België Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
ISSN 0012-5474
7 Maandblad juli 20 01
Vlaanderen staat in Europa
BEELD-SPRAAK
Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem
FOTO WEVAKO
MANU RUYS EN HET “PARDON”
DE CVP WIL VOLUIT DE VLAAMSE KAART TREKKEN. DAT BLEEK “DUIDELIJK” OP DE BETOGING TEGEN LAMBERMONT. HET AANSCHERPEN VAN HET GLOBALE PROFIEL VAN DE PARTIJ IS VOORLOPIG NOG NIET GELUKT. LEES BLZ 4-5
De
CVP heeft het de jongste maanden niet echt makkelijk. Alle bijenkorven ten spijt, slaagt de partij er niet in om een geloofwaardige oppositie op te bouwen.
Verhofstadt trekt als overwinnaar naar Europa: Lambermont op zak, de Volksunie die op splitsen na dood is, de CVP die haar draai niet vindt, en het Vlaams Blok dat met een visademke op de rechter wacht. Er wachten Verhofstadt zes vette maanden. En ondertussen probeert de CVP een houding aan te nemen tussen huilen en stoer doen. Maar ze kan of durft geen vuist maken. Laat staan dat ze op cruciale momenten haar atoombom (haar Brusselse minister Chabert) durft gebruiken om Verhofstadt in de problemen te brengen. Binnen de CVP kent men echter de enige succesvolle weg: terug het terrein bezetten dat de VLD met haar paarsgroene huwelijk heeft verlaten. Een Vlaamse, behoudsgezinde partij die haar macht weet te gebruiken. Want terwijl het ter linkerzijde drummen wordt om zich te kunnen positioneren, ligt er ter rechterzijde een enorm potentieel aan Vlaamse kiezers dat door niemand aangesproken wordt. Dáár ligt de toekomst van de CVP. Terug een stuk terrein bezetten dat de liberalen hebben verlaten. Uit hunkering naar de paarsgroene
Een “Historisch pardon” of “verzoening” mag geen veroordeling worden van het Vlaams nationalisme. Collaboratie, verzet en repressie moeten voortaan kritisch-wetenschappelijk worden beoordeeld.
PIETER, DE PITBULL
CENTRUM-NIKS macht en uit angst te dicht bij het Vlaams Blok te staan. Maar tussen droom en daad staan kopstukken in de weg en praktische ervaring. Teveel mensen hebben jarenlang geleerd om vooral géén positie in te nemen, en zeker geen die niet door de media gedekt werd. Er is in de partij té veel ervaring hoe men de kool en de geit kan sparen; er is géén ervaring hoe men zich kan profileren. De vraag stelt zich of en hoe snel de CVP daarin haar draai vindt. En veel tijd heeft ze niet meer. Het Vlaams Blok aast op dezelfde prooi, maar heeft voorlopig nog een té extreem imago. De plannen om het Blok op te doeken en een nieuwe partij op te starten liggen niet in de kast, maar het scenario wordt wel degelijk bestudeerd. De toekomst vereist van de CVP dat ze keuzes maakt. Een keuze voor een Vlaams profiel - de houding van de PSC heeft velen tot nadenken gestemd - en de keuze voor een “conservatief” profiel. Eénmaal Verhofstadts speelkwartiertje in Europa voorbij is, zal de nieuwe CVP er moeten staan. Met een duidelijke keuze en de moed om die keuze te verdedigen. Zoals het er nu naar uitziet is dié tijd echter te kort voor de CVP van vandaag. Verhofstadt en Van Hecke hoeven nog niet te panikeren. Dirk Laeremans hoofdredacteur
3
4-5
Na de capitulatie van het Brabants trekpaard Dehaene snakt de CVP naar een sterke voorman. Maar Pieter De Crem moet nog even geduld oefenen. Doorbraak sprak met een gemuilkorfde pitbull.
VLAAMSE CONFERENTIE
6-7
Vlaanderen en Wallonië hebben nood aan eigen economische politiek.
HET BELGISCHE DAK
9
Marc Platel frist het geheugen even op. Onze Waalse politieke buren lijken samenleven onder één Belgisch dak toch erg “gemakkelijk” vinden.
I DID IT MY WAY
8
Bij federalisme hoort concurrentie. Een vrije tribune van Dirk Rochtus.
EU: KIEZEN VOOR BREEDTE OF DIEPTE 11 Peter de Roover luisterde naar het signaal van de Ieren. Niet iedereen is gek van Europa.
WEG, DIE NEUTRALITEIT?
12
Louis Michel treedt op als Franse verkenner
EXIT DIRK
PERSWIJS José Happart in La Dernière Heure, 12 juni : ‘Si je retourne à Fourons, ce sera pour y mener une lutte plus physique, et sans doute armée’. (Als ik terugkeer naar
lijk anders met een paars-groene meerderheid die aan Vlaamse kant erg nipt is, maar overwedldigend aan Franstalige kant.’
Voeren, is het om er een meer fysieke strijd te voeren, zonder twijfel een gewapende’.)
Rik van Cauwelaert in Knack, 23 mei: ‘Bert Anciaux, die als links-liberaal verrassend weinig fiducie heeft in zijn geëmancipeerde medeburger, eiste dat alle boeken van revisionisten, negationisten, racisten meteen uit de rekken van de openbare bibliotheken worden geplukt. Net nu het Vaticaan de Index Li-
Yves Desmet in De Morgen, 6 juni: ‘Van Istendael schrijf in de epiloog van ‘Het Belgisch labyrint’ (14de herdruk): ‘België bloeit. België barst niet, tot spijt van jeugdige en aftandse flaminganten’. Hier houdt hij te weinig rekening met een aantal sociologische en politieke verschuivingen. Wallonië wordt voor steeds meer Vlamingen het stukje buitenland waar ze het eerst door moeten op weg naar de zomervakantie. Koppel dat aan de politieke stofzuigers die op het nationale bestel staan, een groeiende defederalisering en Europeanisiering van de nationale bevoegdheden, en je krijgt een situatie waarbij België in een niet eens zo verafgelegen toekomst niet zozeer driegt te barsten, maar eerder stilletjes zou kunnen verdampen.’ Chantal Kesteloot, historica, in Knack, 30 mei: ‘Wat de RTBf aan reportages over Vlaanderen brengt, is haast karikaturale etnologie, alsof het om Congoleesjes gaat.’ Stefaan Huysentruyt in de Financieel Economische Tijd, 31 mei: ‘De meerderheid eigent zich, ongehinderd door enige schroom, het monopolie van het politiek correct denken en handelen toe... Lambermont is een communautair onevenwichtig akkoord. Dit kan ook moei-
Dit nummer van Doorbraak, is het laatste nummer onder hoofdredacteur Dirk Laeremans. Hij zal de komende jaren voor een Vlaams bedrijf in het buitenland werken. Dirk Laeremans nam het hoofdredacteursschap van Doorbraak over in oktober ‘95 van Karel Adams. In ‘96 werd de layout aangepast en kwamen de “Taktivist ” en Doorbraak in één blad terecht. In ‘99 vernieuwde Doorbraak opnieuw en werd het omgevormd van ledentijdschrift tot algemeen politiek maand-
brorum prohibitorum heeft afgeschaft, worden bibliothecarissen aangemaand opnieuw lijsten met verboden boeken op te stellen, liefst in samenwerking met het gerecht. Maar wat doen we met al die verboden boeken zodra ze van de plan-
blad. Voor de leden kwam de nieuwe “Binnendoor” binnenin het tijdschrift, en Doorbraak werd ook in abonnementsformule aangeboden. Sinds ‘95 groeide de gemiddelde oplage van
ken zijn gehaald? Verbranden?’
Doorbraak van 3.500 tot 8.000 exemplaren.
Lode Vanoost (Agalev) over de Franstaligen in de rand, in De Morgen, 28 mei: ‘Het gaat hier helemaal niet om een bevolking die daar al eeuwenlang als minderheid woont, maar om rijke stedelingen die afgezakt zijn naar de groene rand en zich plots verwonderen over het feit dat ze van de gemeente een brief krijgen in het Nederlands’. Prof. Wilfried De Wachter (K.U. Leuven) in de Financieel-Economische Tijd, 26 mei: ‘Over het algemeen zijn de Vlaamse politici niet bekend bij de Walen en omgekeerd. Je krijgt dag in dag uit de bevestiging van de verschillen van de verschillen. In 1968 gingen onderwijs en media naar de gemeenschappen. Dat wil dus zeggen dat de massacommunicatie sindsdien gesplitst is. Sindsdien groeien we nog sneller uit elkaar.
Dirk blijft wel als hoofdbestuurslid eindverantwoordelijk voor de VVBpublicaties. Vanuit zijn nieuwe woonplaats zal hij meer tijd en energie kunnen steken in het Internet-gebeuren, waar de VVB met “politiek.net” grote ambities heeft. Vanaf volgend nummer wordt Jan Van De Casteele hoofdredacteur. Jan werkt sinds 1999 mee aan Doorbraak. Behalve voor de inhoudelijke opdracht wordt hij ook verantwoordelijk voor de praktische uitwerking en de reclameregie.
GEDANKENPOLIZEI Over de onthulling van een standbeeld voor dichter Anton van Wilderode in Beauvoorde zei Geert Bourgeois in De Standaard: ‘Een soort Gedankenpolizei dreigt. De staatsveiligheid alarmeerde prompt de burgemeester van Veurne, die nota bene zelf als spreker was uitgenodigd. Of hij wel wist dat er een gevaarlijk extremist werd gehuldigd? Waar zijn we mee bezig?’. Staatsveiligheid en rijkswacht met overvalwagens hielden - onder het voorwendsel dat ze een VMO-betoging verwachtten - de organisatoren een tijdlang vast in een vergadering in de bovenzaal. Pure intimidatie. Is het dat wat organisatoren van initiatieven met Vlaamsnationalistische inslag voortaan mogen verwachten? Na het liquideren van politiek andersdenkenden ook het elimineren van “dissonante” manifestaties. Vervolg blz. 7, 14
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
2
IS GEEN REDEN OM
HET
BELGIË
NEDERIG EXCUSES AAN TE BIEDEN
DICHTEN VAN DE WONDEN
Op 27 augustus 2000 hield de historicus Frans-Jos Verdoodt op de
De oproep lokte gemengde reacties uit. Eminente figuren uit de Vlaamse Beweging noemden het initiatief onwijs. Hun kritiek kon worden samengevat in de lapidaire zin: “Men vraagt geen pardon aan de Belgische staat”. Herman Suykerbuyk veroordeelde (Nucleus, sept. 2000) de excuuscultuur en stelde pertinente vragen: ‘Heeft diegene die zijn spijt uitdrukt een mandaat om namens anderen te spreken? Is het nodig verontschuldigingen aan te bieden omwille van een politieke houding?” Matthias Storme (Doorbraak, feb. 2001) nam het niet ‘dat van mensen excuses worden geëist, niet voor hun eigen fouten, maar voor die van anderen”. Verdoodt liet zich niet afschrikken en vond medestanders in de groep “Voorwaarts”, die progressieve intellectuelen verenigt. Op 9 juni 2001 hield die groep in het Vlaams Parlement een colloquium over collaboratie en repressie, waar parlementsvoorzitter Norbert de Batselier de tijd rijp noemde “voor een nieuwe stap in de richting va verzoening onder alle Belgen”. Gaat het daarmee de goede richting uit? Van diverse zijden - ook in socialistische kringen waar het een nieuw geluid is - wordt aangedrongen op een genuanceerde benadering van wat tijdens de bezetting en de repressie gebeurd is. Dat is positief. De historici hebben de jongste jaren goed werk geleverd. De Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging zorgde voor een serene en wetenschappelijke beschrijving van oorlogsfeiten en -gedragingen. (De onlangs verschenen Encyclopédie du Mouvement Wallon blijft nog steken in militantisme en negeert de Waalse collaboratie.) Ook de rol van de Belgische instanties wordt niet langer gevoelsmatig beoordeeld, maar is het voorwerp van historisch onderzoek. Lode Wils heeft de Vlaamsvijandigheid van koning Albert I aangetoond. Daniël Vanacker beschreef de Vlaamse vernederingen
aan het IJzerfront die het Vlaams nationalisme van het Interbellum hebben gevoed. Jan Velaers en Herman van Goethem verwezen naar de Duitsgezindheid en het antisemitisme van Leopold III. Er is in de Vlaamse geschiedschrijving een heilzaam revisionisme bezig.
NATUURLIJKE DOOD Oud-Oostfronters kunnen de gesneuvelde kameraden niet vergeten en zullen het geloof in de zin van hun strijd nooit opgeven. Belgische oudstrijders weigeren hun vaandel te neigen, wanneer het Vlaamse volkslied wordt gespeeld. De nostalgie en het overjaarse patriottisme zullen een natuurlijke dood sterven. De historische kritiek echter valt niet stil. Het dossier wordt geleidelijk uitgezuiverd. Niemand kan betwisten dat het om een complex, schrijnend menselijk en soms onmenselijk dossier gaat. Er is met de Duitse bezetter samengewerkt van hoog tot laag, uit plichtsbesef, uit winstbejag, op grond van staatkundige overwegingen en van infame berekeningen. Er waren idealisten en schoften. Het is oneerlijk de shoah uit te spelen om de collaborateurs te veroordelen. De bevolking wist toen niet dat de weggevoerde joden uitgeroeid werden. (In zijn memoires schrijft Pierre d’Ydewalle, die onder de bezetting voor de Britten spioneerde en later gouverneur van West-Vlaanderen werd, dat de massamoord ook hem niet bekend was.)
PARDON? Het wordt tijd dat het dossier gesloten wordt. Spreken van een historisch pardon doet de vraag rijzen: aan wie excuses vragen of aanbieden? Aan België? Er zijn genoeg onbesproken Vlamingen die dan meteen zeggen: ‘”Heeft België zich verontschuldigd voor het onrecht dat het Vlaamse volk werd aangedaan? Voor de koloniale wandaden van Leopold II? Voor de moord op Joris van Severen? Hebben de koningen Boudewijn en Albert
3
Er is geen reden om België nederig excuses aan te bieden. Dat het dossier is blijven etteren, is de fout van een links, vooral francofoon, partijpolitiek België dat steeds amnestie heeft geweigerd, ook al werd ze niet gevraagd voor moordenaars, beulen en verklikkers. Dat soort België is altijd blind, dom en hardvochtig gebleven. En ook dit speelt mee in het dossier. Verdoodt verdient ernstig te worden genomen. Hij is een sociaal bewogen nationalist die zich niet laat manipuleren door diegenen die proberen het pardon te misbruiken voor de strijd tegen het Vlaams Blok. Maar beter dan een pardon of dan een “verzoening” die een veroordeling van het Vlaamse nationalisme impliceert, ware een gemeenschappelijk optreden van gezaghebbende Vlamingen en Walen, die verklaren dat er aan beide zijden fouten en vergissingen zijn gebeurd, en dat collaboratie, verzet en repressie voortaan kritisch-wetenschappelijk dienen te worden beoordeeld. De wonden die het verleden heeft geslagen, moeten worden gedicht, omdat de huidige generaties behoefte hebben aan een zo solidair mogelijke aanpak van de noden die op de staat en de gemeenschap drukken. Vlaanderen is niet uit de problemen. De Vlaamse politici zijn niet opgewassen tegen de francofone machtsconcentratie die ook het huidige kabinet overheerst. Vlaanderen moet zich, van links naar rechts, met maximale samenhorigheid beraden over zijn toekomst in België en Europa. In dat perspectief is er geen plaats voor een steriele voortzetting van de twisten over gelijk en ongelijk, fouten en excuses. Over een oorlog die alleen bejaarden zich nog herinneren.
Manu Ruys
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
COMMENTAAR
IJjzerbedevaart een ophefmakend pleidooi voor “een historisch pardon over de vergissingen, de beoordelingsfouten en de verkeerde allianties uit een verleden dat straks bijna 60 jaar achter ons ligt”. De redenering luidde: de Vlaamse Beweging moet uit de ban geraken waarin het oorlogsverleden haar gevangen houdt; wij moeten een brug slaan naar het verleden van het Vlaams- nationalisme dat boven elke verdenking staat.
II excuses aangeboden voor het oorlogsgedrag van hun vader? Denkt Wallonië eraan zich te verontschuldigen voor Léon Degrelle die de Légion Wallonie oprichtte en als SS-officier in Rusland vocht?’
FOTO DOORBRAAK
ER
CHRISTEN-DEMOCRATEN
CVP
HEBBEN GROTE VAKANTIETAAK
BANG VAN EIGEN PITBULLS ?
WETSTRAAT
‘De pitbull van de CVP’ is een van de betere metaforen waarmee de CVP’er Pieter De Crem werd getypeerd. ‘Had de partij eerder gezocht naar creatieve geesten, dan hadden er nu tien Pieter De Crems in de Kamer gezeten en dan zou je wat beleefd hebben’, stellen de “dertigers” van de CVP (Yanko, DM 26 mei). Maar De Crem greep (voorlopig?) naast het fractievoorzitterschap en het establishment van de partij blokkeerde ook zijn sollicitatie voor het voorzitterschap. Veel waarnemers vinden nochtans dat Stefaan De Clerck braaf maar totaal inefficiënt leiding geeft. Afwachten wat het wordt na het CVP-congres in september. De partij heeft nog een moeilijke vakantietaak voor de boeg, wil ze paars in het nauw brengen. Maar dat geldt ook voor Pieter De Crem en de jongere CVP’ers. Hun boodschap is voorlopig nog erg wollig, theoretisch en onscherp. Heeft de CVP zich na de “historische” verkiezingen van 1999 niet zelf in de kelder gewerkt? Wie toen met een bord kip met frietjes voor de neus de lange tv-uitzending volgde zag daar
had de PSC nog een forsere klap gekregen. Voorts wisten we ook wel dat achter de coulissen liberalen en socialisten al mentaal waren voorbereid op een machtswissel. Dat was één van de vele scenario’s die Louis Michel had uitgetekend. Toen ook Dehaene vrij snel duidelijk maakte dat hij niet meer mee wou doen was het een uitgemaakte zaak: de CVP koos voor een herbronning in de oppositie. Daar konden we niet aan ontkomen. Nu zit de CVP daar toch maar mooi te blinken. Interne ruzies en tegenspraak, derderangsrol in de media en twijfel over de terugkeer? Wat fractievoorzitter Yves Leterme voor de Nederlandse radio (EO) zei is uit zijn context gelicht. Laat daar geen twijfel over bestaan: de volgende verkiezingen winnen is ons doel en als dat gebeurt zullen we onze plaats weer innemen. Komen die verkiezingen er begin 2002 om jullie - na zes maand Belgisch EU-voorzitterschap - in de wierook van het Europees optreden van Verhofstadt nog wat meer slaag te geven?
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
De CVP lijkt dit niet echt te kunnen uitbuiten?. De schuld van de media? In een hier en daar gesuggereerd mediacomplot geloof ik niet. Het werkt anders. De meerderheidspartijen schieten mekaars voorstellen zo vaak af dat de verslaggevers hiermee al voldoende werk hebben. Dat gegeven is voor een oppositiepartij inderdaad een tactisch probleem. Ik heb soms de indruk dat we Verhofstadt al met een dolksteek zouden moeten uitschakelen om nog vooraan in het nieuws te geraken. Maar in een paars-gestuurd media-complot geloof ik niet. Er verschijnen veel kritische artikelen in de pers, zelfs in de “regeringsgetrouwe” kranten.
als een van de eersten in de studio Pieter De Crem opduiken. ‘Tijd voor een oppositiekuur’, zo zei hij. Hiermee vertolkte hij wat Dehaene en Herman Van Rompuy toen ook zelf vonden. De Crem: ‘De kippencrisis versterkte onze al verwachte nederlaag. Wij hadden in Vlaanderen het initiatief kunnen nemen, maar op federaal niveau konden we niets doen. Bovendien
Maar het kan verkeren… Het Zilverfonds tegen de vergrijzing was het belangrijkste positieve concept van de huidige regering, maar de start ervan valt al in het water, de eerste schijf voor dit fonds is al niet ter beschikking.
Is de CVP voorlopig niet barslecht in communicatie. De paarse trein rijdt twee jaar, jullie zoemen nog dagelijks over vernieuwing? Het vernieuwingsproces gaat veel verder dan de eerstvolgende verkiezingen. Het is een trendbreuk die tijd nodig heeft.
FOTO : REPORTERS DE
PIETER DE CREM POPULAIR BIJ DE JONGERE CVP’ERS KORDATE STIJL VAN
MAAKT HEM
Ik hoop voor Verhofstadt dat zijn Europees optreden lukt. Maar het zou dom zijn van hem te geloven dat een “uitgelokte” vervroegde verkiezing zijn positie in Vlaanderen zou versterken. Er zijn voorbeelden genoeg van gelijkaardige manoeuvres die totaal mislukten. Het is overduidelijk dat men zo’n scenario overweegt om de Groenen weer buiten te wippen. Dat zal niet aan Verhofstadt liggen, maar aan de Waalse socialisten. Die voelen dat een sprong vooruit haalbaar is. En als die iets willen, dan komt het er toch? Ik durf betwijfelen of de kansen voor de Vlaamse liberalen zo gunstig liggen. Doet paars het zo slecht? Er is geen samenhang in zo’n ploeg “segmentspelers”. Alle spelers willen vanuit hun kleurtje scoren, maar ze weten het doel niet staan. Van een grondig beleid inzake asielzoekers, migratie, fiscaliteit, buitenlandse politiek, justitie, administratie, defensie - om maar die terreinen te noemen - is er geen sprake. Van chaos en halve maatregelen wel. Daarover breekt de regering voorlopig haar benen niet, zolang het economisch goed gaat.
4
Zeg nu eens concreet waar u het verschil wilt maken? We moeten een Vlaamse waardenpartij worden. We zitten met de meest antiVlaamse regering sinds de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast moeten we ons profileren op het kruispunt van twee assen. Op de sociaal-economische as moeten we progressief - niet revolutionair - zijn. Op de tweede as moeten we ons in de traditie situeren. Dat wil zeggen: haaks op en weg van de moderniteit van paarsgroen, bij voorbeeld inzake drugs, euthanasie, samenlevingsvormen. Onze bollenwinkel blijft gezin en familie, niet in de eng-klassieke zin, maar opengetrokken naar niet-klassieke samenlevingsvormen waar duurzame relatievorming vooropstaat. Onze bollenwinkel blijft ook het verenigingsleven. Vroeger was dit bijna automatisch voor een groot deel verbonden aan onze “zuil”. Vandaag is dat niet meer het geval. Duurzame relatievorming verdient onze volle steun. Zijn alle CVP’ers het daarmee eens? Het zal moeten. We zijn er nog niet, maar open dialoog moet kunnen, en moet vooral uiteindelijk leiden tot pro-
fessioneler politiek. De mensen vragen duidelijke standpunten en die moeten we geven. Een paar voorbeelden. We moeten duidelijker zeggen dat we achter het vrij onderwijs staan, dat we het gemeentelijk stemrecht voor migranten niet zien zitten.
ruwweg een kwart van het kiezerskorps. Een groen-links front is trouwens in de maak. Daar kunnen we niks halen. Ons standpunt ligt daar te ver vanaf. Onze electorale aanzuigkoker zit bij de 75% kiezers die gevoelig zijn voor wat ik daarnet de “kruisende assen” noemde. De VLD en het Vlaams Blok zijn geen monolieten, maar politieke partijen met een erg doorlaatbare wand. Veel tweeverdieners kozen om puur fiscale redenen voor de VLD, maar zijn
MIJ, WAAR STAAT DE
NOG VOOR ?’ Die open vraag vertolkt wellicht nog het best de wrevel die vandaag leeft binnen de CVP. Stefaan De Clerck startte een vernieuwingsoperatie in november 2000en wil de discussie over de fundamentele doelstellingen rond hebben tegen het statutair congres van zijn partij in september. Als je hem dan hoort verwijzen naar “Menselijke zekerheid” en “democratie in verbondenheid”, zijn CVPkernbegrippen, vrees je meteen dat nogal wat congresgangers in slaap zullen vallen. De partij heeft nog een vakantietaak voor de boeg. Ook Pieter De Crem moet zijn “vertolking” van de vernieuwing nog aanpassen. Op dat punt verzuipt hij nog in bepoeierde terminologie. ‘Toekomstgericht, vooruitstrevend, theoretische kruispunten op politieke assen in het politieke spanningsveld’. Moeder, help...
daarom nog geen “échte” liberalen. Daarbij zitten zeker veel mensen die inzake waardenbeleving de “moderniteit” van paarsgroen niet lusten.
Yanko, een beweging van een 70-tal jonge CVP (dertigers-mandatarissen) zei het einde mei zonder omwegen: de vernieuwing gaat te traag, en is te vaag. Ze wordt uitgedragen door oude ge-
Daarnaast zijn er 660. 000 Blok-kiezers die momenteel het gevoel van “verlating” hebben. Geen allianties en geen
zichten. De helft van de oude lijsttrekkers moet vervangen worden door
gesprekken met die partij, dat is de afspraak. Maar het cordon dreigt nu rond de CVP te liggen. Een grote groep Vlaamse kiezers is geëlimineerd. We moeten stoppen met zeggen dat die partij volloopt met halve debielen. Dat is zever. Een deel van de Blok-kiezers heeft respectabele motieven om op die partij te stemmen. Dit segment moeten we kunnen aanspreken. Jan Van de Casteele
HET
CVP
nieuwe gezichten. SDC noemt dit idee “zinloos”. De vernieuwingsoperatie mag geen generatiegevecht worden. Politiek niet correct, maar moedig. Overigens komt ook Yanko niet echt helder uit de hoek. ‘De druk van de consumptiemaatschappij op het gezinsleven moet minder’. Mooi aanvoelen, maar begin er maar aan. Het communautaire moet een breekpunt zijn, want de huidige staatsstructuur is een ondoorzichtig kluwen. Ook mooi, maar met hun pleidoor voor “confede-
HEILIGE VUUR
Pieter De Crem is de burgemeester van Aalter, voor de tweede keer Kamerlid voor de CVP. Onstuimig, intelligent, een zenuwpees. Hij kreeg in de pers al verschillende eretitels: ‘Eigenzinnig, onstuimig, bezit het heilige vuur’ (HLN, 5 arpil), de pitbull van de CVP (FET, 4 mei), de ‘mijnheer mise-en-plis uit Aalter (DM, 19 dec), de sierlijke springbok uit Aalter (Dirk Achten in DS), het ‘rondvliegend elektron’ (Dehaene en Sturtewagen in DS,12 juni). Als parlementslid zit hij zeker niet stil. Zodanig, dat zijn eigen partij er nerveus van wordt. Hij werd genoemd als fractievoorzitter, maar moest omwille van zijn lek over de asielopvang in vakantiecentra (van het ACV) Yves Leterme laten voorgaan. Omdat Stefaan De Clerck niet bepaald schittert als partijvoorzitter, werd hij door sommige kranten vooruitgeschreven als nieuwe CVP-voorzitter. De Crem was er ‘indien nodig’ klaar voor (Bonanza, 14 mei) en Luc Van der Kelen begon zowaar voor hem te supporteren: ‘Niemand kan hem verslaan’ (HLN, 5 juni).Maar dit keer was het het CVPestablishment dat de Aalternaar blokkeerde. Die verkiezen De Clerck als het minste kwaad, meent Bart Sturtewagen (DS, 12 juni) JVdC
5
ralisme” zullen ze ook in eigen CVPrangen nog wat missiewerk moeten doen. Ga dat maar verkopen aan Eyskens of Johan Van Hecke. Hoopvol is wel dat Yanko pleit voor vrijmoedige zelfkritiek: de partij had toen ze aan de macht was - op veel terreinen (discriminatie gehuwden, zonevreemde woningen, verkeersveiligheid...) beter kunnen doen. De CVP-jongeren (olv Jonathan Cardoen) zingen hetzelfde klaaglied: de vernieuwing is te vaag en te traag. Maar wat ze dan zelf vooropstellen (De Morgen, 8 juni) zijn wat standpunten over leefmilieu, zone 30 in bebouwde kom en een uithaal naar de “oude boegbeelden” in de partij die maar geen plaats willen maken. (Maak plaats, maak plaats, maak plaats, we hebben ongelofelijke haast...) Stefaan De Clerck moet voor de CVP-jongeren na het septembercongres (29/9) maar eens kiezen: de voorzitter blijven die het niet kan verkopen of burgemeester van Kortrijk. Dat is iets anders, natuurlijk. De Clerck zegt nu te blijven, maar de naam Yves Leterme hoor je te vaak vallen om niet te geloven dat hij kans maakt, terwijl de onstuimige De Crem zijn fractievoorzitterschap in de Kamer zou ambiëren. Johan Van Hecke waarschuwde op de Open dialoog-dag van zijn ChristenDemocratische Vernieuwing (DCV) en in Het Laatste Nieuws (9 juni) voor het verglijden naar een ‘rechts-autoritaire en ethisch conservatieve partij’ wel open volkspartij in centrum. De partij moet zich niet langer profileren als christelijke partij, maar als een open, Vlaamse volkspartij. Schrappen dus, die C! En niet tussen VLD en Blok gaan kruipen, want dan geef je midden cadeau aan VLD. Wellicht wordt dit de zwanenzang van de Oosterzeelse Oostendenaar. Wanneer stapt hij in de voetsporen van Reginald Moreels? Dag CVP, leven de vrijheid? JVdC
DOORBRAAK nr. 7 - juni 2001
WETSTRAAT
Waar haalt de CVP voldoende kiezers om het tij te keren? Groen-links (SP en Agalev en wat daar eventueel nog bijkomt) is goed voor
‘ZEG
VLAANDEREN
EN
WALLONIË
VLAAMS
HEBBEN NOOD AAN EIGEN ECONOMISCHE POLITIEK
SOCIAAL OVERLEG
VLAAMSE
CONFERENTIE
VOORZICHTIG GESTART H et besef dat Vlaams sociaal overleg nodig is, sijpelt stilaan door. Op initiatief van de Vlaamse werkgevers (VEV) startte minister-president Patrick Dewael een “Vlaamse Conferentie” op. Het zogenaamde “Vlaamse Forum 21” moet die Conferentie wetenschappelijk ondersteunen. Forum 21 maakt op 5 juli zijn eerste onderzoeksresultaten over trends en uitdagingen voor de toekomst van Vlaanderen bekend. Steeds meer organisaties en politici blijken te beseffen dat een regionale differentiatie van het economisch beleid een absolute noodzaak is. Al maakt Lambermont duidelijk dat Franstaligen ook hier op de rem gaan staan. Het was het Vlaams Economisch Verbond (VEV), die de oprichting van de Vlaamse Conferentie vroeg. De Vlaamse werkgeversorganisatie vindt dat Vlaanderen en Wallonië economisch hun ei-
Vlaanderen en kan zelfs een averechts effect hebben door ervoor te zorgen dat oudere werknemers vervangen worden door jongeren.
gen weg moeten kunnen gaan, omdat ze nood hebben aan een eigen economische politiek, met aparte CAO’s en zelfs met verschillende lonen.
Het VEV was niet zo gelukkig met het
Het mooiste voorbeeld van die verschillen blijkt uit cijfers over de “Belgische” werkloosheid. Werkloosheids- Vlaand. Wall.
Brussel België
graad % beroepsbevolk. 5,9%
15,5% 16,9%
10%
In mei steeg het aantal Belgische uitkeringsgerechtigde volledig werklozen (UVW’s) met 1045 eenheden. In Vlaanderen daalde het aantal UVW’s nog (-295), maar in Wallonië ging hun aantal weer de hoogte in (+1343). Volgens het VEV is een andere aanpak in Noord en Zuid (regionale differentiatie) in het belang van Wallonië zelf. Door zich krampachtig vast te houden aan nationale loonafspraken brengt het zichzelf in moeilijkheden. De verhouding loonkost/productiviteit is veel beter in Vlaanderen. Investeringen blijven dan ook uit in Wallonië omdat de lonen er te hoog zijn in vergelijking met de productiviteit. Door te eisen dat de lonen in Vlaanderen en Wallonië gelijk blijven, prijst Wallonië zichzelf uit de markt. De beste illustratie van de verschillende noden is het jongerenbanenplan van Laurette Onkelinx (PS). In Wallonië is dat jongerenbanenplan zinvol, maar de Vlaamse jeugdwerkloosheid hoort bij de laagste in Europa. Het plan van Onkelinkx heeft dan ook totaal geen zin in
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
Lambermont-akkoord. De VEVkritiek kwam hard aan in regeringskringen, vooral bij de VLD en haar ondernemersachterban. Voor het VEV is Lambermont enkel aanvaardbaar als er bijkomende maatregelen komen. Het wil onder meer nog in deze regeerperiode een nieuwe staatshervorming en een concreet engagement dat de regering een goede hervorming van de vennootschapsbelasting doorvoert. Een goede hervorming is er een die de belasting effectief verlaagt in plaats van ze alleen maar wat beter te verpakken en die de gewesten bovendien bijkomende ver-
Vlaamse Conferentie voor. Het project moet een Vlaams beleid op lange termijn uittekenen waaraan zoveel mogelijk maatschappelijke actoren deelnemen. Politici, sociale partners en middenveld mogen de conferentie bevolken en zeven “visiegroepen” moeten de conferentie van voorstellen voorzien. Daarboven zorgt de denktank Forum 21 onder leiding van oud-EUcommissaris Karel Van Miert dat heel het project een wetenschappelijke ondersteuning krijgt. Dewael wil kunnen beschikken over eigen Vlaamse CAO’s. Dat is volgens hem nodig om het sociale leven volgens de Vlaamse regionale verscheidenheid te kunnen ordenen. Hij steunt daarvoor op een recent rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) waarin de internationale organisatie pleit voor meer loondifferentiatie tussen de regio’s.
OPPOSITIE De Vlaamse oppositie reageert sceptisch op het initiatief. Vooral het langetermijn-aspect neemt ze onder vuur. De CVP en het Vlaams Blok hebben stevige kritiek op het feit dat ze niet betrokken zijn bij het project. De kans is volgens hen klein dat de Vlaamse Con-
WIE
D O E T WAT
De zeven visiegroepen van de Vlaamse Conferentie worden alle voorgezeten door een minister.
lagingen toekent.
NEDERLAND Terwijl Vlaanderen wat aanmoddert, kan het moeilijk anders dan met ontzag op te kijken naar Nederland dat met zijn “Akkoord van Wassenaar”. Daarin spraken de Nederlandse regering en de sociale partners al in 1982 een langetermijnvisie af, die ook in de breedte het verband legde tussen loonafspraken, sociale zekerheid, financiën, werkgelegenheid en het welzijn van de bevolking. Dáár werd de grondslag gelegd voor wat later het fameuze “Poldermodel” werd, en voor de huidige Nederlandse welvaart. Pas twintig jaar later neemt de Vlaamse Regering een initiatief dat het Nederlandse project benadert. Op 23 maart stelde ministerpresident Patrick Dewael (VLD) de
6
• Leren en onderwijs (Marleen Vanderpoorten, VLD) • Werkgelegenheid (Renaat Landuyt, SP) • Economie (Dirk Van Mechelen, VLD) • Welzijn en kwaliteit van Leven (Mieke Vogels, Agalev) • Duurzame ontwikkeling (Vera Dua, Agalev) • Cultuur en creativiteit (Bert Anciaux, VU-ID) • Mobiliteit (Steve Stevaert, SP) Gewezen Europees commissaris Karel Van Miert en de voormalige voorzitter van het VEV, Karel Vinck bezielen Forum 21. Ze wisten Bea Cantillon, Luc Huyse, Jozef Deleu, Bart De Moor, Ingrid Ponjaert, Katrien Kesteloot, Joke Vandenabeele en Ilse Loots voor het project te engageren.
ferentie een eventuele coalitiewissel bij de volgende verkiezingen overleeft.
FOTO : DOORBRAAK
KLAUWEN
Bart Tommelein, woordvoerder van Dewael, weerlegt die kritiek. ‘Álle parlementsleden waren uitgenodigd op de lanceerdatum van de Vlaamse Conferentie, dus ook CVP en Vlaams Blok.
In Doorbraak 6 lees ik dat Filip Dewinter
naar de Beweging toen hij voorstelde een partijpolitieke concurrent te verbieden. Door de Belgische staat, meester? Nee toch!?
‘Het project is verankerd in de Vlaamse administratie en wordt gedragen door
van Luc Van den Brande (CVP), Bart De Moor’, zegt Tommelein. Het is onder meer juist op de deelname van Bea Cantillon dat het Blok kritiek heeft. Volgens de partij is ze gekend voor haar unitaristische standpunten en heeft ze eerder al gepleit tegen de
K AREL VINCK EN HET VEV VERWACHTEN VEEL VAN DE VLAAMS CONFERENTIE. MAAR L AMBERMONT HIELD DE HEFBOMEN ( FISCALITEIT EN SOCIALE ZEKERHEID) GROTENDEELS UIT VLAAMSE HANDEN.
Volgens het Blok tracht de Vlaamse regering door middel van initiatieven zoals de Vlaamse Conferentie haar gebrek aan reële macht binnen België te verdoezelen. Het feit dat de belangrijke hefbomen van het sociaal overleg - zoals fiscaliteit en sociale zekerheid - zich nog steeds op federaal niveau bevinden, geeft het project weinig slaagkans.
splitsing van de sociale zekerheid.
Geert Van Remoortere
MONETAIRE UNIE Luc Van den Brande, voormalig Vlaams minister-president, pleitte in Gazet van Antwerpen (14 april) fel voor een confederaal model. ‘De monetaire unie is een Europese zaak geworden. Dus staan we voor het einde van de Belgische Monetaire en Economische Unie. Hier wordt een dubbel discours gevoerd. Europa vindt dat er een verschillend beleid moet mogelijk zijn om de werkloosheid op te lossen. Nu werken centrale maatregelen veelal slechts voor de helft in Wallonië en voor de helft in Vlaanderen’.
SNELLERE GROEI Het ziet ernaar uit dat de Vlaamse economie ook de komende jaren sneller blijft groeien dat de Waalse. Dat zegt het Internationaal Monetair Fonds (IMF). De uiteenlopende productiviteit en het gecentraliseerd loonbeleid zijn samen de oorzaak van een van de belangrijkste handicaps van de Waalse economie. De FET berekende dat de Waalse productiviteit in 1998 11,5% lager lag dan de Vlaamse, de Waalse loonkosten slechts 6,5% lager. De Waalse beroepsbevolking telt meer ar-
beidskrachten met een laag diploma, het Franstalig onderwijs boekt slechtere resultaten, ondanks de relatief hogere investeringen van de Franse Gemeenschap. Vlaanderen heeft alle belang bij een sterkere Waalse economie, maar Waalse politici houden mordicus vast aan nationale collectieve arbeidsovereenkomsten. Hierdoor kunnen de loonkosten per eenheid product niet verlagen tot het niveau van Vlaanderen. Voor dat verzet tegen regionale CAO’s betaalt de Waalse economie een hoge prijs’. (Financieel Economische Tijd, 26 april)
R. Reijmen Mortsel
DUITS-BELGIË Geert van Remoortere (DB juni 2001) schrijft dat er in de zogenaamde “Oostkantons” 70 000 mensen wonen. Dit is onjuist, en bovendien is “Oostkantons” een te mijden begrip. Het is namelijk één van de “uitvindingen” van het onzalige unitaire België waarin alles over één kam geschoren werd. Volgens de unitair-belgische filosofie bestonden de Oostkantons uit de Duitstalige kantons Eupen en Sankt Vith en het Franstalige kanton Malmedy. Samen tellen die flink wat meer inwoners dan 70 000. In het federale België hebben de Duitse en de Franstalige gemeenschap gelukkig niets meer met elkaar te maken en het is dus onzinnig om het nog verder over “Oostkantons” te hebben. Eupen en Sankt Vith, samen negen gemeenten, vormen de “Duitstalige gemeenschap in België”. Omdat dit nogal lang is, had ik het als journalist altijd over “DuitsBelgië”. Sommige Duits-Belgen nemen er aanstoot aan, omdat dit de band met Duitsland te dik in de verf zou zetten. Wat natuurlijk geen argument is om DuitsBelgië niet te gebruiken. Jan Veestraeten Mortsel
VLAAMSE ECONOMIE VERKRAMPT Ook de Vlaamse commentatoren beginnen te beseffen dat het economisch optimisme van de jonge paarse ploeg moet bijgestuurd worden. De werkloosheid blijft dalen, stelt Bart Sturtewagen eeuwig optimistisch, maar hij roept toch op tot waakzaamheid. Beursberichten, maar ook signalen uit bouwsector, autoverkoop en luchtvaart moeten ons tot voorzichtigheid aanmanen. (DS, 14 juni)
7
RUIMTESCHILD De Vlaamse Beweging heeft een grote pacifistische traditie. Laat uw schrijver Marcel Gunst ophouden met zijn ongenuanceerde pro-Amerikaanse pleidooien. Geef uw lezers in de plaats wat meer informatie over de andere volkeren in Europa. Jelle Maertens Gent
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
BRIEVEN
met “partijklauwen” moet afblijven van de Beweging. De woordkeuze is geen “huisstijl” voor Doorbraak. Bovendien schiet men in volle oorlog niet op eigen troepen. We hebben er vooralsnog niet te veel. In dezelfde gedachtegang kan men zich afvragen of het de bedoeling van meester Bourgeois was “partijklauwen” uit te steken
Stefaan De Clerck was aanvankelijk trouwens ingeschreven op de voostelling van de conferentie op 23 maart.’ Hij geeft anderzijds wel toe dat Dewael het Vlaams Blok bewust niet wil betrekken bij het project.
middengroepen en de SociaalEconomische Raad van Vlaanderen (Serv).Forum 21 werkt met onafhankelijke medewerkers en academici waaronder voormalig CVP-senator Bea Cantillon en voormalig kabinetsadviseur
LEZERSBRIEVEN
omtrent hun eigen rol en betekenis
CONCURRENTIEFEDERALISME IS CONSEQUENT
KWAADWILLIGE ASSOCIATIE EXTREEM-RECHTS
MET
VRIJE
TRIBUNE
V
olgens minister Anciaux en de zijnen kadert het concurrentiefederalisme zoals dat aangehangen wordt door onder meer Matthias Storme, Geert Bourgeois en Eric Defoort in “een filosofie van “Eigen volk, beste volk”’ (DS 16 mei). In het licht van de heibel rond het Lambermont-akkoord lijkt deze uitspraak van Anciaux bedoeld te zijn om de tegenstander of de andersdenkende te associëren met extreem-rechts. Ze is niet alleen kwaadwillig, maar bovendien ook intellectueel oneerlijk. Federalismevorsers weten dat in de meeste federale staten federalisme een zekere concurrentie tussen de deelstaten inhoudt. Dat geldt zeker voor federale staten die zich definiëren vanuit de deelstaten, zoals bijvoorbeeld de VSA (en waarbij de residuaire bevoegdheden toekomen aan de federale overheid). De eigenheid van de deelgebieden is dan niet enkel staatsrechtelijk (op het vlak van eigen bevoegdheden), maar ook economisch gedefinieerd. De deelgebieden beschikken er over voldoende fiscale autonomie om hun taken naar behoren te kunnen uitvoeren. We merken dat het federalisme in België - dat, zoals artikel 1 van de Grondwet zegt, samengesteld is uit gewesten en gemeenschappen - wel beantwoordt aan de eerste voorwaarde (bevoegdheden voor de deelgebieden), maar lang nog niet aan de tweede voorwaarde (fiscale autonomie). Zolang het recht van het deelgebied om zijn eigen belastingen te innen niet in voldoende mate vervuld wordt, blijft de staatsrechtelijke eigenheid ervan een formele aangelegenheid. Wie de twee voorwaarden op elkaar wil doen aansluiten, is automatisch een pleitbezorger van het concurrentiefederalisme zonder dat hij daarom een lans breekt voor “eigen volk, beste volk”. Hij opereert immers nog altijd binnen het kader van het federalisme, dat per definitie samenwerking inhoudt.
DUITS VOORBEELD De vraag is alleen hoe die samenwerking eruit moet zien en of ze als dusdanig niet zelf het federalisme als systeem kan uithollen? In dat opzicht is het interessant om eens een blik te werpen op Duitsland, waar sinds geruime tijd een debat gevoerd wordt over het spanningsveld tussen coöperatief en concurrentieel federalisme.
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
Anders dan Zwitserland, de VSA of zelfs België wordt de Bondsrepubliek gedefinieerd vanuit de “Bund” (het federale niveau). In het huidige systeem is er sprake van een coöperatief federalisme waarbij de Länder (deelstaten) weinig eigen bevoegdheden hebben, maar via
“CONSEQUENTE FEDERALIST STEMT BEVOEGDHEDEN EN MIDDELEN OP ELKAAR AF”
de Bondsraad, de deelstatenkamer, invloed kunnen uitoefenen op de federale politiek (goedkeuring wetten van de Bondsdag, het federale parlement). Die invloed kan dikwijls een blokkadepolitiek met zich meebrengen, zeker wanneer de Bondsraad een andere politieke meerderheid vertoont dan de Bondsdag.
TRANSFERS
binnen het drieledige bestuurssysteem (EU-natiestaat-deelstaat). De voorstanders van een concurrentieel federalisme, een “Wettbewerbsföderalismus”, hopen op een eigen belastingrecht voor de Länder en een doorzichtiger transfersysteem, respectievelijk meer financiële discipline en een meer stimulerende werking op de deelstaten in de vorm van meer investeringen in plaats van consumptieve uitgaven. Niet toevallig willen zij ook meer “Kompetenzabgrenzung”, een duidelijke bevoegdheidsverdeling tussen EU, natiestaat en Länder (of regio’s).
CONCURRENTIE Concurrentie tussen de deelstaten wordt gezien als een voorwaarde voor innovatie, het zich doorzetten van het beste politieke beleid, de versterking van de democratie. De zwakkere deelstaten zullen gestimuleerd worden om het roer naar een meer efficiënte politiek en economie om te gooien zonder dat ze via de federale overheid een blokkerende of nivellerende werking kunnen uitoefenen. De Britse politicoloog Charlie Jeffery ziet het concurrentieel federalisme als een ‘meer vloeiende vorm van interactie’ tussen de Länder die volgens hun eigen inzichten kunnen opereren (hij noemt dit daarom de “Sinatradoctrine” - naar I did it my way - van de Länder.)
Vele bevoegdheden worden zowel door de Bond als door de Länder uitgeoe-
Getransponeerd naar België zien we dat we op het vlak van de bevoegdhe-
fend (Politikverflechtung), waarbij de Bond voorrang geniet: ‘Bundesrecht bricht Landesrecht’. De ‘Länderfinanzausgleich’ is erop gericht met het oog op de ‘gelijkwaardigheid van de levens-
den hier sowieso al met een concurrentiefederalisme te maken hebben. Dit model, waarbij de gemeenschappen en gewesten voor heel wat beleidsdomeinen een eigen politiek kunnen vol-
omstandigheden’ (in heel Duitsland) de verschillen tussen de Länder door transfers uit te vlakken.
gen, blijft echter een lege schelp zolang de fiscale bevoegdheid zo beperkt blijft zoals het nu het geval is met het Lambermont-akkoord.
Dit heeft bijvoorbeeld tot gevolg dat Beieren op drie jaar tijd als “donorland” meer betaalde dan het zelf als ontvangend Land op dertig jaar tijd kreeg. Tot 1990 werkte dit systeem (dat ook als unitaristisch federalisme bekritiseerd wordt wegens te veel macht voor de federale overheid) vrij behoorlijk. Met de toetreding van de arme Oost-Duitse Länder kwam er bij de traditionele Noord-Zuid kloof echter nog een tussen West en Oost bij. Bovendien baart de groeiende macht van de Europese Unie de Länder zorgen
8
Wie het concurrentiële federalisme verdedigt, is niets meer of niets minder dan een consequente federalist die bevoegdheden en middelen op elkaar wil afstemmen. Wat een Anciaux of Schiltz daar ook mogen over beweren…
Dr. Dirk Rochtus, Docent Lessius Hogeschool Antwerpen.
Foto: Doorbraak
ALLEEN
HET
MAAS
EN
WAAL
EINDE VAN DE PRIVATISERING ?
G
rote verrassing in het wereldje van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en de daarbij horende bonden: NS-topman Stelwagen stapt met onmiddellijke ingang op. Er is de laatste tijd veel te doen geweest om de Nederlandse spoorwegen en er is ook behoorlijk wat sociale last geweest.
(die zijn er dus niet alleen bij de Belgische NMBS). Die vertagingen blijken heel vaak te wijten aan een tekort aan
LAND
VAN
SAMBER
EN
paratie, en áls ze eenmaal in de garage staan is het vaak wachten op wisselstukken.
modelbedrijf dat voor privéinvesteerders hoogst aantrekkelijk zou zijn. Daarvoor moesten decennia ver-
VRIENDEN Echt gebeurd: ooit - heel lang geleden - liet wijlen André Cools zich in een onbewaakt moment tegenover mij ontvallen dat wij Vlamingen toch ambetanteriken waren. Hij vroeg toch echt niet veel: alleen maar de kans om ergens in Wallonië een groot kantoorgebouw neer te poten met aan de voordeur een grote koperen plaat met daarop “Conseil Régional Wallon”. ‘Daar steek ik dan al die vervelende Waalse zeurkousen over regionalisering in en zijn we eindelijk af van dat gezaag over economisch federalisme’.
Omdat Lambermont een zoveelste illustratie was van de onwil van onze Waalse buren om echte federalisten te zijn. Om samen met de Vlaamse federalisten deze Belgische staat om te bouwen tot een inderdaad federale staat ‘samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten’. Omdat, zoals André Cools, onze Waalse politieke buren aan geen andere politiek willen doen dan aan Belgische politiek. Tenminste zolang het hen goed uitkomt.
Jaak Peeters
volle borst voor aanhechting bij “la
ONZE “BELGISCHE” WAALSE
Waarom ik dit verhaal uit lang vervlogen tijden vertel?
laatste niet wil, zal treinen fors duurder worden. En dát in een land dat dichtslibt door het autoverkeer? Stoot de liberale VVD-politiek hier uiteindelijk op zijn grenzen?
Deze kwestie roept een voor Nederland netelige vraag op. Want de NS moesten en zouden worden uitgebouwd tot een
MAAS
Nogmaals, echt gebeurd. En dat uit de mond van de Waalse man die vandaag het aureool draagt van dé Waalse federalist.
De vraag die nu onafwendbaar is: als de Nederlandse samenleving wil dat er in Nederland treinen rijden, dan zal zij daarvoor moeten betalen. Als ze dat
Dat verhaal is natuurlijk niet nieuw, het is wel goed dat men er aan Vlaamse kant regelmatig aan herinnerd wordt. Het Vlaamse oor is inderdaad niet altijd even luisterbereid. Zeg nu zelf. Al op het einde van de negentiende eeuw zeggen echte Walen dat samenleven onder één en hetzelfde Belgische dak met die Vlaamse zageventen echt niet langer kan. Stel je voor: zij willen le flamand naast en samen met le français. In 1912 was het de Waalse politicus Destrée die aan de koning liet weten dat er in dit Belgenland helemaal geen Belgen rondliepen, alleen maar Vlamingen en Walen. Men moest daar dus maar iets aan doen… Meteen na de Tweede Wereldoorlog stemde la Wallonie eensgezind en uit
9
Mère Patrie”. En tijdens de barre wintermaanden van 1960 eiste Wallonië het recht om het eigen economische lot in eigen handen nemen. ‘Eigen Waals arbeidersvolk eerst’, zo decreteerde ooit een Waals politicus. Intussen hebben onze Waalse buren hun groot kantoorgebouw met daarop die koperen plaat die André Cools zo graag had gewild. En zie, als wij Vlamingen dan eindelijk toch maar voorstellen om aan die echtscheidingsprocedure te beginnen, om onze Waalse buren ten volle de kans te geven hun eigen economische lot in eigen handen te nemen, dan hoeft het niet meer. Dan mag het zelfs niet. Dan zijn wij de deugnieten die hun Waalse vriendjes aan hun lot willen overlaten. Dan is al die Waalse stoere taal vergeten… Ik zal het wellicht nooit begrijpen. Ik heb wél sterk de indruk dat onze Waalse buren dat samenleven onder één Belgisch dak toch erg “gemakkelijk” vinden.
Marc Platel
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
DE BUREN
Wat er werkelijk aan de hand is? Misschien zullen we dat nooit helemaal weten, maar Stelwagen was verantwoordelijk voor het materieel. De man heeft dus veel kritiek over zich heen gekregen vanwege de vele vertragingen
materieel en het ontbreken van reserve-onderdelen. De NS moesten op jaarbasis zo’n 500 miljoen gulden besparen Dat is een kleine 10 miljard BEF. Stelwagen kreeg de opdracht om fors te bezuinigen op onderdelen en onderhoud van treinen. Dat leidde uiteindelijk tot het interen op de onderdelenvoorraad. De gevolgen ervan zijn desastreus: lange wachttijden voor treinstellen in re-
BIJ
De heer Stelwagen was evenwel formeel toen hij zijn vertrek bekend maakte: ‘Onze prestaties zijn onder de maat en de klanten vragen terecht om zichtbare verbeteringen’, verklaarde hij. De spoorwegbonden zijn hoogst ongelukkig om Stelwagens vertrek. ‘Hiermee verdwijnt ook de laatste topman met een spoorwegachtergrond uit de directie’, hoort men daar.
staatsing en ambtenarenmentaliteit worden teruggedrongen. Minder volk en zuiniger omspringen met de middelen. Het blijkt nu dat er een grens is aan het besparen op deze twee wezenlijke bedrijfsfactoren, en dat alles zonder dat het punt bereikt werd waarop de NS voor de particuliere wereld écht interessant wordt. Meer zelfs: er moet dringend fors worden geïnvesteerd. Méér personeel en méér treinstellen.
Foto: Doorbraak
VAN
Foto: Doorbraak
LAND
LAMBERMONT
WAS ZOVEELSTE TIJDVERLIES
HET BELGISCH
SURREALISME
WETSTRAAT
S
edert 1970 schuift dit land van de ene staatshervorming naar de andere. Een surrealistisch schouwspel, vindt een geamuseerde Philippe Moureaux (PS). Lambermont is een episode in dit saaie en trage verhaal. Met als resultaat (weer) een beetje minder België, een beetje meer Vlaanderen, maar vooral veel meer politieke chaos. Want de dag na de eindstemming in het parlement kruipen de communautaire problemen weer zo uit de grond. De Belgische staat blijft een politiek en constitutioneel “onding”, waar politici al veel te lang hun energie aan verspillen. Hij moet niet traag “verdampen”, hij moet snel worden “opgelost”. Natuurlijk heeft Yves Desmet (DM, 9 juni) gelijk als hij zegt - wat Dirk Achten van De Standaard in zijn boek “Achter België” al schreef - dat België zal verdampen, omdat almaar meer op Vlaams niveau en op Europees niveau kan en zal worden geregeld. Van progressieve politici en journalisten mag een meer gedurfde en actieve opstelling worden verwacht. De culturele, politieke en sociaaleconomische verschillen tussen Noord en Zuid zijn zo evident dat het onverantwoord is de twee regio’s in de Belgische nijptang te houden. De PS-staat Wallonië immobiliseert zichzelf via financiële transfers vanuit Vlaanderen. Studies van KBC, van het Vlaams Economisch Verbond spreken van 173 miljard. ‘Gigantische bedragen’, stelt prof. Robert Senelle (FET, 23 mei) Geen zinnig Vlaming die stelt dat die onmiddellijk moeten worden afgeschaft. Ook de in Wallonië uitgespuwde Luc Van den Brande is tegen uithongeringsscenario’s, maar wel voorstander van een ‘afgesproken en herkenbare solidariteit’ (GVA, 14 april). Vlaanderen wil ook zelf de sociale, economische en fiscale beleidsinstrumenten hanteren. Zes oud-voorzitters van het Vlaams Economisch Verbond hebben dat duidelijk gemaakt. Niet om de buren te ambeteren, maar om in eigen huis een goed beleid te voeren. ‘Wallonië is nu het Oost-Duitsland van België. Het blijf met een leger werklozen zitten. Maar het pijnigt zichzelf door zich in het Belgisch keurslijf te dwingen. Het snijdt in eigen vlees door vast te houden aan nationale loonafspraken’, zegt voormalig VEVvoorzitter Karel Vinck (Het Laatste Nieuws, 13 april). De Franstaligen zijn bang van fiscale concurrentie omdat het rijkere Vlaanderen grotere belastingverlagingen kan doorvoeren dan
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
Wallonië. Geen onbegrijpelijke vrees. Vlaanderen moet daar een passend antwoord op vinden en Wallonië steunen bij de wederopbouw. Wallonië moet nog enige tijd hulp krijgen, maar mag geen rem zijn op de Vlaamse staatsvorming. Dat zou wel eens de communautaire inzet kunnen worden voor de volgende verkiezingen. Philippe Moureaux (PS) zei dat hij elementen van surrealisme erkende in onze 25 jaar staatshervorming. ‘Als het surrealisme bijdraagt tot vrede, hou ik ervan’, zei hij met subtiel chanterende ondertoon. Heel Vlaanderen deelt zijn bezorgdheid dat er in die ontwikkeling geen geweld te pas komt. Maar communautair conservatisme mag geen wapen zijn om het Belgische surrealisme in stand te houden.
LAMBERMONT? Is Lambermont dan geen stapje vooruit? In functie van het einddoel: twee deelstaten met een volwaardige autonomie of Vlaamse (en Waalse) onafhankelijkheid, een paar millimeter in de goede richting, meer niet. Omdat de Vlaamse minimumeisen - in maart 1999 verwoord in de (nu door Schiltz uitgespuwde) resoluties van ons eigen Vlaams Parlement - in Lambermont nagenoeg volledig in de schuif werden gestopt. Dat is politieke woordbreuk.
terd (landbouw, buitenlandse handel) of uitgesteld (ontwikkelingssamenwerking), terwijl de Franstaligen hun (onderwijs)geld kregen met de snelheid van een mercedes. (Kamer, 29 mei) Omdat in Brussel, al om andere reden een zorgwekkend kluwen, een koehandel de Vlamingen een paar postjes maar de Franstaligen een nog sterkere positie geeft. Omdat gezondheidszorgen en kinderbijslagen niet worden gesplitst en omdat het antiek tweetalige gerechtelijk en kiesarrondissement Brussel-halleVilvoorde niet wordt gesplitst. Omdat fiscale, financiële en economische autonomie met tweemaal pi is toegenomen, maar niet vermenigvuldigd. Omdat justitie nog altijd niet is gesplist. Omdat Philippe Moureaux (PS) in de senaat met reden mocht aanstippen dat de sociale zekerhjeid onaangeroerd blijft en dat in de Rand ‘de status-quo blijft bestaan’ (DS, 30 mei) Lambermont is een mislukking, omdat bezwaren van de Raad van State voorlopig worden weggelachen ‘als kwamen ze van juridische tuinkabouters’ (CVPer Hugo Vandenberghe in de Senaat, 29 mei), maar straks via het Arbitragehof wellicht weer op tafel komen. Omdat een oppositiepartij (PSC) met succes werd gechanteerd. ‘Hoe konden ze tegen meer geld voor jhet Franstalig onderwijs stemmen?’, vraagt Boudewijn Vanpeteghem retorisch (DS, 1 juni). Het wordt te weinig verteld dat het Franstalig onderwijs structureel in geldnood zit omdat het veel te duur is. Het in de jaren zeventig ingevoerde Vernieuwd Secundair Onderwijs (VSO) - een pedagogische ramp en een financieel onverantwoord duur experiment werd in Vlaanderen bijgestuurd en afgebouwd. In Wallonië blijft het “weelderig tieren”.
GOEDGEKEURD?
Omdat Lambermont in nog geen derde tegemoet komt wat in het Vlaamse regeerakkoord stond. Zoals VU-dissident Danny Pieters vernietigend vaststelde
Als deze Doorbraak is geleverd is Lambermont misschien goedgekeurd. Goed gespeeld van Verhofstadt? Een kleine dribbel, maar bijlange geen goal. Want de dag nadien herbeginnen wellicht de
in de Kamer (30 mei).
problemen.
Omdat Herman Van Rompuy gelijk heeft als hij zegt dat nieuwe bevoegdheden aan de deelstaten worden toegekend met de snelheid van een trottinette, en dat ze bovendien in ingewikkelde manoeuvres worden versplin-
In brede Vlaamsgezinde kringen heerst
10
enige onduidelijkheid over te volgen strategie na een goedkeuring van Lambermont. Het zou dwaas zijn de kopjes te laten hangen.
Vooreerst is er de troost van Guy Tegenbos: Lambermont is geen goed akkoord, maar het gaat voor een deel wel de juiste richting uit, omdat het (weliswaar onaanvaardbare consumptiefede-
gaten worden groter en voor zover we weten zal het blijven regenen. Het akkoord is het akkoord van heel Wallonië met half Vlaanderen. ‘Communautair onevenwichtig’, noemt Stefaan Huysentruyt dat in (FET, 31 mei). En wat scheef is, vraagt om rechtzetting. De schaarse Vlaamsgezinden en de vooruitziende politici in de meerderheid weten dat. De Vlaamse oppositiepartijen, voorlopig zoekend naar nieuwe positionering, weten dat. De Vlaamse publieke opinie voelt dat. Hugo Schiltz heeft geen ongelijk als hij stelt dat Lambermont enkele winstpunten heeft (FET, 5juni). Het ware straf indien het in een zoveelste compromisakkoord niet zo zou zijn. Maar deze pragmaticus van “Leve België” is er wel in geslaagd zijn partij via zijn staatsmanschap te verwijderen van haar radicale boodschap en van haar kiezers. Dat is pas “pervers”. Niet Bourgeois, maar de ex-ministers van de VU hebben hun partij kapot gemaakt. Een deel van de VU’ers komt ongetwijfeld terug op het Vlaams nationale veld. Vlaamse kiezers hebben uit de Lambermonthistorie geleerd welke partijen het Vlaamse vertrouwen verdienen. De CVP heeft ingezien dat de PSC ‘in een ander land leeft’ (Stefaan De Clerck in DM, 1 juni) en kiest resoluut voor Vlaanderen. Geert Bourgeois en co hebben consequent gehandeld en worden onder welke vorm dan ook medespelers. De Vlaams-nationale strekking in het Vlaams Blok kan na het Blokproces en met de campagne voor Vlaamse onafhankelijkheid versterkt uit de hoek komen. De paars-groene partijen zullen sterke papieren moeten hebben om het Belgisch surrealisme aan meer dan de helft van de Vlamingen te kunnen verkopen. Want een ding is zeker: brood en spelen voor het volk, dat blijft niet duren.
GEEN
EUROFIELE HOOGDAG
7 juni moest en zou een hoogdag worden voor de eurofielen. Tony Blair blijft weliswaar altijd heel terughoudend op Europese toppen, maar oppositieleider William Hague wordt in die kringen afgeschilderd als de baarlijke duivel, die het Europese project het liefst helemaal zou fijnmalen. Blair zegt niet onomwonden neen tegen de euro, Hague wel. Op die zevende juni zou Blair het afgetekend winnen van Hague. En zo gebeurde ook. Hoewel uit alle peilingen blijkt dat de Britten in grote meerderheid gekant zijn tegen de vervanging van hun traditierijke pond sterling voor het monopoly-geld met de plastieken naam ‘euro’, hebben ze wel andere zorgen aan hun hoofd. Onderwijs en gezondheidszorg bepalen zoveel meer het stemgedrag en op die punten kwam Hague niet echt geloofwaardig over.
rendum zou dus een dubbeltje op z’n kant kunnen worden. De tiende juni werd voor de eurofielen een zwarte dag, want in Ierland
Het is paradoxaal, maar het gebrek
maakten de kiezers gebruik van hun democratische recht om zich over Europese wijzigingen uit te spreken om het Verdrag van Nice af te wijzen. Vreemd, want wie kan ontkennen dat de Oost-Europese landen ook volwaardig tot Europa behoren? Maar
aan Europees engagement bij de meerderheid van de mensen, verhin-
het gezonde Ierse boerenverstand heeft wellicht geredeneerd dat het
dert de opbloei van euro-kritische partijen. Wie kent nog Manfred Brunner van de Bund Freie Bürger? Zoals de meeste Duitsers was hij tegen de euro, maar het thema mobiliseerde totaal niet. Partijen die zouden opko-
grote Europa alleen kan opgebouwd worden als de inhoudelijke ambities binnen de perken worden gehouden. De keuze is duidelijk: meer Europeanen of meer Europa. Kiezen we voor de breedte of de diepte? In het
men voor de invoering van de euro boeken wellicht nog minder succes.
officiële discours van het EUestablishment wordt die keuze liefst
De euro-forie na Blair overwinning kan overhaast zijn. Wellicht komt er een referendum over de invoering van de euro in Groot-Brittannië. Maar er zijn maars. Blair weet dat de
weggemoffeld. De Europese Unie kent het klappen van de zweep. Men zal de Ieren wel klein krijgen. Zo kan men referenda organiseren tot ze ‘ja’ zeggen. De me-
kiezers bij algemene verkiezingen liever andere argumenten laten spelen dan de euro-kwestie. Maar bij een
thode werd al eerder met succes uitgeprobeerd op de dwarse Denen. Maar het Ierse resultaat zal Tony Blairs
rechtstreekse volksraadpleging dreigen vele Labour-stemmers eieren te kiezen voor hun pondjes. En dat is het begin van het einde voor Blair.
geestdrift voor een referendum wel fel bekoeld hebben. Als hij dit thema links laat liggen, kan hij wellicht zo lang regeren als hij zelf wil. Hij heeft maar één zwakke kant. Gaat hij die
Gordon Brown, minister van Financiën en sterke man naast Blair, staat bekend voor zijn behoedzaamheid in deze zaak. De eurofiele minister van buitenlandse zaken Robin Cook werd vervangen door de gematigd eurokritische Jack Straw. Anderzijds verdeelt het thema de oppositionele Conservatieven zeer diep. De Euro-voorstanders zijn er duidelijk in de minderheid, maar mensen als Kenneth Clarke, Michael Hesseltine of Chris Patten zijn geen tweederangsfiguren. De uitslag van een refe-
Jan Van de Casteele
11
zelf bevorderen tot topthema? Intussen is duidelijk dat er maar één kracht bestaat tegen heteurocentralisme: de democratie in de lidstaten. In de besloten kringen van de euro-architecten betreurt men het heel erg dat er in de Europese landen ook mensen wonen. Anders was het allemaal zoveel gemakkelijker geweest. Ze hadden zich de eerste weej van juni eigenlijk net iets anders voorgesteld. Peter De Roover
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
OPINIE
ralistische) stappen zet in de richting van de verdere overheveling van de Belgische bevoegdheden naar de deelstaten (DS, 1 juni). Het Belgisch dak boven Vlaanderen en Wallonië is hooguit kortstondig opgelapt, maar de
VRIJ-SPRAAK
BELGISCH
VOORZITTERSCHAP VAN DE
MISKENNING
EU
BEDREIGT
VLAANDEREN
EN DE DEMOCRATIE
VAN DE BURGER
BUITENLAND
H et duo Hasquin/Anciaux zal het Belgisch voorzitterschap van de EU inleiden met een groot feest op de Brusselse Grote Markt. Chapeau Europe wordt samengesteld door “Créations du Dragon” en de Ancienne Belgique (DS, 14 juni). In deze “opéra urbain”, die bij de Europese man in de straat de indruk zal versterken dat Brussel (en dus ook België) Franstalig is, zullen de buitenlandse politieke leiders de symbolische bevestiging vinden dat België opnieuw aan de Franse leiband loopt. Ze zullen daar ook hun conclusies uit trekken, zoals al bleek op een bijeenkomst van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken. President Chirac beloofde aan Verhofstadt (in ruil voor diens steun op de top van Nice) dat alle Europese “topvergaderingen” in Brussel zouden plaatsvinden. Daar komt nu verzet tegen, vooral van landen die door Michel beledigd werden of die een versterking van de Franse invloed duchten. Voor het eerst sedert de invoering van het algemeen stemrecht heeft een Belgische regering geen meerderheid in Vlaanderen. Dat vertaalt zich ook in
gaan, of in het Midden-Oosten. Maar vooral in Euroland.
het buitenlandse beleid, waar de regering Michel-Verhofstadt afstapt van de
hofstadt stelselmatig partij voor Chirac. En loste Didier Reynders (PRL) tij-
strikte neutraliteitskoers die België sedert zijn ontstaan gevolgd heeft. De Belgische neutraliteit werd feitelijk pas opgegeven bij de Duitse inval in
dens een recente beraadslaging van de Europese ministers van Financiën over de euro, het eerste schot tegen de huidige voorzitter van de Europese Centrale Bank Wim Duisenberg, die plaats
1914, en na WO I, toen ons land ei zo na een Franse satelliet werd. Maar onder druk van de openbare opinie in
weigert te ruimen voor een Fransman. Deze hete “appel van Paris” komt op tafel tijdens het Belgische voorzitter-
Vlaanderen, van de machtige Katholieke Partij en met de steun van Albert I en Leopold III (de eerste verdoken, de tweede openlijk) onttrok het land zich aan de Franse greep en werd het traditi-
schap.
onele neutraliteitsbeleid hersteld. Na de bevrijding van 1944 werd die draad weer opgenomen door PaulHenri Spaak, die zich - geruggensteund door de Britten en hun machtige Amerikaanse bondgenoten - tegen Frankrijk afzette. Spaaks voorbeeld werd nagevolgd door alle latere ministers van Buitenlandse Zaken. Het Vlaamse economische mirakel is mede aan dit op de wereld gerichte beleid te danken.
FRANSE WATERDRAGER De paarsgroene regering heeft nu een historische koerswending gemaakt en stemt haar buitenlands beleid volledig af op Frankrijk. Niet alleen in Afrika, waar zij economische en “humanitaire” militaire hulp biedt aan landen (met inbegrip van Kongo) die de Fransen als hun “verloren leengoed” beschouwen (The Economist, 2 juni) om de Anglo-Amerikaanse invloed tegen te
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
Zo koos tijdens de “flop” van Nice, Ver-
FRANSE VERKENNER De grote baas zelf van de regering, Louis Michel, treedt op als spreekbuis van de Quai d’Orsay. Er zit echter methode in zijn beruchte flaters. Het valt op dat de beledigde landen (Oostenrijk, Italië, Israël,...) traditionele handelspartners zijn van Vlaanderen. In het geval-Haider was de economische schade zelfs merkbaar bij o.a. de Vlaamse textiel-, suikergoed-, lenzen-, en toerisme-industrie. Daarentegen heeft Michel geen morele bezwaren tegen de verkoop van Waalse wapens aan de Derde Wereld. Alhoewel hij van de Europese leiders verbod kreeg verder te schelden op Berlusconi-partner Bossi, blijft het gevaar dat hij van het voorzitterschap van de EU misbruik maakt om als een soort Franse verkenner, opnieuw lidstaten te affronteren. Met alle gevolgen vandien. Zijn beruchte uitspraken tegen een kleine democratie als Oostenrijk hebben ongetwijfeld de anti-EU-stemming
12
in Zwitserland, Denemarken en Ierland beïnvloed. Voor een maritiem- en exportland als Vlaanderen zou België zich beter opnieuw strikt neutraal opstellen, met de steun van Groot-Brittannië, de eeuwenoude bondgenoot van Vlaanderen
STAATSGREEP Louis Michel was ook de eerste die nog voor de Franse eerste-minister Lionel Jospin - verklaarde dat de ratificatie van het verdrag van Nice gewoon doorgaat, ongeacht of het Ierse referendum. Deze houding, die nadien overgenomen werd door de andere ministers van Buitenlandse Zaken, is zonder meer een staatsgreep. Ze houdt geen rekening met de democratisch uitgedrukte volkswil, noch met de eigen Europese rechtsregels, vermits ratificatie vereist is door alle 15 lidstaten en de Ierse regering zich grondwettelijk moet houden aan de uitspraak van de kiezers. De Ierse neen-stemmers werden beschuldigd van gebrek aan democratie, zelfs van uiterst-rechts denken. Ook al waren de voornaamste tegenstrevers linkse nationalisten en groenen. Dit soort miskenning van de burger begint een bestendig kenmerk te worden van de EU-instellingen. Met democratische landen uit de Scandinavische of de Spaans-Britse as in de voorzittersstoel, kunnen die autoritaire oprispingen nog in toom worden gehouden. Met België als voorzitter daarentegen riskeren de fascistische trekjes (om een politiek correct scheldwoord te gebruiken) van de regering Michel -Verhofstadt de onderliggende ondemocratische tendensen bij de EU te versterken. Ook dat zou zich democratisch noemende partijen bezorgd moeten maken.
André Monteyne
DE TROUBLES
TROUW AAN DE VERLICHTING Een van de modewoorden vandaag luidt: “emotionele intelligentie”. Het is niets anders dan het verstandig, zeg maar: evenwichtig omgaan met onze emoties. Lang voor Coleman zijn cult-
Zoiets moet ook Ludo Abicht gedacht hebben, de marxistische Vlaamsnationalist uit Antwerpen, hoogleraar en voorzitter van het Masereelfonds. Tegendraads als hij is - hij kreeg onlangs niet voor niets de Arkprijs van het Vrije Woord - is Ludo gaan grasduinen in de verhouding tussen intelligentie en emotie. Abicht vindt dat wij het woord van Johan Huizinga - homo ludens - niet voldoende nakomen. Wij “spelen” niet genoeg, want wij blijven te veel geloven in de illusies van een misgelopen Moderniteit. Die Moderniteit is grimmig geworden. “Op het spel zetten” wil zeggen: het risico te aanvaarden dat men verliest. Het ware spel is dus een zeer emotionele bedoening, maar het moet met veel verstand en veel inzicht gespeeld worden. Verstandig spelen dus. LUDO ABICHT, INTELLI GENTE EMOTIE,
HOUTEKIET,
175 BLZ., 695 FR., ISBN 90 5240 608 1
Maar ook omgekeerd. ‘We weten al dat deze emotie de noodzakelijke voorwaarde is voor alle vormen van fantasie en creativiteit(…) Het komt er dus, samenvattend, op neer dat we zonder emoties geen menswaardig leven kunnen leiden, maar dat dit menswaardig leven op basis van die emoties alleen, uiterst precair wordt’. Die enkele zinnen zeggen meer over Abichts positie dan een lange boekbespreking. Het boek leest gemakkelijk, het notenapparaat is beperkt, maar voor dit onderwerp voldoende. Een sobere, maar verzorgde uitgave. Jaak Peeters
over de moeizame voortgang van het proces. In 1995 had de republikeinse toponderhandelaar Martin McGuinness zo’n onderhoud met vertegenwoordigers van toenmalig Minster van Buitenlandse Zaken Erik Derycke. LIA VAN B EKHOVEN, L AND VAN DE GESPLETEN
GOD -
NOORD IERLAND EN DE TROUBLES, ISBN
SCOOP, 3 BLZ.,
90 5312 300 8
Het politieke onderhoud werd in nauwelijks een kwartiertje afgehandeld. Daarna schakelden de twee over op hun favoriete tijdverdrijf: hengelen in Donegal. ‘Neen, daar ben ik ook al gaan vissen, maar als je dat weggetje een beetje verderop neemt kom je aan een ander plas en daar zit veel meer
VLAAMSE KENNEDY’S Een senator, een volksvertegenwoordiger, een provincieraadslid en een halve industrieel. Dat waren vier van de vijf zonen van stamvader Victor De Lille, stichter van het weekblad ‘t Getrouwe Maldeghem, Sherlock Holmes van het Meetjesland - in zijn speurtocht naar de ware toedracht achter de moorden van Beernem (verfilmd als “De Bossen van Vlaanderen”). Aan hen en vooral hun politieke inzet en hun verhouding tot de Vlaamse Beweging, wijdde Doorbraak-medewerker Pieter-Jan Verstraete zijn jaarlijkse publicatie. De familie De Lille en de Vlaamse Beweging is een bundel biografische portretten van Victor, Jozef, Eugeen, Leo en Gabriël, ooit wel de Kennedyclan van Vlaanderen genoemd. Alle zonen van Victor, die het volk van het Meetjesland niet enkel leerde lezen,
Bij het lezen van het boek Land van de
maar ook boeken kopen en die door leden van de katholieke staatspartij wel eens ‘charlatan’ werd genoemd, stapten in de Vlaams-nationale politiek. Allen hadden inkt in de aderen en schre-
gespleten God. Noord-Ierland en de troubles kwam de bovenstaande anekdote me weer levendig voor de geest. Blijkbaar is McGuinness niet enkel berucht
ven in vaders levenswerk. Allen waren, in de voetsporen van hun vader, verwoede stemmentrekkers die graag door de voormannen van het latere VNV
geworden als tweede in rang van de IRA-brigade in Derry: ‘Bij het diner zaten unionisten aan één kant van de tafel, nationalisten en republikeinen aan
werden ingezet. Geen enkele De Lille bleef gespaard van de repressie.
vis’. Uiteindelijk duurde het “onderhoud” meer dan een uur.
de andere kant. In een onwennige stemming boog Sinn Féin-afgevaardigde Gerry Kelly zich voorover. ‘Wat je ook doet’, zei hij samenzweerderig tegen Trimble en diens entourage, ‘vermijd in godsnaam het onderwerp vissen met kunstaas als je met Martin McGuinness praat, anders zitten we hier de hele nacht.’ Lia van Bekhoven weet in haar nieuwste boek op een vlotte en treffende manier het conflict in het Noorden van Ierland, het vredesproces en de mensen achter de gebeurtenissen te schetsen. Voor wie de geschiedenis van “de Troubles” al een beetje kent zeker een aanrader met een boel leuke en dramatische details. Beginners zullen zich misschien afvragen wie Gerry Kelly en de honderden andere kleinere goden zijn, die in het boek ten tonele worden ge-
13
Pieter-Jan Verstraete heeft met deze publicatie eens te meer bewezen dat hij zowat de kroniekschrijver van de Vlaamse Beweging geworden is. Alleen jammer dat dit boek nogal onvoldragen is, niet bevredigt. Hoe gedetailleerd hij soms kan zijn, zo open blijft hij op andere vlakken, waardoor de lezer wel eens op z’n honger blijft zitten. Vooral naar de verdere, naoorlogse, levensloop van de gebroeders De Lille, blijft het raden. KVDH
P.J. VERSTRAETE, DE FAMILIE DE LILLE EN DE VLAAMSE B EWEGING. GROENINGE, 134 BLZ., 650 FR., ISBN 90 71868 49 4 (REK. 462-7286791-52 VAN P.J. VERSTRAETE, KORTRIJK)
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
BOEKEN
boek uitbracht had onze eigen VlaamsNederlandse Arnold Cornelis precies hetzelfde geschreven onder de titel Logica van het Gevoel (uitg. Essence). Maar Cornelis was geen “commercant”.
In het kader van het Noord-Ierse vredesproces kwamen in de jaren ‘90 regelmatig Sinn Féin-kopstukken naar Brussel om politici hier te informeren
voerd, maar ook zij zullen soms met moeite een lach kunnen onderdrukken. PVC
EEN
DIKKE BLAAS
Vanaf deze eerste julidagen mag ons opgedrongen vaderland zes maand lang de scepter zwaaien over de Europese Unie. Alle lidstaten zullen het tot in hun luchtruim kunnen waarnemen. “Da joenk”, dat zich mag opmaken om de euro in omloop te brengen en zijn tanden mag zetten in de uitbreiding van vijftien naar zevenentwintig lidstaten, heeft in zijn hoogdravendheid zijn zegen gegeven aan een opgeblazen project: de Belgische Vlag. Een Wase ballonvaarder die tot op heden met een vliegend Hoegaards glas het zwerk koos, gaat nu met een grootscheepse nationale tricolore alle Europese lidstaten overschaduwen. We waren meteen in de wolken en hebben aan piloot Sven Herman een voorstel gedaan voor het meenemen van kandidaat-passagiers. Je weet maar nooit, als er ballast overboord gegooid moet worden. Voor Nederland hebben we Marc Van Peel en Herman De Croo voorgesteld. Van bovenaf kunnen die nog wat bijkomende gal spuwen op onze medebroeders. Voor Engeland biedt het luchtruim een veiliger oversteek voor een pak illegale Chinezen. Boven Oostenrijk kan minister Michel wat pamfletten laten neerdwarrelen om zich te verontschuldigen voor zijn dwaze oproep tot een ski-boycot. Als hij met de wind vanachter over de Grossglockner geraakt, kan hij, van bovenaf met gestrekte arm zwaaiend, de aandacht van de Karinthische Jörg Haider proberen te trekken. Nog even doorvliegen en aartsengel Saint-Michel kan wat verder uit de hemel neerdalen op het SanMarcoplein in Venetië. Misschien kan hij daar nog de opera beluisteren Bossi fan’ tutti van die andere Oostenrijker. Naar Griekenland wil Bert Anciaux mee om aldaar wat klassieke cultuur op te doen. Naar Frankrijk sturen we natuurlijk Paul-Henri Gendebien mee. Die kan daar met de zegen van het Belgisch hof Wallonië en Brussel als de drie- en vierentwintigste regio van Frankrijk aan het moederland laten rattacheren. Voor Duitsland en verderop krijgt Johan Sauwens met enkele deskundige Oostfrontstrijders een zitje. Uitleverbare baldadige Basken gaan mee naar Spanje en voor Luxemburg hebben we enkele ervaren KBC-gidsen in petto. Voor Portugal zal Sven de Ballonvaarder alleen wel de klus klaren, Hendrik de Zeevaarder achterna. Of geven we misschien Wannes van de Velde mee om op hoog niveau enkele weemoedige fado’s ten beste te geven? Naar de Scandinavische landen sturen we de peters van “De Vlag”, ons prinselijk koppel Filip en Mathilde, mee met schoonmoeder Paola, in de blijde verwachting dat ze daar in volle en gezonde natuur een heilvol taalbad zullen kunnen nemen. Of het luchtkasteel in het groene Ierland tenslotte welkom zal zijn durven we betwijfelen. Een meerderheid van de bevolking ziet aldaar een uitbreiding naar het Oostland niet zitten. Op de grond hadden we al duurbetaalde slangen om de lof van de paarsgroenen uit te kwijlen, vanaf vandaag hebben we nu ook een “Belgische Vlag” om hoog in de lucht haar tricolore boodschap grenzeloos met de vinger te laten nawijzen: Bluf van Brussel, Brag from Brussels. In de hoop dat deze ballonnetjestekst in schuifjes niet te lang is en dat deze Verklaring niet te Laken is, tekent uw Wilhelmus
COLOFON Doorbraak is een uitgave van het Vlaams Diensten Centrum vzw. Verschijnt maandelijks (niet in augustus). Hoofredacteur: Dirk Laeremans - Eindredactie en redactiesecretariaat: Jan Van de Casteele Kernredactie: Karel Adams, Jan Van de Casteele, Karl Drabbe, Katleen Van den Heuvel, Dirk Laeremans, Herman De Mulder, Anke Nobels, Peter De Roover, Steven Vergauwen, Jürgen Constandt, Sooi Daems. Redactie-adres: Passendalestraat 1a, 2600 Berchem. Tel (03) 366 18 50 - Fax (03) 366 60 45 e-post: redactie@doorbraak.org - internet: www.doorbraak.org - abonnementen: secretariaat@doorbraak.org Abonnement: 585 fr. voor een abonnement van 12 maanden. Studentenabonnement: 385 fr. voor een abonnement van 12 maanden, met opgave van leeftijd en onderwijsinstelling. Internet-abonnement: 385 fr. voor 12 maand toezending van Doorbraak (pdf-bestanden) via internet. Het (studenten)abonnement geeft recht op een gratis Internet -abonnement. Abonnering door storting op rekening 409-9591911-13 van Doorbraak met vermelding van het type abonnenment. Doorbraak wordt ook gratis toegestuurd naar de leden van de Vlaamse Volksbeweging vzw. U kunt ook lid worden van de VVB door overschrijving van 600 fr. op rekening 409-9521741-71 van VVB-leden-administratie. Dan krijgt u naast Doorbraak ook Binnendoor, het ledenblad van de Vlaamse Volksbeweging, toegestuurd. Doorbraak is lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers. Vormgeving: Tweddle Litho of Europe, E. Walschaertsstraat 15/3, 2800 Mechelen, 015-45 18 20 Verantwoordelijke uitgever: Dirk Laeremans, Passendalestraat 1a 2600 Berchem.
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2001
14
MOEDERTAAL, STAATSGEVAARLIJK Op 17 mei organiseerden drie Vlaamse verenigingen, waaronder VVB-Aalst een gespreksavond met prof. Jacques Claes, medewerker van Doorbraak. Hij sprak er over “Nederlands, mijn moedertaal”. Drie leden van de federale politie kwamen er de zaak in de gaten houden. ‘Vandaag weet je immers maar nooit met die Vlaamse Beweging’, zei een van hen bij een pascontrole. En dat allemaal met ons belastinggeld. Ze hebben daar tijd zat zeker?
BLOK BUITEN De Zevende Dag “besprong” de val van Sauwens. Goed dat de democratische partijen uitgebreid hun zegje mochten doen over die linke kwestie. Maar andermaal werden de kijkers door Bracke en co behandeld als domme gelovigen. In hun kerk moet het Vlaams Blok zwijgen. Op 17 juni was het nog zieliger. De partijleiders van de meerderheid (VLD, SP, Agalev) op één bankje, die van de oppositie op een ander voor een analyse van twee jaar paars-groen. (Fons Borginon zat een beetje op de verkeerde bank). Het Vlaams Blok is door zijn uitsluiting nog nooit zo sterk in beeld geweest. Iemand zou eens moeten becijferen hoeveel proteststemmen die excommunicatie die partij telkens weer oplevert. En VRT-baas Bert De Graeve dan maar jammeren dat het Blok zijn instituut met processen bestookt (DM, 1 juni), terwijl ook Blokkers hem meefinancieren.
OOSTENDSE LEUGENS Politici mogen de waarheid “gekleurd” interpreteren. Soms laten ze zich echter betrappen op een gemene leugen. De heer Johan Vande Lanotte, vicepremier overdag en als dusdanig wellicht goed geïnformeerd, laat De Morgen noteren dat ‘de CVP meestapt in een betoging tegen Lambermont, die eigenlijk georganiseerd is door het Vlaams Blok’. Dat is gif. De betoging was een initiatief van de Vlaamse Volksbeweging, gesteund door een groot aantal andere Vlaamse verenigingen. Er waren delegaties van CVP, Volksunie en Vlaams Blok aanwezig, zoals afgesproken “zonder partijsymbolen of -vlaggen”. Bij de organisatie was geen enkele partij betrokken. Vande Lanotte liegt. Ruud Goossens en Bart Eeckhout (De Morgen) collaboreren met die leugenaar als ze dit laten passeren.