremans hoofdredacteur
7
Gemeenteraadsverkiezingen in noodgebied. Marc Platel kijkt naar Brussel en de Vlaamse Rand. Hij is er niet gerust in.
ANGST
VOOR
BLOKRIJK
9
Antwerpse verkiezingen worden wegwijzer voor meer dan één politieke trend.
IS
ER HIER VOLK TEKORT
10
Het internationale kapitaal schuift met de blokjes. De economische oven staat warm, laat het volk maar komen. Doorbraak reageert averechts. Jos Geysels (Agalev) is niet tegen, Baudouin Velge (VBO) niet voor.
HET
SIGNAAL VAN
DOEL
11
Economie is er voor mens en gemeenschap, niet omgekeerd. Valt Doel, dan is morgen niets nog veilig in Vlaanderen. Zegt Jan Creve, van Doel 2020.
GROETNIS
ÙT
FRYSLÂN
14
Vrij-spraak laat u vanuit vakantie worstelen met een vraag. Waarom zijn Welshmen, Schotten en Friezen blijkbaar zoveel trotser op hun symbolen dan wij?
P
KLEURLOZE NOTA
E R S W I J S
Frans Crols in Trends, 13 juli: ‘Een Vlaamse radicaal-linkse partij die rechtlijnig ijvert voor het einde van België zou ook (net als het Vlaams Blok - red.) een cordon sanitaire zien oprijzen.’
Herman Asselberghs in de Economische Tijd, 5 juli: ‘De een lelijk stuk folklore uit een gedrenkt in een onfrisse geur haald Vlaams-nationalisme’.
Hugo Camps in P-Magazine, 26 juli: ‘We dalen met onze elite nu wel heel snel af naar het niveau van handelaars in tweedehandsauto’s. De dag komt dat een hansworst als Jacques Vermeire tot ridder wordt geslagen. Omdat hij het volk leerde lachen? Nee, omdat hij het volk zo dom hield als prins Laurent.’
Eric Van Rompuy in Het Laatste Nieuws, 8 juli: ‘De Franstaligen genieten van het nieuwe België omdat ze voelen dat ze domineren.’.
Derk Jan Eppink in De Standaard, 9 juli: ‘Hoe meer België, hoe meer Vlaanderen zijn mond moet houden. Minister-president Dewael treedt op als burgemeester van Tongeren en omstreken. (...) Het is een tragische neergang van het Vlaamse niveau. De Vlaamse Leeuw vertoont schoothondjesgedrag. Het Vlaams Parlement is een provincieraad en de regering een veredeld schepencollege.’ Eric Donckier in Het Belang van Limburg, 29 juni: ‘De communautaire pacificatie is slechts schone schijn. (...) Dat komt omdat Vlamingen en Franstaligen een totaal verschillende visie hebben op de maatschappij. Vlamingen zijn voor eigen verantwoordelijkheid. Franstaligen zijn voor veel staat die de verantwoordelijkheid uit de mensen hun handen neemt. Daar is veel geld voor nodig. Geld dat ze zelf niet hebben en daarom van de Vlamingen willen krijgen via de federale solidariteit’.
FinancieelIJzertoren is andere tijd, van achter-
Rik van Cauwelaert in Knack, 26 juli: ‘We zitten nu met die federalisering, en die moet worden afgewerkt - of afgebroken, al is er niemand die dat ernstig overweegt.’ Derk Jan Eppink in De Standaard, 9 juli: ‘Michel heeft een duidelijke agenda met één doel: de Belgische agenda vanuit Wallonië bepalen. Hij zette in Vlaanderen de communautaire agenda op slot. Wie in Vlaanderen na de kritiek op Haider nog wilde spreken over staatshervormingen werd bekeken als “separatist” en in dezelfde hoek geplaatst als Haider: geen Alpen-fascist, maar een Flamenco-fascist. Bart Sturtewagen in De Standaard, 20 juli: ‘De relatieve communautaire rust is dus maar schijn. Het structurele belangenconflict tussen de federatie van de deelstaten neemt niet af, maar wordt juist scherper. (...) In plaats van een communautaire oorlog om de schaarse centen, komt er een gevecht over de verdeling van de overvloed. Die is voor België niet noodzakelijk minder bedreigend dan de vorige.’
Patrick Dewaels Vlaamse profiel werd, naar aanleiding van 11juli en zijn Kleurennota in de Franstalige pers merkwaardig ingeschat. ‘Une fête flamande sans accent communautaire... Le Premier flamand tourne la page: le 11 juillet n’est plus un jour de combat.’ (Le Soir, 11 juli). ‘Pas le moindre brûlot communautaire dans le discours du Premier flamand.’ (L’écho, 11 juli).
TE WEINIG STATEN In een opmerkelijke Focus in Trends (13 juli) noemt Frans Crols de Kleurennota van Dewael ‘champagne zonder belletjes’. Hij hekelt de ‘psychobabbels van minister-presidenten om de belangentegenstellingen tussen de twee volkeren van België voor nietig te verklaren’. Volgens Crols zijn er wereldwijd twee ontwikkelingen: enerzijds vormen zich grotere economische gehelen, anderzijds meer en meer onafhankelijke landen. Zijn conclusie: Vlaanderen kan perfect in de Europese vrije markt bestaan in een rechtstreeks verband, zonder de Belgische schoonmoeder. Europa telt te weinig, niet te veel staten en is nu te veel een machine met ambtenaren in Brussel, geleid vanuit een paar grootstaten.
VERHUISPREMIE Merkwaardig is ook Crols’ standpunt over Brussel. ‘Het hoofdstedelijk gewest telt 80 000 Brusselaars die verbonden zijn met Vlaanderen. Die 80 000 verlammen de democratische keuze van een Vlaamse meerderheid voor haar zelfstandigheid in een Europese omkadering (er wordt niet bewogen om de 80 000 te behouden). We mogen en kunnen Brussel niet dwingen mee te stappen in een Vlaamse staat. Hoe stopt de verlamming? Bijvoorbeeld door aan elke Brusselse Vlaming een verhuispremie van één miljoen frank te verstrekken.’ (Trends, 13 juli)
ABL Volgens majoor Jacques De Keyzer van het Belgische leger, kan ‘een leger slechts efficiënt functioneren, als het een goede band bezit met de natie’. En die band ontbreekt nu eenmaal. Vooral in Vlaanderen. ‘In Vlaanderen gaat slechts één op de drie middelbare scholen in op onze vraag om er uitleg te komen geven over loopbanen in het leger. In Wallonië is dat negentig procent!’ (DS, 29 juli)
EUROPEANEN IN WESPENNEST Onze 135 000 EU-medeburgers in Brussel-19 hebben zich niet massaal DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
2
De kamercommissie voor Justitie besloot de wetsvoorstellen in verband met de opsplitsing van de Nationale Orde van Advocaten uit te stellen tot het najaar. De Franstalige partijen verzetten zich tegen een bespreking ten gronde. Voor hen kan er geen sprake zijn van een aparte Vlaamse en Franstalig advocatenorde. De VLD stemde als enige Vlaamse partij mee met de Franstaligen. SP’er Erdman, die een consensusnota had opgesteld waarin de orde zou worden opgedoekt, onthield zich. Met de steun van de VLD, legt de Franstalige minderheid de Vlaamse meerderheid haar wil op.
ORDE VAN DE VLAAMSE LEEUW Wijlen Andries Caluwaerts richtte 27 jaar geleden de Orde van de Vlaamse Leeuw op, die jaarlijks een verdienstelijke Vlaming huldigt. In de Gentse Lakenhalle ging op 1 juli de onderscheiding 2000 naar Kees Middelhoff. Die zorgde sinds 1953 via de radio-omroep als “stem uit Nederland” voor intensere Nederlands-Vlaamse contacten, maar was ook verdienstelijk als publicist (Neerlandia, Septentrion...)
DEBILISERING Prof. Matthias Storme, voorzitter van de Orde, betreurde dat dergelijke programma’s vandaag al te zeldzaam zijn. Consumptiekoorts en desinformatie werken debilisering in de hand. Wereldwijd heerst de “tirannie van de kitsch”. Storme hekelde de Nederlandse en de federale Belgische regering omdat ze wijken voor de druk van de groten in de Europese Unie om het Nederlands achter te stellen. Vlaanderen en Nederland moeten meer energie steken in taal, literatuur en cultuur en beter samenwerken in kleine en grote dossiers (van compatibele buskaartjes en telefoonkaarten tot media en onderwijs).
Verveling
is een vervelende kwaal. Op mensen hebben dieren voor dat ze zich niet vervelen. Dat lost heel wat problemen voor ze op. Intussen zit de homo sapiens met de nooit aflatende zucht om zijn verveling te verdrijven, zo niet te verminderen. Vooral de hedendaagse sterveling heeft behoorlijk met verveling af te rekenen. De redenen zijn niet ver te zoeken: uniformering, globalisering, verzakelijking op grote schaal, versnelling allerwegen... Wellicht is de grootste oorzaak: de gemakkelijke bereikbaarheid van dingen, toestanden, ervaringen. Een té goedkope welvaart, zeg maar, met een ranzig luchtje van te alledaagse consumptie. De laag humus op onze contemporaine zieltjes dreigt flinterdun te worden. Oostende of Blankenberge riskeren iets van hun glamour te verliezen als je er met een ticketje van vijftig frank heen kunt. Als ik burgemeester van Knokke zou zijn, zou ik het voor mekaar proberen te krijgen dat een spoorbiljet voor mijn badplaats toch in de buurt van vijfhonderd frank zou komen. De kans is groot dat men dan in Knokke minder verveeld zou rondlopen. Sinds lang weten we met zijn allen dat emotie een lekker tegengif is voor verveling: een soort van probaat antibioticum, psychisch dan. Dus is er een levendige handel ontstaan in emotie. Tegen de sterren op wordt er geleurd, gevent, gebeunhaasd in emotie. Een legioen emotieboeren tapt emotie uit elk denkbaar vaatje of vat. Koningsvat in dezen heet het voetbal. Vaten die oranjekleurig spul afscheiden, braken goud.
EMOTIE Met zijn allen, ook weer, weten we echter dat emotie explosief is. Je kan het vergelijken met vuurwerk. Emotie is leuk, maar het mag de spuigaten niet uit lopen. ‘Des Guten zuviel’ is nergens goed voor. Er moet dus olie op de golven gepompt worden, zelfs als die niet lekker ruikt. Een voor de hand liggende remedie om te hoog lopende golven te
dempen, is politie. Blauw op straat noemt men dat nu. Politiestaat lusten we niet, maar stromen van blauw pruimen we wel, zelfs als dat blauw verdonkert tot zwart van grimmige gevechtskledij. Als dat voetbal maar door kan gaan, want we hongeren zo naar emotie. Voor de emotie hebben we alles veil. Zelfs onze privacy. Vreemd toch: als er iets is dat heilig blijft in onze maatschappij, is het privacy. Er wordt wat afgestoeid met het begrip - of is het een slogan? - privacy of, beter, privéleven. Geen sluitender doofpot voor de gekste dingen. Dus vooral geen camera’s. Hoogstens, misschien, eentje bij de lichten van een “zwart” kruispunt. Je kan er overigens op rekenen dat ze geregeld buiten gebruik zullen zijn, die lichten. En verder: dat de Walen al hun energie, die ze beter voor andere zaken zouden gebruiken, zullen aanwenden tegen dit soort bedreiging van al wat vrijheid heet.
SLIKKEN Maar, gruwel, wat viel er nu, met Euro 2000, zo te zien in onze steden? Niet alleen camera’s, maar netwerken van hightech-kabels om deze camera’s zo professioneel mogelijk te bedienen. In de oude binnenstad van Antwerpen, waar men normaal abnormaal tolerant is, hangen bundels van deze kabels onze tweeslachtigheid te tonen. In ruil voor het behoud van emotie worden ons politie en camera’s door de strot geduwd. En wij maar slikken. Ergst van al: nu gaan er stemmen op om de camera’s te behouden. Waar staan we met ons sacraal claimen van het recht op privacy? Waartoe een dubbelzinnige cultuur en een dubbelzinnige overheid leiden kan. En wat kan er al niet bij schijnheiligen, aan wie het emotionele hemd nauwer zit dan de politiek-correcte rok.
Prof. Jacques Claes
FOTO DOORBRAAK
ADVOCATENORDE: LEVEND LIJK
T WEESLACHTIGHEID
vervolg blz. 13
3
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
C OMMENTAAR
laten registreren voor het eurostemrecht. Voor ex-journalist Guido Naets geen slechte zaak: ‘Op enkele duizenden na bedanken ze voor de judasrol om de oorspronkelijke bewoners van Brussel verder te minoriseren. Door niet te willen meedoen aan onze politieke eliminatie, door uit het communautaire wespennest te blijven, tonen ze meer burgerzin en gezond verstand dan de hele politieke klasse.’ (toespraak op de 11-juliviering van de Vlaamse Volksbeweging, in Brussel)
WAT
STAAT
VLAANDEREN
A CHTER
IN HET NAJAAR TE WACHTEN?
DE COSTA
GUY: WORDS, WORDS, WORDS? ‘We worden meegesleurd door het Zuiden, door het immobilisme van het leidende establishment aldaar.
W ETSTRAAT
‘Een
vergeetput’, zo noemden Vlaamse oppositiepartijen en Vlaamse Beweging de Costa. Minder dan een jaar na de start op 20 oktober is iedereen het erover eens dat van die Conferentie geen dynamiek uitgaat. Maar in het najaar moeten een aantal communautaire knopen worden doorgehakt. Doorbraak zet de feiten op een rijtje.
De weigering van dat establishment (FGTB, PS en de Waalse werkgeverskringen) rechtvaardigt de roep naar een grotere autonomie voor de gewesten en gemeenschappen in ons land. We kunnen niet blijven
Jean-Luc Dehaene kon of wou geen stappen meer zetten in de staatshervorming. Luc Van den Brande wilde wel, maar bleef roepen in de woestijn. De verhouding België/Vlaanderen ligt vandaag anders. Guy Verhofstadt zette zijn goede vriend Patrick Dewael aan het hoofd van de Vlaamse regering. Zijn eerste opdracht: zorgen dat er vanuit het officiële Vlaanderen niet te veel zand in het paarse raderwerk wordt gestrooid.
HUISWERK Dewael maakt het huiswerk plichtsgetrouw en volgens de afspraken. Wie enige Vlaamse weerbaarheid zoekt in zijn regering heeft een sterk vergrootglas nodig. De Kleurennota biedt een veelzeggende voorbeeld. Dit op de vooravond van 11 juli met veel omhaal bekendgemaakte strategieplan van de Vlaamse regering zwijgt in alle talen over Vlaamse eisen. ‘Een virtuele nota’, noemt Eric Van Rompuy (CVP) het. Ze kon inderdaad net zo goed geschreven zijn door de regionale regering van de Kalahari-woestijn of de raad van Groot-Athene. Het communautaire rapport van Verhofstadt oogt intussen erg zwak. Het Sint-Elooisakkoord over het onderwijsgeld werd een zure en dure pil voor Vlaanderen. Dewael, buiten de besprekingen gehouden, reageerde binnenskamers woedend, maar bleef naar buiten braaf zwijgen. Na een tussenkomst van de Belgische premier kwam er in april schot in de splitsing van landbouw en buitenlandse handel. De Costa had haar onkunde bewezen, door in die dossiers geen vooruitgang te boeken. Verhofstadt besefte dat de Volksunie in de Vlaamse regering heel erg zenuwachtig werd en forceerde een doorbraak. ‘Vijf jaar lang kreeg Dehaene geen beweging meer in die dossiers, wij breken de zaak open’, noteert men bij de Vlaamse regeringspartijen. Maar de overheve-
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
ling van landbouw werd dringend gevraagd door José Happart, Waalse minister van... landbouw en dus zonder overheveling minister van ongeveer niets. De buitenlandse handel wordt dan weer zo dubieus gesplitst dat de echte hefbomen op federaal niveau blijven. De benoeming van Franstalige rechters in Brussel, tweetalige vrederechters in vier Vlaamse randkantons, de blokkering door de VLD van de splitsing van de balies...: het zijn slechts enkele opvallende en vieze vlekken op het Vlaamse blazoen van deze regering.
wachten op ik weet niet welke ommekeer in het zuiden van het land. Het is de hoogste tijd dat ook uitgebreide bevoegdheden inzake sociale zekerheid - en nog belangrijker - fiscale autonomie aan Vlaanderen en de andere deelgebieden worden toegekend, zodat we zelf de beleidsinstrumenten in handen krijgen om de aansluiting met de kleine noordelijke lidstaten in Europa te realiseren’ (Guy Verhofstadt, in De Belgische Ziekte, blz. 38) ‘Hoe je het ook draait of keert, het Belgische federalisme blijft een con-
COSTA FAILLIET
sumptiefederalisme....
Van de Costa verwacht niemand nog iets. De Commissie werd opgericht in oktober om de communautaire problemen “valies per valies” aan te pakken, maar vooral om ze buiten het federale regeerakkoord te houden. Verhofstadt weet dat zelfs het stevigste paarse vernis kan barsten als dé kwelduivel van de Belgische politiek, de tegenstelling tussen Vlaanderen en Wallonië, de kop opsteekt.
autonomie
Het was al vroeg duidelijk dat de Costa zelfs de kleinste communautaire varkentjes niet gewassen kreeg. Maar het onding wordt niet opgedoekt, om gewezen Volksunie-voorzitter Vankrunkelsven, mede-voorzitter van de Costa, niet publiekelijk in zijn hemd te zetten. ‘Ze kan blijven dienen als denktank en om Patrick bezig te houden’, vertrouwt een hoge VU-bron Doorbraak toe. Ook Dewael lijkt er niet zo gerust meer in.
ZENUWACHTIGE VU Verhofstadt en Dewael deden ooit straffe Vlaamse beloften in hun oppositietijd. Maar het politieke geheugen is kort. Maar er is wel de storingsfactor Volksunie. Zonder die partij geen Vlaamse regering en zonder deze Vlaamse regering geen paars bewind in België. De zenuwen staan gespannen in
4
zonder
Een zeggenschap
omtrent de inkomsten is geen autonomie. Zo’n autonomie moet het
belangrijkste
waarover
het
instrument
politiek
beleid
beschikt ontberen: de belastingen... Onze staatsstructuur laat niet toe dat Vlaanderen zich ten volle ontplooit’. (Ibid., blz. 55-56)
het hoofdkwartier van de VU. Vankrunkelsven noemt het akkoord over de onderwijsfinanciering nu zelf een ‘slecht akkoord’, Bourgeois liep nooit warm voor het Vlaamse regeringsavontuur en het volstaat op termijn niet dat Sauwens in VlaamsBrabant wat mag scoren in detaildossiers. In het najaar moet die partij weer gepaaid worden. Dewael verscherpt zijn toon. Aan Gazet van Antwerpen verklaart hij dat hij een pak fiscale bevoegdheden wil. ‘Anders hoeft het voor mij niet meer’, besluit hij fors. Guy Verhofstadt maakt zich sterk dat hij op zijn State of the Union op 17 oktober concreet zal aankondigen welke stappen zullen gezet worden. Dan zet hij de splitsing van de gemeente- en provinciewet en de fiscale autonomie op het spoor, laat hij zelfbewust weten. Steeds meer meerder-
heidspolitici spreken zich hierover uit. Zelfs de weinig Vlaamsbewuste Antwerpse burgemeester Leona Detiège besteeg op 11 juli het strijdros voor eigen Vlaamse belastingen. Een bron uit de onmiddellijke omgeving van Verhofstadt is ook formeel: ‘fiscale autonomie is voor ons een hard punt, waar we niet op terugkomen’.
FOTO DOORBRAAK
W ETSTRAAT
De indruk wordt gewekt dat weldra aan twee oude Vlaamse verzuchtingen zal worden tegemoetgekomen. Leuk nieuws, ware het niet dat de moeilijkheden om tot een goed resultaat te komen torenhoog blijven.
SINT-MICHIELS UITVOEREN
PATRIK VANKRUNKELSVEN IN HET VOETSPOOR VAN BERT ANCIAUX : ‘QUANT À LA SÉCURITÉ SOCIALE, NOUS NE DEMANDONS PAS UNE RÉGULARISATION IMMÉDIATE’. (LE MATIN, 24 JULI)
Bij de Volksunie noemt men eind 2001 als formele einddatum om tot resultaten te komen. Maar in de tweede helft van dat jaar mag België nog eens voorzitter van de Europese Unie spelen. Een hoogtepunt voor Verhofstadt en Michel en dan is er geen tijd voor communautair gekrakeel. Dus moet de klus voor die tijd geklaard worden.
zwaar uit naar de nieuwe meerderheid. Voor hem is het duidelijk: het gesprek zal zich toespitsen op de faciliteitengemeenten. Van enige bereidheid langs Franstalige zijde om hun extreme eisen in te slikken, is nergens iets gebleken. Integendeel, FDF en teamgenoot PRL spreken van uitbreiding van Brussel tot 36 gemeenten. Sommigen vrezen terzake het ergste, tot zelfs een herziening van het statuut toe. Verhofstadt ziet die doemscenario’s graag lanceren. Toegevingen die minder ver gaan, worden daarna zoveel beter verkoopbaar, in de zin van ‘wij laten niet aan het statuut raken’.
Bij de splitsing van de gemeente- en provinciewet, waartoe al werd besloten in het Sint-Michielsakkoord, zijn de problemen duidelijk. Op 20 april haalde gewezen Vlaamse SP-minister Leo Peeters in Gazet van Antwerpen
DOOR
DE
LEESBRIL
Vlaamse commentatoren bij de start van de Costa: • ‘Het totaal gebrek aan timing hypothekeert elk resultaat’ (Bart Brinckman, De Morgen, 21 okt. ‘99). • ‘Het kan geen Scifo-conferentie worden. Om de bal risicoloos rond te tikken is de wedstrijd te kort en te belangrijk’ (Bart Sturtewagen in De Standaard, 21 okt.). • ‘De miljardentranfers worden door niemand betwist. De Franstaligen staan op de rem. Het enige wat zijn willen, hebben ze al binnen: meer geld voor hun onderwijs... (Paul Geudens in Gazet van Antwerpen, 28 okt.) Vlaamse commentatoren deze zomer: • ‘Wanneer het om de knikkers gaat, staan Vlamingen en Franstaligen lijnrecht tegenover elkaar. Vlamingen zijn voor eigen verantwoordelijkheid. Franstaligen zijn voor veel staat. Daar is veel geld voor nodig. Geld dat ze zelf niet hebben en daarom van de Vlamingen willen krijgen via de federale solidariteit’ (Eric Donckier in Belang van Limburg, 29 juni). • ‘Natuurlijk moet er in een federale staat solidariteit zijn, maar evenzeer en per definitie concurrentie, anders heeft het geen zin de deelgebieden een eigen beleid te laten voeren’ (Mark Deweerdt in de Financieel Economische Tijd, 1 juli). • ‘Een onderonsje zonder vlees of vet’ (Filip Rogiers, Knack, 5 juni). • ‘De bevoegdheidsconflicten zullen blijven duren. Want de behoeften van de deelstaten en hun beleidsopvattingen groeien almaar verder uit elkaar. (Guy Tegenbos in DS, 5 juli) • ‘De Costa? Een praatkamer zonder einde. In calvinistische kring heet dat Psalm 119, wegens het grote aantal verzen. Het gevolg is oorverdovende stilte op Vlaams regeringsniveau... Michel zette in Vlaanderen de communautaire agenda op slot’ (Derk Jan Eppink in DS, 9 juli).
5
Maar de Vlamingen in Brussel wachten ook met een visademke op wat zal komen. Als de gemeenten onder de voogdij van de Brusselse gewestregering vallen, is het hek van de dam en mogen we de taalwetten in de hoofdstad grotendeels als afgeschaft beschouwen. Of komt er een wafelijzercompromis, waarbij de gemeentewet voor Brussel én de faciliteitengemeenten Belgisch blijft? Een leefbaar compromis voor de Brusselse Vlamingen, maar meteen een onzalige koppeling met de randgemeenten, die het vroegere beleid van Leo Peeters meteen formeel naar de prullenmand verwijst.
WOLFIJZERS EN SCHIETGEWEREN Het dossier van de fiscale autonomie is technisch zo mogelijk nog moeilijker. Wie wordt bevoegd voor belastingen? De gewesten? Verhofstadt laat horen dat hij niet van die weg zal afwijken. Dan wordt Brussel weer verder van Vlaanderen losgekoppeld. De superBelg Dieter Lesage leest de Kleurennota van Dewael in die zin. De Vlaamse regering zou tussen de regels Brussel ‘eindelijk’ erkennen als volwaardige deelstaat. Lesage kreeg van De Standaard, steeds minder vies van antiVlaamse provocaties, op 11 juli een tribune om die piste te bepleiten. Of worden de gemeenschappen bevoegd? Het voordeel is duidelijk. De Brusselaars moeten dan kiezen en er zou van een vriendelijker Vlaams fiscaal beleid een duidelijke zuigkracht kunnen uitgaan. Maar Geert Bourgeois vreest anderzijds terecht een versterking van de as Wallo-Brux. Die staat onder druk, omdat Wallonië steeds meer inziet dat het eigen belangen heeft. Die band nieuwe zuurstof geven, is vanuit Vlaams-strategisch oogpunt oerdom.
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
noord en zuid. Vandaar de klacht bij het Arbitragehof tegen de Vlaamse afcentiemen van 2500 fr. Zelfs die peulschil wordt niet getolereerd.
Hoe absoluut zal de fiscale autonomie worden? Verhofstadt wil de personenbelastingen ontdubbelen. Zowel België als Vlaanderen heffen dan apart een aanslag. Maar dan kunnen op termijn in het “rijkere” Vlaanderen lagere aanslagvoeten gelden. En daar zijn de Franstaligen als de dood voor. Ecolo-leider Philippe Defeyt spreekt voor alle Franstalige politici als hij in De Standaard (4 maart) zegt dat fiscale autonomie kan, maar ‘de solidariteit mag niet verminderen’. Nu wordt 62,5% van de personenbelasting in Vlaanderen geheven, terwijl de huidige regeling slechts 57,5% van de kredieten naar Vlaanderen laat gaan. Een echte fiscale autonomie houdt in dat meer Vlaams geld in Vlaanderen blijft. Voor de periode 2001-2004 gaat het al snel over 72 miljard. De Franstaligen interpreteren zo’n rechttrekking automatisch als een inbreuk op de solidariteit. Francofoon België is eensgezind in zijn aversie voor elk fiscaal verschil tussen
WAAR
HAALT
FOTO REPORTERS
W ETSTRAAT
Vooraleer er een gemeenschapsbelasting komt, moet er ook een oplossing komen in de richting van subnationaliteit voor de Brusselaars. Onze gespreksgenoot uit de directe omgeving van Verhofstadt gelooft nooit dat zoiets door de Franstaligen aanvaard wordt. Vergeten dus, die piste.
NA DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN KOMEN DE COMMUNAUTAIRE PROBLEMEN OP TAFEL
Hoewel de VLD in haar programma ook de splitsing van de vennootschapsbelasting heeft staan, maakt Verhofstadt duidelijk dat daarvan niets in huis komt. Anders zouden zelfs bedrijven om fiscale redenen naar Vlaanderen kunnen schuiven en dat perspectief willen de Franstaligen zelfs niet overwegen.
VLAANDEREN
DE
CENTEN
?
Patrick Dewael is niet alleen minister-president van Vlaanderen, maar als minister van begroting moet hij ook de centen beheren. Waar tapt Dewael het nodige geld (ruim 600 miljard)? 1. De grootste stroom komt uit wat “gedeelde en samengevoegde” belastingen worden genoemd (Belgische subsidies). Een deel van de belastinginkomsten van de federale overheid (personenbelastingen en BTW-ontvangsten) worden via een ingewikkelde formule verdeeld tussen de deelstaten. Op deze subsidies heeft Vlaanderen geen greep. 2. Vlaanderen heft ook zelf een aantal kleine gewestbelastingen. De Vlaamse overheid bepaalt de hoogte van die belastingen, de Belgische overheid int ze en draagt ze over. Hier heeft Vlaanderen dus wel eigen belastingsbevoegdheid. In het verleden maakte Vlaanderen daarvan al gebruik door de erfenisrechten aan te passen. Maar het gaat hier over amper 6% van de totale begrotingsinkomsten. 3. Het kijk- en luistergeld wordt sedert 1997 zelf geïnd door de Vlaamse overheid. Ook op dit terrein kan Vlaanderen keuzen maken. Stevaert wil ze afschaffen. Het gaat hier over minder dan 3% van de totale middelen. Ten slotte zijn er nog de “andere inkomsten”, goed voor de resterende 2%. De milieuheffingen vormen een apartje. Zij komen niet in de grote pot terecht, maar in een specifiek fonds (het Mina-fonds), dat ervoor zorgt dat deze gelden voor milieubeleid worden aangewend.
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
6
Zij zouden over de brug kunnen getrokken worden, omdat ze weer op de bodem van hun schatkist zitten. Sint-Elooi bracht een kortstondige verlichting, maar die centjes zouden al op zijn en dus zal Francofonië wel bewegen. Zo luidt de officiële lezing. Maar door de economische groei van het voorbije jaar, kunnen de gemeenschappen volgend jaar rekenen op een onverwachte meerinkomst van naar schatting zo’n vijf miljard elk. Dat aspect wordt nergens aangehaald, maar het kan de druk op de ketel weer voor enige tijd wegnemen.
SOCIALE ZEKERHEID Wie zich illusies maakt over de overheveling van gezinsbijslag en gezondheidszorg, moet eens praten met Verhofstadt en de kringen daarrond. ‘Daarvan zal in deze legislatuur geen sprake zijn’, zegt onze bron resoluut. Verhofstadt bevestigt dat in informele gesprekken. Nochtans staat er in haar regeerakkoord dat de Vlaamse regering streeft naar de overheveling van sommige bevoegdheden van gezinsbijslagen en gezondheidszorg, Dewael doet alsof het nog kan (De Standaard, 9 juni), maar geeft toe dat er over gezwegen wordt in het federale regeerakkoord en dat het ‘non’ op de Costa niets aan de verbeelding overlaat. De beslissing om een Vlaamse zorgenverzekering uit te bouwen, het enige goede Vlaamse nieuws dat het voorbije jaar te rapen viel bij de ploeg-Dewael, lokte ook meteen een Franstalige klacht bij het Arbitragehof uit. Er bestaat in de sociale zekerheid geen millimeter bewegingsruimte. Dat er in het najaar iets op tafel komt, is zeker. Maar het is even zeker dat Vlaanderen weer diep in de compensatiezak zal moeten tasten om oude afspraken (splitsing gemeenteen provinciewet) te laten uitvoeren of een voor de hand liggende zaak als het heffen van eigen belastingen af te dwingen. Om met een flauw woordspelletje af te sluiten: de hamvraag bij de nieuwe bevoegdheidsronde voor Vlaanderen wordt wellicht : ‘wa costa?’ Peter De Roover
8
OKTOBER IN
BRUSSEL
EN
VLAAMSE RAND
V LAAMSE
HEROPSTANDING WEINIG WAARSCHIJNLIJK
Het ziet er vooralsnog niet naar uit dat de gemeenteraadsverkiezingen
Het Vlaamse electorale tableau ter plaatse is nochtans niet echt hoopgevend. De Vlaamse liberalen in Brussel-stad bijvoorbeeld - tot nader bericht toch nog altijd de hoofdstad van Vlaanderen - zijn gaan schuilen onder de hoofdstedelijke PRL-FDF-paraplu. Een lijst met onder meer de bekende Vlamingenvriend Maingain in de kop van de lijst! In de faciliteitengemeente WezembeekOppem verkiezen diezelfde “Vlaamse” liberalen - de partij van onder meer Annemie Neyts, vandaag “Vlaams” minister voor Brussel - de fransdolle oud-burgemeester De Grunne boven de traditionele plaatselijke Vlaamse eenheidslijst DWO. Kwatongen vermoeden zelfs een bewuste strategie vanwege het VLDhoofdkwartier: meedoen aan de macht, meedoen en nog eens meedoen is blijkbaar de opdracht. Of de Vlaamse Leeuw daarbij moet klauwen of minstens zijn tanden mag laten zien, dat is blijkbaar niet de eerste “Vlaamse” zorg! Overigens zijn de “Vlaamse” liberalen van Guy Verhofstadt niet de enigen om eerder te kiezen voor de plaatselijke macht. En dus niet in de eerste plaats voor een duidelijk Vlaams profiel. In Rode, die andere beroemde faciliteitengemeente verheugt men zich dan weer over de herwonnen Vlaamse een-
Uit Kraainem komt dan weer ander nieuws. In die faciliteitengemeente kan de plaatselijke Vlaamse lijst K 2000 rekenen op de actieve belangstelling van een aantal EU’ers. Die stuurden bus aan bus een zestalige open brief rond met een publieke aanbeveling voor de Vlaamse lijst. Geen vanzelfsprekende operatie omdat onze gasten uit EU-lidstaten echt niet alles door een “Vlaamse” bril bekijken, integendeel zelfs. Het is daarom niet te voorspellen wat de electorale prijs zal zijn voor dat onvoorwaardelijke gemeentelijk EU-stemrecht dat door de Vlaamse strot werd geduwd.
Anders gezegd, het aantal Franstaligen in de alsmaar bredere Vlaamse rand rond Brussel blijft oplopen, binnen Brussel is er van een Vlaamse volkstoeloop echt geen sprake. Dat er tussendoor steeds meer “nieuwe Belgen” kunnen deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen is een bijkomend gegeven dat we hier alleen maar vermelden. Het is wel een bijkomend element om niet erg hoopvol te zijn voor een Vlaamsvriendelijke achtste oktober. Zeker niet een algemene sfeer van publieke non-belangstelling voor het Vlaamse gebeuren. Met “Vlaamse” media die zelfs de Rand-actie ‘Duw in de rug’ van het Zangfeest en de Vlaamse Volksbeweging zo goed als onvermeld lieten.
Marc Platel
EU-STEMRECHT We kunnen alleen vaststellen dat de EU-belangstelling voor die gemeenteraadsverkiezingen rekenkundig niet overweldigend is. Maar de EU-deelneming aan de verkiezingen kan toch een rol te spelen de avond van de achtste oktober. In nogal wat Brusselse gemeenteraden is de Vlaamse aanwezigheid nu al zoniet onbestaande, dan toch tot het absolute minimum herleid en in de faciliteitengemeenten is het hens aan dek geblazen om elke nog overblijvende Vlaamse gekozene. Elke Vlaamse stem is dus van levensbelang. Een verschuiving van zeg maar enkele tientallen stemmen in de Franstalige of de Vlaamse richting kan doorslaggevend zijn.
7
O
P O F F E R I N G
We moeten in Brussel en de Vlaamse Gordel maar liever niet al te veel zoeken naar EUambtenaren op verkiezingslijsten. Die kregen inderdaad te horen dat een vroeger binnenhuisreglement hen verplicht om in dat geval enkele maanden verlof zonder wedde aan te vragen. Aan Europese tarieven moet men natuurlijk goed gek zijn om zich te bezondigen aan zoveel democratische moed en zelfopoffering.
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
R AND
EENHEID?
heid tussen alvast de traditionele Vlaamse partijen. Een gelukkige operatie die ontsierd wordt door berichten over allerlei oude-politieke-cultuurafspraken. Zo bijvoorbeeld dat wil meedoen houder moet zijn van een echte partijlidkaart.
EN
Integendeel zelfs. Wel betekende de Vlaamse inzet voor de Vlaamse rand opgestart tijdens het Zangfeest voor niet weinigen daar een stevige Vlaamse riem onder het Vlaamse hart.
B RUSSEL
van 8 oktober in de Vlaamse noodgebieden, Brussel en de VlaamsBrabantse Gordel veel Vlaams soelaas zullen brengen. Van een gezamenlijk Vlaams animo is er geen spoor, van een minimale aanzet tot wat men zou kunnen uitleggen als een Vlaamse strategie is zo mogelijk nog minder sprake. De ooit krachtige roep naar een Vlaams samengaan met uitgesproken Vlaamse lijsten wordt vandaag niet meer gehoord.
Wordt 8 oktober al dan niet de bevestiging van de opwaartse Franstalige trend zoals uitgetekend door de parlementaire stembusgang van midden 1999. Indien ja, dan ziet de Vlaamse lucht boven Vlaams-Brabant er nu al ronduit bewolkt en zelfs onweerachtig uit. De historische Vlaamse slogan ‘Stop aan de Brusselse olievlek’ wordt best nu al weer bovengehaald: de kans op een echte dijkbreuk in de heel brede Vlaamse rand is echt niet denkbeeldig. De doorstroming van Franstaligen naar dat deel van Vlaams-Brabant is niet gestopt, binnen Brussel is er geen sprake van een echte Vlaamse retour richting van de eigen hoofdstad.
ONDUIDELIJKHEID
IN MACHTSDRIEHOEK ROND DE
NEDERLANDEN
E EN D UITS -B RITSE TOENADERING ? B UITENLAND
Vlaanderen heeft belang bij een toenadering tussen Duitsers en Britten. Beide kunnen een onafhankelijk Vlaanderen steunen als een conflict over Brussel ooit de internationale politiek beroert. Maar de Duitsers blijven de Britten wantrouwen, en omgekeerd. Anderzijds is ook de Frans-Duitse toenadering niet onomstreden. En wat als Duitsland “oostwaarts” kijkt? Een blik op de onduidelijkheid in de machtsdriehoek rond de Nederlanden. Duitsland beleeft moeilijke momenten. Oud-kanselier Helmuth Kohl wil de oorsprong van 1 miljoen dollar CDUfinanciering niet bekendmaken. En de CDU heeft 6,3 miljoen dollar van “onbekende afkomst”. Kohls kanselarijdossiers hieromtrent bleken verdwenen. Algehele corruptie? De Duitse economie groeit relatief traag, en Duitsland staat inzake competitiviteit slechts op de 24ste plaats op de wereldranglijst. De inhaalgroei in Oost-Duitsland stopte (1997) en de werkloosheid (18,2%) blijft er veel hoger dan in West-Duitsland (8,5%, dec. ‘99). Het reuzenbouwbedrijf Holzmann ging op de fles (nov. ‘99). Door de globalisering moet Duitsland liberaliseren. Het verlaagde in juli al zijn belastingpeil, maar moet nog zijn sociale zekerheid en zijn pensioenstelsel saneren en zijn arbeidsmarkt versoepelen (o.a. ontslagregelingen). Globalisering betekent grote internationale firma’s uitbouwen. De nv Duitsland wordt dus ontmanteld. Het netwerk van holdings en kruisdeelnames rond verzekeraar Allianz en bankier Deutsche Bank verdwijnt. En de resultaten? Er werden buitenlandse firma’s gekocht (Random House, Bankers Trust, Chrysler en Rover). Maar Deutsche Telecom kon Italcom niet opkopen (mei ‘99). Daimler kocht in maart in Japan 34 % van autobouwer Mitsubishi en in juni in Zuid-Korea 10 % van de chaebol Hyundai . Maar tezamen geraakten ze vorige maand niet binnen bij Daewoo. Ondertussen kocht het Britse Vodafone in februari wel de Duitse communicatiereus Mannesmann. In eigen land kon Deutsche Bank in april de Dresdner Bank niet opkopen.
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
Kortom, Duitsland moet nog flink dereguleren en in het buitenland fusiepartners gaan zoeken.
BRITTEN VOORZICHTIG Met de Britten valt nu samen te werken. Ze werden Europeser. Weliswaar weigeren ze de euro (referendum 2002) en de kern van de belastingharmonisatie in de EU (dec. ‘99). Maar tegen de Amerikanen in kozen zij voor een Europese defensie-identiteit (St.-Malo, dec. ‘98). En ook tegen de Amerikanen in, fuseerden zij hun defensiefirma’s onderling (British Aerospace met Marconi/GEC, jan. ‘99). Voor de Europese jager Eurofighter verkozen zij de Europese Meteor-raket boven de Amerikaanse Amraam-raket. En als eersten maakten ze geld vrij voor de jumbo-Airbus A3XX (maart). De Britse bedrijfscultuur staat ver van die van Frankrijk, en dichter bij die van Duitsland. De beurzen van Londen en van Frankfurt gingen samen (mei). Maar Duitsland keek sip toen BMW het Britse Rover symbolisch moest verkopen (maart) na monsterverliezen (zes miljard dollar, ‘94-’99). De Britten houden niet van de DuitsAmerikaanse wrevel. Duitslands nieuwe assertiviteit en kritiek op Amerika (inzake doodstraf, wapenverkoop, ongelijkheid in gezondheidszorg en onderwijs) frustreren de VS. De Duitsers moesten vorige maand - onder druk van Amerikaanse rechtszaken een 5 miljard dollar-fonds voor nazislaven opzetten. De Duitsers van hun kant zijn dan weer misnoegd over de arrogantie van de VS-ambassade in Berlijn, over het feit dat de CIA de Stasi-archieven in Rusland kocht, en over het behoud van 70 000 Amerikaanse militairen, het CIA-netwerk en de spionage-uitrusting,
8
zoals de reuzenradar bij Munchen. Het Europees Parlement (dec. ‘99) vermoedt zelfs dat dit KoudeOorlogssysteem “Echelon” voor economische spionage tegen Europese firma’s dient. Wat de Britten dan weer niet zint is het Duitse Fisher-voorstel om Europa federaal één te maken, zoals de VSA. Londen en Berlijn groeien misschien naar elkaar, maar koek en ei is het nog lang niet.
FRANSEN, QUO VADIS? Hoe zit het anderzijds met de relatie Frankrijk-Duitsland. Beide landen brachten hun beste defensiefirma’s bijeen in de EADS (okt. ‘99), maar niet van harte. Daimler nam Construcciones Aeronauticas over (juni ‘99) en verwierf zo meer zeggenschap in Airbus dan Frankrijk. Deutsche Telekom blies de band met France Telecom op (mei ‘99). In de EU is de Duits-Franse tandem wankel. Nu ze de EU-Commissie niet beheersen werken beide die dikwijls tegen. Sommige Franse intellectuelen vrezen een Duitse hegemonie. Maar Frankrijk liberaliseert en globaliseert moedig. Het dirigisme wordt verlaten. Veel overheidsbedrijven worden geprivatiseerd en krijgen o.a. buitenlandse aandeelhouders en bedrijfsleiders. De zesduizend topambtenaren verliezen hun macht. Het Britse HSBC Holdings kocht in april b.v. de Franse bank CCF op. En de Crédit Lyonnais wordt nog verkocht. Omgekeerd bouwt Parijs globale firma’s uit. Renault verwierf 37% in Nissan en kocht zich ook bij de ZuidKoreaan Samsung in. France Telecom nam de Britse GSM-uitbater Orange over, en Vivendi kocht het Amerikaanse Seagram. En het globaliserende Frankrijk blijft mikken op Duitsland. Maar moeten de Duitsers wel kiezen tussen Frankrijk of Groot-Brittannië? De Russische Regeringsleider Poetin noemde Duitsland ‘de eerste partner van Rusland in de wereld’. Is er geen kans dat Duitsland oostwaarts kijkt? Zou dat niet ingaan tegen Vlaanderens belangen? Marcel Gunst
ANTWERPSE VERKIEZINGEN WEGWIJZER VOOR POLITIEKE TRENDS
A NGST
VOOR BLOKRIJK
voor de Groenen gaat teweegbrengen. Agalev heeft in de Vlaamse regering mee aanvaard dat de onteigeningen in Doel ten laatste in 2004 massaal zullen plaatsvinden. Het is dus hopen dat de groene kiezers in en rond Antwerpen over een bijzonder kort of een bijzonder selectief geheugen beschikken.
Net toen Marc Van Peel zijn mond wou opendoen om te antwoorden op
Bovenstaande aanhef is uiteraard fictief, maar het Antwerpse stadhuis wordt bij de komende gemeenteraadsverkiezingen wel degelijk “the place to be” voor de media. Voor de nationale en wellicht ook de internationale pers, tuk als ze is op nieuws; goedverkopende Haider-stories. De televisiezenders ATV, VTM en VRT maken in elk geval van de Grote Markt hun uitvalsbasis. Om onhoudbare concurrentiedruk te vermijden, zijn ze het er zelfs over eens geraakt om de kopstukken van de partijen niet afzonderlijk achterna te zitten, maar hen op het stadhuis samen op te wachten en dan hun reacties te registreren. U zal op het scherm kunnen controleren of ze hun afspraak nakomen. Zonder afbreuk te willen doen aan lokale belangen, kunnen we rustig stellen dat de gemeenteraadsverkiezingen draaien rond drie thema’s: een populariteitstest voor de regering, het politieke voortbestaan van CVP (en Volksunie) en het effect van het cordon sanitaire rond het Vlaams Blok. In Antwerpen kruisen die lijnen zich nog in verhevigde mate. Want de voornaamste prestatie van de aftredende grote coalitie is dat ze haar ambtstermijn heeft overleefd. Grote bestuursdaden heeft ze niet gepleegd. Twee schepenen verdwenen bovendien na een financieel schandaal: Fons Geeraerts (SP) en André Gantman (VLD). Terwijl die laatste dan nog tot de meer bekwame figuren mocht worden gerekend, met zijn nieuwe aanpak van het stedelijke personeelsbeleid.
FOTO DOORBRAAK
DE ANTWERPSE KIEZERS SPREKEN ZICH OOK UIT OVER HET CORDON ROND FDW
POPULARITEIT
CVP Wordt die burgemeester - zoals hij zelf hoopt - Marc Van Peel? De CVP moet op gemeentelijk vlak en in de grote steden een stevige score behalen, wil ze bij de volgende federale of Vlaamse verkiezingen nog meetellen. Daarom worden overal de grote kanonnen ingezet. Overigens wordt nu al gefluisterd dat Stefaan De Clercq wel eens het burgemeesterschap van Kortrijk zou kunnen aangrijpen om van het voorzitterschap vanaf te zijn als de CVP voor de rest de woestijn wordt ingestuurd. Van Peel probeert zich in te dekken op twee flanken. Hij laat verstaan dat het veiligheidsthema en de integratie van allochtonen meer aandacht verdienen dan tot nu toe het geval is geweest. Aan de andere kant zet de CVP Nahima Lanjri op de tweede plaats, wat deze bekwame vrouw met wortels in de migrantengemeenschap wellicht een schepenambt oplevert. Waarmee hij een neus zet naar het Blok.
De regering doet het goed in een aantal opiniepeilingen, maar hoe zwaar weegt dat op lokaal of stedelijk vlak? De affaires rond Gantman en Beysen hebben bij de VLD voor nervositeit gezorgd. Havenschepen Delwaide heeft voorlopig het heft naar zich toegehaald, maar hij wordt vereenzelvigd met de Antwerpse havenlobby, dure en nutteloze miljardendokken en het mogelijke verdwijnen van Doel.
STRUIKELBLOK
De kiezer moet zich dus laten leiden door de recordtrafieken van de haven de voorbije jaren, of simpelweg door de aantrekkingskracht van de partij die vandaag de macht uitstraalt. En dat doet de VLD in de media zonder twijfel.
Ook als er grote doorbraken komen in andere steden of gemeenten. De prestatie van het Blok in Antwerpen is voor die partij dus cruciaal. Als Dewinter dan verklaart ‘dat elke stem winst er één is’, dan heeft hij wiskundig gezien gelijk, maar het zal niet volstaan om de openbare opinie of de eigen achterban daarvan daadwerkelijk te overtuigen.
Voor Agalev is het verdwijnen van de onbekwame Vogels naar Brussel intern zeker een goede zaak geweest. Maar de vraag is vooral wat de kwestie-Doel
9
Bij het Blok beseft men dat men voor een moeilijke opdracht staat. Om tot winnaar van de verkiezingen te worden uitgeroepen, moet er opnieuw een serieuze sprong voorwaarts worden gemaakt. Een winst van 1 procent of stagnatie zal door de media onverbiddelijk worden geboekstaafd als bewijs dat het cordon gewerkt heeft en dat de vooruitgang van het Blok is afgeremd.
Iko
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
V ERKIEZINGEN
de vraag van de journalist, werd hij door twee cameraploegen ondersteboven gelopen. Twintig meter verder was intussen een ware veldslag aan de gang: Filip Dewinter was het Antwerpse stadhuis binnengekomen en zou een verklaring afleggen. Fotografen en cameramensen sloegen democratisch op elkaar in om toch maar de beste standplaats te hebben. Het personeel van het “Schoon Verdiep” stond er beduusd bij.
T WEE - SPRAAK
NIEUWE
MIGRATIE, STAP TE VER?
Betaalt de onderklasse een prijs voor de voortdurende toestroom van immigranten? Het internationale kapitaal, drijvend op de globalisering van de economie, wil de Europese deuren open. Baudouin Velge (VBO) laat toch een andere patroonsklok luiden. Voor hem is nieuwe migratie een stap te ver. Jos Geysels ziet er geen bedreiging in.
NEEN Migratie is van alle tijden en, zoals de geschiedenis bewijst, vaak verrijkend. Ik geloof dat we naar meer open JOS GEYSELS grenzen moeten. De migratiestop in Europa heeft een inflatoir effect gehad op het asielrecht in ons land. Er is immers naast de asielprocedure en gezinshereniging geen andere legale manier meer om zich in ons land te vestigen. Asiel en immigratie zijn echter twee verschillende zaken. En dus moeten voor economische vluchtelingen andere pistes worden uitgestippeld.
FOTO DOORBRAAK
O PINIE
Hoe meer goedkope arbeid aangevoerd wordt, hoe lastiger de looneisen.
De werkloosheid lost stilaan op, er is zelfs krapte op de arbeidsmarkt. De vergrijzing deed de Verenigde Naties besluiten dat Europa meer migranten moet toelaten om de beroepsbevolking op peil te houden. Nochtans moeten we oppassen geen enge economische en conjuncturele opvatting hieromtrent te hanteren. Daarom pleiten de Groenen voor een gecontroleerde opheffing van de migratiestop. Verschillende pistes zijn mogelijk: contingentering, een andere visapolitiek... Het komt er hierbij vooral op aan op zoek te gaan naar rechtvaardige criteria.
Vandaag hoor je wel vaker pleiten tegen het gevaar van braindrain en voor het “ter plaatse” aanpakken van de problemen. Hierover willen wij discussiëren. Vaak komen dergelijke pleidooien ook uit een hoek waar men vroeger vierkant tégen meer ontwikkelingshulp was.
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
Een verhoging van de activiteitsgraad als alternatief voor soepelere migratie, is vooral een liberale visie. De Groenen waarschuwen al langer tegen het gevaar van het ongelimiteerde doorhollen. Onder “activiteitsgraad” verstaat men vooral deelname aan de loonarbeid. Voor ons is dat ook vrijwilligerswerk. Wij hebben een andere kijk op gezin en arbeid, we zijn voor een flexibele opvatting van de loopbaan, flexibel op maat van de betrokkene. Kijk naar onze voorstellen inzake loopbaankrediet. In die zin hebben we natuurlijk een andere opvatting dan de liberalen. Ten slotte zie ik helemaal niets in het wegwerken van het demografische deficit via een politiek, die het geboortecijfer wil beïnvloeden, terwijl anderzijds kinderen van elders hier niet welkom zouden zijn. Oproepen voor meer Vlaamse kindjes, dat hoeft voor mij echt niet. Jos Geysels Agalev
JA We moeten beseffen dat een open beleid een totale aanpak vereist, omdat immigratie voor de samenleBAUDOUIN VELGE ving nu eenmaal betekent: onthaal, taal, huisvesting, onderwijs.... Een gebrek aan werknemers in bepaalde sectoren kan nooit alleen door migratie worden opgelost. Eerst moet het beschikbare arbeidspotentieel hier ten volle worden benut. In Vlaanderen is de activiteitsgraad momenteel 59%. FOTO VBO
Laat ze ons maar de hogepriesters van de multicul noemen. Wij staan open voor de maatschappelijke realiteit. We gaan hoe dan ook toch naar een multiculturele samenleving. Fort Europa is onhoudbaar.
De groenen staan erg kritisch tegenover bepaalde tendensen van de globalisering: economische monopolievorming en grootschaligheid, uitbuiting en ontworteling, behoud van taal en cultuur. Maar eenzijdig terugplooien op de eigen identiteiten is geen oplossing.
10
Trekken we die op naar 70%, het peil van sommige andere Westerse landen, dan verhogen we het aantal beschikbare arbeidskrachten met een zesde. Dat zou veel aan de tekorten verhelpen. Daarom moeten we een aantal oplossingen van het verleden durven herbekijken. Het brugpensioen is in volle crisistijd uitgevonden om de jongeren aan werk te helpen. De economische toestand ziet er vandaag net omgekeerd uit. Dat vakbonden er op blijven staan dat werknemers vanaf hun 57ste of 58ste jaar met pensioen kunnen gaan, is wat gek. De pensioenleeftijd ligt bij ons tot nader order op 65 jaar. Wil men vroeger uitstappen, oké, maar dan mét financiële consequenties. Daar moeten wij, samen met de vakbonden, aan werken. De sectoren waar de nood nu het hoogst is, zijn de informatica en de technici in het algemeen. Dus alle beroepen die te maken hebben met exacte wetenschappen, van de A2- tot universitair geschoolden. Ook de bouw kampt met grote tekorten. Dat men ingenieurs, biologen, scheikundigen, laboranten naar de scholen stuurt. Veel jongeren hebben er geen flauw benul van wat sommige jobs inhouden. Dat zou de vooroordelen tegen en de keuze voor bepaalde beroepen zeker beïnvloeden. Wanneer we dan toch over de grenzen rekruteren, kan dit ook voor de landen waar deze mensen vandaan komen positieve gevolgen hebben. Eerder dan werkloos te zijn in eigen land, is het voor veel buitenlanders een unieke kans om hier ervaring op te doen (upgrading) en na hun terugkeer in het land van herkomst die ervaring te benutten. De demografische factor heeft men niét foutief ingeschat. Maatregelen dringen zich op als ze nodig zijn, problemen worden opgelost als ze zich stellen, met de menselijke en financiële middelen van het moment. Vandaag is de vergrijzing een feit, maar de nieuwe technologische revolutie is de hoofdreden van de toenemende werkgelegenheid. Baudouin Velge Directeur economisch departement, Verbond van Belgische Ondernemingen
V RIJE T RIBUNE
L EZERSBRIEVEN
D OEL
DERDE WEG
Toch verbaast me dat de doorgaans erg belezen redacteurs in het vermelde artikel niet verwezen naar een onlangs bij Roularta Books verschenen bundel ‘Op zoek naar de derde weg’. De actieve welvaartsstaat: retoriek of realiteit? Doorbraak heeft het wél over Giddens - en terecht - maar had de lezer ook moeten berichten over dit dun maar aardig werkje dat lezingen omvat van Karel Van Miert, Frank Vandenbroucke, Bea Cantillon, Boudewijn Bouckaert en Rudy Aernoudt. Titel en ondertitel spreken voor zich, en sluiten nauwgezet aan bij het bewuste artikel in de jongste Doorbraak. Ria de Kouter Dendermonde
PLURALISME Amai, de lezersbrieven in de vorige Doorbraak waren niet mals voor prof. Ludo Abicht. Nochtans haalden de boze briefschrijvers weinig argumenten aan tegen het betoog van Abicht. Veeleer waren ze op hun tenen getrapt om dat een toch Vlaamsbewuste, linkse intellectueel partij kiest voor een kritisch, open en onbevangen variant van het Vlaams-nationalisme. Dat dan inderdaad lijnrecht tegenover dat van het VB staat.
Wim Coucke en Stijn De Vusscher Leuven
in de loop van 1995 de eerste plannen voor de aanleg van een containergetijdedok op de Antwerpse Linkeroever (het zogenaamde Deurganckdok) bekend raakten maakten de verschillende overheden duidelijk dat dit in géén geval het voortbestaan van het dorp Doel in het gedrang zou brengen. Van die belofte bleef goed twee jaar later echter nog weinig over.
Op 20 januari 1998 besliste de toenmalige Vlaamse regering dat het ‘omwille van de afnemende leefbaarheid’ beter was Doel toch maar te laten verdwijnen en de bewoners te ‘herlocaliseren’. Dat zorgde voor een niet aflatende storm van protest die zowel via juridische weg als met straatacties gestalte kreeg. En waardoor, met de vorming van een nieuwe Vlaamse regering in de zomer van 1999, het behoud van Doel opnieuw in het vooruitzicht werd gesteld. Maar het resultaat werd een mager beestje. Want, zo argumenteert de Vlaamse regering: Doel is best leefbaar naast het Deurganckdok, maar misschien is er op termijn, na de voltooiing van dat dok wel een nieuw containergetijdedok nodig en dat kan dan alleen maar komen waar zich nu het dorp bevindt... Doel blijft (alvast tot 2007 daarna moet de Antwerpse haven ‘de noodzaak’ van een verdere havenuitbreiding ‘kunnen aantonen’), maar het dorp wordt alvast ingekleurd als “zeehavengebied”. Het al 20 jaar ongebruikte Doeldok wordt deels opgevuld met het zand uit het Deurganckdok maar dat belet niet dat opnieuw een stuk ongeschonden polderlandschap onder het slib verdwijnt. Louter economisch gezien zijn er heel wat vragen te stellen bij een verdere uitbreiding van de Antwerpse haven op de Linkeroever. Meer dan 1000 ha opgespoten gronden ligt er na 30 jaar nog altijd nutteloos bij. Het Doeldok heeft in zijn twintigjarige bestaan nooit een schip gezien en het Verrebroekdok blijkt al nutteloos te zijn terwijl men het nog aan het graven is! Respectievelijke kostprijs van de “kunstwerken”: 5 en 7
11
miljard. Maar uiteindelijk gaat de discussie om véél meer dan naakte cijfers. Willen wij écht een Vlaanderen dat omwille van zijn zogenaamde “levensstandaard”, zijn materiële welvaart, de vloer aanveegt met zijn eigen identiteit? Zijn wij bereid om ons patrimonium, onze geschiedenis, onze dorpen op te ruimen enkel alleen voor de glorie en de glitter van onze economie? Want daar gaat het uiteindelijk om. Doel mag dan al een symbool zijn. Doel is ook een 800 jaar oud dorp met een voor Vlaanderen unieke(!) urbanisatie; Doel is een nog altijd levende gemeenschap van om en bij de 1000 inwoners; een prachtig polderlandschap, met grote ecologische waarde, aangeschurkt tegen het Verdronken Land van Saeftinghe. Die streek en gemeenschap wordt nu al vijf jaar bedreigd door de winsthonger van een handvol havenbaronnen en een Vlaamse regering die zich weinig gelegen laat aan wetten of democratische bekommernissen. De weinige inspraakmomenten die voorhanden zijn worden door de overheid genegeerd, uitspraken van rechtbanken omzeild, inwoners onder druk gezet om op te krassen. Om dat alles te rechtvaardigen worden tal van rationele argumenten aangedragen waarbij men onveranderlijk vertrekt vanuit het primaat van de economie. Overwegingen van menselijke, ethische, culturele en/of esthetische aard zijn daar steeds aan ondergeschikt. Met die opvatting dreigen wij, hier en elders, af te glijden naar een gruwelijke en uniforme wereld waar in naam van de harde cijfers gemeenschappen de nek wordt omgewrongen en de (culturele) diversiteit wordt platgewalst. Economie is er voor mens en gemeenschap, niet omgekeerd. In die zin heeft Doel een meer dan belangrijke signaalfunctie. Valt Doel, dan is morgen niets nog veilig in Vlaanderen. FOTO DOORBRAAK
Hopelijk hebben de boze briefschrijvers hun hartje kunnen ophalen aan de donkerblauwe aartsconservatief Ward Beysen. Dat moet wel spek voor hun bek zijn. En toch: die man is zelfs helemaal niet Vlaamsgezind. Maar klaag ik erover dat hij zijn boekje mag opendoen in Doorbraak? Neen. Helemaal niet. Omdat ik pluralist ben. Kritisch. En bovenal: Vlaamsgezind. En waarom zou dat niet samengaan?
Toen
Jan Creve woordvoerder Doel 2020 hoofdredacteur Vrijbuiter
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
O PINIE
Het jongste nummer van Doorbraak heeft me aangenaam verrast. De analyse van de ‘Rode zoektocht in Vlaanderen’ is een beknopt en bevattelijk stuk dat heel wat informatie behandelt, en vooral een zijnsvraag, die ik in andere media nog niet gevonden heb. Het bewijst het open karakter van het toch radicale Vlaamse blad. Zo voortdoen, beste redactie!
MOET BLIJVEN !
B OEKEN
SOCIAAL EN LIBERAAL De Brusselse socialistische hoogleraar Mark Elchardus kunnen we moeilijk een geestesgenoot noemen van de Amerikaanse conservatieve professor Francis Fukuyama. En toch ligt een aantal van hun meest recente onderzoeksresultaten en daaraan gekoppelde standpunten verbazingwekkend dicht bij elkaar. Lidmaatschap - al dan niet actief - van socioculturele verenigingen versterkt niet alleen het sociale weefsel maar vergroot ook het democratische gehalte van de maatschappij. Uit een VUBstudie trok Elchardus de conclusie dat Vlamingen die geëngageerd zijn in een vereniging, opener, toleranter en democratischer zijn.
schap die in een pamflet van maar liefst 376 bladzijden werd gegoten. Het kon beknopter. En vooral: er ontbreekt een link naar de Derde Weg van Giddens, Blair, de actieve-welvaartsstaatadepten aller landen die zich blijkbaar dringend moeten verenigen. Want in feite schrijft Fukuyama... niets nieuws. KDr.
F. FUKUYAMA, DE GROTE SCHEURING.
DE
MENSELIJKE NATUUR EN DE RECONSTRUCTIE VAN DE SOCIALE ORDE.
CONTACT, 376
Op overtuigende wijze belicht de auteur het groeiende ongenoegen over de vernederingen die de soldaten aan het front om hun Vlaming-zijn ondergingen. Hij toont aan hoe de Frontbeweging als een clandestiene organisatie ontstond als reactie tegen de heersende en machtige francofonie van het Belgische leger aan en achter het IJzerfront. Nauwgezet en met belangstelling voor het detail gaat hij na hoe de Vlaamse actie aan het front uitgebouwd werd en ook ontmanteld. Vanacker omkadert de Frontbeweging in tijd en ruimte, en onderzoekt welke invloed ze had op het activisme, op koning Albert en op de Belgische regering in Le Havre. PJV
BLZ.,
1495 FR. DANIËL VANACKER,
Bestsellerauteur Fukuyama - een Japanse Amerikaan - vertolkt feitelijk dezelfde boodschap in zijn jongste werk, De grote scheuring. De mondiale liberale democratie - die hij het summum van de politieke evolutie noemde in zijn standaardwerk Het einde van de geschiedenis en de laatste mens (1992) kan maar overleven, als ook de sociale samenhang van de samenleving verzekerd blijft. En net dat laatste wordt met de dag onzekerder. Het al dan niet subjectieve onveiligheidsgevoelen neemt toe, wantrouwen onder mensen overheerst, sociale controle is onbestaande geworden, intermenselijke solidariteit verdwijnt... Individualisme viert hoogtij. Globalisering vervreemdt de burger steeds meer van zichzelf en zijn volk. Politiek moet het onderspit delven voor economische wetten. Wil de liberale democratie in een moeilijke periode niet ten prooi vervallen aan moreel verval en chaos, heeft ze dringend nood aan sociaal cement. In de lijn van de “uitvinder” van het liberalisme Adam Smith en van de Nobelprijswinnaar Friedrich August von Hayek, pleit Fukuyama voor een verzoening van liberalisme met meer gemeenschapszin. Het lijkt wel op het “compassionate conservatism” van Amerika’s kandidaat-president George W. Bush, die ook een liberaal economisch programma tracht te verzoenen met een grotere sociale orde. Herstel de sociale samenhang. En de ster van de liberale democratie zal blijven rijzen. Dat is zowat de kernboodDOORBRAAK nr. 8 - september 2000
DE FRONTBEWEGING: DE
DE FRONTBEWEGING Tot vandaag vormde de geschiedenis van de Frontbeweging een van de witte vlekken in de historiografie van de Vlaamse Beweging. Met De Frontbeweging: de Vlaamse strijd aan de IJzer schreef de Gentse journalistgeschiedschrijver Daniël Vanacker een boek waarop we werkelijk zaten te wachten. Eerder al schreef Vanacker gedegen en doordachte studies over het Activisme (1991) en over Cyriel Verschaeve en de Eerste Wereldoorlog (1996). Met zijn lijvige geschiedenis van de Frontbeweging levert de auteur ons een boek dat zonder meer als een standaardwerk mag gelden. Vanacker stelde zich tot doel de geschiedenis te schrijven van de Vlaamse Beweging aan het IJzerfront in het algemeen, en van de Frontbeweging in het bijzonder. Daarin is hij op schitterende wijze geslaagd. Hoewel hij voor zijn studie ook gebruik maakte van eerdere werken over de Frontbeweging (o.a. van Willemsen, Elias, De Bruyne en Wils), is zijn werk vooral gebaseerd op eigentijds bronnenmateriaal (pamfletten, dagboeken, memoires, briefwisseling...). Zo onderwierp hij als eerste historicus de oorlogskranten Ons Vaderland en De Belgische Standaard aan een nauwgezet onderzoek. Als eerste kreeg Vanacker inzage in de dagboeken en de geschriften van Joris van Severen, Jozef Simons en Antoon Ghysebrechts.
12
VLAAMSE
STRIJD
AAN DE
IJZER.
DE KLAPROOS (058 51 29 42) 480
BLZ.,
1495
FR.
LEVEN & WERKEN Marie-Anne Wilssens, in een vorig leven economisch journalist bij De Standaard, dook in de sociaaleconomische geschiedenis van België. Resultaat: een aardig boek waarin duidelijk de evolutie valt af te lezen van ‘leven om te werken’ naar ‘werken om te leven’. Met heel wat foto’s, korte bevattelijke teksten en illustrerend cijfermateriaal. Toch krijgt je de indruk door een papieren versie van Internetpagina’s te walsen. Van wat op een krantenartikel lijkt naar een tijdslijn, van cijfergegevens naar foto met onderschrift, van inzet naar anekdote zoveel... Bij leven en welzijn nodigt daarom niet uit tot lezen, wel tot raadplegen. Hoewel dat er zonder index niet makkelijker op wordt. Structuur en lay-out laten duidelijk te wensen over. KDr. MARIE-ANNE WILSSENS, BIJ LEVEN EN WELZIJN. EEN EEUW DAGELIJKS LEVEN IN BELGIË. LANNOO, 168 BLZ., 1495 FR.
vervolg van blz. 5
EXALTANTE
TIJDEN
MUG (1) In de Vlaams-Brabantse Gordel opereren voortdurend eentalige interventieploegen van Brusselse ziekenhuizen.(ziekenwagens, MUG’s). Volgens de Vaste Commissie voor Taaltoezicht moeten spoedgevallendiensten in Brussel zowel het Nederlans als het Frans machtig zijn. Hierover ondervraagd door het Vlaams Blok antwoordde Vlaams minister Mieke Vogels dat meertaligheid niet kan worden opgelegd, omdat die wet heel België bestrijkt. ‘Ik kan niet veel meer doen dan enige hoffelijkheid vragen. Ik heb geen oplossing. Het probleem stelt zich dan welke talen waar moeten worden gesproken’.
MUG (2) Federaal minister Magda Aelvoet zei later dat aanzienlijke bedragen worden uitgekeerd voor taalcursussen, maar ook zij vond dat ze geen taalpariteit kan opleggen. Het gaat hier niet over taalpariteit, zei Bart Laeremans (Vlaams Blok) maar over de plicht bij Brusselse medische diensten en brandweer om ten minste een minimale kennis te hebben van de andere landstaal. Minister Aelvoet stelde op 13 juni dat de 100oproepen vanuit Vlaams-Brabant voortaan zouden gecentraliseerd worden in Leuven. Maar minister van Binnenlandse Zaken Duquesne schuift het onderzoek weer op de lange baan (‘We zullen het eens onderzoeken’). En een woordvoerder van de minister zei dat ‘de gebiedsuitbreiding enkel zou slaan op enkele gebieden uit HalleVilvoorde’.
TWEE MATEN Hoewel de Duitse bondskanselier Schröder, na Chirac en Michel, het felst tekeer ging tegen de veelbesproken Oostenrijkse regering, bloeit de handel tussen beide Duitssprekende landen als nooit tevoren. In de eerste maanden van 2000 groeide de import van Oostenrijkse producten in Duitsland met 8,7%. In heel 1999 was dat importcijfer met 2,5% gegroeid. Ook de export naar Oostenrijk lijdt niet onder de politiek-culturele boycot. Die groeide met 8,1%, waar ze in heel 1999 met 5,3% gestegen is. Met 34,8% exportaandeel is Duitsland de belangrijkste handelspartner van het Alpenland. (JF, 30 juni)
OVERIJSE De CVP in Overijse is letterlijk uit elkaar gespat. De grootste coalitiepartij gaat in gespreide slagorde naar de gemeenteraadsverkiezingen. Een Lijst van de Burgemeester - een stuk CVP aangevuld met Franstaligen en Nederlandsonkundige Europeanen - duwde
Nog zowat veertig keer slapen, en wij zullen als wij doen wat ze van ons vragen, wakker worden in het Beloofde Land. In onze nijvere dorpen en steden zullen de opgebroken straten en pleinen na maanden wegenwerken er nooit zo vernieuwd uitzien. Allerlei cultuuren andere tempels zullen hun opknapbeurt toevallig in deze verkiezingsperiode bezegeld zien. Zij worden ingehuldigd en heropend. Glunderende burgemeester met in hun kielzog de overige politici en de nog talrijker schare kandidaten laten zich van hun schoonste kant bewonderen en op de gevoelige plaat vastleggen. Nog wat onthullende Belgische vlaggen naar beneden halen of de schaar zetten in de tricolore lintjes: ‘Sesam, open u: er is veel moois te rapen.’ De kiezer zal het geweten hebben dat met zijn geld het glas geheven wordt op al dat fraais. De maanden van het interne partijgetouwtrek voor de verkiesbare plaatsen zijn voorbij. De lijstvormers hebben hun huisbezoeken en hun besluitvorming moeizaam afgerond. Ambitieuze jongeren en een pak vrouwen die her en der moeizaam aan hun trekken kwamen, zijn naar boven geritst, mannelijke wroeters zien zich vrouwelijk overschaduwd, het klootjesvolk wordt aardig uit de politieke markt geprijsd. Om de lieve vrede zwijgt wie binnen de partij zijn mannetje heeft gestaan en prevelt: ‘Laat de jongeren, laat de dames, laat de Bekende Vlaming voorgaan. Want die moet de argeloze kiezer strikken.’ Duizenden plaatselijke en provinciale kandidaten hebben zich fotografisch van hun schoonste kant laten zien. Straks prijkt hun sterrenbeeld, vaak groter afgebeeld dan hun programma, op de vele affiches en de dure folders. De postbode heeft zijn grootste zakken klaar gezet, de brievenbussen wachten op de blijde boodschap, de kiesstrijd kan beginnen. De media zullen democratisch en haast bisschoppelijk rondbazuinen dat het doodzonde zou zijn mocht het laatste nieuws van de gazet van de morgen na de verkiezingen luiden dat het volk van de opgelegde standaardnormen en partijbelangen is afgeweken en dat het ter verdediging van zijn belang naar eigen oordeel heeft gevonnist. Wedden dat we dan pas exaltante en meeslepende tijden tegemoet gaan, naar de vrome hoop van uw Wilhelmus
Vlaamsgezinde CVP’ers in de armen van de Vlaamsgezinde eenheidslijst Overijse 2002. Onder meer de huidige eerste schepen Jules Peeters stapte over naar OV2002. De bekende schepen Dirk Dewolf stapt zelfs definitief uit de politiek. De Burgemeesterslijst biedt volgens de dissidenten ‘te weinig garanties voor het Vlaams karakter’ van de gemeente en lonkt naar de Union des Francophones om er samen een nieuwe coalitie te smeden. (Spoorslag, juni)
FRANS OP INTERNET De regering van de officieel tweetalige Canadese provincie Québec dreigt met boetes voor bedrijven die alleen een Engelstalige webstek hebben. Het Frans
13
is niet populair genoeg op internet, vinden sommige Canadese politici, waaronder taalminister Louise Beaudoin. Zoals uitgevers van brochures en folders moeten ook webstekbeheerders zich aan de regels inzake tweetaligheid houden.
VLAAMS MILIEU Het gerecht gaat milieudelicten in Vlaanderen strenger aanpakken. Dat maakten Vlaams milieuminister Vera Dua en justitieminister Marc Verwilghen bekend. Verwilghen zei bereid te zijn zo’n verstrenging ook in Wallonië door te voeren, ‘maar in Wallonië liggen de prioriteiten anders’ (FET, 6 juli)
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
V RIJ - SPRAAK
G ROETNIS
ÙT
UIT HET LAND EN WAAL
F RYSLÂN
De vakantie zit er nu op. Leuk geweest? De mijne wel. Te weinig tijd en te duur pond om Schotland nog eens aan te doen. Dus enkele dagen naar Friesland. Een aanrader. We beseffen het te weinig, maar ten noorden van onze Vlaamse grens dient zich een uitstekend vakantieland aan. Daar even verpozen helpt vastgeroeste stereotypes over “de Hollanders” weg te werken. Het viel me al eerder op in Schotland en Wales. Nu weer in Friesland. Die mensen zijn ongecomplexeerd trots op hun identiteit. De Friese vlag, de Plompebedde, is alomtegenwoordig. We woonden de eerste skûtsjesilenwedstrijd in Grou bij. Talloze particulieren koketteren met hun Friese vaan. De topvoetbalploeg SC Herenveen speelt in een uitrusting bestaande uit de kleuren van de nationale vlag. Alsof Club Brugge het veld zou betreden met zwarte broek, geel truitje en daarop een zwarte leeuw. Zij zijn trots op hun vlag. Wat deed me volledig door het lint gaan? In de buurt van Heerenveen probeert McDonalds hamburgers te slijten. Daar hangt voor McDonalds, hét symbool van de globalisering, een spandoek met het woord”Wolkom”. Ook de tragere lezers van ons blad herkennen daarin het Fries voor Welkom. Verder hangt dat ding vol met Friese wimpels. Wanneer at u voor de laatste keer hier te lande een ham-
buger in een McDonalds van boven tot onder getooid met Vlaamse symbolen? Kent u het verhaal van de Friese afgevaardigden die in 1555 weigerden door de knieën te gaan bij het afleggen van de eed aan Filips II met de mededeling ‘de Friezen knielje alline for God’? Filips knipperde met de ogen en aanvaardde die daad van onderhuids verzet. Misschien zit de trots in de genen, maar die verklaring overtuigt niet in deze tijden. Waarom schamen wij ons voor de Vlaamse Leeuw en steken de Friezen hun vlag ongegeneerd en veelvuldig uit? Ik waag een poging tot verklaring. Misschien zijn we te overweldigend in België. Misschien lopen de begrippen Vlaams en Belgisch voor velen samen. Tenslotte stelt Wallonië in dat Belgische geheel zo weinig voor, dat het begrip Vlaming geen eigen ondersteuning nodig maakt? Het kan een verklaring zijn. Kan de Vlaamse regering dat fenomeen eens onderzoeken? Waarom pakken Welshmen, Schotten en Friezen tegenover bezoekers zo graag uit met hun eigen symbolen en maakt onze minister van toerisme onze 62 km lange strook naast de noordzee weer Belgisch? Ik laat u worstelen met de vraag en doe u graag groetnis ùt Fryslân. Peter De Roover
C
O L O F O N
Doorbraak is een uitgave van het Vlaams Diensten Centrum vzw. Verschijnt maandelijks (niet in augustus). Hoofdredacteur: Dirk Laeremans - Eindredactie en redactiesecretariaat: Jan Van de Casteele Kernredactie: Karel Adams, Jan Van de Casteele, Karl Drabbe, Katleen Van den Heuvel, Dirk Laeremans, Herman De Mulder, Anke Nobels, Peter De Roover, Bram De Schepper, Steven Vergauwen, Jürgen Constandt, Sooi Daems. Redactie-adres: Passendalestraat 1a, 2600 Berchem. Tel (03) 366 18 50 - Fax (03) 366 60 45 - e-post: redactie@doorbraak.org - internet: www.doorbraak.org - abonnementen: secretariaat@doorbraak.org Abonnement: 585 fr. voor een abonnement van 12 maanden. Studentenabonnement: 385 fr. voor een abonnement van 12 maanden, met opgave van leeftijd en onderwijsinstelling. Internet-abonnement: 385 fr. voor 12 maand toezending van Doorbraak (pdf-bestanden) via internet. Het (studenten)abonnement geeft recht op een gratis Internet-abonnement. Abonnering door storting op rekening 409-9591911-13 van Doorbraak met vermelding van het type abonnement. Doorbraak wordt ook gratis toegestuurd naar de leden van de Vlaamse Volksbeweging vzw. U kunt ook lid worden van de VVB door overschrijving van 600 fr. op rekening 409-9521741-71 van VVB-leden-administratie. Dan krijgt u naast Doorbraak ook Binnendoor, het ledenblad van de Vlaamse Volksbeweging, toegestuurd. Doorbraak is lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.
MAAS
EXIT VERZORGINGSSTAAT ? Is Nederland een verzorgingsstaat ? Te oordelen naar de reacties op de wachtlijsten-editie van De Telegraaf in de week van 17 juli 2000 is dat niet langer het geval. Nederland worstelt met een enorm tekort aan personeel in de ziekenhuizen. Er moest zonodig gekort worden op het geplande minimumaantal bedden. Er zijn te weinig huisartsen. Spoedeisende ingrepen in ziekenhuizen kunnen niet: je moet op de wachtlijst staan. Dikwijls hoeft het dan niet langer: de zieke is intussen overleden. Vaak moet de huisarts alle ziekenhuizen in de omgeving afbellen om ergens plaats te vinden. Zo is er het verhaal van de man die al maanden op de wachtlijst stond voor opname. Kanker, maar niet kwaadaardig. “U wordt gebeld”, luidde het ziekenhuisantwoord. Kort nadien begon de patiënt als gevolg van een poliepachtige ontsteking bloed te plassen. Ander kwaal, andere wachtlijst, meneer.... Er zijn wachtlijsten voor meer dan 100 000 mensen. Woedende reacties zijn niet uit de lucht. ‘Geld ? Dat is er genoeg voor andere zogenaamd belangrijke dingen als de euro of het internationaal ruimtestation, maar niet voor de zorg aan zieken en gehandicapten.’ Wat is er aan de hand? Onder invloed van de opkomende “management-mode” meenden de politici dat het ook in de gezondheidszorg allemaal anders moest. Er zou gebudgetteerd worden en moderne beleidstechnieken ingevoerd. De sector van de verzorging werd een dankbare tewerkstellingsplaats voor carrièremakers en adviesbureaus. De kleine, maar doeltreffend functionerende streekziekenhuizen moesten fuseren tot grote mammoeten, dat zou efficiënter zijn en zogenaamd goedkoper. En Vlaanderen? Dààr is men nu bezig met maatregelen , die in Nederland de verzorging onderuit gehaald hebben. Domheid kent inderdaad geen grenzen. Jaak Peeters
Verantwoordelijke uitgever: Dirk Laeremans, Passendalestraat 1a 2600 Berchem. ISSN 0012-5474
DOORBRAAK nr. 8 - september 2000
VAN
14