België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
ISSN 0012-5474
7
Maandblad juli 2003
Vlaanderen staat in Europa
Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem
O VER
OUWE VENTEN EN JONGE MADAMMEN
Als Hugo Coveliers in zijn gat gebeten is omdat de VLD liever jonge onbekenden naar het ministerschap stuurt, krijgt hij van Yves Desmet wel gelijk, maar dat is niet meer dan het wat dichter halen van de vijand om hem dan een klap in zijn gezicht te geven. Coveliers (en Denys en Gabriëls en...) zijn dommeriken. Ze begrijpen niet, aldus Desmet, dat hun carrièrebelang moet wijken voor ‘de uitstraling van een partijmerk, het imago van de VLD, de behoefte om marktleider in vernieuwing en sympathie’ te blijven. Desmet als verdediger van de ‘vermarkting’ van de politiek, je moet het maar meemaken. ‘Evengoed kun je zeggen dat het een teken van democratisering is: partijen laten hun personeelsbezit afhangen van wat ze denken dat het publiek ervan vindt. In dat onder druk van de media steeds sneller evoluerende spel beperkt de houdbaarheidsdatum van politici zich steeds meer’, aldus nog Desmet. Daarom is zijn titelconclusie: ‘Emmertjes rancune en boosheid’. ‘Emmertjes’, heb je het? Op veel sympathie van hun generatiegenoot van De Morgen hoeven Coveliers en co niet te rekenen. Van een progressieve krant zou je verwachten dat ze haar pennen in de strijd gooit om die vermarkting te bestrijden, al was het maar omdat de Vlaming recht heeft op politici met inhoud in plaats van op politici met een brede media-smile. Van fandemocratie en politainment, spaar ons, Yves! Over de pas ontkurkte, verse VLD-ministers gesproken. Hugo Camps (oud en versleten, Yves?) beschreef het schitterend in dezelfde krant: ‘Zou Marino Keulen echt minister zijn? Hij is zo replica-achtig van snit. Het ruikt naar zeep, je weet dat het schoon is, maar verder gebeurt er niets... Een man gebouwd op cake en koketterie, beslist geen voorganger in de rampenbestrijding’.
De adoratie van politieke commentatoren voor de nieuwe Vlaamse minister-president wordt het scherpst verwoord in Knack: Bart Somers, ‘een onderaannemer voor het Vlaamse niveau’, ‘geheel uit ellebogen opgetrokken’, weet Rik Van Cauwelaert. De Groenen weten ook iets af over verjonging. De peekes en meekes van het eerste uur, Geysels, Tavernier, Vogels, Aelvoet, Dua,... trappen het af in een boetekleed. Vlaamsgezinden kunnen bezwaarlijk rouwen om het schielijk ongemak van een partij die meer bekommerd is om een zeldzame kolonie muggen in Madagaskar dan om Vlaamse identiteit, maar je krijgt medelijden als je ziet hoe die groep zichzelf te pletter loopt op politieke correctheid. Ze vonden nog een reden meer om zichzelf te verminken: “Vrouwen eerst!”. De frisse, vernieuwende, vooruitstrevende maatschappij, weet je wel? In hun eigen voet hebben ze geschoten, die hoogbejaarden. En dan moeten ze van miserie de jonge garde laten opdraven. Adelheidje Byttebier, minister van Negenhonderd Stemmen (in heel Brussel-Halle-Vilvoorde), dat moeten ze nu het veld insturen. De groene “nieuwe” mannen hebben zichzelf keurig de das omgedaan (iets waar Jos en Jef normaal niet zo handig in zijn). Van De Panne tot Maaseik stemde het groene vrouwvolk op de Agalev-ritsen gewoon vrouw. Op de Agalev-lijsten behaalden de mannen niet eens de helft van de stemmen van de madammen. Weg met de groene, blanke man. Ga met zo’n partij als vent mee naar de oorlog. Zo’n naïviteit, je houdt het niet voor mogelijk. Leve de politieke correctheid!
Jan Van de Casteele
P ERSWIJS - K ORT
P
K
E R S W I J S
Hugo Coveliers in De Morgen, 12 juni: ‘Ach, dat men me eindelijk eens duidelijk maakt wat de criteria zijn om minister te worden. Volgens mij moet je vooral meerdere jaren het achterste van de machtshebbers likken. Dan val ik natuurlijk uit de boot.’ Steve Stevaert (sp.a) in De Morgen, 23 mei: ‘Ik wil af van die ziever dat regionalisme conservatief is. In Engeland zijn de regionalisten progressiever dan Labour.’ Eric Donckier in Het Belang van Limburg, 27 mei: ‘In feite kan men alle Vlaamse partijen verwijten dat ze de federale staatsstructuren, waar Vlaanderen zo lang voor gevochten heeft, geen kans hebben gegeven, dat ze met opzet van alle verkiezingen een amalgaam hebben gemaakt door steeds dezelfde figuren uit te spelen in de hoop die verkiezingen te winnen zonder oog te hebben voor het Vlaams belang.’ Paul Geudens in Gazet van Antwerpen, 28 mei: ‘Dat Dewael wegens persoonlijke carrièreplanning het prestige en het belang van ‘zijn’ Vlaamse regering moet degraderen tot het niveau van een schepencollege, lijkt geen bezwaar. Een en ander zegt ook veel over de zogenaamde ‘Vlaamsvoelendheid’ van de ontslagnemende minister-president. Eerst oompje, dan Vlaanderen: dat is nu wel duidelijk.’ Paul Geudens in Gazet van Antwerpen, 28 mei: ‘Het bewijst hoe de huidige coalitie denkt over het federale België. De gewesten en gemeenschappen zijn louter aanhangsels van ‘la Belgique’. Zoals appendices. Ze zijn er nu eenmaal, maar voor de rest zijn ze volstrekt nutteloos. En als ze lastig worden, snijden we ze weg.’
Eric Donckier in Het Belang van Limburg, 28 mei: ‘Vlaanderen heeft recht op een uitmuntende minister-president, het ministerpresidentschap is géén troostprijs, géén tweede keuze.’ Patrick Dewael (VLD) in De Morgen, 3 juni: ‘Het is niet aan de federale regering om de deelstaten op allerlei terreinen aan te zetten tot samenwerking. De deelstaten beslissen daar autonoom over.’ Prof. Jaak Billiet (KULeuven) in De Morgen, 31 mei: ‘De rauwe realiteit is dat zeker 70 procent van onze bevolking uit existentiële angst conservatief is en alle fundamentele veranderingen schuwt.’ Guy Vanhengel (VLD) in De Morgen, 28 mei: ‘De zomervakantie staat voor de deur. Ik denk dat meneer Ducarme weet wat hem te doen staat. In Brussel gaat een pak Franstalige kinderen naar het Nederlandstalige onderwijs en leren daar in zeer korte tijd Nederlands. Wat de Brusselse kinderen kunnen, moet ook Daniël Ducarme kunnen. Ik zal hem er alleszins bij helpen en in de toekomst enkel nog Nederlands met hem praten.’ Hugo Schiltz (Spirit) in Knack, 4 juni: ‘Door de gelijktijdigheid van de verkiezingen vermengt men federale en regionale politiek nog meer. Je kunt van de kiezer niet verlangen dat hij zorgvuldig een onderscheid maakt tussen die twee niveaus, en dat hij beseft dat wie goed presteert op het ene dat niet noodzakelijk ook doet op het andere. Het gaat om andere verdiensten en andere programma’s. Gelijktijdige federale en regionale verkiezingen hollen de zin van de staatshervorming uit.’
O R T
GEGROET, BEDROGEN KIEZER! De kieshervorming, met provinciale kieskringen en drempel heeft twee Vlaamse partijen zo goed als volledig beroofd van zetels en centen. Slim vooral van Agalev om dit goed te keuren. Met 162.000 stemmen halen ze niks. Voor Michels MR en Di Rupo’s PS volstonden respectievelijk 31 206 en 34 240 stemmen. Bourgeois’ eenzaam verblijf is betaald met 201 399 stemmen. Hoe sluw paars het speelde, blijkt uit deze tabel. Ook te onthouden: de paarse partijen halen met 47,47 % geen meerderheid van de stemmen. Paars haalt 41,97 % van de Nederlandstalige stemmen in Vlaanderen, maar Waals paars is goed voor 64,55 % van de Waalse stemmen. GELDIGE STEMMEN (SENAAT)
PAARSE
PAARSE
STEMMEN
ZETELS
Totaal Het Rijk: 7.570.580
3.583.917 (47,5%)
97/150 (64,5 %)
4.738.613 miljoen Nederlandstalig
1.988.973 (42 %)
48 (54,5%)
2.486.227 miljoen Franstalig
1.604.944 (64,5 %)
49 (79 %)
GEGROET, BART SOMERS Wordt Bart Somers, zoon van Joos Somers (VU-parlementslid tussen 1974 en 1984) het nieuwe, sterke uithangbord van Vlaanderen? Sommigen twijfelen. Somers’ start-interview met De Morgen is weinig belovend. ‘Wat me een beetje stoort, is dat het Vlaamse niveau vandaag haast uitsluitend wordt beschouwd als een stormram naar meer bevoegdheden. Mensen schijnen te vergeten dat Vlaanderen nu al over heel wat hefbomen beschikt om zijn samenleving vorm te geven’, aldus de voormalige burgemeester van Mechelen. (DM, 7 juni)
SPINAZIE Zal Somers het communautair hard spelen? ‘Het is goed dat er in het Vlaams Parlement nagedacht wordt over toekomstige staatshervormingen, maar vroeg of laat moet je met de Franstaligen praten. De uitdaging wordt om een methode, een agenda af te spreken die het mogelijk moet vervolg blz. 3 DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
2
HEER,
VERLOS ONS VAN HET FUNDAMENTALISME
R OKEN
EN REDELIJKHEID EN EEUWIGE BETUTTELING
Het klapstuk in Freuds visie op menselijk gedrag is het Oedipus-drama, waarbij de diepste verzuchting van de zoon er op neerkomt zijn vader, als voornaamste hindernis voor zijn ontplooiing, op te ruimen. Kortweg: te doden. Toch blijft als een latente veenbrand onder menselijk doen en laten de eeuwige zucht naar betutteling smeulen. De overheid, wier diepste verlangen het is ons te dienen - in alle toonaarden wordt ons dat ingepeperd - heeft hiertoe een schitterend veld ontdekt: het roken.
DOGMA Het staat als een paal boven water dat iemand die dagelijks de rook van twintig of meer sigaretten inhaleert, zichzelf geen dienst bewijst. Om dat te weten moet je geen geneeskunde gestudeerd hebben. Hetzelfde geldt overigens een homo sapiens, die dagelijks een dik pak frites zwelgt, zich geen weekend kan voorstellen zonder gulle stromen van bier en zijn geliefkoosd ego slechts kan koesteren in wat dan een sportieve wagen heet. De vraag is waarom er op elke fles of blik alcohol of op elk autokoetswerk geen grijnzende doodsbedreiging prijkt.
K
O R T
maken om na de regionale verkiezingen van 2004 over te gaan tot een nieuwe institutionele hervorming’, gaat hij moedig door. Zal Somers dan nog op de draaimolen van het Vlaams Parlement zitten? Het lijkt er sterk op dat de man van Mechelen Vlaamse spinazie zal kunnen gebruiken.
Nee, de selectieve attentie betreft alleen het roken. Die attentie verhardt dan zienderogen tot een soort niet meer te betwisten dogma. Wij behoeven blijkbaar niet alleen betuttelaars, maar een soort ayatollahs of hogepriesters die onfeilbaar definiëren waar voor ons, die het steeds weer niet weten, het heil ligt. Dank voor de pseudo-sacrale, reine vingertjes die ons telkens weer wijzen op onze stupide stompzinnigheid. Pikant is voorts de omstandigheid dat velen die uitgesproken antiAmerikaans denken geen oog hebben voor het feit dat de bestraffende vinger geplant staat in een Amerikaanse hand. Te kort gezegd: Amerika is een calvinistisch land, dat in de jaren twintig al probeerde heelder staten alcoholvrij te maken met alle gevolgen van dien. Bovendien spreken Amerikanen graag over God, maar dat belet hen niet de cultus van een eeuwig jong, fit en gezond lijf tot een verdachte afgoderij om te turnen. De macht van de Amerikanen zit niet zozeer in hun gigantische vliegdekschepen en hun slimme superraketten, maar in de manier waarop zij de wereld een dominant stel attitudes en gedragscomponenten door de strot rammen: van coca en jeans, van McDonald’s en supermarket, van baseballpet tot slobberbroek. En wij maar slikken, tot kokhalzen toe. Libertijns als weinig anderen op gebieden als abortus, euthanasie en drugs, zijn we puriteins à outrance wat
LIBERALE RUZIE Rik Van Cauwelaert voorspelt ambiance bij de liberalen. Verhofstadt lijkt alles te hebben gezet op een Europese benoeming (voorzitter van de Commissie of van de Raad), waarna hij als premier door Dewael zou worden opgevolgd. Een vereenzaamde Verhofstadt zou niet met zijn gedachten bij de formatie zijn en steeds minder greep
3
Natuurlijk is het verstandig om plaatsen als ziekenhuizen en scholen rookvrij te maken. Kantoren ook en wachtzalen. Natuurlijk is het redelijk de niet-roker tegemoet te treden door hem ruimte te gunnen waar hij zich veilig en zalig kan voelen, vanwege de afwezigheid van dodelijke tabaksrook. Maar spaar ons Heer van obsessies als die van meeroken, een nieuw geloofspunt. In Elsevier van 7 juni wijdt wetenschappelijk journalist Simon Rozendaal er een artikel aan, zich steunend onder meer op de British Medical Journal: de goedgelovigheid ten aanzien van dit punt staat rechtstreeks evenredig met zijn onbewezenheid. We inhaleren overigens niet alleen de versmade rook van een gebeurlijke sigaret of sigaar; we absorberen gezellig de inhoud van wat naastbestaanden uitademend debiteren; we roken begrijpend en ontvankelijk mee met de ontelbare uitlaten van auto’s. Liefst zelfs op een terrasje waar die tuigen in rijen langsheen pruttelen. Het condoom zal zijn implementatie moeten vinden in het mondkapje. Wellicht is dit de enige weg om onze cafés open te houden want een café waar niet gerookt mag worden, is even erg als een kerk zonder wierook of brandende kaarsen. Zo’n kerk zal waarschijnlijk niet instorten, maar leger wordt zij zeker. Heer, verlos ons van fundamentalisme, zelfs wat het roken betreft. Kan de homo sapiens nog even redelijk wezen? Prof. Jacques Claes
hebben op de cijfers en op de economische werkelijkheid. De Gucht en Dewael zouden over zijn hoofd springen, een beetje zoals Dehaene dat deed met Wilfried Martens. ‘Over mijn dood lijk’, zegt Louis Michel. Hebben Karel en Patrick én Bart een verborgen Vlaamse(r) agenda?
vervolg blz. 11
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
C OMMENTAAR
Het schijnt tot de wezenskenmerken van het menselijk ras te behoren bevaderd en bemoederd te willen worden. Als de daartoe vereiste vaders en moeders ontbreken, neemt men vrede met bevoogding of betutteling. Vreemd, want een belangrijk pad in de Westerse historie loopt over de stapstenen van elkaar snel opvolgende emancipaties.
roken betreft: een soort van selectieve verontwaardiging als inslag in de schering van politiek correct denken.
ZET SPIRIT VLAAMSE
EISEN OP AGENDA?
onafhankelijkheid, heeft de N-VA het in meer omzwachtelde termen over meer autonomie en een eigen Vlaams beleid. Misschien was dat strategisch zo gek nog niet, maar het verschil blijft wel opmerkelijk.
V EEL STEMMEN , W EINIG MACHT W ETSTRAAT
Er is iets heel vreemds aan de hand: nog nooit stemden zoveel kiezers op Vlaams-nationale partijen, maar nog nooit was de politieke macht van het Vlaams-nationalisme zo klein. Onderstaande grafiek toont duidelijk aan dat het percentage Vlaams-nationale kiezers sinds 1999 ongekend hoge toppen scheert. Noch het vooroorlogse VNV, noch de Volksunie in haar glorietijd, haalden zelfs maar bij benadering het stemmenpercentage van Vlaams Blok en N-VA samen. En dan laten we het moeilijk te schatten aantal stemmen voor Spirit nog buiten beschouwing. procent Vlaams-nationale stemmen in Vlaanderen (1919-2003) 25 VL.BLOK VU/N-VA Frontpartij/VNV 20
15
10
5
0 1919
1925
1932
1939
1949
1954
1961
Het tonen van een dergelijke grafiek is op zich al controversieel. Kunnen de stemmen voor het Vlaams Blok en de N-VA (of de vroegere VU) wel worden samengeteld als vormden ze één Vlaams-nationale politieke familie? De meeste politieke waarnemers hebben het er moeilijk mee om een VlaamsBlokstem als een Vlaams-nationale stem te beschouwen. Uit onderzoek blijkt inderdaad dat relatief weinig kiezers om communautaire redenen voor het Vlaams Blok stemmen. Anderzijds blijkt het belang van dit motief bij Vlaams-Blokkiezers in de loop van de jaren negentig te zijn toegenomen. Er zijn bovendien aanwijzingen dat het Vlaams Blok een “vervlaamsend” effect heeft op het electoraat. Kiezers die aanvankelijk om totaal andere redenen (migranten, veiligheid ...) Vlaams Blok stemmen, gaan zich gaandeweg ook vereenzelvigen met het Vlaamsgezinde gedachtegoed van die partij. Maar hoedanook: dat heel wat VlaamsBlokkiezers niet of nauwelijks VlaamsDOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
1968
1974
1978
1985
1991
1999
nationaal geïnspireerd zijn, kan bezwaarlijk een argument zijn om ze niet tot het contingent Vlaams-nationale stemmen te rekenen. Want wat doe je dan met de kiezers die in de jaren 1930 uit antisemitisme voor het VNV stemden? En wat met de Agalevkiezers avant la lettre die eind de jaren 1960 een groot deel van het Volksunieelectoraat vormden?
ONAFHANKELIJKHEID Men kan er ook niet omheen dat het thema van de Vlaamse onafhankelijkheid nog steeds prominent aanwezig is in de Vlaams-Blokcampagnes. De meeste Vlaams-Blokkiezers mogen dan al nauwelijks geïnteresseerd zijn in de communautaire problematiek, erg veel kunnen ze zich toch niet aan België gelegen laten. Het gekke is overigens dat de N-VA, die ongetwijfeld een veel Vlaamsgezinder electoraat heeft dan het Vlaams Blok, veel meer schroom had om met een separatistische boodschap naar de kiezer te stappen en dus haar ware aard te tonen. Terwijl het Vlaams Blok vlakaf pleit voor Vlaamse
4
Het Belgische establishment beschouwt het cordon sanitaire tegen het Vlaams Blok ongetwijfeld als een ideaal middel om het Vlaams-nationalisme politiek te neutraliseren en te marginaliseren. In werkelijkheid ligt het nochtans niet zozeer aan het cordon dat het Vlaams Blok nauwelijks lijkt te wegen op het communautaire debat. Het cordon vormt voor de andere partijen hoegenaamd geen beletsel om inzake veiligheid, migranten of justitie met rasse schreden in de richting van het Vlaams Blok te evolueren. Net zoals het cordon tegen de Volksunie in de jaren 1960 de andere partijen er niet van weerhield om zich een Vlaamser profiel aan te meten. Het probleem is veeleer dat het Vlaams Blok momenteel niet wordt beschouwd als een uitlaatklep voor communautaire frustraties. Bijgevolg wordt Vlaamse rechtlijnigheid ook niet gezien als een adequaat middel om uiterst rechts het gras voor de voeten te maaien. Vraag is natuurlijk of dit zo zal blijven mocht de communautaire marktleider - de N-VA - van het toneel verdwijnen als afzonderlijke speler. Wie een beetje inzicht heeft in de Vlaams-nationale psyche weet dat de doorsnee N-VA-kiezer eerder voor het Vlaams Blok dan voor de CD&V zal stemmen, zelfs al ontstaat er een soort van kartel tussen N-VA en CD&V. De klassieke Vlaamsnationale kiezer is in wezen een antiestablishmentkiezer, die gemakkelijker (maar daarom nog niet noodzakelijk gemakkelijk) de stap zal zetten naar het Vlaams Blok dan naar de CD&V. Op die manier zou het Vlaams Blok in de running komen om de grootste partij te worden in Vlaanderen én België. De vrees voor een dergelijk scenario zou in de toekomst wel eens een belangrijke factor van communautaire radicalisering kunnen worden bij de traditionele partijen.
MANIPULATIE De manier waarop de regeringVerhofstadt de kieswetgeving heeft gemanipuleerd om de restanten van de Volksunie te elimineren, is natuurlijk niet van die aard om de N-VA-kiezers tot een meer gezagsvriendelijke hou-
1919 Frontpartij/ 5.2 VNV
1921
1925
1929
1932
1936
1939
6
7.7
11.6
10.8
13.6
15
1946
VU/N-VA VL.BLOK
1949
1950
3.6
1954
1958
1961
3.9
3.4
6
6
7.7
11.6
10.8
13.6
15
0
3.6
0
3.9
3.4
6
1965
1968
1971
1974
1977
1978
1981
1985
1987
1991
1995
1999
2003
11.2
16.9
18.8
16.8
16.3
Frontpartij/ VNV VU/N-VA VL.BLOK 11.2
16.9
18.8
ding te bewegen. Want uiteindelijk is het wel degelijk de kiesdrempel die de partij de das heeft omgedaan. Op zich heeft de N-VA immers een meer dan behoorlijk stemmenpercentage gehaald. De laatste keer dat de kiezers voor de Volksunie konden stemmen was bij de lokale verkiezingen van 8 oktober 2000. Voor de provincieraadsverkiezingen (die zich het best lenen tot een vergelijking met de parlementsverkiezingen) haalden Volksunie en ID21 samen toen nog slechts 6,3% van de stemmen. Op 18 mei scoorde de N-VA amper 1,4% lager, en dit ondanks het feit dat het overgrote deel van de VUmandatarissen, waaronder bijna alle stemmentrekkers, naar andere partijen zijn gegaan.
DROOGLEGGING Met 4,9% blijft de N-VA echter hoe dan ook onder de kritische drempel om een politiek significant aantal zetels te halen, kiesdrempel of niet. Dat de kiesdrempel de partij nu toch fataal dreigt te worden komt - zoals bekend - doordat die daardoor geen rechtstreeks verkozen zetel heeft gehaald in de Senaat en bijgevolg het recht verliest op een overheidsdotatie. Als de overheidsfinanciering wegvalt, wordt de levenslijn van een partij doorgeknipt, temeer omdat de wet andere vormen van partijfinanciering sterk beknot. Naar alle waarschijnlijkheid is die financiële drooglegging niet zomaar een toevallig neveneffect van de kieshervorming, maar juist een van de verborgen doelstellingen ervan. Uitgerekend in de periode dat de onderhandelingen over de nieuwe kieswet volop bezig waren, haalde Noël Slangen (in zijn boek Het gevecht om de taart) zwaar uit naar het systeem van partijfinanciering. Volgens Slangen bemoeilijkt dat systeem de politieke
16.8
16.3
11.5
15.9
12.7
12.9
9.3
7.4
8.8
4.8
2.1
1.8
2.2
3
10.3
12.2
15.3
17.9
13.6
17.7
14.9
15.9
19.6
19.6
24.1
22.7
herverkaveling omdat het de partijen kunstmatig in leven houdt, ‘ook wanneer hun programma al gerealiseerd is’. Het is duidelijk welke partij hier wordt geviseerd.
HET
CORDON VORMT VOOR DE ANDERE PARTIJEN HOEGENAAMD GEEN BELETSEL OM INZAKE VEILIGHEID, MIGRANTEN OF JUSTITIE MET RASSE SCHREDEN IN DE RICHTING VAN HET VLAAMS BLOK TE EVOLUEREN.
Tussen haakjes: dat een partij met meer dan 200 000 kiezers het recht op overheidsdotaties wordt ontzegd, stoot des te meer tegen de borst omdat de wetgever oorspronkelijk niet de bedoeling had om de lat voor overheidsfinanciering zo hoog te leggen. De betrokken wet dateert van 1989. Toen waren er nog 106 rechtstreeks verkozen senatoren en kon een partij met ongeveer 3% van de stemmen rechtstreeks een zetel halen in de Senaat. Door de vermindering van het aantal rechtsreeks verkozen senatoren (tot veertig) in 1993 en de recente kieshervorming, werd de drempel voor het verkrijgen van overheidssteun als het ware en stoemelings een stuk hoger gelegd. De media hebben daar nooit veel oog voor gehad, maar de architecten van de kieshervorming waarschijnlijk des te meer.
SPIRIT De partij die momenteel veruit de beste kaarten in handen heeft om de Vlaamse eisen op de agenda te zetten is Spirit. Tijdens de campagne hield de partij zich op communautair vlak opmerkelijk gedeisd, wellicht in afspraak met de sp.a. Maar onmiddel-
5
lijk na de verkiezingen is de partij haar communautaire profiel weer wat gaan aanscherpen. Bert Anciaux zorgde voor een aangename verrassing door in interviews aan te kondigen dat hij al bij de federale regeringsonderhandelingen zou aandringen op een nieuwe staatshervorming. Op zijn webstek (verplichte lectuur voor elke Spirit-watcher) maakt hij zich zelfs sterk het communautair hard te zullen spelen (23 mei) en laat hij zich redelijk positief uit over een onderhoud met het OVV (3 juni). De dag nadien veegt hij de vloer aan met 11.11.11-voorzitter Mieke Molemans, die momenteel een ware kruistocht voert tegen de splitsing van de ontwikkelingssamenwerking.
HARD SPELEN Spirit blijft dus hoedanook een niet onbelangrijke Vlaamsgezinde factor in het politieke spel. Maar als de partij het écht “hard” wil spelen, dan moet ze haar deelname aan de Vlaamse regering in de weegschaal durven te leggen. Want na de regionale verkiezingen van volgend jaar kan het plaatje er helemaal anders uitzien in het Vlaams Parlement en zit Spirit misschien niet langer op de wip. Toch is het twijfelachtig of de partij een dergelijk rondje poker aandurft. Tenslotte gaat het hier over dezelfde politici die in 1999 als de dood waren om het “paarse verhaal” in gevaar te brengen door communautair hoog spel te spelen. Vier jaar later dreigen ze op die manier niet enkel het paarse verhaal maar ook hun eigen politieke carrière te kelderen. En dat is misschien net iets te veel gevraagd.
Bart Maddens
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
W ETSTRAAT
5.2
ZE
BESTAAN, MAAR JE ZIET ZE NIET
Vlamingen betalen - de sociale zekerheid buiten beschouwing gelaten - meer aan de staat en krijgen van die staat minder terug, wat leidt tot een relatief voordeel voor Wallonië in zaken als gezondheidszorg, politiehervorming, infrastructuur, onderwijs, spoor...
T RANSFERS
ZIJN ALS ELEKTRICITEIT
W ETSTRAAT
‘V
BO prikt mythe van noord-zuidtransfers door’. Voilà, zo simpel is het, zie. Je zet dat in koeien van letters vooraan je financieel katern, je noemt die transfers een monster van Loch Ness in je commentaarstuk, en klaar ben je. Je hebt als Vlaamse krant het Belgische establishment en de Franstalige machthebbers een dienst bewezen, je progressieve geweten gesust met een onvolledig verhaal dat past in het kraam van het behoud van een taboe: de (ondoordachte) solidariteit. En meteen heb je je lezers gekneed, eenzijdig gedesinformeerd en het zaad gezaaid voor de blinden van morgen. Transfers een mythe? In jaren eigenlijk zo geen goed nieuws meer gehoord. De hardnekkige voorstanders van de splitsing van België of van een splitsing van de sociale zekerheid zijn dus dan toch geen pesterige egoïsten. Integendeel zelfs, die Vlamingen zijn gewoon pure idealisten, zeker nu volgens VBO en Yves Desmet vaststaat dat binnenkort de geldstroom van richting zou veranderen. Waarop wachten de federale regeringsonderhandelaars dan om de sociale zekerheid meteen over te dragen aan de beleidsniveaus waar ze thuishoren, namelijk Vlaanderen en Wallonië?
MEER BOSSEN, MEER INVALIDEN
Nog even naar de aha-Erlebnis van Yves Desmet. ‘Het transferverhaal is een monster van Loch Ness dat in de Wetstraat al de status van een onweerlegbaar feit heeft gekregen. Er zouden onnoemelijke, immense en niet te rechtvaardigen geldstromen in dit land bestaan die het zuurverdiende geld van de nijvere Vlamingen doen terechtkomen in de zakken van de potverterende Walen. Of toch zoiets’. En dan wordt Desmet een gelovige: het VBO krijgt alle krediet, vroegere analyses schreven ‘met dubbel krijt’. Laat ons toe even de Blijde Mare te ontleden
1. TRANSFERS ZIJN EEN MYTHE Over de ‘nieuwe, verfijnde’ VBO-cijfers weet De Morgen te melden dat ze
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
afkomstig zijn van het Instituut voor de Nationale Rekeningen, dat (bescheiden) uitkomt op 3 tot 3,5 miljard euro per jaar. Ja maar, wat is het nu? Toch echt, dus. En geen mythe?
2. DE MYTHE KOMT VAN HET BLOK Yves Desmet is zo leep de bron van het transferverhaal in het rokend nest van het Vlaams Blok te leggen. Wat is hier van aan? Geen moer natuurlijk. De fantasten die dit verhaal verzonnen, waren onderzoekers van de KUL (einde jaren zeventig), de Vlaamse Onderzoeksgroep Sociale Zekerheid (begin jaren negentig) en de KBC-studiedienst (1998-1999). Dat zei Patrick Dewael op een vraag van NV-A’er Kris Van Dijck in het Vlaams Parlement. Tenzij dat allemaal Blokkers zijn? Onjuist dus.
3. MET DUBBEL KRIJT? VBO spreekt over 3 tot 3,5 miljard euro (120 tot 140 miljard frank), de KBC van 5 miljard euro (200 miljard frank) per jaar, het VEV, partijen als NV-A en Blok en veel Vlaamse verenigingen van 10 miljard euro (vierhonderd miljard frank) per jaar. Vanwaar dat verschil? Het VBO en het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR) hebben het alleen over transfers via de sociale zekerheid (werkloosheidsuitkeringen, kinderbijslagen, gezondheidszorg, invaliditeit, arbeidsongevallen en pensioenen) KBC is “vollediger” en telt naast de transfers via de sociale zekerheid (110 miljard frank) ook de transfers mee via de overheidsbegroting (1,24 miljard euro of 50 miljard frank) en die via de financiering van gewesten en gemeenschappen (0,96 miljard euro of 40 miljard frank). In het Vlaams uitgelegd:
6
Ga je nog een stap verder, zoals het VEV bij voorbeeld, dan kun je ook de lasten op de overheidsschuld meerekenen (3,54 miljard euro). Die schuld wordt al decennia lang meer door Wallonië dan door Vlaanderen opgebouwd, maar de intresten op de schuld worden vooral door de Vlamingen betaald. Niet alleen de omvang van de transfer is van belang. Ook de duurtijd van dit “geldtransport” is een factor in het debat. Dubbel krijt? Het valt maar te bezien wat je op je bord wilt schrijven natuurlijk: één schotel of het hele menu. Het is een bekende truc van het VBO om de eigen ramingen voor te stellen als officiële cijfers. Net iets te doorzichtig.
4. OBJECTIEVE FACTOREN Het VBO vindt dat Wallonië helemaal niet te kwistig omspringt met middelen uit bij voorbeeld de ziekteverzekering. Zo zouden transfers in de ziekteverzekering te verklaren zijn door “objectieve” factoren. Objectieve factoren? Kan best zijn natuurlijk dat er in Wallonië meer invaliden “geregistreerd” zijn. Maar hoe “objectief” is zo’n gegeven als men geen rekening houdt met subjectieve factoren zoals de gemakkelijkheid waarmee iemand invalide wordt verklaard, als ziek wordt geregistreerd, als werkloze wordt gecontroleerd of zelfs geschorst omwille van langdurige werkloosheid, enzomeer. Dat VBO en Yves Desmet ons eens vertellen waarom er in het zuiden van het land meer invaliden zouden zijn dan in Vlaanderen? Omwille van de vele bossen en de gezonde lucht misschien? Dat men eens uitlegt waarom er in de gezondheidszorg zo’n verschillen zijn tussen Noord en Zuid? Waarom zijn blindedarmoperaties hier goedkoper, waarom zijn er in Wallonië meer huisartsen dan in Vlaanderen, dat de helft meer inwoners heeft? Waarom is de ligdagprijs er hoger, zijn bevallingen er duurder, is medisch gebruik van labo-
8. DE OPLOSSING
ratoriumonderzoek of röntgenonderzoek er hoger, enz...
5. KIJK OVER DE GRENS
Merkwaardig dat in het buitenland wél officiële transfercijfers beschikbaar zijn. Waarom zijn die er hier niet en is er enkel info via banken, studiediensten, verenigingen? Het Vlaams Parlement kan zo’n “officiële” studie laten uitvoeren, zei Dewael aan Kris Van Dijck (NV-A) in het Vlaams parlement. Maar Dewael is weg en de transfers niet... Benieuwd hoe snel ministerpresident Bart Somers hier werk van maakt.
6. KIJK EENS BINNEN VLAANDEREN Nog een dooddoener die vaak wordt gebruikt: er zijn binnen Vlaanderen en tussen provincies of arrondissementen ook transfers. Natuurlijk zijn er ook binnen Vlaanderen verschillen, zijn er streken met meer werkloosheid, of duurdere gezondheidszorg. Maar men vergeet erbij te vermelden dat Vlaanderen gewoon geen of veel te weinig bevoegdheden heeft om daar iets aan te doen, om eventuele misbruiken aan te pakken.
7. KIJK EENS NAAR DE TOEKOMST Het VBO voorspelt dat als gevolg van de vergrijzing de geldstroom zal opdrogen en zelfs van richting zou veranderen. Vergrijzing betekent meer pensioenen, meer gezondheidszorg, en tegelijk minder bijdragebetalers en dus minder inkomsten. Het ultieme argument? In geen geval. Vlaanderen veroudert iets sneller, dat
FOTO REPORTERS
Het VBO vergelijkt de Vlaams-Waalse transfers met die in het buitenland en kijk, daar bestaan die geldstromen ook, nog meer dan hier. In Groot-Brittannië “wint” Wales elf 11 procent en verliest het rijke Southeast 8,0 procent, in Frankrijk “krijgt” Nord-Pas de Calais 5% en “geeft” Ile-de-France met hoofdstad Parijs 6,0 procent. Die cijfers komen volgens Jan Van Doren (studiedienst VEV) uit een rapport van de Europese Commissie uit 1996. Hierin zijn àlle transfers opgenomen, het VBO veegt een aantal posten onder de mat, zo simpel is dat. Het verhaal van appelen en peren. MILJARDEN VOOR WALLONIË. HOELANG NOG TABOE?
klopt. Maar de demografische “verbetering” voor Wallonië is erg beperkt in omvang én in duur. En vooral: wat schiet Wallonië op met een vermoedelijke toename van het aantal beroepsactieven, als er nu al een werkloosheidsgraad is van 17%?
NIETS WIJST EROP DAT DE GELDSTROOM SNEL STOPT.
Het valt best te begrijpen dat de Waalse politici niet staan te springen om hun transfervoordeel zelfs maar gedeeltelijk in te leveren. Maar verstandige Waalse leiders moeten gaan inzien dat er geen andere weg is. De felste weerstand tegen een herschikking van de transfers kan ook komen van de machtsinstituten zoals de vakbonden en de ziekenfondsen, ook in Vlaanderen. ‘De regionalisering van de sociale zekerheid is voor het ACV uit den boze’, zei Luc Cortebeeck nog op 15 april bij de voorstelling van het ACV-memorandum. Het Nationaal Intermutualistisch College (samenwerkingsverband van alle landsbonden) wil zelfs de ziekteverzekering defederaliseren en Vlaamse initiatieven zoals de Vlaamse Zorgverzekering uitbreiden tot het hele land’. Er is nog werk aan de winkel voor de CD&V-politici om die bastions op de confederale lijn te krijgen.
SLOT Dat de fameuze “solidariteit” ooit in het voordeel van Vlaanderen zal spelen, is bovendien mathematische nonsens. Laat ons uitgaan van een bevolkingsverhouding en welvaartsverdeling van 60/40. Als Vlaanderen 10 % van zijn welvaart afstaat, krijgt Wallonië 6% welvaart bij. Voor het kleinere Wallonië een transferbonus van 15%. Als omgekeerd Wallonië en Franstalig Brussel ooit 10 % van hun welvaart zouden afstaan, krijgen de Vlamingen 4% welvaart bij. Voor het grotere Vlaanderen een transferbonus van 6,7 %. Het VBO droomt. Niets wijst erop dat de Waalse werkloosheidscijfers (meer dan het dubbele van die van Vlaanderen) plots zullen gaan dalen. Steve Stevaert zou wel weten wat hij van zo’n argument zou moeten denken: ‘Als mijn tante wieltjes had, was ze een trotinette’...
7
Zijn de Vlamingen egoïsten als ze de transfers in vraag stellen? Geenszins. Solidariteit moet er zijn. Maar het is een zaak van niveaus. Je bent nu eenmaal meer solidair met de mensen die je omringen of met mensen die onnoemelijk lijden. In dit debat is het daarom zo belangrijk te vertrekken vanuit objectieve informatie en niet vanuit ideologische verkramptheid die alles bij het oude laat. Vlaanderen is al tientallen jaren miljarden aan het uitgeven, zonder dat Wallonië daar veel beter van wordt of zijn geldverslindende overheidseconomie voldoende in vraag stelt. Als Vlamingen over transfers spreken, worden ze ondertussen door Franstaligen (Kubla) zelfs met processen bedreigd. Het wordt tijd voor de waarheid. Jan Van de Casteele
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
W ETSTRAAT
‘Transfers verzachten de pijn, maar zijn geen aanpassingsmechanisme’, stelt Johan Sauwens terecht. ‘Ze zijn niet de kern van het probleem, maar een epifenomeen. De achterliggende oorzaak is een ontwrichte arbeidsmarkt in Wallonië, en die is op zijn beurt het gevolg van een decennialang tekort aan economische dynamiek.’
PAARS
DE
AAN DE MACHT OMDAT
BELGIË
GEEN DEMOCRATIE IS
MINDERHEID REGEERT
ment van de Vlaamse Republiek zou paars slechts 53 zetels op 108 hebben. Omdat Wallonië weigert om binnen België bestuurd te worden door de meerderheid, worden wij bestuurd door de minderheid. De Waalse socialist, racist en antisemiet Jules Destrée zag in 1912 hoe de groeiende Vlaamse demografische ontwikkeling België tot een door Vlaanderen gedomineerd land zou maken. Hij schreef daarom zijn fameuze Lettre au Roi sur la séparation de la Wallonie et de la Flandre waarin hij een federale staatsstructuur bepleitte om Vlaanderen aldus te beletten zijn wil aan Wallonië op te leggen. ‘Het is onduldbaar’, zo schreef ook de Luikenaar Charles Magnette, grootmeester van de vrijmetselaarsloge Grootoosten van België, in augustus 1917 aan Albert I, ‘dat na de oorlog 4,5 miljoen Vlamingen zullen kunnen beslissen over het lot van 3 miljoen Walen. Liever dan onder het juk van Vlamingen te moeten leven, zullen de Walen gaan naar de plaats waar de affiniteit van hun ras hen drijft: naar Frankrijk’. Na de oorlog bood de repressie het Belgische regime de kans om af te rekenen met de Vlaams-nationale elite en deze voor het volgende decennium zodanig te intimideren dat ze zich koest hield. In 1944-’45 gebeurde dat nogmaals. De repressie, stellen Luc Huyse en Steven Dhondt terecht, was niet zozeer een bestraffing van crimineel gedrag en landverraad tijdens de oorlog, dan wel een afrekening tussen twee elites die in de jaren 1930 intern om de macht streden: het Belgische establishment en de opkomende Vlaamse elite. Ook deze repressie kostte Vlaanderen een decennium in zijn staatkundige ontwikkeling.
SCHARNIER Zo brak het jaar 1960 aan, na 1912 het belangrijkste scharnierjaar in de Belgische geschiedenis. In de 212 leden tellende Kamer van Volksvertegenwoordigers was er sinds jaren geen zetelaanpassing meer gebeurd die rekening hield met de voor Vlaanderen DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
ONDEMOCRATISCH
FOTO CD&V
W ETSTRAAT
EN VERKIEZINGEN
Paars kan alleen regeren omdat België geen democratie is. In het parle-
Eyskens omdat de CVP de door Eyskens voorgestelde zetelaanpassing weigerde door te voeren. ‘Ik werd door de CVP verraden’, schrijft Eyskens in zijn memoires, verwijzend naar Karel Van Cauwelaert die verklaarde dat men ‘Wallonië, gezien de wonden die de staking tegen de Eenheidswet had geslagen, niet met een zetelaanpassing mocht confronteren’. Enkele jaren later kwam er toch een aanpassing, maar véél kleiner dan diegene waar Vlaanderen recht op had. Vlaanderen kreeg slechts drie zetels bij in plaats van tien.
DE
ZETELDIEFSTAL IS EEN OUD ZEER.
DOOR DE
CVP
VERRADEN’, ALDUS
EYSKENS
IN ZIJN MEMOIRES.
‘IK WERD GASTON
gunstige demografische evolutie, waardoor tijdens de verkiezingen van 1958 in feite 475 000 Vlamingen niet in het parlement waren vertegenwoordigd. Vlaanderen had recht op een verschuiving van tien extra francofone zetels naar Nederlandstaligen en Vader Eyskens besloot hier werk van te maken. Vooraleer het zover kwam, brak in de winter van 1960-61 de door André Renard geleide Grote Waalse Staking uit. Die staking was niet alleen tegen de Eenheidswet gericht; Renard drong eveneens aan op een federale staatsstructuur die ‘het reactionaire rechtse Vlaanderen’ moest beletten om, zoals Renard zei, ‘het Waalse sociale experiment en de antikapitalistische hervormingen te verstikken’. Voor Renard was federalisme een staatsstructuur die Wallonië van federaal (dus hoofdzakelijk Vlaams) geld moest voorzien, terwijl de Walen zelf zouden kunnen beslissen wat ze met dit geld deden.
Zo komt het dat vandaag voor een Vlaamse kamerzetel gemiddeld 45 000 stemmen vereist zijn en voor een Franstalige slechts 37 000, dat 730 000 Vlaamse kiezers niet in het parlement vertegenwoordigd zijn, dat het Vlaams Blok met méér stemmen dan de MR van Louis Michel 18 zetels heeft en de MR 24, dat de N-VA met evenveel stemmen als Ecolo één zetel heeft en Ecolo vier. Peter De Roover berekende in het vorige nummer van Doorbraak dat Vlaanderen 20 zetels te weinig heeft in de Kamer. Het heeft er thans slechts 88 op een totaal van 150, terwijl het recht heeft op 108 zetels op 170, of 95 op 150. De francofonen bezetten thans 62 zetels op 150. Volgens de criteria die voor de Vlamingen gelden, hebben ze slechts recht op 55 zetels op 150. De Roover berekende ook naar welke partijen de niet aan Vlaanderen toegekende zetels zouden gaan. De N-VA heeft recht op vijf extra zetels; Agalev op vier; sp.a-Spirit, het Blok en CD&V elk op drie; de VLD op twee. Vandaag heeft paars 48 van de 88 Vlaamse zetels, niettegenstaande de VLD en sp.a-Spirit slechts 47,7 % van de geldig uitgebrachte Vlaamse stemmen vertegenwoordigen. In een democratisch samengestelde Kamer zou paars slechts 53 van de 108 Vlaamse zetels innemen. Vlaanderen wordt bijgevolg na 173 jaar nog steeds bestuurd door een minderheid. Geen enkel zichzelf respecterend volk kan zoiets aanvaarden. Paul Belien
Drie weken na het einde van de staking en de goedkeuring van de Eenheidswet op 13 januari 1961, viel de regering-
8
WAT
HEEFT
VLAANDEREN
OP
18
MEI MOETEN PRIJSGEVEN?
B RUSSEL -H ALLE -V ILVOORDE : V LAAMS RAMPGEBIED T
SUPERIORITEIT De kans tot juichen hebben onze Franstalige mediaburen natuurlijk niet onbenut gelaten. Met electorale cijfers in de hand, aldus Franstalige pennenridders, is nu immers een meer “evenwichtig” beeld van de taalverhoudingen in Brussel-Halle-Vilvoorde gegeven. Er was nog net geen sprake van een Franstalige superioriteit in Brussel-Halle-Vilvoorde, maar die opmerking krijgen we later ongetwijfeld nog op ons bord. Er zijn na 18 juni meer dan voldoende rekensommetjes gemaakt en tabelletjes getekend met winst en verlies. Vandaag is belangrijk wat onderaan rechts het electorale “loonbriefje” staat: wat hebben we in Brussel-Halle-Vilvoorde écht in handen? Of wat hebben we nu weer moeten prijsgeven? Weer iets minder stemmen op Vlaamse lijsten én twee Vlaamse zetels in Franstalige handen! Voor de Franstaligen is het bijzonder simpel: naar het woord van wijlen Henri Simonet is de verfransing van Brussel en het Vlaamse randgebied onomkeerbaar. Men zou de “grote” man dus stilaan gelijk moeten geven. Is het niet in juiste cijfers, dan is de verfransende perceptie van de regio onmiskenbaar.
BURGEMEESTERS Vanuit democratisch en Vlaams stand-
punt is er maar één oplossing: de splitsing van het kiesarrondissement. Alle Vlaamse burgemeesters van HalleVilvoorde publiceerden net voor de verkiezingen een dwingende oproep in die zin. We hebben ook die verklaring toegevoegd aan onze toch rijk gevulde documentatiemap over dit onderwerp. Op enige Vlaams-vriendelijke toeschietelijkheid rekenen bij de heren Michel en Di Rupo is natuurlijk totaal overbodig. Score: 0-1.
‘WAT HEBBEN WE IN BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE ÉCHT IN HANDEN?’
BRUSSEL In Brussel zelf was er ook spektakel maar dan in omgekeerde richting: de stevige winst van het (tweetalige) Vlaams Blok bleef niet onopgemerkt. Het Blok beheerst electoraal in feite de Nederlandstalige hoofdstedelijke taalgroep, meer nog, zoals de kaarten nu liggen kan die partij de Brusselse regeringsvorming volgend jaar gewoon blokkeren. Het zou wel fout zijn de bijna tienduizend extra stemmen voor het hoofdstedelijke Blok op het louter Vlaamse blazoen te schrijven. Integendeel, de manier waarop het Brusselse Blok de gemiddelde Brusseleir weet aan te spreken - zonodig in twee talen - geeft duidelijk electoraal resultaat. Intussen telt natuurlijk dat de “Vlaamse” stemmen binnen Brussel met een klein procentje stegen. Tenminste voor de Kamer. In de Senaat was winst van het Blok - én van sp.a-Spirit - niet groot genoeg om het verlies van de andere Vlaamse partijen minstens op te vangen.
9
Marc Platel
DOSSIER IN STROOMVERSNELLING? NAAR DE KONING Maart-april 2003. Achtentwintig burgemeesters van Halle-Vilvoorde vragen Vlaamse partijen niet tot een regering toe te treden die de kieskring BHV niet onmiddellijk splitst. Trekken de kar: Willy De Waele (Lennik), Leo Peeters (Kapelle-op-den-Bos) en Michel Doomst (Gooik) Vrijdag 6 juni. Conferentie van 27 burgemeesters van Halle-Vilvoorde in Lennik. Ze eisen de onmiddellijke splitsing van de kieskring BrusselHalle-Vilvoorde én van het gerechtelijk arrondissement Brussel, waar hun gemeenten nog toe behoren. Moet rond zijn voor Europese verkiezingen van juni 2004. Woensdag 11 juni. Gezamenlijke brief van de burgemeesters wordt afgegeven op het koninklijk paleis. Tekenden: op één na alle burgemeesters die ook reeds voor de verkiezingen de splitsing van de kieskring hadden geëist, plus de voorzitter van de provincieraad en de bevoegde gedeputeerde van de provincie Vlaams-Brabant. Inhoud: onbehagen omdat hun Vlaamse gemeenten deel blijven uitmaken van de tweetalige kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde en het tweetalige gerechtelijk arrondissement Brussel. Juridisch: Ze wijzen tevens op de nieuwe toestand geschapen door het arrest van het Arbitragehof van 26 mei 2003 dat een wettelijke regeling noodzakelijk maakt. Diplomatiek: ze vragen de koning bij de formateur aan te dringen op opname van de splitsing in het regeerakkoord. De burgemeesters vragen een onderhoud met formateur Guy Verhofstadt en met de nieuwe Vlaamse ministerpresident, Bart Somers. Vervolg: burgemeesters willen gesprek met partijvoorzitters, nieuwe conferentie of staten-generaal van alle lokale mandatarissen van Halle-Vilvoorde of Vlaams-Brabant.
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
EN RAND
Ook de geduldigste Vlaming moet nu toch eindelijk toegeven dat een definitieve splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde levensnoodzakelijk is voor het overleven van het Vlaams karakter van dit deel van Vlaanderen. Er zijn daar nu meer Franstalige gekozenen dan Vlaamse. De omschrijving “rampgebied” is niet onterecht.
B RUSSEL
wee zetels verloren de Vlamingen in het niét gesplitste kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Niet zozeer omdat er in het Vlaamse hart van dit Belgenland op 18 mei zoveel minder Vlaamse stemmen te rapen vielen, wel omdat het Belgische kiesstelsel nu eenmaal van die vrij ondoorgrondelijke spelregels kent, die maken dat het aantal behaalde stemmen niet altijd rekenkundig democratisch correct verzilverd wordt in een evenredig grote verzameling parlementaire zitjes. Democratisch is anders, maar goed.
Het ligt voor de hand dat die van Bruxelles in de komende maanden een vondst zullen willen uitdokteren om dat Blok aan hun Brussels been eens en voorgoed los te schudden. Ze zullen daarbij ongetwijfeld kunnen rekenen op de “democratische” hand- en spandiensten van de andere Vlaamse partijen in de hoofdstad. Het wordt dus zeer nauwgezet uitkijken welke nieuwe “vondst” de dames en heren nu zullen uitdokteren om hun weinig democratisch doel te bereiken. Resultaat in Brussel: eigenlijk 0-0!
VRIJE TRIBUNE
V LAAMS
BUITENLANDS BELEID : QUO VADIS ?
O PINIE
De Sint-Michielsakkoorden (1993) vormen een mijlpaal in de opbouw van het Vlaams buitenlands beleid. Sindsdien beschikt Vlaanderen immers over het lang bevochten verdragsrecht. In feite was sinds de grondwetsherziening van 1970 Vlaanderen bevoegd voor de internationale culturele samenwerking (grondwetsartikel 59bis, §2, 3de lid). Dit artikel was echter niet verenigbaar met artikel 68, waarbij de koning bevoegd bleef voor het sluiten van verdragen. Jarenlange bevoegdheidsdiscussies belemmerden de uitbouw van een volwaardig Vlaams buitenlands beleid. In die mate zelfs, dat het verdragsrecht uitgroeide tot een symbooldossier. In 1993 werd dit dus een feit samen met de invoering van twee andere fundamentele nieuwe principes. Ten eerste geldt sindsdien het principe “in foro interno, in foro externo”. Dit wil zeggen dat de deelstaten voor alle bevoegdheden waarvoor ze op binnenlands vlak verantwoordelijk zijn, eveneens bevoegd zijn op buitenlands vlak. Hieraan gekoppeld geldt het principe dat er geen hiërarchie is tussen de verschillende beleidsniveaus. Dat is een uniek gegeven dat geen vergelijkbaar voorbeeld kent in de rest van de wereld. Voortaan zou men moeten spreken over “het buitenlands beleid van de Belgische federatie”, waarbij alle beleidsniveaus volwaardig participeren.
BALANS De eerste jaren (tot 1999) was er een zekere voortvarendheid. ‘Wat we zelf doen, doen we beter’, luidde het. De Vlaamse minister-president werd verantwoordelijk voor het Vlaams buitenlands beleid. Een reeks van verdragen (40-tal in het totaal) kwamen tot stand met buitenlandse partners. Imagebuilding en exportpromotie gingen hand in hand. Vanaf 1999 kunnen we spreken van discontinuïteit in het Vlaams buitenlands beleid. De nieuwe paars-groene Vlaamse regering koos niet alleen voor een laag profiel, maar opteerde tevens voor een ander beleid. Voortaan zijn de deeldepartementen verantwoordelijk voor de buitenlandse aspecten van hun bevoegdheidsdomeinen. Dit past in een meer algemene tendens van de verbinnenlandsing van het buitenlands beleid. Sommige departementen, zoals Cultuur, juichen dit toe. Nu kunnen zij
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
immers een buitenlands beleid voeren om cultuur-politieke redenen en niet om buitenlands-politieke. De keerzijde is echter dat er een aantal overlappingen ontstaat, dat er versnippering is en dat een coherente beleidsvisie ontbreekt.
LESSEN TREKKEN Wat kunnen we nu leren uit die tien jaar beleidservaring? - Er zijn nog heel wat coördinatieproblemen tussen de verschillende beleidsniveaus om binnen de Europese Unie tot een eensgezind standpunt te komen. Op bepaalde beleidsthema’s, waaronder milieu, heerst er tussen de gewesten een heel andere zienswijze, zoals inzake afvalverwerking. Na de uitbreiding van de Europese Unie zal het nog moeilijker worden om tot een gecoördineerd standpunt te komen, gezien het Belgische stemmenaantal in een uitgebreide Unie relatief zal afnemen. - De beleidsmensen dienen selectiever om te gaan met het verdragsrecht. Het federale samenwerkingsbeleid heeft het aantal partnerlanden al sterk gereduceerd tot een 25 landen. Dit zouden er nog maar 15 mogen worden. Dit focusbeleid kan de kwaliteit van de samenwerking enkel verhogen door een betere concentratie van de middelen. Dit geldt bij uitstek voor de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Wat de geografische prioriteiten betreft, blijft Nederland de prioritaire partner. De tijd dat de Vlaamse vertegenwoordiger in Den Haag vooral culturele contacten aan-
10
knoopte, is definitief voorbij. Harde economische dossiers zoals de uitdieping van de Westerschelde en de IJzeren Rijn staan bovenaan zijn agenda. Tevens gaat veel aandacht naar partnerlanden in Oost- en Centraal-Europa. Vlaanderen kan daar nog heel wat van zijn kennis in verschillende beleidssectoren exporteren. - Streven naar een geïntegreerd beleid, waarbij niet alles in functie staat van de economie. Zowel cultuur als solidariteit dienen evenwaardige pijlers van dit beleid te vormen. Meer autonomie dient samen te gaan met een grotere openheid ten aanzien van het buitenland. Solidariteit zou een basiswaarde moeten worden voor het Vlaams buitenlands beleid. Of Ontwikkelingssamenwerking uiteindelijk gedefederaliseerd zal worden, is voorlopig onduidelijk, maar ook de andere deelterreinen dienen doordrongen te zijn van deze solidariteitsgedachte. - Een andere ingrijpende ontwikkeling speelt zich af aan onze grenzen, met name die van het grensoverschrijdend federalisme binnen Europa. Een voorbeeld: tussen Vlaanderen en de streek rond Lille of Nord Pas de Calais, de drie Zuid-Nederlandse provincies of Noord-Rijn Westfalen, e.a. Vlaanderen moet hier bewust in investeren, want dit proces van “ontgrenzing” is zich toch aan het voltrekken binnen Europa. Dit is misschien geen politieke, maar toch een feitelijke federatie. Vlaanderen moet hierin een partner zijn. - De publieke en politieke belangstelling voor het Vlaams buitenlands beleid moet absoluut worden aangezwengeld. Voor de huidige regering is het duidelijk geen prioriteit. We zijn nu reeds aan de vierde Vlaamse minister voor Buitenlands Beleid toe binnen één legislatuur. De mate waarin Vlaanderen erin zal slagen een volwaardig buitenlands beleid te voeren, geeft aan of het al dan niet een volwassen natie is geworden.
Prof.dr. Annick Schramme Namens het Centrum voor de studie van de Vlaamse Buitenlandse Betrekkingen van de Universiteit Antwerpen
STEVAERT
VRIJ-SPRAAK
Steve Stevaert lijkt die ook te hebben, althans voor bepaalde zaken, zoals mobiliteit en NMBS. Laat hem maar doen. Norbert De Batselier is zijn Vlaamse consulent. Maar in Stevaerts “netwerk” zit meer volk dat geen vingerhoed Vlaams bloed in de aderen heeft. Of wat moeten we denken van Mia De Vits, Guy Peeters en Urbain Vandormael (algemeen secretaris en woordvoerder van de socialistische ziekenfondsen), Kathleen Van Brempt en Caroline Gennez?
J OHN M ASSIS
In de aanloop naar de verkiezingen van 18 mei werden de communautaire kwesties buiten het debat gehouden. Door de meeste paarse politici in de eerste plaats, maar nog opvallender door de media. Sigfried en Ben, Guy en Yves, Phara en Linda, ze zijn een beetje blind langs die zijde. Maar de kiezer heeft nog maar zijn rug gekeerd of het spel zit weer op de wagen. Van de spoorwegen tot de sociale zekerheid, van de nachtvluchten tot de transfers. Zo werkt België nu eenmaal. Slecht.
OVV BUNDELT Het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV, 46 verenigingen) liet formateur Guy Verhofstadt nog eens weten welke communautaire spoken de verstarde Wetstraat toch weer angst zullen aanjagen: het Brusselspook (twee deelstaten en geen drie, en Brussel tweetalige hoofdstad met paritair bestuur), de splitsgeest van BrusselHalle-Vilvoorde, de klopgeest van het Vlaamse boerenverstand dat de Vlamingen zelf wil laten beslissen over werkgelegenheidsbeleid, loonbeleid, werkloosheidsverzekering, sociale zekerheid, belastingen, Zaventem, spoor, wetenschapsbeleid, buitenlands beleid, ontwikkelingssamenwerking.
DE DOOD VAN TALEN Het tijdschrift Nature wijst op het gevaar dat een kwart van de 6809 talen die op onze leefbol worden gesproken binnenkort zal verdwijnen. Van vogels en zoogdieren zijn respectievelijk 12 en 26 % bedreigd. Misschien kan Groen zich ook eens om taaldiversiteit gaan bekommeren...
Ik ben blij Vlaams-nationalist te zijn en geen belgicist. De eerste hoedanigheid beschermt tegen hersenverluiïng, de tweede leidt er juist naartoe.
HET VERHAAL Ik las erover in De Standaard en ‘t Pallieterke en hoorde er ervan op Radio 1. Ik ontmoette het personage als student enkele keren en houd van toneel. Meer is niet nodig om naar het theaterstuk ‘John Massis de musical’ te gaan kijken. Krachtpatser Massis wisselde vijftien jaar geleden op eigen initiatief het tijdelijk met het eeuwige. Johan Heldenbergh schreef er een toneelstuk over. Terecht, want er gaat nogal wat dramatische spankracht uit van Massis’ levensverhaal. Heldenbergh situeert hem in het hiernamaals en speelt in een monoloog zelf de hoofdfiguur. Hij doet dat bijwijlen sterk en brengt beklijvende momenten. Maar het geheel wordt overschaduwd, verknoeid eigenlijk, door de anti-Vlaamse haat die Heldenbergh in een soort trance uitwasemt. Nuances zijn uit den boze, keihard op de tegenstrever instampen de boodschap. Massis - pardon Heldenbergh, want John kwam pas na zijn dood (!) tot inkeer - schreeuwt zich uit tegen staatshervormingen, spreekt voortaan in Brussel Frans, verbrandt een Vlaams leeuwenvlagje en is vooral heel erg verontwaardigd. ‘Spreek hem dan aan’, duwde mijn vrouw mij over de drempel, toen Heldenbergh na de voorstelling in de gelagzaal verscheen. Ik vroeg of een Vlaamsgezind lief hem ooit de bons had gegeven. ‘Ik herken ongeveer niets uit de karikatuur die u neerzet. Leest u wel eens teksten van Vlaamse Bewegers?’, probeerde ik verder. Uit zijn reactie bleek dat hij die moeite overbodig achtte.
‘Waar haalt u die haat?’ - ‘Ik ben eigenlijk een beetje een anarchist en hou niet van groepen mensen die opstappen achter vlaggen’ (lees Vlaamse leeuwenvlaggen). ‘Bent u zo’n extreme separatist, die de wereld wil opdelen in 6 miljard staatjes?’ Hij dacht er even over na en kon zich daar wel in vinden. ‘Leuk voor iemand van de elitaire happy few. U weet natuurlijk dat zo’n wereld vooral ten koste gaat van de zwakkeren in de samenleving.’ Zo had onze acteur het nog niet bekeken. ‘U verwijt dat het Vlaams Blok de tegenstander demoniseert en haat zaait. Dan bent u een echte Blokker.’ Die vergelijking kon hij niet echt op prijs stellen. ‘Meer nog’, probeerde ik, ‘u bent een uitstekende leerling van Goebbels. Een echte fascist dus.’ Heldenbergh, die me in de zaal al had herkend: ‘Ik had verwacht dat u tijdens het optreden zou reageren.’ ‘Neen, zo zijn Vlaams-nationalisten niet. Die zijn tolerant en goed opgevoed. U zou dat risico wel lopen als u het tegenovergestelde verhaal had gebracht’, reageerde ik. Enfin, Heldenbergh zei dat hij daar graag met mij eens grondig op wil ingaan. Ik ben ter beschikking, maar verwacht geen telefoontje.
DE MORAAL Belgicist zijn lijkt leuk. Zonder veel voorstudie kan je ongestraft frontaal inbeuken op de tegenstander. Je verdient daar zelfs radio-optredens mee. Maar bij nader inzien, verkies ik toch het Vlaams-nationalisme. Vooraleer een flamingant één woord schrijft of uitspreekt, moet hij dat woord uiterst kritisch toetsen aan alle mogelijke kritieken. Anders wordt hij vermorzeld onder de verwijten. Als belgicist word je hersenlui. Vlaams-nationalisten die zich staande willen houden, moeten scherp blijven. Peter De Roover
vervolg blz. 14
11
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
O PINIE
BEELDBUISKINDEREN
EN HERSENVERLUIÏNG
EUROPESE DROOM VAN LIBERALEN NACHTMERRIE VOOR VLAANDEREN
DE GUCHT BLOKKEERT VERHOFSTADTS DROOMMACHINE heuse grondwet voor. Met een president. Zelfs de regeringsgezinde pers geeft nu toe dat de Belgische eerste-minister Guy Verhofstadt dit Europees topmandaat ambieert. Maar eigenlijk koestert hij die droom sedert zijn aantreden. Samen met zijn gezel Patrick Dewael had hij zelfs een strategisch plan opgezet waarin het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie (tweede helft van 2001) een belangrijke rol was toegewezen. Het was zo mooi gepland: het Belgisch EU-voorzitterschap moest een megamediagebeurtenis worden. Alle middelen, de koning inbegrepen, waren ingezet voor dit heilig doel met als orgelpunt een hoogstaande “Verklaring van La(e)ken” die hem het prestige zou verlenen van een groot Europees staatsman, perfect geknipt om voorzitter te worden van de Europese Commissie. Geplebisciteerd in nieuw uitgeschreven verkiezingen zou hij dan een tweede regering leiden tot 2005 wanneer hij commissievoorzitter Prodi zou opvolgen. Tenzij die het vroeger zou laten afweten, zoals zijn ongelukkige voorganger Jacques Santer. Ook binnenlands had Verhofstadt zijn plan goed voorbereid in handige samenspraak met Patrick Dewael. Die zou hem opvolgen als eerste-minister, zodat Verhofstadt vanuit Europa nog steeds kon meepraten in België, maar deze keer zonder de frustrerende betutteling van Michel en di Rupo. Cruciaal was wel dat Dewael elke zweem van Vlaams zelfstandig denken moest afzweren en niet al te sterk de Vlaamse economische belangen zou verdedigen, om te verhinderen dat Michel en Di Rupo hem zouden wraken als kandidaat eerste-minister.
SIGNALEN Revelerend was de herleiding van 700 jaar Guldensporenslag tot een grote pensenkermis, ver weg van de manier waarop de vorige minister-president Luc Van den Brande Vlaanderen in 2002 op de wereldkaart had willen zetten. Of de wijze waarop de regering Dewael gezwicht is voor de Waalse weigering om de Antwerpse havenverbindingen te verbeteren; of naliet te reageren op de schade die Michel met zijn DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
FOTO DOORBRAAK
E UROPESE U NIE
De Europese Conventie heeft zopas haar werk beëindigd en stelt een
KAREL DE GUCHT: COMMISSIELID?
STRAKS
EUROPEES
zedengepreek aan de Vlaamse exportbedrijven toebracht. Helaas, op 11 september, midden het Belgisch voorzitterschap, stak de heer Bin Laden zeer ongelegen een stokje in de wielen van Verhofstadts droommachine en plots leek niemand nog geïnteresseerd in zijn groots project. De laatste maanden van zijn voorzitterschap moest hij besteden aan de coördinatie van de Europese reacties op het terrorisme.
kon, door een Conventie van wijze mannen te lanceren die zich over de toekomst van Europa zou beraden. Als voorzitter stelde hij op aanraden van de Franse president Chirac de oudere staatsman Valéry Giscard d’Estaing voor en als een van de vice-voorzitters zijn voorganger Jean-Luc Dehaene. Zo schakelde hij een gevaarlijke rivaal uit, want als tegenprestatie zou Dehaene zijn partij niet leiden bij de volgende verkiezingen.
DE DRIJFVEER Vermoedelijk zit het Verhofstadt hoog dat hij niet de échte eerste (minister) is in België, maar zich moet schikken naar de wil van Michel en Di Rupo, aan wie hij zijn eerste-ministerschap te danken heeft en waarvoor hij, zoals de lezers van Doorbraak wel zullen weten, zijn Vlaamse beginselen overboord heeft gegooid. Zoiets werkt frustrerend, en het is begrijpelijk dat hij een volwaardige politieke rol wil spelen. Ook op buitenlands vlak moest hij afzien van zijn visie. Als VlaamsBelgisch politicus is Verhofstadt instinctmatig pro-Atlantisch in de lijn van alle ministers van Buitenlandse Zaken sedert Paul-Henri Spaak. Maar Michel en Di Rupo dwongen hem tot een tegennatuurlijke alliantie. Benelux en de voor Vlaanderen belangrijke overzeese banden werden opgeblazen. Nooit sedert het onzalige BelgischFrans militair akkoord van 1921 (cf. het artikel van Guido Naets in vorige Doorbraak) liep België zo aan de Franse leiband. Door thans voluit de kaart van Frankrijk (waar Duitsland is bijgekomen) te spelen, heeft hij misschien van de nood een deugd willen maken, in de hoop dat zijn Europese kandidatuur gesteund wordt door de continentale as.
STOORZENDER
Toch had dit nog een meevallertje kunnen zijn, want het bood hem de gelegenheid om “churchilliaans”op te treden als de energieke Europese leider in tijden van crisis. Maar helaas ook deze kans werd verpatst, door zijn ondiplomatieke minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel die er tijdens zijn korte ambtstermijn in geslaagd was een half dozijn regeringsleiders met de Amerikaanse president Bush op kop te beledigen.
Er is echter een stoorzender opgetreden: partijvoorzitter Karel De Gucht, die zelf Europees commissielid wil worden. Volgens het Latijnse beginsel promoveatur ut amoveatur had Verhofstadt hem Vlaams minister-president willen maken. Maar De Gucht weigerde dit aanlokkelijk voorstel en het kwam tot een slaande ruzie, waarvan alleen de Financieel-Economische Tijd melding maakte...
Op het einde van het Belgisch voorzitterschap trachtte Verhofstadt van de “Verklaring van Laken” te redden wat
De afzetting van Guy Vanhengel als Vlaams minister is een onderdeel van dit scenario. Volgens de kranten heeft
12
Hoe dan ook, de kandidatuur van De Gucht geeft Verhofstadt nog weinig kans om zijn Europese ambities te verwezenlijken. In 1994, tijdens de Europese top in Korfoe, stelde de Britse eerste-minister John Major een veto tegen de kandidatuur van Jean-Luc Dehaene om Jacques Delors op te volgen als voorzitter van de Europese Commissie. Hij achtte de Belgische eerste-minister te autoritair en te “eurofiel” d.w.z. dat hij te zeer aanleunde bij de Frans-Duitse as.
BOEKEN
BLAUWE VROUW Of ze nog ministerabel is, weten we niet op het moment dat we deze beknopte recensie schrijven. Maar feit is dat Annemie Neyts bezeten is door het politieke virus én door internationale betrekkingen en bijbehorende buitenlandse reisjes. Haar liberaal palmares startte met een engagement in de wereldjongerenorganisatie van ‘radicalen en liberalen’ - waar, en dit volledig terzijde, de dag van vandaag sp.a-aanhangsel Prego (lees: de Spiritjongeren) ook deel van uitmaken. ANNEMIE NEYTS, ANNEMIE
IN
WONDERLAND. PLEIDOOI
VOOR
HELDER DENKEN IN EEN VERANDERDE WERELD.
LANNOO, 221 ISBN
BLZ.,
90 209 5073 8.
In Annemie in Wonderland toont politica in hart en nieren Annemie Neyts zich voor het eerst van een badinerende filosoferende kant.
Duitsland principiële bezwaren zullen hebben.
FOTO DOORBRAAK
Er moet alleszins een Vlaams Euro-commissaris komen, omdat het huidig Belgisch commissielid de (bijzonder zwakke) gewezen PS-voorzitter Busquin, een Waal, normaal vervangen moet worden door een Vlaming. Twee Vlaamse Belgen (president en commissaris) in de Europese topstructuren is echter des Guten zuviel.
PATRICK DEWAEL: MINDER VLAAMS
VLAANDEREN DE DUPE KANDIDAAT EERSTE MINISTER.
Verhofstadt is niet alleen veel afhankelijker van Frankrijk, maar ook veel minder democratisch dan Jean-Luc Dehaene, wat de buitenlandse (en vooral de Britse) pers zeer goed weet. De Gucht is op dat gebied minder verdacht, want minder gekend. Hij zou zelfs een kleine Vlaamse reflex hebben wat een gunstig vooroordeel schept bij de Britten, zonder dat Frankrijk/
Voor Doorbraak zijn vooral haar binnenlandse hersenspinsels interessant. Daar poneert ze zich als een product van minderheden, althans zo stelt ze zelf: vrouw, Vlaming in Brussel, vrijzinnige in Vlaanderen, Vlaming in België, Vlaming/Belg in Europa. Waarbij ze de boeiende bedenking maakt dat ze in deze kwalificaties vaak in een feitelijke meerderheidspositie betreft (vrouw, Vlaming in België), maar dat die meerderheid zich als een sociologische minderheid manifesteert. Over minderheidscomplexen schrijft ze niets, en toch leek Lode Claes hier haast om de hoek te kijken. Annemie poneert zich voorts in het boek als monarchist ‘omdat ik gehecht ben aan het voortbestaan van mijn land, en omdat de monarchie daarvan een van de stevigste garanten is.’ Daarnaast heeft ze een zeer logische en begrijpelijke aversie tegen Vlaamse politici die het uitdovende karakter van de faciliteiten propageren. Ze noemt zich ‘liever Belg, omdat ik liever burger ben van een land met tien miljoen inwoners, dan van een met zes miljoen’ - de IJslanders en andere Denen of Litouwers zijn er weer aan voor de moeite. Ook kant ze zich tegen een splitsing van de kieskring Brussel-
13
Maar voor Vlaanderen, dat door de persoonlijke ambities van Verhofstadt en Dewael bewust gedegradeerd werd tot een veredelde provincie, is dit een magere troost: het kwaad is geschied en het zal wellicht nog een generatie duren voor de schade aan het werk van voorgaande minister- presidenten - van De Backer en Gaston Geens tot Van den Brande - is hersteld. André Monteyne
Halle-Vilvoorde. Let wel: ze schreef dit boek vóór de jongste verkiezingen. Haar argument dat de Vlamingen voordeel hebben bij dit grote arrondissement is met de winst van twee Franstalige zetels in deze contreien definitief van tafel geveegd. Maar Annemie is madame Blanche niet, natuurlijk. Tot slot nog dit: Annemie vindt België een ‘sterk logo’ want houd u vast - het ‘bestaat al bijna tweehonderd jaar’. En ik die dacht dat Caesar ooit zei dat de Belgen de dappersten aller Galliërs waren. Omdat ze ver van de beschaving leven. Of was Boudewijn met de IJzeren arm degene die het merk ‘Vlaanderen’ deponeerde mij het merkenbureau? Mijn geheugen laat me even in de steek... Toch moet één ding van het hart. Van alle ‘politieke boeken’ die afgelopen jaar zijn verschenen, is dit zeker de nummer twee (na Geert Bourgeois’ De puinhoop van paarsgroen). Annemie leverde een bijzonder leesbaar, bijzonder talig, heel gevarieerd en met petites histoires doorspekt boek af. Leuk om lezen!
KDr.
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
B OEKEN
partijvoorzitter De Gucht Bart Somers naar het Vlaams minister-presidentschap gelokt door hem te omringen met mediamensen. Vlaams minister Guy Vanhengel (veel media en weinig inhoud) moest weg omdat De Gucht als volleerd leerling van Macchiavelli begonnen is Verhofstadt te isoleren door zijn steunpilaren onderuit te halen en te vervangen door eigen getrouwen. Zal De Gucht zijn eigen mannetjes in Brussel plaatsen om Vanhengel (lees Verhofstadt) te isoleren? Gatz misschien? Het wordt een boeiend vervolgverhaal.
K ORT
A
PRIORI
OF
A
POSTERIORI
?
Wees gerust. De titel lijkt moeilijk, maar de rest van het verhaal is eenvoudig. Beloofd. Deze geleerde titel werd mij alleen maar ingegeven door een discussie rond de afschaffing of het behoud van de Prior-postzegel. En prior deed mij denken aan a priori. En van a priori naar a posteriori is maar een kleine stap. Voor wie hem wil zetten tenminste. En dat de communicatiespecialisten van De Post niet achterlijk zijn wisten we al langer. Zeker toen ze u en mij wilden laten geloven dat Prior afgeleid was van prioriteit, ofte voorrang. Voorrang op grond waarvan een brief (mits tijdig gepost, voldoende gefrankeerd met nieuwe priorzegel(s), enz.) in minstens 98% van de gevallen reeds ‘s anderendaags bij de bestemmeling in de bus zou liggen. Goed wetende dat gij en ik de resterende twee procent zouden uitmaken van de bestemmelingen voor wie deze vlieger nooit zou opgaan. Dat was met andere woorden niets meer dan een perfide manier om een prijsverhoging te communiceren. Mijn bezwaar was en is nog steeds gebaseerd op het feit is dat ge op voorhand (a priori) een hogere prijs moet betalen voor een prestatie die niet 100% kan gegarandeerd worden. En dat is onrechtvaardig. Vandaar mijn voorstel om de zaken voortaan om te draaien en de bestemmeling te laten betalen. Bij ontvangst van de brief. A posteriori dus. Na vergelijking van de datum van verzending en ontvangst. Met alle voordelen vandien. Geen dure brievenbussen meer. Want de postbode komt dan aan huis. Bij een drankje (the postman always drinks twice) en een babbel kan de prestatie dan in overleg worden ‘gewaardeerd’ en betaald. Zelfs met Proton. Gevolg: meer postbodes nodig en dus meer blauw op de straat. Goed voor de veiligheid en de tewerkstelling. En de bestemmeling wordt er ook beter van. Want hij kan zijn uitgave simpel recupereren door op zijn beurt een brief te sturen naar de afzender, die dan vervolgens opdraait voor deze kosten. Solidariteit noemt men dat. Misschien moeten we dan maar vanuit Vlaanderen massaal brieven gaan versturen naar politici in Wallonië. Maar dan zonder afzender natuurlijk. Kwestie van de transfers toch een beetje te neutraliseren. Dat Stevaert daar nog niet eerder aan gedach(t) heef(t) ... Kamikaze
K
O R T
OM TE ONTHOUDEN Verhofstadt beloofde ons de actieve welvaartstaat. Onder zijn regime (1999-2003) kwamen er welgeteld 3 000 jobs bij. Nu belooft hij er 200 000. Onthouden! Hij beloofde in 1999 een daling van de staatsschuld onder de 100%-norm, maar slaagde niet. Vandaag belooft hij een daling van de schuldratio tot 87%. ‘t Is niet elke dag kermis, natuurlijk. De Vlaamse werkgevers zijn er zeker niet gerust in. Dat viel ook Leo Tindemans op: ‘Ik stel vast dat communautaire twistpunten vroeger politiek geïnspireerd waren, terwijl nu de druk vooral uit het bedrijfsleven begint te komen’. (Knack, 11 juni)
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
GEZONDHEIDSZORG Een van de belangrijkste twistpunten blijft ongetwijfeld de gezondheidszorg. Snel De Gucht even herinneren aan zijn eigen inzichten: ‘Er moet een nieuwe financiering komen in de gezondheidszorg met een gelijk bedrag per hoofd van de bevolking, waarbij de besteding wordt geregionaliseerd. Ook de NMBS moet worden geregionaliseerd...’ Of nog eentje: ‘Als Wallonië hetzelfde bestedingspatroon zou hebben als Vlaanderen, bespaar je minstens 750 miljoen euro per jaar. De verkeerde uitgaven zitten voor 90 procent in Wallonië’ (De Gucht in DS, 9 november 2002)
SPOOR Het plan-Vinck zal nog wel even terug in de oven moeten, maar dat er com-
14
munautaire “beweging” in het NMBSdossier komt, lijkt zeker. Zoniet wordt Antwerpen uit de economische markt gewerkt en krijgt Vlaanderen een (im)mobiliteitsinfarct. De 60/40-verdeelsleutel en het bekende Wafelijzer verhinderen een tweede spoorontsluiting, Liefkenshoekspoortunnel, diepere Schelde, en de activering van de IJzerlijn Antwerpen-Calais (om zwaar vervoer richting Noord-Frankrijk te beperken) en de IJzeren Rijn (Antwerpen-Rijn)...
JUSTITIE En zal het onze justitie beter vergaan als daar Laurette Onkelinx minister wordt? Vlaanderen wil een stevige aanpak van criminaliteit, een aanpassing van de jeugdbeschermingswet uit 1965, de afschaffing van de wet Lejeune (voorlopige invrijheidstelling van criminelen). Stevaert deed wel enkele straffe uitspraken, maar afwachten of het niet de PS is die de agenda bepaalt. Hetzelfde geldt voor de Brusselse situatie (splitsing gerechtelijk arrondissement BHV).
POST Bij de Post moet ook nog een hartig woordje worden gepraat. De productiviteit van de Vlaamse postbeambte ligt 35 procent hoger dan die van zijn Waalse collega, zei topman Frans Rombouts destijds. Maar toch zijn de Vlamingen ondervertegenwoordigd in het postbedrijf en nemen ze minder vrije dagen op dan de Walen, voegde Frieda Brepoels daar nog aan toe (GVA, 1 juli 2002). ‘Ook bij de Post worden eventuele oplossingen bemoeilijk door een communautaire discussie. Wat was die heisa rond de sorteercentra anders?’, aldus De Gucht (DS, 9 nov 2002)
LEEUWEN OP GARROS Op Roland Garros waren de instructies blijkbaar duidelijk: leeuwenvlaggen komen er niet in. Wie het stadion in wou, moest het geel en zwart inleveren tot na de wedstrijd. Een dienst van de organisatie versus de bezoekers van Laken. Luc Van der Kelen had de Vlaamse leegte opgemerkt en gesignaleerd in Het Laatste Nieuws. Hij weet nu waarom dat zo was. Een dikke proficiat trouwens voor Justine Henin. De Waals-Vlaamse finale in Parijs toont aan dat de (gesplitste) Vlaamse en Waalse tennisfederaties erin geslaagd zijn - gesplitst - hun eigen ding te doen en wereldniveau te halen.
Energiebesparing: recuperatieketels luchtvóórverwarmers tot °C Milieutechnologie: afvalverbranding deNOx Explosieve gasmengsels: verwerking in overeenstemming met ATEX
VOETVERZORGING • ORTHOPEDISCHE SANDALEN • SPATADER- EN STEUNKOUSEN • SPORTVERBANDEN • BREUKBANDEN • RUG- EN BUIKGORDELS • INCONTINENTIE- EN THUISVERZORGINGSMATERIAAL
Automatisering: optimalisatie van energieverbruik
wend u tot
A. B. C.
Gespecialiseerd studiewerk en sleutel op de deur levering
ANTWERPS BANDAGIST CENTRUM Boechoutsesteenweg 15, 2540 HOVE, tel. 03 455 94 61
Mallekotstraat 65, 2500 Lier Tel: ++ (0)3/491.98.78 - Fax: ++ (0)3/491.98.77 E-mail: info@euro-pem.com
Fruithoflaan 10, 2600 BERCHEM tel. 03 230 61 86
Statielei 18 2640 Mortsel tel. 03 449 96 61
Andere vestigingen te Nationale straat 150 2000 ANTWERPEN
St.Goriksplein 4 2650 EDEGEM
C
H.Consciencestr. 34 2800 MECHELEN
Lambrechtshoekenlaan 258 2170 MERKSEM
O L O F O N
Doorbraak is een uitgave van het Vlaams Diensten Centrum vzw. Verschijnt maandelijks (niet in augustus). Hoofdredacteur: Jan Van de Casteele
KBC-Plan voor uw Toekomst
Word voorbereid op een héél lang leven.
Kernredactie: Karl Drabbe, Katleen Van den Heuvel, Dirk Laeremans, Herman De Mulder, Anke Nobels, Peter De Roover. Redactie-adres: Passendalestraat 1a, 2600 Berchem. Tel (03) 366 18 50 Fax (03) 366 60 45 e-post: redactie@doorbraak.org - internet: www.doorbraak.org abonnementen: secretariaat@doorbraak.org Abonnement: € 16,50 voor een abonnement van 12 maanden. Studentenabonnement: € 10 voor een abonnement van 12 maanden, met opgave van leeftijd en onderwijsinstelling. Internet-abonnement: € 10 voor 12 maand toezending van Doorbraak (pdf-bestanden) via internet. Het (studenten)abonnement geeft recht op een gratis Internet-abonnement. Abonnering door storting op rekening 409-9591911-13 van Doorbraak met vermelding van het type abonnement. Doorbraak wordt ook gratis toegestuurd naar de leden van de Vlaamse Volksbeweging vzw. U kunt ook lid worden van de VVB door overschrijving van € 17 op rekening 409-9521741-71 van VVB-leden-administratie. Dan krijgt u naast Doorbraak ook Binnendoor, het ledenblad van de Vlaamse Volksbeweging, toegestuurd.
we hebben het voor u St el een P lan v o o r u w To eko ms t o p . P L a n ( t ) n u . O o g s t l a t e r . En word voo rbereid op een h éél l ang l ev en . www.kbc.be/beleggen
Doorbraak is lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers. Vormgeving: Jupiter Graphics, De Regenboog 5A, 2800 Mechelen, Tel. 015 52 95 67 Verantwoordelijke uitgever: Dirk Laeremans, Passendalestraat 1a 2600 Berchem. ISSN 0012-5474
15
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
Splits zelf de sociale zekerheid !
De splitsing van de sociale zekerheid is een oude eis van de Vlaamse Beweging maar blijft voorlopig actueel. De politieke wereld is nog altijd doof voor deze vraag onder druk van de traditionele instellingen die het unitaire systeem in stand willen houden. Het Vlaams Neutraal Ziekenfonds steunt deze eis en ijvert ondubbelzinnig voor een splitsing van de sociale zekerheid. Elk lid dat bij ons aansluit, geeft te verstaan dat de splitsing ook zijn bekommernis is. Bouw mee aan een beter en onafhankelijk Vlaanderen,
en zet vandaag nog de stap naar het Vlaams Neutraal Ziekenfonds. Bovendien vindt u in ons een ideale partner in uw ziekteverzekering. Naast de wettelijke verzekering, bieden we u een interessant aanvullend pakket. Zo betalen we onder meer alternatieve raadplegingen, brilglazen, homeopathie, tandprothesen en voetverzorging terug. Daarnaast bieden wij premies bij geboorte en jeugdkampen, een mooie keuze uit boeiende jongerenvakanties en een aantrekkelijke en betaalbare hospitalisatieverzekering.
Aansluiten is heel eenvoudig. Eén telefoontje is voldoende: 0800-179 75. De rest doen wij. Toch nog dit. Het Vlaams Neutraal Ziekenfonds heeft kantoren dicht bij u in de buurt. Vraag ernaar via ons gratis nummer of surf even naar onze webstek: www.vnz.be.
Hoofdzetel: Hoogstratenplein 1 – 2800 Mechelen – www.vnz.be
DOORBRAAK nr. 7 - juli 2003
16