België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
ISSN 0012-5474
Vlaanderen staat in Europa
Extra verkiezingsnummer Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem
DE
ZACHTE BOEDELSCHEIDING zweeppartij pur sang, al zal de duisternis van de eeuwige oppositie sommige medestanders allicht stilaan wat zenuwachtig maken. Geert Bourgeois (N-VA) volgt makkelijk in het wiel, maar moet zich hoeden voor lastige kiesdrempels. Stefaan De Clerck trok de CD&V-schuit over de streep van het confederalisme, maar kampt met de vrees van de kiezer dat het “in” een regering wel wat minder zal zijn. Ook Karel De Gucht werd door zijn troepen op een recent VLD-congres over die streep gejaagd, maar was het van ganser harte? Steve Stevaert is de kopman van een sp.a die, onder meer via ploeggenoot Spirit, zijn socialisten op de gemiste Vlaamse trein wil krijgen. Niet met toeters en trompetten, maar pragmatisch en vooral te snel. Van Jos Geysels tenslotte durven we vermoeden dat hij vooral sterk beperkt is door de desinteresse van zijn achterban en zijn lotsverbondenheid met de groene broeders van over de taalgrens.
In het oog van de mediastorm rond de verkiezingen zullen de voorzitters van de grote politieke partijen de politieke degens kruisen. Doorbraak probeert met dit extra verkiezingsnummer het debat ook wat te richten op de communautaire thematiek. Dat is nu eenmaal onze actieradius. Daarom trokken we naar de hoofdkwartieren in de Wetstraat, de Melsenstraat, het Madouplein, de Grasmarkt, het Barricadenplein en de Sgt. Debruynestraat voor een babbel met de tenoren van de Vlaamse politiek (*). Een extra motivatie om de partijvoorzitters vanuit een Vlaamse belangstelling af te tasten, was de vaststelling dat de “grote” media weinig belangstelling tonen voor een thematiek die inderdaad soms nogal ingewikkeld is om er commercieel mee te scoren. Maar politiek mag hopelijk nog iets anders zijn dan draaien rond de Lichtheid van het Bestaan. We kregen een korte impressie van de mens achter die voorzitters. Zo kwamen we terecht bij Stefaan De Clerck, minzaam, warm, maar inderdaad wat wollig. Bij Karel De Gucht, nog ongezelliger en kouder dan we hadden gevreesd. Bij Frank Vanhecke, vlot en enthousiast, maar net iets té overtuigd. Bij Jos Geysels, groen, nonchalant, maar niet veel Vlaamsgezinder dan een stuk karton. Bij Geert Bourgeois, secuur, degelijk, maar stijfjes. Bij Steve Stevaert, charmant en verrassend Vlaams. Met dit rijtje heren hebben de Vlaamse kiezers een ruime kieskeuze. Dat Frank Vanhecke (VB) de radicaalste is, was voorspelbaar. Een
Valt uit dit al bij al redelijk positieve beeld nog meer te leren? Dat zo goed als álle Vlaamse partijen zich een pak Vlaamser opstellen dan vier jaar geleden, ten tijde van de kippencrisis en de dioxineverkiezingen. We durven veronderstellen dat ze daar zo hun redenen voor hebben. Woorden zijn nog geen daden, dat weten we. Maar allicht moeten Vlaamsgezinden van alle strekkingen meer nog dan vroeger op zoek naar wat hen bindt, in plaats van naar wat hen verdeelt. Vlaamsgezindheid wordt nog vaak geassocieerd met vijandigheid tegenover de Walen. Niets is minder waar. In Vlaanderen is anti-Waals sentiment van geen kanten te bespeuren. Maar de culturele, politieke, bestuurlijke, sociale en economische verschillen tussen Noord en Zuid zijn echt wel té groot om nog langer politieke energie te verliezen in het op koers houden van een tandem die in twee richtingen wil rijden. De beste oplossing lijkt een zachte scheiding, die gepaard kan gaan met een genereus gebaar van solidariteit en financiële steun. Wordt het niet de eerste taak van de Vlaamse Beweging om overleg aan te zwengelen en met gelijkgezinde politici op zoek te gaan naar een oplossing voor de knelpunten die bij een boedelscheiding vooraan op de agenda zullen staan: het financiële probleem, het Brusselse probleem en het Europese probleem? Wij vermoeden van wel.
Jan Van de Casteele (*) De lezer vindt onder de interviews de data waarop die werden afgenomen. Spirit hebben we na enige twijfel niet behandeld, omdat die partij als kleinste onderdeel van sp.a is opgevangen.
CD&V
REKENT OP GROTER VERSCHIL TUSSEN REGIO’S
Z WITSERSE REGERING IN B ELGIË MOET KUNNEN S TEFAAN D E C LERCK - CD&V
W
e schrijven 3 maart. De campagne komt op gang, de dag dat Doorbraak CD&V-voorzitter De Clerck ontmoet. De voorstelling van het partijprogramma in een volkscafé in een Vlaamse Dorpsstraat en een sessie bij de televisie, zorgen voor vertraging. Wij doden de tijd door te genieten van het zicht op het EU-parlement in zijn sober kantoor. De Clerck neemt ruim de tijd voor ons. Hij zal niet op tijd zijn in Kortrijk voor de volgende vergadering. CD&V koos in 1999 onmiddellijk voor de oppositie. Een gelukkige keuze? ‘In het Vlaams Parlement bleven we de grootste. Maar de nederlaag kwam zwaar aan, we hadden federaal het initiatief niét in handen en Dehaene zei snel “Ik verdwijn”. Er heerste een sfeer van bezinning, back to the roots, herschikken. Daarvoor moet je naar de oppositie. Er bestond ook een gevoel van: “laat ze maar proberen”. Dat blauw en rood én groen én Volksunie op Vlaams niveau zouden slagen, verwachtten we niet. We rekenden op een tweede ronde.’ Foute inschatting? ‘Ja, maar het hoofdgevoel was wel dat een oppositiekuur nodig was.’ Hoe komt CD&V terug? ‘In 1999 overheerste een gevoel van sleet op de CVP. De media vierden bijna uitbundig de “verademing”. Vrijzinnigen, groenen, iedereen vond zijn plek. Er kwam ook onmiddellijk een andere stijl van communicatie, met rijkere tafels, vollere vliegtuigen… Hoe komt ge terug uit de oppositie? Het waardendiscours is een Europees fenomeen dat ook in Vlaanderen aanslaat. De christen-democratie doet het goed in Nederland, in Duitsland, in Oostenrijk… Nu is het de vraag of er na vier jaar voldoende afkeer bestaat tegen het zittende establishment, de nieuwe arrogantie en of wij al voldoende uitstraling hebben om hét alternatief te zijn. De stelling van Jean-Luc is altijd geweest: je hebt daar meer tijd voor nodig dan vier jaar.’ Een meevaller dat de verbrandingsfactor van paarsgroen groot blijkt? ‘Mensen zien nu vlug in dat de methode en de stijl-Verhofstadt niet voldoet. Uiteraard heeft vernieuwing tijd nodig. DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
De verkiezingen van 2004 volgen vlug op die van 18 mei. Wanneer komt het kantelmoment? Moeilijk te beantwoorden.’
GEEN TELETUBBIES Is het profiel van CD&V niet vaag? ‘Het is nog altijd knokken en vechten om ons profiel hip te doen overkomen, omdat in bepaalde huizen, in bepaalde kranten nog echt een “tegenstemming” heerst. Maar wij willen geen marketingpartij zijn, geen partij van “de betere slogan, de beste affiche, de leuke teletubbiesfeer.”’ Het valt op dat christen-democraten elders minder last hebben met het begrip conservatief. De CDU of Balkenende doen daar niet krampachtig over. In Vlaanderen klinkt die term snel aangebrand. ‘Wie zegt dat we op sociaal-economisch vlak een conservatieve partij zijn, heeft er niets van begrepen. We zijn een sociaal-progressief strijdende partij met een keuze voor het centrum. Heb je het over de waarden, waarvan er sommige als conservatief worden beschouwd, dan heb ik daar geen pro-
2
bleem mee. Die twee assen moet je duidelijk onderscheiden.’ U komt als oppositieleider in de kranten (zie de Doorbraakenquête over 2002) maar op de vijftiende plaats op 40 politici. De pers ziet u niet graag. ‘Ik hoed me ervoor op dat vlak gefrustreerd te geraken, dat helpt niet. Media moet je verdienen, maar ik weet wel dat ernstige politiek en begrotingswerk niet aantrekt. Toch geloof ik meer in dat profiel dan in het “soap-profiel” dat anderen graag uittekenen. Politici moeten zich aanpassen, maar het puur oppervlakkige spel zegt me niet veel. Ik denk trouwens dat de opendebatcultuur met constant open ruzies, die nu de sfeer bepaalt, haar beste tijd heeft gehad.’ Domineert in de media een linkslibertaire stroming die de CD&V liever aan de kant ziet blijven? ‘Vandaag overheerst het discours van de totale zelfbeschikking. Een meerderheid van journalisten sympathiseert met de individualisering. Maar ook dat kantelt. In Nederland is de tendens naar waarden en normen volledig terug. Wij zetten de waarden bovenaan. Gezinswaarden, behoorlijk omgaan met centen, solidariteit, dat zijn de dingen waar we voor staan.’ Blijft de CD&V de partij van de verzuiling? ‘Wij durfden op de duur niet meer zeggen dat we met ACV, Boerenbond, Unizo goed overeenkwamen, omdat we voortdurend op onze kop kregen omwille van dat “verzuild gedoe”. Maar de basis van goede maatschappelijke ordening bestaat er toch in om organisaties en verenigingen te betrekken bij de werking van de democratie?’
V VAN VLAAMS De Vlaamse standpunten worden uitgedragen door de Boetfortgroep, rond voormalig ministerpresident Van den Brande. Anderen in uw partij hebben nauwelijks een Vlaams profiel. Is Van den Brande uw uithangbord naar de Vlaamse Beweging? ‘Ik zou het betreuren als het overkomt alsof wij mensen opvoeren om ons etiket “Vlaams” te verantwoorden. De V van CVP is in CD&V de V van Vlaams geworden. Laat het duidelijk zijn: over de Vlaamse confederale koers van de CD&V bestaat
FOTO BART DEWAELE
geen discussie meer. Moet iedereen nu evenveel Vlaming zijn? In de N-VA hoor ik ook verschillende accenten. Maar wie binnen de partij tegen Vlaamse partijstandpunten is, maakt vandaag geen kans.’
Hoe gaat u ervoor zorgen dat er fundamentele stappen gezet worden? ‘We zijn natuurlijk ontgoocheld over wat in de federale regering én het Vlaams Parlement “maar” is gebeurd. De akkoorden over staatshervorming die in het verleden door de CVP werden afgesloten, waren waardevoller en evenwichtiger dan wat paars-groen nu presteerde. Als we de kans krijgen mee te onderhandelen, willen we absoluut een nieuw hoofdstuk in de staatshervorming opnemen.’
'ALS
HET "NON" BLIJFT, ZAL HET ZONDER ONS ZIJN...’
STEFAAN DE CLERCK: ‘DE V
VAN
CVP
IS IN
CD&V
CD&V en N-VA zitten binnen dezelfde politieke biotoop. Er wordt gezegd dat er gesprekken waren over een sp.a-Spirit-model, maar dat Geert Bourgeois afwijzend reageerde? ‘Ik betreur het dat er geen methode gevonden is om tot een akkoord te komen. Ik heb het gevoel dat Bourgeois voor zichzelf de ultieme proef wil aangaan. Ik gun hem dat, maar voor Vlaanderen is dat niet de beste zaak, omdat we op communautair vlak voor 90-95% hetzelfde willen. Het opvallendste verschil zit hem in de republikeinse keuze en de onafhankelijkheidsidee. Samen waren we gegarandeerd de grootste partij geworden.’
ASYMMETRIE Waar ligt voor u het minimum? ‘Enerzijds afspraken over de wijze waarop het confederale model wordt voorbereid en uitgewerkt. En anderzijds moeten er nu stappen komen inzake bijkomende bevoegdheden voor Vlaanderen: kinderbijslag, gezondheidszorg en mobiliteit staan hoog in de rij.’ Wat na een duidelijk “non” van de Franstaligen? ‘Als de Franstaligen echt België willen behouden, dan moeten ze met ons praten.’ Als het “non” blijft, dan zal het zonder u zijn? ‘Ik denk dat tot nu toe altijd gebleken is dat Franstaligen het gesprek aangaan. Maar zonder een akkoord inzake meer autonomie voor Vlaanderen en vooral over meer coherentie in het beleid zal het zonder ons zijn.’
In Wallonië halen cdH (vroegere PSC) en MR (vroegere PRL-FDF) nooit een meerderheid. Wordt een eventuele keuze van de Vlaamse kiezer voor CD&V en VLD niet gehypothekeerd door de Waalse realiteit? ‘Hola, er zijn wél nogal wat verschillen tussen VLD en CD&V. Op sociaal-economisch vlak kunnen we mekaar allicht vinden, maar ik zou nog niet hetzelfde zeggen op gebied van onderwijs, zorg... Wij blijven onze vrije instellingen verdedigen, omdat ze goede kwaliteit leveren. Maar om op uw vraag te antwoorden: winnende partijen moeten kunnen samenkomen. Verschillende coalities op federaal en regionaal niveau moet kunnen. Als de sterkere partijen van elke regio samengaan, kunnen ze de ruggengraat vormen van twee regio’s die hun eigenheid nog meer dan voorheen ontwikkelen.’
3
DE
V
VAN
VLAAMS
GEWORDEN’
Dat betekent dat u uw wagentje niet vasthaakt aan cdH? ‘Een tripartite met zes partijen is bijna het Zwitserse model. Dat soort logica dat breed buffert en alles wat opvangt. Daarnaast dan regio’s met hun eigenheid die inderdaad bijna volledig verschillend zal zijn.’ En als die kiezer een signaal richting Vlaams Blok geeft? ‘Ons standpunt blijft duidelijk. Ik gebruik het Franse woord liever niet, maar we maken geen bestuursakkoord met het Blok.’ België wordt dus vooral “beheren”, terwijl de echte politieke confrontatie zal plaatsvinden in de regio’s? ‘Zonder die optie van de asymmetrie ben je weer schatplichtig aan een meerderheid die in Wallonië wordt gevormd. De Waalse werkelijkheid wordt dan weer de Belgische werkelijkheid, zoals vorige keer…’ Wat in geval van stagnatie of achteruitgang voor CD&V? ‘Volle gas naar 2004 om daar het verschil te maken en daar de grootste partij te zijn. Het zou wel eens kunnen dat 2004 belangrijker is dan 2003.’ En als het toch goed loopt. Bent u kandidaat Belgische premier of minister-president? ‘Als kiezer en koning daarover beslissen, wie zou ik zijn om te zeggen: ik doe het niet.’ Peter De Roover Jan Van de Casteele 3 maart
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
S TEFAAN D E C LERCK - CD&V
Wat bij eventuele regeringsonderhandelingen? ‘We zijn een beleidspartij en om die reden al vaak gematrakkeerd in het verleden. Zuiverheid behouden is natuurlijk een moeilijk punt… Iedereen moet beseffen dat het Vlaamse standpunt politiek moet hard gemaakt worden. Als beleidspartij is het nooit de totale vreugde, nooit de totale overwinning…’
ECHTE
ONDERHANDELINGEN PAS IN
2004
S TAATSHERVORMING IS PROCESSIE VAN E CHTERNACH K AREL D E G UCHT - VLD
H
et VLD-huis in de Melsenstraat is allicht het partijhoofdkwartier waar de camera’s het vaakst worden opgesteld. Karel De Gucht heeft er meer ruimte dan tijd voor ‘een vraag’ van Doorbraak. Maar uiteindelijk lukt het dan toch om de VLD-voorzitter aan het woord te krijgen. Een zakelijk gesprekje, niet van harte. Waaruit moet blijken dat zijn partij toch nog Vlaamse kaarten op zak heeft. De liberalen hadden nogal wat krediet opgebouwd in Vlaamsgezinde kringen, maar na de overwinning bij de verkiezingen sloeg dat snel om. Was extra-onderwijsgeld voor Wallonië (Sint-Elooisakkoord) pasmunt voor een snelle coalitie zonder de CVP? ‘Ik vind niet dat wij toen toegevingen hebben gedaan. Er is een methode afgesproken om leerlingen te tellen. Op basis daarvan heeft men dan de budgetten vastgelegd. Een deel van de Vlaamse Beweging wou een onderwijsfinanciering op basis van de financiële draagkracht van de gemeenschappen. Dat is een argument dat ge kunt delen of niet kunt delen. Het idee dat je onderwijs voor een stuk financiert op basis van het aantal koppen, is op zich verdedigbaar en niet in strijd is met een federalistische opvatting over een maatschappij.’
'BELGISCH TUSSENNIVEAU VERDAMT. EENMAKING VAN EUROPA ÉN REGIONALISERING ZIJN RICHTINGEN VAN DE TOEKOMST' Later kwam er verzet tegen de staatshervorming rond Lambermont. Kunt u tevreden zijn over wat toen werd bereikt? Een aantal zaken raakt niet uitgevoerd. ‘Zo’n staatshervorming is een processie van Echternach. Het Lambermontakkoord is “een” stap, voor de Walen al een enorme stap. Hij zorgde voor meer fiscale autonomie en voor de regionalisering van de gemeente- en provinciewet. De fiscale autonomie zou groter mogen zijn. Belangrijk is ook de regionalisering van de buitenlandse handel.’ Die regionalisering is toch niet uitgeklaard?
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
‘Het is wel waar dat de Franstaligen ze constant proberen uit te hollen, maar ik denk dat ook hier de psychologische switch is gemaakt. Franstaligen hebben het nu eenmaal erg lastig met het “afgeven” van wat voor hen nationaal is.’ ‘Ook de overheveling van landbouw is een stap vooruit. Die van ontwikkelingssamenwerking ligt moeilijker, maar minstens evenzeer omwille van Vlaamse tegenstand. Wij zijn bereid die splitsing uit te voeren, maar vanuit Vlaamse NGO’s is daar zéér veel weerstand tegen, niet alleen vanwege minister Eddy Boutmans. Gans de wereld van de niet-gouvernementele organisaties is ongelooflijk weerspannig om daar iets aan te doen. Bert Anciaux, die een gewezen voorzitter is van de Volksunie, heeft daar nooit iets aan gedaan.’
GELD Goed, nu naar de toekomst. Hoe moeilijk wordt de stap naar een verdere staatshervorming? ‘Een argument waar ik niet in geloof is dat je met de Franstaligen alleen maar kunt praten als ze geld nodig hebben. Ons Belgisch systeem is zo ingewikkeld dat het - los van staatshervormingen -
4
alleen maar kan functioneren als gemeenschappen en gewesten bereid zijn om tot op een zekere hoogte samen te werken. Ik denk dat er voldoende hefbomen zijn om dingen op elk moment op de agenda te zetten op voorwaarde dat men bereid is om daar voldoende een punt van te maken.’
GEZONDHEID EN MOBILITEIT ‘Bekijken we even twee belangrijke dossiers: de gezondheidszorg en de mobiliteit. Het is duidelijk dat er in de gezondheidszorg ongerechtvaardigde transfers zijn van Vlaanderen naar Wallonië, dat sommige behandelingen daar dubbel zo duur zijn als in Vlaanderen. De misbruiken zitten voor 90 % in Wallonië. Frank Vandenbroucke (minister van Sociale Zaken, SP-A - red.) begint die zaken nu aan te pakken.’ ‘Gezondheidszorg wordt almaar duurder en men zal sowieso verplicht zijn om misbruiken of overdreven uitgaven in te perken. De Walen willen niet de gezondheidszorg bijeenhouden omdat ze denken dat dit iets nationaal is, neen, maar wel omdat zij er financieel voordeel mee doen. Valt dat voordeel weg, dan doen ze het veel liever zelf. Ik denk dus dat de kans groot is dat die gezondheidszorg in de volgende legislatuur inderdaad gefederaliseerd wordt.’ ‘Hetzelfde geldt voor mobiliteit. Het is duidelijk dat het financieringsplan, het investeringsplan voor de NMBS niet gedekt is. Dat geld is daar niet op dit moment. Als Vlaanderen daar geld in steekt, kan en zal het daar eisen tegenover stellen. Dat zijn dus twee dossiers waar serieuze vooruitgang kan geboekt worden. Wij zijn in ieder geval van plan ze met alle duidelijkheid op tafel te leggen. We zullen niet de enige Vlaamse partij zijn die dat doet.’ Waarom schuiven jullie die verdere stappen in de staatshervorming door naar de verkiezingen van 2004 en kan dat niet na de volgende verkiezingen? ‘Na de aanstaande verkiezingen van 18 mei, als alles goed gaat, is er een regering net voor het verlof. Ge komt in oktober terug en in oktober begint de nieuwe verkiezingscampagne. Gelooft ge nu echt - ook al is men in Wallonië er zich van bewust dat er stappen moeten gezet worden - dat welke politieke partij dan ook in
CONFEDERALISME Op het jongste decembercongres sloeg de VLD de weg in van het confederalisme, maar nadien kwam tegenwind opzetten? ‘Die discussie over federalisme en confederalisme is eigenlijk een discussie over het geslacht der engelen, want we hebben nu al elementen in de staatshervorming die confederalistisch zijn.’ ‘De gelijkwaardigheid van wetten en decreten, het feit dat uw regio’s en deelgebieden internationale verdragen kunnen sluiten. Daarnaast heb je een aantal elementen die duidelijk federaal gebleven zijn. Elke staatsvorm is een mengeling van federale, confederale en unitaire elementen. Men moet aan ons niet vragen om een woordenstrijd te voeren over de terminologie. Wat belangrijk is, is dat wij concrete stappen vooruit willen zetten. We weten dat er in onze partij mensen zijn die het daar minder op hebben begrepen. Herman De Croo bij voorbeeld heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat voor hem federalisme al ver gaat. Hij kiest voor een zeer nationale benadering van de problemen. Hij is 65, we zullen hem van die visie niet meer kunnen afbrengen.
KAREL DE GUCHT: 'IN EUROPA
WORDT HET MOEILIJK.
ANDERE
LANDEN ZIJN CARRÉMENT TEGEN
REGIONALISERING'
Maar langs de andere kant zal het ook niet Herman De Croo zijn die belet dat de partij daarin vooruitgaat. Een zeer grote meerderheid binnen de partij wil betekenisvolle verdere stappen zetten in de staatshervorming.’ De verdamping van België is aan de gang, maar kan wat lang duren? ‘Ik heb over die verdamping iets gezegd in een interview met Paul Goossens (Confidenties in Toscane, VRT), maar dat is uit zijn context gerukt. Dat interview ging over Europa. Daar heb ik gezegd dat Europa zich verder uitbouwt, met horten en stoten - Irak heeft dat wat in vertraging gezet - maar de lijn van de geschiedenis toont aan dat de Europese integratie almaar verder gaat. Een tweede lijn is een verdere regionalisering, ook soms met een terugval. Maar verdere eenmaking van Europa én regionalisering zijn de twee richtingen van de toekomst. Dan gaat ge automatisch het niveau dat daartussen zit, het nationale niveau, aan belang zien verminderen.’ ‘Ge kunt er ook niet naast kijken dat België een land is met een beperkt nationaal gevoel. En dan is het toch niet zo abnormaal dat men zegt dat het tussenniveau eerder verdampt. Dat is gewoon een politicologische vaststelling. Dat impliceert zelfs geen waardeoordeel.’ ‘Dit is een intellectuele analyse die ik gemaakt heb. Ik loop niet rond met de idee dat België zo vlug mogelijk moet verdampen. Maar dat is nog iets anders dan u verzetten tegen onterechte miljardentransfers naar Wallonië.’
5
BRUSSEL EN EUROPA Hoe zit het met de Vlaamse stem in Europa? ‘Voor de “split-vote” staan we in Europa alleen. Andere landen, zoals Spanje en Italië zijn als de dood daarvoor. Die hebben daar schrik van regionalisering. In Spanje is die er gekomen als een politieke prijs, omdat regionalistische partijen electoraal “op de wip” zaten. Maar een zeer grote meerderheid van de Spaanse politieke milieus is carrément tégen.’ In Vlaamsgezinde kringen is er groot ongenoegen over de nieuwe kieswet zonder splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. VlaamsBrabant blijft geplaagd zitten met Waalse verkiezingen in haar gemeenten? ‘Men moet er zich goed van bewust zijn dat het idee dat men Brussel wil afsplitsen van Halle-Vilvoorde, waarbij je dan een provincie Halle-VilvoordeLeuven krijgt, een idee is dat alle politieke partijen in Brussel, behalve de N-VA, ongenegen zijn. Die Brusselaars wíllen eigenlijk niet alleen blijven. Die Brusselaars voelen zich veel beter binnen het arrondissement BrusselHalle-Vilvoorde. Annemie Neyts is géén voorstander van de splitsing, en ze is niet de enige. De voorstanders van de splitsing zitten buiten Brussel. Ik vind dat een legitieme eis, maar die eis is maar goed als je een gegarandeerd aantal Vlaamse zetels krijgt in Brussel. Maar die krijg je niet.’ Karl Drabbe Jan Van de Casteele 21 maart DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
K AREL D E G UCHT - VLD
‘Na de verkiezingen willen we afspraken over een kalender over hoe we een en ander gaan aanpakken, maar de echte onderhandelingen over een verdere staatshervorming zullen we na 2004 krijgen. Ik zeg wel: over het institutionele luik. Maar na 18 mei zal natuurlijk wel over de financiering van de NMBS en de gezondheidszorg worden gepraat. Dat is evident, want voor die materie moét wel een financieel kader worden geschetst. Dat die twee verkiezingen, de federale en de Vlaamse, zo snel na mekaar volgen is een serieus probleem, dat niet onze schuld is. De volgende keer gaat daar twee jaar tussen zitten, en de keer daarop zelfs drie jaar. Nu liggen ze onvoorstelbaar dicht bijeen.’
FOTO DOORBRAAK
Wallonië politiek in staat is om serieuze toegevingen te doen tussen twee verkiezingen in? Gelooft ge dat? Wij zouden dus in juni en juli, in de veronderstelling dat we niet in de oppositie belanden, negociëren met een tegenpartij die verstijfd is omdat er enkele maanden later weer verkiezingen zijn. Dat is toch geen ideale situatie om te negociëren?’
ONAFHANKELIJKHEIDSIDEE
OPGEDRONGEN DOOR DE REALITEIT
O OK V LAAMS B LOK VERANDERT
F RANK VANHECKE - V LAAMS B LOK
Een eerste afspraak met Vlaams Blok-voorzitter Frank Vanhecke valt in het water, want die dag kwam de uitspraak in het proces tegen de partij. Op 17 maart lukte het wel. De hele partijtop schuift aan voor de verkiezingsfoto-sessie. Vooral de boomlange Anke Vandermeersch valt ons op. We wachten de voorzitter op in zijn kantoor, waar een indianen-opperhoofd ons van aan de muur in de gaten houdt. De regering Verhofstadt was zowat de slechtste regering sedert lang op Vlaams gebied. Het succes van uw partij lijkt niet bepaald een zweepslag voor vooruitgang op communautair gebied? ‘Een week geleden ontkende Luk Van der Kelen in Het Laatste Nieuws dat een stem voor het Blok een verloren stem zou zijn. Van der Kelen zegt terecht dat men een succesrijke partij in de hoek kan duwen, maar de belangstelling voor haar thema’s niet kan tegenhouden. Het Vlaams Blok was de eerste partij die de Vlaamse onafhankelijkheid op de agenda plaatste. Nu wordt dit streven gedeeld door een zeer betekenisvol deel van Vlaamse Beweging en met de N-VA door een tweede partij, terwijl VLD en CD&V in die richting opschuiven. Dat is de verdienste van het Vlaams Blok.’ Maar uw kiezers zijn niet vlaamsgezind, wordt gezegd. ‘We bereikten een massa mensen die de traditionele Vlaamse Beweging niét kon winnen. Ik ga niet zeggen dat grote delen van het Vlaamse economische weefsel - waar het VEV nu ook confederaal denkt - alleen door het Vlaams Blok in beweging zijn gebracht. Maar wel winnen we honderdduizenden mensen, die zich in de steek gelaten voelen (het “arbeiderspubliek”) voor de onafhankelijkheidsidee.’
SCHIJNMACHT In de oppositie heeft u dus ook macht. ‘De Vlaamse Beweging boette aan slagkracht in sinds de Volksunie aan de Belgische regering deelnam. We kunnen toch niet zeggen dat de Vlaamse Beweging sinds het Egmontpact veel vooruitgang heeft geboekt? Wij weigeren deel te nemen aan de Belgische macht, zolang we niet een wezenlijk deel van ons programma kunnen verDOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
gesprekspartner. Hoe moet de boedelscheiding dan gebeuren? ‘Er zijn wellicht nog andere mogelijkheden, maar een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van het Vlaams Parlement of een onderhandelde onafhankelijkheid tussen de twee gemeenschappen, beide zouden volstrekt legitiem zijn. En ten slotte nog dit: wij zijn geen onafhankelijkheidsfetisjisten. De Vlaamse beweging wilde aanvankelijk niet perse die onafhankelijke Vlaamse staat, indien de Vlamingen binnen België op een redelijke wijze zouden behandeld geweest zijn. De onafhankelijkheidsidee is ons dus opgedrongen.door de realiteit.’ Wanneer zal die centrale vraag worden gesteld en hoe? In een referendum? ‘Dat lijkt me de meest democratische gang van zaken, dat Vlaams parlement en regering onder druk van onafhankelijkheidspartijen een referendum à la Quebec in Vlaanderen organiseren. Men zegt dat de onafhankelijkheidsidee geen meerderheid heeft in Vlaanderen. Dat klopt. Maar alles hangt er vanaf welke vragen men aan de mensen stelt. Het beeld kan er totaal anders uitzien. Bijvoorbeeld: zijt ge nog langer bereid jaarlijks 400 miljard oude frank aan de Walen te geven?’
wezenlijken. En dat is een revolutionair standpunt.’ Sommigen willen de knoop van de miljardentransfers oplossen via een soort Marshallplan. ‘De miljardentransfers zijn de kern van het communautaire dossier. Daar draait alles om. Als wij als meest radicale Vlaams-nationale partij naar de onderhandelingstafel stappen - en dat zál zich ooit voordoen - dan zal dat niet zijn met in het achterhoofd een redelijk compromis. De beginselfout is altijd dezelfde: de Walen gaan naar onderhandelingen met onredelijke eisen, de Vlamingen met in het achterhoofd de vraag hoe ze een compromis kunnen bereiken. Met ons pakt dat niet. Wij willen de boedelscheiding, wij willen niet meer betalen voor de Walen, we hebben al genoeg betaald. Eens de boedelscheiding een feit, zullen we met Wallonië even solidair zijn als met andere probleemgebieden in de Europese Unie.’ Voor dit standpunt vindt het Blok aan de overzijde duidelijk géén
6
OBJECTIEVE SOLIDARITEIT Denkt u niet dat publieke opinie makkelijker te overtuigen is bij het stellen van een genereus gebaar? In het andere geval valt het woord “egoïsme” wel snel? ‘Ik was het met de ideeën rond zo’n soort Marshallplan feitelijk niet eens. Ik vind dat wij als Vlamingen al genoeg betalen. We moeten dat foute idee van egoïsme overwinnen door aan de EU duidelijk te maken dat we voorstander zijn van solidariteit met álle volkeren en lidstaten, maar dan wel op basis van objectieve grondslagen.’ Wijst u tussenstappen per definitie af? ‘Natuurlijk zijn we bereid om mee te werken aan elke stap vooruit voor Vlaanderen. Dat we dat niet zouden zijn is een populaire misvatting die door Geert Bourgeois wordt gevoed. Maar noem eens de positieve stappen in de jongste staatshervorming? Voor elke kruimel die we gekregen hebben, hebben we een enorm betaald. Zolang het niet betert, laten we maar de pat-
stelling van vandaag behouden. Het zijn niet wij die geld nodig hebben, het zijn de Walen.’
'WAT
MEN DENIGREREND DE VERROTTINGSSTRATEGIE VAN HET BLOK NOEMT, VIND IK JUISTER DAN DE VOORTDURENDE BETAALSTRATEGIE DIE WE NU KENNEN'
Welke troeven hebben we om Brussel te heroveren? ‘We hebben onze fenomenale economische macht. Negatief: Brussel is volledig omringd door en is niets zonder Vlaanderen, de Vlaamse luchthaven, de honderdduizenden pendelaars. Brussel is een stad met reusachtige problemen. Alleen het rijke Vlaanderen kan hier mee zorgen voor een fundamentele oplossing. Liever dus een Marshallplan voor Brussel dan een voor Wallonië.’ ‘Vandaar onze strategie om hier in Brussel een tweetalige campagne te voeren, altijd met de consequente en duidelijke boodschap van het Blok als onafhankelijkheidspartij: dit zijn de problemen, dat zijn onze oplossingen.’ Recent was er een initiatief van 28 “vooraanstaande Vlamingen” tegen het cordon. Het Blok wordt enerzijds gevangen gehouden in het cordon, maar kan er anderzijds van genieten. Is het Blok zelf nu voor of tegen het cordon? ‘Het cordon, is dat onze levensverzekering of is dat een blok aan ons been?
FRANK VAN HECKE: 'BEGINSELFOUT
ALTIJD DEZELFDE:
WALEN
ONDERHANDELEN MET ONREDELIJKE EISEN, DE
VLAMINGEN
MET IN
ACHTERHOOFD DE VRAAG HOE ZE EEN COMPROMIS KUNNEN BEREIKEN'
Het is een beetje de twee tegelijk. Het biedt het voordeel van de duidelijkheid: wij zijn de radicale oppositiepartij, anders dan de anderen. Maar anderzijds is het toch maar zo dat men met de mening van 613.000 Vlaamse kiezers weigert rekening te houden. Men moet ons niet absoluut in coalities opnemen, maar men moet wel rekening houden met de mensen die met hun stem op het Vlaams Blok een duidelijk signaal uitzenden. En ja, wij zijn bereid op het lokale en Vlaamse niveau beleidsverantwoordelijkheid te dragen.’
25 JAAR VERDER Dat is toch nieuw voor het Vlaams Blok, want een coalitie houdt per definitie een compromis in? ‘Het is inderdaad een uitdaging. In elk geval kunnen of zullen wij nooit ons programma verloochenen, in tegenstelling tot andere partijen die in meerderheden dikwijls het omgekeerde uitvoeren van wat ze aan de kiezers hadden beloofd. Dat betekent niet dat wij de jongste jaren zelf niet een aantal wijzigingen hebben doorgevoerd, zowel programmatorisch als wat stijl betreft. Wij mogen ons niet in het hoekje van het extremisme laten duwen, want wij zeggen wat een meerderheid van de Vlamingen denkt, zowel over criminaliteit, over vreemdelingen, als over zuiver Vlaams-nationale dossiers. Die bewustwording heeft inderdaad geleid tot evolutie in het Vlaams Blok.’ ‘Een voorbeeld: vroeger stelden we zonder meer "dat de overgrote meer-
7
derheid van de vreemdelingen terug moet naar de landen van herkomst". Maar vandaag staan we 25 jaar verder en is de situatie ingrijpend gewijzigd, denk maar aan de grote problemen met illegalen en asielzoekers en aan het feit dat we momenteel reeds met derde en soms vierde generatie vreemdelingen zitten. Nu zeggen wij: illegalen en criminelen moeten terugkeren, er mogen geen betekenisvolle aantallen vreemdelingen meer bijkomen ; diegenen die hier wettelijk verblijven moeten bereid zijn zich op alle vlakken aan te passen aan de Vlaamse samenleving. Dat is dus een fundamentele aanpassing.’ Zegt u nu: het zeventigpuntenprogramma zou nú een vergissing zijn en is een afgesloten hoofdstuk? ‘Anderhalf jaar geleden gaven we een persconferentie waarbij het plan naar de geschiedenis werd verwezen. Dat mag perfect nog eens herhaald worden. Bart Eeckhout van De Morgen herhaalde onlangs ongegeneerd dat het Blok migrantenkinderen in aparte scholen wil. Maar dat staat niét in het zeventigpuntenprogramma en heeft er ook nooit ingestaan. Men moet het programma van het Blok lezen en niet uitgaan van foute informatie. Men kan het eens of oneens zijn met vele zaken, maar extremistische zaken staan er niet in.’ Peter De Roover Jan Van de Casteele 17 maart
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
F RANK VANHECKE - V LAAMS B LOK
Een eeuwig knooppunt is ook Brussel. ‘Ik stel vast dat er binnen de Vlaamse Beweging hoe langer hoe meer een wind waait van “we hebben Brussel niet nodig en we laten Brussel los”. We laten onze oren daar niet naar hangen en willen Brussel heroveren, niet met tanks, maar met een massa troeven om van Brussel de tweetalige hoofdstad van een onafhankelijk Vlaanderen te maken. Wallonië en Brussel hebben een andere mentaliteit, een andere manier van leven. Brusselaars zijn misschien vervreemd van Vlaanderen, maar nog meer tegenover Wallonië.’
FOTO VLAAMS BLOK
‘Wat men denigrerend de verrottingsstrategie van het Vlaams Blok noemt, vind ik juister dan de voortdurende betaalstrategie die we nu kennen.’
GEWONE
OPINIEPEILINGEN VAAK FLAGRANTE MANIPULATIE
DE
OPMARS VAN DE VERKIEZINGSVOORSPELLER
M ONARCHIE
Over één ding is zowat iedereen het na elke bolletjeskermis grondig eens: de opiniepeilingen hebben verloren. Bij gebrek aan beter, was het echter het enige waarmee de media konden uitpakken. En ‘het geeft toch minstens een trend’. Vandaag ís er beter. De verkiezingsvoorspeller rukt op. Ook Doorbraak heeft er eentje lopen. Benieuwd of die dichter bij de waarheid van 18 mei zal komen... Opiniepeilingen zijn wat vergelijkbaar met het monster van Loch Ness: niemand gelooft erin, maar toch gaat iedereen er naar kijken. Wie ooit de tien euro voor het bezoekerscentrum neergeteld heeft, weet dat de Schotten er zelf zeer cynisch over doen: na een hele uitleg over de historiek van de monster-kwakkel komt men laconiek vertellen dat het beestje niet bestaat, maar dat je bedankt bent voor je bezoekje...
MANIPULATIE Opiniepeilingen hebben dus een ander doel dan informatie geven: ze zijn goed voor de verkoop. Dat hebben we dan waarschijnlijk van de Schotten geleerd. Én ze worden gebruikt als politiek instrument zelf. Zo kwam Patrick Janssens “toevallig” met een opiniepeiling op de proppen waarin de Antwerpenaren hem verkozen boven Dewinter en Coveliers. Elke Antwerpenaar kan met zijn kleine teen aanvoelen dat er iets niet klopt met de fameuze opiniepeiling. Ondertussen is Janssens wel burgemeester. In tegenstelling tot Nessie probeert men met de huidige generatie opiniepeilingen zelfs de schijn van wetenschappelijkheid niet meer hoog te houden. Die van Janssens was zo flagrant, dat ze door de meeste commentatoren in het belachelijke getrokken werd.
radio en televisie en opgeblazen tot nationale proporties: de jongeren lopen naar de VLD en laten Agalev en het Vlaams Blok links (en rechts) liggen.
INTERNETPEILINGEN: WIE ZIT ER OP HET WEB? Ook internet heeft natuurlijk zijn opiniepeilingen. Het principe is eenvoudig: je vraagt de gebruiker voor wie hij stemt. Aangezien je hier helemaal geen willekeurige doelgroep hebt, kan je zo al aanvoelen dat je kilometers van de echte uitslag wegblijft. En dat blijkt ook. Als het van de internetkiezers bij Politicsinfo afhangt, wordt het Vlaams Blok met vlag en wimpel de grootste partij (32%) en is de VLD (8,6%) nauwelijks groter dan het Liberaal Appel (5,4%). De opiniepeilingen bij andere stekken komen nauwelijks dichter bij de waarheid. Hieruit kan je alleen afleiden dat de surfende blokkers veel actiever zijn dan surfende VLD’ers of CD&V’ers. Of dat ze veel actiever proberen het resultaat te manipuleren.
De keuze van de internetter
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
Een relatief nieuw fenomeen is de verkiezingsvoorspeller. Je vraagt aan de mensen niet meer voor wie ze stemmen, maar wel voor wie ze denken dat de mensen gaan stemmen. Je maakt er met andere woorden een wedstrijd van. Op de stek van de Vlaamse Volksbeweging (www.vvb.org) werd reeds in 1999 een eerste wedstrijd georganiseerd. De verkiezingsuitslag bleek toen minder dan 1% afwijkend van het resultaat dat door de gebruikers voorspeld werd.
OPINIEPEILINGEN
ZIJN ZOALS HET MONSTER VAN LOCH NESS
Dit jaar lijkt de verkiezingsvoorspeller voorgoed doorgebroken, en hebben niet minder dan drie internetstekken een voorspeller lopen. wwwpolitiek.net organiseert in samenwerking met Doorbraak de opvolger van de verkiezingswedstrijd van de Vlaamse Volksbeweging. Gebruikers geven hun prognose in, maar kunnen bij gewijzigde politieke omstandigheden hun mening nog wijzigen tot 17 mei. De Gazet van Antwerpen en het Belang van Limburg hebben hun karretje gehangen aan een initiatief van Professor Lode Vereeck (Universiteit Limburg). Die laat gebruikers, politici en “specialisten” elk apart hun prognose ingeven. Op gezette tijden wordt die prognose dan breed in de media uitgesmeerd.
Op welke partij zult u stemmen op 18 mei 2003? - Vlaams Blok 32.4 % - SP.a//Spirit 13.4 %
De Morgen kopte in het groot de resultaten van een opiniepeiling onder de jongeren. Daarbij werden (hou u vast) zowaar 500 van de 300 000 “nieuwe kiezers” ondervraagd. Of zowat 0,17%. Van die 0,17% liet 80% weten dat ze nog niet beslist hadden. En van de overblijvende honderd jongeren (0,03%) werd een statistiek getrokken. Elke jongere met een partijvoorkeur haalde daarmee de score voor zijn partij met 1% naar boven. De peiling werd bovendien overgenomen door de VRT-
NIEUW: DE VOORSPELLER
- N-VA 13.3 % - CD&V 11.1 % - VLD 8.6 % - Liberaal Appel 5.4 % - Vivant 4.7 % - Ik weet het nog niet 4.3 % - Agalev 4.1 % - Resist (PVDA & AEL) 1.7 % POLITICSINFO.BE:
DE PARTIJVOORKEUR VAN DE ACTIEVE SURFER
IS ALVAST DUIDELIJK.
8
De Financieel-Economische Tijd maakt het nog iets ingewikkelder. Met behulp van een gesofisticeerde Duitse software organiseert deze krant een aandelenmarkt, waar de surfers aandelen van politieke partijen kunnen kopen en verkopen. De winnaar is diegene die het best kan raden wat de andere mensen denken dat de verkiezingsuitslag gaat zijn. (Kan u nog volgen?) En die winnaar kan er zelfs nog een klein centje en een zetel - aan overhouden. Het idee is - hoe kan het ook anders - uit Amerika komen overwaaien, en maakt nu in heel Europa opgang.
Resultaat ‘99
Verkiezingsvoorspeller (GVA en BVL)
De Tijd
22,6
21,2
21,6
22,0
sp.a
15,0
18,1
17,4
18,2
8,8
5,8
6,1
5,8
CD&V
22,2
22,2
22,0
22,0
Vlaams Blok
15,6
18,7
17,1
18,1
Agalev
11,0
8,5
8,6
8,9
andere
4,8
5,4
7,1
5,1
N-VA
DE
RESULTATEN VAN DE VERKIEZINGSVOORSPELLERS LIGGEN ZEER DICHT BIJ ELKAAR.
KLEINE VERSCHILLEN Wat het meeste opvalt als je de drie voorspellers bekijkt, is het toch wel kleine verschil tussen de resultaten. De voorspellingen zitten alledrie binnen een marge van pakweg 1%. Alleen met het Vlaams Blok heeft de internetvoorspeller nog last: daar lopen de prognoses uiteen van 17,1 naar 18,7%. En dan stelt zich natuurlijk de vraag in hoeverre deze resultaten mekaar beïnvloeden. Hoe bepalen de voorspellers hun mening? Door het volgen van opiniepeilingen? Door het bekijken van de andere verkiezingsvoorspellers? Als spielerei gebruiken we de wekelijkse gemiddelde voorspelling van onze eigen wedstrijd op Politiek.Net als invoer voor de kiesmarkt op De Tijd. Als u daar in de rangschikking Politiek.Net in de top twintig ziet verschijnen, dan weet u waar Abraham de mosterd haalt.
EN DE UITSLAG? Op basis van onze eigen peiling, geven we alvast wat achtergrond bij de resultaten. U neemt ze maar voor wat ze waard is.
Partij
11.0 %
8.5 %
CD&V
22.2 %
22.2%
N-VA
8.8 %
5.8 %
(15.0+8.8) %
18.1 %
Vlaams Blok
15.6 %
18.7 %
VLD
22.6 %
21.2 %
Andere
4.8 %
5.4 %
VOLGENS
DE VERKIEZINGSVOORSPELLER VAN
Op basis van deze prognose zou een Vlaamse coalitie die ook een meerderheid van de kiezers wil vertegenwoordigen niet zo gek veel mogelijkheden hebben. Als de schutskring op nationaal vlak standhoudt - waar geen mens aan twijfelt - blijft er alleen een traditionele tripartite over (61,5%) of een coalitie met twee van de traditionelen en Agalev en N-VA.
VOLGENS
DE INTERNETTER WORDT DE CD&V WEER DE GROOTSTE PARTIJ.
Maar met de nieuwe kieswetgeving, de kiesdrempel en de situatie in BrusselHalle-Vilvoorde is het quasi onmogelijk om de nationale procenten al vooraf om te zetten naar zetels. Zelfs al zouden de procenten van de verkiezingsvoorspeller nog 100% betrouwbaar zijn, dan nog is de volgende coalitie op geen kilometers na te voorstellen. Misschien gelukkig maar...
Score van Gemiddelde 13 juni Score 1999
Agalev
SP.A-SPIRIT
- De paars-groene coalitie verliest licht terrein. Van een totaal van 48,6% van de stemmen in ‘99 (inderdaad geen meerderheid bij de Vlaamse kiezer), verliest de coalitie er nauwelijks 0,8%. Vooral de groei van de sp.a dankzij het kartel met Spirit beperkt het verlies. Of dat nog een meerderheid in zetels oplevert, blijft de open vraag. - De VLD verliest licht, maar verliest haar koppositie aan de CD&V. Dat zou mentaal een serieuze klop kunnen geven en het initiatiefrecht bij de volgende coaltie aan de CD&V kunnen geven. - De CD&V slaagt er niet echt in om haar oppositierol te verzilveren en blijft status-quo. Het gebrek aan charisma van voorzitter De Clerck en de «zachte oppositie» van de CD&V zou daar misschien voor iets kunnen tussen zitten. Zelfs Dehaene slaagt er niet in om de CD&V naar omhoog te stuwen. - De sp.a wint. Zoals ook de gewone opiniepeilingen weten te vertellen (of graag willen vertellen), heeft sp.a niet te lijden van haar regeringsdeelname. Dankzij de populariteit van Bert Anciaux en haar vier teletubbieskopstukken komt de sp.a dicht in de
Dirk Laeremans
DOORBRAAK & POLITIEK.NET
VERLIEST PAARSGROEN
0,8%
VAN ZIJN ACHTERBAN
9
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
W ETSTRAAT
VLD
buurt van het Vlaams Blok, maar mist een haarlengte om terug de derde partij in Vlaanderen te worden. - Het Vlaams Blok wint er 3% bij en gaat met 18,7% in de nek van VLD en CD&V blazen. Opvallend is alvast dat het Vlaams Blok in opiniepeilingen minder sterk vooruitgaat. Of klopt het dat Blok-kiezers minder snel hun partijvoorkeur vertellen aan een anonieme telefoniste van een enquêtebureau ? - Agalev verliest haar dioxine-bonus en valt terug op een goede 8% van het Vlaamse kiezerskorps. Het stuntelige gedrag van de Agalev-mininsters zal daar zeker niet vreemd aan zijn. - De N-VA haalt op nationaal niveau alvast de kiesdrempel. Of ze dat provinciaal ook doet en daar zetels mee haalt, is daarmee natuurlijk niet gezegd.
NIET
VAN ELKE OVERWINNING NEDERLAAG MAKEN
V OORKEUR VOOR V LAANDEREN
S TEVE S TEVAERT -
SP. A
Op 9 april bezochten we de ‘jongste’ partijvoorzitter. Zijn sp.a huist na de financiële aderlating van Agusta bescheiden, maar wel in een Brusselse toplocatie op een steenworp van de Grote Markt. Steve Stevaert wacht ons op in de gang. “Ik stond wat te lanterfanten”. De man ontvangt ons hartelijk en is zowat de antipode van de zelfingenomen De Gucht. De koffie is gratis. In het boekje “Steve op de rooster” vindt u dat het spoor moet geregionaliseerd worden, dat de socialisten de Vlaamse trein hebben gemist en dat u optimistisch bent over de afloop van het kartel met Spirit. Dat is het? ‘U zal weten dat ik een van de meest Vlaamsgezinde socialisten ben. Progressieve regionalisten en socialisten hebben veel punten gemeen. Als regionalisten niet progressief zijn, dan loopt het vaak uit de hand. Omgekeerd zie je bijvoorbeeld in Groot-Brittannië dat de regionalisten linkser zijn dan Blair, wat vandaag niet zo moeilijk is. In Vlaanderen is dat historisch anders gelopen, om tal van redenen. Na de dramatische periode ‘40-’45 was voor velen alles wat Vlaams was ook rechts en conservatief. Dat was een analysefout. Vóór de oorlog namen socialisten heel Vlaamse standpunten in, omdat er toen een link was tussen de sociale strijd en de Vlaamse strijd. Ik ben feitelijk om dezelfde reden Vlaamsgezind als om de reden waarom ik socialist ben. Het enige punt waar ik het moeilijk mee heb, is de zelfvernietigingsdrang van de Vlaamse Beweging. De socialisten hebben veel fouten gemaakt, maar de Vlaamse Beweging ook.’ U profileerde zich het meest Vlaams rond mobiliteit en de splitsing der spoorwegen. ‘Ik heb aan maximalisatie gedaan van mijn bevoegdheden. Ik help de Vlaamse zaak niet vooruit door te pas en te onpas met de Vlaamse Leeuw te zwaaien. Ik maakte deel uit van de vorige Vlaamse regering onder Van den Brande - een integere Vlaming, daar ben ik van overtuigd - en zag dat men toen geen millimeter vooruit kwam. Als pragmatische man vind ik dat je moet vertrekken van concrete dossiers. Ik denk dat ik de eerste was - de VU was
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
‘Alle Franstalige partijleiders zeggen dat het dossier gesloten is. Ik neem daar acte van en doe een genereus voorstel. Ik wil de wapenhandel regionaliseren en heb nog een hele lijst van zaken die de Franstaligen eigenlijk willen splitsen. Dan zullen ze niet “non” blijven zeggen.’ Die dossiers zitten nog in een geheim kistje? ‘Een paar zijn al bekend: mobiliteit, omdat het mobiliteitskarakter van Vlaanderen en Wallonië totaal verschillend is. Spoorwegen, waterwegen stoppen niet aan de taalgrens, is de vaak gedramatiseerde reactie. Maar dat hoeft bij splitsing helemaal geen probleem te zijn.’ Volgens studies van de Nationale Bank en de Oeso leidt het unitaire loonbeleid tot werkloosheid in het zuiden. Maar de socialisten blijven mordicus tegen. ‘Ik denk niet dat je vooruitgang bereikt met het door u gesuggereerd instrument. Dat is een slecht instrument, vooral in het voordeel van de werkgevers. Ik wil wel meer fiscale autonomie, geen apart loonbeleid dat onvermijdelijk leidt tot een aparte sociale zekerheid.’
dat vergeten...- om te vragen dat de luchthaven van Zaventem Vlaams zou worden. Lag die luchthaven in Wallonië, dan was dat niet de nationale maar een regionale luchthaven, daar ben ik zeker van. Ingrijpen tegen overdreven geladen vrachtwagens kon niet, omdat dat een federale bevoegdheid was. Welnu, ik heb dan maatregelen genomen omdat die vrachtwagens het wegdek beschadigen en die is Vlaams. Ik ben voor homogene bevoegdheidspakketten, maar je moet geval per geval bewijzen dat het beter is als je dat op z’n Vlaams doet. Dan kunt ge stappen zetten. Het puur communautaire, dat krijg je aan de straatstenen niet kwijt.’
VOOR VLAANDEREN KIEZEN Kan dat pragmatisme ertoe leiden dat u als federaal minister weer de Belgische toer opgaat? ‘De kans dat ik federaal minister word is waanzinnig klein. Mijn voorkeur gaat naar Vlaanderen. Ik raad ook de jonge talenten bij ons aan om voor Vlaanderen te kiezen. Wat staat voor de sp-a voorop in het lijstje?
10
Is dat een socialistisch dogma? ‘Over sociale zekerheid kan gesproken worden, maar de solidariteit moet worden gerespecteerd.’ Vlaanderen en de buurlanden kennen ook een verschillend loonbeleid? Waarom kan dat niet tussen Vlaanderen en Wallonië? ‘Wat doe je dan met Brussel?’ Zegt u nu dat u wel voorstander bent, maar eerst het technische probleem Brussel wilt opgelost zien? ‘Neen, ik ben principieel tegen. Ik denk ook niet dat grensregio’s in Vlaanderen tevreden zullen zijn met een ander loonbeleid in Wallonië. De burgemeester van Moeskroen zal misschien heel tevreden zijn, en die van Kortrijk erg ongelukkig.’ Splitsing van de sociale zekerheid is dus moeilijk. Ligt dat anders voor de onderdelen kinderbijslag en gezondheidszorg? ‘Er kan over alles gesproken worden, behalve over één punt en dat is de solidariteit. Daar zitten we op het niveau van de financiering. Velen zijn Vlaams-
gezind als het over sociale zekerheid gaat, als die maar geprivatiseerd wordt... Maar ze zijn het niet als ze ‘s maandags tot baron worden benoemd.’ Wat maakt dat wij meer solidair moeten zijn met Wallonië dan met Portugal? ‘Dat is historisch zo gegroeid en je zit in een ingewikkeld federaal land met
S TEVE S TEVAERT -
het moeilijke punt Brussel. Als de soci-
een andere dimensie krijgen. Je gaat ontwikkelingen krijgen die ertoe leiden
FOTO
Europese zaak wordt, zal dat probleem
SP.A
ale zekerheid in de toekomst een
dat België verdampt. Maar dat zijn evoluties die elders worden bepaald.’ solidariteit
zou
bij
Vlaamsgezinden ver te zoeken zijn. Maar binnen die groep circuleren voorstellen om verdere opsplitsing te koppelen aan een in de tijd beperkte, maar genereuze overdracht van middelen. ‘Een afscheidspremie? Ik ben niet voor dat soort systemen. Hoe groter de plas is, hoe beter... Kijk, ik stel ook grote verschillen
vast
tussen
MISTEN DE GROENE EN DE
VLAAMSE
TREIN.’
veel
provincies.
Wallonië is geen aaneengesloten blok. Namen doet het goed. Waals-Brabant ook. Henegouwen blijft het grote probleem. In Limburg hadden we er zonder solidariteit ook erg slecht voorgestaan met onze mijnwerkersproblematiek. Misbruiken moet je uitschakelen, oké... Ik denk dat Frank Vandenbroucke daar goed aan het malen is.’ Wat is de invloed van Spirit op de programmatische ontwikkeling van de sp.a? ‘Een kartel is geen fusie, het gaat om twee aparte partijen die samen met één lijst naar de kiezer gaan. De vooraanstaande socialisten van vandaag zijn overtuigde Vlamingen en misschien kan de samenwerking met Spirit de sp.a nog vervlaamsen. Dan is dat een goeie spin-off van dit verhaal.’ Kan het dat na de verkiezingen de ene helft van het kartel in een regering stapt en de andere niet? ‘Ik denk dat niet.’ Hoe groot is de invloed van de belgicistische vleugel in uw partij? De Belgische Progressieve Socialisten (BPS) pakken uit met lange lijsten van leden-parlementsleden. ‘Ik kan u formeel vertellen dat die geen grote invloed hebben. Binnen de socia-
listische beweging mogen er veel tendensen zijn, maar deze partij zal Vlaams zijn of zal niet zijn.’
SEXY Nog even over uw verwijzing naar de zelfvernietigingsdrang van de Vlaamse Beweging. Wat stoort u daaraan? ‘Er is toch het probleem dat men van elke overwinning een nederlaag maakt? En sommigen hangen een beeld op dat men in Vlaanderen conservatief rechts moet zijn om Vlaams te zijn. Dat stoort mij.’ Het grootste deel van de nietpartijpolitieke Vlaamse Beweging is pluralistisch. Hoe kan ze beter doen? ‘Waarom maakt men de Vlaamse Beweging niet meer sexy, dan zou dat een heel ander verhaal zijn.’ De SP haalde 15%. Sp.a-Spirit zit volgens de peilingen op 18%. Is dat niet wat weinig om euforisch van te worden? ‘Als we één stem vooruit gaan, dan winnen we. Ik vergelijk met de score van de SP in 1999. Ik ga van de CD&Vscore ook de stemmen van Sauwens niet aftrekken en bij de VLD die van Borginon, Van Quickenborne, Margriet Hermans ... tellen.’ Politici durven weinig uitspraken doen over hun score en stellen zich bescheiden op. Hebt u schrik van de wispelturigheid van de kiezer? ‘Ambitie moet je koppelen aan voorzichtigheid en bescheidenheid. Anders begin je op de Vlaamse Beweging te
11
trekken en vertaal je overwinningen in nederlagen. Als je het historisch bekijkt, hebben jullie toch veel bereikt...’ Kent u onze stelling nog niet? ‘Nog twee nederlagen en we zijn gewonnen.’ ‘Dank u, die ga ik lenen...’ Volgens Yves Desmet zit u met een Godfried Danneels-probleem. U bent populair, maar in vergelijking met de omringende landen is de Vlaamse sp.a het kleine socialistische broertje. ‘Met Danneels zit ik niet in slecht gezelschap. Maar goed, wat is het probleem? We misten de groene en de Vlaamse trein. Ik hoop dat gezond Vlaams imago te verstevigen. In Vlaanderen kennen we de eigenaardige opdeling van de arbeidersbeweging in gelovigen en niet-gelovigen. En dan nog de Agusta-affaire... Dat alles leidde tot electorale zwakte, maar die is omkeerbaar. De partij wordt populairder. We hebben de eerste maanden van dit jaar 2000 leden gewonnen, voor het eerst in dertien jaar een vooruitgang. De mayonaise is terug aan het pakken.’ Is er nog schrik voor een volgende zwarte zondag, zeker nu met de Antwerpse omstandigheden? ‘Ik zeg dat niet graag, maar je mag er van uit gaan dat er een grote kans is dat het Blok vooruit gaat, zeker in de breedte op plaatsen waar ze nog relatief zwak gaat. Ook in Limburg.’ Peter De Roover Jan Van de Casteele 9 april
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
SP. A
STEVE STEVAERT: ‘WE
De
‘IK
BEN GEEN CONFEDERALIST, IK BEN EEN FEDERALIST.
PUNT’
SOLIDARITEIT
OVEREIND HOUDEN, PROFITARIAAT UITSCHAKELEN
J OS G EYSELS - AGALEV
Vlaamse identiteit en eigenheid zijn niet bepaald de eerste prioriteit van Agalev met een boogje omheen loopt. Een beetje verwonderlijk voor een partij die op andere terreinen bekommerd is om het kleinschalige, het unieke, de diversiteit,... Voor Jos Geysels heeft Agalev wel degelijk een Vlaamse reflex, maar helemaal geen zin in een ander verhaal dan het federale van vandaag. ‘Ik behoor niet tot diegenen die zeggen dat culturele identiteit niet zou bestaan. Ik kan er niet onderuit dat ik hier in Vlaanderen geboren ben en hier overigens graag woon. Ik koester de Nederlandse taal. En ga het maar na in het Vlaams Parlement: wij zijn geweldig hartstochtelijke verdedigers van onze taal. Sommigen vinden dat taalnationalisme, maar dat deert mij niet.’ ‘Maar culturele identiteit mag men nooit als het enige criterium gaan beschouwen. Politieke identiteit bestaat ook. Vlaanderen is ook een democratische politieke ruimte. Iemand die niét mijn culturele achtergrond heeft, maar die hier ook leeft, woont en werkt, is wat mij betreft ook een burger van dit land. Het begrip “burgerschap” is een belangrijke correctie op het cultuurbegrip Vlaming.’ We zien nochtans weinig groen vooraan aan het taalfront. Noch in Europa, noch in Brussel of in de faciliteitengemeenten? ‘Amai!... De schrijnende taaltoestanden in de Brusselse ziekenhuizen zijn aangekaart door een groene, Dolf Cauwelier. Samen met Paul Van Grembergen heb ik nog een resolutie ingediend over de soms wansmakelijke manier waarop sommige grote bedrijven via Engelstalige advertenties managers werven. Of kijk naar het standpunt van de groene fracties in het Europees parlement over taalgebruik in de EU...’ Neem dan de staatshervorming. Agalev was veel sneller dan andere partijen uitgepraat over het Vlaamse eisenprogramma, de fameuze “Resoluties van het Vlaams Parlement” (1999)? ‘Wij hebben ons onthouden, niet over heel de lijn overigens, maar we stemden niet tegen.’ Agalev aan de zijlijn?
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
‘Voor een stuk zitten we over die communautaire zaken in een moeras, ja. We leven in een land met een héél ingewikkelde structuur, die je aan geen buitenlander krijgt uitgelegd. Willen wij in de hervorming van deze staat rond een aantal zaken verder gaan? Ja! We hebben ook deelgenomen aan de vorige staatshervorming, dus dat kan best.’ ‘De zaken moeten worden aangepakt op basis van functionaliteit. Welk democratisch niveau is het beste om wat te doen? Voor mij zijn een aantal zaken niet zo vanzelfsprekend communautair als voor u, dat is dan zo...We hebben geen pleinvrees hoor, ik ben geen confederalist, ik ben een federalist. Punt.’ Er is de onmiskenbare verdamping van België. Wat moet er nog overblijven voor het federale niveau? ‘Er wordt almaar meer gepleit voor confederalisme. Maar confederale staten bestaan nooit lang. Ofwel worden het twee onafhankelijke staten ofwel groeit men naar mekaar toe. In het zicht van een aantal grote problemen is die discussie voor mij niet belangrijk hoor.’
‘Over een aantal punten zijn we het niet eens, dat klopt. Wij zijn niét voor een totale splitsing van de sociale zekerheid. Maar inzake gezondheidszorg bij voorbeeld, pleiten voor een zekere vorm van responsabilisering aan de uitgavenkant. De kinderbijslagen kunnen dan weer best federaal blijven, omdat ons uitgangspunt is dat kinderbijslag moet evolueren naar een recht van elk kind. Anderzijds lopen vele dossiers van de staatshervorming vast op het probleem Brussel. Ik wil Brussel niet als een alibi gebruiken, maar daar zit wel degelijk een probleem.’ ‘Laat mij samenvatten: we zijn absoluut geen verkrampte Vlamingen, maar we behoren ook niet tot de spitstechnologie. Zijn wij daarom de slechte Vlamingen? De Vlaamse bevolking staat nu ook weer niet meteen te trappelen om nog meer staatshervorming en splitsing te bekomen.’ Leidt zo’n voorzichtigheid niet naar een moeras van eeuwige conflicten tussen Noord en Zuid? Waarom geen stap verder gaan, zonder Wallonië daarom te laten stikken?
12
‘Het kan zijn dat de politieke ruimte België erodeert, maar dat geldt ook voor Vlaanderen. Vlaanderen is bevoegd voor een groot gedeelte van het economisch beleid, en dan komt de sluiting van Renault, en dan?’ ‘Economische zelfbeschikking was in de negentiende eeuw een totaal ander verhaal dan nu, in tijden van mondialisering, laat ons daar ook over nadenken. Een gedeelte van de Vlaamse Beweging heeft pleinvrees om die nieuwe fenomenen te gaan bestuderen, anders dan vanuit een verouderd en voorbijgestreefd soevereiniteitsbegrip.’ Maar waarom dat federale model instandhouden als men dagelijks vaststelt dat het niet werkt? ‘In een aantal gevallen werkt dat zeer moeilijk in andere gevallen werkt dat minder moeilijk. Ik kan erover meespreken. In internationale organen is de politieke entiteit België functioneler dan de nieuwe identiteit Vlaanderen. Kijk eens economisch naar alles wat te maken heeft met export. Er zijn hoe langer hoe meer Vlaamse ondernemers die zeggen dat we exportpromotie beter weer op het federale niveau brengen.’
De transfers, nog zo’n thema dat veel Vlamingen anders willen benaderd zien. ‘Het hele stelsel van de sociale zekerheid is op solidariteit gesteund, en is in essentie een transfersysteem, van jongeren naar ouderen, van gezonden naar zieken, van werkenden naar werklozen. Dat moet absoluut bewaard blijven.’ ‘Maar het transfersysteem mag geen alibi zijn - zie bijvoorbeeld wat er gebeurt met de appendixoperaties - om scheeftrekkingen richting Wallonië te bestendigen. Vandaar dat we denken dat het goed zou zijn om gezondheidszorg te defederaliseren. Ik wil solidariteit verhogen, maar ik wil verspilling niet subsidiëren. Voilà, dat is mijn standpunt. Solidariteit overeind houden, profitariaat uitschakelen.’ ‘Mijn einddoel is een goed gezondheidssysteem, maar ook dat zullen we maar stap voor stap bereiken. Volledige splitsing is geen doelstelling, in het beste geval is dat een middel.’ Verkiezingen staan voor de deur. Wat zijn de kansen van Agalev? ‘Ik doe geen voorspellingen, want ik heb me eerder al vergist. Ook in peilingen geloof ik niet erg, ze zijn niet alleen een weergave van de realiteit, ze màken ook realiteit. Denk aan het Boseffect in Nederland.’ Wat vindt Jos Geysels over de mediatisering van de politiek, de
FOTO DOORBRAAK
Alleen Agalev onderhoudt nog erg goede contacten met de zusterpartij? ‘Ja, en ik ben daar heel blij om. We willen - we hebben daar zelfs een akkoord over met Ecolo - inzake werkgelegenheid of energie meer bevoegdheden voor Vlaanderen en Wallonië. Ook rond een aantal zaken zoals rond milieu, rond mobiliteit, rond de NMBS.’
JOS GEYSELS: ‘HET
KAN ZIJN DAT
BELGIË
ERODEERT, MAAR DAT GELDT OOK VOOR
VLAANDEREN.’
waspoederpolitiek. ‘Goed dat politiek veel in beeld komt, dat is positief. Maar ik maak me wel zorgen. Zoals ik in De Morgen zei: ‘Als het kontje van Bos het gaat halen, dan komt het programma op z’n achterwerk’. Ik heb daar problemen mee. Ik kan nu vrij spreken, want ge zult me nooit zien opduiken in allerlei soorten programma’s. Politiek moet over iets gaan. Als partijen marketingbureaus worden in plaats van ideeëncentrales, dan krijgt ge een verschraling van het landschap, een discussie met geweldige neonreclame. Die verlicht de discussie, maar kan ze ook verduisteren. Misschien ben ik in die zin wél een conservatief.’
groen of niet. Of CD&V, sp.a en groenen. N-VA kan ook nog ergens in het plaatje worden ingeschakeld.’
Tevreden over de voorbije regeerperiode? Zal Agalev er weer bij zijn? ‘Agalev wil vooral deelnemen aan het debat. Onze deelname aan de regering is meegevallen. Als het pad van de kernenergie wordt verlaten - dat is maar één voorbeeld - dan valt er toch iets waartegen ik twintig jaar geleden betoogd heb.’
In Humo zei u ooit: VlaamsParlementsvoorzitter, dat zou ik nog zien zitten. ‘Dat had ik ongelooflijk graag gedaan. Echt waar hoor. Omdat ik heel hard meegevochten heb voor het toerijden van dat democratisch deficit. Ik heb heel hard meegewerkt aan de organisatie van het Vlaams Parlement, dat beter werkt dan de Kamer.’
Hoe groot moet achteruitgang zijn om te kiezen voor oppositiekuur? ‘Dat beslissen de leden. Kiezen voor oppositie na een nederlaag is geen wetmatigheid. De sp.a heeft dat niet gedaan in 1999. En wat zal het worden? Ge kunt die berekeningen nu al maken. VLD en sp.a zullen nooit de meerderheid hebben, dus paars alleen zal nooit bestaan. Het wordt dus paars-
Mooie afronder, wie weet gaan we naar een autonoom Vlaanderen waar Jos Geysels parlementsvoorzitter is.
13
‘CD&V en VLD kunnen misschien een meerderheid vormen, maar dan blijft er nog de andere kant van de taalgrens. In een federale staat moet asymmetrie kunnen en ook federale en Vlaamse regering kunnen anders samengesteld zijn. Vraag is of dat werkzaam is.’ Waar zal Jos Geysels zitten na verkiezingen? ‘Hopelijk op dezelfde stoel als nu. En ik ben niet iemand die denkt dat de ultieme vervulling van een politicus het ministerschap is.’
(hartelijke lach)
Jan Van de Casteele Herman De Mulder 24 januari
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
J OS G EYSELS - AGALEV
Agalev en Ecolo zijn ook al verdeeld over veel dossiers: Francorchamps, wapenleveringen, Nepal, nieuwe vliegtuigroutes, spoorwegen... ‘Meningsverschillen zijn er en ik kan er nog een aantal aan toevoegen: alles wat te maken heeft met het territorialiteitsbeginsel, of met de faciliteitendiscussie. We zijn echt niet van plan op dat punt toe te geven. Tien, vijftien jaar geleden werden die verschillen allemaal weggemoffeld, nu niet meer.’
BELGIË
IS VOORAL EEN SLECHTE ZAAK VOOR DE
WALEN.
PAARS - GROEN HEEFT V LAAMSE KIEZER BEDOT G EERT B OURGEOIS - N-VA
Een verkiezingsbrochure van Geert Bourgois heeft over de taalgrens voor nogal wat beroering gezorgd. Waalse kranten verwezen naar de zoveelste opstoot van Vlaamsgezindheid ten noorden van de taalgrens en toonden zich verontrust omdat nu ook de geldstromen naar het zuiden door de NVA centraal in de kiescampagne worden geplaatst. Maar ze beseffen ook dat de klacht van de Waalse minister van Arbeid Serge Kubla mooie publiciteit zou zijn voor Bourgeois. De man die overeind bleef op het Brusselse Barricadenplein, is er gerust in nu ook overeind te blijven als parlementaire fractie. Wat wordt het met die fameuze kiesdrempel? ‘We gaan ervan uit dat we die vlot overschrijden. Die drempel is puur psychologisch. Het vertrouwen is er omdat onze ergste handicap, de naambekendheid, toch stilaan wegvalt.’ Bij welke kiezers hoopt de N-VA te scoren? ‘We rekenen in de eerste plaats op de vroegere VU-kiezers, die wel zullen ondervonden hebben dat wij de rechtmatige erfgenaam zijn van die partij, met voorop een duidelijk en scherp Vlaams profiel. Maar ook op de ontgoochelde VLD’ers, die ervaren hebben dat Verhofstadt al zijn beloften van de late jaren negentig als premier snel overboord gooide. Of op de CD&V’ers die terecht vinden dat de Vlaamse vleugel (de zogenaamde Boetforgroep rond Luc Van den Brande - red.) binnen hun partij onmachtig is. En binnen het Blok zitten ongetwijfeld flaminganten die het er lastig mee hebben dat die partij de rechtse koers belangrijker vindt dan de Vlaamse eisen. Over de Vlaamse standpunten van sp.a en agalev kunnen we kort zijn. Hun partijprogramma vind je op het internet. De socialisten slagen erin welgeteld één zin op 30 bladzijden te wijden aan de staatshervorming.’
‘CORDON
WERK AVERECHTS, ALS EEN WEGWIJZER RICHTING VLAAMS BLOK’
Is Spirit, ook een kind van de vroegere Volksunie, nog een concurrent? ‘Die partij heeft meegewerkt met paarsgroen. Hun daden staan haaks op het
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
Vlaams belang. Lambermont is goedgekeurd door hun medewerking, Wij kijken vooruit en kiezen resoluut voor een onafhankelijk Vlaanderen, daar zit de toekomst.’ Vaak noemt men Spirit de partij van de progressieve nationalisten. Zijn jullie dan automatisch de conservatieve nationalisten? ‘Kiezen voor een Vlaamse staat in Europa is toch een progressieve keuze. Zij die de oude 19de eeuwse staat mordicus overeind willen houden zijn behoudsgezind. Sociaal-economisch zijn we voor het wegwerken van de problemen van de Vlaamse werklozen en van die van de Vlaamse ondernemers. Is dat conservatief? In ethische zaken zijn we pluralistisch en zoeken we een consensus en inzake internationale politiek kiezen we voor het nietnaïeve pacifisme. Is dat conservatief?’ Wat is uw belangrijkste kritiek op paars-groen? ‘De regering Verhofstadt heeft het Vlaams belang niet gediend. Er zijn
14
meer werklozen, de lasten op arbeid liggen hier hoger dan elders, het veiligheidsprobleem is verre van opgelost, en ga zo maar door. Allemaal concrete zaken die in verband staan met het feit dat Vlaanderen niet over de hefbomen beschikt om ze op te lossen. Zolang één beleid moet gevoerd worden voor twee totaal verschillende gemeenschappen, die elk hun eigen problemen, noden en behoeften hebben, zal de zaak niet opgelost geraken. Bovendien moet Vlaanderen blijven opdraaien voor enorme geldstromen richting Wallonië en wil Verhofstadt in een paritaire senaat veertig procent Franstaligen evenveel zetels geven als zestig procent Vlamingen. Dat is toch ongehoord?’ Uw verwijzing naar de geldstromen richting Wallonië - u spreekt van 10 miljard euro per jaar (400 miljard frank) - jaagt de Walen op de kast? ‘De burger mag toch weten welke geldstromen er richting Wallonië vloeien? Of is dat een taboe? Om de cijferdiscussie uit te klaren vragen we aan de Vlaamse regering overigens duidelijkheid en volle openheid in de vorm van een objectieve studie. Die moet maar eens de puntjes op de i zetten. Ik vind dat openheid nodig is. Onderaan de belastingsbrief zou mogen staan, zoals het er al staat voor gemeente en provincie, hoeveel van ons belastinggeld er naar Wallonië gaat. Dan zou het plaatje meteen duidelijk zijn, denk ik.’ En hoe reageert u op mogelijke verwijten dat u de kaart trekt van het “Vlaams egoïsme”? ‘België is vooral een slechte zaak voor de Walen, omdat zij geen eigen beleid kunnen voeren. Zelfs een internationale organisatie als de Oeso stelt dat de arbeidsproductiviteit in Wallonië 20% lager ligt dan in Vlaanderen en dat het nefast is dat de lonen unitair zijn bepaald, zonder verschil tussen Noord en Zuid. Wie verliest hier het meest bij?’ Critici stellen al eens dat radicale oplossingen voor de hervorming van de Belgische staat altijd botsen op het Brussels probleem? ‘Paars-groen heeft de Brusselse situatie laten verkommeren. De situatie van de Vlamingen is erop achteruit gegaan. Brussel is geen tweetalige hoofdstad meer. Dat ondervinden Vlamingen die naar de rechter, de politieagent of naar het ziekenhuis moeten. Brussel is onze
Voor deelname of steun aan een regering moeten ze niet bij u zijn? ‘Wij gaan een engagement aan voor onze vijf resoluties: we willen een Vlaamse economisch en tewerkstellingsbeleid, een Vlaams gezondheidsbeleid, een Vlaams gezinsbeleid, een volledige Vlaamse bevoegdheid voor mobiliteit en voor fiscaliteit. Zonder die realisaties moet men op ons niet rekenen. Wij stellen een Vlaams front voor om sterk te staan na verkiezingen. We zullen zien wat de daadkracht van de andere partijen is.’ ‘Als we morgen de kans krijgen om de totale autonomie in één keer te realiseren, het zou fantastisch zijn. Ik sluit niets uit, maar denk dat het meest realistische scenario is te verwachten dat het verder stapsgewijs zal gaan. De NVA stapt niet in een verhaal van kleine stapjes à la Lambermont, waarvoor dan nog een grote prijs wordt betaald. Ons einddoel is zonder enige twijfel de Vlaamse onafhankelijkheid.’ Iets anders nu. Bekende Vlamingen pleitten voor het opheffen van het cordon. Heeft de N-VA hierover een duidelijke stelling? ‘Wij hebben als eerste partij het cordon verworpen als zinloos en contraproductief, de anderen volgen nu op hun kousevoeten, dat is de tendens. Wij aanvaarden van de andere partijen geen dictaten terzake. Ons standpunt is klaar: we beoordelen voorstellen op hun inhoud. Je krijgt aan de mensen niet uitgelegd dat je dat niét zou doen om een of andere principiële reden. Het cordon werk averechts, als een
FOTO N-VA
En wat als de Franstaligen tegen verandering van de huidige situatie “non” blijven zeggen? ‘We vragen dat eindelijk eens een harder Vlaams “neen” zal klinken.’
GEERT BOURGEOIS: ‘IK
DENK DAT
VLD
TROEF MOET KRIJGEN VOORALEER ER IETS KAN VERANDEREN.’
electorale wegwijzer richting Vlaams Blok. Anderzijds is het nogal duidelijk dat we betreuren dat het Blok in de vele voorbije jaren op Vlaams vlak eigenlijk nog niets heeft gerealiseerd, en verbroedert met extreem-rechtse staatsnationalisten als Le Pen.’
LACHEN De Franstaligen, onder meer met de aangekondigde klacht van de Waalse minister Serge Kubla en federaal minister Laurette Onkelinx duwen toch ook uw partij in de verdomhoek? (zie Doorbraak mei, blz 5). ‘Och, laat Kubla alsjeblief maar doen. We hopen erop dat hij klacht indient. Dan dient zich een perfecte gelegenheid aan om op een proces eindelijk eens alle aandacht te trekken op de werkelijke situatie. Dan zullen we met cijfers uitpakken. Een proces zou eindelijk zorgen voor openheid. Laat Kubla doen, dat wordt lachen...’ Wat zijn de sterkste tegenkrachten om een Vlaamse staatsvorming snel te realiseren? ‘De koudwatervrees bij de klassieke partijen. Die zijn het achter de schermen erg vaak eens met onze visie, maar als het erop aankomt kiezen ze voor de macht. Maar dat kan niet lang meer duren. Want het gaat om een keuze voor het verleden.’ Dewael en De Gucht stellen de volgende grote stap alvast vooruit, tot aan de regionale verkiezingen in 2004? ‘Het spijt me hoor, het Vlaams Parlement mag dan weer gerust een
15
aantal resoluties goedkeuren, maar daar kom je geen millimeter mee vooruit. Als CD&V en VLD nu zeggen dat ze confederalistisch geworden zijn, betekent dat toch een keuze voor een systeem waarin twee autonome staten (de Duitstaligen laten we nu even buiten beschouwing) beslissen wat ze nog samen willen doen. Dan is het nu het moment, bij de federale verkiezingen, om zich achter de eisen van de N-VA te scharen.’
STAATSSCHULD Hoe krijg je ook de Franstaligen mee? Ze hebben vooral schrik van de sociale gevolgen van een splitsing. ‘Ik denk dat het ultieme middel bestaat in een vermindering van de staatsschuld richting Franstaligen, waarbij je zegt: wij nemen een buitenproportioneel deel - laat ons zeggen 70-75% van de staatsschuld voor onze rekening. Ik denk dat dit het ultieme afscheidsgebaar is dat je kunt stellen, de nieuwe kans voor Wallonië.’ Voel je dat er effectief beweging mogelijk is? ‘Ik denk dat VLD troef moet krijgen vooraleer er iets kan veranderen. De VLD stelt zich de jongste tijd verbaal weer wat Vlaamser op. Het standpunt van voor 1999 wordt weer herhaald. Dat is het spel van “luister naar mijn woorden en kijk vooral niet naar mijn daden”.’
Peter De Roover Jan Van de Casteele 24 maart
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
G EERT B OURGEOIS N-VA
hoofdstad, de hoofstad van Vlaanderen. Wat er nu moet gebeuren, dat is dat Vlaanderen daar ook massaal in investeert en doet wat het moet doen. We moeten ook de tweetaligheid herstellen, die Verhofstadt schaamteloos liet aantasten. Ik heb toch goede hoop dat de keuze van Brussel alleszins nooit tégen Vlaanderen zal zijn. Er is wel een culturele vervreemding ontstaan, maar de stad ligt in Vlaanderen, ook sociaaleconomisch. Laat ons met respect voor de Franstaligen een oplossing zoeken.’
Verkiezingen 2003 Op politiek.net is de uitslag al bekend.
Doe mee aan onze verkiezingswedstrijd: http://www.politiek.net
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2003
16