België-Belgique P.B. Antwerpen X 8/2828
ISSN 0012-5474
Vlaanderen staat in Europa
5
Maandblad mei 2004 Afgiftekantoor Antwerpen X Passendalestraat 1a 2600 Berchem
S TORM
OVER
V LAANDEREN
Woensdag 21 april heeft paars zwaar gepokerd. Vanuit de Kamer spuwden liberalen en socialisten een onvoorstelbare gespletenheid de Vlaamse lucht in. Geen splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde nu. Later zullen de Franstaligen in de speelbak van een Forum ooit wel eens toegeven... Twee seconden later giert een “non-non!” van de PS door de zaal. De bangscheten van Vlaams rood en blauw doen er in hun broek. In het Vlaams Parlement, zelfde dag, bijna zelfde tijd, toeteren hun dappere collega’s dat de splitsing er moét komen. Sommige politici houden de Vlamingen toch echt wel voor debielen. Mannekes toch, enkele weken nog en de bel zal rinkelen. Het zal de wereld verbazen als op 13 juni geen muilpeer van jewelste uit de stembus vliegt. Natuurlijk zijn er andere grote problemen dan dit “splitsingsprobleem”. Natuurlijk is er werkloosheid, criminaliteit, is er werk aan de winkel inzake justitie, veiligheid, verkeer, economisch beleid, begroting, gezondheidszorg, en zo veel meer... Maar “de mensen” kennen na vijf jaar zo stilaan wel de geur van gebakken lucht. De structuur van dit land versmacht Vlaanderen, verhindert een behoorlijk bestuur. Dit blad wijst sinds 1999 constant op de paarse troep in Verhofstadts leugenpaleis. We hebben de indruk niet echt alleen te staan. Woensdag 21 april horen we nog een tweede gongslag. Het Blok wordt frontaal gepakt door een justitie-apparaat dat enkele jaren geleden in gang is gezet door de politiek. Luc Van der Kelen is in zijn Laatste Nieuws meer dan duidelijk: ‘In een democratie bekamp je je tegenstrever niet via de rechtbank’. Scheiding der machten? Nog een leugen! Toevallig lezen we diezelfde dag Herman Brusselmans in De Morgen: ‘De moslims worden nog altijd extremer en willen hun visie opdringen aan de hele wereld. Ik zie het echt gebeuren dat er over honderd of tweehonderd jaar een wereldomspannende moslimdictatuur is. Zelf de Turken en Marokkanen die hier al decennia leven, blijken niet altijd
te kunnen ontsnappen aan de invloeden van het moslimfundamentalisme. Dat maakt mij erg bang.’ Meneer Brusselmans, mag dat? Zeker dat De Morgen en Humo je dit na vandaag nog laten schrijven? Voortaan waakt de inquisitie. Tenzij Cassatie plots - toevallig? - enorm veel haast krijgt, speelt het Blok nog volop mee in de eerstvolgende verkiezingen. Natuurlijk heeft het Blok al eens idiote dingen gezegd, stommigheden op papier gezet. Maar “de mensen” willen daar zelf over oordelen, en niet de les gespeld worden door een soort gedachtenpolitie. Ook Hitler en Stalin hadden hun rechtbanken... De vrijheid van meningsuiting is de belangrijkste grondslag van de samenleving, ook als die vrijheid leidt tot mededelingen en ideeën die al eens kwetsen of verontrusten. Blauw en rood hebben wind gezaaid. Op 13 juni kunnen ze storm oogsten. Of zouden we alleen zijn in het vermoeden dat mensen met een minimaal rechtvaardigheidsgevoelen die zever in pakskes beu zijn. Vlaanderen heeft het bekeken. Met de Franstaligen valt niets meer aan te vangen. Met het politbureau van Verhofstadt evenmin. De politiek correcte dwingelandij werkt verstikkend. Het Vlaams Kartel (CD&V-NV-A) kan op 13 juni mee profiteren van de betere oppositie die ze nu voert. Maar de weekheid waarmee het Kartel zich opstelt tegenover de aanpak van de andere oppositiepartij kan Leterme en Bourgeois stemmen kosten. Bourgeois kan misschien het strontstuk van Benno Barnard in De Standaard (22 maart) eens herlezen: ‘Terwijl ik het Nieuw-Vlamingendom zo overschouw, maakt een grote verbazing zich van mij meester. Hoe is het mogelijk dat het dierbare België dit soort partijen tolereert? Het zijn ordinaire landverraders.’ Bourgeois mag weten wie de volgende klant is voor de guillotine. Jan Van de Casteele
P ERSWIJS - K ORT
P
K
E R S W I J S
Roger Pauly (voorzitter Gezinsbond) in Knack, 17 maart: ‘De federale overheid houdt de touwtjes in handen. Vlaanderen kan een werkgelegenheidsbeleid voeren, maar de werkloosheidsuitkeringen zijn federaal. Vlaanderen is bevoegd voor huisvesting maar de huurwet en de btw voor de bouw worden federaal geregeld. De preventieve gezondheidszorg is een Vlaamse opdracht, de ziekteverzekering is een federale zaak. Het gezinsbeleid is Vlaams, de kinderbijslag is federaal. Zo kan ik blijven doorgaan. Op die manier kan je geen beleid voeren dat inspeelt op het klimaat en de behoeften van een samenleving. Niemand zal ontkennen dat er ter zake grote verschillen zijn tussen Vlaanderen en Wallonië.’ André Leysen in Trends, 18 maart: ‘De politicus wordt een producent van slagzinnen en een mediamens. De Laatste Show is voor sommigen belangrijker dan het parlement.’ Johan Van den Driessche, VEV-Comité Brussel in De Morgen, 30 maart: ‘Als je in Brussel minister-president kunt worden zonder Nederlands te kennen, of als je eentalige rechters benoemt, waarom zou een werkloze jongere zich dan geroepen voelen om Nederlands te leren?’ Yves Leterme in De Morgen, 3 april: ‘Ik ben geen romanticus maar een rationele Vlaming. Ik wil een aantal problemen oplossen voor de mensen, op het vlak van werkgelegenheid of sociale zekerheid. Daarom kunnen we beter een aantal bevoegdheden in Vlaamse handen hebben.
Of dat nu goed klinkt of niet zal mij worst wezen, ik doe toch mijn goesting.’ Rik van Cauwelaert over de burgemeestersactie in Knack, 7 april: ‘Wat betekent dat Patrick Dewael in deze communautaire affaire zijn nek moet uitsteken. En dat is een grote geruststelling voor de VlaamsBrabantse burgemeesters, want dat heeft Dewael in heel zijn politieke loopbaan nog nooit gedaan.’ Hugo Camps in De Morgen, 5 april: ‘De dundoeken van de Vlaamse Leeuw bleven maar wapperen over renners en landschap. Als een fascistoïde. Ik smeekte om het feest van een miljoen hoofddoekjes langs de weg, maar niemand wou het horen. De Leeuw, hij klauwde voort.’ Paul Geudens in Gazet Van Antwerpen, 15 april: ‘Als de Russische tv enkele weken voor de stembusgang een programma met Poetin zou uitzenden zoals dat van Luc Alloo met Verhofstadt, dan spraken waarnemers van “manipulatie van de media en oneerlijke verkiezingen”. Sigfried Bracke in Het Nieuwsblad, 21 maart: ‘In De Zevende Dag vroeg ik ooit waarom men voor de sp.a moet stemmen. ‘Omdat die meer doet dan ze belooft’, zei Stevaert. Die uitdrukking hadden we al 127 keer gehoord van hem. Het publiek had het door en begon hem uit te lachen. Bij Dirk Sterckx heb ik zelfs moeten ingrijpen. Hij zei dat ‘de VLD er is voor wie wil dat er iets verandert’.
O R T
VLAAMSE WERKLOZEN VAKER GESTRAFT Gemiddeld twintig keer meer Vlaamse werklozen dan Waalse kregen een sanctie tijdens het eerste semester van 2003. Ook de cijfers van het hele jaar 2002 duidt op eenzelfde verhouding. Drie op vier meldingen van werkonwillige werklozen komen uit Vlaanderen. Van de 2147 sancties ging 81,93 procent naar Vlaamse werklozen, tegenover 14,02 procent naar Brusselse en 4,04 procent naar Waalse. (DM en DT, 18 maart)
WAALSE VERKEERSBOETES De gemiddelde Vlaming betaalde vorig jaar ca 25 euro aan verkeersboetes, de Waal amper 16 euro. Dat geld zit in het boetefonds. Volgens de regering Verhofstadt krijgen de Vlaamse politiezones uit dit fonds dan 3,62 euro per inwoner, de Waalse 6,52 euro per inwoner. De Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten berekende dat sinds de verkeerscontroles en boetes gevoelig stegen (2003) zowat 83% van de meeropbrengst uit Vlaamse portemonnees kwam, voor 12 procent uit Brussel en voor 5 procent uit Wallonië. ‘Laat Vlaanderen en Wallonië een eigen beleid voeren en zelf over de meeropbrengst van de eigen verkeersboetes beslissen’, aldus CD&V’er Johan Sauwens. (Belang van Limburg, 1 april)
STEVAERT OP TERUGWEG? Tijdens de Humo-hoogmis (Pop Poll) in het Antwerpse Sportpaleis werd Stevaert op boegeroep getrakteerd. Stevaerts liberale collega Dirk Sterckx overkwam net hetzelfde. Wie in een praatprogramma op minder applaus wordt getrakteerd dan de regisseur zou wensen, heet uit de gratie van het volk gevallen te zijn. (Mathias Danneels in Het Nieuwsblad, 5 april) ‘Een ambetant gevoel’, zo reageerde Stevaert, voor Humo-lezers de populairste, maar ook de tweede ergerlijkste politicus.
VERTROUWEN IN DE VORST Sinds november 2000 peilde het Instituut voor de Overheid (KU Leuven) vervolg blz. 3 DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
2
K
O R T
ENGLISH NATIVE SPEAKERS Einde maart werd Patricia Ceysens, Vlaams minister van Economie, geïnterpelleerd over het groeiend aantal vacatures voor zogenaamde ‘English native speakers’ bij Europese organisaties en NGO’s. De Vlaamse Esperantobond had daarvan honderden voorbeelden gevonden. Volgens Ceysens krijgen ook mensen die van jongs af aan een Engelstalige school onderwijs hebben genoten komen evenzeer aan bod als kandidaten met Engelse of Ierse nationaliteit. Zelfs die brede interpretatie komt volgens N-VA en Blok nog neer op discriminatie van Vlamingen.
MIGRANTEN Niet alleen tussen autochtone Belgen loopt er communautair heel wat mis. Nu is er ook al een communautaire strijd losgebarsten tussen de allochtonen. De Moslimexecutieve, het officiële aanspreekpunt vanuit de moslimgemeenschap voor de overheid, staat op barsten. Alvast Meryem Kaçar (Groen!), tot voor kort lid van die Executieve, stelt voor het orgaan op te splitsen in een Vlaams en Waals orgaan. Kaçar: ‘Er zijn gewoon te veel verschillende visies op de werking van de raad en de precieze draagwijdte van zijn bevoegdheden. Vooral tussen de Vlaamse en de Waalse vertegenwoordigers blijkt het water wel erg diep. De Executieve heeft dringend transparantie en daadkracht nodig; splits ze dus op in een Vlaamse en een Waalse tak.’ (Knack, 31 maart)
GAT IN DE DIJK VAN CENSUUR
V LAGGEN
EN VAANTJES
Het boeiende in de werkelijkheid is dat alles, ook het meest onwaarschijnlijke, zich kan voordoen en zich voordoet. Bij voorbeeld dat voor de snuivende lens van een camera een vlag, per ongeluk, in de spaken van een koersfiets terechtkomt. Bijna banaal. Wat hebben kijkers die geregeld wielerwedstrijden volgen al te zien gekregen: dwaze camerafreaks die net iets te ver reiken, meehollers die renners doen wankelen en zo meer. En meestal, zo niet steeds, worden dergelijke buitenissigheden met de mantel van begrip, zo niet van liefde, bedekt. Je mag toch fanaat zijn, je hebt toch het recht, bijna de roeping emoties te tonen, ja, te kweken. Wie zou wie verbieden om de clown uit te hangen in het supercircus dat Alpe d’Huez heet? Soms heet dat reizend circus dan Kwaremont of bos van Arenberg. Maar met de fameuze vlag in de spaken van renner Hoste blaast de wind meteen uit een ander gat. Was die vlag gewoon de mouw van een kledingstuk of de franje van een handdoek geweest, dan was er al vergiffenis geschonken voor het verzoek om vergeving. Renners vinden massa’s volk langs de weg immers geweldig, en de rest neem je er bij. En bovenal zwelgen de verslaggevers in de extase van opdringerige kijkersscharen.
VONDST Maar met die leeuwenvlaggen zit er kak aan de knikker. De vondst om wapperende, rollende vlaggen voortdurend in de gretige muil van gapende camera’s te gooien is, zacht gezegd, knap. Een medium dat de Vlaams-nationale zaak van geen kanten welgezind is, aanwenden om een bepaalde eigen boodschap aan de man te brengen is een slim, goedkoop en nagenoeg onbestrijdbaar idee. In deze “democratische” maatschappij van ons worden allerwegen wallen opgeworpen tegen vrije meningsuiting, maar deze vondst met de vlaggen slaat wel een gat in de
3
censurerende dijk. De coryfeeën van de media zien met lede ogen hoe er in het monopolie van hun informatieve macht listig ingebroken wordt door slimme en bovendien handige beunhazen. Goliath is kwaad en David lacht in zijn vlaggen zwaaiend vuistje.
BOERENLEEUW Maar er is natuurlijk meer aan de hand. De ergernis gaat om de leeuw. Bovendien, geen gewone! Een zonder roodgelakte klauwnagels. Dus kortom: een ouderwets, zwart-gele boerenleeuw die heeft moeten klauwen om dat Vlaanderen waar die ronde nu met trots doorheen ploegt, Vlaams te houden. Vlaams: dat begint met taal en eindigt met cultuur in honderd vormen. Maar daar mag je niet meer voor staan: ouderwets, muffig, spruitjeslucht en bovendien bruin getint. Foei. Alles dient nu kosmisch te wezen en liefst in het Engels. Dat ontelbaren, zowel individueel als collectief, hongerig op zoek zijn naar identiteit, zal de politiek-correcten worst wezen. Tot het moderne dogma hoort alles wat met “wereld” begint: wereldcultuur, wereldmuziek, er is zelfs wereldwijn. Een goede Bourgogne wordt daar wellicht nog kostbaarder door. Heer, red ons van de werelduniformiteit: homogeen, commercieel, mega-schalig en Engels gedomineerd. Het unieke Vlaamse land straalde dezer dagen weer iets helderder vanwege die leeuwenvlaggen. Een enkele tricolore vaan vloekte daar als een tang op een varken. Het land werd er niet mooier van. Met dat soort vanen is er in Vlaanderen veel naar de vaantjes gegaan. Dank aan de renners om het mooie koerswerk, maar ook om de unieke Bühne die zij scheppen voor de vlaggen.
Jacques Claes
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
C OMMENTAAR
naar wantrouwen en ontevredenheid van de Vlamingen. Het meeste vertrouwen hebben de Vlamingen in het onderwijs (79,1%). Meer de verdienste van de leraars dan van de minister van Onderwijs, veronderstellen we. Het koningshuis krijgt nog het vertrouwen van 43,1% van de Vlamingen. Opmerkelijk: het minst vertrouwenwekkend vinden de Vlamingen hun Vlaamse politieke partijen (22,5%). de Waalse politieke partijen (7,7 procent) doen het absoluut het slechtst. (www.kuleuven.ac.be/io/trust)
EEN
ER
ZIJN WEER GEUZEN
P ERS
KAN ZICH VERWACHTEN AAN EEN FERME KOPSTOOT
De fameuze scheiding der machten lijkt flinterdun, wat de kolonels van Verhofstadt nu ook mogen beweren. Karel De Gucht of Dirk Sterckx moeten goed gek zijn als ze geloven dat de publieke opinie dit alibi - wij hebben het niet gedaan - ernstig neemt. Politici hebben zich op glad ijs begeven. ‘De uitvoerende macht, met name premier Verhofstadt en zijn regering, eiste van de rechterlijke macht dat die een politieke partij buiten de wet stelt’, aldus het Blok, dat gretig de vergelijking trekt met wat in autoritaire landen gebeurt. Kijken wat de kiezer daarvan vindt. De rol van de rechterlijke macht is (voorlopig) uitgespeeld.
ZEGT
De vakgroep communicatiewetenschappen van de Gentse universiteit heeft een “profiel van de Vlaamse journalist” getekend, kort voor de verkiezingen van 2003. Het resultaat van dit onderzoek verscheen in het vakblad De Journalist (nrs 59 en 60). Het is boeiend, maar weinig bekend.
Dat is allerminst het geval voor de pers. Nogal wat journalisten hebben als vierde macht hun deel aan de strijd al ruimschoots gevoerd en zullen dat de komende weken met gretigheid opnieuw proberen. Journalisten doen al sinds Zwarte Zondag (1991) hun best om “de mensen” op betere gedachten te brengen. De frustratie moet groot zijn. “De mensen” zouden hun absoluut eenzijdige aanpak in het kieshokje wel eens kun-
In 1999 bleek 51 procent van de Vlaamse journalisten voor Agalev te hebben gestemd, in 2003 zou nog 30 procent voor die partij stemmen. Sp.aSpirit kreeg in 1999 32% van de journalistenstemmen, en zelfs 41,7 Tabel 1: aanwezigheid politici in VRT-infotainment- procent in 2003. programma’s (01/04/2002 tot 01/01/2003).
%
%
48 31 27 24 1 0 131
36,64% 23,66% 20,61% 18,32% 0 0 99,23%
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
tie. Misschien lezen die mensen dat niet of vinden ze dat niet relevant’, aldus De Bens. Behalve Gazet van Antwerpen berichtte geen enkele krant over deze enquête. Zeer recent pikte ook Humo (13 april) dat resultaat op, naar aanleiding van een vragenronde bij al wat journalistieke naam heeft in Vlaanderen. Yves Desmet zei dat de linkse meerderheid bij journalisten geen uitzondering is. Hij verwijst naar gelijkaardige vaststellingen in de Verenigde Staten en Nederland. Twee landen met een conservatieve regering... De impact van journalistieke gewetens op de stembusverrichtingen is dus verre van evident. Er is dus hoop voor wie na 13 juni links uit de Vlaamse meerderheid wil zien verdwijnen.
2003
24,87 20,44 24,73 3,95 4,91 18,21 97,11
Bron: schriftelijke vraag nr. 65 en 66 aan de minister Media, 17/01/2003. Kris Van Dijck (N-VA)
Professor Els De Bens (Universiteit Gent): ‘Een grote meerderheid van de journalisten noemt zichzelf inderdaad progressief. Die vaststelling is niet nieuw en dat is ook in andere landen het geval. Waarom? Dat is niet echt onderzocht. Het past misschien bij het imago van “de van journalist als kritische waakhond”. Het onderzoek geeft
STEMMEN
SENAAT
SP.a-Spirit CD&V VLD Agalev N-VA Vlaams Blok Totaal
‘Noch vanuit de hoek van de partijen, noch vanuit de media zelf kwam er reac-
DE PERS STRAKS WAT POLITICI MOETEN DENKEN?
nen beantwoorden met een vierkante kus-mijn-klotenstem.
PERS
TOTAAL
Toch is de enquête verhelderend. Een slimme man als Rik Van Cauwelaert, hoofdredacteur van Knack, stelt ten onrechte de domme vraag ‘Hebben ze hun enquêteformulier wel eerlijk ingevuld?’. De enquête was namelijk anoniem en ca 45% van alle journalisten heeft ze beantwoord en de respondenten kwamen uit alle media (kranten, radio, tv).
Foto Doorbraak
W ETSTRAAT
H
et Blok is veroordeeld. Toch op het niveau van het Hof van Beroep in Gent. De uitvoerende macht, in casu de federale regering Verhofstadt, heeft na de antiracismewet (in combinatie met de correctionalisering van drukpersmisdrijven) een proces in gang gezet via een klacht van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen. Dat centrum valt onder het gezag van de eerste minister, het openbaar ministerie onder het gezag van de minister van Justitie. Dat Verhofstadt de strijd tegen het Blok nu zal proberen afmaken, lijkt zeker. Vanaf nu, nog meer dan voorheen, met de steun van de pers. Maar er is één vervelend detail. Op 13 juni spreekt de kiezer nog een woordje mee.
indicaties over het zelfbeeld van de journalist. Dat wil nog niet zeggen dat hij dit ook in zijn krant of programma ongeremd kan ventileren’.
4
TELEVISIE Recent onderzoek van professor Frank Thevissen (VUB) heeft duidelijk aangetoond dat televisie het belangrijkste medium is als het op beïnvloeding aankomt. De krant volgt op de tweede plaats, radio op de derde. De impact van advertenties, 20m2-borden is marginaal. (De Standaard, 24 maart)
Ook om die reden beperken we ons tot de journalistieke strijd op televisie, met name op de VRT. Zoals voor kranten en hun uitgevers speelt ook voor de commerciële omroep VTM het spel van de vrije markt. Commerciële ondernemingen weten dat ze met de kiezers best niet al té veel de zot houden.
EVENWICHT Zowel in de rechtstreekse informatieaanbod (Journaal, TerZake, De Zevende Dag, Villa Politica) als in de zogenaamde infotainmentprogramma’s (o.a. De Laatste Show, Man bijt hond, Confidenties in Toscane, Aan Tafel, De Nationale Test, Herexamen, Tien voor Taal, ...) doen politici hun ding. De manier waarop ze dat doen begint veel mensen op de zenuwen te werken. Bij hun afscheid van het Vlaams Parlement spraken Vlaams minister van Cultuur Paul Van Grembergen (Spirit) en Wivina Demeester (CD&V) harde woorden. Van Grembergen noemde De Zevende Dag het zondagse Bocusegebeuren: een hoop snel mekaar opvolgende, licht verteerbare hapjes. Villa Politica, waar elke week Verhofstadt en Dewael/Somers het Vlaamse volk vanuit hun zeteltje mogen toespreken, noemde hij Villa Infantilia. Tabel 2: aanwezigheid politieke actoren in VRT-nieuwsprogramma’s (laatste zes weken voor de federale verkiezingen van 18 mei 2003).
%
%
STEMMEN
SENAAT
VLD SP.a-Spirit CD&V Agalev Vlaams Blok N-VA Andere Fr. partijen Totaal
25% 18,9% 18,4% 13,5% 5,8% 4,1% 4,4% 9,9% 100%
2003
24,73 24,87 20,44 3,95 18,21 4,91 97,11
Bron: Peter Van Aelst (onderzoeksstudie in druk, geciteerd in De Standaard, 27/09/2003)
Vanaf 2 mei gaat op de openbare omroep de sperperiode van zes weken in voor politici, zowel bij VRT als bij VTM. Geen politici meer in infotainmentprogramma’s. De oppositie zal er niet rouwig om zijn. Driekwart van de politici in dit soort programma’s (zie tabel 1) behoorden tot de meerderheid. (99 keer, 76%). Vertegenwoordigers van N-VA of van het Vlaams Blok kwamen geen enkele keer aan bod. Onverantwoord, in elk geval. Maar efficiënt?
TELRAAM Het Vlaams Blok zette een telraam bij Villa Politica, maar ook bij TerZake en De Zevende Dag. Het resultaat van die wiskundige benadering vindt u in de tabellen op deze bladzijde. Verstandige lezers zullen weten dat handige journalisten nog meer wapens in huis hebben dan de gastenselectie en de discriminatie in de toebedeelde beeld- en spreektijd. Favorieten krijgen subtiel steun in de volgorde van vragen en repliek, het toontje waarop vragen gesteld worden, vermeend onschuldige onderbrekingen, het beknotten van de “uitspreektijd”, de lichaamstaal van de interviewer. De N-VA komt weinig aan bod, maar weet dat ze in de politieke arena een relatief bescheiden speler was en is. Toch trekken ook Kris Van Dijck en Frieda Brepoels regelmatig van leer tegen hun zwakke aanwezigheid. Hetzelfde geldt voor de oppositiepartij CD&V. Bij de liberalen zijn het vooral Jean-Marie De Decker en Hugo Coveliers die nu en dan hun ongenoe-
gen ventileren, maar dat heeft dan vooral te maken met het overmatig felle licht op de Zonnekoning Steve Stevaert en zijn babes. Wie met reden telt en klaagt, is het Vlaams Blok. In De Zevende Dag komt Groen! (nochtans niét meer vertegenwoordigd in het parlement) vijfmaal meer aan bod dan N-VA (dat met Geert Bourgeois dan toch tenminste nog in de Kamer vertegenwoordigd is) en bijna evenveel als het Vlaams Blok met zijn 18 volksvertegenwoordigers. Voor TerZake waren er in de onderzochte periode (1 nov. 2003 - 31 jan. 2004) 88 afleveringen, waarvan 50 met politici. De VLD was er 28 keer bij, sp.aSpirit 25 keer, CD&V 16 keer, Groen 10 keer, het Blok 7 keer. Op de vraag van Humo of de aanhoudende groei van het Blok ondanks de aversie van het journalistieke leger niet aantoont dat de vermeende macht van de media relatief is, antwoordt Sigfried Bracke het schranderst: ‘De goedheilige Kerk van Rome zou nooit zo groot geworden zijn zonder de vervolging door de Romeinen. Een aantal mensen in onze stiel wil het Blok te vuur en te zwaard bestrijden, maar dat kan best weleens een averechts effect gehad hebben. Het lijkt me een geruststelling dat volk met een microfoon of een pen in de hand niet kan voorschrijven wat de samenleving moet denken. Laat de mensen zelf maar nadenken: achteraf zal wel blijken of ze zich vergissen’. Alsof Bracke waarschuwt voor een ferme kopstoot... Het zou verhelderend zijn via een of ander onderzoek te vernemen hoe sterk de correllatie is tussen de eigenzinnige politieke en journalistieke campagne tegen het Blok en de ononderbroken vooruitgang van die rechts-radicale partij. JVdC
Tabel 3: Duur zendtijd politici
PARTIJ VLD SPA/Spirit CD&V Groen ! Vlaams Blok N-VA
VILLA POLITICA
DE ZEVENDE DAG
TERZAKE
TOTAAL
3 u. 5’25’’ 0u. 56’9’’ 1 u. 29’ 48’’ 12’30’’ 18’ 55’’ 7’26’’
4 u.11’14’’ 3 u. 24’6’’ 3 u.21’ 8’’ 22’5’’ 23’21’’ 4’32’
3 u.35’38’’ 4 u. 18’18’’ 1 u. 53’29’’ 52’32’’ 8’48’’
11u.34’57’’ 8 u.38’ 33’’ 6 u. 44’25’’ 1 u.27’7’’ 51’4’’
Bron: nota Vlaams Blok. Fractie Vlaams Parlement.
5
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
W ETSTRAAT
Maar wie zijn info zoekt bij de VRT, mag enige objectiviteit verwachten. Die zender wordt door de belastingbetaler betaald. De vraag is of het verstandig is één op vijf van uw kijkers regelmatig op z’n bek te slaan. ‘Waar blijft de decretale plicht om bij te dragen tot een objectieve en pluralistische opinievorming in Vlaanderen? De VRT draagt in deze een verpletterende verantwoordelijkheid’, aldus Kris Van Dijck (N-VA) (De Morgen, 22 okt) .
Ook Mathias Danneels waarschuwt in Het Nieuwsblad (5 april) voor de karpersprongen in de politieke opinie. ‘Stevaert is groot geworden met oneliners en ‘leuke dingen voor de mensen’, maar het verzadigingspunt lijkt bereikt. Net als bij een soap verlangt het publiek naar nieuwe personages en een andere tune’, aldus Danneels. Die andere tune kan na 13 juni wel eens héél anders klinken.
HET
GAAT GOED, GOED, GOED, GOED...
(BIS!)
sociale bijdragen om bijvoorbeeld de explosie van kosten in de gezondheidszorg te betalen, wordt dan opgevangen door onder meer een toenemend deel van de BTW-inkomsten af te romen.
DE
KUNST VAN MANIPULATIE EN MEDIAVERTOON
in het VRT-programma Coninckx en Van Wijck. Er werden beelden getoond van een persconferentie enkele dagen daarvoor naar aanleiding van de begrotingscontrole 2004. Vande Lanotte vergiste zich voor de camera’s tot tweemaal toe in een berekening over miljoenen en miljarden euro. Het lijkt symptomatisch voor een regering die manipulatie en mediavertoon hoog in haar vaandel geschreven heeft. ‘Wat wilt u? Ik kan nu eenmaal geen cijfers onthouden’, zo probeerde Vande Lanotte er zich met een flauwe grap vanaf te maken. Coninckx en Van Wijck lieten hem moeiteloos ontsnappen. De hofhouding van de VRT weet dat men het een sp.a-superminister niet al te moeilijk mag maken. En dus kreeg de kijker opnieuw hetzelfde verhaaltje opgedreund: de Belgische begroting is een voorbeeld voor de rest van Europa, en het moet gedaan zijn met al die kritiek. Omdat wij echter niet naar de pijpen moeten dansen van Verhofstadt en co, graag een aantal kanttekeningen.
HET PRIMAIR SALDO Het primair saldo of primair overschot is wat er op de begroting overblijft zonder rekening te houden met de interestlasten op de overheidsschuld. Dat primair saldo moet hoog genoeg zijn om te garanderen dat men én de verschuldigde interestlasten kan betalen, én de rest van de begroting gezond kan maken of houden. België heeft jarenlang aan Europa beloofd dat het een primair overschot zou hebben van om en bij de 6 procent. Die belofte was nodig om deel te kunnen gaan uitmaken van het europeloton, ondanks de bijzonder hoge Belgische staatsschuld. In de begroting 2004 is het primair saldo gedaald tot 5 procent, en de volgende jaren zou het nog lager liggen. Oorzaak is de uitgavendrift van de paarse regering, waardoor de uitgaven (voor interestlasten!) in 2003 stegen tot 45,7 procent van het Bruto Binnenlands Product tegenover 42,6 procent in 2006.
FEDERAAL NIVEAU Een andere graadmeter voor de gezondheid van het staatsbudget is het resultaat van de federale overheid. Het begrotingsevenwicht van de voorbije
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
EENMALIGE UITGAVEN
Foto Doorbraak
ECONOMIE
Enkele weken geleden was minister van Begroting Vande Lanotte te gast
Dit is een bijzonder zwaar structureel probleem, zeker in het licht van de komende vergrijzing. Het volstaat niet om aan te kondigen dat men eind dit jaar een grondig debat wil voeren over de gezondheidszorgen en de pensioenen. Het zal enorm veel politieke moed vergen om die nefaste trend om te buigen. En men kan Verhofstadt van veel beschuldigen, maar aan politieke moed heeft hij zich de voorbije jaren niet echt bezondigd.
HOFHOUDING VAN VRT MAAKT HET SUPERMINISTER VANDE LANOTTE NIET LASTIG
jaren is niet te danken aan het federale niveau, dat voortdurend boven zijn stand leeft. Het is te danken aan de inspanningen van gewesten, gemeenschappen en gemeenten, die ook dit jaar weer het federale tekort van ongeveer 0,5 procent van het BBP moeten goedmaken. Dat is zowat 1,25 miljard euro, waarvan het leeuwendeel uiteraard zal gevonden worden in Vlaanderen.
SOCIALE ZEKERHEID Vande Lanotte en Verhofstadt konden triomfantelijk aankondigen dat de sociale zekerheid - ondanks onheilspellende berichten in sommige kranten - dit jaar een overschot zal vertonen van 110 miljoen euro. Dat resultaat is kunstmatig. De federale regering speurt voortdurend naar reserves en spaarpotjes in de vele takken van de SZ die men dan op basis van de vernieuwde Europese rekenregels bij de resultatenrekening probeert op te tellen. In feite is er in de SZ een tekort van minstens 90 miljoen euro. Daarbij mag men niet uit het oog verliezen dat de zogeheten “alternatieve financiering” van de SZ almaar toeneemt: het tekort aan echte
6
Dat het “schip van staat” dan toch nog in evenwicht blijft drijven, heeft veel zoniet alles - te maken met éénmalige inkomsten. De 5 miljard euro (!) van het Belgacom-pensioenfonds vorig jaar, de verhoopte 850 miljoen euro van de fiscale amnestie dit jaar. Die moeten dan wel nog binnenkomen, iets waarover heel wat scepsis bestaat. Bovendien stijgen de rentevoeten opnieuw, waardoor een van de grote meevallers van de afgelopen jaren voor de regering wegvalt. Paars schermt zo graag met het argument dat het drie opeenvolgende moeilijke jaren heeft gekend (2001-2003). Het is er bovendien in geslaagd om de budgettaire speelruimte op te souperen die door en na Dehaene was ontstaan. En het heeft bij de regeringsvorming vorig jaar en op de megamonsterministerraden van de voorbije maanden al een stevige hypotheek gelegd op de inkomsten die het de komende jaren zal ontvangen. Als de economische groei het laat afweten, dan zit dit land binnen de kortste tijd in de problemen. Misschien mag CD&V dan mee komen spelen om het puin te ruimen van Verhofstadt I en II. Deze regering die eens snel 200 000 nieuwe banen zou creëren, heeft voor 2004 zowat 80 miljoen euro meer moeten inschrijven dan vorig jaar voorzien voor werkloosheidsuitgaven en brugpensioenen. Luister naar mijn woorden, maar kijk niet naar mijn daden. Kathleen Van den Heuvel
DE CLICHÉS VAN VAN CAUWENBERGHE, WAALS MINISTER-PRESIDENT
E IGEN WAALSE PORTEMONNEE EERST ? Z
ZONDER SOCIALE ZEKERHEID HEEFT BELGIË GEEN TOEGEVOEGDE WAARDE Steeds meer het dogma van de Franstalige politieke klasse in het institutionele debat. Voor hen is er blijkbaar geen plaats voor argumenten van behoorlijk bestuur, van een goed evenwicht tussen eigen verantwoordelijkheid als regio en solidariteit, van een solidariteit gericht op welvaartscreatie in plaats van herverdeling, van de nood aan een apart beleid op maat van de specifieke behoeften van elke regio. Het Waalse dogma lijkt zeer sterk op “centennationalisme”: België interesseert de Walen enkel in de mate waarin ze er financieel voordeel bij hebben, via transfers in de sociale zekerheid. Het Waalse verwijt aan de Vlaamse “centennationalisten” klinkt dus bijzonder hol. Erger nog, de Waalse politieke klasse lijkt de duurzame vruchten van een beter bestuur door meer zelfstandigheid te offeren op het altaar van kortetermijngewin van sociale transfers.
WALLONIË WAS VAN 1830 TOT 1960 SOLIDAIR MET VLAANDEREN Wetenschappelijk onderzoek - onder meer van VUB-professor Jules Hannes en van de Gentse professor Chris Vandenbroecke - heeft aangetoond dat Vlaanderen nooit op solidariteit van Wallonië heeft moeten rekenen. Er hoeven overigens geen wetenschappelijke berekeningen te worden gemaakt. Van geldstromen tussen de gewesten kan slechts sprake zijn als er een grote pot te verdelen valt. Die pot is er maar gekomen met de uitbouw van de sociale welvaartstaat, vooral na de Tweede Wereldoorlog. En toen is Vlaanderen economisch voorsprong gaan nemen
op Wallonië en steeds meer transfers gaan betalen. Wel hebben duizenden Vlamingen in de 19de en deels 20ste eeuw werk gevonden in Wallonië. Ze moesten daarvoor uren per dag pendelen, of verhuisden naar de Waalse industriebekkens, om daar hard labeur te verrichten. Geschiedkundige kronieken geven aan dat hen daar niet bepaald een goed onthaal te beurt viel, en ze vaak behandeld werden als tweederangsburgers. Ze hadden echter weinig keuze. Er was toen geen sociale zekerheid, geen werkloosheidsuitkeringen zoals we die thans kennen. Hoeveel Waalse werklozen gaan er vandaag werken in Vlaanderen, waar arbeidskrachten tekort zijn? Bitter weinig. Ze leven van een uitkering, vnl. betaald door de Vlaamse belastingbetaler. Deze toestand vergelijken met de 19de-eeuwse pendel van Vlamingen naar Waalse industriebekkens om er in slechte omstandigheden en voor een bijzonder karig loon te gaan werken, getuigt ronduit van kwade trouw.
WALLONIË HAALT VLAANDEREN IN TEGEN 2010 De jongste vijf jaar benaderde de Waalse economische groei inderdaad die van Vlaanderen. Maar dit kan bezwaarlijk een inhaalbeweging worden genoemd. Het betekent hoogstens dat de kloof niet meer groter wordt. Overigens ligt de economische groei de jongste jaren voor beide regio’s bijzonder laag. Als er dan al van een zekere nivellering sprake is, dan is dit door de slechte prestatie van Vlaanderen en niet door een Waalse inhaalbeweging. Hopelijk zet dergelijke nivellering zich niet door, want dat zou betekenen dat Vlaanderen en Wallonië samen naar
7
De voorspelling van een echte Waalse inhaalbeweging berust op drijfzand, zoals de voorspelling van een forse toename van de werkgelegenheidsgraad.
WALLONIË LAAT OVERHEIDSBEDRIJVEN NIET LOS ‘Wallonië laat zijn overheidsbedrijven niet los. Ze vormen de steunpilaren van de Waalse economie’, aldus Van Cauwenberghe, verwijzend naar luchtvaartbedrijven Sonaca en Sabca, de wapenfabriek FN en het aandeel van het Waalse gewest in staalreus Arcelor (waarvan het vroegere CockerillSambre deel uitmaakt). De Walen blijven dus zweren bij een overheidseconomie. Dat is hun goed recht. Maar ze moeten daar dan wel zelf de verantwoordelijkheid voor dragen. Vooreerst is de overheidsinterventie in de economie in Wallonië al veel groter dan in Vlaanderen en is dit mede de oorzaak van een gebrekkige dynamiek in de particuliere bedrijvensector. Dat weegt op de Waalse economische dynamiek en hindert een noodzakelijke Waalse inhaalbeweging. Voorts wordt de Waalse luchtvaart in leven gehouden door uitgebreide tegemoetkomingen uit de federale schatkist, inzonderheid voor deelname aan de bouw van Airbus-vliegtuigen. Omgekeerd, toen het federale beleid op de wapenexport FN pijn deed, werd ze prompt geregionaliseerd. Besluit: Met dergelijke Waalse clichés blijft elke communautaire dialoog bij voorbaat een dovemansgesprek. Deze clichés zijn enkel uit op het status-quo, met voor Wallonië wat gewin op korte termijn, maar anderzijds schade voor Vlaanderen en op lange termijn ook voor Wallonië. Jaca DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
WALLONIË
onder de sociale zekerheid heeft België geen toegevoegde waarde. Wallonië is van 1830 tot 1960 solidair geweest met Vlaanderen. Wallonië haalt Vlaanderen economisch in tegen 2010. Wallonië laat zijn overheidsbedrijven niet los. Vier boude uitspraken van Jean-Claude Van Cauwenberghe, Waals minister-president, onlangs in De Tijd. Vier Waalse clichés die de communautaire dialoog blijven bezwaren.
beneden gaan. Een scenario dat niet onrealistisch is. Immers, Vlaanderen staat zelf economisch voor grote uitdagingen die veel investeringen en dus geld vergen: beperking van de lasten op arbeid, investeringen in infrastructuur, wetenschappelijk onderzoek, scholing en vorming... De aanhoudende jaarlijkse afdracht van ruim 5 miljard euro aan transfers (zonder rekening te houden met de transfers in de afbetaling van de overheidsschuld) beperkt de mogelijkheden van Vlaanderen om te investeren in zijn toekomst.
NU
EEN VUIST MAKEN
S PLITSING B RUSSEL -H ALLE V ILVOORDE ?
B ETOGING 9
MEI
H ALLE
D
‘ ie oplossing komt er dus als wij regeringscrisissen durven en willen uitlokken’. Dat zei Frans Van Cauwelaert in een toespraak op het vierde congres van de Katholieke Vlaamse Landsbond in de zomer van 1923 in Brugge (Derde deel van de Van Cauwelaert-biografie van Lode Wils, blz 149). Geschiedenis is meestal boeiend, maar kan ook pijnlijk leerrijk zijn. Ook vandaag is het duidelijk dat een oplossing voor het dossier BrusselHalle-Vilvoorde (BHV) er niet komt zolang Vlaanderen daarover geen regeringscrisis durft of wil uitlokken. Anders gezegd: een splitsing komt er alleen als Vlaanderen die ook wil afdwingen. Frans Van Cauwelaert dacht zoals sommigen vandaag ook nog dat het “anders” kon. Dat onder zijn “sterke Vlaamse” leiding de Vlaamse stem in het Belgische parlement uiteindelijk beslissend zou zijn. Toen hij zich in Brugge tot de geciteerde uitspraak liet verleiden, had hij in datzelfde Belgische parlement de vernederlandsing van Gent “op zijn Belgisch” moeten slikken (de tweetalige Nolf-barak), kreeg hij er geen parlementaire meerderheid voor zijn eis om Vlaamse regimenten in het Belgisch leger te krijgen, was hij zelf afgetreden als voorzitter van de “Vlaamse” Kamergroep. ‘Het Hof, of beter gezegd koning Albert I, trok zich van Van Cauwelaerts verzet niets aan’, zo schrijft Wils enkele bladzijden verder. Een jaar later titelde de Antwerpse liberale krant De Nieuwe Gazet van 11 maart: ‘Van Cauwelaert uitgeschakeld’. Zijn blijkbaar onvoorwaardelijk vertrouwen in de parlementaire en dus democratische weg om Vlaamse eisen te realiseren, was nog maar eens een foute inschatting gebleken. Het zou
VAN
Trappeniers van Zaventem. Volgens de letter van het boekje hadden zij ook geen gelijk toen ze de formulieren voor de talentelling terugstuurden, maar ze kregen uiteindelijk wel gelijk: de talentelling werd ten gevolge van hun actie eens en voorgoed afgeschaft. Een oplossing komt er dus enkel als wij regeringscrisissen willen en durven uitlokken.
diezelfde Van Cauwelaert niet beletten om toch nog een lange carrière van “Belgisch” politicus op te bouwen.
De Vlaamse ergernis over een en ander binnen deze état Belgo-FrancophoneWallon neemt zienderogen toe. De groeiende Franstalige (paarse) arrogantie jaagt ook gematigde Vlamingen van buiten de traditionele Vlaamse Beweging de Belgische gordijnen in. Met dit België, zo hoort men steeds meer openlijk zeggen, kunnen wij geen zaken meer doen.
LES
GEEN FORUM!
Deze nogal lange “historische” toelichting is verhelderend in het licht van de huidige perikelen rond de splitsing van het (nu nog) tweetalige kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Na veertig jaar parlementaire strijd en veel politiek-verbale guerrilla werd niets meer bereikt dan wat getrappel ter plaatse. We staan vandaag even ver als in de tijd van de eerste ‘wetsvoorstellen tot splitsing van BHV.’
Het is goed kritisch te volgen hoeveel steun de opstandige burgemeesters vandaag krijgen van de ganse Vlaamse beweging “uit de tijd van toen”, van de commentatoren van de Vlaamse pers.
Vandaag zijn we beland bij een klein dozijn Vlaamse burgemeesters die het niet langer bij woorden houden, maar iets doen. Toeval of niet, het met succes afgeronde historische burgemeesters-verzet tegen de talentelling begon ook in Vlaams-Brabant met burgemeesters als Emiel (!) Van Cauwelaert en zijn collega’s Soens van Strombeek-Bever en
Het is belangrijk dat die stoute burgemeesters zich gesteund weten door zoveel mogelijk Vlamingen. Halen die hun slag niét thuis, dan doet Vlaanderen er goed aan om zich straks niet te laten verleiden om rond de Forum-tafel te gaan zitten, die Paars 2 zegt te willen opstarten. Ook dat Forum zou ongetwijfeld leiden tot een zoveelste georganiseerde en gesoldeerde Vlaamse uitverkoop.
Marc Platel
BURGEMEESTERSVERZET TOT BETOGING
Sinds begin april is het dossier Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) prominent in het nieuws. Op de actie van de Conferentie van burgemeesters van Halle-Vilvoorde voor de splitsing van BHV antwoorden de Franstalige politici met het klassieke “non!”. PSkopman Di Rupo heeft het over een “folie communautaire”, noemt de huidige kiesomschrijving ‘een evenwichtig compromis’ en rekent op collega Patrick Dewael om de
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
‘rechtstaat’ te doen eerbiedigen. Bij Patrick Dewael breekt intussen het koud zweet uit omdat hij geprangd zit tussen de druk van de Waalse coalitiepartners en de druk van de Vlaamse publieke opinie. De reactie van het publiek in De Zevende Dag (18 april) sprak boekdelen. Dewael verzuurde. Een FDF-schepen uit faciliteitengemeente Sint-Genesius-Rode heeft
8
intussen een juridische klacht ingediend tegen 25 burgemeesters en super FDF’er Maingain wil een informatiecampagne over de boycot organiseren naar de lidstaten van de EU. De burgemeesters en schepencolleges van Halle-Vilvoorde hebben intussen een hele batterij van boycotmaatregelen tegen de Europese verkiezingen in stelling gebracht. Sommige van die 25 gemeenten gaan daarin verder dan de anderen.
SPLITS KIESKRING • Brussel-Halle-Vilvoorde •
BOEKEN
S T E U N
www.splits-bhv.be www.vvb.org/betoging
NATIONALE MANIFESTATIE
9
ZONDAG
SPLITS KIESKRING • Brussel-Halle-Vilvoorde •
STEUN
De BURGEMEESTERS
de BURGEMEESTERS MEI
HALLE
om 11 uur op het Possozplein
SPLITS KIESKRING • Brussel-Halle-Vilvoorde • STEUN
De BURGEMEESTERS
Er zijn gemeenten die de kiezerslijsten voorwaardelijk goedkeuren onder de uitdrukkelijke voorwaarde van de splitsing vóór de verkiezingen van 13 juni. Een aantal gemeenten weigert om de instructies van het Frans kiescollege in Namen uit te voeren. Een aantal weigert om de kieslijsten voor de Europese verkiezingen te overhandigen aan Franstalige partijen (traditioneel gebruiken politieke partijen die adressenlijsten om gericht verkiezingspropaganda te voeren). Als deze DB verschijnt zullen de gemeenten ongetwijfeld al een aantal nieuwe acties hebben opgezet (info: www.splits-bhv.be). De Vlaamse regeringspartijen praten de opstandelingen naar de mond, maar zweren nog steeds bij een splitsing ná de verkiezingen, al is intussen al niet meer duidelijk of het na deze Europese verkiezingen of na de eerstkomende federale verkiezingen is. Het is nu aan de rest van Vlaanderen om de druk op die partijen op te voeren. De nationale betoging van 9 mei in Halle is daarvoor een uitgelezen middel (info:www.vvb.org/betoging). Vlaamse verenigingen moeten de plaatselijke partijafdelingen van VLD en sp.a uit heel Vlaanderen overtuigen om hun Vlaams-Brabantse burgemeesters te steunen. Een ander drukkingsmiddel is de dienstweigeringsactie. Wie in Vlaanderen op 13 juni moet zetelen in een stem- of telbureau, kan solidair zijn met Halle-Vilvoorde, zich opgeven als gewetensbezwaarde en weigeren om aan de organisatie van de ‘onwettige’ Europese verkiezingen mee te werken (info:www.haviko.org). Herman De Mulder
Op zoek naar een mooi geschenkboek over ons vlakke Vlaanderland? Britse, Franse of Duitse vrienden die je wilt overtuigen van het architecturale en natuurschoon dat we te bieden hebben? Of wil je zelf in de luie zetel kuieren doorheen de prachtige foto’s van Daniël Leroy? Dan moét je Fascinating Flanders aanschaffen. Een meesterwerk in de reeks geschenkboeken waar een uitgeverij als Lannoo zo sterk in is. Misschien té veel een koffietafelboek, want té weinig tekst en achtergrond. En dat zijn we nochtans niet gewend van de ervaren Patricia Carson, die eerder ook al druk na druk zag verschijnen van haar Fair Face of Flanders. Maar toch, een aanrader. En vooral: een bijzonder mooi boek. KVDH
PATRICIA CARSON, FASCINATING FLANDERS. LANNOO, 136 ISBN
BLZ.,
€ 24,95,
90209 5339 7
SPELIERS EN STREUVELS De Vlaamse literatuur en de collaboratie, een delicaat onderwerp. Meer dan een halve eeuw na de feiten behoort een sereen en open gesprek kennelijk nog altijd niet tot de mogelijkheden. Er kunnen nochtans heel wat interessante vragen worden gesteld. In de eerste plaats: hoeveel schrijvers hebben er nu juist gecollaboreerd? Waar ligt de grens tussen een vage sympathie en reële collaboratie? Waren schrijvers en kunstenaars gevoeliger dan anderen voor de lokroep van? Voerde het flamingantisme van de meeste auteurs automatisch tot sympathie voor de Germaanse stambroeders van over de Rijn? Wat waren trouwens de motieven voor een eventuele collaboratie? Ideologische verblindheid? Plat commercieel opportunisme? (Vlaamse literatuur verkocht goed in Duitsland, beter dan in Engeland, om over Frankrijk maar helemaal te zwijgen.)
De hoofdthesis van dit verwarde en weinig coherente boek komt, denk ik, hierop neer: Streuvels beweert wel dat hij zich niet met politiek inliet, maar in werkelijkheid zat hij zijn hele schrijverscarrière aan politiek te doen. Hij had bijvoorbeeld al heel vroeg vele en intense contacten met Duitsland en die contacten liepen eenvoudig door toen Duitsland in Hitlers handen was gevallen. De vraag is natuurlijk wat je onder politiek moet verstaan. Als je de puntjes op de i zet, is alles politiek. Zo wijst Speliers erop dat Streuvels in 1898 een stoet organiseerde ter herdenking van de Boerenkrijg. Zie je wel, roept Speliers triomfantelijk uit, Streuvels zat tot over zijn oren in de politiek en, trouwens, de Boerenkrijg was sowieso een verkeerde beweging, want de tenoren ervan stonden de terugkeer naar het Ancien Régime voor! Om zijn gelijk te bewijzen, overspoelt Speliers ons met een lawine aan details, dikwijls onbenullige kleinigheden, die een beeld van grote degelijkheid moeten creëren. Voorts hanteert hij voortdurend een kribbige, gelijkhebberige toon die dan weer haaks staat op een serene wetenschappelijke aanpak. Je vraagt je af wat de relevantie is van dit boek. Meer dan driehonderd bladzijden om aan te tonen dat Streuvels tijdens het interbellum veel vrienden had in Duitsland en dat hij die vriendschappen niet opzegde toen Hitler aan de macht was gekomen. En dan? Speliers weet heel aannemelijk te maken dat Streuvels in zijn memoires die hij na de oorlog schreef, nogal luchtig over zijn contacten met Duitsland heen fietst en sommige episoden diplomatisch verzwijgt. Opnieuw zeg je: en dan? Wat kon Streuvels op dat moment en in het klimaat van toen anders doen? De hamvraag luidt: wie zit eigenlijk te wachten op dit soort belegen nieuwsberichten? Freddy De Schutter HEDWIG SPELIERS, MET TUSSEN
VLAANDEREN 320
9
POLITIEK BEMOEI IK MIJ NIET.
DEMOCRATIE EN DICTATUUR: DE LITERATUUR IN TIJDENS HET INTERBELLUM. BLZ.,
€ 24,95,
ISBN
MANTEAU,
90 223 17730
B OEKEN
STEUN
De BURGEMEESTERS
Een organisatie van de Vlaamse Volksbeweging (VVB) in opdracht van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) en i.s.m. het Halle-Vilvoorde Komitee en het Taal Aktie Komitee.
GESCHENKBOEK
Wie, aangelokt door de ondertitel, naar het nieuwste boek van Speliers grijpt in de hoop eindelijk wat wijzer te geraken in deze materie, komt bedrogen uit. Het boek gaat namelijk voor tachtig procent over Streuvels.
VRIJE TRIBUNE
T URKS
EN B ERBERS IN DE KLEUTERKLAS ?
O PINIE
K
an het gekker: vanaf de kleuterschool kinderen conditioneren in het beluisteren van liedjes en verhaaltjes in andere talen zoals het Frans, het Turks en het Berbers? Toch is dat blijkbaar weer een idee waar sommigen mee rondlopen, niet te verwonderen eigenlijk in een land dat momenteel ‘geleid’ wordt door lieden voor wie elk nieuw ‘ideetje’ welkom is. Op dat soort ideetjes wordt jacht gemaakt, terwijl met het ervaren weten van vaklui en specialisten geen rekening wordt gehouden. De minister heeft er weer eens oor naar en gauw is er ook een vereniging die pleit voor ‘opvolging’ (met alweer een niet-Nederlandse betekenis van dat woord!) in lagere en middelbare school. De voorvechters van de Franse lessen in het basisonderwijs en van de elders ter ziele gaande multiculturele samenleving spinnen er garen bij. Verliezers zullen alweer diegenen zijn die zich nu al enkele generaties lang voor een degelijk onderwijs van het Nederlands in Vlaanderen hebben ingezet.
ZORG Laten we het ons maar niet ontveinzen: de toestand van het onderwijs van het Nederlands is niet van die aard dat het geen zorg meer zou baren. Het volstaat om de oren open te houden en bijvoorbeeld op het taalgebruik van kinderen en jongeren te letten, in vergelijking met wat in het ons omgevende buitenland gangbaar is. Of op het ‘Nederlands’ van zoveel van onze allochtonen die hun wil om in onze maatschappij te integreren beloond zien met een taalomgeving die nauwelijks Nederlands te noemen is. Of op de taal van volwassenen- en jongerenprogramma’s in radio en tv. Of op de taal van zelfs onze meest in de kijker lopende taalgebruikers zoals de radiolui met hun overdreven en vaak totaal verkeerde accentueringen of velen van onze politici, die geen gelegenheid verzuimen om de vlotte volksjongen uit te hangen.
Het stukje op de tweede bladzijde van De Standaard van donderdag 12 februari jl. wekt de indruk dat we er alweer een verworvenheid bij hebben, iets waar ons onderwijs op zat te wachten, net zoals het op de eindtermen en op de lessen verkeersopvoeding heeft zitten wachten. En doodleuk wordt eraan toegevoegd dat het (nog) niet om spraakkunstlessen gaat, alsof dat de gewone praktijk van het vreemdetalenonderwijs zou zijn.
GOED TAALONDERWIJS BEGINT MET EEN GOED ONDERWIJS IN DE MOEDERTAAL
In een lange onderwijsloopbaan als moedertaal- en vreemdetaaldocent (Engels en Duits), als lerarenopleider voor het secundair onderwijs en - zesendertig jaar lang - als vrijwilliger in vrije inspectie, begeleiding, nascholing en leerplanontwikkeling heb ik kunnen beleven hoe het aantal lesuren Nederlands er steevast op achteruit is gegaan, hoe steeds meer aan sterk lobbyende vakken zoals wiskunde en aan allerlei nieuwlichterijen is opgeofferd en hoe een in Europa en voor ons bedrijfsleven zo belangrijke taal als het Duits vrijwel doodgeknepen wordt.
GEVOELIG En wat te denken van de taal van zoveel van onze leraressen en leraren? Gehoord in het metrostation Simonis, van een kleuterjuffrouw die met haar klasje komt kijken: ‘En azdienemetronuvertrekt, wadoordegijdan en wassiedegijdan?’Zijn dat de kinderen die we nu met Franse, Turkse en Berberse liedjes het leven aangenamer zullen gaan maken? DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
Het is waar dat kinderen in de leeftijd tot zeven à acht jaar bijzonder gevoelig zijn voor taal, in die zin dat ze gemakkelijk de taal van hun omgeving opnemen. Vandaar ook het grote belang van een goed en rijk taalaanbod, maar precies op dat punt laat de taalomgeving van zoveel kinderen, zowel bij de autochtone als bij de allochtone bevolking, het afweten.
10
Vlaanderen is nog altijd een gebied met welig tierende dialecten en met een zich razend snel verspreidende tussentaal tussen die dialecten en datgene wat de gemiddelde bewoner zich van het Nederlands voorstelt. Dat legt een bijzonder zware druk op het onderwijs, en precies daar hebben onze besturen meestal maar bitter weinig aandacht voor. Tegelijk is er op dit ogenblik een niet aflatende druk om in het hoger onderwijs het Nederlands voor het Engels prijs te geven en kunnen we verwachten dat die trend zich net zoals in Nederland ook in het secundair onderwijs bij ons zal laten voelen. Om dan nog maar niet te spreken van allerlei stemmen die ook al in het basisonderwijs voor een of andere vorm van tweetaligheid pleiten. Het flirten met Frans, Turks en Berbers staat daar niet ver van af.
ACHTERSTAND Goed taalonderwijs begint met een goed onderwijs in de moedertaal, en wie kan eraan twijfelen dat Vlaanderen op dat stuk nog een grote achterstand goed te maken heeft? Als het op kennis van spellingregels aankomt, kunnen we het nog wel eens van onze taalgenoten in het Noorden halen, maar het volstaat om bijvoorbeeld kamerdebatten in Noord en Zuid met elkaar te vergelijken om in te zien dat we op het gebied van echte taalvaardigheid het nakijken hebben. In het vreemdetalenonderwijs blijft het accent al te vaak op spreken en schrijven liggen zonder dat daar door lezen en luisteren al een voldoende interpretatieve basis voor is gelegd. In die zin zou het ook geen kwaad kunnen om leerlingen van bijvoorbeeld de twee hoogste jaren van het basisonderwijs heel af en toe met haalbare gesproken en geschreven teksten in de drie ons omgevende grote talen in contact te brengen, zonder uitleg, maar wel met een ruime kans om zelf onder woorden te brengen wat ze ervan begrijpen. Nog beter lijkt het me evenwel om ook dat liever tot in het secundair onderwijs uit te stellen, precies wegens het grote belang dat in de basisschool aan het opdoen van een goede écht Nederlandse taalvaardigheid toekomt. Hugo de Jonghe Voorzitter van de Vereniging van Vlaamse Moedertaaldidactici
BRUSSEL
EN
RAND
ONDERWIJS
Voortaan is in Brussel een “beperkte voorrang”. Nederlandstalige kinderen krijgen niet automatisch voorrang. Wel kunnen Nederlandstalige scholen een minimale Nederlandstalige aanwezigheid afdwingen van ten minste 26,8 procent van de leerlingen. De correctie is een eerste stap in de goede richting.
LIJSTVERBINDING Volgens recente peilingen heeft het Vlaams Blok opnieuw de wind in de zeilen, ook en vooral in Brussel. Om het Vlaams Blok van de macht te houden in Brussel spannen alle andere grote partijen samen. Ze wisselen hun stemmenoverschot onderling uit. Resultaat: het Vlaams Blok verliest mogelijk twee zetels en daardoor de absolute meerderheid aan Nederlandstalige kant in de Brussels Hoofdstedelijke Raad. PARTIJ
NORMALE ZETELVERDELING
MET LIJSTVERBINDING
VB
9
7 (-2)
VLD
3
3
Sp.a-spirit
2
3 (+1)
CD&V/N-VA
3
4 (+1)
Groen!
0
0
Prognose o.b.v. verkiezingsuitslag Kamer 2003 (met regionale correctie). Bron: Gorik.
De lijstverbinding werd bij de jongste staatshervorming ingevoerd als pasmunt voor Franstalig Brussel. Ook CD&V/N-VA zou willen deelnemen aan de lijstverbinding. Een congresbesluit van CD&V zegt nochtans dat het Lambermont-akkoord moet worden teruggeschroefd. De N-VA is een tegenstander van het cordon sanitaire. Blijkbaar heeft partijpolitiek hier voorrang op principes. David Vits
D EBAT
GEWONNEN
Marc Reynebeau heeft het blijkbaar opgegeven om argumenten pro belgica te zoeken (zie vorige Vrij-spraak). Enkele maanden geleden kruiste hij in Nachtwacht (TV1) de degens met Matthias Storme. Toen al bleven de argumenten van de Standaardredacteur schaars en veeleer zwak van inhoud. Moderator Jan Leyers nodigt altijd een derde figuur uit. Soms neemt die een tussenpositie in, zoekend naar iets wat bindt. Meestal is het een onderzeeër die subtiel de balans doet overhellen naar één van beide zijden. In het debat Reynebeau-Storme werd de derde stoel niet bezet door een genuanceerde consensus-zoeker, noch door zo’n subtiele onderzeeër. Leyers voerde ene Benno B. (uit piëteit voor de betrokkene beperken we ons tot initialen) ten tonele en die ontpopte zich tot een boertige lapzwans, voor wie beledigingen best in de plaats mogen komen van argumenten. Benno B.’s optreden zal ook Reynebeau gegêneerd hebben, want met zo’n medestanders heb je geen tegenstrevers meer nodig. Gelukkig voor Benno B. wordt Nachtwacht zaterdagavond op Canvas uitgezonden, zodat slechts een exclusief gezelschap getuige was van zijn gebrek aan beschaving. Daar komt bij dat beelden snel vervagen en wellicht is het uit plaatsvervangende schaamte dat ik me zijn sterkste stoten niet meer kan herinneren. Figuren als Benno B. zouden vanuit menselijk oogpunt tegen zichzelf in bescherming moeten worden genomen. Zeker wanneer ze dingen op papier gaan zetten. Beelden vervagen en woorden waaien weg in de wind. Papier is evenwel een duurzame drager van boodschappen. Bij De Standaard blinken ze duidelijk niet uit in menslievendheid. Op 22 maart drukte die krant een opinieartikel van Benno B. af, dat voor ‘s mans welzijn beter nooit aan de openbaarheid was prijsgegeven.
11
Benno B. degradeert zichzelf daarin, en nu ook op papier, tot lachwekkende paljas. Eigenlijk ook tot gevaarlijk sujet. We halen slechts één passage aan: ‘Hoe is het mogelijk dat het dierbare België dit soort partijen (het gaat over de N-VA - redactie) tolereert? Ze streven nota bene naar de vernietiging van de staat waarbinnen ze functioneren, ja, waaraan ze hun raison d’être ontlenen; het zijn dus, en dit bedoel ik volstrekt niet als grap, ordinaire landverraders.’ De tweede zin illustreert het lachwekkende van B.’s betoog, weliswaar niet als grap bedoeld. De eerste zin illustreert het gevaarlijke van zijn visie. B. behoort tot het soort autoritair denkenden dat partijen wil verbieden. Dagenlang verschenen er, bijna allemaal scherp afwijzende, lezersbrieven en enkele, zowel ondersteunende als afwijzende, opiniestukken. De mensen die Benno B. hekelden, hebben ongelijk (tenzij dan om zijn gebrek aan democratisch basisfatsoen aan te klagen). Benno B.’s tekst is voor ‘ons’ een geschenk uit de hemel en dient door alle Vlaamse autonomisten op grote schaal verspreid te worden, als symbool voor de ondraaglijke lichtheid van het tricolore betoog. (Wie een seintje geeft, ontvangt van ondergetekende de tekst via elektronische weg.) Het goede nieuws mag niet onder de korenmaat verstopt worden: de Vlaamse autonomisten hebben het inhoudelijke debat nu vaststelbaar gewonnen. Daarmee is de strijd niet gewonnen, want er spelen andere elementen mee. Misschien komen we daar volgende keer op terug. Maar puur intellectueel kunnen we tevreden zijn: de inhoudelijke tricolore tegenstand heeft het terrein verlaten. Peter De Roover
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
O PINIE
Het gelijke kansendecreet van Vlaams minister Marleen Vanderpoorten (VLD) krijgt eindelijk de beloofde Brusselse correctie. Het oorspronkelijke decreet gaf ouders een absoluut inschrijvingsrecht in de school naar keuze, ook in het vrij onderwijs. Voortaan zou alleen het principe wie eerst komt, eerst maalt van toepassing zijn. Heel wat Nederlandstalige kinderen geraakten niet meer ingeschreven in een Nederlandstalige school. Hun plaatsen werden ingenomen door Franstalige en anderstalige kinderen.
VRIJ-SPRAAK
RASSENEXPERIMENTEN
IN
CONGO
HET BELGISCH ESTABLISHMENT EN “DE GROTE GELIJKSCHAKELING” B UITENLAND
De Britse documentaire White King, Red Rubber, Black Death heeft het taboe doorbroken dat in België lange tijd bestond rond Leopold II’s uitbuiting van Congo. Een ander taboe is een Belgisch rassenexperiment in de jaren twintig en dertig van vorige eeuw. Leopold II droeg twee kronen. Behalve koning der Belgen, was hij van 1885 tot 1908 ook de vorst van Congo Vrijstaat. Daar voerde hij een dermate bloeddorstig bewind dat de bevolking op 23 jaar tijd werd gehalveerd. De Franse koloniale autoriteiten aan de overzijde van de Congostroom en de Britten in Soedan werden geconfronteerd met tienduizenden vluchtelingen. Parijs en Londen drongen erop aan dat de Belgische regering het bestuur in Congo zou overnemen en een “normaal” koloniaal bewind zou invoeren. Leopolds misdaden waren het doorslaggevende argument waarom België, dat eigenlijk van geen kolonie wilde weten, in 1908 besloot Congo van de vorst over te kopen voor 50 miljoen goudfrank (250 miljoen euro vandaag). Het Belgische dilemma werd samengevat door Arthur Vermeersch, jezuïet en hoogleraar in Leuven, in zijn boek La Question Congolaise in 1906: ‘Onze eer en onze goede naam staan op het spel omdat Congo geregeerd wordt door onze koning. De mensen zeggen over ons: “Een paar ton rubber is voldoende opdat hun geweten zwijgt en ze zich te buiten gaan aan hebzucht en wreedheid”’. Vlak voor hij Congo overdroeg, bracht Leopold de minerale rijkdommen van het land onder in een aantal dochtermaatschappijen van de Société Générale. Zo kon hij zich ervan verzekeren dat de bodemschatten van het land de schatkist van de familie Coburg bleven vullen. De belangrijkste van deze nieuwe maatschappijen was de Union Minière (UM). Die maatschappij bestaat nog steeds, maar herdoopte enkele jaren geleden zijn naam in Umicore. De Belgische autoriteiten zagen zich in Congo geconfronteerd met een probleem dat ze in eigen land ook kenden: een veelvolkerenstaat. De UM ont-
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
wierp daarom een plan om al deze volkeren “gelijk te schakelen” en ze tot één volk te maken, de TshangaTshanga, het inheemse woord voor ‘Grote Gelijkschakeling’. In België poogde het establishment sinds 1830 eveneens om een artificieel Belgisch volk te creëren door de Vlaamse en Waalse identiteit uit te wissen en aldus tot een etnische “gelijkschakeling” te komen. Men kon in Europa zo’n experiment echter niet op een radicale manier doorvoeren.
UITROEIING Een van de meest Vlaamshatende generaals in het Belgische leger aan de IJzer tijdens de Eerste Wereldoorlog was Jules Jacques, door Albert I tot “baron de Dixmude” benoemd. Hij had zijn “vak” in Congo Vrijstaat geleerd, waar hij in 1906 verklaarde dat hij de inboorlingen de keuze liet: ‘absolute onderdanigheid of volledige uitroeiing’. In België kon hij weliswaar absolute onderdanigheid nastreven, maar geen volledige uitroeiing. De Vlamingen waren geen negers. In Congo echter konden de Belgische “etnische gelijkschakelaars” hun gang gaan. Dr. Leopold Mottoulle, hoofd personeelsmanagement van de UM en een prominent lid van het Institut Royal Colonial Belge (IRCB), beweerde dat de etnische spanningen tussen de verschillende volkeren en stammen verminderd moesten worden door een nieuw ras te creëren dat alle bestaande verschillen zou uitwissen. De zwarte werknemers van de UM werden gedwongen tot interetnische huwelijken. Prof. J. L. Frateur van de IRCB en Dr. Van Nitsen van de UM probeerden te weten te komen welke “etnische mix” het beste zou zijn voor de economie. ‘Ons doel is niet om een elite te scheppen, maar een sterke, gezonde, gedisciplineerde groep van toegewijde arbeiders’, aldus Van Nitsen in 1932.
12
Frateur schreef in 1937 een studie met de toepasselijke titel: “Het begrip ras in het licht van de resultaten met experimentele erfelijkheid”. Denk niet dat rassenexperimenten een Duitse uitvinding waren.
ONDANKBAARHEID De UM nam bij voorkeur vrijgezellen in dienst. De onderneming ging voor de arbeiders een vrouw “kopen” bij een andere stam: De UM betaalde daarvoor de traditionele bruidschat. De vrouwen waren vooraf gekeurd op hun fysieke kwaliteiten. Wanneer een reeds gehuwde man in dienst werd genomen, dan gebeurde dit alleen indien ook zijn vrouw door de UM was gekeurd. Seksuele ontrouw werd (bij de zwarten) zwaar bestraft, omdat de onderneming over betrouwbare genetische data over de Tshanga-Tshanga wilde beschikken. De UM betaalde ook de gezondheidszorg en het onderwijs van de kinderen. Alleen lagere school was voorzien, want, aldus Mottoulle, het doel van de school was de disciplinering van de jongens tot ‘goede arbeiders’ en van de meisjes tot ‘goede moeders’. In Brussel verrichte het Institut Solvay onderzoek naar het dieet dat de hoogste arbeidsproductiviteit kon bieden aan de laagste kost. Toch werd het Tshanga-Tshanga-project een mislukking. De “toegewijde arbeiders” durfden zelfs te staken. ‘Een zekere fysieke dwang is nodig,’ stelde Charles de T’Serclaes van de Société Générale in 1933, ‘want luiheid is de oorzaak van het fysieke verval van het ras.’ Na een opstand in Likasi in 1941 schreef Mottoulle dat hij de ‘ondankbaarheid’ van de Tshanga-Tshanga kotsbeu was. Hij betreurde dat het leger het vuur niet had geopend om er bij wijze van voorbeeld ‘zo’n twee- à driehonderd dood te schieten.’ Vandaag wordt het establishment in Brussel geconfronteerd met een steeds grotere groep “ondankbare” Vlaamse separatisten. Men probeert deze Vlaams-nationalisten al jaren te intimideren door ze uit te maken voor “racisten”. Het is goed om te beseffen wie in de Belgische geschiedenis de èchte racisten waren en wie zich voor zijn verleden dient te verontschuldigen. Paul Belien
DE EUROPESE “BIG
VERHOFSTADTS AMBITIES
BANG”
M ET V ERHOFSTADT ALS C OMMISSIEVOORZITTER V
De Standaard en andere regeringsgezinde kranten laten uitschijnen dat dit ‘een zoveelste uiting van de arrogantie van de grote landen’ was. Wij durven dit betwijfelen. Onze Benelux-partner Nederland rijft maar liefst twee topfuncties binnen. Bovendien zijn De Grauwe en Praet wereldwijd gewaardeerde deskundigen. België had zeker één van beide kunnen doen benoemen. Maar dat paste niet bij de mateloze ambitie van Verhofstadt om voorzitter te worden van de Europese Commissie. De Commissie wordt in juni opnieuw samengesteld, tegelijk met de uitbreiding van de Europese Unie.
DWERGSTATEN Op 1 mei krijgen de vijftien Europese lidstaten er tien partners bij, die alle armer zijn dan Vlaanderen en dus in aanmerking komen voor financiële overdrachten van de meeste oude lidstaten, waaronder België (lees, Vlaanderen). Acht van die nieuwe landen tellen minder inwoners dan Vlaanderen. Sommige nieuwelingen zijn dwergstaten, niet groter dan pakweg het arrondissement Turnhout. Toch krijgen ze alle een Commissielid, dat vanaf juni als een soort schaduwlid (maar met stemrecht) zal zetelen samen met de huidige twintig leden. Vanaf november, wanneer de nieuwe Commissie van start gaat, krijgen zij eigen bevoegdheden. De Commissie zal dan bestaan uit 25 leden. Zij zullen dus ook vetorecht en inspraak hebben in Europa, met inbegrip van het buitenlands beleid. Vlaanderen - een middengroot land op de schaal van de Europese Unie - heeft die mogelijkheid niet. Integendeel, het Vlaams buitenlands beleid is onderge-
schikt aan de Waalse opties, zoals die zijn uitgestippeld door de bevoegde ministers Michel, Flahaut en Reynders. In de nieuwe Commissie zal België, en a fortiori, Vlaanderen, nog minder aan bod komen.
COMMISSIE Zolang de nieuwe Europese Grondwet niet is goedgekeurd, blijft de Commissie de voornaamste Europese politieke instelling. Zij alleen kan wetgevend optreden - Europa beheerst nu reeds 60% van de nationale bevoegdheden van de lidstaten - en de Europese wetgeving opleggen. Zelfs machtige lidstaten als Duitsland en Frankrijk kunnen zich daar niet aan onttrekken, b.v. wanneer hun begrotingstekort boven de Europese normen uitstijgt. Toegegeven, de “grote landen” proberen de macht van de Commissie te beknotten. De nieuwe Commissie-voorzitter moet dus sterk genoeg zijn om op te boksen tegen de grote landen. Hij staat ook voor andere uitdagingen: de Amerikaanse druk om de toetreding van het reusachtig moslimland Turkije af te dwingen, de bestrijding van het terrorisme, de onderhandelingen over de nieuwe grondwet. Of het taalprobleem in de nieuwe Unie (21 officiële talen i.p.v. 11 vandaag) De machtige Jacques Delors werd opgevolgd door de zwakke voorzitters Santer (gekozen nadat de kandidatuur van Jean-Luc Dehaene op een veto van de Britse eerste minister Major was gestuit) en Romano Prodi die meer bezig is met de Italiaanse politiek (hij is de feitelijke leider van de linkse oppositie) dan met zijn Commissie. Veel hangt dus af van de personaliteit van de nieuwe Commissievoorzitter.
13
Met een hardnekkigheid die aan paranoia grenst, ruimt Verhofstadt alles op wat in de weg kan staan van zijn ambitie. Zo ook Praet, zelfs al is dat een Franstalige Belg. Zijn Europese partners hadden wel eens de bedenking kunnen maken dat België “reeds bediend” was.... De voornaamste reden waarom hij een Europese functie wil, is dat hij aan de leiband moet lopen van Michel en Di Rupo, aan wie hij zijn eerste ministerschap te danken heeft. Het is echter de vraag of de Europese partners hem als een ernstige kandidaat zullen beschouwen. Ook in het buitenland is zijn onoprechtheid en zijn manipulatie van de pers niet onbekend. Een recent voorbeeld daarvan was zijn 40 minuten lange bewieroking door de staatszender in de vorm van een pseudo-interview (bij Luc Alloo redactie). In landen als GrootBrittannië, Scandinavië of zelfs Slovenië zou een dergelijke kandidaat geen kans maken. Zoals wij in een bijdrage in het Britse maandblad The European Journal (maart 2004)* wilden duidelijk maken, dreigt de Europese Unie met een Commissievoorzitter Verhofstadt te verworden tot een politiestaat, zoals België er een is onder zijn regering. (1) De “warme steun van de regering Verhofstadt” (aldus de vaderlandse pers) voor de kandidatuur van De Grauwe beperkte zich toen tot... een onthouding, die onmiddellijk door Financieminister Reynders afgedaan werd als louter symbolisch. Central Banking Publications e.a. interpreteerden dat als een signaal dat België in 2004 zijn echte kandidaat, Peter Praet, naar voor zou schuiven als lid van het ECB-directiecomité (2) The European Journal, The European Foundation, 62, Brompton Rd, London SW3 1BW
André Monteyne
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
B UITENLAND
orige maand diende een aftredend Fins lid van het zeskoppige directiecomité van de Europese Centrale Bank (ECB) te worden vervangen. In de gespecialiseerde media werd getipt op ULB-professor en directeur van de Nationale Bank van België Peter Praet, onder meer omdat België twee jaar voordien al eens achter het net had gevist met de kandidatuur van professor en VLD-senator Paul De Grauwe (dit bij de vervanging van de Fransman Christian Noyer als vice-gouverneur van de ECB). (1) . Toch werd ook Praet - tot verbazing van voormelde buitenlandse waarnemers - niet verkozen. Verhofstadt stond even in de weg.
Al gonst het van geruchten, officieel “outen” zich weinig potentiële kandidaten. Niet zo echter de Belgische eerste minister Guy Verhofstadt, die al sedert de tweede helft van 2001 (Belgisch EU voorzitterschap) bij de Europese leiders de deuren afloopt om zijn kandidatuur aan te prijzen. Hij krijgt daarvoor de steun van zowel Louis Michel als van Patrick Dewael, die beiden hopen hem op te volgen als eerste minister.
R
E G I N A L D
Z O N D E R
G R E N Z E N
!
K ORT
Toch even schrikken, toen ik hoorde dat Réginald Moreels terug was van weggeweest. Nu ja, weggeweest? Negen maanden om precies te zijn. Zegt hijzelf. Maar goed ook, want mij was het nog niet opgevallen. Vandaar een beetje geschiedenis. Terug naar de Moreels van toen. De gewezen Vesalius zonder grenzen die, met een CVP- lidkaart op zak, een bevlogen staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking wordt en denkt, bescheiden als hij is, dat hij de nieuwe messias is die in zijn eentje de grenzen van de Derde Wereld kan verleggen. Het resultaat is bekend. Denk maar aan het grote ABOS-abuis. Samenzwering in plaats van samenwerking. Logisch toch. Reginald is een dromer en niet geschikt voor het politieke spel zonder grenzen. Als de CVP zich in 1999 met Dehaene verslikt in een dioxinekip, blijft ook hij op zijn honger zitten. Hij geraakt op den dool en vermagert zienderogen. Een bevriende Els besmet hem op de koop toe met een resistent Afrikaans virus. En hij laat zich behandelen door een obscure medicijnman uit Oosterzele. Eerst met een NCD-placebo, en als dat niet helpt, met een chemo-shocktherapie van blauwe VLD-kruiden. Helaas. Het middel blijkt erger dan de kwaal. Een ontgoochelde Moreels eist zijn medisch dossier op en klopt uitgeput aan bij dokter Leterme, die ondertussen de kwakkelende praktijk van dokter Stefaan heeft overgenomen. Ik was verdwaald, voert hij aan. En verscheurd door heimwee naar zijn natuurlijke biotoop laat hij zich HYPOCRIT-pillen voorschrijven. Het generisch geneesmiddel van de nieuwe CD&V- NVA. Dokter Leterme vraagt evenwel bedenktijd, want de patient maakt nog steeds een verwarde indruk. Erger nog. Tijdens een aanval van hallucinaties zweert hij zelfs het cordon sanitaire af. Op recente foto’s is het hem trouwens aan te zien. De averij is duidelijk: schriel, haren verwilderd en blik op oneindig. Gaat zelfs op Reynebeau lijken. En dat is geen goed begin voor een come-back. Hij is een sprinkhaan zeggen sommigen. Politiek labiel zegt Jef Lawijt Valkeniers in Knack. En hij kan het weten. Een overloper zeggen anderen. Niks van. Verkeerde diagnose! Want Moreels is geen overloper. Hij loopt alleen over van zichzelf. Wat Reginald dus nodig heeft is een partij voor hem alleen. Een partij waar hij alle kanten mee uit kan. Zowel naar links als naar rechts. Anders gezegd: een partij zonder grenzen, voor een man zonder grenzen... . Kamikaze
M Een veertig Vlaamse prominenten publiceerden in De Standaard een opvallend Lentemanifest (2 april). Ze smeekten er zo veel mogelijk bevoegdheden weg te halen van het federale niveau. Enkele fragmenten. ‘Het is onze overtuiging dat we nood hebben aan meer Vlaanderen (Wallonië) om tot een beter Vlaanderen (Wallonië) te komen. Aan de ene kant moet door decentralisatie de kwaliteit van de overheidswerking erop vooruitgaan. Aan de andere kant moeten beleidsdomeinen waar schaalvoordelen spelen, naar een hoger (idealiter Europees) niveau worden getild. Maar dan wel vanuit Vlaanderen. Tijdens de afgelopen jaren werd dat zo noodzakelijke proces van subsidiariteit eerder afgeremd dan gestimuleerd. Er is zelfs een beweging aan de gang waarbij de federale regering systematisch ingrijpt in Vlaamse bevoegdheden en het Vlaamse beleid recupereert. Zo bevat het federale regeerakkoord van 8 juli 2003 meer dan twintig maatregelen die Vlaamse bevoegdheden betreffen. Wij pleiten ervoor om de deelstaten integraal bevoegd te maken voor het gezins- en gezondheidsbeleid. De deelstaDOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
E G A F O O N
ten moeten over alle hefbomen kunnen beschikken om een gezinsvriendelijke samenleving tot stand te brengen. Het werkgelegenheidsbeleid moet gestalte krijgen op een niveau dat economisch en sociaal een duidelijke samenhang vertoont. Er zijn grote regionale verschillen in de werkgelegenheidsgraad. Er moet meer ruimte komen voor een werkgelegenheidsbeleid dat uitgaat van een streekvisie, gebaseerd op een sterkte-zwakteanalyse van de regio. De regionale situatie op de arbeidsmarkt moet weerspiegeld worden in de loonvorming. De regio’s moeten ook mee financiële verantwoordelijkheid dragen voor het stelsel van de werkloosheidsverzekering. Pas als de deelstaten financiële verantwoordelijkheid dragen voor het stelsel en een onvoldoende werkwillige werkloze hen zelf geld kost, hebben ze er belang bij om de controle op de werkwilligheid ernstig te nemen. De problemen op het domein van veiligheid en justitie zijn in grote mate terug te brengen tot een probleem van bestuurskracht... De oorzaak van de gebrekkige werking van justitie is veelal terug te brengen tot een fundamenteel verschil in visie tussen Vlaanderen en Wallonië.
14
De doorgedreven communautarisering van het onderwijs was een weldaad voor Vlaanderen. Ook de culturele autonomie’ maakte voorheen reeds een eigen cultuurbeleid mogelijk. Inzake wetenschappelijk onderzoek is tot dusver niet eenzelfde duidelijke stap gezet. Ruim een derde van de publieke gelden voor wetenschappelijk onderzoek in België wordt nog federaal toegewezen, en niet altijd op de gepaste manier of volgens de beste criteria. Brussel blijft daarbij de opdracht vervullen van tweetalig gebied en hoofdstad van Vlaanderen, België en Europa en waar Vlamingen op alle niveaus volwaardig aan het bestuur deelnemen.’ Ludo Abicht, Raoul Bauer, Roger Blanpain, Carine Boonen, Herman Candries, Guy Celen, Richard Celis, Jos Daniëls, Eric Defoort, Peter Degadt, Luc Delanghe, An De Moor,Antoon Dieusaert, Norbert D’hulst, Kristien De CannièreMeerts, Marc De Clercq, Roger Dillemans, Koen Geens, Willy Geysen, Georges Heeren, Dirk Heremans, Jan Kerkhofs, Emiel Lamberts, Godfried Lannoo, Katlijn Malfliet, Vic Nachtergaele, Herman Nys, Danny Pieters, Karel Rimanque, Jef Roos, Tine Ruysschaert, Paul Schoukens, Annick Schramme, Robert Stouthuysen, Hugo Vandamme, Herman Van der Wee, Dirk Van de Voorde, Paul Van Orshoven, Carlos Van Peteghem, Josse Van Steenberge, Rudy Verhoeven, Remi Vermeiren
“Kan Europa zonder Vlaanderen ?”
de BURGEMEESTERS
Prof. Hendrik Vos, vakgroep politieke wetenschappen UG (inleiding). Hans De Belder, gewezen secretaris-generaal van de vergadering van de regio’s van Europa. Jan Jambon, hoofdbestuurslid Vlaamse Volksbeweging. Bruno Huygebaert, VRT-radio, moderator.
MEI
HALLE
om 11 uur op het Possozplein
SPLITS KIESKRING • Brussel-Halle-Vilvoorde •
Deuren: 19u30 Aanvang: 20u stipt Aansluitend receptie
9
STEUN
De BURGEMEESTERS
Dinsdag 25 mei 2004, auditorium PAC, Administratief Centrum Provincie Oost-Vlaanderen, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent.
NATIONALE MANIFESTATIE
SPLITS KIESKRING • Brussel-Halle-Vilvoorde •
Met
www.splits-bhv.be www.vvb.org/betoging
STEUN
De BURGEMEESTERS
Debat over de plaats en de bevoegdheden van Vlaanderen in een uitgebreid Europa.
S T E U N
ZONDAG
VAN MAERLANT ONTMOETING 2004
SPLITS KIESKRING • Brussel-Halle-Vilvoorde •
De Vlaamse Volksbeweging vzw organiseert:
Deelname - verslagboek inbegrepen: leden VVB 6 euro, niet-leden 8 euro.
Inlichtingen: herman.de.mulder@vvb.org
STEUN
De BURGEMEESTERS
Inschrijvingen: secretariaat VVB, tel 03 366 18 50 e-post: secretariaat@vvb.org
Een organisatie van de Vlaamse Volksbeweging (VVB) in opdracht van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) en i.s.m. het Halle-Vilvoorde Komitee en het Taal Aktie Komitee.
KBC-Plan voor uw Toekomst
Word voorbereid op een héél lang leven.
STEUN DOORBRAAK EN LAAT ANDEREN LEZEN! WEL
NIET POLITIEK CORRECT VOOR EEN CORRECTE POLITIEK
Rekening 409-9591911-13
C
O L O F O N
Doorbraak is een uitgave van het Vlaams Diensten Centrum vzw. Verschijnt maandelijks (niet in augustus). Hoofdredacteur: Jan Van de Casteele Kernredactie: Karl Drabbe, Katleen Van den Heuvel, Dirk Laeremans, Herman De Mulder, Anke Nobels, Peter De Roover. Redactie-adres: Passendalestraat 1a, 2600 Berchem. Tel (03) 366 18 50 - Fax (03) 366 60 45 e-post: redactie@doorbraak.org - internet: www.doorbraak.org - abonnementen: secretariaat@doorbraak.org Abonnement: € 16,50 voor een abonnement van 12 maanden. Studentenabonnement: € 10 voor een abonnement van 12 maanden, met opgave van leeftijd en onderwijsinstelling. Internet-abonnement: € 10 voor 12 maand toezending van Doorbraak (pdf-bestanden) via internet. Het (studenten)abonnement geeft recht op een gratis Internet-abonnement. Abonnering door storting op rekening 409-9591911-13 van Doorbraak met vermelding van het type abonnement. Doorbraak wordt ook gratis toegestuurd naar de leden van de Vlaamse Volksbeweging vzw. U kunt ook lid worden van de VVB door overschrijving van € 17 op rekening 409-9521741-71 van VVB-leden-administratie. Dan krijgt u naast Doorbraak ook Binnendoor, het ledenblad van de Vlaamse Volksbeweging, toegestuurd. Doorbraak is lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers. Vormgeving: Jupiter Graphics, De Regenboog 5A, 2800 Mechelen, Tel. 015 52 95 67 Betaalt u uw abonnementsgeld vanuit het buitenland? Vermeld dan bij storting op het hierbovenvermeld rekeningnummer ook het IBAN-nummer BE08 4099 5919 1113 (Bank identificatiecode van KBC-bank = KREDBEBB) Verantwoordelijke uitgever: Dirk Laeremans, Passendalestraat 1a 2600 Berchem.
we hebben het voor u St el een Plan v o o r u w To eko ms t o p . P L a n ( t ) n u . O o g s t l a t e r . En word vo o rbereid op een h éél l ang l ev en . www.kbc.be/beleggen
ISSN 0012-5474
15
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
Splits zelf de sociale zekerheid !
De splitsing van de sociale zekerheid is een oude eis van de Vlaamse Beweging maar blijft voorlopig actueel. De politieke wereld is nog altijd doof voor deze vraag onder druk van de traditionele instellingen die het unitaire systeem in stand willen houden. Het Vlaams Neutraal Ziekenfonds steunt deze eis en ijvert ondubbelzinnig voor een splitsing van de sociale zekerheid. Elk lid dat bij ons aansluit, geeft te verstaan dat de splitsing ook zijn bekommernis is. Bouw mee aan een beter en onafhankelijk Vlaanderen,
en zet vandaag nog de stap naar het Vlaams Neutraal Ziekenfonds. Bovendien vindt u in ons een ideale partner in uw ziekteverzekering. Naast de wettelijke verzekering, bieden we u een interessant aanvullend pakket. Zo betalen we onder meer alternatieve raadplegingen, brilglazen, homeopathie, tandprothesen en voetverzorging terug. Daarnaast bieden wij premies bij geboorte en jeugdkampen, een mooie keuze uit boeiende jongerenvakanties en een aantrekkelijke en betaalbare hospitalisatieverzekering.
Aansluiten is heel eenvoudig. Eén telefoontje is voldoende: 0800-179 75. De rest doen wij. Toch nog dit. Het Vlaams Neutraal Ziekenfonds heeft kantoren dicht bij u in de buurt. Vraag ernaar via ons gratis nummer of surf even naar onze webstek: www.vnz.be.
Hoofdzetel: Hoogstratenplein 1 – 2800 Mechelen – www.vnz.be
DOORBRAAK nr. 5 - mei 2004
16