België Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
ISSN 0012-5474
Vlaanderen staat in Europa
FOTO : GVA
BEELD-SPRAAK
5 Maandblad mei 20 01
Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem
ONZIN VAN HET JAAR STEUN
AAN HET LAMBERMONTAKKOORD KAN VOOR VERVELENDE REACTIES ZORGEN.
HET
-
ZOALS TIJDENS DEZE BETOGING TEGEN HET
EGMONTPACT (DILBEEK, 1977)
VERKEERDE SPOOR
H et is weer stil geworden om het spoor in België. Eén ongeluk en een paar tientallen miljarden verder, zijn de problemen van de baan. Of beter gezegd, van de politieke agenda. Iedereen weet ondertussen wel ongeveer waar het misloopt met onze spoorwegen: de structuren van de NMBS zijn de laatste 30 jaar totaal ontspoord. De NMBS is een maatschappij die in de eerste plaats moet zorgen voor jobs. En voor een vaste machtspositie voor de twee erkende vakbonden. Is er iemand die kan verklaren waarom er in de NMBS géén sociale verkiezingen zijn en waarom de vakbonden in de raad van beheer zitten? Is er iemand die kan verklaren waarom de investeringen via een politieke verdeelsleutel lopen en niet via de noden van de markt? Is er iemand die kan verklaren waarom er in Wallonië per vervoerde reiziger tot 35% meer personeelsleden nodig zijn? Politieke doelstellingen primeren. De reiziger die een aantrekkelijk alternatief zoekt en het bedrijfsleven dat mogelijkheden zoekt om de overvolle wegen te vermijden, komen daarbij op de tweede plaats. Het is niet moeilijker dan dat.
3
Vragen dat Vlaamse politici “woord houden” is dom, pervers en fascistoïde, zegt Hugo Schilz. Matthias Storme valt van zijn stoel voor de “on-zin” van het jaar.
ZELFBESTUUR, IN AL ZIJN EENVOUD ! 4-5
De politieke wereld heeft alle mogelijkheden om er iets aan te doen. Dan moet men structuren maken die erop gericht zijn om geen politieke, maar economische doelstellingen op de eerste plaats te zetten. Maar dan moet men de heilige huisjes van vakbondsprivileges en geldtransfers op tafel leggen.
Wij willen vooruit, de Walen vragen een status-quo. Lambermont zorgt voor té weinig beweging. Herman Suykerbuyk, ere-ondervoorzitter van het Vlaams Parlement, stelt dat Vlaanderen die slakkengang niet mag blijven aanvaarden.
ORKAAN OVER CULTUREEL LANDSCHAP 6-7 En juist dat gebeurt niet. Men steekt de kop in het zand en miljoenen in de NMBS. En het probleem is verdwenen. Het is helemaal geen schande om als politicus te beweren dat de vakbondsprivileges de prijs zijn voor een leefbaar sociaal klimaat in België. Het is perfect verdedigbaar dat de Vlaamse politici die (en de vele andere) transfers een logische en betaalbare prijs vinden voor het samenhouden van de Belgische staat. Het is een standpunt dat kan worden verdedigd. Het is echter tekenend dat men die redenering niet luidop wil of durft verdedigen. En met wat tientallen miljarden overheidsgeld schuift men het probleem een paar jaar vooruit. Tot bij de volgende ploeg. Men bewijst daarmee de eigen politieke geloofwaardigheid, de treingebruikers, de belastingbetalers en de NMBS niet echt een dienst. Maar wie zal dat een zorg wezen? Dirk Laeremans hoofdredacteur
Bert Anciaux worstelt met de culturele sector. Hangt er een nieuw soort politieke willekeur in de lucht?
EN ZEG ME NA…
8
Kritische kanttekeningen over politiek correct denken, vanuit de catacomben van een liberale denkgroep.
OP BRUSSEL WACHTEN HEEFT GEEN ZIN 10 Guido Tastenhoye over wat hij bedoelde met het “uithongeren” van de hoofdstad.
IS DE VLAAMSE BEWEGING DOOD? 11 Een vrij-spraak van OVV-voorzitter Peter De Roover.
KALININGRAD: EEN EXPLOSIEVE ENCLAVE 12 Volgens André Monteyne spelen de grootmachten een subtiel spel rond dit deel van voormalig Oost-Pruisen.
KLADARADATSCH
PERSWIJS Boudewijn van Peteghem in De Standaard, 3 april: ‘Bevoegdheden voor Vlamingen in ruil voor geld voor de Franstaligen; dat is hét axioma van het staatshervormend proces in België. We lossen onze communautaire moeilijkheden op door de portefeuille naar boven te halen.’ Een ‘vertwijfeld’ kabinetsmedewerker in De Standaard, 31 maart: ‘Er lopen verstandige lieden rond bij Ecolo, ongetwijfeld, maar de partij gedraagt zich als een brok gelatine. Trillend en bevend in alle richtingen: de vorm van vandaag lijkt louter toevallig op die van gisteren.’ Sean Connery in Knack Focus, 18 april: ‘Met een onafhankelijk Schotland wil ik helemaal geen nieuwe grenzen scheppen. Ik denk alleen dat kleiner beter is. Mijn ideaalbeeld is een Europese staat als een paraplu, met een evenredige vertegenwoordiging van lidstaten die soeverein blijven. Zij moeten waken over hun eigen cultuur en belangen’. Steve Stevaert in De Standaard, 24 maart: ‘Het Vlaams-nationalisme en links, dat gaat perfect samen. Het gaat in de twee gevallen over de emancipatiegedachte. Links heeft haast overal in de wereld sterk regionale keuzes gemaakt, en terecht. Wij hebben nu een kans om een jammerlijke historische vergissing goed te maken. We waren destijds fout dat we dat regionalisme niet hebben opgenomen.’ Bart Somers, VLD-burgemeester van Mechelen in Bonanza, 12 maart: ‘Als
parlementslid heb je niks te zeggen, je bent een stemmachine. Je kunt veel ambras maken in je eigen fractie, maar je blijft altijd een gevangene van de particratie.’ Guido Fonteyn in De Standaard: ‘Michel wees PRL-voorzitter Daniël Ducarme aan als Brusselse Costavoorzitter. Ducarme is Nederlandsonkundig en dat speelt hem parten. Ofwel wist Michel dat Ducarme zou mislukken, ofwel wist Ducarme dat hij mocht mislukken. Want achter Michel staat ook PS-voorzitter Elio di Rupo. Het ziet er steeds meer naar uit dat beiden gezworen hebben elke verdere afwikkeling van de staatshervorming een halt toe te roepen: niet alleen in Brussel, maar op alle niveaus. Beide Walen vrezen dat Wallonië nooit als regio kan overleven, en België nog lang nodig zal hebben. De mislukking van de Brusselse Costa was geprogrammeerd.’ Roger Van Houtte in Gazet van Antwerpen, 30 maart: ‘De Vlaamsgezinden van vandaag supporteren ook voor een Waalse heropstanding, maar die zal slechts mogelijk zijn als de Walen zichzelf bevrijden uit een verstikkende Belgisch keurslijf, dat al decennialang wordt gekenmerkt door verkwistende wafelijzers, gearrangeerde verdeelsleutels en een schijnbescherming die hen degradeert tot halve bedelaars, ontvangers van solidariteit. Bevrijd ze van de oude en de nieuwe Belgen, die het eeuwige status-quo prediken en zo de neerwaartse spiraal nog bestendigen.’
De Vlaamse regering heeft maar half werk geleverd in de omstreden Kladaradatsch-zaak. Het Brusselse bioscoopcomplex rechttegenover de Beurs is, na verdict van een Franstalig rechter, in handen van de Franse Gemeenschap gekomen. Nochtans had verweerder – de Vlaamse Gemeenschap – kunnen vragen om de zaak door een Vlaamse rechter te behandelen. Dat advocaat Walter Muls (ex-Vujovoorzitter) daar niet aan gedacht heeft… het verdict zou er allicht anders uit hebben gezien!
TELENET MAG NIET Rik Daems gaat scholen die op het internet willen, een subsidie toekennen als ze gebruik maken van de snelle asdl-lijnen van Belgacom. Telenet kwam niet in aanmerking, hoewel het sneller en goedkoper is. Waar is de tijd van de aanbestedingen gebleven? Een kabinetsmedewerker vertrouwde Doorbraak toe, dat er zelfs niet gedacht werd aan aanbestedingen omdat de enige concurrenten van Belgacom Telenet (uitgesloten wegens Vlaams) en BT (Brits, en kwam “dus” niet in aanmerking) zijn. Staan vrijemarkteconomie en nieuwe politieke cultuur niet langer in het woordenboek van de nochtans liberale minister?
ABICHT GEPREZEN De filosoof Ludo Abicht heeft de Arkprijs voor het Vrije Woord gekregen. De jury gaf hem dit omwille van zijn open en onafhankelijke positie in het maatschappelijke debat in Vlaanderen. Met boeken over de joden en Palestijnen, het christendom, Vlaamse Beweging, amnestie en filosofie, zijn engagement in o.m. het Masereelfonds en talloze artikels in o.m. Streven, Vlaams Marxistisch Tijdschrift en Doorbraak heeft hij deze prijs meer dan verdiend. Er zijn maar weinig intellectuelen in Vlaanderen die zich zo profileren, altijd kritisch blijven én geen blad voor de mond nemen. Ludo Abicht is ook lid van de Redactie-Adviesraad van Doorbraak en ontving eerder al de Orde van de Vlaamse Leeuw.
NMBS De treinramp in Pécrot heeft de federale regering (voorlopig) behoed voor een door zowat alle waarnemers voorspelde communautaire ‘clash’. In ijltempo is een compromis bereikt waar de toekomstige confl icten echter al in-
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
2
gebakken zijn. Voorlopig is nog niet beslist hoe de voor Vlaanderen broodnodige infrastructuurwerken zullen betaald worden. Over één zaak zijn regerings- en oppositiepartijen het nochtans roerend eens: er komt géén regionalisering van het spoor. ‘Met de groenen in de regering blijft de trein een federale aangelegenheid’, juicht Agalev.
Wie heeft er weer zijn kar gekeerd? Luc Coene, nu kabinetschef van Verhofstadt en voorzitter van diens NMBSwerkgroep bepleitte al in 1996 (toen als VLD-senator) de overheveling van het regionale treinverkeer naar de gewesten. Het kan verkeren. Jos Ansoms, verkeersspecialist van de CVP, ziet het regeringscompromis m.b.t. de NMBS zo: ‘Vlaanderen is de dupe van dit akkoord, én financieel, én economisch én naar duurzame mobiliteit toe.’ Ook de VU (‘Federale regering laat treinreizigers in de kou staan, de rest in de fi le’) en het Vlaams Blok (‘totale defederalisering van spoorbeleid’) delen die mening.
STEMVERSCHUIVING Op 10 december 2000 mochten de West-Vlamingen uit het district Nieuwpoort-Veurne opnieuw gaan stemmen. Omdat op 8 oktober het Blok van de kieslijst was verdwenen, werd de stembusslag overgedaan. Een uniek evement, dat een aandachtige politieke analyse vergt. Want de eerste keer kon men niet op het Blok stemmen, de tweede keer wel. Vraag is nu: van welke partijen snoepte de partij stemmen af? Het minst van de drie traditionele partijen. Vooral Agalev ( 15,7%), VU&ID (27,6 %) en Vivant (40,8%) verloren stemmen aan het Vlaams Blok. En 369 blancostemmers kozen de tweede keer ook voor de partij. (Volksbelang, maart)
HEETHOOFDEN Prof. dr. Eric Suy, voorzitter van VTBVAB pleitte in het VTB-VAB- maandblad Uit voor een betere talenkennis. Zo kunnen we best het imago van Vlaanderen in het buitenland promoten. Een beetje merkwaardig toch dat de professor meteen stelt dat de Franse taal werd verwaarloosd onder invloed van ‘de heethoofden van de Vlaamse beweging’. Even verderop zegt hij immers zelf dat het Engels ‘vandaag terecht als de lingua franca werd aanvaard’. De economische globalisering
DOMHEID, PERVERSITEIT EN FASCISME
WOORD
HOUDEN EN DE ON-ZIN
VAN HET JAAR I n het uitstekende tijdschrift Onze Taal van het gelijknamige genootschap mogen elk jaar een aantal mensen uitleggen wat voor hen het “onwoord van het jaar” is: het woord dat hen het meest ergerde of het meest een ergerlijke realiteit uitdrukt. December vorig jaar noemde Ludo Permentier “kijkfile” het on-woord van het jaar. Men zou ook kunnen vragen naar de “on-zin van het jaar”: de zin die het meest heeft geërgerd of het meest onzindelijk is. Voor mij zijn dat enkele zinnen uit de brieven van Hugo Schiltz aan Geert Bourgeois, waarin Schiltz de campagne Woord Houden ‘onzindelijk’ noemt, ‘intellectueel oneerlijk’ en ‘minderwaardig’. Voor Schiltz is ‘het zwaaien met de resoluties van het Vlaams Parlement ofwel dom ofwel pervers. Eisen dat één partij compleet haar wil oplegt aan de andere, getuigt van fascistoïde trekken’. Maar wat staat er precies in de door Schiltz gewraakte tekst? ‘Dat partijen in een regering niet het hele “eigen” programma kunnen uitvoeren is logisch, zolang ze de volstrekte meerderheid niet behalen. (…) Formele minimumbeloften van vóór de verkiezingen kunnen daarna niet zomaar weggeveegd worden.’ Dan volgt een citaat uit de toespraak van de toenmalige voorzitter Patrik Vankrunkelsven op het VU- verkiezingscongres (30 mei 1999): ’Wij stappen niet in een regering, niet federaal of regionaal, met partijen die op het federale vlak voorbijgaan aan de resoluties van het eigen Vlaams Parlement’. Anders dan Schiltz maken wij wél een duidelijk onderscheid tussen voorstellen in een verkiezingsprogramma en precieze, formele beloften die men aan de kiezer heeft gedaan. Dat een partij haar programma niet realiseert, is geen woordbreuk, althans voor zover men de nodige inspanningen heeft gedaan om zoveel mogelijk ervan te verwezenlijken.
on-zin is. Als er één schutkring zou mogen worden gelegd in de politiek, dan is het rond politici die hun formele kiesbeloften breken. Een beetje volksvertegenwoordiger, die in eer en geweten meent dat hij het beloofde niet meer kan standhouden, neemt ontslag. Een man, een man! Een woord, een woord! Rond wie géén woord houdt zou men misschien wel eens een schutkring mogen leggen. Is een cordon sanitaire immers niet – naar het geliefde argument van Marc Reynebeau – een principe dat louter om ethische redenen samenwerking afwijst? Uit de platformtekst Woord Houden blijkt duidelijk dat het niet de Vlaamse verenigingen zijn die de resoluties van het Vlaams Parlement formeel als toetssteen voor regeringsdeelname hebben gesteld. De VU deed dit op haar verkiezingscongres, op het ogenblik waarop aan de kiezer het vertrouwen wordt gevraagd.
FASCISTOÏDE Kan iemand uitleggen in hoeverre het niet deelnemen aan een regering vanwege de onbereikbaarheid van een formele verkiezingsbelofte erop zou neerkomen dat men op een fascistoïde manier zijn wil oplegt aan de ander? Met die “ander” werd Francofonië bedoeld, een ding dat natuurlijk nooit zijn wil oplegt aan de Vlamingen. Matthias E. Storme
Maar volgens de heer Schiltz moeten politici dus ook hun formele beloften niet houden. Daar scheiden onze wegen. Een advocaat zou moeten weten dat dit zowel juridisch als ethisch
Vervolg blz. 14
3
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
COMMENTAAR
NMBS BIS
OVER
LAMBERTMONT
DEUGT NIET ALS ZOVEELSTE STAP IN SLAKKENGANG NAAR EINDDOEL
ZELFBESTUUR
IN AL ZIJN EENVOUD
de weerbarstigheid bestreden van die Vlamingen, die hun onvolwassenheid droegen en tegelijk de kracht van de volkse gedachte niet wensten te erkennen. Beginnen we niet van het prille begin, maar bij de taalwetgeving: die kwam er omwille van het taalflamingantisme, waarbij de politieke wereld in België tot keuzes werd gedwongen. Bedenk hoe de elementaire keuze voor de eentaligheid in Vlaanderen er ook kwam omdat de Walen die wensten, geschrokken door de gelanceerde tweetaligheidsidee. In de jaren ’60 bepleitte de Vlaamse Volksbeweging eigen instellingen: herinner u het unionistische federalisme. Dat federalisme kwam er niet, omdat het alternatief van het unitarisme de Franstaligen niet afschrok en het rattachisme – ander alternatief van sommige Walen – allicht uit wispelturigheid weeral uit de aandacht was verdwenen. Op gezette tijden wordt het, ongeloofwaardig weliswaar, opgerakeld. Er was niet alleen wispelturigheid: de angst voor het federalisme is in Wallonië altijd gepaard gegaan met nog grotere angst: we redden het zelf niet en wat blijft dan over dan de aanhechting bij Frankrijk, of beschutting zoekend onder de Belgische paraplu?!
GEMAKKELIJKHEIDSPOLITIEK En toch werd België een federale staat sui generis: met sterke unitaire inslag en tegelijk semiconfederaal. In dit land hebben de deelstaten, die nog geen deelstaten zijn, op sommige terreinen, onwaarschijnlijk veel bevoegdheden, maar ergens zit er altijd wel een federale dwarsverbinding, zoals een Arbitragehof, uitsluitend bemand door federaal benoemde leden. Of een uiterst spaarzame middelenverdeling, met een instrumentarium, in handen van de federale overheid. De deelstaten, die de belastingmiddelen innen, hun deel nemen, daarvoor een thesaurie hebben, om het restant door te storten aan de federatie, daaraan mag men denken. De Denkgroep De Warande deed het recent nog. Maar wie hoort dat? Wie wordt overtuigd? Wallonië verdedigt zich met de gemakkelijkheidspolitek van het status-quo, waarbij men een beetje zijn eigen weg mag gaan, maar tegelijk de geldstro-
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
FOTO : DOORBRAAK
WETSTRAAT
De feiten zijn wat ze zijn. De Vlaamse Beweging heeft meer dan een eeuw
burger slechts plezieren met een goed bestuur. Goed bestuur is belangrijk, natuurlijk, maar als enig argument ongeloofwaardig. Inderdaad, een grote publieke opinie in Vlaanderen heeft verstaan dat niet een goed bestuur, maar iets anders werd bedoeld. Wij willen zelfbestuur, in al zijn eenvoud. Zelfbestuur wil zeggen: een instelling creëren, bedoeld voor Vlaanderen, als sociologische, maar ook historische werkelijkheid; een instelling die bevoegd is om op democratische wijze vrij aan Vlamingen de middelen te vragen, nodig om een beleid voor Vlaanderen te voeren. Een instelling met bevoegdheden, zonder federale dwarsliggers: geen mobiliteit zonder eigen spoorvervoer. Een instelling, voor zover ze aan België nog een plaats voorbehoudt, die onderdeel is van een tweeledige staat. Hoewel federale tweeledigheid niet leefbaar is.
HERMAN SUYKERBUYK : WALLONIË
VERDEDIGT ZICH
MET DE GEMAKKELIJKHEIDSPOLITIEK VAN HET STATUSQUO.
men uit de federale schatkist gewaarborgd blijven; dat zijn per definitie noord-zuidstromen. Wallonië wordt daarbij geholpen door de Belgen. Fanatieke Belgen zoals Ludo Dierickx (BPlus). Zij nemen het erbij, onbegrepen te blijven als zij federalisme gelijkstellen met een verwonding van de democratie. Er zijn minder belangeloze Belgen. Het Hof zal zich herkennen. Er zijn de oprechte. Charles-Ferdinand Nothomb zegde, na 1993: ‘de volgende stap in de
En daarom de stelling dat Vlaanderen in Europa in volle duidelijkheid moet worden vooropgezet. Een instelling, waarbij Vlaanderen Brussel vanzelfsprekend als haar hoofdstad behoudt. Sommigen twijfelen over dat objectief. Denkt men aan Vlaanderen in Europa zonder Brussel? De Duitse stemmen, die na de Wende Bonn boven Berlijn verhieven, zijn heel spoedig verstomd.
LAMBERMONT De lange mars naar Vlaamse instellingen is in 1970 begonnen. Tot dusver hebben alle partijen afwisselend een stukje ingevuld: er waren ooit gewestelijke belastingen. Men mocht er aan
staatshervorming zal Wallonië geld kosten’. We zouden dus wel gek zijn daaraan te beginnen.
slurpen, zoals aan warme koffie: een beetje.
SPELBREKERS?
ledig geristorneerd worden. Vlaanderen had, ruw geschat, 10% eigen ontvangsten, het zou thans kunnen verdubbelen. Geen euforie. Iedere gemeente heeft meer.
In een poging de nog-niet-voltooide staatshervorming meer salonfähig te maken, werd, voor 1999, vooral vanuit het Vlaams Parlement gezegd dat het wezen van de federale staatsinrichting erin bestond tot een goed bestuur te komen. Dit is een argument, dat te schuldbewust klonk. Zo in de aard van: Vlamingen zijn geen spelbrekers, wij willen de
4
Volgens het Lambermontakkoord zouden de gewestelijke belastingen vol-
De zogenaamde gemeenschapsmiddelen blijven federale subsidies, zoals in de financieringswet van 1988 voorzien, maar met dit verschil dat die subsidies worden geïndexeerd, welvaartsvast gemaakt en zonder tijdsperiode.
Bovendien is er de hilarische situatie van de criteria: niemand in dit land slaagt er in het aantal leerlingen, waarop de subsidiëring is gesteund, juist te tellen. Nothomb - en de meeste Walen met hem - zou wel gek zijn aan een discussie voor verdere zelfstandigheid van beide deelstaten binnen België
Maar wat Wallonië krijgt, krijgt ook Vlaanderen, zo wordt opgeworpen. Het tegendeel zou natuurlijk helemaal te zot zijn. Hoewel, wat Vlaanderen niet krijgt: het eigen geld kunnen besteden, zoals het dat zelf wil. Fiscale kortingen zouden kunnen, ja, maar dan enkel binnen beperkte marges. Wallonië wil immers geen “concurrentievervalsing”. Hoewel de vennootschapsbelasting zelfs niet ter sprake komt! Stel u voor, morgen past men dit principe toe op alle gemeenten.
EIGEN BEVOEGDHEDEN De lange mars levert ook bevoegdheden op. Het is niet zeker dat de uitvinders van het jongste communautaire akkoord de bedoeling hadden, maar de constructie van de Vlaamse, resp. Waalse vertegenwoordiging in de Europese ministerraad heeft een koevoetfunctie: als Vlaanderen en Wallonië niet akkoord gaan, heeft de Belgische lidstaat voor landbouwaangelegenheden in Europa geen stem. Allicht is deze situatie – die grote risico’s inhoudt voor onze landbouw – aanleiding voor Europa om voor dit nieuw ingevoerde veto een oplossing te voorzien, die slechts mogelijk is door het stemmenaantal in de ministerraad per lidstaat, die daarom verzoekt, op te splitsen. De gemeentewet wordt een bevoegdheid voor Vlaanderen. Een essentieel onderwerp ervan is te bepalen wie de gemeentekiezers zijn. Dat wordt echter in het Belgisch parlement bepaald!
BRUSSEL Dit akkoord zou een vooruitgang zijn. Zonder garantie voor de Vlamingen in Brussel is het dat niet! De Vlaamse vertegenwoordiging, tot op het lokale plan - gemeente en OCMW’s - is in Brussel niet voorzien. Men heeft de naïviteit zover gedreven dat over te laten aan de Brusselaars zelf. Kan men enig geloof hebben in een Brusselse houding, die verder gaat dan
Maar zeg eens, ook wie een zo consumptief systeem van middelenuitdeling uitwerkt, en dat nog een begin van fiscale autonomie durft noemen, heeft een slecht akkoord gemaakt. Ook hierom, zegt het VEV: ‘Het niet in de tijd beperken van de herfinanciering van het Franstalige onderwijs – Lambermont-bis voorziet 45 miljard extra voor de gemeenschappen en koppelt deze dotaties aan de economische groei – sluit bovendien de deur voor elke verdere staatshervorming.’ Vlaanderen, dat feitelijk instaat, voor de Belgische export, zal een eigen buitenlands handelsbeleid kunnen voeren. Maar omwille van prins Filip, die in de ganse wereld Sesam-open-u mag zeggen, blijft die buitenlandse handel, met een federaal agentschap, in België verankerd.
BETOGING
En de ontwikkelingssamenwerking? Niemand weet wat daarover is overeengekomen. Dat blijft dus in ontwikkeling. Over een eigen Vlaamse gezinsen gezondheidspolitiek hebt u niets gehoord? Wij ook niet. Onderhandelaar Vankrunkelsven zegt dat, hetgeen nu aan dit akkoord onvolkomen is, bij een volgende regeringsvorming, binnen twee jaar kan gevraagd worden. Omdat hij nu al zo’n machtige buit heeft binnengehaald, weigert hij hooghartig elke heronderhandeling. Denkt hij dat Vlaanderen deze slakkengang blijft aanvaarden? Wil hij één reden geven waarom Vlaanderen zijn zelfstandigheid ooit helemaal, maar alleen met mondjesmaat via het perpetuum mobile van de politieke legislaturen moet verwerven? Of beheert hij mede de politieke agenda, die alleen de trage wurging van elk Vlaams emancipatiestreven op het oog heeft?
Herman Suykerbuyk ere-ondervoorzitter Vlaams Parlement
HEEFT MAAR ÉÉN DOEL
Al op 16 juni 1999 duidde het Hof, als de dood voor het politiek uiteendrijven van federatie en deelstaten, Louis Michel aan als informateur. Het koningsschild tegen de Vlaamse vraag naar een verdere staatshervorming. Achter de gordijnen kreeg het Franstalig onderwijs meer geld. Kort daarna moest nog meer volgen via het ‘historische’ Lambermontakkoord. O wat kan het leven mooi zijn… Maar Lambermont is zo ergerlijkingewikkeld dat veel politici erbij in slaap vielen, laat staan dat de nachtelijke compromissen de publieke opinie beroerden. Tegenstand kwam er van de drukkingsgroepen van de Vlaamse Beweging, van sommige journalisten, van de politieke oppositie. Kortom, van al wie zich herinnerde dat het Vlaams Parlement in 1999 wel iets anders had gevraagd.
gedragen ID’er treitert hiermee nog even de radicale VU’ers. Bourgeois en co moeten op 6 mei kleur bekennen. Ook andere oppositiepartijen en verenigingen hebben iets te bewijzen. In Gent moeten ze het algemeen Vlaams belang laten primeren op het afficheren van het eigen standpunt. Er is maar één doel: Lambermont neen! De slogans zijn duidelijk: Woord Houden! Echte fiscale autonomie; Laat Brussel niet los; Gezondheidsbeleid en kinderbijslag Vlaams; Splits Brussel-Halle-Vilvoorde; Eerlijke solidariteit; Liever geen akkoord dan dit akkoord. De rest is voor later. JVdC Zondag 6 mei: betoging tegen
Essentiëler was de VU-oppositie in de Kamer. Al blijft Bourgeois (tactisch?) zwij-
L a m b e r m o nt . Start om 11 uur
gen, zijn tegenstanders doen het niet. ‘Als je ziet hoe de Vlaamse beweging over Lambermont denkt, dan zie je dat de Vlaamse beweging dood is. Alleen weet ze het nog niet’, orakelde Sven Gatz (DS, 23.04). Deze door de massa op handen-
op Gent-Zuid. Bussen vanuit heel Vlaanderen. Info: VVB, 03 366 18 50
5
N MO ER ! B N M L A NEE
T
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
WETSTRAAT
deel te nemen.
een symbolische Vlaamse aanwezigheid in de lokale Brusselse instellingen? Overigens, zolang men voor Brussel geen onderscheid maakt tussen Brussel- woonstad en Brussel- standplaats van Vlaamse en Europese instellingen, zal elk vergelijk de duidelijkheid missen, die Vlaanderen vraagt.
FOTO : DOORBRAAK
HILARISCH
ANCIAUX
ren krijgt. Met een ondertoon die variëert van schamperheid tot bitterheid. Vooral het klassieke culturele bewegingsleven wordt dooreengeschud.
BLAAST ORKAAN OVER HET CULTURELE LANDSCHAP
POLITIEKE
WILLEKEUR ?
van Mechelen, Karel Poma, Jos Chabert, Patrick Dewael, Hugo Weckx en Luc Martens. Hij zal zeker niet de geschiedenis ingaan als de minst opgemerkte in de galerij. Anciaux’ mandaat wordt gekleurd door een nooit geziene stijging van het cultuurbudget en door de drang naar schaalvergroting. Het zorgt voor niet weinig onrust in het wereldje van theaters, musea, koepels, cultuur- en strijdverenigingen. De stijging van het cultuurbudget kwam Anciaux vorig jaar alvast al erg gelegen om de discussie over de bijkomende erkenning van een aantal theater- en kunstengezelschappen in de kiem te smoren. In totaal worden daardoor nu al 75 gezelschappen, ensembles en instellingen binnen de podiumkunsten erkend. Volgens Jos Stassen (Agalev), voorzitter van de Commissie Cultuur in het Vlaams Parlement, kan de culturele sector trouwens niet sneller meer groeien zonder de pedalen te verliezen. Nu al maakt de door de cultuurminister gehanteerde techniek van buiten- en nevendecretale subsidiëring her en der de kritiek los van “postjesvorming” en cadeaus. Om grote ambities zit Bert Anciaux voor de komende jaren duidelijk niet verlegen. De verschillende beddingen voor de muziek, de podiumkunsten en de beeldende kunsten wil hij doen samenstromen binnen één groot, “schotloos” Kunstendecreet. Alvast een uitdaging die kan tellen in een wereldje dat geen gebrek vertoont aan heilige huisjes, ivoren torens en andere afgebakende jachtterreinen.
CULTUUR IN DE GEMEENTE Een centrale doelstelling die bezige Bert ook nog koestert, is grotere verantwoordelijkheden te geven aan gemeenten en de stad herwaarderen als ruimte voor cultuur. Er staat een overkoepelend decreet voor het gemeentelijk cultuurbeleid in de steigers. Elke Vlaamse gemeente van meer dan 15 000 inwoners of elk samenwerkingsverband van kleinere gemeenten zal daar kunnen instappen en genieten van een enveloppefinanciering. En ook voor de bibliotheken en culturele centra staan nieuwe decreten op stapel. Allicht zullen ook meer dan eenvierde van de 116 thans erkende culturele centra niet meer nationaal erkend
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
FOTO : DOORBRAAK
CULTUUR
B ert Anciaux is de zevende Vlaamse minister van Cultuur in de rij, na Frans
VIJF
MILJOEN FRANK VOOR DE AANKOOP VAN DIT
KUNSTOBJECT, MAAR
“BEVROREN” SUBSIDIES VOOR MAAKT A NCIAUX ER OP CULTUUR EEN POTJE VAN ? ZIJN VERENIGINGEN.
worden en moeten aankloppen bij de gemeenten. Binnen dit gemeentelijke cultuurbeleid-nieuwe-stijl is ook de afschaffing voorzien van de gemeentelijke cultuurraden. Er komt een alternatief dat ‘meer flexibele vormen van inspraak’ moet opleveren ‘via communicatieve planning’. Wat dat ook moge betekenen.
ORKAAN Ondertussen blaast Bert echter een orkaan over het culturele landschap. ‘Het liefst van al zou Anciaux waarschijnlijk het cultuurbeleid van nul af aan opnieuw uitvinden’, is de teneur die men “in het veld” wel eens te ho-
De acht sociaal-culturele koepels, als belangenbehartigers van de culturele organisaties, moesten er als eerste aan geloven. Zes verzuilde en twee pluralistische koepels werden vorig jaar al ten grave gedragen. In de plaats komt er één koepel waarheen iedereen “met zachte aandrang” wordt gedreven. Ook de amateurkunsten worden een nieuwe wereld in gepiloteerd. Een nieuw amateurkunstendecreet verplicht de twintig verschillende federaties om per discipline één koepel te vormen. Ter compensatie krijgen die amateurkunstenkoepels dan wel zicht op een al lang gevraagde financiële inhaaloperatie. En tegelijk wordt voor het eerst ook de popmuziek geïntegreerd in het officiële amateurkunstenbeleid. Daarmee is de cultuurminister echter nog niet aan het einde van zijn Latijn. De hertekening van 1995 van de decreten voor de socioculturele verenigingen (zoals Davidsfonds en KAV) gaat voor de bijl. Gedaan met “verenigingen”, “vormingsinstellingen” en “diensten”. De zowat 150 erkende en gesubsidieerde organisaties zouden vanaf 2002 in één kaderdecreet worden gegroepeerd. De zowat 50 vormingsinstellingen (zoals Stichting Lodewijk De Raet) worden gerationaliseerd binnen een beperkter aantal streekgerichte volkshogescholen. Daarnaast zou er ruimte blijven voor “bewegingen” die sensibiliserende en vormende activiteiten ontwikkelen, gericht op het brede publiek. Het globale krediet voor de financiering van dit ene decreet voor de volksontwikkeling zal allicht bestaan uit de optelsom van de huidige deelkredieten voor verenigin-
C U LT U U R B U D G E T Cultuurbudget
1999
Procent
2001
Procent
Stijging
Jeugd en Sport Volksontwikkeling Muziek, Letteren,
1,5 4,0
15% 39%
1,7 4,4
14% 36%
+18% +11%
Podiumkunsten Beeldende Kunst en Musea Algemeen
3,1 0,4 1,2
30% 4% 12%
3,7 0,8 1,6
30% 7% 13%
+12% +91% +32%
Totaal Cultuur Cijfers in miljarden
10,3
100%
12,5
100%
+21%
In vergelijking met 1999, het laatste jaar van Luc Martens, is in 2001 het middelenarsenaal gestegen met ruim 20%.
6
gen, instellingen en diensten. Niet of nauwelijks meer geld dus.
van start gaat. De relatief grote bedragen die vanaf de begroting 2001 worden vastgelegd voor cultuurcommunicatie (alles bij elkaar zo’n 200 miljoen) staan in schril contrast met de vaagheid van de eraan verbonden opdrachten en de mistigheid van de eraan gekoppelde doelstellingen met betrekking tot de invulling. Een wonde waarop de CVP-oppositie uiteraard de vinger legde, maar waar ook binnen de meerderheid zelf vragen
lemsfonds, Vlaamse Volksbeweging of Vlaamse Federatie van Socialistische Gepensioneerden zijn de facto ideologisch gekleurd.
sterken. Het krijgt een centrale plaats toebedeeld als sluitstuk in het netwerk van steunpunten binnen de verschillende culturele sectoren. Die steunpunten liggen Anciaux trouwens zeer na aan het hart. Dat resulteert in aanzienlijk meer middelen voor de steunpunten voor sociaal-cultureel werk en voor de amateurkunsten, de promotie van de Vlaamse Museumvereniging tot museaal steunpunt, nieuwe steunpunten voor de culturele centra, de beeldende kunsten en de nieuwe media, het erfgoed… Een heel nieuw middenveld lijkt in de maak, in de schemerzone tussen verlengstuk van de overheid en exponent van het culturele veld. CVP-opponente Mieke van Hecke lanceerde in het Vlaams Parlement al de boutade dat misschien… een nieuw steunpunt noodzakelijk wordt voor de coördinatie van al die steunpunten…
2. De onnozele bureaucratie wordt geschrapt. Inspecteurs die op stap gaan en controleren of een activiteit wel twee uren duurt, gesubsidieerden die jaarlijks lange lijsten met activiteiten, bestuursverslagen en bewijzen van activiteiten moesten klaarmaken voor inspectie, kunnen eindelijk zinvol werk gaan doen.
voldoet. Of je nu ouderen van dagen socialistische kookles geeft of jonge moeders inwijdt in de leer van Hara Krsihna, doet er vandaag niet toe. Als het van Anciaux afhangt, worden echter alleen projecten die in het ka-
cultuurcommunicatiecentrum
moet volgens hem in elk geval een driesporenbeleid trekken: het cultuuraanbod centraliseren plus beter en breder bekendmaken, cultureel Vlaanderen promoten in het buitenland en de cultuurparticipatie in Vlaanderen ver-
gen. Verenigingen met meer afdelingen krijgen niet evenredig meer subsidies. Tientallen jobs staan bij die verenigingen daarmee op de tocht. Na de grote concentratie van de afgelopen jaren, staat er dus waarschijnlijk een decentralisatie op het programma. Het geleur met afdelingen kan beginnen.
3. Tot op vandaag speelt iedereen mee die aan de – dikwijls idiote – criteria
bij gesteld worden. De minister beloofde snelle opheldering… Het
WILLEKEUR?
B ERT A NCIAUX : VOORAL VEEL VAAGHEID.
Tot op heden zorgde het cultuurpact voor een relatief evenwicht. Om het pluralisme te waarborgen kwam iedereen die aan de formele vereisten voldeed aan de (subsisie)bak. Van welke kleur ook. Bij elke vereniging werd het aantal afdelingen en het aantal activiteiten gesubsidieerd. De gesubsidieerden waren echter driekwart van hun tijd onledig met het bureaucratisch bewijzen van die afdelingen en activiteiten. Met soms Kafkaïaanse gevolgen. En dus moest de subsidiëringspolitiek volledig worden omgegooid. Opnieuw, want medio ’95 was er al grote kuis gehouden in de erkende verenigingen, en was de kritische massa voor erkenning gevoelig opgetrokken. Het plan dat nu ter tafel ligt is in vele opzichten uiterst vaag. Maar wie na het doorwroeten van 45 bladzijden ambtenarees even de samenvatting maakt, komt tot een drietal grote krachtlijnen. 1. De grote verenigingen (meestal van katholieke en socialistische huize) dreigen de grootste klappen te krij-
der van de Vlaamse regering passen voluit gesubsidieerd. Het woord “politieke willekeur” hangt in de lucht. Het is duidelijk dat er onrust heerst in het wereldje van de socioculturele verenigingen. Jobs staan op de tocht, de toekomstige subsidiëring is verre van zeker en om de vier jaar kan een minister oordelen of je vereniging nog wel de moeite van het voortbestaan waard is. Bovendien heeft het kabinet van Anciaux halfweg 2000 beslist om de subsidies retro-actief te bevriezen, met als gevolg dat vele verenigingen in 2000 met miljoenenverliezen te kampen kregen. Er zal nog wel even wat water naar de zee vloeien voor Anciaux de culturele sector in het gareel krijgt. DL
Meer informatie vind je op www.vvb.org/dossiers/cultuur De elektronische discussie tussen het kabinet en de socioculturele wereld kan je volgen op www.socius.be
Sooi Daems
7
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
CULTUUR
Een absoluut paradepaardje voor de cultuurpolitiek-stijl-Bert wordt zeker ook het nieuwe Vlaams Centrum voor Cultuurcommunicatie waarvoor eind maart de champagneflessen knalden en die met een budget van 50 miljoen
Meer centen, minder verzuiling, en meer culturele macht aan de gemeenten. Het zijn uitgangspunten waar er binnen de Vlaamse regering nog min of meer concensus over bestaat. Maar de moeilijkste plaats om dat te verwezenlijken is natuurlijk in de socioculturele sector. Verenigingen zoals een KVLV, Davidsfonds, Wil-
FOTO : DOORBRAAK
EEN STEUNPUNT MIN OF MEER?
POLITIEKE
ARKPRIJS-WINNAAR
IS BANG
POLITIEK CORRECT OF POLITIEK MOEDIG? O
WETSTRAAT
nder de titel “politiek correct of politiek moedig” organiseerde de liberale debatclub Nova Civitas in Gent een debat over political correctness (PC). In het panel had professor Boudewijn Bouckaert Ludo Abicht, Rolf Falter en Alain Mouton verzameld. Kersverse winnaar van de Arkprijs voor
een extreem intolerant egalitarisme,
het Vrije Woord, Ludo Abicht benaderde het gespreksthema vanuit zijn internationale ervaring als hoogleraar in
sche politiek, (recent) een verkrampt milieudebat, de door de VN gepropa-
Ohio en Berkeley (VS), waar hij het fenomeen “politieke correctheid” al in de jaren zeventig zag ontstaan. Het niet
geerde noodzaak aan massale immigratie, de heilige huisjes van de sociale industrie, een genuanceerde kijk op
ondertekenen van de meest radicale antiregeringspamfletten ten tijde van de Viëtnamoorlog volstond om hem te
het nationalisme, het stigmatiseren en ridiculiseren van bepaalde geloofsover-
brandmerken als een ‘voorstander van
paalde armoederapporten…
het verbranden van baby’s met napalm’. Sinds april dit jaar worden boeken van de ANC-schrijfster Nadine Gordimer door een overwegend zwarte “jury” verboden omdat ze nuanceringen aanbrengt bij de heldenverhalen van de anti-apartheidsstrijd. Amerikaanse auteurs hoeden zich ervoor te schrijven dat het beeld van de brave indiaan en de stoute cowboy niet klopt. Rond zowat elke minderheidsgroep (zwarten, vrouwen, andersvaliden , holebi’s,…) groeien taboes, zorgvuldig bewaakt door gesubsidieerde organisaties en instellingen. Bepaalde intellectuele kringen en media proberen hun normen op te leggen. Het onderwijs volgt die tendens. Politieke drukkingsgroepen zorgen indien nodig voor de nodige “fysieke” druk. Abicht noemt het hele verschijnsel nu eens ‘een beetje belachelijk’, dan weer
het taboe op elke vorm van demografi-
tuigingen, het overroepen van be-
KOELKAST “moest” het communautaire debat in de koelkast gestopt, koeltjes geneutraliseerd bij de andere “irrelevante” problemen. Het holebi-debat is geen debat meer. Het is een rush geworden op weg naar overdreven aandacht, waaraan de kuddejournalisten braafjes meedoen uit angst voor het verwijt van discriminerend gedrag. Hetzelfde geldt voor feminisme, jongeren en opvoeding,
nog maar een paar jaar in onze media. De aanpak van het Vlaams Blok is daar niet vreemd aan. De jongste overwinningen van die partij was voor sommige opiniemakers het signaal om over te gaan tot een primitieve analyse, tot zelfcensuur, tot een verminkte journalistiek.
“mainstream”. Aan de universiteiten heerst stilte, de snelle elektronische
Het kneden van opinies gebeurt geraf-
media zorgen mee voor vervlakking. Toch hoeven we volgens hem niet te panikeren. Van één of andere occulte machtsgreep is geen sprake. Veel opiniemakers en politici kropen na de overwinning van Verhofstadt mee in
klaar: een afschuw voor orde en gezag,
het bad van de euforie van paarsgroen. Dat was na zo’n lange CVP-periode begrijpelijk. Maar de wijzer slaat in de an-
het neerhalen van elke seksuele moraal,
dere richting door.
En ook hij heeft een rijtje voorbeelden
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
Misschien moeten niet dogmatische, tolerante, liberaal denkende Vlamin-
ze over extreme standpunten van links of rechts denken.
BIJ ONS
denken.
Misschien wordt het tijd dat luider en vaker gezegd wordt waar het op aankomt: in Vlaanderen houdt het cordon rond het Vlaams Blok de linkse opinie aan de macht en bestendigt het de politieke macht van de Francofonen.
De term politieke correctheid circuleert
Veel journalisten volgen bangetjes de
soortige politieke cultuur waarin we stilaan allemaal hetzelfde moeten gaan
Vooral Ludo Abicht gaf ronduit toe dat hij het hele klimaat van politiek correct denken beangstigend vindt. De deelnemers aan het debat zagen in Vlaanderen nog geen “echte censuur” en verwezen naar bladen – hier en in de buurlanden - die ingaan tegen de stroom (Trends, Elsevier, de Frankfurter
kunst…
druk van taboes.
linksliberale tendens. Rolf Falter (De Standaard) waarschuwt voor een nieuw-
MERKWAARDIG
gen een gedachtencipier als Karel De Gucht terechtwijzen. En hardop zeggen dat ze zelf wel zullen uitmaken wat
Falter wees er terecht op dat het intellectuele debat door de terreur van het politiek correcte denken verschraalt.
fineerd en wordt gedomineerd door een
en nog wat moeten verontschuldigen, de “behandeling” van conservatisme als een soort ziekte, het mestkevervocabularium in de politiek strijd tegen het Vlaams Blok.
Algemeine, Der Spiegel, Le Figaro…)
Sinds het aantreden van Verhofstadt
en van ‘psycho-terreur’. Veel Amerikaanse collega’s staan constant onder
‘gevaarlijk’. Hij spreekt van ‘inquisitie’
Alain Mouton (Trends) voegde aan het rijtje voorbeelden nog een paar elementen toe. De tendens naar culturele eenheidsworst, de libertaire opinie over drugs, de excuuscultuur waarbij we ons straks allemaal voor van alles
8
Misschien moeten meer groenen Jos Geysels duidelijk maken dat ze behalve aan biodiversiteit ook wel belang hechten aan opinie-diversiteit. En dat ze niet aanvaarden dat debatteren met pakweg een radicale flamingant als Matthias Storme mag leiden tot een een maandenlange “politieke achtervolging”. Misschien moeten meer sociaaldemocraten Yves Desmet eraan herinneren dat De Morgen nog geen Pravda is. En kunnen meer journalisten smaldenker Marc Reynebeau van antwoord dienen als die her en der oproept om in rijen van één op te stappen voor de Ene Waarheid. Eenheidsdenken tast het imago van de politici en de journalisten aan. Het is tijd voor een antwoord. JVdC
LAND
VAN
MAAS
EN
WAAL
VOOR GOD
SPELEN
De kogel is door de kerk: in Nederland mag officieel ten uitvoer gelegd worden waarvoor ná de laatste Wereldoorlog in München hele risten Duitse artsen werden veroordeeld: euthanasie. Stel ik het niet wat overdreven voor? Daar valt over te discussiëren, maar zeker is dat niet. De Duitse artsen pleegden euthanasie
gen aan de buitenwereld. Dat het Vaticaan scherp afkeurend zou reageren, was te voorzien. Maar ook in Duitsland is bitsig gereageerd. Bondspresident Rau heeft voor Duitse terughoudend-
Geen wonder dat Nederland zich verplicht voelt in alvast negen talen brochures uit te geven om uit te leggen waar het mee bezig is. De voorstanders van de euthanasiewet spreken over een ‘unieke Nederlandse wetgeving’ en zeggen niet te vrezen voor euthanasietoerisme. Maar overtuigend zijn hun geruststellende woorden toch niet. Vooral niet nu de Australische arts Nitschke voorgesteld heeft een internationaal euthanasieschip
onder
Nederlandse
vlag in te richten.
beslissen over alles, vrij en ongebonden, ook over zijn eigen leven. Deze Verlichtingsdroom lijkt aantrekkelijk, ware het niet dat deze droom geen rekening houdt met de ware aard van de beslisser zélf. Die is namelijk niet vrij en ongebonden, en zal dat ook nooit ofte nimmer wezen. De mens is, of hij dat graag hoort of niet, product van zijn erfelijkheid, zijn opvoeding, de tijds- en ruimtelijke omstandigheden waarin hij leeft, zijn eigen emotionele voorkeuren, zijn illusies en zijn eigen dromen – deze van de Verlichting niet uitgezonderd. Kortom : de Rationele Mens die als een hoogverheven Rechter in alle onaantastbare Wijsheid over alles, iedereen
Ná de Vliegende Hollander en Admiraal de Ruyter komt Nederland straks wellicht weer op de baren. Met een
en zichzelf beslist bestáát niet. De mens is geen god. Hij kan slechts voor God spelen.
nogal luguber emplooi, evenwel. Jaak Peeters
LAND
VAN
SAMBER
EN
MAAS
DÉ WAALSE BEWEGING IS ER EINDELIJK
H et heeft enkele decennia geduurd, maar nu is ze er inderdaad: de Encyclopédie du Mouvement wallon. Een indrukwekkend iets dat in de Vlaamse boekenkasten zeker niet zal misstaan naast andere prestigieuze Vlaamse Mercator- of andere kunstvolle (en dus niet goedkope) Davidsfondsuitgaven. Alles samen zo’n zeventienhonderd grote bladzijden verspreid over drie delen. Kortom, een “standaardwerk”, zoals men dat meestal omschrijft. Vlaanderen kent die Waalse beweging niet. Vlaanderen wil die Waalse beweging zelfs niet kennen. Vlaanderen heeft al meer dan voldoende moeite om de lasten te torsen van een driedelige dichtbedrukte Vlaamse Beweging. Maar dan wel al aan een tweede “nieuwe” uitgave met een (totnogtoe nooit gebruikte) CD-rom bij. Aan Vlaamse kant staan we dus toch weer een stapje verder dan onze Waalse bewegende landgenoten. Vlaanderen zou er eigenlijk goed aan doen die Waalse beweging te willen leren kennen. We hadden dat trouwens al veel vroeger moeten doen, het had ons misschien veel Belgisch leedverdriet kunnen besparen. Het is toch nooit slecht de naaste buren goed te kennen.
Voor wie er in Vlaanderen nog mocht aan twijfelen: de Waalse beweging heeft écht bestaan. Ze voedt vandaag nog altijd in belangrijke mate het Waals-zijn. Als de Waalse ministerpresident vandaag onder eigen naam een boekje durft uit te geven met de toch wel merkwaardige de titel Oser être Wallon, dan is dat boekje er niet zomaar gekomen, dan is dat integendeel een uitloper van wat onder de verzamelnaam “Waalse” beweging moet worden begrepen. Zoals de Vlaamse beweging geen kwestie was en nog altijd niet is van één of meerdere lidkaartenorganisaties, zo is ook bij onze Waalse broeders en zusters de meest uiteenlopende verscheidenheid troef… Onvoorstelbaar hoeveel Waalse blaadjes de Waalse beweging
rijk moet geweest zijn. Hoeveel denkers, schrijvers en andere poëten over dat Wallonië van hen geschreven, gedacht en wellicht ook gezucht hebben. Meestal namen die ons Vlamingen zo goed als volslagen onbekend zijn. Vlamingen zeggen het “moeilijk” te hebben met hun Vlaamse beweging. Een beetje gênant, vinden ze. Walen hebben van dat soort gevoelens geen last. Dit standaardwerk over de Waalse beweging kwam er omdat zowel het Waalse gewest als de Franse gemeenschap dat wilden: zij zorgden er voor dat het InstitutJules Destrée na decennia trekken en sleuren uiteindelijk toch deze Waalse droom kon verwezenlijken. Een uniek instrument dat Institut Destrée, dat niet beschaamd is om aan de Walen te tonen dat Waal mogen zijn de moeite waard is. Dat een Waalse identiteit bestaat. Zo’n Institut Destrée hebben wij in Vlaanderen niet. En dat vinden wij bijzonder spijtig. Marc Platel
9
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
DE BUREN
Euthanasie zou alleen kunnen in geval van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Verbergt deze voorwaarde evenwel niet een wereld aan mogelijke misbruiken? Nederland heeft nu echt wat uit te leg-
EUTHANASIESCHIP
en dito regelgeving überhaupt denkbaar is, is een teken aan de wand. De westerse mens wil zijn eigen lot volledig zelf in handen nemen, kunnen
BIJ
op dementen, lichamelijk en geestelijk gehandicapten, op ongeneeslijk zieken. Goed: de dement of de zwaar idiote gehandicapte wéét niet eens dat hij leeft. Vergelijkingen gaan nooit helemaal op, gelukkig maar, maar is een hond zich bewust van zijn bestaan? En toch spuiten we onze huisdieren niet dood, nietwaar?
heid en bezonnenheid gepleit in de discussie over de euthanasie.
Het feit alleen al dat dit soort discussies
DEBAT
LEZERSBRIEVEN
MOET EERLIJK WORDT GEVOERD
OP BRUSSEL
WACHTEN
HEEFT GEEN ZIN krasse uitspraken in een lichtjes berucht geworden Brussel-interview in Meervoud (nr 63, januari 2001) bakken kritiek over het hoofd. Ook binnen zijn eigen partij. Hij dringt aan op een eerlijk debat. Voor een goed begrip: ik trek niets terug van wat ik toen heb gezegd, op voorwaarde dat bepaalde uitspraken niet uit hun context worden gerukt en bewust verkeerd worden geïnterpreteerd of zelfs gemanipuleerd, zoals sommigen (al dan niet uit kwade wil) hebben gedaan. In Doorbraak (nr. 4, april 2001) ) doet Peter de Roover mij, na alle commoties, recht aan, ofschoon ik hem dat niet heb gevraagd.
UITHONGEREN Wanneer ik het had, in een ultiem en zuiver hypothetisch (en dus niet uit te voeren) scenario, over het “droogleggen” en “uithongeren” van Brussel, nadat het alle uiterst royale voorstellen van Vlaanderen zou hebben afgewezen, dan heb ik dat inderdaad niet letterlijk bedoeld, zoals De Roover goed heeft begrepen. Net zomin als de Vlaamse betogers die “cyaankali voor het FDF” of Martens geef ons wapens” riepen, dat echt letterlijk bedoelden. Ik dacht, misschien wat naïef, dat dit wel duidelijk zou zijn, maar er zijn er altijd die een dergelijke uitspraak verkeerd inschatten of zelfs bewust misbruiken. Ik zal daar in de toekomst meer rekening mee houden, zeker gezien mijn positie in de politiek.
EVOLUTIE Peter De Roover weet ook dat ik de jongste tien jaar een hele evolutie heb doorgemaakt, van confederalist over autonomist tot radicale separatist. In de aanloop naar het congres van Kortrijk in arpil 1991, nu tien jaar geleden, waar de VVB koos voor onafhankelijkheid, raadde ik dit De Roover nog af (met vooral Brussel in mijn achterhoofd).
sing was. In oktober 1998, drie maanden voor ik tot het Vlaams Blok toetrad, publiceerde ik een bijdrage in het tijdschrift Vlaanderen Morgen, waarin ik als een van de eersten openlijk de piste bewandelde om desnoods zonder Brussel onafhankelijk te worden, maar daarom Brussel nooit opgevend, integendeel.
AANSLUITEN Thans is mijn stelling helder en duidelijk: op Brussel wachten heeft geen zin en werkt verlammend, en dus moet Vlaanderen in een eerste fase, eventueel zonder Brussel, onafhankelijk worden, om vervolgens onmiddellijk in een tweede fase, en vanuit een zeer versterkte positie als internationaal erkende soevereine staat, Brussel uit te nodigen om (op een onderhandelde manier) bij Vlaanderen aan te sluiten met alle financiële voordelen en grondwettelijke garanties voor de Franstalige Brusselaars. Wil Brussel deze Vlaamse uitnodiging ondanks alle royale voorstellen toch niet aanvaarden (wat ik mij moeilijk kan indenken), ook goed, maar dan dreigt voor Brussel wel de fi nanciële “drooglegging”. Ik weet het, dit is op dit ogenblik niet het standpunt van mijn partij, maar een persoonlijke piste. Het blijft mijn recht, ook als verkozene, om te proberen anderen van mijn inzichten te overtuigen. Maar laten we het debat op een eerlijke wijze voeren.
Guido Tastenhoye, Volksvertegenwoordiger Vlaams Blok
Midden de jaren 1990 raakte ik ervan overtuigd dat onafhankelijkheid met Brussel als hoofdstad de enige oplos-
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
10
FOTO : DOORBRAAK
VRIJE
TRIBUNE
Vlaams volksvertegenwoordiger Guido Tastenhoye haalde zich met een paar
Journalisten denken altijd alles beter te weten, dus waarom ook niet over de Antwerpse (k)luchthaven van Deurne, die wij omwonenden nog altijd “het vliegveld” blijven noemen, moet dus volgens Marc Platel (Doorbraak 4, april 2001blijven bestaan, en liefst nog worden uitgebreid. Waarom? Omdat onze Waalse landgenoten het ook doen in Bierset en Charleroi. Als dat geen wafelijzerpolitiek is. Antwerpen heeft geen luchthaven nodig, tenzij voor de diamantsmokkel en om onze joodse landgenoten ter wille te zijn. De situatie is er levens-gevaarlijk, want Deune is volledig rondom volgebouwd. Dank zij (ere wie ere toekomt) Bob Cools die, toen hij nog schepen voor ruimtelijke ordening was, er ook in slaagde de megalomane gouverneur Kinsbergen een provincietoren aan te smeren, die nu in de weg staat voor het vliegveld. Platel zou zich beter concentreren op Zaventem en Antwerpen overlaten aan de Antwerpenaars. Jos Arren Mortsel
LAMBERMONT Lambermont leeft’, ‘Lambermont: neen, bedankt’, ‘Verhofstadt bedriegt Vlaanderen’... de oplettende wandelaar kan niet meer naast de zelfklevers kijken, en de geïnteresseerde Doorbraaklezer wordt er ook al maanden mee geplaagd. De vaste vertegenwoordiging van Vlamingen in de Brusselse - en “Vlamingarme” - schepencolleges of de plantjes van de Nationale Plantentuin in Meise, worden plots hoogdringend en allerbelangrijkst. Brussel, en plantjes. Oké, er is nog zoveel ernstiger dat ook op het spel staat: verregaande Vlaamse fiscale autonomie of de overheveling - eindelijk - van de provincieen gemeentewetgeving. Maar ligt de modale Vlaming er wakker van? Begrijpt de modale Vlaming waarom het draait. En vooral: zal de modale Vlaming er op de ‘grote, nationale betoging’ ook zijn? Afwachten hoeft niet, we kennen het antwoord nu al. En dat is negatief. Verschiet Doorbraak dan niet te veel kruit op dit non-event?! L.D., Kemzeke
KOPPEN TELLEN
VRIJ-SPRAAK
Vlaanderen komt weer op straat. Dat mag best eens. Ik vind dat uw tijdschrift te weinig aandacht heeft voor de betoging van 6 mei in Gent. Zit de Vlaamse Beweging met een ei in de broek? Schrik dat de opkomst wat tegenvalt? Neen toch?
IS
Alleen een zotteke maakt vergelijkingen
Maar speelt dat een rol? Altijd zijn het overtuigde minderheden die het maatschappelijke leven een richting uit sturen. Dat geldt voor de militanten van alle “ismen”. Dat geldt ook voor die van het Vlaams-nationalisme. De straat op. Het was onverstandig om daarmee zo lang te wachten. Sam Decaluwé, Leuven
VLAAMSE
BEWEGING DOOD ?
M
asochisme blijft een opvallend kenmerk van Vlaamse Bewegers. De voorbije weken vond ik in tenminste drie Vlaams-gezinde publicaties, waaronder dit geëerde blad, artikels waarin werd opgemerkt dat de Vlaamse Beweging niet meer beweegt. Die vaststelling is niet helemaal uit de lucht gegrepen. In de bloeiende jaren ontstonden nogal wat verenigingen die hun beste tijd hebben gehad. Fijngevoeligheid weerhoudt me ervan namen te noemen, maar nogal wat Vlaamse verenigingen bestaan vandaag eigenlijk alleen nog op papier. Leden hebben ze nog amper, hun besturen bestaan uit onverwoestbare oudstrijders, die hun beste pijlen intussen echter hebben verschoten. Ze
Vlaamse dorpen en gemeenten zijn vandaag mensen bezig met het ronselen van mensen, met het organiseren van busvervoer, met het opzetten van debatten en informatieavonden. Het zal ooit allemaal wel massaler geweest zijn, maar ik kan me niet van de indruk ontdoen dat weinig maatschap-
slagen er meestal nog wel in geregeld hun periodiek vol te schrijven en aan de resterende leden te bezorgen. Die leden betalen uit loyauteit jaarlijks hun lidmaatschapsbijdrage en dat is het dan zowat. Wie daar illustraties van wil vinden, moet niet ver zoeken.
pelijke bewegingen vandaag even veel ”beweging” bij de gewone burger teweegbrengen als de Vlaamse. Bekijk uw eigen dorp, gemeente of regio. Hoeveel lokale afdelingen van Gaia, Greenpeace of Artsen zonder Grenzen zijn daar actief? En hoeveel Vlaamse? Wie de vergelijking maakt, kan niet anders dan vaststellen dat de
MEERDERHEID
Ondergetekende kent net iets teveel van de interne keukens van menige
Met plezier de - te - korte recensie gelezen van het boek over Frans Van Cauwelaert (Doorbraak, april 2001). Ongetwijfeld heeft de Leuvense historicus Lo-
Vlaamse vereniging om dat feit te ontkennen. Misschien verdient het voorbeeld van de Jongsocialisten bij
Vlaamse Beweging nog echt leeft.
meerdere Vlaamse verenigingen navolging. Opdoeken wanneer de tijd
bestormd door de vredesbeweging. Volgens hun eigen cijfers waren ze
daarvoor gekomen is, lijkt nuttiger dan tegen beter weten in iets in stand te houden dat de eigen tijd heeft overleefd. Maar baas zijn van het eigen minieme kapelletje, wat misschien wel een voetnoot oplevert in de volgende uitgave van de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging voor de vasthoudende voorzitter of de hoofdredacteur van dienst, is voor sommigen belangrijker dan meewerken aan een zinvolle hergroepering.
met een duizendtal, het echte cijfer was ongeveer half zo groot. Wie las in de pers dat de vredesbeweging op sterven na dood was? Integendeel, radio, tv en kranten berichtten er ruim over en wekten de indruk dat het over een succesrijke actie ging.
We maken het tot vandaag zelfs mee dat er nieuwe initiatieven worden opgestart, waarbij iedereen behalve de initiatiefnemers zich de vraag stelt wat de bedoeling kan zijn. Dat in de veronderstelling dat het bestaan van
eenmaal andere, strengere criteria.
die nieuwe initiatieven al zou worden opgemerkt.
op het feit dat de Beweging “niets” meer zou doen? Als 6 mei geen succes wordt, dan ligt het niet aan de Vlaam-
Dat gezegd zijnde, kan toch niemand ontkennen dat de Vlaamse Beweging als geheel ook vandaag bijzonder actief blijft. Laten we het voorbeeld van de betoging van 6 mei nemen. In vele
se Beweging, maar aan de Vlaamse Bewegers.
de Wils weer een knap staaltje van zijn kunnen getoond. Schrijven kan die man, ook al heeft hij er soms wel wat van weg zijn bronnen eenzijdig te interpreteren in functie van wat hij wil aantonen. Van Cauwelaert zal o.m. de geschiedenis ingaan als de minimalist met de toch maximalistische stellingname, dat de Vlamingen en masse hun natuurlijke meerderheid moesten grijpen in het Belgenland. Maar de Vlaams-nationale partijpolitici van voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog dachten er anders over. En joegen de Belgen uiteen in minirepublieken. Zonder ooit naar hun mening te vragen. Van Cauwelaert was een groot politicus. Misschien te groot voor het intellectueel kleine Vlaanderen-in-België. Joris Fredericks, Vorst
11
Zopas werd de basis van Kleine Brogel
Stel u voor dat op 6 mei slecht 1000 mensen opstappen. U kunt de krantencommentaren ook zelf schrijven: de doodsklokken zouden weer luiden. Voor de Vlaamse Beweging gelden nu
De Vlaamse Beweging is allerminst dood. Maar hoe zit het met de Vlaamse Bewegers, in het bijzonder met degenen die zo graag kritiek uitbrengen
Peter De Roover
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
OPNINIE
met de grote Vlaamse betogingen uit het verleden. Die cijfers zijn niet te benaderen. De “Belgische” politici – me dunkt tot en met Geert Bourgeois - maakten van het communautaire dossier een labyrint, waar alleen masochisten nog wijs uit geraken. De brede publieke opinie blijft voorlopig op afstand.
DE
WIL RUSLAND EU
LOSWEKEN UIT HET
VS-KAMP?
KALININGRAD: EEN NIEUW KRUITVAT AAN DE EUROPESE GRENZEN ? BUITENLAND
B egin februari, op het ogenblik dat De Standaard/Morgen en andere blinkborstels van de paarsgroene regering met veel kladaradatsch Verhofstadts bezoek aan het Balticum versloegen, liep – onopgemerkt door diezelfde Vlaamse pers – in Kaliningrad (ex-Königsberg) een driedaagse conferentie van het Finse comité voor Europese veiligheid en samenwerking (STETE).
mits kwijtschelding van de Russische schuld. De Duitse invloed neemt er inderdaad zienderogen toe.
Daar bogen een driehonderd diplomaten, militaire experts, professoren en vredesdeskundigen uit alle werelddelen zich bezorgd over de toekomst van de “Oblast” (provincie) Kaliningrad. En met reden: dit deel van het ge-
achtige” toestanden binnen haar grenzen, maar wordt zij bovendien rechtstreeks betrokken bij de nieuwe kernwapenwedloop, ingezet door president George W. Bush. De berichten in de Amerikaanse pers over de aanvoer van
Er is een geruisloze inwijking van etnische Duitsers (afstammelingen van Duitse kolonisten die zich in de 17de/ 18de eeuw in Rusland vestigden). Wat nog overblijft aan sporen van Pruisische geschiedenis wordt nu zorgvuldig hersteld. De Domkerk bij voorbeeld, waarvan de verwoesting nogal uitdrukkelijk aan de Brits-Amerikaanse bom-
wezen Oost-Pruisen dat na de oorlog toegekend was aan de Sovjet-Unie is nu een Russische enclave tussen Navolidstaat Polen en Litouwen, honderden kilometers verwijderd van het moederland.
kernwapens in Kaliningrad* zouden immers het alibi geweest zijn voor zijn project van “sterren”-kernwapen - schild.
bardementen toegeschreven wordt. Er verschijnt een Königsberger Express, er is een Deutsches Theater enz. Zeer onlangs werd in de Italiaanse pers een
ONRUSTIG
nieuwe proefballon opgelaten: Rusland zou het gebied willen verkopen aan de Europese Unie om er haar hoofdzetel en administratie te vestigen.
Bovendien is het gebied zelf onrustig. Stalin had de inheemse Duitse bevolking met geweld verdreven en vervangen door etnische Russen (dus zelfs
Mogelijk wil Rusland, onder druk van het Amerikaanse spierbalrollen, de EU (Duitsland) losweken uit het VS-kamp
geen Oekraïners of Witrussen); tevens werden alle sporen van de vroegere cultuur zoveel mogelijk uitgewist: het kasteel van de koningen van Pruisen dat nog grotendeels rechtstond, werd met
en de vorming van een Europees leger (voorlopig) binnen de Navo bevorderen. Zoals het ook toenadering zoekt tot China tegen de oprukkende invloed van Amerika’s bondgenoot Turkije in
de grond gelijk gemaakt en vervangen door een oerlelijk torengebouw, dat daar wegens gebrekkige fundamenten al meer dan dertig jaar ongebruikt staat te verloederen.Voor de rest hadden de Sovjetleiders alleen belangstelling voor de marinebasis voor kernduikboten in Baltisk (ex-Pillau). Vooral sedert de implosie van de Sovjet-Unie voelen de nochtans oerRussische inwoners zich verweesd. Ze kijken met afgunst naar de snelle economische opbloei van de onafhankelijke Baltische republieken. Er bestaat al een separatistische beweging, alhoewel de Russische afgevaardigden dit op de officiële tribune uiteraard fors betwistten.
KERNWAPENS Als Litouwen net als Polen tot de EU toetreedt, riskeert de Unie niet alleen te worden opgezadeld met “Balkan-
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
FOTO : DOORBRAAK VREDESDIPLOMATEN MAKEN ZICH RUSSISCHE ENCLAVE K ALININGRAD
ZORGEN OVER DE
Midden-Azië (zie Doorbraak, mei 2000).
* De commodore van de Baltische Russische vloot die ons vriendelijk ontving op de (niet meer) geheime marinebasis ontkent dit met klem. Wij geloven hem graag: gelet op haar verwaarloosde toestand lijkt de basis zelfs niet eens in staat eventuele wapens zonder gevaar voor de eigen veiligheid op te slagen.
Zo wordt Europa willens nillens betrokken bij een subtiel grootmachtspel rond Kaliningrad. Hopelijk komt dit dossier niet op de Europese tafel op het
Onlangs heeft de Russische president Vladimir Poetin tijdens een bezoek aan zijn Litouwse collega Valdan Adamkus laten verstaan dat hij zich niet meer zou verzetten tegen het Navolidmaatschap van een Baltische staat. Een op het eerste gezicht bevreemdende wending in het Russische grootmachtsdenken. Die echter in de lijn ligt van zijn vorige toenaderingspogingen tot Europa (vooral Duitsland). Zo zou hij met kanselier Schröder gepraat hebben over de mogelijke terugkoop door Duitsland van de “Oblast”
12
ogenblik dat België EU-voorzitter wordt. Met een Louis Michel aan het stuur riskeert dit uit te draaien op een wereldramp.
André Monteyne
ONDANKBAARHEID ‘De belangrijke boeken in je leven zijn niet de boeken die je ooit gelezen hebt, het zijn de boeken die open blijven liggen’, noteert Tijd Cultuur van 31 mei 2000 op uit de mond van de tegendraadse Franse filosoof Alain Finkiel-
van joodse afkomst, werpt zich graag op als verdediger van die kleine naties, al blijft hij allerminst blind voor hun tekorten. Tegen die achtergrond behandelt hij het homogene tegenover het veelkleurige Europa. ‘Zeg me wat je draagt, uniform of harlekijnspak, en ik zal je zeggen wat voor Europa je bent...’, vat hij samen. Hij besteedt veel aandacht aan de taalverscheidenheid en citeert Hölderlin: ‘De taal – de gevaarlijkste van alle goede dingen – is de mens gegeven opdat hij ervan kan getuigen dat
Lode Wils geeft met Waarom Vlaanderen Nederlands spreekt een helder inzicht in de taalgeschiedenis in Vlaanderen en Nederland. Historici zullen er weinig nieuws in lezen. Gepassioneerd door de geschiedenis van de Vlaamse Beweging, houdt Wils zich als een soort klerk-kroniekschrijver doorgaans ver van interpretatie. Een paar uur lezen volstaat om inzicht te verwerven in de grote invloed van het Frans (middeleeuwen, 18de eeuw, Franse Revolutie, 19de eeuw). Ook in Nederland. Wils schetst de politieke scheiding, de soms stuwende, soms remmende invloed van de katholieke Kerk, de invloed van verfranste bourgeoisie en loge, van het post facto ‘potsierlijke’ verzet van de taalparticularisten. Ieder had wel zijn specifieke reden om het Vlaams, het Nederduits, het Nederlands te bekampen. LODE WILS, WAAROM VLAANDEREN NEDERLANDS SPREEKT,
Er staat zoveel meer in. Lezen is de boodschap, al moet je de soms geforceerde vertaling er voor lief bijnemen. PDR ALAIN FINKIELKRAUT, ONDANKBAARHEID, CONTACT, 191 BLZ., 995 FR., ISBN 90 24 9567 2
JVdC
VERLICHTING Filosofie Magazine geeft steeds vaker boeken uit met teksten uit het populaire Nederlandse maandblad. Onlangs werden teksten over de Verlichting gebundeld, onder redactie van Cyrille Offermans. Het boek Het licht der rede omvat een verantwoorde keuze van tekstfragmenten van enkele van de grootste fi losofen van de Verlichting. In die periode, die het empirische en kritische zelfdenken in ‘het licht der rede’ naar voren schoof, tegen tradities en gewoonten in, ontstonden de politieke principes van volkssoevereiniteit, scheiding der machten, vrijemarkteconomie, rationaliteit… Het boek omvat teksten van verwante geesten: Adam Smith, de drie “grondleggers” van de Franse Revolutie Montesquieu, Voltaire en Rousseau, Kant, uit de Encyclopédie van Diderot en d’Alembert… Jammer genoeg
DAVIDSFONDS,
71 BLZ., 395 FR. , ISBN
geen tekst van de vader van de Verlichting, John Locke.
90-5826-100-X
hij heeft geërfd wat hij is.’ De titel verwijst naar wat Finkielkraut ziet als één der grootste ziekten van vandaag: de ondankbaarheid tegenover de erfenis uit het verleden. We zijn zo sterk overtuigd van de hedendaagse superioriteit, dat we ‘verleden’ gelijkschakelen met ‘achterlijk’.
fruitsap-verhaal), en Vlamingen een Thuis- en Kampioenen-taaltje. Eénzelfde taal in Noord en Zuid is geen “natuurgegeven”. Wel iets dat we constant moeten nastreven.
Taal is erg vaak een van de krachtigste symbolen van vrijheid en nationaliteit. De grote namen (David, Willems, Conscience, Gezelle) komen bij Wils ruim aan bod. De Britse historicus Eric Hobsbawm mag de taalstrijd dan nog de ‘conservatief verzet tegen de onvermijdelijke vooruitgang van de geschiedenis’ noemen, of het globalisme zo’n stap vooruit is, zal nog moeten blijken. Willems wees een afzonderlijke Vlaamse taal af ‘omdat die op korte termijn zou bezwijken voor het Frans’. Daarom spreken de Vlamingen vandaag Nederlands. Maar dat is relatief. Tussen Noord en Zuid ligt vandaag – tot spijt van wie het benijdt - een historische cultuurgrens (o.i.v. reformatie, Franse Revolutie), ligt een drang naar identiteit die ook Ieren onderscheidt van Engelsen, Oostenrijkers van Duitsers. Nederlanders praten almaar Hollandser (het zuderans/
13
De tekstkeuze in zo’n mengelwerk is altijd – hoe afgemeten ook – subjectief. Dus mag een recensent niet ingaan op wat er niet instaat. Toch wil ik me aan dit euvel bezondigen. Want van één tekst, die als geen ander de vertaling van de principes Verlichting vertaalt, zijn er geen fragmenten opgenomen: De la démocratie en Amérique van Alexis de Tocqueville (1839-’40). Dat geldt nog steeds als een standaardwerk over de democratie als zodanig, niet enkel in Amerika. Het wordt nog steeds geraadpleegd en vaak aangehaald. Een boek om in te grasduinen en op terug te vallen. Om een goed beeld te krijgen van de ideeën van de Verlichting. Mogen we van Filosofie Magazine vroeg of laat een gelijkaardig boek verwachten over de reactie op de Verlichting; het conservatisme van Edmund Burke, over René de la Tour du Pin tot Maurras en paus Pius IX. C. OFFERMANS, HET LICHT DER REDE. DE VERLICHTING IN BRIEVEN, ESSAYS EN VERHALEN. CONTACT, 544 BLZ., 1900 FR., ISBN
90 254 9897 3
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
BOEKEN
kraut. Het jongste werk dat van hem in Nederlandse vertaling verscheen, Ondankbaarheid - Een gesprek over onze tijd, wordt voor mij zo’n boek. Het ontstond uit een gesprek met een journalist uit Québec. Finkielkraut heeft iets met kleine naties. Die term heeft niets te maken met grootte of oppervlakte. Hij haalt Milan Kundera aan: ‘Klein is de natie waarvan het bestaan op elk willekeurig ogenblik ter discussie kan worden gesteld, die kan verdwijnen en die dat weet.’ Québec, is zo’n kleine natie. Kroatië ook. En de joden vormen dé kleine natie bij uitstek. Finkielkraut,
EENHEID IN VERSCHEIDENHEID
L A AT
HET BEEST LOS….
Vroeger kon je er al eens van dromen in de huid van een dier te kruipen. Dan kon je je even verbeelden een sneeuwwit vogeltje te spelen om een liefdesbriefje in je bek over het hek te brengen. Je kon met een andere beer een broodje gaan smeren. Jutho kon dapper galopperen terwijl de uil vanuit de perenboom alles wijselijk kon gadeslaan. En als zeehond krijg je zelfs een zoen van Dehaene. Ook de leeuw brult het uit van het lachen als een bibberende Bert vlak bij zijn kooi plat op de buik gaat liggen omdat de temmer “Liggen” heeft geroepen tot zijn poezelig troeteldier. Misschien durft de krokodil zelfs even buiten de gangbare tekst kruipen om in de smakelijke bil van Sarie Marais te gaan bijten. Die smakelijke hapjes zijn er de dag van vandaag niet meer bij. Varkenspest, dollekoeienziekte, mond- en klauwzeer en wat weet ik al meer hebben de leefwereld van het bonte gezelschap van de mens danig gekortwiekt. Schutskring, vervoersverbod, verboden inentingen, ruiming van de stallen, afslachting aan de lopende band tot kilometers in de omgeving: op Europees commando knalt
zal wel onnoemelijk veel meer schade hebben berokkend aan de machtspositie van het Frans dan de politieke invloed van de “heethoofden” van de Vlaamse beweging in hun strijd tegen het altijd gematigde Francofone België.
TALENKENNIS Ondertussen blijkt dat de Franstaligen een tikkeltje te weinig graag Nederlands leren om als tweetalig magistraat in Brussel aan de slag te kunnen. Daarom moet minister van Justitie Marc Verwilghen daar maar eentaligen gedogen. Heethoofden van de VU en het Vlaams Blok pleiten voor een splitsing van het gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Maar de gematigde Franstaligen zijn vierkant tegen.
voor het oog van de camera in koe-len bloede het genadeschot. Hallucinante massaverbrandingen roepen het beeld op van het apocalyptische tafereel, dat Homerus haast drie millennia geleden meesterlijk en klankrijk schilderde wanneer de pest de lijken der Grieken in onafzienbare rijen deed branden. Aiei de purai nekuoon kaionto thameiai. ‘Arm schaap’ is geen loos troostwoord meer, de wolf en de zeven geitjes zijn maar een flauw afkooksel, de loze streken van Reinaard de Vos verzinken in het niet. Alsof dat alles nog niet genoeg is gaan ook nog de mestkevers eraan. Karel De Gucht heeft ze vanuit zijn loge in het Belgische beestencircus in blok veroordeeld. De rest wordt kunst-matig uitgeschakeld en opgeblonken door een fabre-kant van scarabees. Op kosten van de koning? Straks sieren ze de zolder van ons koninklijk paleis. Als de mestkevers daar voor echte kunstkenners hopelijk een tweede leven krijgen, zullen wij alvast die stal niet hoeven uit te mesten.
SEPARATISME MOET KUNNEN ICG, de gereputeerde International Crisis Group, is een onafhankelijke groep gespecialiseerd in het voorspellen en voorkomen van internationale conflicten. In een lijvig rapport roept de ICG het Westen op om ex-Joegoslavië verder uit elkaar te laten vallen. Montenegro moet zijn eigen weg kunnen volgen, aldus het ICG. Pogingen van het Westen om de eenheid te bewaren, werken toch maar contraproductief. Een geleidelijk – maar versneld – proces lijkt de groep momenteel het beste. (DS, 31 maart)
Alles welbeschouwd, kruip ik liefst van al in de huid van een
LOTTO EN RAMPEN Wilhel-mus
Wallonië 250 miljoen frank meer dan waar het op basis van de bevolkingscijfers recht op heeft.
COLOFON Doorbraak is een uitgave van het Vlaams Diensten Centrum vzw. Verschijnt maandelijks (niet in augustus). Hoofredacteur: Dirk Laeremans - Eindredactie en redactiesecretariaat: Jan Van de Casteele Kernredactie: Karel Adams, Jan Van de Casteele, Karl Drabbe, Katleen Van den Heuvel, Dirk Laeremans, Herman De Mulder, Anke Nobels, Peter De Roover, Steven Vergauwen, Jürgen Constandt, Sooi Daems. Redactie-adres: Passendalestraat 1a, 2600 Berchem. Tel (03) 366 18 50 - Fax (03) 366 60 45 e-post: redactie@doorbraak.org - internet: www.doorbraak.org - abonnementen: secretariaat@doorbraak.org Abonnement: 585 fr. voor een abonnement van 12 maanden. Studentenabonnement: 385 fr. voor een abonnement van 12 maanden, met opgave van leeftijd en onderwijsinstelling. Internet-abonnement: 385 fr. voor 12 maand toezending van Doorbraak (pdf-bestanden) via internet. Het (studenten)abonnement geeft recht op een gratis Internet -abonnement. Abonnering door storting op rekening 409-9591911-13 van Doorbraak met vermelding van het type abonnenment. Doorbraak wordt ook gratis toegestuurd naar de leden van de Vlaamse Volksbeweging vzw. U kunt ook lid worden van de VVB door overschrijving van 600 fr. op rekening 409-9521741-71 van VVB-leden-administratie. Dan krijgt u naast Doorbraak ook Binnendoor, het ledenblad van de Vlaamse Volksbeweging, toegestuurd. Doorbraak is lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers. Vormgeving: Tweddle Litho of Europe, E. Walschaertsstraat 15/3, 2800 Mechelen, 015-45 18 20 Verantwoordelijke uitgever: Dirk Laeremans, Passendalestraat 1a 2600 Berchem.
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2001
Waarvoor een mens zoals lotto speelt… De winst van de Nationale Loterij wordt deels verdeeld tussen Vlaanderen en Wallonië. Voor dit jaar krijgt
14
LOTTO EN RACISME Ook het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding van Johan Leman (70 personeelsleden) krijgt dit jaar 465 miljoen frank lottowinst. Het Vlaams Blok twijfelt er niet aan dat dit bedrag (verzesvoudigd op twee jaar tijd) moet dienen voor een ‘kruistocht’ tegen de partij. Het centrum kreeg einde 2000 ook al 75 miljoen uit de kas van het Rampenfonds.