2003.05.Doorbraak by Vlaamse Volksbeweging vzw

België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828

ISSN 0012-5474

Vlaanderen staat in Europa

Maandblad mei 2003 Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem

G EEN

SCHRIK

Het ziet ernaar uit dat we dit jaar twee zomers krijgen. Die van het voorjaar kan nog moeilijk stuk, ook al regent het misschien als de lezer dit dubbelnummer in handen krijgt. Doorbraak kon in de leuke lente een tandje bijsteken. Het resultaat daarvan vindt u in een apart nummer met interviews met de voorzitters van de zes grootste Vlaamse partijen. In de aanloop naar de verkiezingen mag het al eens ietsje meer zijn.

Vlaamse politici verliezen nog altijd erg veel energie en tijd in ongelooflijk lange, ingewikkelde, ongezellige en almaar terugkerende discussies met een gemeenschap die het graag allemaal anders regelt dan we dat hier in Vlaanderen graag doen. Dit blad besteedt daar elke maand veel aandacht aan. Niet omdat we daaraan plezier beleven, wel omdat we vinden dat zich hier inderdaad een probleem stelt, dat best opgelost wordt.

Vlaanderen ziet er goed uit, dit voorjaar. Een land zonder oorlog, dat is al veel. Een land waar het leuk wonen, leven en werken is. Een land met een al bij al goed werkend Vlaams Parlement, een doorgaans aanstekelijke politieke democratie, met veel journalisten die goede kranten maken. Een Vlaams land met stevige bedrijven, relatief weinig werklozen, goede sociale voorzieningen. Een land met goed onderwijs, met een schitterende cultuur en een nog redelijk ongeschonden natuur. Kortom, een land om meer dan een beetje van te houden.

Mensen met totaal andere inzichten hoef je niet te dwingen tot samenleven. Met gemeenschappen is het niet anders dan met individuen. Als de verschillen erg lastig worden, kan best gepraat worden over de beste oplossing voor beide. Vlamingen en Walen leven in een andere politieke realiteit, met een andere cultuur, andere media, een andere economie, andere politieke en sociale inzichten.

Een mens zou zich afvragen of er dan nog redenen zijn om politiek te preken? Jawel, natuurlijk. Omdat goed (gelukkig) nog altijd beter kan. En omdat het debat over hoe we het nog beter kunnen doen zo heerlijk boeiend is.

De schrik bij de zuiderburen om de organisatie van hun samenleving van onder het federale dak te halen, blijft groot. Die zit vast in oude structuren, die een vals comfort verzekeren. Waarom zou Wallonië niet kunnen wat Vlaanderen ongetwijfeld kan? De eigen gemeenschap organiseren op een onafhankelijk manier, met eigen inzichten, die afwijken van de Vlaamse?

Sommigen zullen wel blijven zoeken naar vollere vrijheid, anderen naar wat meer gelijkheid, nog anderen naar andere waarden, vanuit verschillende ethische, ecologische principes of bezorgdheid om meer veiligheid en het behoud van eigenheid en identiteit.

In Vlaanderen hebben de partijen zo hun eigen inzichten over de manier waarop het nu verder moet. De kiezer kan daar een rustig oordeel over vellen. Daar kan hij dan op zondag 18 mei zijn stem mee sturen.

Maar het zou goed zijn al die debatten efficiënter te kunnen voeren, op het niveau waar ze het best kunnen worden gevoerd, het niveau van de eigen gemeenschap.

JVdC

P ERSWIJS - K ORT

E R S W I J S

Karel De Gucht (VLD) in De Morgen, 29 maart: ‘Ik vind dat die opendebatcultuur het laatste jaar ontspoord is. Zo verwonderlijk is dat allemaal niet. De opendebatcultuur heeft een groot showkarakter. Er zijn weinig shows die het drie jaar volhouden op Broadway.’ Kris Deschouwer (VUB) in De Standaard, 31 maart: ‘Daar waar het Vlaams Blok relatief groot geworden is, heeft het cordon geleid tot kamerbrede coalities waarin voortdurend water en vuur verzoend moeten worden. En precies daarom kan zo’n coalitie nauwelijks beleid voeren, kan geen enkele van de partners echt zijn stempel op de gebeurtenissen drukken (behalve dan misschien in nog meer naast de pot pissen). Non-beleid is dan de consequentie van een strategie die een slecht beleid wil vermijden.’ Roger Van Houtte in Gazet van Antwerpen, 31 maart: ‘Wie niet paars is, is verdacht. Dat is de slotconclusie van een beangstigend politiek weekend. In de werkelijkheid is er maar één politiek amalgaam dat werkelijk bestaat. Dat is de hutsekluts van een princiepsloze socialistische en een liberale partij, het werkelijke kartel van de komende verkiezingen.’ Mohamed Talhaoui (VLD) in P-Magazine, 2 april: ‘Meer liberalisme betekent ook meer Vlaamse autonomie. Als De Gucht stelt dat België in Europa moet verdampen, ben ik het daar volmondig mee eens. Daar maken we werk van.’

Bart Brinckman in De Standaard, 5 april: ‘Tijdens de regering Dehaene kon het kleinste meningsverschil uitgroeien tot een regeringscrisis, maar tegenwoordig duidt zoiets op de ,,gezonde levenswijze’’. We amuseren ons kapot, dat zeker. Maar evenredig neemt ook de twijfel en de verwarring toe. Tussen al dat oraal geweld is het niet eenvoudig om na te gaan of de regering ondertussen ook in de diepte werkt. (...). De Wetstraat lijkt een 24 op 24 uur geopende Moulin Rouge — zonder het naakt maar met het exhibitionisme — waarin politieke vedetten uitgroeien tot entertainers die appelleren aan emotie en gevoel.’ Geert Bourgeois (N-VA) in De Morgen, 12 april: ‘De drammerigheid en het triomfalisme van Verhofstadt doen pijn aan de oren. Het land draait vierkant, maar de premier blijft maar communiceren. Verhofstadt is de Mohammed Al-Sahaf van Vlaanderen (...) Op dezelfde manier blijft Verhofstadt de modelstaat maar afkondigen, terwijl alles in het honderd loopt.’ Jos Geysels (Agalev) in De Morgen, 12 april: ‘Ik waarschuw degenen die nu al dromen van een puur paarse coalitie zonder de groenen: de kans is nihil. Pure fictie. Iedereen weet dat het paarsgroen of geen paars zal zijn.’ Karel De Gucht (VLD) in De Morgen, 29 maart: ‘...dat de gezondheidszorg alleen betaalbaar blijft als men de misbruiken eruit wegsnijdt. En het spijt me, maar die misbruiken zitten wel degelijk voor 90 procent in Wallonië.’

O R T

VLD-CONGRES CORRIGEERT GUY De liberalen moeten stilaan gaan opletten met hun eigen achterban. Nadat in december al een prik werd gegeven aan de partijtop met voor liberalen verregaande standpunten over confederalisme en monarchie was het einde maart weer prijs. Het verkiezingsprogramma van Guy Verhofstadt had het slapjes over ‘spreken met de Franstaligen over de structuur van het land’. ‘Het standpunt van de regering, niet van de partij’, aldus de correctie, waarin nu omonwonden wordt gepleit voor de overheveling van tewerkstelling, mobiliteit, kinderbijslag en gezondheidszorg naar de regio’s.

HALLE-VILVOORDE Het congres besliste ook dat het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde moet worden gepslitst. De VLD sluit zich daarmee aan bij de actie van de zeven Rand-burgemeesters (waaronder ook VLD’ers). Op zich een succes voor het Halle Vilvoorde Komitee en de VVB, die het verweer organiseerden. Ter herinnering: de nieuwe kieswet van Verhofstadt struikelde onder meer over de Brabantse regeling, waarbij Verhofstadt de discussie over die splitsing had omzeild.

OOK CD&V ONDUIDELIJK Binnen de CD&V is een Boetfortgroep (o.a. Luc Van den Brande, Johan Sauwens en Brigitte Grouwels) actief, die het Vlaams profiel van de partij keurig onderbouwt. Grouwels had ervoor gepleit Brusselaars te laten kiezen voor de Vlaamse of Franse Gemeenschap. In geleerde termen: subnationaliteit. Maar CD&V’er Jan Béghin, eerste ondervoorzitter van het Brussels parlement vindt dit een nieuwe vorm van “kolonialisme”.

VERBRUSSELING? Béghin past hiermee perfect in het plaatje van diegenen die toch wel erg hoog van de Brusselse toren blazen. Leuk natuurlijk, de grote Jan uithangen. Hoe meer verbrusseling, hoe groter de dwergen zich voelen. En dan vervolg blz. 3 DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

O R T

BRUSSELSE ZIEKENHUIZEN Via een verzoekschrift (22 000 handtekeningen) slaagde de Vlaamse Volksbeweging (VVB) erin de taaltoestand in de Brusselse ziekenhuizen te laten bespreken in de commissie BrusselVlaamse Rand van het Vlaams Parlement. Onder meer met videogetuigenissen werd er aangetoond dat de taaltoestanden daar te wensen overlaten. Tweetaligheid is er vaak onbestaande. Je zult er als Vlaming maar opgenomen worden met bij voorbeeld een “hersenschudding” of “inwendige bloeding”... Vlaamse verenigingen vragen de oprichting van Vlaamse ziekenhuizen. De zaak wordt verder opgevolgd.

BOLOGNA EN PETITIE Nog een petitie-campagne van het Vlaamse front... Het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) trok met 18 000 handtekeningen naar het Vlaams Parlement om er een beperking te vragen van de verengelsing, die een gevolg kon zijn van de nieuwe taalregeling voor het hoger onderwijs (Bologna). Een deel van de OVV-eisen is ingewilligd. In de bachelor-opleidingen (eerste twee jaren) werd het maximaal aandeel van anderstalig (lees Engels) onderwijs dan toch gehalveerd van 20% naar 10% en werd de beperking voor de toekomstige masteropleidingen ‘nader bepaald’. Tweemaal een verslechtering tegenover het decreet van 12 juni 1991, maar toch tweemaal een verbetering tegenover het ontwerpdecreet van 19 april 2002. Het is aan de Vlaamse parlementsleden om te waken over het behoud van het Nederlands als onderwijstaal.

ZOU VAN MINDER GEK WORDEN

P OSTMODERN We zijn weer zover. De lente hangt in de lucht. Uitzonderlijk vroeg dit jaar. Dan staat Pasen er aan te komen. Vroeger - en voor sommigen nog - een religieus feest over leven, nieuw leven, eeuwig leven. Men placht zich op dat feest voor te bereiden door te vasten. Vasten zuivert. Over vasten horen we nu nog slechts langs de Ramadan, stukken bekender dan het christelijke quadragesima, de veertigdaagse. Evenwel: als je de oude santeboetiek van kerkelijke symbolen opruimt, kom je toch best met wat nieuws op de proppen. Lente heeft après tout te maken met nieuw en vers leven. Daarvandaan hebben we ons op het ei geworpen en op de kuikentjes. Voor winkels en shoppingcenters zijn ei en kuikentjes gefundenes Fressen. Kerstmis had ruim stof geboden met puntmutsen en kabouterbaarden. In februari hadden we het nog net kunnen redden met Valentijn. Dan dreigde weer een zwart gat, gelukkig nu opgevuld met het paasei en de kuikentjes. Vervelend, maar dan ook zeer vervelend, is het feit dat het lieflijke lentetafereel van kuikentjes en eieren doorkruist wordt door de beelden van massale, bijna apocalyptische afslachtpartijen van kuikens en kippen. Vogelpest in Nederland. Treffender kan je die maatschappij van ons niet tekenen. Enerzijds vertederen wij ons over leven en pril leven. Wat is er schattiger dan een bloeiend, verzorgd bijna oververzorgd kind, liefst een meisje, een kuikentje. En op hetzelfde moment ruimen we de kippetjes met miljoenen. Kijk eens: kip en ei zijn een product geworden. Alles wordt product. Banken leveren producten, scholen eveneens. Nog even en onze baby’s zijn ook product. Die producten moeten op de koop toe feilloos zijn en goedkoop. Dat kan alleen door ze massaal en fabrieksmatig aan te maken. Je stapelt ze in ontiegelijke aantallen en

HEET DAT DAN onder strikt procesmatige omstandigheden op in een zo klein mogelijke ruimte. Dan krijg je rendement en niet te kloppen prijzen op de gekoelde schappen van de supermarkt. Tot er iets misgaat: voor een virus of een bacterie is zo’n megastal gedroomd. Dan worden ze geruimd, de kippen en de kippetjes. Daar hebben we gas voor en bulldozers, speciaal uitgerust met kipbakken, die tonnen kapotgemaakte gevederde brij in supertrucks storten. Postmodern heet dat. Geen lijn meer en geen verhaal. Kippetjes aaien en heelder kippenpopulaties ruimen. Mooi woord is dat als synoniem voor vergassen of executeren. Postmodern heet de goocheltruc die pretendeert water en vuur te kunnen verzoenen. Postmodernen blazen warm en koud tegelijk, maar het enige wat zij uitademen, vaak in stinkende adem, is zucht naar macht. Alles, zelfs het meest tegenstrijdige, heeft te passen in de centripetale wervel van hun ego-website. Kippetjes aaien als ik het leuk vind, kippetjes killen als het mij uitkomt. Postmodern kankert ook in de politiek. Als minister van Buitenlandse Zaken grotesk de vredesapostel uithangen en als Waal aan al wie er om vraagt wapens verkopen met de gulle linkerhand belastingverlaging beloven en met de hebberige rechterhand gemeentelijk het verlorene weer recupereren. Als schepen van een grote stad met kak aan de knikker zitten en toch, als een soort over het paard getilde clown, de onkreukbare blijven spelen. Je zou van minder gek worden

Prof. Jacques Claes

vervolg blz. 14

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

C OMMENTAAR

weten dat de man in 1999 welgeteld 1155 stemmen haalde, een derde van Grouwels en ongeveer de score die een schepen van een klein Vlaams dorp haalt. Zit hem hier niet de wortel van het Brusselse probleem: kleine stadsjongens die zich plots een grote Brusselse meneer moeten gaan voelen. Vlaming zijn of niet zijn, dat is een beetje de kwestie.

DE NMBS

IS EN BLIJFT WEL DEGELIJK DE

NM-PS

RAKETSNELHEID VAN DE BENOEMINGEN

O VERHEID

a de HST raast nu ook de HSBT door België. Nog nooit heeft een federale regering zo hard gelogen en met zo’n raketsnelheid benoemd. Op voorwaarde dat men de juiste kleur of etiket had natuurlijk. Een van de grofste manoeuvres werd uitgehaald rond, voor en door Luc Van den Bossche, die vanaf het najaar gedelegeerd-bestuurder wordt bij BIAC, het semi-autonome overheidsbedrijf dat de luchthaven van Zaventem uitbaat. Maar zijn voorbeeld is lang niet uniek. Het was bekend dat Van den Bossche na deze regeerperiode om persoonlijke redenen het ministerschap aan de kapstok wou hangen. Maar socialisten houden niet van werkloosheid, en dus werd er een elegante oplossing uitgedokterd. De kabinetchef van Vande Lanotte, Jannie Haek, begon het eigenlijk toch wat te druk te krijgen om naast de begroting en het schaduwen van minister van Overheidsbedrijven Daems zich ook nog bezig te houden met het voorzitterschap van BIAC.

DOORSCHUIVEN Zo ontstond volgende doorschuifoperatie: Haek wordt ere-voorzitter, huidig gedelegeerd-bestuurder Pierre Klees wordt in zijn plaats voorzitter van de raad van bestuur en Van den Bossche komt dus de dagelijkse leiding overnemen van Klees. Politieke waarnemers menen dat er de komende legislatuur knopen moeten worden doorgehakt over een verregaande privatisering van BIAC. Klees is een oudgediende van de Société Générale en van de Brusselse salons waar politici en zakenlui zich graag ontmoeten. Via Van den Bossche houdt de politiek (en zeker de socialisten) in het dossier BIAC de vinger aan de pols. Pierre Klees is ook voorzitter van de raad van bestuur van De Post. Na het verdwijnen van Frans Rombouts schoof de VLD Christian Leysen, gesjeesd Antwerps gemeenteraadslid, binnen in de raad van bestuur. Leysen moest voor wat meer tegenwicht gaan zorgen tegen Luc Lallemand, bestuurder namens de PS en afkomstig van het kabinet-Onkelinx. Op de website van De Post kan u met wat zoekwerk de bedragen terugvinden die de bestuursleden van dit openbaar bedrijf jaarlijks opstrijken: het varieert tussen de 15.000 en de 29.000 euro. Asjeblief. DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

TIENKOPPIG DIRECTIECOMITÉ NMBS ZIT MET VIER PS'ERS OPGESCHEEPT.

De heer Luc Lallemand is door de PS ook geparachuteerd in het directiecomité van de NMBS, waar hij als directeur financiën een van de rechter- (of linker-) handen van Karel Vinck is. Vinck zit in zijn tienkoppig directiecomité met maar liefst vier PS-ers opgescheept. Vincent Bourlard, de man achter het kwestieuze HST-station in Luik, is nota bene directeur patrimonium geworden. Denkt u dat we op die manier de infrastructuur van de spoorwegen gaan regionaliseren? Bovendien is Bourlard de man die de fameuze tweede handtekening onder belangrijke dossiers moet plaatsen. De NMBS is en blijft wel degelijk de NM-PS.

ANDERE VOORBEELDEN We zouden er meerdere bladzijden mee of over kunnen vullen, maar laten we eerst maar even de top van de ijsberg de revue passeren. Door de Copernicushervorming van de ambtenarij - met speciale selectietests voor kandidaattopmanagers - vielen tal van kabinetsgetrouwen in de prijzen. Luc Coene, kabinetchef van Verhofstadt, werd voorzitter van de Federale Overheidsdienst (FOD) Kanselarij. Jan Van Massenhove, kabinetchef Sociale Zaken, vertrok naar de gelijknamige FOD.

Charles-Louis d’Arenbergh en Edgar Vandenbosch van minister van Overheidsbedrijven Daems bij uitstek geschikt waren om gedelegeerd bestuurder te worden respectievelijk van de Nationale Loterij en van Belgocontrol (veiligheid luchtvaart). Op de duur moeten we nog respect gaan krijgen voor Magda Aelvoet, die na het ontslag van Luc Beirnaert aan het hoofd van het Federaal Voedselagentschap zowaar Piet Van Temsche opviste, de vroegere kabinetchef van Karel Pinxten (CVP) op Landbouw ten tijde van de dioxinecrisis. Maar er was dan ook een straffe stoot nodig om het vertrouwen in dat Voedselagentschap op te krikken, na het geknoei door de overheidsinspectie én door Aelvoet begin 2002 bij een veevoerbedrijf in Roeselare. Nog enkele roemruchte voorbeelden: Koen Dassen, kabinetchef Binnenlandse Zaken, VLD’er naast Duquesne, werd op onwettelijke wijze tegen de taalregeling in benoemd tot hoofd van de staatsveiligheid. Niemand heeft Dassen trouwens ooit van enige bekwaamheid terzake verdacht. Pascal Smet, SP-pion op Binnenlandse Zaken en destijds nog bij Tobback, werd door de SP en Verhofstadt persoonlijk naar de top van het commissariaat-generaal voor het vreemdelingen- en asielbeleid gepiloteerd. Hij moest daar dringend Luc De Smet gaan vervangen, die - alhoewel zelf een liberaal - het vertikte in de asiel- en regularisatiedossiers naar de pijpen van de snelbelgpaarsgroenen te dansen. Scrupules zijn de premier en zijn trawanten totaal en volledig zoek. Tot slot: superman Didier Reynders is erin geslaagd binnen deze éne ambtstermijn vier kabinetchefs te verslijten en ze allemaal een plaats bij de financiële top te bezorgen: Peter Praet werd directeur bij de Nationale Bank, Jean-Paul Servais bij de Bankcommissie, en Jean-Claude Laes en Philippe Jacquij kwamen aan het hoofd van de FOD Financiën. Op 18 mei mag u naar het stemhokje. Doe uw plicht...

Anke Nobels Marc Van Hemelrijck, kabinetchef Ambtenarenzaken, werd door zijn baasje Van den Bossche beloond met de leiding van Selor, het selectiebureau van de overheid. Een headhuntersbureau analyseerde dat de kabinetchefs

VLAANDEREN VLAGT

BRILJANT IDEE

L EEUWEN VEROVEREN D ANSEND DE WERELD Een beeld zegt meer dan duizend woorden. Daarom is de actie van

Tegelijk is ook het woord beeldrijker geworden. Politici zijn naarstig op zoek naar “sound bites” of “one-liners”. Dit zijn zinnen die zo beknopt mogelijk een zo groot mogelijke boodschap geven. Het geheim van de goede sound bite is dat hij een beeld oproept. ‘Asielzoekers komen op ons af als meeuwen op een stort’, zei Louis Tobback. We zien het beeld onmiddellijk voor ons, waardoor het zich vastbijt. Wie een boodschap pakkend wil brengen, moet ze dus brengen in beelden, of minstens ze beeldrijk verpakken.

OMDAT

BEELDEN BELANGRIJK ZIJN, ZIJN VLAGGEN BELANGRIJK.

HOOG DE VLAG Omdat beelden belangrijk zijn, zijn vlaggen belangrijk. Een vlag is een natie vervat in een beeld. Als wij onze vlag zien, dan zien wij Vlaanderen. Toen Ivan Mertens het idee kreeg om met leeuwenvlaggen te gaan zwaaien voor de tv- en foto-camera’s die internationale sportevenementen verslaan, had hij het meest briljante idee van de Vlaamse Beweging in jaren. Hij gebruikte de taal van een beeld - de

REPORTERS

FOTO

Onze tijd wordt beheerst door de visuele media. De televisie is voor de grote massa het belangrijkste informatiekanaal geworden over het wereldgebeuren. Beelden prenten zich onmiddellijk vast in het geheugen. Ze worden erin gebrand, zoals we vandaag gegevens in een CD-R branden. De kracht van het beeld is ook de schrijvende pers niet ontgaan. De schrijvende media zijn zich gaan spiegelen aan de visuele. Vergelijk de kranten en tijdschriften van 2003 met die van 1983, zelfs 1993, en het valt op hoe het geschreven woord plaats heeft moeten ruimen voor foto’s, illustraties, grafieken.

Deze internationale bijeenkomsten lokken telkens heel wat internationale cameraploegen naar Brussel, die er de aankomst en het vertrek van de delegatieleden aan het Justus Lipsiusgebouw of het NAVO-hoofdkwartier filmen. Relatief kleine groepjes manifestanten maken daarvan thans vaak reeds gebruik om aan de ingang te manifesteren. Ze wringen zich, meestal met succes, in het beeld om hun zaak op die manier onder de aandacht te brengen van de internationale pers en de groten der aarde.

EEN

VLAG IS EEN NATIE VERVAT IN EEN BEELD.

vlag - om via een visueel medium - de tv of de foto - een internationaal publiek te bereiken. Bij de kijker die dit beeld thuis waarneemt, roept dit al naargelang het geval twee sterke, en telkens positieve, gevoelens op. Namelijk trots bij de Vlamingen die hun vlag herkennen, en nieuwsgierigheid bij de buitenlanders die de vlag niet kennen, maar zich afvragen wat die zwarte leeuw wel mag betekenen. Die trots en die nieuwsgierigheid zijn positief omdat zij tot méér leiden. De trots leidt bij gewone tot dusver a-politieke Vlamingen tot een strijdbare Vlaamsgezindheid. Zo worden leeuwenvlaggen tegenwoordig langs wielerparcours verkocht als broodjes. En bij buitenlanders leidt de nieuwsgierigheid tot interesse en sympathie voor de Vlaamse ontvoogdingsstrijd.

DE WERELD IN Uiteraard zijn Mertens en zijn medewerkers van Vlaanderen Vlagt niet aan de camera’s gaan vragen om hen te filmen. Zij hebben zich in het beeld gewrongen. De camera’s staan er voor een sportmanifestatie en Vlaanderen Vlagt benut die gelegenheid. Vlaanderen kan nog andere gelegenheden benutten om zich internationaal in beeld te wringen. Brussel is de hoofdstad van de Europese Unie en

De Vlaamse Beweging heeft dit tot dusver nooit gedaan. Toch zou de impact van een kleine groep die met leeuwenvlaggen en spandoeken voor Vlaamse secessie op post is telkens wanneer EU of NAVO in Brussel vergaderen, niet te onderschatten zijn. Als Tony Blair of Colin Powell elke keer dat ze naar Brussel komen, geconfronteerd worden met het visuele beeld van een leeuwenvlag, zullen ze zich op de duur afvragen wat deze vlag betekent. Ook bij hen kan nieuwsgierigheid tot interesse en sympathie leiden. Powell zou niet meer in Brussel mogen komen zonder een leeuwenvlag te zien. En de internationale tv-kijker zou ‘s avonds tijdens het nieuws zowel in verslag van de EU- of NAVO-raad als tijdens de sportverslaggeving, de leeuwen moeten zien dansen. Veel is daar niet voor nodig in een beeldmaatschappij: tien militanten, tien vlaggen en een paar spandoeken voor Vlaamse onafhankelijkheid die zich voor een camera wringen die er toch staat, en op die manier de wereld veroveren. Paul Belien

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

I DENTITEIT

Vlaanderen Vlagt zo belangrijk. Maar wellicht moet er nog een tandje bij gestoken worden en moeten de leeuwen niet alleen dansen op internationale sportmanifestaties, maar ook op internationale politieke bijeenkomsten.

van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. Het feit dat Brussel de EUhoofdstad is, is voor Vlaanderen wellicht geen goede zaak, want het werkt de verfransing in de hand. Het heeft echter wel tot gevolg dat de meeste Europese raden voortaan in Brussel worden gehouden. Dat is ook het geval met de NAVO-raden.

PARITAIRE

SENAAT EN STERKER

BRUSSEL?

Z EKER

GEEN ‘V LAAMSE ’ GRONDWETSHERZIENING !

W ETSTRAAT

Of het parlement van na ‘18 mei’ de meer dan zestig ‘’voor herziening vatbaar’’ verklaarde grondwetsartikelen daadwerkelijk zal bijwerken, kan niemand vandaag met zekerheid voorspellen. De nieuwe herziening herneemt trouwens artikelen uit de herzieningsverklaring van 1999 - aan de vooravond van de vorige verkiezingen - die de voorbije legislatuur onaangeroerd bleven. Wat we nu wel weten is dat het uitkijken wordt als Vlaanderen straks een bijkomende Belgische grendelgrondwet wil voorkomen! De mogelijke invoering van de paritaire senaat, de toekenning van constitutieve autonomie aan het derde gewest Brussel, het zijn voor Vlaanderen weinig geruststellende vooruitzichten.

Een ‘’verklaring tot herziening’’ van de grondwet is natuurlijk nog lang geen herziening, het gaat om een plechtige intentieverklaring en niets meer. Het parlement van ‘’voor de verkiezingen’’ stuurt aan het parlement van ‘na de verkiezingen’ een brief waarin staat dat één of meer artikelen uit de grondwet best zouden aangevuld worden, verbeterd of misschien zelfs uit de grondwet mogen verdwijnen. Men kan ook vragen een of meer artikelen toe te voegen. Zo’n goedgekeurde verklaring geeft het nieuwe parlement ‘grondwetgevende’ bevoegdheid, maar enkel voor de artikelen die in de voor de verkiezingen goedgekeurde lijst opgenomen zijn. Het staat de volksvertegenwoordigers en senatoren straks vrij te bepalen in welke richting die aanpassing moet gaan tenzij de herzieningsverklaring uitdrukkelijk aanduidt wat van de grondwetgever verwacht wordt.

GEEN ZORGEN Vlaanderen hoeft zich uiteraard niet over alles wat nu in de korf zit evenveel zorgen te maken. De grondwettelijk gewaarborgde persvrijheid eindelijk uitbreiden tot de andere media dan alleen maar de ‘drukpers’, het lijkt vanzelfsprekend maar in dit land is inderdaad alleen drukpers - die van 1830 grondwettelijk beschermd. De ‘duurzame ontwikkeling’ als beleidsdoelstelling in de grondwet inschrijven, rechtelijke uitspraken niet langer van de eerste tot de laatste letter in openbare zitting moeten voorlezen, het beginsel van de rechten van de mens en zijn fundamentele vrijheden

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

eindelijk een plaatsje geven in de grondwet, de afschaffing van de doodstraf of de uitbreiding van de rechten van het kind, zelfs voor de meest wantrouwige Vlaming zit hier weinig bij dat hem of haar op zijn Vlaamse flank kan verontrusten. Er zijn zelfs voorstellen die op Vlaams applaus mogen rekenen. Zo bijvoorbeeld het feit dat men straks de Vlaamse ‘raad’ ook volgens de letter van de grondwet ‘Vlaams Parlement’ zou mogen noemen. Sinds het Egmontgebeuren hielden Franstalige Belgen à la Nothomb deze aanpassing tegen: voor hen was er maar één parlement en dat was het Belgische!

2. Paarsgroen wil ook ‘constitutieve autonomie’ geven - het recht voor een deelstaat om de eigen instellingen aan te passen - aan niet alleen de Duitstaligen - wat Vlaanderen alleen maar zou toejuichen - maar ook aan het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest! In dat geval doet het Franstalige Brussel met de Brusselse instellingen zijn Franstalige Brusselse goesting, zet ‘het derde’ gewest’ een nieuwe stap in de richting van een ‘région à part entière’. Voor zover het dat vandaag natuurlijk al niet het geval is. 3. En dan is er natuurlijk de ‘paritaire senaat’. Wijlen Gaston Eyskens moet ooit gezegd hebben dat de Vlamingen voldoende sullig waren om ook dat te slikken. Zijn kritiek is niet onterecht: de Egmontonderhandelaars van wat toen nog de Volksunie was hadden die idee toen al aanvaard. Let wel, zo’n paritaire senaat is in en federale staat een discussie die men kán voeren, maar met een paritaire senaat à la Verhofstadt op zak is het België van paarsgroen eens en voorgoed af van nog meer Vlaams staatshervormend gezeur en geleuter.

Marc Platel

Artikel 195

WEL ZORGEN Wees gerust: buiten dat pakket waarover wij ons niet meteen grote zorgen moeten maken, zijn er voor Vlaanderen voldoende argumenten om zich over andere grondwettelijke plannen van een mogelijk paarsgroen II meer dan sterk ongerust te maken. 1. Zo wordt ergens tussendoor voorgesteld om de exclusieve bevoegdheden van het federale parlement ‘aan te vullen’. ‘Eventueel aanvullen’, zo staat vreemd genoeg in de toelichting bij de herzieningsverklaring. Dat zou een wel erg handige manier kunnen zijn om eens en voor heel lang nog meer Vlaamse aandringen op een splitsing van de sociale zekerheid grondwettelijk de mond te snoeren. Idem voor het debat over de regionalisering van de spoorwegen, van de Belgische justitie of de nog altijd even Belgische ontwikkelingssamenwerking.

Dat is het grondwettelijk troetelkind van Guy Verhofstadt in hoogsteigen persoon. Hij wil de grondwet kunnen herschrijven zonder dat daar telkens een inderdaad ingewikkelde procedureomweg aan te pas komt. Objectief bekeken is dat een mogelijk argument ook al is niet iedereen het daarmee eens. Grote en deskundige namen lieten inderdaad al uitgebreid weten waarom ze van zo’n versoepeling van de herzieningsprocedure niet willen weten. Het is niet verboden minstens te vermoeden dat hun verzet ook steunt op de ronduit grove manier waarop Verhofstadt en co. de voorbije jaren meer dan eens die grondwet bejegenden. Nog net niet zoals het bekende ‘vodje papier’ van weleer maar het scheelde niet veel.

VLAANDEREN

EN ZIJN HOOFDSTAD

Z OVEELSTE DEBAT OVER B RUSSEL KOMT ERAAN Of het nu het definitieve Vlaams-Franstalige debat over Brussel wordt, dat

Onze Franstalige hoofdstedelijke landgenoten steken hun Brussel-agenda trouwens niet onder stoelen of banken. Omdat de Raad van State het beruchte taalhoffelijkheidsakkoord schorste, is een ‘aanpassing van de taalwetten’ onafwendbaar. Zo eisen nu al zowel de Franstalige als de Vlaamse Brusselse autoriteiten.

Omdat zij geen zorgverzekering kunnen of willen betalen, eisen Franstalig Brussel én Wallonië dat de nieuwe meerderheid van de Vlaamse zorgverzekering een federaal iets maakt. Uiteraard betaald door alle Belgen, dus ook Vlaams geld voor de Brusselse zorgverzekering. Omdat de Brusselse hoofdstedelijke financies een vat zonder bodem zijn, willen die van Brussel een zoveelste “herfinanciering” van het hoofdstedelijk gewest. In 2001 kreeg de hoofdstad al een kleine tien miljard Belgische frank extra toegestoken, maar dat is blijkbaar nog niet voldoende. Tussendoor krijgen de Brusselaars via de nu goedgekeurde verklaring tot herziening van de grondwet straks “constitutieve autonomie” zodat ze met de Brusselse instellingen kunnen doen wat zij willen. Voor zover natuurlijk dit artikel van de grondwet ooit wordt aangepast. Alleen, die “constitutieve autonomie” is een uitdrukkelijke eis van de Brusselse politiek! Die wil eindelijk af van dat imago van een gewest dat geen “région à part entière” is.

FOTO DOORBRAAK

Omdat het Arbitragehof het blokkeren van een mogelijke VlaamsBlokmeerderheid binnen de Vlaamse groep in het Brusselse parlement onmogelijk maakte, willen de hoofdstedelingen daarover een nieuwe afspraak.

BRUSSEL: MINDER BELANGSTELLING VOOR VLAAMSE PATIËNTEN DAN VOOR VLAAMSE CENTEN.

Tot daar de voorlopige Brussel-agenda van de Franstaligen voor na 18 mei. Dit zijn geen staatsgeheimen, integendeel, men kon die de voorbije weken bijeensprokkelen in de Franstalige hoofdstedelijke pers. Die volgt inderdaad het politiek nochtans zo oncorrecte communautaire wel nog op de voet. En met Franstalige overtuiging. Zoals onder meer bleek uit de bijna overdadige belangstelling van Le Soir voor het anticordonsanitaire-initiatief van Pro Flandria(1). Aan Vlaamse kant moet men natuurlijk leren enige aandacht te hebben voor wat in de andere landstaal verteld en wordt geschreven. In plaats van zoals gebruikelijk te wachten tot het weer eens zo goed als te laat is. Het hoofdstedelijk programma van onze Franstalige buren is niet alleen indrukwekkend, het is vooral historisch. Het zijn inderdaad de Franstaligen zelf die vragende partij zijn. Toegegeven, samen met een deel van

HISTORISCHE KANS Het wordt voor Vlaanderen geen gemakkelijke onderhandelingsklus, het is wel een historische kans om duidelijk te maken dat Brussel nog altijd de hoofdstad van Vlaanderen is. Dat Vlaanderen dus wil blijven zorgen voor zijn zelfgekozen hoofdstad en daarvoor ook de rekening betalen. Maar dan wel op voorwaarde dat Vlaanderen voluit mee beslist over het verdere Brusselse wel en wee en dat Brussel zelf ook bewijst dat het de hoofdstad van Vlaanderen wil zijn. Het kan dus niet zijn dat de Brusselaars weer eens de kans krijgen om een en ander onder mekaar te bedisselen, geen heropvoering dus van de Brusselse Costa van vorige keer, die van het Lombardakkoord(2). Vlamingen en Franstaligen hebben het recht om mee te bepalen wat goed is voor hun hoofdstad en wat niet. Toegegeven, dit waar maken vraagt van de volgende Vlaamse federale meerderheid een uitzonderlijke eensgezinde Vlaamse reflex. Gebeurt het niet op die manier, dan is de Vlaamse strijd om Brussel gestreden. Brussel zal dan niet alleen in de feiten maar ook in de wetten het volwaardige derde gewest zijn, maar ook een derde gemeenschap worden. Binnen de Franse gemeenschap die zichzelf omschrijft als Communauté Wallonie-Bruxelles groeit inderdaad de overeenstemming dat Bruxelles best een derde gemeenschap kan worden. Kortom, als Vlaanderen na 18 mei deze trein mist, is de door Vlaanderen zo verfoeide Belgische drieledigheid onafwendbaar, is Brussel als tweetalige hoofdstad van dit land eens en voor goed geschiedenis. Het is maar dat men het nu al weet...

Marc Platel

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

B RUSSEL

kan vandaag niemand voorspellen. Wel is nu al zeker dat we na 18 mei niet ontsnappen aan een zoveelste onderhandeling over het wel en wee van de stad die ook de hoofdstad van Vlaanderen is. Wie wilde kijken, zag het wel aankomen, de recente Vlaamsvriendelijke uitspraken van zowel het Arbitragehof als de Raad van State maken een nieuwe Brusselse Costa onafwendbaar.

het Vlaams-Brusselse politieke systeem. Het wordt dus een discussie tussen Vlaanderen in Vlaanderen enerzijds en Brussel en de Brusselaars anderzijds! En achter dat Brusselse front staat natuurlijk ook nog de ganse Franse gemeenschap die na 18 mei in ieder geval zal proberen om de aanvaarding van het beruchte Minderhedenverdrag af te dwingen.

DWANGSTEM

SCHRIK

KWEEKT AVERSIE

S TEMPLICHT:

De werkelijke reden waarom de socialisten zo koppig vasthouden aan de stemplicht is de vrees voor de moeilijk in te schatten gevolgen van de afschaffing op de verkiezingsuitslag.

Hoezeer het ook te hopen valt dat de door het Halle-VilvoordeComité

Dat is trouwens ook de reden waarom niemand van de politieke klasse echt een punt wil maken van die afschaffing. Politici houden niet van onvoorspelbaarheid, en verkiezingsuitslagen zijn zo al onvoorspelbaar genoeg.

In bijna alle democratieën is dat laatste overigens de normaalste zaak van de wereld. Daar hebben de burgers niet alleen het recht om te gaan stemmen, maar ook het recht om zich afzijdig te houden. België is een van de weinige landen ter wereld waar de burgers worden beroofd van die vrijheid om zich buiten het verkiezingsgebeuren te plaatsen.

POLITIEKE

KLASSE HOUDT NIET VAN ONVOORSPELBAARHEID. DAAROM MAAKT ZE GEEN PUNT VAN AFSCHAFFING

WENSELIJK? Vrijheidsbeperking is in een moderne rechtsstaat maar aanvaardbaar in de mate daarmee aantoonbaar een algemeen wenselijke doelstelling wordt bereikt. De leerplicht dient er bijvoorbeeld toe om de jongeren te verzekeren van een goede opleiding. Maar waartoe dient de stemplicht? De voorstanders beweren dat de burgers op die manier gestimuleerd worden om positief betrokken te raken bij het politieke gebeuren. Mij lijkt juist het omgekeerde het geval: het systeem van de dwangstem is het beste middel om de burger aversie aan te kweken voor alles wat met politiek te maken heeft. Niemand zou het in zijn hoofd halen (dat hopen we althans) om de cultuurparticipatie aan te zwengelen door een cultuurplicht in te voeren. Waarom dan wel stemplicht? Lange tijd was de stemplicht hoogstens het voorwerp van een academisch debat tussen politologen. Tot Guy DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

REPORTERS

georganiseerde actie van burgerlijke ongehoorzaamheid een succes wordt, toch zal die onvermijdelijk in het niets verzinken in vergelijking met die andere actie van burgerlijke ongehoorzaamheid die honderdduizenden burgers op 18 mei spontaan zullen ondernemen. De verwachting is inderdaad dat een kleine 400 000 Vlamingen de dringende boodschap op de oproepingsbrief - ‘’de stemming is verplicht’’ - vrolijk in de wind zullen staan en thuis zullen blijven.

FOTO

V ERKIEZINGEN

EEN ZINLOZE VRIJHEIDSBEPERKING

GEVOLGEN

Er is natuurlijk het wetenschappelijke onderzoek waaruit blijkt dat de afschaffing al bij al niet zo veel verschil zou maken. Maar dat onderzoek moet met een grote korrel zout worden genomen. Het is immers gebaseerd op enquêtes waarbij aan de mensen wordt gevraagd wat ze zouden doen mocht er geen stemplicht zijn. AFSCHAFFING STEMPLICHT ONDUIDELIJK. DAAROM HOUDT POLITIEKE

KLASSE DIE TEGEN.

Verhofstadt in zijn eerste Burgermanifest de kat de bel aanbond en de afschaffing van de stemplicht op de politieke agenda plaatste. Van de weeromstuit werd de stemplicht door de socialisten tot een ideologisch geloofspunt verheven. En meteen was het politiek ook niet meer zo correct om de stemvrijheid te bepleiten.

PROLETARIAAT Dankzij de stemplicht, aldus de socialisten, zijn de politici wel verplicht om ook rekening te houden met de lager opgeleide en minder welstellende burgers. Anders blijven die thuis en worden ze door de politici genegeerd. Blijkbaar bestaat er in, zeg maar, Duitsland of Nederland, een soort electoraal lompenproletariaat van sukkelaars die - verstoken van de stemplicht - de weg naar het stemhokje niet vinden en bijgevolg door de politici aan hun trieste lot worden overgelaten. Ik heb daar eerlijk gezegd nooit iets van gemerkt, en ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt nergens dat de weinige landen met stemplicht uitzonderlijke sociale paradijzen zijn.

De realiteit zou wel eens heel anders kunnen zijn, en dat weten de politici ook. Als de stemplicht verdwijnt ontstaat er immers een totaal andere situatie. Dan zullen de partijen, zoals in andere landen, gedwongen worden om een campagne te voeren met een dubbele boodschap: enerzijds ‘ga stemmen’ en anderzijds ‘stem voor ons’. Partijen die kunnen steunen op een sterke zuilorganisatie en een trouw electoraat zouden er allicht het best in slagen om hun kiezers te mobiliseren. Het zou wel eens kunnen dat vooral de CD&V dan in pole position zou komen te staan. U raadt het al: de afschaffing van de stemplicht is heus niet voor morgen.

Bart Maddens

EXCLUSIEVE

PEILING

DOORBRAAK

A NTWERPEN

buitenmatig domineren. In een vorig nummer ontdekten we dat Dehaene vier jaar geleden minder uitdrukkelijk bovendreef.

BOVEN

Antwerpen ging in maart met alle aandacht lopen. Daardoor pasten we onze groep onderzochte politici grondig aan. Van Quickenborne, Jean-Marie Dedecker, Johan Van Hecke, Eric Van Rompuy, Helga Stevens en Walter Capiau, die geen rol meer speelden, verdwenen. Voorhamme, Van Peel, Coveliers, Van Campenhout, Somers en Pairon vulden de lijst aan. We besteedden geen aandacht aan de gevallen engelen Detiège, Lindekens en Coolsaet. Chantal Pauwels, die zich wel kon handhaven, bleek relatief weinig in de pers doorgedrongen te zijn. We vergeleken de aandacht van de kranten aan de Antwerpse ‘vedetten’. Die behalen in Gazet van Antwerpen gemiddeld de 6de plaats. Het zal wel geen verrassing zijn dat de Frut uitdrukkelijk meer ruimte beschikbaar

Frequentie maart 2003 plaats

Naam

Janssens (sp.a)

100

B1 +12

Verhofstadt (VLD)

-1

Stevaert (sp.a)

Coveliers (VLD)

De Gucht (VLD)

Van Campenhout

nieuw

Dewinter (vl. blok)

+19

Michel (mr)

-5

Vandenbroucke

Dewael (VLD)

-5

+1 nieuw

had voor hen. De Financieel Economische Tijd bleef dan weer opvallend achter op de andere kranten. Daar kwamen de Antwerpenaars gemiddeld pas op de 17de plaats.

VERHOFSTADT OP TWEE Premier Verhofstadt was onaantastbaar tot nu, maar liet pluimen in de Antwerpse moerlemeie. Patrick Janssens pakte de eerste plaats. Andere Antwerpse topschutters waren Coveliers (4), Van Campenhout (6) en Dewinter (7). Politici als Voorhamme (14) of Van Peel (16) zijn normaal onzichtbaar, maar melden zich nu in de toptwintig. Maar de verhouding meerderheid/oppositie blijft grotendeels onaangetast. De Standaard berichtte op 8 april over een onderzoek aan de Universiteit van Antwerpen. Daaruit zou blijken dat Verhofstadt op de voorpagina’s van De Standaard, De Morgen en Het Laatste Nieuws minder aanwezig is dan Wilfried Martens of Jean-Luc Dehaene in hun tijd. Ons onderzoek bekijkt zes kranten en Knack en niet alleen de voorpagina’s. Daaruit kunnen we toch opmaken dat de paars-groene politici

Partijfrequentie maart 2003

(VLD)

(sp.a)

plaats 1 2 3 4

Vogels (AGALEV)

-4

Van Grembergen

-6

5 6 7 8

(SPIRIT) 25

Bourgeois (N-VA)

-3

De Clerck (CD&V)

-12

Dehaene (CD&V)

-25

A1 B1

partij sp.a VLD AGALEV CD&V (met Dehaene) CD&V (zonder Dehaene) SPIRIT Vlaams Blok N-VA

sp.a = 100 100 100 39 27 24 22 19 9

Ook de terugval van Stefaan De Clerck valt op. Die zit nu in de tweede helft van de lijst (26ste). In de kranten miste hij de start van de campagne volkomen. De hoogconjunctuur van Filip Dewinter heeft natuurlijk alles met Antwerpen te maken. Hij komt trouwens nog maar aan éénderde van de vermeldingen van concurrent Janssens. Zijn partijgenoten Annemans (35ste) en partijvoorzitter Vanhecke (42e) blijven in de onderste regionen. Ook Geert Bourgeois zakte weg, naar de 25ste plaats. Slotsom: ook in maart bleef de top volledig paars-groen. De oppositie blijft alle moeite van de wereld hebben om de aandacht van onze kranten te trekken.

NEK AAN NEK Als we de topdrie van elke partij bekijken, dan wint de sp.a zeer nipt van de VLD, die voor het eerst niet afgetekend bovenaan staat. De CD&V moet Agalev weer laten voorgaan en blijft maar net voor Spirit. Dankzij Antwerpen laat het Vlaams Blok de laatste plaats aan de NVA, die in alle kranten achteraan bengelt en minder dan de helft haalt van de oud-partijgenoten van Spirit. Bij de N-VA komt trouwens alleen Geert Bourgeois in de kranten. De Wever (41ste) of Brepoels (44ste en laatste) spelen niet mee. Nog een slotopmerking en dan houden we er definitief mee op. Wie wat wil leren over onze Waalse politici, moet de Financieel Economische Tijd lezen. Die besteedt bijna dubbel zo veel aandacht aan de zuiderlingen.

PDR

aantal artikels waarin betrokkene voorkomt als frequentie van Janssens gelijk wordt gesteld aan factor 100 (bv. Stevaert behaalt 63, wat wil zeggen dat de nieuwe sp.a-voorzitter in 63 artikels wordt genoemd, als Janssens in 100 artikels staat) vergelijking maart 2003 met februari 2003 in plaats (bv. Dehaene staat 27e in maart en 2e in februari, een verlies van 25 plaatsen)

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

W ETSTRAAT

crisis in Antwerpen gooide de verhoudingen duchtig doorheen. Verhofstadt verliest voor de eerste keer de koppositie, aan Patrick Janssens. Het deed de oppositie geen goed, want dit keer komt de eerste niet paarsgroene politicus pas op de 7e plaats. Dat Filip Dewinter een vooraanstaande Antwerpse rol speelt, verklaart alles.

Jean-Luc Dehaene is de verliezer van de maand. In februari kwam hij op 2, nadat hij zijn kandidatuur had bekendgemaakt. Maar dat effect was van bijzonder korte duur, want nu moeten we de ex-premier al op de 27ste plaats (op 44 politici) zoeken.

VAN

GESCHENKEN AAN

VLAANDEREN

VROEGER GÉÉN SPRAKE

C ENTEN

VOOR WALLONIË : DUIDELIJKHEID GRAAG

T RANSFERS

De Waalse minister van Economie, Serge Kubla (MR), zei in het RTBF-programma “Mise au Point” dat hij een klacht zou indienen tegen de N-VA, omdat die partij in een brochure uitpakt met de slogan ‘Elke dag betalen voor Wallonië. Het kan anders. Daarom moet de N-VA in ‘t parlement’. Federaal minister van Arbeid, Laurette Onkelinx (PS) sloot zich aan bij de klacht die zou worden ingediend op basis van de nieuwe anti-discriminatiewet. De N-VA verspreidt in haar verkiezingsbrochure cijfers over de geldstroom naar Wallonië. Maar andere partijen doen dat ook. Radicaler, zoals het Blok, of schroomvallig, zoals VLD en CD&V. De N-VA spreekt over ongeveer tien miljard euro per jaar (400 miljard oude franken), ‘en dit zonder dat Wallonië daar eigenlijk beter van wordt’. Dit gegeven wordt een thema in de N-VAcampagne.

nauwelijks sprake van sociale zekerheid en er werd bijzonder weinig herverdeeld. Overigens gingen de Vlaamse mensen in Wallonië meewerken in mijnen en industrie. Dergelijke tegenbeweging zien we nu niet.

Ook voor de Waalse pers gaat Bourgeois te ver. L’Echo bij voorbeeld geeft toe dat er transfers zijn, maar trekt het gekende Waalse argument ter verdediging: vijftig jaar geleden stroomde Waals geld naar Vlaanderen. (L’Echo, 1 april)

Het was vooral professor Jules Hannes die deze Waalse stelling ontkrachtte. Tussen 1830 en 1914 betaalde Vlaanderen meer directe en indirecte belastingen en meer erfenisrechten dan Wallonië, meer welvaartsbelasting en meer bedrijfslasten dan het industriële Wallonië. De winsten van Waalse bedrijven werden vooral in Brussel geteld. Van de overheidsinvesteringen (spoor, havens, wegen, kanalen) ging toen 37% naar Vlaanderen. Van geschenken dus geen sprake.

Dat er voor 1960 aanzienlijke transfers waren van Wallonië naar Vlaanderen is vooral een kwakkel, want er was toen

Een ander nogal zwak argument tegen kritiek op de transfers is de verwijzing naar het feit dat een herverdeling toch

KWAKKEL

TRANSFERS

RICHTING

WALLONIË (BEDRAGEN

X MILJARD)

frank

Euro

Bron

Sociale zekerheid (1)

110

2,73

KBC, 1999

Federale belastingen (2)

1,24

KBC, 1999

Dotaties via financieringswet aan

38,9

0,960

KBC, 1999

gemeenschappen en gewesten (3) Afbetaling intrestlasten staatsschuld 143

3,54

Leuvense professoren, 1985

Totaal

330

(1): Sociale Zekerheid. Inkomsten via bijdragen van werknemers, zelfstandigen en werkgevers. Geld gaat naar kinderbijslagen, werkloosheidsvergoedingen, ziekte en invaliditeit en pensioenen. Verklaring: Wallonië telt vooral minder actieven, meer mensen met uitkeringen. Vlaanderen betaalt met 58% van de bevolking 64,1% van de bijdragen. (2) Federale inkomsten en uitgaven. Inkomsten via de directe belastingen (personen- en vennootschapsbelastingen). Geld gaat naar lonen, pensioenen en sociale lasten die overheid uitbetaalt. Vlaanderen betaalt met 58% van de bevolking 64,2%, maar recupereert slechts 58,4%. (3) Financiering van Vlaanderen, Brussel en Wallonië (wet 1989) via overdracht uit personenbelasting (tot 2000, dan afgeschaft) en BTW. Geld gaat naar onderwijs.

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

ook tussen provincies zou gebeuren. In Knack schreef Marc Reynebeau een venijnig stukje tegen Geert Bourgeois. Waarop de N-VA-voorzitter prompt reageerde (2 april). ‘Reynebeau kan niet begrijpen dat de Waalse economie totaal verschilt van de Vlaamse. Hij negeert straal een aantal objectieve gegevens. Ik geef slechts één element: in Wallonië werkt ongeveer 40 procent van de beroepsbevolking voor de overheid, in Vlaanderen 25 procent.’ Voor Bourgeois, maar ook voor veel anderen, maakt Reynebeau een denkfout, omdat de cijfers van het Instituut voor de Nationale Rekeningen (NIR spreekt van 2,3 miljard euro) maar een deeltje vormen van het hele transferverhaal. Naast de “directe” transfers (sociale uitkeringen) aan de burgers, betaalt Vlaanderen ook via de gezondheidszorg, via het budget van gewesten en gemeenschappen, via de hele federale begroting. Een vergelijking tussen regio’s is wel degelijk zinvol, want die hebben eigen bevoegdheden, en een eigen beleid. Provincies, laat staan arrondissementen, hebben die natuurlijk niet.

CONCLUSIE Paul Geudens wijst er in Gazet van Antwerpen op dat de honderden miljarden die de jongste decennia van Vlaanderen naar Wallonië zijn gevloeid, blijkbaar slecht zijn besteed. ‘Van een economische inhaalbeweging is geen sprake. Erger, we moeten er elk jaar méér insteken. Op dit ogenblik verdwijnt 10 procent van ieder Vlaams inkomen naar Wallonië. Wallonië moet leren op eigen economische en sociale benen te staan. Een maatregel die geschikt is voor Vlaanderen, is in vele gevallen wellicht ondoelmatig voor het economisch, sociaal en cultureel zo verschillend Wallonië. (GVA, 5 maart). Dan kan niet blijven duren, zegt ook Eric Donckier (BVL, 5 maart), omdat de Vlaamse economie via belastingen op arbeid wordt wegbelast om de solidariteit met Wallonië blijvend te kunnen betalen. Steeds meer belastingen om steeds meer mensen aan een uitkering te helpen. Daarom pleit ook hij voor een regionalisering van loon- en werkgelegenheidsbeleid. Franstalige kranten blijven ervan overtuigd dat het fameuze Toekomstcontract Wallonië uit het moeras kan trekken. De werkloosheid stijgt trager dan in Vlaanderen, sust La Libre Belgique (6 maart), zonder erbij te ver-

tellen dat ze nog altijd dubbel zo groot blijft als de Vlaamse. Een regionalisering van de sociale zekerheid blijft onbespreekbaar, aldus de Waalse minister van tewerkstelling Marie Arena. Le Soir stelt zelfs onomwonden dat de verschillen in de gezondheidszorg te rechtvaardigen zijn (justifiés et non abusifs) en pleit voor een Waals veto tegen bijsturingen.

Johan Sauwens (CD&V) gebruikte de NIR-cijfers om aan te tonen dat de Waalse economie (1995-2001) nog altijd trager groeit (+11.8%) dan de Vlaamse (16.1%). De inhaalbeweging waar Wallonië op hoopt, is er dus nog altijd niet. Sauwens benadrukte dat Vlaanderen in 2000 4,5 miljard euro meer in de sociale zekerheid stopte dan het er geld uithaalde. ‘De transfers verzachten de pijn, maar genezen de ziekte niet’, aldus ook Sauwens. De lonen zijn er te hoog en de productiviteit te laag. Daarom vroeg hij dat de deelstaten eigen werkgelegenheidsbeleid en loononderhandelingen zouden komen. Sauwens wil geen komaf maken met de solidariteit met Wallonië, maar die wel doorzichtiger maken. Is Vlaanderen egoïstisch als het vraagt dat werk gemaakt wordt van een andere aanpak in Wallonië? Neen, maar het gaat wel over keuzes. In Wallonië kiest men duidelijk meer voor de staat als ondernemer, vooral op lagere regionale niveaus. De PS staat er ongenaakbaar sterk. Verouderde bedrijven en verlieslatende sectoren werden al te vaak kunstmatig overeind gehouden. Het overheidsapparaat, de ambtenarij, de gezondheidszorg, de controle op de werkloosheid, op al die en nog veel meer terreinen maakt Wallonië eigen keuzes. Het is hun goed recht. Maar dat de Vlamingen daarvoor tot in der eeuwigheid moeten meefinancieren is een ander verhaal. JVdC

H ET CD&V- VERHAAL : TUSSEN DROOM EN DAAD Agalev laten we hier onbesproken, want deze partij mag als de meest belgicistische van allemaal in deze kolom als kiesalternatief opzij geschoven worden. Op een verkiezingsdebat dat ik mocht leiden in Blankenberge, gaf de Spirit-vertegenwoordiger toe dat zijn groep geen Vlaamse waarborgen kon afdwingen bij de sp.a. Die laten we dus ook onbesproken. Spirit zelf en VLD hebben wel een programma dat vanuit Vlaams oogpunt zou kunnen bekoren. Maar beide partijen tekenden verantwoordelijk voor Lambermont en verdienen alleen al om die reden een afstraffing op 18 mei. Zij hebben tenminste één nieuwe legislatuur nodig om hun geloofwaardigheid als Vlaamse belangenvertegenwoordiger terug te winnen. N-VA en Vlaams Blok haalden we hier al door de mangel en zo blijft de CD&V over. Men kan argumenten aandragen om een stem voor die partij te overwegen. Bijvoorbeeld dat die als grote partij kan doorwegen. Zoals binnen de CVP bestaat ook bij de CD&V een overtuigde Vlaamse vleugel, die stappen voorwaarts wil zetten in de Vlaamse ontvoogding. Die vleugel domineert de partij zeker niet, maar verwaarloosbaar is ze evenmin. Ze kon van de vier oppositiejaren gebruik maken om de partij programmatisch nieuwe wegen in te sturen. CD&V noemt zichzelf confederaal en in tegenstelling tot bij de VLD staat ook de partijtop achter die keuze. Over de inhoud van het begrip bestaat minder duidelijkheid. Puur formeel gaat de CD&V verder dan het Blok of de Bourgeois-club. Confederalisme is een mogelijke stap ná de Vlaamse onafhankelijkheid. De Vlaamse staat onderhandelt dan met de Waalse over wat ze samen gaan doen. De CD&V ziet dat confederalisme anders, als een stap binnen België. Het zwaartepunt verschuift naar de

twee deelstaten en de Belgische koepel beheert de rest. In het interview van Doorbraak met CD&V-voorzitter De Clerck bepleit die een asymmetrische Belgische regering, bijvoorbeeld samengesteld door CD&V en VLD enerzijds, MR en PS anderzijds. Steunen dat idee, zou ik zo zeggen, en zelfs een stap verder gaan. Waarom geen Belgische regering zolang die er moet zijn - die een afspiegeling vormt van de verkiezingsuitslag. Zo krijgen we een soort Zwitsers consensuskabinet dat de zaken beheert, terwijl het echte politieke debat plaatsvindt in Vlaanderen en Wallonië afzonderlijk. Via die Zwitserse weg worden Vlaanderen en Wallonië de kaas, België de gaten. Niet de grote sprong voorwaarts, maar wel interessant. Maar hoe maakt de CD&V de sprong van programma naar beleid? Ze zit, ook als ze het goed bedoelt, voor een zwaar dilemma. De partij wil België niet opgeven en zal, bij een eventuele verkiezingsoverwinning, opnieuw de rol van staatsbehoudende partij moeten opnemen. Als grootste partij in België moet zij het land in tijden van gevaar redden. Voor de Franstaligen wordt het weer erg gemakkelijk. Het volstaat ‘non’ te zeggen, om de CD&V schaakmat te zetten. Want bij de CD&V overweegt steeds de Belgische raison d’état. Dat de CD&V niet actief het einde van België nastreeft, tot daar aan toe. Maar zolang ze die optie niet durft overwegen, blijft ze chanteerbaar. Tot nader order weigert ze die Vlaamse onafhankelijkheidsoptie af te wijzen. En dus is ze structureel even betrouwbaar als de sloef die achteraan in de tuin zijn schoonmoeder vervloekt, maar haar binnen een tas thee inschenkt omdat hij voor alles geen heibel wil in huis. Peter De Roover

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

V ERKIEZINGEN

Tot nader order blijven de cijfers van de KBC-economen (1999, zie kader) overeind. Alleen een forse en duurzame ommekeer in de tewerkstelling kan de geldstromen beperken. De jongste dertig jaar steeg de werkende beroepsbevolking in Vlaanderen met ca 294 000 eenheden, aldus de KBC-studie. In Brussel en Wallonië daalde ze respectievelijk met 17 000 en 70 000 eenheden.

VRIJ-SPRAAK

AMERIKANEN

VERSTAAN ALLEEN HUN EIGEN NATIONALISME

M C WAR

VAN B USH TRAPT OP ZIEL VAN A RABIEREN gedragen zich als olifanten in de Arabische porseleinwinkel. Met elke bom die ze op Bagdad en andere steden in Irak laten afwerpen, trappen ze op de ziel van de Arabieren. Met elke moeizaam geprevelde verontschuldiging wanneer weer eens burgers het slachtoffer waren geworden van een “misser”, strooien ze nog meer zout in de wonde.

De beslissing van Saddam Hoessein om Koeweit in augustus 1990 binnen te vallen en de vermeende bedreiging die toen volgens de Amerikanen van hem zou uitgegaan zijn op Saoedi-Arabië, vormden een welkome gelegenheid voor Bush senior, de 41ste president van de USA, om een steunpunt voor Amerikaanse troepen aan de Golf uit te bouwen.

BEDREIGING? Dertien jaar later vormt Saddam zelfs een “bedreiging voor de wereldvrede”, een reden te meer voor Bush junior, “Bush 43”, om Irak binnen te vallen en de kaart van het Midden-Oosten te willen hertekenen volgens het stramien van een snelle en hapklare McWar. Als Saddam niet had bestaan, hadden de VS hem moeten uitvinden. Het klonk allemaal zo mooi. Met een mandaat van de Verenigde Naties zouden Amerikanen en Britten naar Bagdad doorstoten om de baarlijke duivel Saddam van zijn troon te stoten. Het zou een korte oorlog worden zonder veel verliezen, zonder veel schade aan mensen en instellingen. De AngloAmerikaanse troepen zouden als bevrijders worden onthaald. Niet alleen Irak, maar het hele Midden-Oosten zou de zegeningen van de democratie genieten. Het is maar de vraag of die vlieger uiteindelijk opgaat? Irak ligt in puin, de grote instellingen EU, de NAVO en de Verenigde Naties zijn beschadigd en het aanzien van Amerika in de wereld kreeg een forse deuk.

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

REPORTERS

Dat er nu eenmaal geen “propere oorlogen” zijn, klinkt cynisch uit de mond van politici die beweren Irak te willen bevrijden. Niemand behalve de Koerden in Noord-Irak heeft hen daarom gevraagd. Niemand heeft hen gevraagd om überhaupt in de Golf aanwezig te zijn.

FOTO

B UITENLAND

De Amerikaanse president en zijn minister van defensie, Donald Rumsfeld,

IRAK

IN PUIN.

EEN

SUCCES VOOR DE

AMERIKANEN?

De historische parallellen leken verbluffend. De nazi’s ontketenden in 1941 een “preventieve oorlog” tegen de Sovjetunie. Stalin, een brutale mensenslachter die gehaat werd door zijn onderdanen, riep de Sovjetburgers op om zich in een “Grote Vaderlandse Oorlog” te verdedigen tegen de agressor. Bagdad werd geen “Stalingrad”, geen “Saddamgrad” waar Bush-43 zijn tanden op stukbijt. De militaire kracht van de Amerikanen is verpletterend, maar hoe lang nog krijgen ze af te rekenen met verzetsnesten en partizanen voor wie het belang van het geschonden vaderland op de ideologie primeert. De Sovjetunie kon op militaire en logistieke hulp van de geallieerden rekenen. Iets gelijkaardigs willen de Amerikanen nu niet zien gebeuren. Rumsfeld haalt zwaar uit naar landen zoals Iran en Syrië die Irak militair materieel zouden hebben geleverd. Daarmee stoot hij eens te meer de moslims in de hele regio voor het hoofd die spontaan sympathie voelen opwellen voor hun “broedervolk” dat dag en nacht blootgesteld is aan bombardementen. Een gevecht van man tot man had de Amerikanen nog een zeker respect in de

islamitische wereld opgeleverd. Maar door te vertrouwen op hun bommenwerpers, oogstten ze de haat van degenen die ze pretenderen te willen bevrijden. Het tragische aan de Amerikanen is dat ze alleen hun eigen nationalisme verstaan, niet dat van anderen. Dat Iraki’s ook voor de eer van hun land vechten, gaat er bij de machthebbers in Washington niet in. Bush-43 ziet zichzelf als een strijder tegen het terrorisme, maar het slagveld in Irak wordt een broedplaats voor fundamentalisten. Saddam had geen uitstaans met moslimfanatici. Als panArabisch nationalist installeerde hij een seculier regime in Irak dat ondanks zijn autoritair karakter modern aandeed in vergelijking met de regimes in Koeweit en SaudiArabië. Nu verklaarden zelfs fundamentalisten van overal in de moslimwereld zich solidair met de ooit als “heiden” bestempelde Saddam.

CONTRAPRODUCTIEF Amerika verdient een tactvollere regering. Het land van de “founding fathers” is een grote natie, maar heeft te weinig oog voor de gevoeligheden van andere naties. We moeten Amerika dankbaar zijn omdat het aan de basis ligt van het systeem van collectieve veiligheid dat zijn uitdrukking vond in Volkenbond en Verenigde Naties, en moeten daarom des te meer zijn regering op de vingers tikken wanneer ze van dat oorspronkelijke geloof in een multilateraal systeem afstapt. Het unilaterale optreden van Bush-43 dreigt contraproductief te werken. Niet alleen omdat Amerika een “Weltmacht ohne Weltmeinung” is, een wereldmacht waartegen zich de publieke opinie in de hele wereld keert, maar ook omdat heel wat kleine dictators in de verleiding zullen komen zich te bewapenen, met nucleaire en massavernietigingswapens, om zich veilig te wanen voor een Amerikaanse aanvalsoorlog. Dirk Rochtus

BOEKEN

HERVERKAVELING De deskundige Wetstraatwatcher die radionieuwshoofdredacteur Jos. Bouveroux is, pende onlangs een nieuwe politieke synthese neer in Van zwarte zondag tot paarsgroen.

Daarbij neemt hij alle politieke partijen onder de loup, plaatst hun evolutie tegen de bredere politieke achtergrond van het jongste decennium en analyseert hun onderlinge paringsgedrag en interne evolutie. Waarbij het Bouveroux opvalt dat de voorbije jaren onder paarsgroen - er voor het eerst sinds lang pogingen tot herverkaveling werden ondernomen die drastische evoluties doen verhopen de komende paar jaar. Enkel het heengaan van de VU heeft voor echte verschuivingen gezorgd.

KDr.

BROKJES VLAAMSE GESCHIEDENIS

ZWARTE ZONDAG

TOT PAARSGROEN.

HOUTEKIET, 224

BLZ.,

€ 16,50, ISBN

90 5240 697 9

Maar alle partijen - Agalev en Vlaams Blok nog het minst - hebben de voorbije jaren opnieuw nagedacht, projecten uitgestippeld, en niet alleen een nieuwe naam aangenomen, maar ook inhoudelijk werk verricht. Bouveroux verwacht de komende jaren een echte herverkaveling. Die zal zich waarschijnlijk op de links-rechts-as voordoen. Merkwaardig, want net die verschillen worden door menig politicus als ‘achterhaald’ beschouwd. Jos Bouveroux gelooft in de strijd voor het centrum waar sp.a, VLD, CD&V en

Gevaert doet wel zijn best om de gebeurtenissen te situeren en in een wat ruimer verband te plaatsen, maar het euvel blijft. Voor op het nachtkastje is het uitermate geschikt. PDR

MARC GEVAERT: VAN BOUDEWIJN

TOT

BOUDEWIJN - 10

EEU-

WEN

BIBLIOGRAFIE

VLAANDEREN,

GLOBE, 479

BLZ.,

€ 24,9, ISBN

90 546 6751 6

Het feestjaar 2002 ligt alweer even achter ons, maar op de valreep verscheen nog een boek ‘voor de gelegenheid’. De gepensioneerde VRT-radiojournalist Marc Gevaert heeft wat met feestjaren. In 2000 brak hij het millennium in 52 stukjes en vergastte de radioluisteraar elke week met een verhaal. Ze werden gebundeld in De dagen van het millennium. Het procédé bleek sterk genoeg om in 2002 over te doen.

JOS. BOUVEROUX, VAN

vond het referendum over de koningskwestie plaats (hoofdstuk 11). Maar de afstand tussen beide gebeurtenissen is wel zeven dagen én 438 jaar. Wie het boek dus keurig van voor naar achteren leest, wordt wel erg brutaal van het ene tijdsgewricht in het andere gekatapulteerd. Zo krijg je gekapt stro van interessante verhalen. Uitstekend voor de leesluie liefhebber, maar veel structuur of verband blijft er niet over.

Tweeënvijftig weken lang behandelde Gevaert een hoofdstuk uit onze Vlaamse geschiedenis en de neerslag daarvan heet Van Boudewijn tot Boudewijn. Leuke titel, maar fout, want het oudste verhaal is van voor de tijd van Boudewijn met de IJzeren arm en het jongste van na Boudewijn van Fabiola. De pluspunten spreken voor zich: Gevaert schrijft vlot, met oog voor treffende details; samen bieden de 52 een stevig overzicht van ruim 2000 jaar Vlaamse geschiedenis en door het opzet kan het boek gemakkelijk in schuifjes gelezen worden.

Onlangs verscheen deel 6 en 7 - in één band - van de Bibliografie van de Vlaamse Beweging. Doorbraak-medewerker Pieter Jan Verstraete nam het roer over van Willem Van den Steene, die de bibliografie opstartte. Een nuttig instrument om artikels op te zoeken in de vele tijdschriften die in de Vlaamse Beweging worden gepubliceerd. Dit deel omvat 1991 t.e.m. 2000 en biedt een bibliografisch overzicht van wat verscheen in maar liefst 149 tijdschriften, en maar liefst 5766 lemma’s. Met deze bundel verscheen ook het laatste papieren deel van de Bibliografie. Uitgever ADVN - het Archief en Documentatiecentrum van het Vlaams-nationalisme - verkiest voortaan - terecht - een digitale ontsluiting. KDr. P.J. VERSTRAETE, BIBLIOGRAFIE

VAN DE

VLAAMSE

BEWEGING. DEEL 6/7 - 1991-2000, PERSPECTIEF, 589

BLZ., ISBN

90 72118 02 2.

De nadelen kleven onvermijdelijk vast aan de gekozen formule. De stukken staan in dagchronologische volgorde. Op 5 maart werd Mercator geboren (hoofdstuk 10) en zeven dagen later

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

B OEKEN

Zonder al te veel in details te vallen, slaagt Bouveroux er in een beknopt en allesomvattend beeld te geven van de politieke evoluties in België in het algemeen en Vlaanderen in het bijzonder van 1995 tot pakweg begin 2003. Daarmee sluit hij aan bij zijn vorige boek, Van zwarte zondag tot zwarte zondag dat vooral de voorgaande vier jaar behandelde.

ook Agalev en N-VA zich op hebben geworpen. Dat hij daarbij de gouden Slangen-regel vergeet, dat enkel de kiezer verkavelt, en niet de partijen, valt te vergeven. Maar dat het eveneens door Slangen en nu ook door Ward Beysen benaderde centrumrechtse Vlaanderen daarbij veronachtzaamd wordt, schijnt Bouveroux niet in te zien.

K ORT

BELOOFD

BRUSSEL

Zegt Freya Van den Bossche in een interview met het oog op de aanstaande verkiezingen. Zij ‘trekt’ namelijk in Oost-Vlaanderen de lijst van sp.a-spirit. Inderdaad. Zo staat het er letterlijk: sp.a voorop in een vet-progressief lettertype, en achterop, subtiel gescheiden door een streepje, de ‘spirit’ van Bertje, zonder hoofdletter, in een mager-conservatief lettertype! Kwestie van onderscheid te maken. Want vele varkens maken de spoeling dun. Nietwaar, Bertje? Maar zoals gezegd, de fraaie, franke, frisse, fruitige, frêle en frivole Freya zal de lijst ‘trekken’! Hoewel ik mij daar niets kan bij voorstellen. En ze voegt er direct aan toe dat ze, als ze verkozen wordt, in Gent toch schepen van Onderwijs wil blijven. Kwestie van de trein die ze daar op de rails zette, ook nog te laten rijden. Wat geen eenvoudige klus zal zijn. Zegt ze zelf. En dat is een verstandige uitspraak. Zeker van pa of van Bracke geleerd. Het getuigt bovendien van politiek inzicht en van grote nederigheid als ge op voorhand toegeeft dat iets niet eenvoudig zal zijn. Komt zeer menselijk over. Vooral bij de kleine man. En daar is het de socialisten toch om te doen! Vanaf dat ogenblik kan het dus eigenlijk niet meer fout gaan. Want als de beloofde trein finaal niet wil rijden, dan voelt de kiezer zich niet echt bedrogen. Want hij/zij was verwittigd! En een verwittigde kiezer is er minstens twee waard. Geen nood dus. Sterker nog. Als de trein der belofte wel gaat rijden, dan maakt dat uw prestatie alleen maar groter. Ook al hebt ge er zelf geen poot voor uitgestoken. We mogen Freya dus voortaan gerust de ongehuwde moeder van de politieke porseleinwinkel noemen. Vandaar dat ze ook voor de parlementsverkiezingen niets wil beloven. Slechts na zeer lang aandringen wil ze één belofte maken. Namelijk dat ze alles wat ze belooft ook zal doen. Want beloofd is beloofd! Wat mij laat vermoeden dat ze ook gekeken én geluisterd heeft naar Frank Vandenbroucke, toen hij bij Ombudsjan met een misdienaarsgezicht kwam verklaren dat hij altijd doet wat hij zegt. Waarmee hij natuurlijk niet wil gezegd hebben dat hij altijd zegt wat hij gaat doen of al gedaan heeft. Tenminste toch niet onmiddellijk... Kamikaze

O R T

MONARCHISTEN De Vlaamse regeringspartijen willen de grondwet wijzigen. Dat gaat via een voorafgaande procedure, waarbij het huidige uittredende parlement bepaalt wat voor herziening vatbaar is in de volgende bestuursperiode. De N-VA zou het wel eens willen hebben over de afschaffing van de politieke macht van de koning, maar zowel VLD, sp.a als Agalev, die eerder hadden gezegd achter het voorstel te staan, keerden de kar. De oude krachten hebben de touwtjes nog goed in handen.

GAZETTEN VECHTEN De Morgen (1 april) vindt het leuk de Gazet van Antwerpen de les te spellen. De cordonfreaks spuwden met vuur en bombardeerden de GVA’ers naar de donkerbruine regionen van de samenDOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

leving. De “Antwerpse ellende” zou in gang gezet zijn door GVA in samenwerking met het Vlaams Blok, onder meer omdat beide pleitten voor nieuwe verkiezingen. Met andere woorden: als het stinkt moet je niet schrijven dat het stinkt als ook het Blok zegt dat het stinkt. ‘Vroeger was de kritiek op de machtigen der aarde een links kenmerk’, aldus GVA-man Roger Van Houtte in een pittige reactie (4 april)

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Einde maart slaagde de N-VA erin het Vlaams Parlement een motie te laten indienen over de overheveling van de exclusieve bevoegdheden inzake ontwikkelingssamenwerking. Meteen een terechtwijzing van de Vlaamse regering die, onder druk van de Groenen, te weinig vaart steekt achter de in het Lambermont afgesproken splitsingsscenario, dat in 2004 moet ingaan.

RAND

TAALHOFFELIJKHEIDSAKKOORD GESCHORST Het taalhoffelijkheidsakkoord is een “wederrechtelijke abdicatie”, zo zegt de Raad van State. Het akkoord bepaalt dat de Brusselse regering eentalige contractuelen in gemeenten en OCMW’s twee tot vier jaar de tijd geeft om hun tweetaligheidsbrevet te halen. Dat terwijl de taalwet verplicht dat zij al voor hun aanstelling over dat brevet beschikken en dat de Brusselse regering elke andere aanstelling vernietigt. Op verzoek van drie Vlaamse verenigingen - de Vlaamse Volksbeweging (VVB), het Vlaams Komitee Brussel (VKB) en het Verbond van Vlaams Overheidspersoneel (VVO) - schorst de Raad van State het akkoord. Over de vernietiging van het akkoord spreekt de Raad van State zich later uit. Tot daar het goede nieuws ... Minder goed nieuws over de politieke reacties. Brussels minister-president De Donnea (PRL) en Brussels minister Didier Gosuin (FDF) lieten al weten dat de schorsing wat hen betreft niets verandert aan de praktijk. Verrassender is de inschikkelijkheid van de VlaamsBrusselse meerderheidspartijen.

VLD EN CD&V ABDICEREN VERDER ... Eerder al opperde Vlaams minister Guy Vanhengel (VLD) dat misschien de taalwet moet worden aangepast in plaats van omgekeerd. Nu is dat het officiële standpunt van de Brusselse VLD, laat fractievoorzitter Sven Gatz (ex-VU) weten. CD&V is verdeeld. Fractievoorzitter Brigitte Grouwels liet eerst weten dat de Brusselse regering de aanstelling van eentalige contractuelen voortaan moet vernietigen. Van een afzwakking van de taalwet kan geen sprake zijn. Een dag later fluit de fractie haar terug. Er mogen geen ontslagen vallen. Dus geen vernietigingen van hangende dossiers. En de Brusselse regering moet “onderzoeken hoe de principes van de taalhoffelijkheid kunnen worden voortgezet”. Sp.a en Agalev zwijgen voorlopig in alle talen.

België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828

ISSN 0012-5474

Vlaanderen staat in Europa

Extra verkiezingsnummer Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem

ZACHTE BOEDELSCHEIDING zweeppartij pur sang, al zal de duisternis van de eeuwige oppositie sommige medestanders allicht stilaan wat zenuwachtig maken. Geert Bourgeois (N-VA) volgt makkelijk in het wiel, maar moet zich hoeden voor lastige kiesdrempels. Stefaan De Clerck trok de CD&V-schuit over de streep van het confederalisme, maar kampt met de vrees van de kiezer dat het “in” een regering wel wat minder zal zijn. Ook Karel De Gucht werd door zijn troepen op een recent VLD-congres over die streep gejaagd, maar was het van ganser harte? Steve Stevaert is de kopman van een sp.a die, onder meer via ploeggenoot Spirit, zijn socialisten op de gemiste Vlaamse trein wil krijgen. Niet met toeters en trompetten, maar pragmatisch en vooral te snel. Van Jos Geysels tenslotte durven we vermoeden dat hij vooral sterk beperkt is door de desinteresse van zijn achterban en zijn lotsverbondenheid met de groene broeders van over de taalgrens.

In het oog van de mediastorm rond de verkiezingen zullen de voorzitters van de grote politieke partijen de politieke degens kruisen. Doorbraak probeert met dit extra verkiezingsnummer het debat ook wat te richten op de communautaire thematiek. Dat is nu eenmaal onze actieradius. Daarom trokken we naar de hoofdkwartieren in de Wetstraat, de Melsenstraat, het Madouplein, de Grasmarkt, het Barricadenplein en de Sgt. Debruynestraat voor een babbel met de tenoren van de Vlaamse politiek (*). Een extra motivatie om de partijvoorzitters vanuit een Vlaamse belangstelling af te tasten, was de vaststelling dat de “grote” media weinig belangstelling tonen voor een thematiek die inderdaad soms nogal ingewikkeld is om er commercieel mee te scoren. Maar politiek mag hopelijk nog iets anders zijn dan draaien rond de Lichtheid van het Bestaan. We kregen een korte impressie van de mens achter die voorzitters. Zo kwamen we terecht bij Stefaan De Clerck, minzaam, warm, maar inderdaad wat wollig. Bij Karel De Gucht, nog ongezelliger en kouder dan we hadden gevreesd. Bij Frank Vanhecke, vlot en enthousiast, maar net iets té overtuigd. Bij Jos Geysels, groen, nonchalant, maar niet veel Vlaamsgezinder dan een stuk karton. Bij Geert Bourgeois, secuur, degelijk, maar stijfjes. Bij Steve Stevaert, charmant en verrassend Vlaams. Met dit rijtje heren hebben de Vlaamse kiezers een ruime kieskeuze. Dat Frank Vanhecke (VB) de radicaalste is, was voorspelbaar. Een

Valt uit dit al bij al redelijk positieve beeld nog meer te leren? Dat zo goed als álle Vlaamse partijen zich een pak Vlaamser opstellen dan vier jaar geleden, ten tijde van de kippencrisis en de dioxineverkiezingen. We durven veronderstellen dat ze daar zo hun redenen voor hebben. Woorden zijn nog geen daden, dat weten we. Maar allicht moeten Vlaamsgezinden van alle strekkingen meer nog dan vroeger op zoek naar wat hen bindt, in plaats van naar wat hen verdeelt. Vlaamsgezindheid wordt nog vaak geassocieerd met vijandigheid tegenover de Walen. Niets is minder waar. In Vlaanderen is anti-Waals sentiment van geen kanten te bespeuren. Maar de culturele, politieke, bestuurlijke, sociale en economische verschillen tussen Noord en Zuid zijn echt wel té groot om nog langer politieke energie te verliezen in het op koers houden van een tandem die in twee richtingen wil rijden. De beste oplossing lijkt een zachte scheiding, die gepaard kan gaan met een genereus gebaar van solidariteit en financiële steun. Wordt het niet de eerste taak van de Vlaamse Beweging om overleg aan te zwengelen en met gelijkgezinde politici op zoek te gaan naar een oplossing voor de knelpunten die bij een boedelscheiding vooraan op de agenda zullen staan: het financiële probleem, het Brusselse probleem en het Europese probleem? Wij vermoeden van wel.

Jan Van de Casteele (*) De lezer vindt onder de interviews de data waarop die werden afgenomen. Spirit hebben we na enige twijfel niet behandeld, omdat die partij als kleinste onderdeel van sp.a is opgevangen.

CD&V

REKENT OP GROTER VERSCHIL TUSSEN REGIO’S

Z WITSERSE REGERING IN B ELGIË MOET KUNNEN S TEFAAN D E C LERCK - CD&V

e schrijven 3 maart. De campagne komt op gang, de dag dat Doorbraak CD&V-voorzitter De Clerck ontmoet. De voorstelling van het partijprogramma in een volkscafé in een Vlaamse Dorpsstraat en een sessie bij de televisie, zorgen voor vertraging. Wij doden de tijd door te genieten van het zicht op het EU-parlement in zijn sober kantoor. De Clerck neemt ruim de tijd voor ons. Hij zal niet op tijd zijn in Kortrijk voor de volgende vergadering. CD&V koos in 1999 onmiddellijk voor de oppositie. Een gelukkige keuze? ‘In het Vlaams Parlement bleven we de grootste. Maar de nederlaag kwam zwaar aan, we hadden federaal het initiatief niét in handen en Dehaene zei snel “Ik verdwijn”. Er heerste een sfeer van bezinning, back to the roots, herschikken. Daarvoor moet je naar de oppositie. Er bestond ook een gevoel van: “laat ze maar proberen”. Dat blauw en rood én groen én Volksunie op Vlaams niveau zouden slagen, verwachtten we niet. We rekenden op een tweede ronde.’ Foute inschatting? ‘Ja, maar het hoofdgevoel was wel dat een oppositiekuur nodig was.’ Hoe komt CD&V terug? ‘In 1999 overheerste een gevoel van sleet op de CVP. De media vierden bijna uitbundig de “verademing”. Vrijzinnigen, groenen, iedereen vond zijn plek. Er kwam ook onmiddellijk een andere stijl van communicatie, met rijkere tafels, vollere vliegtuigen… Hoe komt ge terug uit de oppositie? Het waardendiscours is een Europees fenomeen dat ook in Vlaanderen aanslaat. De christen-democratie doet het goed in Nederland, in Duitsland, in Oostenrijk… Nu is het de vraag of er na vier jaar voldoende afkeer bestaat tegen het zittende establishment, de nieuwe arrogantie en of wij al voldoende uitstraling hebben om hét alternatief te zijn. De stelling van Jean-Luc is altijd geweest: je hebt daar meer tijd voor nodig dan vier jaar.’ Een meevaller dat de verbrandingsfactor van paarsgroen groot blijkt? ‘Mensen zien nu vlug in dat de methode en de stijl-Verhofstadt niet voldoet. Uiteraard heeft vernieuwing tijd nodig. DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

De verkiezingen van 2004 volgen vlug op die van 18 mei. Wanneer komt het kantelmoment? Moeilijk te beantwoorden.’

GEEN TELETUBBIES Is het profiel van CD&V niet vaag? ‘Het is nog altijd knokken en vechten om ons profiel hip te doen overkomen, omdat in bepaalde huizen, in bepaalde kranten nog echt een “tegenstemming” heerst. Maar wij willen geen marketingpartij zijn, geen partij van “de betere slogan, de beste affiche, de leuke teletubbiesfeer.”’ Het valt op dat christen-democraten elders minder last hebben met het begrip conservatief. De CDU of Balkenende doen daar niet krampachtig over. In Vlaanderen klinkt die term snel aangebrand. ‘Wie zegt dat we op sociaal-economisch vlak een conservatieve partij zijn, heeft er niets van begrepen. We zijn een sociaal-progressief strijdende partij met een keuze voor het centrum. Heb je het over de waarden, waarvan er sommige als conservatief worden beschouwd, dan heb ik daar geen pro-

bleem mee. Die twee assen moet je duidelijk onderscheiden.’ U komt als oppositieleider in de kranten (zie de Doorbraakenquête over 2002) maar op de vijftiende plaats op 40 politici. De pers ziet u niet graag. ‘Ik hoed me ervoor op dat vlak gefrustreerd te geraken, dat helpt niet. Media moet je verdienen, maar ik weet wel dat ernstige politiek en begrotingswerk niet aantrekt. Toch geloof ik meer in dat profiel dan in het “soap-profiel” dat anderen graag uittekenen. Politici moeten zich aanpassen, maar het puur oppervlakkige spel zegt me niet veel. Ik denk trouwens dat de opendebatcultuur met constant open ruzies, die nu de sfeer bepaalt, haar beste tijd heeft gehad.’ Domineert in de media een linkslibertaire stroming die de CD&V liever aan de kant ziet blijven? ‘Vandaag overheerst het discours van de totale zelfbeschikking. Een meerderheid van journalisten sympathiseert met de individualisering. Maar ook dat kantelt. In Nederland is de tendens naar waarden en normen volledig terug. Wij zetten de waarden bovenaan. Gezinswaarden, behoorlijk omgaan met centen, solidariteit, dat zijn de dingen waar we voor staan.’ Blijft de CD&V de partij van de verzuiling? ‘Wij durfden op de duur niet meer zeggen dat we met ACV, Boerenbond, Unizo goed overeenkwamen, omdat we voortdurend op onze kop kregen omwille van dat “verzuild gedoe”. Maar de basis van goede maatschappelijke ordening bestaat er toch in om organisaties en verenigingen te betrekken bij de werking van de democratie?’

V VAN VLAAMS De Vlaamse standpunten worden uitgedragen door de Boetfortgroep, rond voormalig ministerpresident Van den Brande. Anderen in uw partij hebben nauwelijks een Vlaams profiel. Is Van den Brande uw uithangbord naar de Vlaamse Beweging? ‘Ik zou het betreuren als het overkomt alsof wij mensen opvoeren om ons etiket “Vlaams” te verantwoorden. De V van CVP is in CD&V de V van Vlaams geworden. Laat het duidelijk zijn: over de Vlaamse confederale koers van de CD&V bestaat

FOTO BART DEWAELE

geen discussie meer. Moet iedereen nu evenveel Vlaming zijn? In de N-VA hoor ik ook verschillende accenten. Maar wie binnen de partij tegen Vlaamse partijstandpunten is, maakt vandaag geen kans.’

Hoe gaat u ervoor zorgen dat er fundamentele stappen gezet worden? ‘We zijn natuurlijk ontgoocheld over wat in de federale regering én het Vlaams Parlement “maar” is gebeurd. De akkoorden over staatshervorming die in het verleden door de CVP werden afgesloten, waren waardevoller en evenwichtiger dan wat paars-groen nu presteerde. Als we de kans krijgen mee te onderhandelen, willen we absoluut een nieuw hoofdstuk in de staatshervorming opnemen.’

'ALS

HET "NON" BLIJFT, ZAL HET ZONDER ONS ZIJN...’

STEFAAN DE CLERCK: ‘DE V

VAN

CVP

IS IN

CD&V

CD&V en N-VA zitten binnen dezelfde politieke biotoop. Er wordt gezegd dat er gesprekken waren over een sp.a-Spirit-model, maar dat Geert Bourgeois afwijzend reageerde? ‘Ik betreur het dat er geen methode gevonden is om tot een akkoord te komen. Ik heb het gevoel dat Bourgeois voor zichzelf de ultieme proef wil aangaan. Ik gun hem dat, maar voor Vlaanderen is dat niet de beste zaak, omdat we op communautair vlak voor 90-95% hetzelfde willen. Het opvallendste verschil zit hem in de republikeinse keuze en de onafhankelijkheidsidee. Samen waren we gegarandeerd de grootste partij geworden.’

ASYMMETRIE Waar ligt voor u het minimum? ‘Enerzijds afspraken over de wijze waarop het confederale model wordt voorbereid en uitgewerkt. En anderzijds moeten er nu stappen komen inzake bijkomende bevoegdheden voor Vlaanderen: kinderbijslag, gezondheidszorg en mobiliteit staan hoog in de rij.’ Wat na een duidelijk “non” van de Franstaligen? ‘Als de Franstaligen echt België willen behouden, dan moeten ze met ons praten.’ Als het “non” blijft, dan zal het zonder u zijn? ‘Ik denk dat tot nu toe altijd gebleken is dat Franstaligen het gesprek aangaan. Maar zonder een akkoord inzake meer autonomie voor Vlaanderen en vooral over meer coherentie in het beleid zal het zonder ons zijn.’

In Wallonië halen cdH (vroegere PSC) en MR (vroegere PRL-FDF) nooit een meerderheid. Wordt een eventuele keuze van de Vlaamse kiezer voor CD&V en VLD niet gehypothekeerd door de Waalse realiteit? ‘Hola, er zijn wél nogal wat verschillen tussen VLD en CD&V. Op sociaal-economisch vlak kunnen we mekaar allicht vinden, maar ik zou nog niet hetzelfde zeggen op gebied van onderwijs, zorg... Wij blijven onze vrije instellingen verdedigen, omdat ze goede kwaliteit leveren. Maar om op uw vraag te antwoorden: winnende partijen moeten kunnen samenkomen. Verschillende coalities op federaal en regionaal niveau moet kunnen. Als de sterkere partijen van elke regio samengaan, kunnen ze de ruggengraat vormen van twee regio’s die hun eigenheid nog meer dan voorheen ontwikkelen.’

VAN

VLAAMS

GEWORDEN’

Dat betekent dat u uw wagentje niet vasthaakt aan cdH? ‘Een tripartite met zes partijen is bijna het Zwitserse model. Dat soort logica dat breed buffert en alles wat opvangt. Daarnaast dan regio’s met hun eigenheid die inderdaad bijna volledig verschillend zal zijn.’ En als die kiezer een signaal richting Vlaams Blok geeft? ‘Ons standpunt blijft duidelijk. Ik gebruik het Franse woord liever niet, maar we maken geen bestuursakkoord met het Blok.’ België wordt dus vooral “beheren”, terwijl de echte politieke confrontatie zal plaatsvinden in de regio’s? ‘Zonder die optie van de asymmetrie ben je weer schatplichtig aan een meerderheid die in Wallonië wordt gevormd. De Waalse werkelijkheid wordt dan weer de Belgische werkelijkheid, zoals vorige keer…’ Wat in geval van stagnatie of achteruitgang voor CD&V? ‘Volle gas naar 2004 om daar het verschil te maken en daar de grootste partij te zijn. Het zou wel eens kunnen dat 2004 belangrijker is dan 2003.’ En als het toch goed loopt. Bent u kandidaat Belgische premier of minister-president? ‘Als kiezer en koning daarover beslissen, wie zou ik zijn om te zeggen: ik doe het niet.’ Peter De Roover Jan Van de Casteele 3 maart

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

S TEFAAN D E C LERCK - CD&V

Wat bij eventuele regeringsonderhandelingen? ‘We zijn een beleidspartij en om die reden al vaak gematrakkeerd in het verleden. Zuiverheid behouden is natuurlijk een moeilijk punt… Iedereen moet beseffen dat het Vlaamse standpunt politiek moet hard gemaakt worden. Als beleidspartij is het nooit de totale vreugde, nooit de totale overwinning…’

ECHTE

ONDERHANDELINGEN PAS IN

2004

S TAATSHERVORMING IS PROCESSIE VAN E CHTERNACH K AREL D E G UCHT - VLD

et VLD-huis in de Melsenstraat is allicht het partijhoofdkwartier waar de camera’s het vaakst worden opgesteld. Karel De Gucht heeft er meer ruimte dan tijd voor ‘een vraag’ van Doorbraak. Maar uiteindelijk lukt het dan toch om de VLD-voorzitter aan het woord te krijgen. Een zakelijk gesprekje, niet van harte. Waaruit moet blijken dat zijn partij toch nog Vlaamse kaarten op zak heeft. De liberalen hadden nogal wat krediet opgebouwd in Vlaamsgezinde kringen, maar na de overwinning bij de verkiezingen sloeg dat snel om. Was extra-onderwijsgeld voor Wallonië (Sint-Elooisakkoord) pasmunt voor een snelle coalitie zonder de CVP? ‘Ik vind niet dat wij toen toegevingen hebben gedaan. Er is een methode afgesproken om leerlingen te tellen. Op basis daarvan heeft men dan de budgetten vastgelegd. Een deel van de Vlaamse Beweging wou een onderwijsfinanciering op basis van de financiële draagkracht van de gemeenschappen. Dat is een argument dat ge kunt delen of niet kunt delen. Het idee dat je onderwijs voor een stuk financiert op basis van het aantal koppen, is op zich verdedigbaar en niet in strijd is met een federalistische opvatting over een maatschappij.’

'BELGISCH TUSSENNIVEAU VERDAMT. EENMAKING VAN EUROPA ÉN REGIONALISERING ZIJN RICHTINGEN VAN DE TOEKOMST' Later kwam er verzet tegen de staatshervorming rond Lambermont. Kunt u tevreden zijn over wat toen werd bereikt? Een aantal zaken raakt niet uitgevoerd. ‘Zo’n staatshervorming is een processie van Echternach. Het Lambermontakkoord is “een” stap, voor de Walen al een enorme stap. Hij zorgde voor meer fiscale autonomie en voor de regionalisering van de gemeente- en provinciewet. De fiscale autonomie zou groter mogen zijn. Belangrijk is ook de regionalisering van de buitenlandse handel.’ Die regionalisering is toch niet uitgeklaard?

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

‘Het is wel waar dat de Franstaligen ze constant proberen uit te hollen, maar ik denk dat ook hier de psychologische switch is gemaakt. Franstaligen hebben het nu eenmaal erg lastig met het “afgeven” van wat voor hen nationaal is.’ ‘Ook de overheveling van landbouw is een stap vooruit. Die van ontwikkelingssamenwerking ligt moeilijker, maar minstens evenzeer omwille van Vlaamse tegenstand. Wij zijn bereid die splitsing uit te voeren, maar vanuit Vlaamse NGO’s is daar zéér veel weerstand tegen, niet alleen vanwege minister Eddy Boutmans. Gans de wereld van de niet-gouvernementele organisaties is ongelooflijk weerspannig om daar iets aan te doen. Bert Anciaux, die een gewezen voorzitter is van de Volksunie, heeft daar nooit iets aan gedaan.’

GELD Goed, nu naar de toekomst. Hoe moeilijk wordt de stap naar een verdere staatshervorming? ‘Een argument waar ik niet in geloof is dat je met de Franstaligen alleen maar kunt praten als ze geld nodig hebben. Ons Belgisch systeem is zo ingewikkeld dat het - los van staatshervormingen -

alleen maar kan functioneren als gemeenschappen en gewesten bereid zijn om tot op een zekere hoogte samen te werken. Ik denk dat er voldoende hefbomen zijn om dingen op elk moment op de agenda te zetten op voorwaarde dat men bereid is om daar voldoende een punt van te maken.’

GEZONDHEID EN MOBILITEIT ‘Bekijken we even twee belangrijke dossiers: de gezondheidszorg en de mobiliteit. Het is duidelijk dat er in de gezondheidszorg ongerechtvaardigde transfers zijn van Vlaanderen naar Wallonië, dat sommige behandelingen daar dubbel zo duur zijn als in Vlaanderen. De misbruiken zitten voor 90 % in Wallonië. Frank Vandenbroucke (minister van Sociale Zaken, SP-A - red.) begint die zaken nu aan te pakken.’ ‘Gezondheidszorg wordt almaar duurder en men zal sowieso verplicht zijn om misbruiken of overdreven uitgaven in te perken. De Walen willen niet de gezondheidszorg bijeenhouden omdat ze denken dat dit iets nationaal is, neen, maar wel omdat zij er financieel voordeel mee doen. Valt dat voordeel weg, dan doen ze het veel liever zelf. Ik denk dus dat de kans groot is dat die gezondheidszorg in de volgende legislatuur inderdaad gefederaliseerd wordt.’ ‘Hetzelfde geldt voor mobiliteit. Het is duidelijk dat het financieringsplan, het investeringsplan voor de NMBS niet gedekt is. Dat geld is daar niet op dit moment. Als Vlaanderen daar geld in steekt, kan en zal het daar eisen tegenover stellen. Dat zijn dus twee dossiers waar serieuze vooruitgang kan geboekt worden. Wij zijn in ieder geval van plan ze met alle duidelijkheid op tafel te leggen. We zullen niet de enige Vlaamse partij zijn die dat doet.’ Waarom schuiven jullie die verdere stappen in de staatshervorming door naar de verkiezingen van 2004 en kan dat niet na de volgende verkiezingen? ‘Na de aanstaande verkiezingen van 18 mei, als alles goed gaat, is er een regering net voor het verlof. Ge komt in oktober terug en in oktober begint de nieuwe verkiezingscampagne. Gelooft ge nu echt - ook al is men in Wallonië er zich van bewust dat er stappen moeten gezet worden - dat welke politieke partij dan ook in

CONFEDERALISME Op het jongste decembercongres sloeg de VLD de weg in van het confederalisme, maar nadien kwam tegenwind opzetten? ‘Die discussie over federalisme en confederalisme is eigenlijk een discussie over het geslacht der engelen, want we hebben nu al elementen in de staatshervorming die confederalistisch zijn.’ ‘De gelijkwaardigheid van wetten en decreten, het feit dat uw regio’s en deelgebieden internationale verdragen kunnen sluiten. Daarnaast heb je een aantal elementen die duidelijk federaal gebleven zijn. Elke staatsvorm is een mengeling van federale, confederale en unitaire elementen. Men moet aan ons niet vragen om een woordenstrijd te voeren over de terminologie. Wat belangrijk is, is dat wij concrete stappen vooruit willen zetten. We weten dat er in onze partij mensen zijn die het daar minder op hebben begrepen. Herman De Croo bij voorbeeld heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat voor hem federalisme al ver gaat. Hij kiest voor een zeer nationale benadering van de problemen. Hij is 65, we zullen hem van die visie niet meer kunnen afbrengen.

KAREL DE GUCHT: 'IN EUROPA

WORDT HET MOEILIJK.

ANDERE

LANDEN ZIJN CARRÉMENT TEGEN

REGIONALISERING'

Maar langs de andere kant zal het ook niet Herman De Croo zijn die belet dat de partij daarin vooruitgaat. Een zeer grote meerderheid binnen de partij wil betekenisvolle verdere stappen zetten in de staatshervorming.’ De verdamping van België is aan de gang, maar kan wat lang duren? ‘Ik heb over die verdamping iets gezegd in een interview met Paul Goossens (Confidenties in Toscane, VRT), maar dat is uit zijn context gerukt. Dat interview ging over Europa. Daar heb ik gezegd dat Europa zich verder uitbouwt, met horten en stoten - Irak heeft dat wat in vertraging gezet - maar de lijn van de geschiedenis toont aan dat de Europese integratie almaar verder gaat. Een tweede lijn is een verdere regionalisering, ook soms met een terugval. Maar verdere eenmaking van Europa én regionalisering zijn de twee richtingen van de toekomst. Dan gaat ge automatisch het niveau dat daartussen zit, het nationale niveau, aan belang zien verminderen.’ ‘Ge kunt er ook niet naast kijken dat België een land is met een beperkt nationaal gevoel. En dan is het toch niet zo abnormaal dat men zegt dat het tussenniveau eerder verdampt. Dat is gewoon een politicologische vaststelling. Dat impliceert zelfs geen waardeoordeel.’ ‘Dit is een intellectuele analyse die ik gemaakt heb. Ik loop niet rond met de idee dat België zo vlug mogelijk moet verdampen. Maar dat is nog iets anders dan u verzetten tegen onterechte miljardentransfers naar Wallonië.’

BRUSSEL EN EUROPA Hoe zit het met de Vlaamse stem in Europa? ‘Voor de “split-vote” staan we in Europa alleen. Andere landen, zoals Spanje en Italië zijn als de dood daarvoor. Die hebben daar schrik van regionalisering. In Spanje is die er gekomen als een politieke prijs, omdat regionalistische partijen electoraal “op de wip” zaten. Maar een zeer grote meerderheid van de Spaanse politieke milieus is carrément tégen.’ In Vlaamsgezinde kringen is er groot ongenoegen over de nieuwe kieswet zonder splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. VlaamsBrabant blijft geplaagd zitten met Waalse verkiezingen in haar gemeenten? ‘Men moet er zich goed van bewust zijn dat het idee dat men Brussel wil afsplitsen van Halle-Vilvoorde, waarbij je dan een provincie Halle-VilvoordeLeuven krijgt, een idee is dat alle politieke partijen in Brussel, behalve de N-VA, ongenegen zijn. Die Brusselaars wíllen eigenlijk niet alleen blijven. Die Brusselaars voelen zich veel beter binnen het arrondissement BrusselHalle-Vilvoorde. Annemie Neyts is géén voorstander van de splitsing, en ze is niet de enige. De voorstanders van de splitsing zitten buiten Brussel. Ik vind dat een legitieme eis, maar die eis is maar goed als je een gegarandeerd aantal Vlaamse zetels krijgt in Brussel. Maar die krijg je niet.’ Karl Drabbe Jan Van de Casteele 21 maart DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

K AREL D E G UCHT - VLD

‘Na de verkiezingen willen we afspraken over een kalender over hoe we een en ander gaan aanpakken, maar de echte onderhandelingen over een verdere staatshervorming zullen we na 2004 krijgen. Ik zeg wel: over het institutionele luik. Maar na 18 mei zal natuurlijk wel over de financiering van de NMBS en de gezondheidszorg worden gepraat. Dat is evident, want voor die materie moét wel een financieel kader worden geschetst. Dat die twee verkiezingen, de federale en de Vlaamse, zo snel na mekaar volgen is een serieus probleem, dat niet onze schuld is. De volgende keer gaat daar twee jaar tussen zitten, en de keer daarop zelfs drie jaar. Nu liggen ze onvoorstelbaar dicht bijeen.’

FOTO DOORBRAAK

Wallonië politiek in staat is om serieuze toegevingen te doen tussen twee verkiezingen in? Gelooft ge dat? Wij zouden dus in juni en juli, in de veronderstelling dat we niet in de oppositie belanden, negociëren met een tegenpartij die verstijfd is omdat er enkele maanden later weer verkiezingen zijn. Dat is toch geen ideale situatie om te negociëren?’

ONAFHANKELIJKHEIDSIDEE

OPGEDRONGEN DOOR DE REALITEIT

O OK V LAAMS B LOK VERANDERT

F RANK VANHECKE - V LAAMS B LOK

Een eerste afspraak met Vlaams Blok-voorzitter Frank Vanhecke valt in het water, want die dag kwam de uitspraak in het proces tegen de partij. Op 17 maart lukte het wel. De hele partijtop schuift aan voor de verkiezingsfoto-sessie. Vooral de boomlange Anke Vandermeersch valt ons op. We wachten de voorzitter op in zijn kantoor, waar een indianen-opperhoofd ons van aan de muur in de gaten houdt. De regering Verhofstadt was zowat de slechtste regering sedert lang op Vlaams gebied. Het succes van uw partij lijkt niet bepaald een zweepslag voor vooruitgang op communautair gebied? ‘Een week geleden ontkende Luk Van der Kelen in Het Laatste Nieuws dat een stem voor het Blok een verloren stem zou zijn. Van der Kelen zegt terecht dat men een succesrijke partij in de hoek kan duwen, maar de belangstelling voor haar thema’s niet kan tegenhouden. Het Vlaams Blok was de eerste partij die de Vlaamse onafhankelijkheid op de agenda plaatste. Nu wordt dit streven gedeeld door een zeer betekenisvol deel van Vlaamse Beweging en met de N-VA door een tweede partij, terwijl VLD en CD&V in die richting opschuiven. Dat is de verdienste van het Vlaams Blok.’ Maar uw kiezers zijn niet vlaamsgezind, wordt gezegd. ‘We bereikten een massa mensen die de traditionele Vlaamse Beweging niét kon winnen. Ik ga niet zeggen dat grote delen van het Vlaamse economische weefsel - waar het VEV nu ook confederaal denkt - alleen door het Vlaams Blok in beweging zijn gebracht. Maar wel winnen we honderdduizenden mensen, die zich in de steek gelaten voelen (het “arbeiderspubliek”) voor de onafhankelijkheidsidee.’

SCHIJNMACHT In de oppositie heeft u dus ook macht. ‘De Vlaamse Beweging boette aan slagkracht in sinds de Volksunie aan de Belgische regering deelnam. We kunnen toch niet zeggen dat de Vlaamse Beweging sinds het Egmontpact veel vooruitgang heeft geboekt? Wij weigeren deel te nemen aan de Belgische macht, zolang we niet een wezenlijk deel van ons programma kunnen verDOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

gesprekspartner. Hoe moet de boedelscheiding dan gebeuren? ‘Er zijn wellicht nog andere mogelijkheden, maar een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van het Vlaams Parlement of een onderhandelde onafhankelijkheid tussen de twee gemeenschappen, beide zouden volstrekt legitiem zijn. En ten slotte nog dit: wij zijn geen onafhankelijkheidsfetisjisten. De Vlaamse beweging wilde aanvankelijk niet perse die onafhankelijke Vlaamse staat, indien de Vlamingen binnen België op een redelijke wijze zouden behandeld geweest zijn. De onafhankelijkheidsidee is ons dus opgedrongen.door de realiteit.’ Wanneer zal die centrale vraag worden gesteld en hoe? In een referendum? ‘Dat lijkt me de meest democratische gang van zaken, dat Vlaams parlement en regering onder druk van onafhankelijkheidspartijen een referendum à la Quebec in Vlaanderen organiseren. Men zegt dat de onafhankelijkheidsidee geen meerderheid heeft in Vlaanderen. Dat klopt. Maar alles hangt er vanaf welke vragen men aan de mensen stelt. Het beeld kan er totaal anders uitzien. Bijvoorbeeld: zijt ge nog langer bereid jaarlijks 400 miljard oude frank aan de Walen te geven?’

wezenlijken. En dat is een revolutionair standpunt.’ Sommigen willen de knoop van de miljardentransfers oplossen via een soort Marshallplan. ‘De miljardentransfers zijn de kern van het communautaire dossier. Daar draait alles om. Als wij als meest radicale Vlaams-nationale partij naar de onderhandelingstafel stappen - en dat zál zich ooit voordoen - dan zal dat niet zijn met in het achterhoofd een redelijk compromis. De beginselfout is altijd dezelfde: de Walen gaan naar onderhandelingen met onredelijke eisen, de Vlamingen met in het achterhoofd de vraag hoe ze een compromis kunnen bereiken. Met ons pakt dat niet. Wij willen de boedelscheiding, wij willen niet meer betalen voor de Walen, we hebben al genoeg betaald. Eens de boedelscheiding een feit, zullen we met Wallonië even solidair zijn als met andere probleemgebieden in de Europese Unie.’ Voor dit standpunt vindt het Blok aan de overzijde duidelijk géén

OBJECTIEVE SOLIDARITEIT Denkt u niet dat publieke opinie makkelijker te overtuigen is bij het stellen van een genereus gebaar? In het andere geval valt het woord “egoïsme” wel snel? ‘Ik was het met de ideeën rond zo’n soort Marshallplan feitelijk niet eens. Ik vind dat wij als Vlamingen al genoeg betalen. We moeten dat foute idee van egoïsme overwinnen door aan de EU duidelijk te maken dat we voorstander zijn van solidariteit met álle volkeren en lidstaten, maar dan wel op basis van objectieve grondslagen.’ Wijst u tussenstappen per definitie af? ‘Natuurlijk zijn we bereid om mee te werken aan elke stap vooruit voor Vlaanderen. Dat we dat niet zouden zijn is een populaire misvatting die door Geert Bourgeois wordt gevoed. Maar noem eens de positieve stappen in de jongste staatshervorming? Voor elke kruimel die we gekregen hebben, hebben we een enorm betaald. Zolang het niet betert, laten we maar de pat-

stelling van vandaag behouden. Het zijn niet wij die geld nodig hebben, het zijn de Walen.’

'WAT

MEN DENIGREREND DE VERROTTINGSSTRATEGIE VAN HET BLOK NOEMT, VIND IK JUISTER DAN DE VOORTDURENDE BETAALSTRATEGIE DIE WE NU KENNEN'

Welke troeven hebben we om Brussel te heroveren? ‘We hebben onze fenomenale economische macht. Negatief: Brussel is volledig omringd door en is niets zonder Vlaanderen, de Vlaamse luchthaven, de honderdduizenden pendelaars. Brussel is een stad met reusachtige problemen. Alleen het rijke Vlaanderen kan hier mee zorgen voor een fundamentele oplossing. Liever dus een Marshallplan voor Brussel dan een voor Wallonië.’ ‘Vandaar onze strategie om hier in Brussel een tweetalige campagne te voeren, altijd met de consequente en duidelijke boodschap van het Blok als onafhankelijkheidspartij: dit zijn de problemen, dat zijn onze oplossingen.’ Recent was er een initiatief van 28 “vooraanstaande Vlamingen” tegen het cordon. Het Blok wordt enerzijds gevangen gehouden in het cordon, maar kan er anderzijds van genieten. Is het Blok zelf nu voor of tegen het cordon? ‘Het cordon, is dat onze levensverzekering of is dat een blok aan ons been?

FRANK VAN HECKE: 'BEGINSELFOUT

ALTIJD DEZELFDE:

WALEN

ONDERHANDELEN MET ONREDELIJKE EISEN, DE

VLAMINGEN

MET IN

ACHTERHOOFD DE VRAAG HOE ZE EEN COMPROMIS KUNNEN BEREIKEN'

Het is een beetje de twee tegelijk. Het biedt het voordeel van de duidelijkheid: wij zijn de radicale oppositiepartij, anders dan de anderen. Maar anderzijds is het toch maar zo dat men met de mening van 613.000 Vlaamse kiezers weigert rekening te houden. Men moet ons niet absoluut in coalities opnemen, maar men moet wel rekening houden met de mensen die met hun stem op het Vlaams Blok een duidelijk signaal uitzenden. En ja, wij zijn bereid op het lokale en Vlaamse niveau beleidsverantwoordelijkheid te dragen.’

25 JAAR VERDER Dat is toch nieuw voor het Vlaams Blok, want een coalitie houdt per definitie een compromis in? ‘Het is inderdaad een uitdaging. In elk geval kunnen of zullen wij nooit ons programma verloochenen, in tegenstelling tot andere partijen die in meerderheden dikwijls het omgekeerde uitvoeren van wat ze aan de kiezers hadden beloofd. Dat betekent niet dat wij de jongste jaren zelf niet een aantal wijzigingen hebben doorgevoerd, zowel programmatorisch als wat stijl betreft. Wij mogen ons niet in het hoekje van het extremisme laten duwen, want wij zeggen wat een meerderheid van de Vlamingen denkt, zowel over criminaliteit, over vreemdelingen, als over zuiver Vlaams-nationale dossiers. Die bewustwording heeft inderdaad geleid tot evolutie in het Vlaams Blok.’ ‘Een voorbeeld: vroeger stelden we zonder meer "dat de overgrote meer-

derheid van de vreemdelingen terug moet naar de landen van herkomst". Maar vandaag staan we 25 jaar verder en is de situatie ingrijpend gewijzigd, denk maar aan de grote problemen met illegalen en asielzoekers en aan het feit dat we momenteel reeds met derde en soms vierde generatie vreemdelingen zitten. Nu zeggen wij: illegalen en criminelen moeten terugkeren, er mogen geen betekenisvolle aantallen vreemdelingen meer bijkomen ; diegenen die hier wettelijk verblijven moeten bereid zijn zich op alle vlakken aan te passen aan de Vlaamse samenleving. Dat is dus een fundamentele aanpassing.’ Zegt u nu: het zeventigpuntenprogramma zou nú een vergissing zijn en is een afgesloten hoofdstuk? ‘Anderhalf jaar geleden gaven we een persconferentie waarbij het plan naar de geschiedenis werd verwezen. Dat mag perfect nog eens herhaald worden. Bart Eeckhout van De Morgen herhaalde onlangs ongegeneerd dat het Blok migrantenkinderen in aparte scholen wil. Maar dat staat niét in het zeventigpuntenprogramma en heeft er ook nooit ingestaan. Men moet het programma van het Blok lezen en niet uitgaan van foute informatie. Men kan het eens of oneens zijn met vele zaken, maar extremistische zaken staan er niet in.’ Peter De Roover Jan Van de Casteele 17 maart

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

F RANK VANHECKE - V LAAMS B LOK

Een eeuwig knooppunt is ook Brussel. ‘Ik stel vast dat er binnen de Vlaamse Beweging hoe langer hoe meer een wind waait van “we hebben Brussel niet nodig en we laten Brussel los”. We laten onze oren daar niet naar hangen en willen Brussel heroveren, niet met tanks, maar met een massa troeven om van Brussel de tweetalige hoofdstad van een onafhankelijk Vlaanderen te maken. Wallonië en Brussel hebben een andere mentaliteit, een andere manier van leven. Brusselaars zijn misschien vervreemd van Vlaanderen, maar nog meer tegenover Wallonië.’

FOTO VLAAMS BLOK

‘Wat men denigrerend de verrottingsstrategie van het Vlaams Blok noemt, vind ik juister dan de voortdurende betaalstrategie die we nu kennen.’

GEWONE

OPINIEPEILINGEN VAAK FLAGRANTE MANIPULATIE

OPMARS VAN DE VERKIEZINGSVOORSPELLER

M ONARCHIE

Over één ding is zowat iedereen het na elke bolletjeskermis grondig eens: de opiniepeilingen hebben verloren. Bij gebrek aan beter, was het echter het enige waarmee de media konden uitpakken. En ‘het geeft toch minstens een trend’. Vandaag ís er beter. De verkiezingsvoorspeller rukt op. Ook Doorbraak heeft er eentje lopen. Benieuwd of die dichter bij de waarheid van 18 mei zal komen... Opiniepeilingen zijn wat vergelijkbaar met het monster van Loch Ness: niemand gelooft erin, maar toch gaat iedereen er naar kijken. Wie ooit de tien euro voor het bezoekerscentrum neergeteld heeft, weet dat de Schotten er zelf zeer cynisch over doen: na een hele uitleg over de historiek van de monster-kwakkel komt men laconiek vertellen dat het beestje niet bestaat, maar dat je bedankt bent voor je bezoekje...

MANIPULATIE Opiniepeilingen hebben dus een ander doel dan informatie geven: ze zijn goed voor de verkoop. Dat hebben we dan waarschijnlijk van de Schotten geleerd. Én ze worden gebruikt als politiek instrument zelf. Zo kwam Patrick Janssens “toevallig” met een opiniepeiling op de proppen waarin de Antwerpenaren hem verkozen boven Dewinter en Coveliers. Elke Antwerpenaar kan met zijn kleine teen aanvoelen dat er iets niet klopt met de fameuze opiniepeiling. Ondertussen is Janssens wel burgemeester. In tegenstelling tot Nessie probeert men met de huidige generatie opiniepeilingen zelfs de schijn van wetenschappelijkheid niet meer hoog te houden. Die van Janssens was zo flagrant, dat ze door de meeste commentatoren in het belachelijke getrokken werd.

radio en televisie en opgeblazen tot nationale proporties: de jongeren lopen naar de VLD en laten Agalev en het Vlaams Blok links (en rechts) liggen.

INTERNETPEILINGEN: WIE ZIT ER OP HET WEB? Ook internet heeft natuurlijk zijn opiniepeilingen. Het principe is eenvoudig: je vraagt de gebruiker voor wie hij stemt. Aangezien je hier helemaal geen willekeurige doelgroep hebt, kan je zo al aanvoelen dat je kilometers van de echte uitslag wegblijft. En dat blijkt ook. Als het van de internetkiezers bij Politicsinfo afhangt, wordt het Vlaams Blok met vlag en wimpel de grootste partij (32%) en is de VLD (8,6%) nauwelijks groter dan het Liberaal Appel (5,4%). De opiniepeilingen bij andere stekken komen nauwelijks dichter bij de waarheid. Hieruit kan je alleen afleiden dat de surfende blokkers veel actiever zijn dan surfende VLD’ers of CD&V’ers. Of dat ze veel actiever proberen het resultaat te manipuleren.

De keuze van de internetter

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

Een relatief nieuw fenomeen is de verkiezingsvoorspeller. Je vraagt aan de mensen niet meer voor wie ze stemmen, maar wel voor wie ze denken dat de mensen gaan stemmen. Je maakt er met andere woorden een wedstrijd van. Op de stek van de Vlaamse Volksbeweging (www.vvb.org) werd reeds in 1999 een eerste wedstrijd georganiseerd. De verkiezingsuitslag bleek toen minder dan 1% afwijkend van het resultaat dat door de gebruikers voorspeld werd.

OPINIEPEILINGEN

ZIJN ZOALS HET MONSTER VAN LOCH NESS

Dit jaar lijkt de verkiezingsvoorspeller voorgoed doorgebroken, en hebben niet minder dan drie internetstekken een voorspeller lopen. wwwpolitiek.net organiseert in samenwerking met Doorbraak de opvolger van de verkiezingswedstrijd van de Vlaamse Volksbeweging. Gebruikers geven hun prognose in, maar kunnen bij gewijzigde politieke omstandigheden hun mening nog wijzigen tot 17 mei. De Gazet van Antwerpen en het Belang van Limburg hebben hun karretje gehangen aan een initiatief van Professor Lode Vereeck (Universiteit Limburg). Die laat gebruikers, politici en “specialisten” elk apart hun prognose ingeven. Op gezette tijden wordt die prognose dan breed in de media uitgesmeerd.

Op welke partij zult u stemmen op 18 mei 2003? - Vlaams Blok 32.4 % - SP.a//Spirit 13.4 %

De Morgen kopte in het groot de resultaten van een opiniepeiling onder de jongeren. Daarbij werden (hou u vast) zowaar 500 van de 300 000 “nieuwe kiezers” ondervraagd. Of zowat 0,17%. Van die 0,17% liet 80% weten dat ze nog niet beslist hadden. En van de overblijvende honderd jongeren (0,03%) werd een statistiek getrokken. Elke jongere met een partijvoorkeur haalde daarmee de score voor zijn partij met 1% naar boven. De peiling werd bovendien overgenomen door de VRT-

NIEUW: DE VOORSPELLER

- N-VA 13.3 % - CD&V 11.1 % - VLD 8.6 % - Liberaal Appel 5.4 % - Vivant 4.7 % - Ik weet het nog niet 4.3 % - Agalev 4.1 % - Resist (PVDA & AEL) 1.7 % POLITICSINFO.BE:

DE PARTIJVOORKEUR VAN DE ACTIEVE SURFER

IS ALVAST DUIDELIJK.

De Financieel-Economische Tijd maakt het nog iets ingewikkelder. Met behulp van een gesofisticeerde Duitse software organiseert deze krant een aandelenmarkt, waar de surfers aandelen van politieke partijen kunnen kopen en verkopen. De winnaar is diegene die het best kan raden wat de andere mensen denken dat de verkiezingsuitslag gaat zijn. (Kan u nog volgen?) En die winnaar kan er zelfs nog een klein centje en een zetel - aan overhouden. Het idee is - hoe kan het ook anders - uit Amerika komen overwaaien, en maakt nu in heel Europa opgang.

Resultaat ‘99

Verkiezingsvoorspeller (GVA en BVL)

De Tijd

22,6

21,2

21,6

22,0

sp.a

15,0

18,1

17,4

18,2

8,8

5,8

6,1

5,8

CD&V

22,2

22,0

Vlaams Blok

15,6

18,7

17,1

18,1

Agalev

11,0

8,5

8,6

8,9

andere

4,8

5,4

7,1

5,1

N-VA

RESULTATEN VAN DE VERKIEZINGSVOORSPELLERS LIGGEN ZEER DICHT BIJ ELKAAR.

KLEINE VERSCHILLEN Wat het meeste opvalt als je de drie voorspellers bekijkt, is het toch wel kleine verschil tussen de resultaten. De voorspellingen zitten alledrie binnen een marge van pakweg 1%. Alleen met het Vlaams Blok heeft de internetvoorspeller nog last: daar lopen de prognoses uiteen van 17,1 naar 18,7%. En dan stelt zich natuurlijk de vraag in hoeverre deze resultaten mekaar beïnvloeden. Hoe bepalen de voorspellers hun mening? Door het volgen van opiniepeilingen? Door het bekijken van de andere verkiezingsvoorspellers? Als spielerei gebruiken we de wekelijkse gemiddelde voorspelling van onze eigen wedstrijd op Politiek.Net als invoer voor de kiesmarkt op De Tijd. Als u daar in de rangschikking Politiek.Net in de top twintig ziet verschijnen, dan weet u waar Abraham de mosterd haalt.

EN DE UITSLAG? Op basis van onze eigen peiling, geven we alvast wat achtergrond bij de resultaten. U neemt ze maar voor wat ze waard is.

Partij

11.0 %

8.5 %

CD&V

22.2 %

22.2%

N-VA

8.8 %

5.8 %

(15.0+8.8) %

18.1 %

Vlaams Blok

15.6 %

18.7 %

VLD

22.6 %

21.2 %

Andere

4.8 %

5.4 %

VOLGENS

DE VERKIEZINGSVOORSPELLER VAN

Op basis van deze prognose zou een Vlaamse coalitie die ook een meerderheid van de kiezers wil vertegenwoordigen niet zo gek veel mogelijkheden hebben. Als de schutskring op nationaal vlak standhoudt - waar geen mens aan twijfelt - blijft er alleen een traditionele tripartite over (61,5%) of een coalitie met twee van de traditionelen en Agalev en N-VA.

VOLGENS

DE INTERNETTER WORDT DE CD&V WEER DE GROOTSTE PARTIJ.

Maar met de nieuwe kieswetgeving, de kiesdrempel en de situatie in BrusselHalle-Vilvoorde is het quasi onmogelijk om de nationale procenten al vooraf om te zetten naar zetels. Zelfs al zouden de procenten van de verkiezingsvoorspeller nog 100% betrouwbaar zijn, dan nog is de volgende coalitie op geen kilometers na te voorstellen. Misschien gelukkig maar...

Score van Gemiddelde 13 juni Score 1999

Agalev

SP.A-SPIRIT

- De paars-groene coalitie verliest licht terrein. Van een totaal van 48,6% van de stemmen in ‘99 (inderdaad geen meerderheid bij de Vlaamse kiezer), verliest de coalitie er nauwelijks 0,8%. Vooral de groei van de sp.a dankzij het kartel met Spirit beperkt het verlies. Of dat nog een meerderheid in zetels oplevert, blijft de open vraag. - De VLD verliest licht, maar verliest haar koppositie aan de CD&V. Dat zou mentaal een serieuze klop kunnen geven en het initiatiefrecht bij de volgende coaltie aan de CD&V kunnen geven. - De CD&V slaagt er niet echt in om haar oppositierol te verzilveren en blijft status-quo. Het gebrek aan charisma van voorzitter De Clerck en de «zachte oppositie» van de CD&V zou daar misschien voor iets kunnen tussen zitten. Zelfs Dehaene slaagt er niet in om de CD&V naar omhoog te stuwen. - De sp.a wint. Zoals ook de gewone opiniepeilingen weten te vertellen (of graag willen vertellen), heeft sp.a niet te lijden van haar regeringsdeelname. Dankzij de populariteit van Bert Anciaux en haar vier teletubbieskopstukken komt de sp.a dicht in de

Dirk Laeremans

DOORBRAAK & POLITIEK.NET

VERLIEST PAARSGROEN

0,8%

VAN ZIJN ACHTERBAN

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

W ETSTRAAT

VLD

buurt van het Vlaams Blok, maar mist een haarlengte om terug de derde partij in Vlaanderen te worden. - Het Vlaams Blok wint er 3% bij en gaat met 18,7% in de nek van VLD en CD&V blazen. Opvallend is alvast dat het Vlaams Blok in opiniepeilingen minder sterk vooruitgaat. Of klopt het dat Blok-kiezers minder snel hun partijvoorkeur vertellen aan een anonieme telefoniste van een enquêtebureau ? - Agalev verliest haar dioxine-bonus en valt terug op een goede 8% van het Vlaamse kiezerskorps. Het stuntelige gedrag van de Agalev-mininsters zal daar zeker niet vreemd aan zijn. - De N-VA haalt op nationaal niveau alvast de kiesdrempel. Of ze dat provinciaal ook doet en daar zetels mee haalt, is daarmee natuurlijk niet gezegd.

NIET

VAN ELKE OVERWINNING NEDERLAAG MAKEN

V OORKEUR VOOR V LAANDEREN

S TEVE S TEVAERT -

SP. A

Op 9 april bezochten we de ‘jongste’ partijvoorzitter. Zijn sp.a huist na de financiële aderlating van Agusta bescheiden, maar wel in een Brusselse toplocatie op een steenworp van de Grote Markt. Steve Stevaert wacht ons op in de gang. “Ik stond wat te lanterfanten”. De man ontvangt ons hartelijk en is zowat de antipode van de zelfingenomen De Gucht. De koffie is gratis. In het boekje “Steve op de rooster” vindt u dat het spoor moet geregionaliseerd worden, dat de socialisten de Vlaamse trein hebben gemist en dat u optimistisch bent over de afloop van het kartel met Spirit. Dat is het? ‘U zal weten dat ik een van de meest Vlaamsgezinde socialisten ben. Progressieve regionalisten en socialisten hebben veel punten gemeen. Als regionalisten niet progressief zijn, dan loopt het vaak uit de hand. Omgekeerd zie je bijvoorbeeld in Groot-Brittannië dat de regionalisten linkser zijn dan Blair, wat vandaag niet zo moeilijk is. In Vlaanderen is dat historisch anders gelopen, om tal van redenen. Na de dramatische periode ‘40-’45 was voor velen alles wat Vlaams was ook rechts en conservatief. Dat was een analysefout. Vóór de oorlog namen socialisten heel Vlaamse standpunten in, omdat er toen een link was tussen de sociale strijd en de Vlaamse strijd. Ik ben feitelijk om dezelfde reden Vlaamsgezind als om de reden waarom ik socialist ben. Het enige punt waar ik het moeilijk mee heb, is de zelfvernietigingsdrang van de Vlaamse Beweging. De socialisten hebben veel fouten gemaakt, maar de Vlaamse Beweging ook.’ U profileerde zich het meest Vlaams rond mobiliteit en de splitsing der spoorwegen. ‘Ik heb aan maximalisatie gedaan van mijn bevoegdheden. Ik help de Vlaamse zaak niet vooruit door te pas en te onpas met de Vlaamse Leeuw te zwaaien. Ik maakte deel uit van de vorige Vlaamse regering onder Van den Brande - een integere Vlaming, daar ben ik van overtuigd - en zag dat men toen geen millimeter vooruit kwam. Als pragmatische man vind ik dat je moet vertrekken van concrete dossiers. Ik denk dat ik de eerste was - de VU was

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

‘Alle Franstalige partijleiders zeggen dat het dossier gesloten is. Ik neem daar acte van en doe een genereus voorstel. Ik wil de wapenhandel regionaliseren en heb nog een hele lijst van zaken die de Franstaligen eigenlijk willen splitsen. Dan zullen ze niet “non” blijven zeggen.’ Die dossiers zitten nog in een geheim kistje? ‘Een paar zijn al bekend: mobiliteit, omdat het mobiliteitskarakter van Vlaanderen en Wallonië totaal verschillend is. Spoorwegen, waterwegen stoppen niet aan de taalgrens, is de vaak gedramatiseerde reactie. Maar dat hoeft bij splitsing helemaal geen probleem te zijn.’ Volgens studies van de Nationale Bank en de Oeso leidt het unitaire loonbeleid tot werkloosheid in het zuiden. Maar de socialisten blijven mordicus tegen. ‘Ik denk niet dat je vooruitgang bereikt met het door u gesuggereerd instrument. Dat is een slecht instrument, vooral in het voordeel van de werkgevers. Ik wil wel meer fiscale autonomie, geen apart loonbeleid dat onvermijdelijk leidt tot een aparte sociale zekerheid.’

dat vergeten...- om te vragen dat de luchthaven van Zaventem Vlaams zou worden. Lag die luchthaven in Wallonië, dan was dat niet de nationale maar een regionale luchthaven, daar ben ik zeker van. Ingrijpen tegen overdreven geladen vrachtwagens kon niet, omdat dat een federale bevoegdheid was. Welnu, ik heb dan maatregelen genomen omdat die vrachtwagens het wegdek beschadigen en die is Vlaams. Ik ben voor homogene bevoegdheidspakketten, maar je moet geval per geval bewijzen dat het beter is als je dat op z’n Vlaams doet. Dan kunt ge stappen zetten. Het puur communautaire, dat krijg je aan de straatstenen niet kwijt.’

VOOR VLAANDEREN KIEZEN Kan dat pragmatisme ertoe leiden dat u als federaal minister weer de Belgische toer opgaat? ‘De kans dat ik federaal minister word is waanzinnig klein. Mijn voorkeur gaat naar Vlaanderen. Ik raad ook de jonge talenten bij ons aan om voor Vlaanderen te kiezen. Wat staat voor de sp-a voorop in het lijstje?

Is dat een socialistisch dogma? ‘Over sociale zekerheid kan gesproken worden, maar de solidariteit moet worden gerespecteerd.’ Vlaanderen en de buurlanden kennen ook een verschillend loonbeleid? Waarom kan dat niet tussen Vlaanderen en Wallonië? ‘Wat doe je dan met Brussel?’ Zegt u nu dat u wel voorstander bent, maar eerst het technische probleem Brussel wilt opgelost zien? ‘Neen, ik ben principieel tegen. Ik denk ook niet dat grensregio’s in Vlaanderen tevreden zullen zijn met een ander loonbeleid in Wallonië. De burgemeester van Moeskroen zal misschien heel tevreden zijn, en die van Kortrijk erg ongelukkig.’ Splitsing van de sociale zekerheid is dus moeilijk. Ligt dat anders voor de onderdelen kinderbijslag en gezondheidszorg? ‘Er kan over alles gesproken worden, behalve over één punt en dat is de solidariteit. Daar zitten we op het niveau van de financiering. Velen zijn Vlaams-

gezind als het over sociale zekerheid gaat, als die maar geprivatiseerd wordt... Maar ze zijn het niet als ze ‘s maandags tot baron worden benoemd.’ Wat maakt dat wij meer solidair moeten zijn met Wallonië dan met Portugal? ‘Dat is historisch zo gegroeid en je zit in een ingewikkeld federaal land met

S TEVE S TEVAERT -

het moeilijke punt Brussel. Als de soci-

een andere dimensie krijgen. Je gaat ontwikkelingen krijgen die ertoe leiden

FOTO

Europese zaak wordt, zal dat probleem

SP.A

ale zekerheid in de toekomst een

dat België verdampt. Maar dat zijn evoluties die elders worden bepaald.’ solidariteit

zou

bij

Vlaamsgezinden ver te zoeken zijn. Maar binnen die groep circuleren voorstellen om verdere opsplitsing te koppelen aan een in de tijd beperkte, maar genereuze overdracht van middelen. ‘Een afscheidspremie? Ik ben niet voor dat soort systemen. Hoe groter de plas is, hoe beter... Kijk, ik stel ook grote verschillen

vast

tussen

MISTEN DE GROENE EN DE

VLAAMSE

TREIN.’

veel

provincies.

Wallonië is geen aaneengesloten blok. Namen doet het goed. Waals-Brabant ook. Henegouwen blijft het grote probleem. In Limburg hadden we er zonder solidariteit ook erg slecht voorgestaan met onze mijnwerkersproblematiek. Misbruiken moet je uitschakelen, oké... Ik denk dat Frank Vandenbroucke daar goed aan het malen is.’ Wat is de invloed van Spirit op de programmatische ontwikkeling van de sp.a? ‘Een kartel is geen fusie, het gaat om twee aparte partijen die samen met één lijst naar de kiezer gaan. De vooraanstaande socialisten van vandaag zijn overtuigde Vlamingen en misschien kan de samenwerking met Spirit de sp.a nog vervlaamsen. Dan is dat een goeie spin-off van dit verhaal.’ Kan het dat na de verkiezingen de ene helft van het kartel in een regering stapt en de andere niet? ‘Ik denk dat niet.’ Hoe groot is de invloed van de belgicistische vleugel in uw partij? De Belgische Progressieve Socialisten (BPS) pakken uit met lange lijsten van leden-parlementsleden. ‘Ik kan u formeel vertellen dat die geen grote invloed hebben. Binnen de socia-

listische beweging mogen er veel tendensen zijn, maar deze partij zal Vlaams zijn of zal niet zijn.’

SEXY Nog even over uw verwijzing naar de zelfvernietigingsdrang van de Vlaamse Beweging. Wat stoort u daaraan? ‘Er is toch het probleem dat men van elke overwinning een nederlaag maakt? En sommigen hangen een beeld op dat men in Vlaanderen conservatief rechts moet zijn om Vlaams te zijn. Dat stoort mij.’ Het grootste deel van de nietpartijpolitieke Vlaamse Beweging is pluralistisch. Hoe kan ze beter doen? ‘Waarom maakt men de Vlaamse Beweging niet meer sexy, dan zou dat een heel ander verhaal zijn.’ De SP haalde 15%. Sp.a-Spirit zit volgens de peilingen op 18%. Is dat niet wat weinig om euforisch van te worden? ‘Als we één stem vooruit gaan, dan winnen we. Ik vergelijk met de score van de SP in 1999. Ik ga van de CD&Vscore ook de stemmen van Sauwens niet aftrekken en bij de VLD die van Borginon, Van Quickenborne, Margriet Hermans ... tellen.’ Politici durven weinig uitspraken doen over hun score en stellen zich bescheiden op. Hebt u schrik van de wispelturigheid van de kiezer? ‘Ambitie moet je koppelen aan voorzichtigheid en bescheidenheid. Anders begin je op de Vlaamse Beweging te

trekken en vertaal je overwinningen in nederlagen. Als je het historisch bekijkt, hebben jullie toch veel bereikt...’ Kent u onze stelling nog niet? ‘Nog twee nederlagen en we zijn gewonnen.’ ‘Dank u, die ga ik lenen...’ Volgens Yves Desmet zit u met een Godfried Danneels-probleem. U bent populair, maar in vergelijking met de omringende landen is de Vlaamse sp.a het kleine socialistische broertje. ‘Met Danneels zit ik niet in slecht gezelschap. Maar goed, wat is het probleem? We misten de groene en de Vlaamse trein. Ik hoop dat gezond Vlaams imago te verstevigen. In Vlaanderen kennen we de eigenaardige opdeling van de arbeidersbeweging in gelovigen en niet-gelovigen. En dan nog de Agusta-affaire... Dat alles leidde tot electorale zwakte, maar die is omkeerbaar. De partij wordt populairder. We hebben de eerste maanden van dit jaar 2000 leden gewonnen, voor het eerst in dertien jaar een vooruitgang. De mayonaise is terug aan het pakken.’ Is er nog schrik voor een volgende zwarte zondag, zeker nu met de Antwerpse omstandigheden? ‘Ik zeg dat niet graag, maar je mag er van uit gaan dat er een grote kans is dat het Blok vooruit gaat, zeker in de breedte op plaatsen waar ze nog relatief zwak gaat. Ook in Limburg.’ Peter De Roover Jan Van de Casteele 9 april

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

SP. A

STEVE STEVAERT: ‘WE

‘IK

BEN GEEN CONFEDERALIST, IK BEN EEN FEDERALIST.

PUNT’

SOLIDARITEIT

OVEREIND HOUDEN, PROFITARIAAT UITSCHAKELEN

J OS G EYSELS - AGALEV

Vlaamse identiteit en eigenheid zijn niet bepaald de eerste prioriteit van Agalev met een boogje omheen loopt. Een beetje verwonderlijk voor een partij die op andere terreinen bekommerd is om het kleinschalige, het unieke, de diversiteit,... Voor Jos Geysels heeft Agalev wel degelijk een Vlaamse reflex, maar helemaal geen zin in een ander verhaal dan het federale van vandaag. ‘Ik behoor niet tot diegenen die zeggen dat culturele identiteit niet zou bestaan. Ik kan er niet onderuit dat ik hier in Vlaanderen geboren ben en hier overigens graag woon. Ik koester de Nederlandse taal. En ga het maar na in het Vlaams Parlement: wij zijn geweldig hartstochtelijke verdedigers van onze taal. Sommigen vinden dat taalnationalisme, maar dat deert mij niet.’ ‘Maar culturele identiteit mag men nooit als het enige criterium gaan beschouwen. Politieke identiteit bestaat ook. Vlaanderen is ook een democratische politieke ruimte. Iemand die niét mijn culturele achtergrond heeft, maar die hier ook leeft, woont en werkt, is wat mij betreft ook een burger van dit land. Het begrip “burgerschap” is een belangrijke correctie op het cultuurbegrip Vlaming.’ We zien nochtans weinig groen vooraan aan het taalfront. Noch in Europa, noch in Brussel of in de faciliteitengemeenten? ‘Amai!... De schrijnende taaltoestanden in de Brusselse ziekenhuizen zijn aangekaart door een groene, Dolf Cauwelier. Samen met Paul Van Grembergen heb ik nog een resolutie ingediend over de soms wansmakelijke manier waarop sommige grote bedrijven via Engelstalige advertenties managers werven. Of kijk naar het standpunt van de groene fracties in het Europees parlement over taalgebruik in de EU...’ Neem dan de staatshervorming. Agalev was veel sneller dan andere partijen uitgepraat over het Vlaamse eisenprogramma, de fameuze “Resoluties van het Vlaams Parlement” (1999)? ‘Wij hebben ons onthouden, niet over heel de lijn overigens, maar we stemden niet tegen.’ Agalev aan de zijlijn?

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

‘Voor een stuk zitten we over die communautaire zaken in een moeras, ja. We leven in een land met een héél ingewikkelde structuur, die je aan geen buitenlander krijgt uitgelegd. Willen wij in de hervorming van deze staat rond een aantal zaken verder gaan? Ja! We hebben ook deelgenomen aan de vorige staatshervorming, dus dat kan best.’ ‘De zaken moeten worden aangepakt op basis van functionaliteit. Welk democratisch niveau is het beste om wat te doen? Voor mij zijn een aantal zaken niet zo vanzelfsprekend communautair als voor u, dat is dan zo...We hebben geen pleinvrees hoor, ik ben geen confederalist, ik ben een federalist. Punt.’ Er is de onmiskenbare verdamping van België. Wat moet er nog overblijven voor het federale niveau? ‘Er wordt almaar meer gepleit voor confederalisme. Maar confederale staten bestaan nooit lang. Ofwel worden het twee onafhankelijke staten ofwel groeit men naar mekaar toe. In het zicht van een aantal grote problemen is die discussie voor mij niet belangrijk hoor.’

‘Over een aantal punten zijn we het niet eens, dat klopt. Wij zijn niét voor een totale splitsing van de sociale zekerheid. Maar inzake gezondheidszorg bij voorbeeld, pleiten voor een zekere vorm van responsabilisering aan de uitgavenkant. De kinderbijslagen kunnen dan weer best federaal blijven, omdat ons uitgangspunt is dat kinderbijslag moet evolueren naar een recht van elk kind. Anderzijds lopen vele dossiers van de staatshervorming vast op het probleem Brussel. Ik wil Brussel niet als een alibi gebruiken, maar daar zit wel degelijk een probleem.’ ‘Laat mij samenvatten: we zijn absoluut geen verkrampte Vlamingen, maar we behoren ook niet tot de spitstechnologie. Zijn wij daarom de slechte Vlamingen? De Vlaamse bevolking staat nu ook weer niet meteen te trappelen om nog meer staatshervorming en splitsing te bekomen.’ Leidt zo’n voorzichtigheid niet naar een moeras van eeuwige conflicten tussen Noord en Zuid? Waarom geen stap verder gaan, zonder Wallonië daarom te laten stikken?

‘Het kan zijn dat de politieke ruimte België erodeert, maar dat geldt ook voor Vlaanderen. Vlaanderen is bevoegd voor een groot gedeelte van het economisch beleid, en dan komt de sluiting van Renault, en dan?’ ‘Economische zelfbeschikking was in de negentiende eeuw een totaal ander verhaal dan nu, in tijden van mondialisering, laat ons daar ook over nadenken. Een gedeelte van de Vlaamse Beweging heeft pleinvrees om die nieuwe fenomenen te gaan bestuderen, anders dan vanuit een verouderd en voorbijgestreefd soevereiniteitsbegrip.’ Maar waarom dat federale model instandhouden als men dagelijks vaststelt dat het niet werkt? ‘In een aantal gevallen werkt dat zeer moeilijk in andere gevallen werkt dat minder moeilijk. Ik kan erover meespreken. In internationale organen is de politieke entiteit België functioneler dan de nieuwe identiteit Vlaanderen. Kijk eens economisch naar alles wat te maken heeft met export. Er zijn hoe langer hoe meer Vlaamse ondernemers die zeggen dat we exportpromotie beter weer op het federale niveau brengen.’

De transfers, nog zo’n thema dat veel Vlamingen anders willen benaderd zien. ‘Het hele stelsel van de sociale zekerheid is op solidariteit gesteund, en is in essentie een transfersysteem, van jongeren naar ouderen, van gezonden naar zieken, van werkenden naar werklozen. Dat moet absoluut bewaard blijven.’ ‘Maar het transfersysteem mag geen alibi zijn - zie bijvoorbeeld wat er gebeurt met de appendixoperaties - om scheeftrekkingen richting Wallonië te bestendigen. Vandaar dat we denken dat het goed zou zijn om gezondheidszorg te defederaliseren. Ik wil solidariteit verhogen, maar ik wil verspilling niet subsidiëren. Voilà, dat is mijn standpunt. Solidariteit overeind houden, profitariaat uitschakelen.’ ‘Mijn einddoel is een goed gezondheidssysteem, maar ook dat zullen we maar stap voor stap bereiken. Volledige splitsing is geen doelstelling, in het beste geval is dat een middel.’ Verkiezingen staan voor de deur. Wat zijn de kansen van Agalev? ‘Ik doe geen voorspellingen, want ik heb me eerder al vergist. Ook in peilingen geloof ik niet erg, ze zijn niet alleen een weergave van de realiteit, ze màken ook realiteit. Denk aan het Boseffect in Nederland.’ Wat vindt Jos Geysels over de mediatisering van de politiek, de

FOTO DOORBRAAK

Alleen Agalev onderhoudt nog erg goede contacten met de zusterpartij? ‘Ja, en ik ben daar heel blij om. We willen - we hebben daar zelfs een akkoord over met Ecolo - inzake werkgelegenheid of energie meer bevoegdheden voor Vlaanderen en Wallonië. Ook rond een aantal zaken zoals rond milieu, rond mobiliteit, rond de NMBS.’

JOS GEYSELS: ‘HET

KAN ZIJN DAT

BELGIË

ERODEERT, MAAR DAT GELDT OOK VOOR

VLAANDEREN.’

waspoederpolitiek. ‘Goed dat politiek veel in beeld komt, dat is positief. Maar ik maak me wel zorgen. Zoals ik in De Morgen zei: ‘Als het kontje van Bos het gaat halen, dan komt het programma op z’n achterwerk’. Ik heb daar problemen mee. Ik kan nu vrij spreken, want ge zult me nooit zien opduiken in allerlei soorten programma’s. Politiek moet over iets gaan. Als partijen marketingbureaus worden in plaats van ideeëncentrales, dan krijgt ge een verschraling van het landschap, een discussie met geweldige neonreclame. Die verlicht de discussie, maar kan ze ook verduisteren. Misschien ben ik in die zin wél een conservatief.’

groen of niet. Of CD&V, sp.a en groenen. N-VA kan ook nog ergens in het plaatje worden ingeschakeld.’

Tevreden over de voorbije regeerperiode? Zal Agalev er weer bij zijn? ‘Agalev wil vooral deelnemen aan het debat. Onze deelname aan de regering is meegevallen. Als het pad van de kernenergie wordt verlaten - dat is maar één voorbeeld - dan valt er toch iets waartegen ik twintig jaar geleden betoogd heb.’

In Humo zei u ooit: VlaamsParlementsvoorzitter, dat zou ik nog zien zitten. ‘Dat had ik ongelooflijk graag gedaan. Echt waar hoor. Omdat ik heel hard meegevochten heb voor het toerijden van dat democratisch deficit. Ik heb heel hard meegewerkt aan de organisatie van het Vlaams Parlement, dat beter werkt dan de Kamer.’

Hoe groot moet achteruitgang zijn om te kiezen voor oppositiekuur? ‘Dat beslissen de leden. Kiezen voor oppositie na een nederlaag is geen wetmatigheid. De sp.a heeft dat niet gedaan in 1999. En wat zal het worden? Ge kunt die berekeningen nu al maken. VLD en sp.a zullen nooit de meerderheid hebben, dus paars alleen zal nooit bestaan. Het wordt dus paars-

Mooie afronder, wie weet gaan we naar een autonoom Vlaanderen waar Jos Geysels parlementsvoorzitter is.

‘CD&V en VLD kunnen misschien een meerderheid vormen, maar dan blijft er nog de andere kant van de taalgrens. In een federale staat moet asymmetrie kunnen en ook federale en Vlaamse regering kunnen anders samengesteld zijn. Vraag is of dat werkzaam is.’ Waar zal Jos Geysels zitten na verkiezingen? ‘Hopelijk op dezelfde stoel als nu. En ik ben niet iemand die denkt dat de ultieme vervulling van een politicus het ministerschap is.’

(hartelijke lach)

Jan Van de Casteele Herman De Mulder 24 januari

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

J OS G EYSELS - AGALEV

Agalev en Ecolo zijn ook al verdeeld over veel dossiers: Francorchamps, wapenleveringen, Nepal, nieuwe vliegtuigroutes, spoorwegen... ‘Meningsverschillen zijn er en ik kan er nog een aantal aan toevoegen: alles wat te maken heeft met het territorialiteitsbeginsel, of met de faciliteitendiscussie. We zijn echt niet van plan op dat punt toe te geven. Tien, vijftien jaar geleden werden die verschillen allemaal weggemoffeld, nu niet meer.’

BELGIË

IS VOORAL EEN SLECHTE ZAAK VOOR DE

WALEN.

PAARS - GROEN HEEFT V LAAMSE KIEZER BEDOT G EERT B OURGEOIS - N-VA

Een verkiezingsbrochure van Geert Bourgois heeft over de taalgrens voor nogal wat beroering gezorgd. Waalse kranten verwezen naar de zoveelste opstoot van Vlaamsgezindheid ten noorden van de taalgrens en toonden zich verontrust omdat nu ook de geldstromen naar het zuiden door de NVA centraal in de kiescampagne worden geplaatst. Maar ze beseffen ook dat de klacht van de Waalse minister van Arbeid Serge Kubla mooie publiciteit zou zijn voor Bourgeois. De man die overeind bleef op het Brusselse Barricadenplein, is er gerust in nu ook overeind te blijven als parlementaire fractie. Wat wordt het met die fameuze kiesdrempel? ‘We gaan ervan uit dat we die vlot overschrijden. Die drempel is puur psychologisch. Het vertrouwen is er omdat onze ergste handicap, de naambekendheid, toch stilaan wegvalt.’ Bij welke kiezers hoopt de N-VA te scoren? ‘We rekenen in de eerste plaats op de vroegere VU-kiezers, die wel zullen ondervonden hebben dat wij de rechtmatige erfgenaam zijn van die partij, met voorop een duidelijk en scherp Vlaams profiel. Maar ook op de ontgoochelde VLD’ers, die ervaren hebben dat Verhofstadt al zijn beloften van de late jaren negentig als premier snel overboord gooide. Of op de CD&V’ers die terecht vinden dat de Vlaamse vleugel (de zogenaamde Boetforgroep rond Luc Van den Brande - red.) binnen hun partij onmachtig is. En binnen het Blok zitten ongetwijfeld flaminganten die het er lastig mee hebben dat die partij de rechtse koers belangrijker vindt dan de Vlaamse eisen. Over de Vlaamse standpunten van sp.a en agalev kunnen we kort zijn. Hun partijprogramma vind je op het internet. De socialisten slagen erin welgeteld één zin op 30 bladzijden te wijden aan de staatshervorming.’

‘CORDON

WERK AVERECHTS, ALS EEN WEGWIJZER RICHTING VLAAMS BLOK’

Is Spirit, ook een kind van de vroegere Volksunie, nog een concurrent? ‘Die partij heeft meegewerkt met paarsgroen. Hun daden staan haaks op het

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

Vlaams belang. Lambermont is goedgekeurd door hun medewerking, Wij kijken vooruit en kiezen resoluut voor een onafhankelijk Vlaanderen, daar zit de toekomst.’ Vaak noemt men Spirit de partij van de progressieve nationalisten. Zijn jullie dan automatisch de conservatieve nationalisten? ‘Kiezen voor een Vlaamse staat in Europa is toch een progressieve keuze. Zij die de oude 19de eeuwse staat mordicus overeind willen houden zijn behoudsgezind. Sociaal-economisch zijn we voor het wegwerken van de problemen van de Vlaamse werklozen en van die van de Vlaamse ondernemers. Is dat conservatief? In ethische zaken zijn we pluralistisch en zoeken we een consensus en inzake internationale politiek kiezen we voor het nietnaïeve pacifisme. Is dat conservatief?’ Wat is uw belangrijkste kritiek op paars-groen? ‘De regering Verhofstadt heeft het Vlaams belang niet gediend. Er zijn

meer werklozen, de lasten op arbeid liggen hier hoger dan elders, het veiligheidsprobleem is verre van opgelost, en ga zo maar door. Allemaal concrete zaken die in verband staan met het feit dat Vlaanderen niet over de hefbomen beschikt om ze op te lossen. Zolang één beleid moet gevoerd worden voor twee totaal verschillende gemeenschappen, die elk hun eigen problemen, noden en behoeften hebben, zal de zaak niet opgelost geraken. Bovendien moet Vlaanderen blijven opdraaien voor enorme geldstromen richting Wallonië en wil Verhofstadt in een paritaire senaat veertig procent Franstaligen evenveel zetels geven als zestig procent Vlamingen. Dat is toch ongehoord?’ Uw verwijzing naar de geldstromen richting Wallonië - u spreekt van 10 miljard euro per jaar (400 miljard frank) - jaagt de Walen op de kast? ‘De burger mag toch weten welke geldstromen er richting Wallonië vloeien? Of is dat een taboe? Om de cijferdiscussie uit te klaren vragen we aan de Vlaamse regering overigens duidelijkheid en volle openheid in de vorm van een objectieve studie. Die moet maar eens de puntjes op de i zetten. Ik vind dat openheid nodig is. Onderaan de belastingsbrief zou mogen staan, zoals het er al staat voor gemeente en provincie, hoeveel van ons belastinggeld er naar Wallonië gaat. Dan zou het plaatje meteen duidelijk zijn, denk ik.’ En hoe reageert u op mogelijke verwijten dat u de kaart trekt van het “Vlaams egoïsme”? ‘België is vooral een slechte zaak voor de Walen, omdat zij geen eigen beleid kunnen voeren. Zelfs een internationale organisatie als de Oeso stelt dat de arbeidsproductiviteit in Wallonië 20% lager ligt dan in Vlaanderen en dat het nefast is dat de lonen unitair zijn bepaald, zonder verschil tussen Noord en Zuid. Wie verliest hier het meest bij?’ Critici stellen al eens dat radicale oplossingen voor de hervorming van de Belgische staat altijd botsen op het Brussels probleem? ‘Paars-groen heeft de Brusselse situatie laten verkommeren. De situatie van de Vlamingen is erop achteruit gegaan. Brussel is geen tweetalige hoofdstad meer. Dat ondervinden Vlamingen die naar de rechter, de politieagent of naar het ziekenhuis moeten. Brussel is onze

Voor deelname of steun aan een regering moeten ze niet bij u zijn? ‘Wij gaan een engagement aan voor onze vijf resoluties: we willen een Vlaamse economisch en tewerkstellingsbeleid, een Vlaams gezondheidsbeleid, een Vlaams gezinsbeleid, een volledige Vlaamse bevoegdheid voor mobiliteit en voor fiscaliteit. Zonder die realisaties moet men op ons niet rekenen. Wij stellen een Vlaams front voor om sterk te staan na verkiezingen. We zullen zien wat de daadkracht van de andere partijen is.’ ‘Als we morgen de kans krijgen om de totale autonomie in één keer te realiseren, het zou fantastisch zijn. Ik sluit niets uit, maar denk dat het meest realistische scenario is te verwachten dat het verder stapsgewijs zal gaan. De NVA stapt niet in een verhaal van kleine stapjes à la Lambermont, waarvoor dan nog een grote prijs wordt betaald. Ons einddoel is zonder enige twijfel de Vlaamse onafhankelijkheid.’ Iets anders nu. Bekende Vlamingen pleitten voor het opheffen van het cordon. Heeft de N-VA hierover een duidelijke stelling? ‘Wij hebben als eerste partij het cordon verworpen als zinloos en contraproductief, de anderen volgen nu op hun kousevoeten, dat is de tendens. Wij aanvaarden van de andere partijen geen dictaten terzake. Ons standpunt is klaar: we beoordelen voorstellen op hun inhoud. Je krijgt aan de mensen niet uitgelegd dat je dat niét zou doen om een of andere principiële reden. Het cordon werk averechts, als een

FOTO N-VA

En wat als de Franstaligen tegen verandering van de huidige situatie “non” blijven zeggen? ‘We vragen dat eindelijk eens een harder Vlaams “neen” zal klinken.’

GEERT BOURGEOIS: ‘IK

DENK DAT

VLD

TROEF MOET KRIJGEN VOORALEER ER IETS KAN VERANDEREN.’

electorale wegwijzer richting Vlaams Blok. Anderzijds is het nogal duidelijk dat we betreuren dat het Blok in de vele voorbije jaren op Vlaams vlak eigenlijk nog niets heeft gerealiseerd, en verbroedert met extreem-rechtse staatsnationalisten als Le Pen.’

LACHEN De Franstaligen, onder meer met de aangekondigde klacht van de Waalse minister Serge Kubla en federaal minister Laurette Onkelinx duwen toch ook uw partij in de verdomhoek? (zie Doorbraak mei, blz 5). ‘Och, laat Kubla alsjeblief maar doen. We hopen erop dat hij klacht indient. Dan dient zich een perfecte gelegenheid aan om op een proces eindelijk eens alle aandacht te trekken op de werkelijke situatie. Dan zullen we met cijfers uitpakken. Een proces zou eindelijk zorgen voor openheid. Laat Kubla doen, dat wordt lachen...’ Wat zijn de sterkste tegenkrachten om een Vlaamse staatsvorming snel te realiseren? ‘De koudwatervrees bij de klassieke partijen. Die zijn het achter de schermen erg vaak eens met onze visie, maar als het erop aankomt kiezen ze voor de macht. Maar dat kan niet lang meer duren. Want het gaat om een keuze voor het verleden.’ Dewael en De Gucht stellen de volgende grote stap alvast vooruit, tot aan de regionale verkiezingen in 2004? ‘Het spijt me hoor, het Vlaams Parlement mag dan weer gerust een

aantal resoluties goedkeuren, maar daar kom je geen millimeter mee vooruit. Als CD&V en VLD nu zeggen dat ze confederalistisch geworden zijn, betekent dat toch een keuze voor een systeem waarin twee autonome staten (de Duitstaligen laten we nu even buiten beschouwing) beslissen wat ze nog samen willen doen. Dan is het nu het moment, bij de federale verkiezingen, om zich achter de eisen van de N-VA te scharen.’

STAATSSCHULD Hoe krijg je ook de Franstaligen mee? Ze hebben vooral schrik van de sociale gevolgen van een splitsing. ‘Ik denk dat het ultieme middel bestaat in een vermindering van de staatsschuld richting Franstaligen, waarbij je zegt: wij nemen een buitenproportioneel deel - laat ons zeggen 70-75% van de staatsschuld voor onze rekening. Ik denk dat dit het ultieme afscheidsgebaar is dat je kunt stellen, de nieuwe kans voor Wallonië.’ Voel je dat er effectief beweging mogelijk is? ‘Ik denk dat VLD troef moet krijgen vooraleer er iets kan veranderen. De VLD stelt zich de jongste tijd verbaal weer wat Vlaamser op. Het standpunt van voor 1999 wordt weer herhaald. Dat is het spel van “luister naar mijn woorden en kijk vooral niet naar mijn daden”.’

Peter De Roover Jan Van de Casteele 24 maart

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003

G EERT B OURGEOIS N-VA

hoofdstad, de hoofstad van Vlaanderen. Wat er nu moet gebeuren, dat is dat Vlaanderen daar ook massaal in investeert en doet wat het moet doen. We moeten ook de tweetaligheid herstellen, die Verhofstadt schaamteloos liet aantasten. Ik heb toch goede hoop dat de keuze van Brussel alleszins nooit tégen Vlaanderen zal zijn. Er is wel een culturele vervreemding ontstaan, maar de stad ligt in Vlaanderen, ook sociaaleconomisch. Laat ons met respect voor de Franstaligen een oplossing zoeken.’

Verkiezingen 2003 Op politiek.net is de uitslag al bekend.

Doe mee aan onze verkiezingswedstrijd: http://www.politiek.net

DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003