2010.10_doorbraak

DOORBRAAK

oktober 2010 - 10

v r i j m o e d i g

m a a n d b l a d

[biNNeNlaND]

Vijf jaar na het Warandemanifest

[buiteNlaND]

De miljoenen voor Van Rompuy

[eCoNomie]

Voka zet in op jobs

Béatrice Delvaux: ‘Walen klaar voor rouwproces’ Afgiftekantoor 8000 Brugge • V.U. Pieter Bauwens M. De Smetstraat 12 9308 Hofstade • Redactieadres: Passendalestraat 1A 2600 Berchem • www.doorbraak.org

DOORBRAAK_OKTOBER.indd 1

19/09/2010 23:28:37

advertentie

Eurotuin Merelbeke: Fraterstraat 111 - T: 09/232.13.31 Eurotuin Deinze: Gaversesteenweg 222 - T: 09/387.09.90 Open maandag t.e.m. zondag van 9 tot 18.30 uur – Dinsdag gesloten www.eurotuin.be

advertentie 0097608_Labels148x103_adv.indd 1

11-03-2010 10:05:11

80 jaar comfort en veiligheid.

Taxi - Minibus - Ceremonie - Zakenvervoer - Luchthavenservice

80 JAAR ANTWERP-T ANTWERP-TAX

182_90.indd 1 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 2

advertentie

WWW.ANTWERP-TAX.BE

03 238 38 38 9/22/09 11:24:06 AM

19/09/2010 23:28:38

advertentie

[Redactioneel]

‘Politiek is de kunst om mogelijk te maken wat noodzakelijk is’ PIETER BAUWENS Plan B, boedelscheiding. Het hoge woord in de discussie is gevallen.

De geesten in Vlaanderen lijken gerijpt. Ook in Wallonië en Brussel lijkt een en ander te bewegen. In tegenstelling tot 2007 is er in Brussel geen zee van Belgische vlaggen te zien aan de appartementsgebouwen.

Geen ‘spontane’ marsen voor ‘solidariteit’ door de vakbonden. De vakbonden willen zelfs niet meestappen in een sinister plannetje van het hof om de N-VA buiten spel te zetten. Verkiezingen winnen maakt toch nog een verschil in dit land.

Wat is er veranderd? De discussies over Vlaamse onafhankelijkheid worden niet meer gevoerd in rokerige achterkamertjes. De discussie wordt gevoerd midden op het publieke forum, op de voorpagina’s van de kranten, in prime time op tv. En met de discussie rijpt de waarschijnlijkheid in de hoofden van de burgers.

Maar er is nog iets. De Vlaamse Beweging was vaak te beschroomd om het over geld te hebben, om niet als ‘centennationalistisch’ of egoïstisch te worden bestempeld. Dat is bij vele medeburgers nu wel anders. Het romantische Vlaams-nationalisme schijnt plaats te hebben gemaakt voor een rationeel Vlaams-nationalisme: ‘wij willen ons geld terug’. Meer dan culturele ontvoogding lijkt economische onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid de drijfveer te zijn van de rationele nationalisten. De transfers worden door niemand meer

:11

advertentie

‘Is het verhaal van evolutie en geen revolutie niet een veel moeizamere weg dan flink zijn en er de bijl inzetten?’ betwist en in deze economisch moeilijke tijden is dat een sterk argument geworden voor meer Vlaanderen. Dat is sinds 13 juni niet veranderd. Integendeel, na een versnelling in de onderstroom lijken we nu in een heuse stroomversnelling te zijn terechtgekomen. De Vlaamse onderhandelaars houden het been stijf en lijken daar de steun van Vlaanderen voor te krijgen. Nu nog die van de pers. De populariteit van kopman De Wever stijgt. Maar het geloof in de goede afloop ... daalt.

Waar loopt het spaak? Het lijkt erop dat deze generatie onderhandelaars niet wil meestappen tussen de oude krijtlijnen: bevoegdheden in ruil voor geld. Zoals De Wever zegt: extra bevoegdheden voor Vlaanderen zijn ook extra bevoegdheden voor Franstaligen, dus dat is geen over-

oktober 2010

winning voor Vlaanderen. Ook het alles aan alles koppelen lijkt niet meer te werken. En daarbovenop lijkt het erop dat Di Rupo niet de prijs wil betalen om eerste minister te worden. Een prijs die wel werd geëist van Verhofstadt en Leterme en die ze beiden hebben betaald, al dan niet na wat aandringen. Wat is de toegeving van Di Rupo?

Proberen de anderen met slimmigheidjes en andere kluitjes in het riet te sturen doet het vertrouwen niet toenemen. Integendeel.

Het gespin van de PS is duidelijk: de Franstaligen doen geloven dat de N-VA niet compromisbereid is. Een gevaarlijk spel, want de uitkomst is hoogst onzeker. Zo lijkt de verlatingsangst van de Franstaligen een selffulfilling prophecy te worden, een voorspelling die door zichzelf waarheid wordt. Door hun verlatingsangst klampen ze zich zo verkrampt vast aan wat ze hebben, dat ze het allemaal dreigen te verliezen.

Voor rationele Vlaamsnationalisten zou de volgende vraag wel eens kunnen zijn: kan het nog wel? Is die hele Belgische poespas wel de efficiëntste oplossing? Een staat dient de bevolking of dient tot niets. Waartoe dient de hele, ingewikkelde Belgische constructie nog? En is het verhaal van evolutie en geen revolutie niet een veel moeizamere weg dan flink zijn en er de bijl inzetten?

Volgens De Tijd (11 sept.) blijft het plan B beter een plan B, plan A is dan een efficiënte staatshervorming, ‘dat is al ambitieus genoeg’. Politici mogen wel wat ambitieus zijn! Een efficiënte staatshervorming die écht een systeemverandering inhoudt, zit er niet aan te komen en elke andere staatshervorming dient nergens toe en is in Vlaanderen ‘niet aan de straatstenen kwijt te raken’.

De taak van de Vlaamse onderhanderlaars lijkt het best samen te vatten met een citaat van Eric Defoort (voorzitter van EVA, de Europese alliantie waartoe de N-VA behoort) uit zijn toespraak op de IJzerwake in 2006: ‘Politiek is de kunst om mogelijk te maken wat noodzakelijk is’. Het is nu noodzakelijk om de Vlaamse welvaart te redden, welaan dan.

Doorbraak

3

6 AM DOORBRAAK_OKTOBER.indd 3

19/09/2010 23:29:02

[Perswijs]

[Kortjes]

Jan Renders in De Morgen, 28 augustus:

‘Het ACW is wel voor een splitsing van BHV en is tegen de uitbreiding van het Brussels Gewest. Wij willen een staatshervorming die meer kracht geeft aan de overheid om een sociaal beleid te voeren.

Maar dan moet het voor even fini zijn. Het weze tien jaar of twintig jaar, maar de instellingen moeten zich kunnen ‘zetten’ en weer aan beleid toe komen. De communautaire agenda mag niet langer het regeringsbeleid doorkruisen.’

Carl Devos op deredactie.be, 4 september: ‘Na het bijnaakkoord rond BHV hadden we nu bijna een staatshervorming.

België is een bijna-land. Un pays reporté.’

Kristien

Hemmerechts

in

De Morgen, 4 september:

‘De pers is een onverzadigbaar monster. Wie ooit in zijn muil is vermaald, vergeet de ervaring niet licht. De meeste journalisten houden de pers op een veilige afstand van hun privéleven. Ze weten waarom.’

Bart De Wever in De Morgen, 4 september:

‘Je kan België niet zomaar doorhakken, ook al is de verleiding na tachtig dagen groot. Maar als we op deze manier blijven doorgaan, als de deelstaten de federale kas blijven plunderen zonder zelf verantwoordelijkheid te moeten dragen voor hun uitgaven, dan maken we dit land kapot.’

Laurette Onkelinx in La Dernière Heure, 5 september:

‘We kunnen niet meer ontkennen dat de splitsing de wens is van een groot deel van de Vlaamse

4 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 4

bevolking. Dus ja, we moeten ons voorbereiden op het einde van België. Zonder dat zijn we gezien.’

Olivier Maingain in Le Monde, 9 september: ‘Als Brussel definitief in het Vlaamse grondgebied wordt ingesloten, zullen we het moeilijk hebben om te pleiten voor de territoriale eenheid met Wallonië en het gemeenschappelijk lot opnemen van Walen en Brusselaars zou in dat geval geen gemakkelijke zaak worden. Daarom moet Brussel, vandaag ingesloten in het Vlaams gewest, zich kunnen uitbreiden naar Wallonië.’

José Happart in Le Soir, 8

september:

‘We moeten geen fobie hebben voor Olivier Maingain. Het is normaal dat hij voor zijn kiespubliek vraagt wat hij nooit zal bekomen. Het is zoals de reannexatie van Voeren bij de provincie Luik. Ik weet zeer goed dat dit nooit zal gebeuren.’

Louis Tobback in De Morgen,

Vertaalfout

Pogingen tot moord moeten in Vlaanderen voortaan naar de correctionele rechter. In Franstalig België zal een moordpoging een zaak van het Assisenhof blijven, zoals dat altijd al het geval was in heel België. Een vertaalfout ligt aan de basis van deze verwarring.

De wet bevat nog tientallen fouten, betoogt Antwerps procureurgeneraal van het hof van Beroep Yves Liégeois in een 168 pagina’s tellend rapport. (DM, 4 sept.)

reCHteN

Een Franstalige werknemer uit Brussel die in zijn contacten met zijn werkgever het Frans gebruikt, moet ook in het Frans terecht kunnen bij de arbeidsrechtbank.

Dat heeft het grondwettelijk hof beslist. De werknemer startte een juridische procedure tegen zijn werkgever. Omdat de maatschappelijke zetel van het bedrijf in Vlaanderen ligt, moest de werknemer volgens de wet op het taalgebruik in rechtszaken (een wet uit 1935, nvdr) zijn vordering in het Nederlands opstellen.

9 september: ‘Communautaire steekspelletjes, dat ligt onze kiezers niet. (...) Je kan net zo goed op de Noordpool een ijssalon opendoen voor de eskimo’s.’

Graaf Henri d’Udekem d’Acoz haalde vorige maand het nieuws omdat hij een lidmaatschapskaart van de N-VA had aangevraagd en had verklaard dat hij de N-VA een sympathieke partij vond. De bijna 77-jarige oom van prinses Mathilde ontkent nu alles. Hij ontkent niet dat hij nog politieke ambities heeft. Aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2012 zou het stemmenkanon uit Poperinge eventueel wel deelnemen maar dan op een CD&V-lijst. Als die partij het hem komt vragen tenminste. En als hij het volgende maand weer niet allemaal ontkent.

flitspaleN

Hilde Crevits wil meer flitspalen in Vlaanderen. Niets nieuws onder de zon. In Wallonië denkt men daar anders over. Ook daar geen nieuws. We laten de cijfers spreken. Begin september staan er in Vlaanderen 1322 flitspalen. In Wallonië 427. Rekenen maar!

67,90

Peter De Graeve in De Tijd, 13 september:

‘Men zegt wel eens dat links zo zwak is omdat het zo verdeeld is. Maar ik vind het net opvallend eendrachtig.

Toch in hun kortzichtigheid. Sp.a, Groen!: allemaal verdedigen ze in naam van Het Respect en De Solidariteit een ondemocratische staat die krek het omgekeerde in de praktijk brengt. Namelijk: onverschilligheid, respectloosheid, egoïsme, particularisme. Hoe inconsequent kan je zijn?’

NoNkel HeNri Naar CD&V

Polls zeggen niet alles maar begin september waren er opmerkelijke gelijkenissen tussen de peilingen van diverse media. Opvallendste cijfer: op de vraag of Vlaanderen zich moet voorbereiden op het einde van België antwoordde bij Gazet van Antwerpen 67,90 procent met een ‘ja’. Het Laatste Nieuws draaide de vraag om. Valt België als land nog te redden? Daar antwoordde 63 procent ‘neen’. Aan de overzijde van de taalgrens begint het ook door te dringen. In een RTL-peiling spreekt 36 % van de ondervraagde Franstaligen zich onomwonden uit voor onafhankelijkheid. Bij Le Soir ten slotte is pessimisme troef. Maar liefst 62,3 procent van de lezers acht een scheiding onafwendbaar.

Doorbraak

oktober 2010 19/09/2010 23:29:03

[Kortjes] raNDgeVal

De Franstalige gemeenteraadsleden (PS, MR, cdH, FDF en Ecolo) van Wezembeek-Oppem en SintGenesius-Rode hebben een motie gestemd om hun verzet te uiten tegen een splitsing van BrusselHalle-Vilvoorde zonder uitbreiding van het Brussels gewest.

De betrokkenen weigeren ‘elke afbouw van de rechten die hen worden verzekerd door het gerechtelijk arrondissement en het kiesarrondissement BHV én het faciliteitenregime’ en ‘elke eis die de banden tussen de Franstaligen in Wallonië, Brussel en de rand tracht te doorbreken’.

groot-NeDerlaND?

Ook in Nederland wordt gepeild naar het uiteenvallen van de zuiderbuur. 2 op 10 Nederlanders geeft aan een vereniging van Vlaanderen met Nederland te zien zitten. Maar 3 op 10 ziet België liever één. Eveneens 1 op 3 ligt er allemaal niet van wakker. (Bron: Synovate)

ere-seNator Collas

bespariNg

Door de economische crisis in Spanje moet zelfs het koningshuis het voortaan met wat minder doen.

In 2011 moeten Juan Carlos en co met een met zeven tot negen procent verminderde staatstoelage rekenen. Het is de tweede besparing op rij. In 2010 moeten Juan Carlos, Sofia en de hunnen het jaar overleven met ‘slechts’ 8,9 miljoen euro. Zowel de gebruikelijke lenteals de even traditionele herfstvakantie op Mallorca werden dit jaar geschrapt.

merCi aNtwerpeN

Op diverse plaatsen in Antwerpen zijn de jongste weken borden opgedoken die de automobilisten ertoe moeten aanzetten hun snelheid te matigen. ‘Merci om trager te rijden’, luidt de boodschap in witte letters op een rode tekstballon. Klonk ‘Dank U’

te Vlaams of spelen er andere duistere machten in de stad ‘A’?

betogers gooieN met gelD

Een duizendtal betogers trok zondag 19 september op initiatief van het Taal Aktie Komitee door WezembeekOppem. De gemeenteschool werd er bekogeld met tien miljoen euro in valse biljetten als symbool voor het weggegooide geld dat in deze faciliteitenschool is geïnvesteerd.

De betogers trokken voorts met een fanfare en onder zware politiebewaking door de gemeente. Daarbij werd vooral geprotesteerd tegen de drie niet-benoemde burgemeesters in Wezembeek-Oppem, Linkebeek en Kraainem.

reDt

sCHeiDiNg Huwelijk?

Jacques Etienne (cdH) had het in zijn gelegenheidstoespraak naar aanleiding van de Waalse feesten

over het einde van België. ‘Zonder een splitsing te willen, moeten we er ons toch op voorbereiden. Toegeven dat een scheiding mogelijk is, kan een huwelijk redden’, vindt de burgemeester van Namen.

opportuNist Happart

Jan Peumans werd belaagd door een heethoofd van Action Fouronnaise en prompt boden diverse Waalse politici hun verontschuldigingen aan.

Di Rupo en Demotte veroordeelden de agressie tegen de voorzitter van het Vlaams Parlement maar dat was voor José Happart een brug te ver. De vroegere burgemeester van Voeren had het over fabeltjes en leugenachtige beschuldigingen. Zijn voornaamste vrees was dat de N-VA dit voorval zou misbruiken ‘om de legitieme eisen van de Walen en de Voerenaars te verzwakken’. Wie is hier de opportunist?

>>Vanmol

oVerleDeN

Berni Collas, lid van het parlement van de Duitstalige gemeenschap en tot juni de Duitstalige gemeenschapssenator, is overleden. Dat meldt de krant Grenz-Echo op haar webpagina’s.

De 56-jarige liberaal stortte in tijdens een jogging in Brussel. Hij overleed korte tijd nadien in het ziekenhuis. Collas was afkomstig van Büllingen en zat sinds 1990 voor de Duitstalige liberale partij PFF in het parlement van de Duitstalige gemeenschap.

Van 2004 tot 2010 was hij de Duitstalige gemeenschapssenator. Collas was gehuwd met een West-Vlaamse en woonde in Dilbeek. [] meer op www.doorbraak.org

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 5

Doorbraak

5 19/09/2010 23:29:07

[Politiek]

Plan B tussen droom en daad

Laat duizend bloemen bloeien Hoe langer Bart De Wever en Elio di Rupo ruziën, hoe sterker de vraag groeit: wat is Plan B? De kranten kunnen er al weken niet over zwijgen en hun radar is gevoeliger voor radicalisme dan ooit tevoren. 13 juni 2010 is de geboortedag van een revolutie. Plan B zal een majeure stap zijn naar onafhankelijkheid.

FRANS CROLS Het afbreken van de gesprekken tussen N-VA en PS laat geen andere mogelijkheid toe. Heel wat prut wordt geformuleerd over de onmogelijkheid om een onafhankelijkheid te verwezenlijken. Men zou niet klaar zijn, men heeft geen kennis over hoe dat aan te pakken, de bezwaren zouden hemelhoog zijn. N-VA zou worden gemanipuleerd door de ‘rechtse zakken’ (niet zo geformuleerd, maar dat is de geest) van de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka.

Denktanken voor meer Vlaanderen Een mooi specimen van deze redenering kreeg men geserveerd door een monument van het progressieve zwetsen: Douglas De Coninck van De Morgen (11 september). Gejat uit Solidair, het weekblad van de PVDA, ontdekte hij ‘feiten’ over de manipulatie door N-VA en Vlaams Belang van het jonge Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving (Vives) van de KU Leuven. Een gauchistisch samenzweringscomplot doorzakkend onder hele en de halve leugens en steunend op een paar lafbekken van de KU Leuven die ‘anoniem’ hun gal spuwen.

Vives heeft hetzelfde statuut als Hiva aan de KU Leuven, een onderzoeksinstituut met vakbondsgeld en vakbondssympathie, dat ondanks die verwantschap goed tot voortreffelijk denkwerk levert. Vives, met onder meer geld van de vzw Pro Vives – een pluralistische groep van Vlamingen – is, onder de huidige directeur Erik Buyst, een groeiende gesprekspartner over thema’s als de ‘verdeling van de staatsschuld’, ‘de evolutie van de economieën van kleine staten’, ‘de hervorming van de arbeidsmarkt’ en dergelijke. Aanzetten om aca-

6 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 6

demisch onderbouwde toekomstscenario’s uit te tekenen. De grappigste commentaar van De Coninck is dat de Vives-studies amper tot niet verschijnen op de internationale ‘citationlists’ van wetenschappelijke teksten. Gelukkig maar, die ‘citation-lists’, waar de jonkies van de economiefaculteiten voor knokken, staan bol van de kromtaal die huizenhoog zweeft boven de reële economie en vaak niet meer vertegenwoordigen dan bezigheidstherapie voor kamertjesgeleerden. Vives schrijft als een van de weinige academische economiegroepen in België teksten voor het beleid. Dat academische economen er amper nog toe doen, buiten de eenzame stem van Paul De Grauwe, wordt geïllustreerd door de opmars van studiegroepen buiten de universiteiten die wekelijks slimme tot briljante teksten leveren. Metena (van VKW) en Itinera (van professor Marc De Vos, met geld van Belgische ondernemers) zijn voorbeelden.

In de jongste weekbrief van Itinera schrijft Ivan Van de Cloot – de knappe execonoom van ING – over ‘oplossingen voor Brussel’. Wordt Brussel overgefinancierd of ondergefinancierd? Het eerlijke antwoord is, aldus Van de Cloot, dat niemand het weet.

Wat een uiting is van werkelijkheidszin van deze veeleer belgicistische denkgroep. Het feit dat Itinera zich in dit debat engageert, is gezond, nuttig en nieuw. Ook Metena schuwt economie met communautaire aspecten niet.

Waarschijnlijk, zal Douglas De Coninck menen, zullen het eveneens duikboten zijn van N-VA en Vlaams Belang. Beter zou hij zich druk maken over de afwezigheid van studies van ACV en ABVV in het communautaire gesprek. Buiten de unitaristische mantra van Rudy De Leeuw van

Doorbraak

ABVV/FGTB, eerder dat laatste dan dat eerste, geraakt men daar niet meer.

Ordelijk opdelen?

Kan men ordelijk opdelen? Van dit begrip maakt Vlaams Belang zich eigenaar sedert begin 2010. De grote bedenking bij ‘ordelijk opdelen’ is: als men er niet in slaagt om onderhandelend tot compromissen te komen over de financiering van Brussel en het moderniseren van de financieringswet, hoe kan men dan ooit eensgezindheid bereiken tussen Vlamingen en niet-Vlamingen om ordelijk op te delen? Is een Eenzijdige Verklaring van Onafhankelijkheid (EVO) dan te overwegen?

Vlaams Belang publiceerde voor zijn colloquium van 30 januari De Ordelijke Opdeling discussieteksten die beschikbaar zijn in een brochure. In de inhoudstafel vind je hoofdstukken als: principes van statenopvolging voor Vlaanderen, obstructief federalisme als Franstalige strategie, moderne staatsvorming in de politieke filosofie en de concrete praktijk, Vlaamse staatsvorming en een inventaris van de federale boedel en zijn opdeling. Het is niet omdat mediatiek en politiek Vlaanderen doen of deze verhandelingen niet bestaan dat zij zinloos zijn of niet ter zake. Het werk van Gerolf Annemans en Steven Utsi en zijn team van de studiedienst heeft ondertussen geleid tot een boekdik manuscript dat dit najaar verschijnt. Uit VB-hoek komt eveneens een signaal over ‘welk Vlaanderen?’. Voor VB is Vlaanderen republikeins. De partij huurt tientallen borden van 20 m2 om tot eind oktober de affiche te showen: ‘Republiek Vlaanderen’.

Voorzitter Valkeniers op een persconferentie:

oktober 2010 19/09/2010 23:29:11

[Politiek] ‘We moeten er nu een einde aan maken. Vlaanderen kan en mag geen tijd meer verliezen.’

serland, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein, gesticht in 1960, deelt de basisbeginselen van de EU – vrij verkeer van goederen, mensen, kapitalen – en heeft een associatieovereenkomst met de grote Unie. Hoeft men de EU in deze fase te wisselen voor de EVA? Dat is overhaast. Er is echter ook voor het schrikbeeld van Hendrik Vos een alternatief.

[Foto © Reporters]

Europees schrikbeeld Een nieuwe tijd breekt hoe dan ook aan. Europaprofessor van UGent Hendrik Vos liet meesmuilend horen dat de Europese Unie stokken in de wielen kan steken van een onafhankelijk

Vlaanderen. Mogelijk. Daarom is het zinvol, hoe moeilijk die bocht in het denken ook te maken is voor Vlamingen die al meer dan 50 jaar worden gemasseerd tot willoze Europeanen (alles van die EU is goed, en wie niet volgt, is een oen), om te kijken naar de Europese Vrijhandelsassociatie, beter bekend als Efta (European Free Trade Association). Dit Europese verbond van Zwit-

Schrikbeelden voor Plan B ‘Is Vlaanderen op zichzelf economisch leefbaar?’ zocht De Tijd uit op 11 september.

Daarbij uitgaand van ‘de meest extreme’ hypothese: Vlaanderen staat op zichzelf, Brussel en Wallonië gaan samen voort in wat Franstaligen het nieuwe België of la petite Belgique noemen. Volgens De Tijd ‘lijkt Vlaanderen op het eerste zicht te winnen bij een scheiding. In alle statistieken torent het rijke noorden boven het arme zuiden uit. Maar ‘die cijfers reflecteren natuurlijk de realiteit van de voorbije veertig jaar (...) de vraag is maar of die trend doorzet’.

En er zijn grote struikelblokken: Brussel en de staatsschuld.

Het Brusselprobleem is economisch snel samengevat: Vlaanderen zonder Brussel is perfect leefbaar. Vlaanderen zou ook een bonus binnenhalen van 5 tot 6 miljard euro, of 3 procent van zijn bbp, als de transfers naar het zuiden wegvallen. Daardoor zou Vlaanderen de druk van

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 7

de vergrijzing kunnen opvangen, die tot 2030 zwaarder zal wegen in Vlaanderen.

Een belangrijkere kwestie is de staatsschuld.

De federale staat betaalt nu jaarlijks 11 miljard euro aan rentelasten. Dat is meer dan het volledige budget voor het Vlaams onderwijs. Enkele procenten meer of minder staatschuld zullen voor een onafhankelijk Vlaanderen dus heel bepalend zijn. Volgens studies zou Vlaanderen tussen de 58 en 62% van de staatsschuld moeten overnemen. Dat doet De Tijd concluderen: ‘Wat volgt, zijn jaren van besparingen en zo goed als geen marge voor stimulerende maatregelen zoals belastingverlagingen’. Een wat vreemde conclusie voor dit debat, want hetzelfde geldt voor Vlaanderen binnen de Belgische constructie.

Algemene conclusie van De Tijd: ‘Op lange termijn zouden de Vlamingen dus beter af zijn op zichzelf. Maar de weg naar onafhankelijkheid

Doorbraak

loopt niet over rozen.’ Of dat ‘een splitsing van het land een immense sprong in het duister is en niet de zaligmakende oplossing die sommigen er in zien. De conclusie van het plan B is daarom vooral dat het een plan B moet blijven.

Plan A is een goede en ingrijpende staatshervorming, die het federale België efficiënter maakt. Dat is al ambitieus genoeg.’

Maar moet de vraag naar de noodzaak niet vóór de ambitie komen? Hoeveel verliezen de Vlamingen door niét onafhankelijk te zijn? De staatsschuld stijgt, er is al drie jaar geen (lange termijn-) beleid, Brussel zinkt almaar dieper weg in het moeras. Hoe erger de Belgische problemen worden, hoe moeilijker de onafhankelijkheid Van Vlaanderen? Misschien wel, maar ook hoe dringender. Uiteindelijk zal niet de economische haalbaarheid, maar de politieke realiteit (of impasse) bepalen of Vlaanderen onafhankelijk zal worden of niet. (PB)

7 19/09/2010 23:29:17

[Interview]

Hoofdredactrice van Le Soir

‘Het rouwproces voor België is bij ons ingezet’ De kloof tussen noord en zuid lijkt alleen maar te vergroten. Dat blijft niet zonder gevolgen voor de psychologie van de Franstaligen.

Volgens Béatrice Delvaux, hoofdredactrice van de Franstalige Brusselse krant Le Soir, groeit het zelfvertrouwen om steeds meer op eigen benen te gaan staan. Wordt de verlatingsangst overwonnen? Een kijk in de Franstalige ziel.

PETER DE ROOVER ‘Wie verkiezingen wil voorkomen, kan maar beter ook begrip opbrengen voor de moeilijke positie van de N-VA’, vat De Standaard een column van politicoloog Carl Devos samen (14 september).

De N-VA kon geen ‘systemische’ staatshervorming afdwingen – het woord komt uit de mond van Bart De Wever – en de partij dreigt voor het algemene beleid geïsoleerd te staan in een door centrumlinks gedomineerde regering.

Bart De Wever kan in die omstandigheden onmogelijk zijn jawoord geven, meent Devos.

Aan Franstalige zijde denkt men daar heel anders over. Daar overheerst de mening dat de Franstalige partijen historisch ver zijn gegaan.

Even aan Béatrice Delvaux vragen wat die gewel-

dige inspanningen dan wel mogen inhouden. De hoofdredactrice van Le Soir wil voor Doorbraak graag vier grote ‘toegevingen’ op een rijtje zetten.

‘De Franstalige partijen gaan nu akkoord om de centre de gravité te verplaatsen naar de gewesten. Drie jaar geleden was dat niet het geval. Elio Di Rupo is bereid om vele miljarden te verschuiven van België naar de deelstaten. Ook de herziening van de financieringswet was niet voorzien en dat is geen kleine stap. Woensdag (15 september) bleek Di Rupo zelfs bereid om die wet binnen een zeer korte tijd ook in detail uit te werken.’

Uiteraard noemt Delvaux ook BHV als een bewijs van de inschikkelijkheid bij de zuiderburen. ‘Er

ligt een akkoord op tafel zonder veel concessies aan de Franstaligen. Sp.a en Groen! gaven zelf toe dat er nooit eerder zo’n gunstige regeling voor de Vlamingen werd uitgewerkt. En het extra geld voor de herfinanciering van Brussel ligt gekoppeld aan duidelijke bestedingen.’

Waals zelfvertrouwen Waarom hebben de Franstaligen zoveel angst voor zelfbestuur? Béatrice Delvaux: ‘Wij hebben nooit gedacht in die termen dat bevoegdheden weg moeten van het federale niveau. Maar de jongste weken neem ik toch een enorme verschuiving waar. Mensen als Demotte (Waals minister-president), Marcourt (Waals minister

[Foto © Reporters]

Wie is Béatrice Delvaux?

De hoofdredactrice van Le Soir, Béatrice Delvaux, is geen onbekende in Vlaanderen, waar ze geregeld in de pers opduikt als onofficiële spreekbuis van de francofonie.

De krant Le Soir, opgericht in 1887, probeerde altijd uit het vaarwater te blijven van partijpolitieke aanhankelijkheid, maar neemt van oudsher wel graag uitgesproken Brussels-francofone standpunten in.

Ook onder leiding van Delvaux, hoofdredactrice sedert 2001, blijft het dagblad die lijn volgen. Bart De Wever noemde Le Soir in maart nog een ‘haatdragende krant’ toen een column over het Vlaamse woonbeleid in Vlaams-Brabant werd geïllustreerd met een foto van massagraven in Nigeria. Eerder schreef Le Soir dat alle N-VA’ers best op een boot konden worden gezet, om die dan in volle zee tot zinken te brengen. Satire, noemde de hoofdredactrice dat toen.

Delvaux werd vijftig jaar geleden geboren in de Waalse hoofdstad Namen. Ze woont vandaag in Dilbeek en trekt zich behoorlijk in het Nederlands uit de slag.

8 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 8

Doorbraak

oktober 2010 19/09/2010 23:29:21

[Interview] van Economie) en anderen hebben duidelijk gemaakt dat ze het lot best meer in eigen handen willen nemen. Zolang de solidariteit niet wordt betwist en hervormingen niet worden gezien als voorbereidingen op het separatisme, gaan ze veel verder dan vroeger.’ Delvaux lijkt zelf niet echt overtuigd, want meent dat overhevelingen de zaken soms toch echt wel ingewikkelder maken, ‘maar steeds meer Franstalige politici zijn erg blij met meer bevoegdheden’.

Volgens Delvaux volgde de mentale omslag uit het succes van het Marshallplan van de Waalse regering, dat de gewesteconomie nieuwe impulsen wil geven en daar ook in lijkt te slagen. ‘We stellen vast dat de dynamiek vertrekt vanuit pure gewestelijke bevoegdheden. Soms bieden ze ook de mogelijkheid om na de splitsing tot samenwerkingsakkoorden te komen tussen de regio’s.’

Het Marshallplan zorgde dus voor meer Waals zelfvertrouwen en blijkbaar dringt de Vlaamse these dat splitsen echt werkt ook door in het zuiden des lands. Maar er speelt meer. ‘De Vlamingen hebben dat gevoel dat we sommige zaken best zelf aan-

pakken ook geforceerd’, vindt Delvaux.

Vanwaar de plotse oprisping aan PS-zijde dat separatisme een realistische mogelijkheid wordt? Volgens Delvaux waren die uitspraken vooral tactisch. ‘Bart De Wever weigert elk akkoord en de PS wilde de Vlamingen die voor hem stemden maar het einde van België niet wensen, waarschuwen dat hun kiesgedrag wel eens tot dat ongewenste effect zou kunnen leiden. De PS-boodschap was gericht aan de gematigden in de Vlaamse publieke opinie.’

Nieuwe sfeer Maar het signaal was ook voor de Franstalige kiezers bedoeld. ‘De PS wilde de Franstaligen duidelijk maken dat ze niet bereid is om elke toegeving te aanvaarden.’ Volgens Delvaux gaat het trouwens over een fundamentele verschuiving bij de Franstaligen. ‘Het gevoel heerst dat het nu wel genoeg is geweest. Als de Vlamingen echt geen akkoord willen, dan moet het eventueel maar zonder de Vlamingen.’

Delvaux formuleert de nieuwe sfeer in haar

moedertaal: ‘les francophones sont en train de faire le deuil de la Belgique’. Ze willen niet dat België sterft, maar het rouwproces is bezig en daarmee de voorbereiding van de ‘day after’.

Voor Delvaux is de N-VA de onbetwiste boosdoener.

‘De factor-Bart De Wever speelt een heel grote rol. Hij wil op termijn het einde van België. Dat geeft een heel andere sfeer dan wanneer er wordt onderhandeld met partijen die België willen behouden.’

Het signaal van de Vlaamse kiezer kwam duidelijk keihard aan bij de zuiderburen. De analyses van Béatrice Delvaux en Carl Devos lijken lijnrecht tegenover elkaar te staan. De eerste vindt dat de Franstaligen heel diep in de reserve hebben getast, maar dat het voor N-VA nooit genoeg is. De tweede oordeelt dat er voor N-VA echt te weinig in de pan ligt te sudderen. Maar de boodschap van Delvaux lijkt niet zo ver af te staan van het besluit van Devos: ‘België zal niet verdwijnen door de onafhankelijkheid van Vlaanderen, maar door de onmogelijkheid om een nationale regering te vormen.’

[Maddens]

Bij het begin van het parlementaire jaar ...

[Foto © Reporters]

Aangeschoten wild Op 11 september was het weer van dat: Walter Pauli haalde in De Morgen snoeihard uit naar Philippe Muyters: ‘Het niveau van het kabinet-Muyters, of het gebrek eraan, heeft alvast alle Vlaamse meerderheidspartners gealarmeerd.’ De man heeft het duidelijk niet begrepen op Muyters. De Vlaamse regering was amper drie en een halve maand geïnstalleerd, of Pauli noemde de minister al een ‘miscast’ (DM 24 okt. 2009).

BART MADDENS Een halve maand later wist Knack (18 nov. 2009) het wel zeker: zelfs in de N-VA twijfelden velen eraan of deze ‘blunderminister’ de rit wel zou uit doen. Hoe zou het komen dat sommige ministers door de media de hemel in worden geprezen als dossiervreters en natuurtalenten, terwijl anderen dan weer even ongenuanceerd worden afgeschilderd als klungelaars, nitwits

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 9

en miscasts? Je moet wel heel naïef zijn om te geloven dat dit veel te maken heeft met de werkelijke kwaliteiten van een minister.

Het beeld van een minister als superman die alle dossiers tot in de puntjes beheerst en met perfecte kennis van zaken knopen doorhakt, kan moeilijk kloppen met de werkelijkheid. Je moet maar eens een doordeweekse agenda

Doorbraak

van het parlement bekijken. Het is ongelofelijk over hoeveel uiteenlopende onderwerpen een minister, zogezegd met kennis van zaken, vragen moet beantwoorden. Vaak wordt een minister pas vlak vóór hij in het parlement moet verschijnen (soms zelfs onderweg in de auto) door een kabinetsmedewerker gebrieft over het antwoord dat hij moet geven. Het

9 19/09/2010 23:29:21

[Foto © Reporters]

[Maddens] hoeft dan ook niet te verbazen dat dit soms tot hilarische taferelen leidt. Zoals met premier Leterme, die op 21 januari in de Senaat de vraag zelf nog eens stond voor te lezen, in de plaats van het antwoord daarop.

Overal toneel Ministers hebben overigens wel wat beters te doen dan dossiers bestuderen. Ze moeten ‘zichtbaar’ zijn en alomtegenwoordig in hun kieskring.

‘Het instuderen van de namen en voornamen van sympathisanten en hun kinderen rendeert electoraal oneindig veel meer voor een minister dan het instuderen van dossiers.’

Toen het lot van minister Van Quickenborne even aan een zijden draadje hing na de verkiezingen van vorig jaar was dat niet omdat hij zijn dossiers onvoldoende kende (het tegendeel schijnt het geval te zijn). ‘Gij moet meer zichtbaar zijn,’ was het verwijt dat partijvoorzitter Verhofstadt hem toesnauwde op een partijtop na de verkiezingsnederlaag (DM 4 juli 2009). Ministers moeten de hele tijd van hot naar her rennen: alle mogelijke vieringen en bijeenkomsten met hun aanwezigheid vereren, zich als gewone sterveling onder het volk begeven, lokale partijvergaderingen bijwonen, in de ‘boekskes’ komen met hun gezin en allerlei persoonlijke wederwaardigheden, een vinger in de pap houden in de lokale politiek, en niet te vergeten: hun dienstbetoon ‘verzorgen’. Het instuderen van de namen en voornamen van sympathisanten en hun kinderen rendeert electoraal oneindig veel meer voor een minister dan het instuderen van dossiers.

Voor ministers komt het er vooral op aan om goed toneel te spelen en de indruk te wekken dat ze alwetend zijn. Dat kan bijvoorbeeld door zich in het parlement op een niet al te opvallende manier te laten influisteren door

10 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 10

een kabinetsmedewerker. Ik heb het als commissiesecretaris in het Vlaams Parlement vaak meegemaakt dat de minister een ‘spiekbriefje’ kreeg doorgeschoven van een medewerker.

‘Sterke’ ministers zijn diegenen die de inhoud daarvan onopvallend en met veel flair kunnen verwerken in hun betoog. ‘Zwakke’ ministers debiteren het briefje op zo’n manier dat iedereen wel merkt dat ze niet begrijpen wat ze lezen. Maar onder parlementsleden bestaat er een soort van gentlemen’s agreement om zo’n klungelend minister wat te ontzien. Dat komt omdat de meeste parlementsleden zich maar al te levendig kunnen inbeelden dat ze zelf ooit op de ministerstoel kunnen zitten, en dan ook wel wat goodwill van de collega-parlementsleden zullen kunnen gebruiken. Maar bovendien zijn de parlementsleden zelf vaak te weinig beslagen in een dossier om een door technici geflankeerde minister in het nauw te kunnen drijven.

Vrolijk vernietigend Voor een journalist is het, mits wat studiewerk vooraf, niet zo moeilijk om een minister in verlegenheid te brengen met moeilijke vragen en op basis daarvan een vernietigend artikel te schrijven. Maar dan heeft de journalist daarna natuurlijk wel afgedaan bij de betrokken minister. Journalisten houden de ministers liever te vriend. Maar tegelijkertijd hebben ze ook een imago van kritische afstandelijkheid hoog te houden. Vandaar dat ze af en toe een slachtoffer uitkiezen. En dan is de vraag: waarom wordt een bepaalde minister het mikpunt van de pers? Journalisten viseren graag nieuwe ministers die nog niet al te veel macht hebben. In de eerste helft van de jaren 1990 was CVP-landbouwminister André Bourgeois een gemakkelijke kop-van-jut. Knack maakte zich toen vrolijk over het feit dat hij de namen van zijn collega-ministers in de EU-ministerraad niet kende (maar welke minister zou die wel kennen?). Bourgeois was toen een vrij marginaal figuur binnen CVP die veeleer per ongeluk minister was geworden. Ook ministers van kleine partijen hebben doorgaans minder macht en zijn daardoor kwetsbaarder. Zo was minister voor Ontwikkelingssamenwerking André Geens van de Volksunie op het einde van de jaren 1980 het geliefkoosde doelwit van Knack.

Nieuwe ministers houden zich best eerst wat

Doorbraak

Philippe Muyters: blunderminister of slachtoffer van sluwe pers?

gedeisd, want als ze op een stommiteit worden betrapt, zijn ze meteen aangeschoten wild. Magda Aelvoet van het vroegere Agalev heeft op mij altijd een zeer degelijke indruk gemaakt. Maar kort na haar aanstelling als minister van Volksgezondheid in juli 1999 flaterde ze op een inderhaast bij haar thuis bijeengeroepen persconferentie. Daar werd ze voor de verzamelde pers telefonisch tot de orde geroepen door premier Verhofstadt. Ze is deze beginnersfout nooit te boven gekomen en werd drie jaar later, voor een futiliteit, zonder pardon gedumpt als minister.

Gewaarschuwd Met zijn onnozele rekenfout in het Vlaams Parlement smeekte neofiet Philippe Muyters haast om door de journalisten in het vizier te worden genomen. Meteen daarna vroeg hij domweg aan Bart De Wever: ‘Denk je dat de pers dit gaat oppikken?’ Waarop De Wever antwoordde: ‘Bwa, die kans zit er wel in, Philippe.’ (DM 5 dec.

2009). Nu hoeft een minister niet per se te kunnen tellen (dat doen zijn medewerkers wel voor hem) maar hij mag vooral niet naïef zijn. Als er ooit nog een nieuwe Belgische regering wordt gevormd, dan zijn de nieuwe N-VA-ministers bij deze alvast gewaarschuwd.

oktober 2010 19/09/2010 23:30:30

[Brussel]

Brussel: gemeenschap of gewest?

Shoppen in de hoofdstad Begin september waren de regeringsonderhandelingen vastgelopen op Brussel. Franstalige onderhandelaars voelden zich beledigd omdat de Vlamingen weigerden een blanco cheque van 500 miljoen euro uit te reiken voor het hoofdstedelijk gewest, terwijl zij de indruk wekten de herziening van de financieringswet op de lange baan te willen schuiven.

Voordien was er al een hoogoplopende ruzie geweest omtrent de status van Brussel. CD&V en N-VA bleken vast te houden aan de overdracht van de kinderbijslag en de gezondheidszorg naar de gemeenschappen, terwijl het voor de Franstalige partijen evident was dat alle nieuwe bevoegdheden aan de gewesten toekomen.

Zelfs Rudy Demotte – Waals minister-president én tegelijk minister-president van de Franse Gemeenschap – pakte uit met verklaringen dat in Brussel de gemeenschappen eigenlijk overbodig zijn. Voor hem kan zelfs het onderwijs aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden toevertrouwd.

In een lucide hoofdartikel in De Morgen (13 aug.

2010) schrijft Bart Eeckhout: ‘Heel ruw samengevat, zien de Vlamingen België als een eenheid van twee gemeenschappen (...) en definiëren de Franstaligen ons land als de samenballing van drie gewesten (waarvan – belangrijk – twee grotendeels Franstalig). Dat maakt een wereld van verschil. Want waarop bouw je de staat verder uit? Op de gemeenschappen, menen de Vlamingen. Non, op de gewesten, werpen de Franstaligen op. Maar dat stuit op een Vlaams veto, want hier leeft de vrees dat België dan een land wordt waar met twee (Wallonië en Brussel) tegen één (Vlaanderen) wordt bestuurd.’ Deze benadering onderstreept de gevolgen van een keuze voor de gewesten, binnen het Belgisch staatsverband.

Als eerste heeft Laurette Onkelinx aangegeven dat de inzet van de onderhandelingen evenzeer voorbij het Belgisch staatsverband kijkt.

Ze laat er niet de minste twijfel over bestaan dat de schikkingen die nu worden getroffen aan Wallonië en Franstalig Brussel de best mogelijke uitgangsposities moeten verschaffen indien het

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 11

tot een boedelscheiding komt. Daarom moet Brussel zoveel mogelijk een gewest ‘à part entière’ worden en moet de macht van de Vlaamse gemeenschap in Brussel zoveel mogelijk worden beknot. Omgekeerd mag de band van de Franstalige burgers uit de strategische gemeenten in de rand niet definitief en onherroepelijk worden doorgeknipt, hetgeen in feite al is verzekerd door het toekennen van inschrijvingsrechten aan de inwoners van de zes faciliteitengemeenten rond Brussel. Niemand spreekt tegen dat dit opzet al is verworven. Bij het uiteenvallen van België vormen zij de ‘levende corridor’ tussen Brussel en Wallonië. En als de Vlaamse voogdij over deze gemeenten ook nog wat wordt afgezwakt, heeft Vlaanderen internationaalrechtelijk geen poot meer om op te staan. Het was ook niet voor niets de PS die al jaren geleden op zijn partijwebsite een ‘note pédagogique’ plaatste om aan zijn achterban duidelijk te maken dat de inzet van de strijd om BHV in de eerste plaats moet worden gezien in de internationale rechtsregel ‘uti possidetis’ dat bepaalt dat bij het uiteenvallen van staten de voormalige administratieve binnengrenzen de nieuwe staatsgrenzen worden.

De Vlaamse onderhandelaars schijnen zich van het belang van de discussie gewest/gemeenschap zeer bewust te zijn. ‘De drieledigheid versterken leidt regelrecht naar het separatisme’, zegt Bart De Wever – maar dan wel zeker met verlies van Brussel.

Er rijzen dan heel praktische vragen of het bevoegd maken van de gemeenschappen over zaken als ziekteverzekering of kinderbijslag wel uitvoerbaar is, of de Brusselaars dan niet opportunistisch gaan shoppen, of een dergelijke concurrentie van uitkeringsstelsels op

Doorbraak

[Foto © Reporters]

BERNARD DAELEMANS

Gaan Brusselaars straks ook shoppen voor hun ziekteverzekering?

hetzelfde grondgebied wel ethisch is, of het voor Vlaanderen geen enorme aderlating wordt als anderstalige Brusselaars massaal voor het Vlaamse stelsel zouden opteren. Getuigt het wel van goed bestuur? Is een dergelijk systeem wel transparant?

In tempore non suspecto (in 1997) organiseerde het Vlaams Komitee voor Brussel een studiedag onder de titel: ‘de gevolgen voor Brussel van een eventuele federalisering van de sociale zekerheid’. Deze vragen werden bij die gelegenheid onder de loupe genomen en beantwoord en deden het Aktiekomitee Vlaamse Sociale Zekerheid besluiten om voor een communautarisering te kiezen en niét voor een regionalisering. Dit werd ook het standpunt van het Vlaams Parlement in zijn beroemde vijf resoluties.

De inzet van dit debat is dubbel: de Brusselse Vlamingen kunnen deelachtig zijn aan de sociale bescherming zoals die in Vlaanderen wordt uitgetekend, en de Vlaamse Gemeenschap versterkt haar strategische verankering in Vlaanderens hoofdstad.

11 19/09/2010 23:31:58

[Politiek]

Vijf jaar na het Warandemanifest Niet alle hatelijke reacties zijn verleden tijd, vijf jaar na de publicatie van het Manifest voor een zelfstandig Vlaanderen in Europa van de Denkgroep In de Warande, maar er is in vijf jaar wel wat veranderd in de geesten.

ROGER VAN HOUTTE Voor het derde gewest Brussel werd een aangepast statuut bepleit.

De denkgroep maakte vooral een sociaaleconomische analyse, opgesmukt met een vloed van cijfers en tabellen.

Dat topfiguren uit het economisch leven, academici en journalisten een manifest durfden opstellen voor een zelfstandig Vlaanderen in Europa en dat deden met moeilijk te weerleggen cijfers, was zeker schokkend voor de politieke elite. Het dood-

[Foto © Reporters]

In november 2005 publiceerde de Denkgroep In de Warande het Manifest. De groep, onder leiding van de voormalige KBC-bankier Remi Vermeiren, kwam tot de conclusie dat het Belgische federale model niet (meer) geschikt was om de uitdagingen van de 21ste eeuw aan te gaan.

Daarom pleitte de denkgroep ervoor dat Vlaanderen een zelfstandige lidstaat van Europa zou worden. Die stap zou niet alleen voor Vlaanderen, maar ook voor Wallonië nieuwe kansen bieden.

Wie is wie in ‘In de Warande’?

Marc Platel, oud-hoofdredacteur Het Belang van Limburg Matthias Storme, hoogleraar UA en KU Leuven Bruno Valkeniers, toen directeur HesseNoordnatie, nu voorzitter Vlaams Belang Remi Vermeiren (foto), toen directeur KBC, nu voorzitter Vives Jan Jambon, toen directeur Bank Card Company, nu Kamerfractievoorzitter N-VA Frans Crols, toen directeur Trends, nu voorzitter adviesraad Trends en Doorbraak August Van Put, ex-topman HBK Spaarbank Johan Vandendriessche, partner KPMG, voorzitter VTB Johan Van Gompel, econoom KBC

12 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 12

Jan Van Doren, adjunct-directeur kenniscentrum Voka Herman De Bode, directeur McKinsey; wegens zijn medewerking tot ontslag gedwongen Bij de medewerkers en ondertekenaars vinden we o.a. huidig minister-president Kris Peeters (toen Unizo), hoogleraren Erik Buyst, Evrard Claessen, Karel Tavernier, Bart Maddens, Wilfried Dewachter en Jef Vuchelen en bedrijfsleiders als Luc Hanssens (Egon Zehnder), Jos De Wit (Halewijn), Chris Morel (Alcatel), Hugo Vandamme (Barco), René Defeyter (De Tijd) en Walter Resseler (Janssens Pharma).

Doorbraak

zwijgen van het Manifest lukte niet, de demonisering van de leden verliep iets beter. Eén van hen kreeg zelfs moeilijkheden in zijn bedrijf en moest ontslag nemen. Vandaag echter zijn de krachtlijnen en conclusies van het Manifest helemaal niet meer zo schokkend (zie kader).

Aanvallen In de maanden die erop volgden, werden de cijfers door de tegenstanders niet zozeer ontkend – want dat was erg moeilijk – maar vaak geminimaliseerd. Of er werd beweerd dat ze te selectief waren. De cijfers waren van na 1950 en er werd gesuggereerd dat er vroeger omgekeerde transfers bestonden van zuid naar noord. Deze mythe werd weerlegd door prof. Juul Hannes.

De weldenkenden van 2005 waren uiteraard tegen het separatisme en voor het behoud van het dierbare België. Niet zelden beschuldigden ze de leden van de denkgroep van bindingen met uiterst rechts, een tactiek die het in sommige middens altijd wel doet. Of zoals De Morgen (26 nov. 2005) dat schreef: ‘... Straffe gasten, die van het Vlaams Belang. Welke partij krijgt een kwaliteitskrant zover om daags voor een cruciaal partijcongres de volledige voorpagina te wijden aan een oproep van een schimmige satellietorganisatie, die geheel in de lijn ligt van de inhoud van dat congres?

“Vlaamse toplui vragen opsplitsing België”, kopte De Standaard gisteren’. Voor De Morgen was de denkgroep dus een mantelorganisatie van het VB. Sommige onvermijdelijke reacties waren louter gebouwd op emotionaliteit. Iets beter was de poging van drie Waalse economen van de universiteit van Namen, Michel Mignolet, Olivier Meunier en Marie-Eve Mulquin. Zij trokken vooral de omvang van de transfers van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel in twijfel. Dat jaarlijkse totale transferbedrag zou niet 10,4 miljard euro zijn, maar volgens de berekeningen van de Waalse proffen ‘slechts’ 5,3 miljard euro. Dat had te maken met het incalculeren van de rentelasten. Mignolet en co beschouwden de

oktober 2010 19/09/2010 23:32:16

[Politiek] rentebetaling als een vergoeding aan de regio’s in verhouding tot hun fiscale bijdrage tot de overheidsinkomsten. Zo zijn er natuurlijk geen rentetransfers meer, als men zich niet afvraagt hoe, door wie en in welke mate de schuld is tot stand gekomen.

Solidair?

De kritiek op de miljardentransfers van noord naar zuid werd ook vrijwel steeds geïnterpreteerd als een botte weigering om nog wel solidair te zijn.

Ook links in Vlaanderen schetste dat als rechts ‘centennationalisme’. Nochtans wordt in het rapport niet gepleit voor het stopzetten van de solidariteit, wel voor een zeer geleidelijke afbouw, meer transparantie en afspraken met Europa, dat na een periode van tien jaar nog expansiesteun kan verlenen.

Een criticus als Rudy Aernoudt, die er ook in zijn jongste geschriften van overtuigd is dat Brussel de enige toekomst van België is en dat Vlaanderen straks een Bokrijk is met alleen maar oude mensen, fulmineerde dat de Vlamingen liever de Bulgaren ondersteunen dan de Walen. En hij voegde er aan toe dat de Walen niet luier zijn dan de Vlamingen. Dat wordt overigens ook niet beweerd in het Warandemanifest, maar blijkbaar

wilde men dat toch lezen. In hoofdstuk 8 over de economie van Wallonië schrijven de samenstellers van het Warandemanifest letterlijk: ‘Er zijn bij ons weten geen “genetische”, fysisieke of andere redenen waarom vroeger, nu of in de toekomst de economische prestaties van Wallonië persistent zouden moeten achterblijven bij deze van andere regio’s in Europa’ (blz. 232).

Toen schokkend, vandaag haast toonaangevend Bij de vele bijna hopeloze initiatieven om het manifest te demoniseren, vermelden we ook het ‘politiek platform’ dat ex-VRT-baas Tony Mary wilde oprichten voor een federaal, efficiënt en solidair België. Dat moest uitgroeien tot de natuurlijke tegenpool van de Warandegroep (De Morgen, 6 dec. 2007). Veel van dat platform hebben we niet meer gehoord.

Ander klimaat In 2010 heeft de beschuldiging van separatisme niet meer het afschrikkingeffect van weleer. Bij de federale verkiezingen van juni 2010 stemde 44 procent van de Vlamingen voor de zogenaamde V-partijen (N-VA, Vlaams Belang en LDD). Rekent men daar

dan nog de partijen bij die ook het confederalisme in hun programma hebben staan (CD&V en Open Vld) dan komt men tot 76 % van de Vlamingen die toch kiezen voor meer Vlaamse zelfstandigheid.

Vijf jaar geleden verklaarden vele toonaangevende figuren uit het economisch leven wel dat ze de analyse van het Warandemanifest in grote mate deelden, maar niet de conclusie van een zelfstandig Vlaanderen. In 2010 is het geen extreme houding meer het Belgische federale model met al zijn blokkeringsmechanismen inefficiënt te noemen.

En dat er in noord en zuid over de meeste maatschappelijke problemen fundamenteel anders wordt gedacht, is stilaan tot iedereen doorgedrongen. In 2005 was dat politiek incorrect. In feite bestonden er in de paars(groen)e periode van 1999 tot 2007 geen problemen tussen de gemeenschappen en als ze er toch waren, behoorden ze zeker niet tot de ‘echte’ problemen van het land.

Die ‘echte’ problemen komen ook vandaag nog wel eens boven water als een regeringsvorming te lang duurt, maar veel indruk maken ze toch niet meer. Communautaire en sociaaleconomische problemen staan niet los van elkaar. Daar is stilaan iedereen van overtuigd. Op dat vlak hebben de Warande-ondertekenaars zeker baanbrekend werk verricht.

Het Manifest in tien krachtlijnen 1 2

Een sterke identiteit is nodig en niet tegenstrijdig aan de bereidheid om bijdragen te leveren tot een multiculturele maatschappij, solidariteit en openheid.

Vlaanderen en Wallonië zijn zo uit elkaar gegroeid dat ze twee verschillende werelden zijn geworden, terwijl Brussel als derde gewest steeds minder zijn rol van bindende hoofdstad kan spelen.

3 West-Europa wordt geconfronteerd met uitdagingen als de globalisering, internationale concurrentie, vergrijzing, maar ook een zeker gebrek aan gedrevenheid, risicobereidheid en zelfredzaamheid, alle gegroeid onder de ‘sociale paraplu’ die er kwam tijdens de periode van economische opgang.

4 Het Belgisch federale model is niet geschikt om deze uitdagingen met kans op succes aan te pakken (door inefficiënte structuur, chaotische bevoegdheidsverdeling, verschillende uitgangsposities en behoeften, gebrek aan sociaal kapitaal, ondoelmatige transfers ...)

5 Elke volksgemeenschap waarvan de eigenheid, de maatschappelijke en sociaaleconomische kenmerken al zo duidelijk zijn geprofileerd als dat in Vlaanderen het geval is, heeft recht op volledige zelfbeschikking.

6 De Europese Unie maakt de zelfstandigheid van Vlaanderen en Wallonië niet alleen mogelijk, ze zet er ook toe aan. Europa trad op diverse domeinen in de plaats van België en het subsidiariteitsbeginsel van de EU ligt in de lijn van het toekennen van meer bevoegdheden aan de bestuursniveaus die dichter bij de burger liggen.

7 België houdt voor Vlaanderen geen toegevoegde waarde in. Het is Vlaanderen dat België zijn toegevoegde waarde ten behoeve van de andere gewesten verstrekt. Vlaanderen wordt in zijn eigen welvaart zelfs bedreigd door een niet efficiënte aanpak van de sociaaleconomische problemen.

8 Wallonië pakt zijn economische problemen niet echt goed aan. Wallonië moet niet met de vinger worden gewezen, maar moet ook niet als slachtoffer van onoverkomelijk economisch ontij worden beschouwd. Wallonië heeft evenzeer de volledige zelfstandigheid nodig.

9 Brussel heeft manifeste troeven maar is er toch niet in geslaagd om zijn grootstedelijke problemen te overwinnen. Brussel moet een beter statuut krijgen zodat het als hoofdstad van Vlaanderen, desgewenst ook van Wallonië, zou kunnen blijven fungeren.

10 De stap naar de onafhankelijkheid van de deelgebieden van België en naar een nieuw statuut voor Brussel hoeft geen vijandig proces te zijn. Er zijn aanzienlijke voordelen. Mede omdat Europa België steeds meer vervangt, stellen ook diegenen die een opdeling van België in onafhankelijke staten niet bepaald genegen zijn dat ‘België verdampt’.

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 13

Doorbraak

13 19/09/2010 23:32:17

[Vrijspraak] PETER DE ROOVER

Leve Elio Ik ben er altijd tegen geweest, tegen die unitaire kieskring. Als een kruiwagenvolle ploeg politicologen zoiets (eufemistisch ‘federale kieskring’ noemend) bepleit, wil ik hun argumenten graag eens ernstig bekijken. Heb ik dus gedaan en ze overtuigen niet.

Wie wél overtuigt en me haast over de streep trekt: Elio Di Rupo. Nooit de kans gehad om voor Elio te stemmen, wat ik dan weer gemeen heb met de inwoners van Gent, Namen, Aarlen, Hasselt, Eupen of Luik overigens. Maar als de kans zich zou voordoen, een mens zou het zowaar overwegen om zijn bolletje rood te maken.

Want Elio, die wil hervormingen allerhande, maar wel ‘zonder dat iemand, Vlaming, Waal of Brusselaar, armer wordt’. Voilà, die kerel dat is mijn man.

Geloven doe ik hem niet. Want diezelfde Di Rupo wil 500 miljoen euro extra overhevelen naar het Brussels gewest. In oude Belgische frankskes gaat het dus over 20 miljard. Te betalen door alle Belgen, te weten 10 miljoen zielen.

Di Rupo wil al voor de start voor een volgende regering voor 200 frank/50 euro in mijn zakken zitten, in de optimistische veronderstelling dat de Vlamingen niet wat extra mogen ophoesten.

Maar verder dwing ik mezelf tot dromerij. Naar het schijnt moet er binnen zeer kort 25 miljard euro worden gesnoeid in de overheidsuitgaven, dan wel zo’n bedrag bijkomend worden geoogst middels belastingen. Gemiddeld per Belg gaat het over 2500 euro per kop. Geef mij dan Di Rupo maar, want die wil die klus klaren zonder dat iemand er armer op wordt. Kom, laten we ernstig zijn, wie zou in die omstandigheden niet overwegen om voor die man te stem-

men? Zeker de heel rijken staan als één man achter zijn belofte, want die is niet te rijmen met een of andere vorm van vermogensbelasting.

Tezelfdertijd belooft Elio dat het financieringssysteem zal zal worden geresponsabiliseerd. Wie het goed doet, krijgt lekkers, wie stout is de roe. Sinterelio ontpopt zich ook op dit punt snel als schijnheilige. Hoe valt dat beginsel dan weer te rijmen met de belofte dat niemand armer zal worden? Als wie goed presteert, wordt beloond, betekent dat toch dat de achterblijver relatief verarmt? Maar dat mocht dus niet volgens de Rupo-norm. Wanneer wie een slecht rapport voorlegt, wordt gestraft, zal die toch verarmen?

Lang geleden studeerde ik economie. Ik herinner met het concept van het Pareto-optimum. Als een beslissing sommigen voordeel oplevert en dat voordeel hen in staat stelt om de eventuele verliezers te vergoeden, dan spreken we van een onbetwiste stap vooruit. Als de ene wint en de andere verliest, kan er geen objectief oordeel worden geveld.

Vilfredo Pareto was een Italiaanse economist en we mogen dus aannemen dat de Italiaanse migrantenzoon Di Rupo hem kent. Vandaar wellicht dat hij diens beginsel tot het zijne maakt. Toch een ietwat onprettig detail: de economist Pareto werd op het einde van zijn leven gecoöpteerd tot senator door ... jawel, de partij van Mussolini. De échte fascisten dus. We gaan het toch niet meemaken dat Di Rupo zich laat inspireren door een aanhanger van de Duce zeker?

Toch maar even nadenken voor ik mijn stem uitbreng op Di Rupo. Als Vlaamsnationalist word je snel in het verkeerde kamp geplaatst.

[Mediawatcher] FRANK THEVISSEN

‘Zou’-journalistiek Op 1 september 2010 raakte bekend dat Kim Geybels in Bangkok in een warrig exotisch script is verzeild geraakt en om ‘ernstige persoonlijke reden’ ontslag neemt als kersvers verkozen N-VA-senator.

De Tijd trekt 80 woorden uit om haar ontslag droog op pagina 8 te melden. In de andere kranten worden de duivels ontbonden en wordt de Geybels-story in een langgerekte speculatieve brei paginabreed

14 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 14

uitgesmeerd. Lees even mee in De Morgen: ‘volgens welingelichte bronnen zou ...’, ‘Volgens de ene bron ...’, ‘Volgens een andere bron ...’, ‘De ambassade zou ...’, ‘Ook zou de ambassadeur ...’, ‘Geybels zou ...’ Het Nieuwsblad zet vijf journalisten in om drie pagina’s te vullen in exclusieve ‘zouden’-stijl. Alleen Het Laatste Nieuws rapporteert in stellige zekerheden en laat het speculeren over aan een reeks ano-

Doorbraak

oktober 2010 19/09/2010 23:32:20

[Sprekershoek]

Zwarte piet met de Franse slag

MATTHIAS STORME

Werd u ook om de oren geslagen met de mantra dat de N-VA niet tot compromissen bereid en zelfs niet in staat is, en dat de Franstalige partijen al zo verschrikkelijk veel hebben toegegeven en de Vlaamse partijen, of althans N-VA en CD&V nauwelijks iets? In een bestek van 3000 tekens kan ik u, beste lezer, natuurlijk geen gedetailleerde analyse geven van die zogenaamde toegevingen of gebrek eraan, of liever een weerlegging van die onzin. Maar misschien kan ik wel even de kromme redenering blootleggen die wordt gebruikt.

De meest voor de hand liggende methode om compromisbereidheid en toegevingen te meten is om uit te gaan van de partijprogramma’s waarmee de partijen naar de kiezer zijn gegaan en te meten hoeveel daarvan ze opgeven in de onderhandelingen. Tussen de programma’s van de N-VA en de PS gaapt een kloof waarbij andere scheidslijnen in het niet verzinken: aan de ene kant een onafhankelijk Vlaanderen met opslorping van het Brussels gewest, aan de andere kant een verhoging van de geldstromen naar het Zuiden, een uitbreiding van Brussel en een Wallo-Brux-constructie waaruit de Vlaamse gemeenschap wordt weggezuiverd. En toch is het niet zo moeilijk om te bepalen wat er zich halfweg bevindt: een halvering van de federale bevoegdheden, een halvering van de transfers en een status-quo voor Brussel. En het is niet de N-VA die die ‘redelijkheid’ niet wil aan de dag leggen, dat is overduidelijk.

Ja maar, zal u mij zeggen, je mag dat zo niet meten: de N-VA vraagt immers vooral dingen die Vlaanderen niet heeft en de PS wil vooral behouden wat er is.

Moeten we voor een redelijk compromis niet de ‘winst’ meten die elke partij maakt? Wel, ook dit is een legitieme oefening, op voorwaarde dat men ze correct maakt. En dat houdt twee dingen in. Primo is een bevoegdheidsoverdracht die in beide richtingen bijkomende bevoegdheden geeft bij zo’n berekening een nuloperatie. Beide partijen krijgen immers exact hetzelfde, en dit kan in dit perspectief dus niet als een toegeving van de ene aan de andere worden gerekend.

En de splitsing van BHV dan, zal U zeggen, is dat geen ‘winst’ voor de Vlamingen waar een compensatie tegenover moet staan? Hola, weer een perverse rekenfout. Als men wil nagaan wie iets ‘krijgt’, moet men vanzelfsprekend uitgaan van de wettige toestand en mag men het verlies van een onrechtmatige feitelijke toestand natuurlijk niet meetellen. De kieskring BHV is onwettig omdat hij discriminerend is en het opheffen daarvan kan in dit tweede rekenperspectief dus al evenmin als een Franstalige toegeving worden aangerekend.

Wat onze N-VA-bashers aan francobelgische of flandrobelgische kant evenwel doen, is beide methodes voor de berekening van toegevingen door elkaar gebruiken om zo tot de conclusie te komen dat enkel de Franstaligen toegevingen doen, terwijl een correcte berekening precies het tegenovergestelde toont. Die redenering met de Franse slag komt uiteindelijk op hetzelfde neer als de eeuwige discutant die aan zijn gesprekspartner voorstelde om ‘het gelijk eerlijk te verdelen’: ‘als we het eens zijn, heb jij gelijk, en als we het oneens zijn heb ik gelijk’.

nieme bronnen: ‘... zegt een vriend’, ‘... meent een vriendin’, ‘... bevestigt een andere officiële bron’, ‘volgens een dichte vriend’, ‘... vertelt een dichte kennis’, ‘een ander partijlid beschrijft ...’, ‘een erg close vriend zegt ...’.

gedwongen ontslag, met journalistieke koortsopstoten over haar relatie met een vriend en gehuwde partijgenoot, diens echtgenote – fotoalbums incluis – die Dag Allemaal het nakijken geven. Story put dankbaar uit de kranten om het ‘exclusieve’ coververhaal over ‘haar geheime leven als minnares’ te stofferen.

Ook yves Desmet, commentator bij De Morgen, is de grensverlegging ondertussen opgevallen en markeert de nieuwe journalistieke standaard: ‘Er zijn tijden geweest dat verkeerdgelopen liefdesaffaires, overspel, zwaar alcoholmisbruik en een lijntje cocaïne af en toe door de Wetstraatpers systematisch werden genegeerd, wegens behorend tot het privéleven. (...) Die tijden zijn voorbij.’ Ondertussen is Geybels op het internet een aanklikhit en kranten besluiten om haar voorpaginawaarde tot het weekend te rekken. Krantencommentatoren omarmen hun slachtofferprooi om zoveel onheil dat het arme kind overkwam. Onheil aangericht door de media, zullen ze toch bedoeld hebben? Vreemd ook hoe snel je in onze media als ‘verloren aanstormend politiek talent’ kan worden veroordeeld, zonder dat je daar ooit enig bewijs van hebt geleverd, of in dit geval hebt kunnen leveren.

Onderzoeksjournalistiek leeft Ivan De Vadder kom in Terzake de suggestieve pap verder aandikken en eindigt met een parel van een suggestieve zin: ‘(...) je krijgt het off the record te horen uit verschillende bronnen – maar men zegt het je toch maar – dat er sprake zou zijn van feiten die misschien zelfs strafrechterlijk zouden kunnen worden vervolgd, dat er een klacht zou zijn – ik gebruik het woord “zou” opnieuw – bij de Orde van Geneesheren, opnieuw het wordt je off the record gezegd, maar men zegt het je toch maar. En dus, ja, er zou meer aan de hand kunnen zijn.’ De VRT-nieuwssite vat de vlijtige onderzoeksjournalistiek samen met de kop; ‘Kim Geybels: “Relatie met Luyten was al voorbij”’.

Het dubbel foute bericht werd nooit rechtgezet ...

De kranten vermengen in paparazzistijl de berichtgeving over haar

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 15

Doorbraak

15 19/09/2010 23:32:24

] V r i je T r i b u n e [

De rooms-katholieke kerk in Vlaanderen is failliet JAN MAES publicist en leraar godsdienst en geschiedenis

In 2009 hield de BBC een debat over de motie: ‘the Catholic Church is a force for good in the world’. Vooraf werd de aanwezigen gevraagd hierover te stemmen. 678 van hen stemden voor, 1102 tegen, en 346 waren nog onbeslist. De Nigeriaanse aartsbisschop Onaiyekan en conservatief parlementslid en bekeerlinge Widdcombe verdedigden de motie. Hun tegenstrevers waren de atheïstische publicist Hitchens en de acteur Stephen Fry. Deze laatste zei eerst dat het geenszins zijn bedoeling is de individuele gelovige te kwetsen, waarna hij een requisitoir afstak waarin hij de kerk aanklaagde voor haar veroordelingen van ‘ketters’, verlichtingsdenkers, wetenschappers, homoseksuelen, slachtoffers van verkrachting door geestelijken, personen die – naast het aanbevelen van onthouding en trouw – ook condooms uitdelen of gebruiken om zo de verspreiding van het hiv-virus in te dijken ... Betreffende de obsessie van de kerk met seks, stelt hij dat het met seks is zoals met eten. ‘The only people who are obsessed with food are anorexics and the morbidly obese. And that, in erotic terms, is the Catholic Church in a nutshell.’ Na het debat blijkt een 700-tal toehoorders van gedacht te zijn veranderd.

Nog slechts 268 stemmen voor de motie en maar liefst 1876 stemmen tegen.

Eind 2009 vertelden tachtigers in het boek en VRT-programma Mijnheer doktoor over de periode dat er in de klinieken nog veel zusters werkten die zich volledig wegcijferden Maar het was ook de periode dat de pastoor of de rondreizende pater-redemptorist nog een halve God was, die als een vooral door seks geobsedeerde moraalridder van op de kansel eerst bepaalde wat moest en wat niet mocht, en dan met donderpreken de mensen schrik aanjoeg door te dreigen met hel en verdoemenis. Dr. Van Moen vatte het goed samen: ‘Voor veel mensen heeft het misschien meer kwaad gedaan dan goed.’

16 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 16

In zijn hoorcollege over De Kerk (Lannoo) citeert Rik Torfs zijn Franse collega Werkmeister als hij het heeft over de desastreuze gevolgen van de encycliek Humanae Vitae, waarin onder meer het gebruik van sterilisatie en artificiële voorbehoedsmiddelen zoals het condoom en de pil wordt verboden: ‘’68 was het moment waarop de paus en ook de latere pausen in West-Europa definitief hun gezag verloren wanneer ze praatten over moraal.’ Volgens Torfs dachten de mensen na ’68 dat wanneer de paus het had over seksualiteit, het wellicht wel weer onzin zou zijn. Daarom stelt hij voor: ‘Laat de kerk eens tien jaar zwijgen over seks.’

Maar na de zaak-Vangheluwe, de Danneelstapes, het rapport van de Commissie Adriaenssens en de daarin opgenomen 124 getuigenissen is zo’n moratorium geen optie meer.

Journalist Bart Sturtewagen schrijft: ‘Haar verkrampte visie op de menselijke seksualiteit is pathologisch. Dat ligt aan de basis van het criminele seksuele gedrag binnen haar muren.

Het gaat niet om rotte appels. Het rot zit in de wortels.’ Het is duidelijk: haar krediet is op. De rooms-katholieke kerk is – zelfs zonder solidariteitsfonds voor de slachtoffers – (moreel) failliet. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij het wanbeleid van de (bijna) voltallige kerkleiding en bij het gebrek aan corporate governance.

De waarden, doelen en acties van de ceo’s van de kerk stonden al te vaak haaks op die van de joodse timmerman uit Galilea. Zo werden slachtoffers zelfs geïntimideerd en gecriminaliseerd omdat zij met hun getuigenissen ‘de goede naam van de kerk’ dreigden te bekladden. Dergelijke leiders noemen we farizeeën.

Vele gewone christenen, pastores en godsdienstleerkrachten blijven verweesd achter. Ooit zei een CD&V-politica: ‘Ik voel mij niet langer roomskatholiek. Ik noem mij Vlaams-katholiek.’ Misschien is de tijd rijp voor een Vlaamse vereniging van vrijzinnige christenen, zo democratisch gestructureerd, zo zelfkritisch en goed, verantwoord en efficiënt functionerend dat een meerderheid van de mensen haar wel ervaart als een positieve kracht in de wereld.

Doorbraak

[Foto © Reporters]

‘Wie gelooft die mensen nog?’ Een kerk staat of valt met haar ‘geloofwaardigheid’, en juist die is de rooms-katholieke kerk de afgelopen decennia helemaal kwijtgespeeld.

oktober 2010 19/09/2010 23:32:27

Voka-financieringsmodel zet in op groei en jobs

[Economie]

Het Voka-Kenniscentrum heeft zelf een nieuw financieringsmodel voor de gemeenschappen en gewesten uitgewerkt. In dit model worden de dotaties vervangen door eigen personenbelasting en vennootschapsbelasting. De verschillen met de bestaande Financieringswet worden bij de start volledig gecompenseerd, door een solidariteitstransfer van de fiscaal rijkere regio’s – Vlaanderen en Brussel – naar het armere Wallonië. Deze transfer neemt af in de tijd in een tempo dat Wallonië toelaat met een toename van de eigen fiscale capaciteit voldoende middelen te verzamelen.

JAN VAN DOREN Voor Voka zijn er twee fundamentele redenen om de financiering met dotaties, thans goed voor driekwart van de middelen van de deelstaten, om te zetten in eigen fiscaliteit. Ten eerste gaan de deelstaten hierdoor beter aangespoord (geresponsabiliseerd) worden tot een efficiënt en zuinig beleid gericht op groei en jobs. Omdat ze zelf verantwoordelijk zijn tegenover de burgers om met belastingen de financiering te voorzien, en omdat ze zelf direct de vruchten plukken van de groei en de jobs via een toename van fiscale opbrengsten. Tweede reden voor fiscale autonomie is dat de regio’s aldus over fiscale instrumenten beschikken voor hun beleid en aldus ook een effectiever beleid kunnen voeren.

Werkwijze In het Voka-model worden de federale dotaties aan de Gemeenschappen en Gewesten (circa 31 miljard euro) geschrapt. De gewesten krijgen dan de bevoegdheid om zelf personenbelasting en vennootschapsbelasting te innen en zo de nodige middelen zelf op te brengen. Om hen daartoe de ruimte te geven zonder de fiscale druk te laten stijgen, dient de federale overheid navenant haar tarieven te laten zakken. De fe-

derale tariefverlaging is dusdanig dat de minderontvangsten voor de federale overheid even groot zijn als de geschrapte dotaties, en de operatie dus budgettair neutraal is voor de federale overheid.

In het Voka-model komt dit er op neer dat het federale tarief in de vennootschapsbelasting zakt tot 20%, en de gewesten daarnaast een eigen tarief kunnen zetten. Wat de personenbelasting betreft: de federale overheid dient die te verlagen met ruim 70%, dan kunnen de gewesten daarnaast een eigen personenbelasting innen. In het model zijn het de gewesten die deze deelstaatbelastingen heffen. Zij storten daarvan 60% door aan de gemeenschappen onder de vorm van een dotatie (waarbij de dotatie vanuit Brussels gewest wordt verdeeld tussen de Vlaamse en Franse Gemeenschap in een 20/80-verhouding).

Welk effect?

Bij ongewijzigde fiscale druk in de personen- en vennootschapsbelasting voor de federale en regionale heffingen samen geeft het model voor alle deelgebieden opgeteld dezelfde middelen als de Financieringswet. Maar door de verschillen in fiscale capaciteit, is de balans verschillend tussen de deelgebieden onderling. Zonder

solidariteitscorrectie zou Wallonië aanzienlijk minder middelen hebben, Vlaanderen en Brussel aanzienlijk meer.

In het Voka-model wordt Wallonië door Brussel en Vlaanderen gecompenseerd voor het verlies, zodat geen enkele regio bij de start verliest of wint.

Deze solidariteitstransfer wordt gedurende een overgangsperiode vast gehouden en geleidelijk verminderd. Het tempo van de afbouw van deze transfer kan zo geregeld worden dat het Waals Gewest voldoende kans krijgt om met een eigen fiscale inhaalbeweging zelf voldoende middelen op te brengen. Daarnaast kan er nog een belangrijke solidariteit tussen de regio’s blijven bestaan in de sociale zekerheid of resterende federale bevoegdheden. Het Voka-financieringsmodel slaat enkel op de huidige deelstaat-bevoegdheden gefinancierd binnen de Financieringswet.

Voka liet de effecten van zijn model becijferen door het Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving (Vives), verbonden aan de KU Leuven.

Daaruit blijkt dat het model met het aanhouden van een vast bedrag aan solidariteit gedurende tien jaar uiteindelijk voor alle gewesten winst kan opleveren – ook voor Wallonië - omdat het model sterke prikkels geeft voor een groeibeleid.

Voka-model verschilt van Kirsch-voorstel en model Universiteit Namen 1 Ook de vennootschapsbelasting wordt deels geregionaliseerd. Dat is cruciaal om alle gewesten een directe return te geven op een bedrijfsvriendelijk beleid en toe te laten ook fiscale instrumenten in te zetten in hun economisch beleid.

2 De solidariteitstransfer wordt vastgeklikt op een vast bedrag, beperkt in de tijd. Op die manier wordt de responsabilisering van de fiscale autonomie niet afgezwakt, zodat de prikkel voldoende sterk blijft. Overigens blijft er

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 17

een aanzienlijke, structurele solidariteit bestaan via de sociale zekerheid en de resterende federale bevoegdheden.

3 Brussel krijgt structureel meer middelen doordat het mee deelt in de vennootschapsbelasting en dus een return krijgt op zijn rol als economische centrum, en wordt aldus geprikkeld te investeren in een bedrijfsvriendelijk klimaat. Andere modellen voorzien extra middelen voor Brussel zonder deze prikkel en zonder objectivering.

Doorbraak

17 19/09/2010 23:32:28

[Francofonië]

De moeilijke relatie tussen MR en FDF Hoe komt het dat het FDF met amper drie Kamerleden zo zwaar weegt binnen de Franstalig-liberale formatie MR? Het is een vraag die velen stellen. De reden is eenvoudig: de Féderalistes Démocrates Francophones hebben huidig MR-voorzitter Didier Reynders in het zadel gehouden na de MR-verkiezingsnederlaag van 2009. Olivier Maingain en zijn acolieten mogen daarom van Reynders vrij hun gang gaan en de anti-Vlaamse trom roeren. Reynders heeft de FDF’ers meer dan nodig om zijn positie te bestendigen.

FREDERIK DEKEySER

18 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 18

burgemeesters FDF’ers: Olivier Maingain (SintLambrechts-Woluwe), Didier Gosuin (Oudergem), Martine Payfa (Watermaal-Bosvoorde) en Bernard Clerfayt (Schaarbeek). Tussen haakjes: het FDF heeft nooit meer dan 6 van de 19 Brusselse burgemeesters geleverd, ook niet in de jaren 1970 toen de partij in Brussel almachtig was.

Als MR het FDF lost, kan het FDF een kartel sluiten met cdH. Een deel van het electorale gewicht van het FDF is vandaag niet alleen te verklaren door de antiVlaamse retoriek. Een aantal mandatarissen kan zich profileren als goede burgervaders. Onder anderen Bernard Clerfayt doet dat. De man werpt zich op als burgemeester van de multiculturele stad Reynders en Maingain: wie heeft wie het meeste nodig?

[Foto © Reporters]

Even leek het erop dat het kartel MR-FDF zou breken.

Reynders wil wat graag in een volgende federale regering stappen en daarom werd toenadering gezocht tot de N-VA. Maar de MR-voorzitter weet dat hij het FDF in dat geval moet neutraliseren of desnoods uit de MR gooien. Zal dit gebeuren?

Dat Olivier Maingain op een recent partijbestuur van de MR in het nauw werd geduwd, dient te worden gerelativeerd. De band tussen MR en FDF zal niet zo snel worden doorbroken. Daar zijn verschillende redenen voor.

Het FDF is voor de MR van enorm groot belang in Brussel. Veelzeggend was de verkiezingsuitslag in 2009 voor het Brussels Parlement. Van de 24 MRFDF-verkozenen waren er 11 FDF’ers. Meer dan 45 % van de MR-verkozenen komt dus uit de rabiaat francofone partij. Dit wijst op een duidelijke evolutie van het Brusselse electoraat. De Franstalige liberalen mogen in het Brussels Gewest dan wel de grootste partij blijven, ze hebben dat vooral te danken aan het FDF. Door de demografische evolutie van het Brussels Gewest met een hogere nataliteit van allochtonen gekoppeld aan een stadsvlucht van de hogere en zelfs middenklasse is vooral het gewicht van de PS toegenomen.

Bij elke verkiezingen is Brussel een beetje minder het liberale bastion dat het ooit was.

Het FDF houdt in Brussel echter beter stand. Het haalt zijn stemmen vooral in de gegoede oostkant van het Gewest, een gebied dat gaat van de betere wijken van Schaarbeek over de Woluwes tot Oudergem, Watermaal-Bosvoorde en Ukkel. De FDFkiezers die er wonen, verouderen wel maar verlaten het Gewest niet.

In die gemeenten levert het FDF ook al decennia de burgemeester. Momenteel zijn er vier Brusselse

Doorbraak

Schaarbeek. Hij spreekt Arabisch met de allochtone bevolking en hangt op 11 juli de Vlaamse Leeuw uit aan het stadhuis.

Gosuin is veeleer de verdediger van de belangen van het Brussels Gewest. Met Clerfayt vormt hij de ‘realistische’ vleugel binnen de partij. De twee halen daardoor ook stemmen binnen van minder rabiate francofonen. Ze zijn complementair aan Olivier Maingain die een Vlamingenhater van eerste categorie is. Maingain is ook de man die massa’s stemmen vergaart in Halle-Vilvoorde. In het kanton Zaventem (met de faciliteitengemeenten Wezembeek-Oppem en Kraainem) haalt Maingain zelfs meer voorkeurstemmen dan in het kantoon Brussel.

Die interessante electorale combinatie van FDFstemmentrekkers is voor de MR van levensbelang.

Men zou natuurlijk kunnen zeggen dat het electorale gewicht van Olivier Maingain bij een splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde drastisch zal verminderen. Waarom kan de MR het FDF dan niet overboord gooien?

Probleem is dat de MR zonder het FDF in het Brussels Gewest totaal geïsoleerd dreigt te raken.

Het FDF kan alleen niet overleven, ook financieel niet, maar zal na een breuk met de liberalen bijvoorbeeld proberen een alliantie aan te gaan met de cdH van Joëlle Milquet. Bij elke regionale verkiezing is het FDF gefrustreerd dat het niet in de Brusselse regering kan zetelen. Onder anderen Gosuin zou wat graag aan het beleid willen deelnemen. De man staat – net als de rest van zijn partij – economisch linkser dan de Franstalige liberalen. Dat er ooit in Brussel aan Franstalige kant een coalitie komt van PS-cdHEcolo en FDF is niet uitgesloten. Dat zou voor de Franstalige liberalen een nachtmerrie zijn.

oktober 2010 19/09/2010 23:34:01

Revolterende lidstaten staan machteloos

[Buitenland]

De kostprijs van Europa Op 12 augustus 2010 keurden de lidstaten de ontwerpbegroting 2011 van de Europese Unie goed. Het voorstel van de Commissie bedroeg 130,14 miljard euro of een stijging met 5,9 % tegenover 2010. Vrijwel alle lidstaten hebben zelf met pijnlijke bezuinigingen te kampen.

Daarom schrapten de lidstaten zowat 3,6 miljard euro.

THEO LANSLOOT

Europees Parlement opzijgezet Krachtens het Verdrag van Lissabon heeft het Europees Parlement nu zeggenschap over elke begrotingspost. Voordien was zijn bevoegdheid beperkt tot het globale begrotingscijfer. Dit is vooral belangrijk voor de landbouwsubsidies die ongeveer de helft van EU-uitgaven bedragen. De onlangs in vraag gestelde korting op de bijdrage aan de begroting die het Verenigd Koninkrijk sinds 1984 krijgt, is daarmee nauw verbonden. Hoe dan ook dreigt in november een botsing tussen Raad en Europees Parlement. Ongetwijfeld om het parlement gunstig te stemmen, lieten de lidstaten het door de EU-Commissie voorgestelde parlements-

oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 19

traal zijn. Of dat ook zo zal zijn, is nog maar de vraag.

De begroting 2011 gaat er gewoon aan voorbij.

Lidstaten hebben ook bedenkingen bij het ruime jaarsalaris en andere vergoedingen (€ 328 629) van de voorzitter van de Raad van Ministers vooral vergeleken met die van president Obama (€ 300 048). Dit heeft hem in de Angelsaksische pers al de bijnaam Obamy opgeleverd. Uit een gelekt document van de Raad blijkt dat de kosten voor beveiliging van de voorzitter 2,5 miljoen bedragen, voor uitrusting 2,7 miljoen, voor topconferenties 7,4 miljoen en voor personeel 6,2 miljoen euro.

Bovendien wordt een reservefonds aangelegd van 5,4 miljoen euro. De kostprijs voor het verbouwen van het complex waarin zijn kantoor is gevestigd, beloopt 302 miljoen. Bovendien rijst de vrees dat via zijn taskforce voor een nauwere economische coördinatie de wildgroei aan EU-agentschappen nog toeneemt.

[Foto © Reporters]

Niettemin stijgen de uitgaven nog met nagenoeg drie procent tegenover 2010. Denemarken, Finland, Nederland, Oostenrijk, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk en Zweden stemden tegen het begrotingsontwerp. Zij spraken zich uit voor een globale begrotingsvermindering of voor een verlaging van bepaalde begrotingsposten waaronder cohesiefondsen (1,6 miljard), programma’s voor de stimulering van groei en concurrentievermogen (891,14 miljoen), steun aan landbouw en visserij (820,71 miljoen), externe betrekkingen (590,9 miljoen).

De Europese instellingen zelf en vooral de EUCommissie moeten 162 miljoen euro inleveren.

De Europese scholen in Brussel voor kinderen van EU-ambtenaren verliezen 13 miljoen euro. De ambtenarenpensioenen worden met 22 miljoen beknot. Er komt vrijwel een vacaturestop voor alle EU-instellingen. Onder druk van de lidstaten gaat het begrotingsconcept niet in op een gevraagde loonsverhoging met 1,85 procent voor het EU-personeel omdat ook de lidstaten aan hun ambtenaren geen algemene loonsverhoging toekennen .

Voorzitter Van Rompuy kost de EU maar liefst 326 528 629 euro. België heeft hierover ‘geen standpunt’.

budget ongemoeid. Dat bedraagt voor 2011 1,7 miljoen euro; een verhoging met 5,5 procent in vergelijking met 2010.

Catherine en Herman De European External Action Service (EEAS) is de diplomatieke dienst in oprichting die Catherine Ashton, de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid van de EU, moet bijstaan. Die dienst moet op 1 december 2010 van start gaan. Dit jaar is daarvoor al 9,5 miljoen euro uitgetrokken. Uiteindelijk zal de dienst tot 8000 personeelsleden tellen. Volgens een interne overeenkomst binnen de EU moet de EEAS budgettair neu-

Doorbraak

EU- voorzitterschap Het voorzitterschap is een vooral harmoniserende functie. Het rouleert om de zes maanden. Meestal blijft het dus als alles goed gaat bij het verleggen van enkele accenten. Sedert het aantreden van een permanent voorzitter van de Raad en een Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlands en Veiligheidsbeleid, is de invloed van het voorzitterschap verder afgenomen. Omwille van zijn harmoniserende functie, kan het voorzittende land zelf moeilijker scherpe standpunten innemen. Bovendien zit België nu met een landgenoot als permanent voorzitter van de Raad van Ministers wat in dit opzicht zijn voor- maar ook zijn nadelen heeft. Allicht daarom heeft België in tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland geen duidelijk standpunt aangaande de EU-begroting voor 2011 ingenomen. Daarbij komt natuurlijk nog dat de huidige Belgische regering ontslagnemend is.

19 19/09/2010 23:34:04

[Cultuur]

Wierook voor een Vlaamse communist Een van de literaire juwelen op Closing Time, de succesvolle zomertentoonstelling geregisseerd door schilder-dichter-schrijver Jan Vanriet voor de lange sluiting van het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten, heet kort en krachtig Jef. Het omslag is mooi, het lettertype kloek, het papier fijn. De neus moet tegen de glazen legkast om te zien dat Jef een hommage is aan Jef Van Extergem (1898-1945), een boeiende flamingant en communist, vermoord door de nazi’s. Jef Van Extergem pleitte na 1918 voor twee sovjetdeelstaten Vlaanderen en Wallonië, en was de eerste hoofdredacteur van De Rode Vaan.

FRANS CROLS Bedenker en auteur van Jef is Jan Vanriet.

‘Jef Van Extergem is niet zomaar komen aanwaaien. Op het atheneum in Hoboken had ik uitstekende leraren geschiedenis, zoals de latere Leuvense professor Lode Wils. Voor mijn studiekeuze twijfelde ik lang tussen geschiedenis en kunst. Met Jef combineer ik beide.’

Past Vlaams eerbetoon in het palet van een schilder van nu? ‘Absoluut’, snuift de enthousiaste Vanriet. ‘Het kunstboekje is een deel van de tentoonstelling Jef Van Extergem in 2009 in het artistieke café De Rode 7 op het SintJansplein in Antwerpen; het laatste hoofdkwartier van de Vlaamse Kommunistische Partij. De Rode 7, een minikunstencentrum van jonge artiesten en de Antwerpse scène van Fabre, Panamarenko en Bervoets, vroeg een expositie met nieuwe schilderijen. In die context volgde Jef, dat ik bewust heb meegenomen naar Closing Time via het doek met een linkse militant naast de katafalk van Pot en Grijp, twee plakkers van progressieve affiches die door VNV’ers werden doodgeschoten.’

de Spartakistenbond, de strijd tegen het kapitalisme. Ook voor Van Extergem was het kapitalisme de bron van alle kwaad, van de groeiende tegenstelling tussen Vlamingen en Walen. Hij noemde zich flamingant, republikein én pacifist. Het pacifisme werd een reden om hem te vervolgen, want het weigeren van het opnemen van de wapens tegen de vijand was verraad.

Van Extergem was al vroeg communistisch militant, tot hij in 1936 met Bert Van Hoorick de Vlaamse Kommunistische Partij stichtte. Ik citeer Jef Lambrecht, die de expositie opende: “rode separatisten zijn vandaag witte raven, maar tijdens het interbellum wedijverde de Kommunistische Internationale inzake flamingantisme met uiterst rechts. Interessant is het moment waarop Jef, kort na zijn definitieve vrijlating in 1928, naar Moskou gaat waar hij de opdracht krijgt om de Vlaamse Beweging te radicaliseren en de sociale aspecten ervan te benadrukken.” De communisten steunden in 1928 de parlementaire kandidatuur van de ge-

Curieuze Jef ‘Jef Van Extergem is een curieuze, onbekende en verwaarloosde activist voor Vlaanderen. Zijn foto hangt tot vandaag in De Rode 7. Mij intrigeerde, omdat ik weet dat hij geen uitzondering was, dat deze progressief Vlaamsgezind was.

Mensen van nu hebben daar noch links noch rechts kennis over. Vlaamsgezindheid blijkt voor velen gereserveerd voor rechts, een historische misvatting. De Frontbeweging onder en na ‘14-‘18 keek naar de revolutie in het oosten,

20 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 20

Doorbraak

vangen activist en collaborateur August Borms.

Bij het zoeken naar Van Extergem en zijn tijd werd voor mij herbevestigd hoe divers de Vlaamse Beweging was voor 1940; je vond er liberale Joden naast de linkse Roza de Guchtenaere.

Vlamingen uit het interbellum uitsluitend zien in paramilitaire milities, is dus een karikatuur.

Jef Van Extergem stierf door de folteringen in Breendonk en Sachsenhausen.’

Links is weinig happig op Vlaanderen vandaag; de Vlaming zou verzuurd zijn, opgevreten door consumentisme, klaar voor een rechtse staatsgreep. ‘Links heeft zich inderdaad voor een stuk afgekeerd van de Vlaamse Beweging omdat prioriteiten zoals culturele autonomie zijn verwezenlijkt. Ik heb niet de pretentie om een inschatting te kunnen maken over een linkse of een rechtse oplossing voor BHV. Akkoord, er is verdringing en sociale verdrukking door de Franssprekende golf in Vlaams-Brabant, maar oordelen is moeilijk. Richtsnoeren voor mij blijven breed denken en integriteit.’

‘Of ik Vlaamsvoelend ben? Ik volg de Klara-reeks met flaminganten van Jean-Pierre Rondas, maar soms gaat hij te ver. Grotere autonomie voor Vlaanderen mag van mij, alhoewel met de autonomie die wij hebben veel meer kon en bovendien veel kwalitatiever. Omwille van het mercantilisme verkwanselen wij – laat mij een oud woord kiezen – de volksverheffing. Wat zie je op het Vlaamse scherm over boeken, theater, kunst? Vlaamse verankering in de media, denk aan VTM: de concerns achter grote mediagroepen eten gulzig van de infantilisering. Is dat de uitkomst van de Vlaamse Beweging?’

oktober 2010 19/09/2010 23:34:05

[Boeken] Strijden om taal

Vakbondistan

Teflon Tony

Els Witte en Harry Van Velthoven, twee uitmuntende taalstrijd-specialisten, herwerkten vorige publicaties in het pas verschenen Strijden om taal. De Belgische taalkwestie in historisch perspectief.

Ze behandelen de taalpolitiek in België, vertrekkend van de Franse en ‘Hollandse’ periode, om te eindigen in de europeaniserende context van vandaag.

Het nationaliteitenvraagstuk van België is al lang geen (pure) taalkwestie meer, maar het belang was en blijft groot. Een constante vormt de inconsequentie van de Franstaligen. Zij liggen aan de basis van het territorialiteitsbeginsel, uit vrees voor de vernederlandsing van Wallonië. Maar voor Vlaanderen blijven ze tot vandaag aandringen op het personaliteitsbeginsel. ‘De Franstaligen vroegen voor zichzelf wat ze de andere taalgemeenschap niet toestonden’, vatten Witte en Van Velthoven samen.

Het boek besteedt ook aandacht aan de nieuwe, Europese dimensie, waaruit we leren dat ‘Europa’ wel oren heeft naar de Franstalige interpretatie van de faciliteitenregeling.

We blijven op onze honger als we zoeken naar de oorzaken van de blijvende verfransing van VlaamsBrabant. De tijd dat de Franse taal politiek, sociologisch en economisch domineerde, ligt ver achter ons. Maar de tendens tot verfransing droogde niet op. De auteurs gaan maar zijdelings in op de vraag hoe dat moet worden verklaard.

Het boek behandelt deze bloedernstige materie altijd even serieus. De auteurs gaan strikt methodologisch-wetenschappelijk te werk, zonder te vervallen in academisch jargon, maar op enig frivool taalgebruik laten ze zich evenmin betrappen. (PDR)

Dikwijls wordt gezegd dat de vakbonden te veel te verliezen hebben bij de splitsing van België. In Welkom in Vakbondistan kan u lezen wat ze zo allemaal te verliezen hebben. Het is een goed gedocumenteerd werkverslag of een strijdverslag van de vakbondscel van het Vlaams Belang en wat die allemaal van informatie heeft naar boven gespit. Maar het geeft ook veel informatie over hoe de machtspositie van de drie vakbonden werkt.

Welkom in Vakbondistan is geen verhaal van democratische transparantie, maar één van geld, zeg maar enorme rijkdom, monopolies, amper controle door een lakse en nalatige overheid, macht en belangenvermenging.

Rob Verreycken legt uit hoe de ledencijfers worden gemanipuleerd, hoe de wet de geldstromen organiseert, hoe de vakbonden meer niet-werkenden dan werkenden onder hun leden tellen, hoe de juridische procedures van de vakbondscel tot nu toe op niets uitliepen.

Eindigend met de aankondiging van een slotoffensief via Europa.

Het is pijnlijk om dat allemaal over je eigen samenleving te lezen in één boek. Had om het even welke journalist dit uitgebracht dan stonden de media wekenlang op hun kop.

Naar ons oordeel had het wel iets ‘droger’ geschreven mogen zijn. De waarheid is beter gediend door een afstandelijke, waarnemende stijl.

Soms lijkt het wel één lange redevoering tot ‘de militant’. Maar toch is het zeer de moeite om het te lezen. De schellen vallen je van de ogen. (PB)

Macht verschroeit alles: hooggestemde idealen, partijvriendschappen, ethiek. Dat ben ik, los van de gebeurtenissen op het wereldtoneel – 9/11, ‘the war on terror’, de beurscrash en de crisis – een steeds boeiender wordende rode draad doorheen de memoires van Tony Blair gaan vinden. Ook ‘s mans obsessie met de media, in al hun vormen en verschijningen, kleurt de 762 pagina’s.

Wanneer Tony Blair verneemt dat Prinses Diana in Parijs tegen een brug is geknald, steekt hij meteen de stekker in de mediamachine, roept zijn voorlichters en spindoctors bij elkaar om uit de zee van verdriet die Albion net niet onder water zet, een slaatje ten eigen glorie en bate te slaan.

Ook in de oorlog met Gordon Brown spelen de kranten – de tabloids voorop – een belangrijke rol. Op elke redactie hebben beide protagonisten van het koningsdrama dat zich aan de top van Labour en in Downing Street voltrekt, hun mannetjes zitten. Die signaleren waar en wanneer er bezwarende, lovende, vileine, onthullende stukken zitten aan te komen. De eerste macht loopt aan de leiband van de vierde macht: niet alleen over het Kanaal een verontrustende ontwikkeling.

Politiek is niet voor doetjes, ook ten onzent niet. Maar om op dit niveau tegen een hels en slopend ritme mee te draaien, moet je fysieke, intellectuele en emotionele constructie uit hardhout, ijzer en staal vervaardigd zijn. Voor watjes gaat de deur van ‘de 10’ niet open. (MDA)

• Els Witte en Harry Van Velthoven, Strijden om taal. De Belgische taalkwestie in historisch perspectief. Pelckmans, 240 blz., € 19,75, isbn 978 90 289 56 22 3

• Rob Verreycken, Welkom in Vakbondistan.

Egmont, 144 blz., € 12,50, isbn 978 90 78898 20 7, verkrijgbaar via www.uitgeverijegmont.be

• Tony Blair, Memoires. De Bezige Bij, 762 blz., € 29,95, isbn 978 90 2345951 4.







oktober 2010 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 21

Doorbraak

21 19/09/2010 23:34:13

[Portret]

[CO LO FO N]

Bart Sturtewagen:

Doorbraak is een uitgave van de Vlaamse Uitgeversgroep (VLUG).

Doorbraak is lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

MATHIAS DANNEELS

Stralende zomers zoals de onbezorgde zomers van zijn jeugd in het Oost-Vlaamse Aalter zal hij straks op de vingers van één hand kunnen tellen. ‘In september was ik nog wit om de neus’, zegt hij, ‘had ik de hele grote vakantie lang binnenskamers boeken zitten verslinden. Ik vrees de komende jaren onvoldoende tijd te hebben voor de schone letteren.’

Na het vertrek van algemeen hoofdredacteur annex slimme mens en BV Peter Vandermeersch die naar het prestigieuze NRC Handelsblad in Rotterdam verkast, krijgt Bart Sturtewagen (51) de algehele leiding van De Standaard. Hij was weliswaar al hoofdredacteur sinds 2006, hij krijgt ook versterking van Karel Verhoeven (chef van de weekendkrant) maar Sturtewagen beseft terdege dat het ‘a hard act to follow’ wordt. Met zijn tweeën ex-hoofdredacteur Vandermeersch opvolgen, een zegen of een vloek?

‘Allebei’, antwoordt Sturtewagen, ‘een zegen omdat we kunnen voortbouwen op de ommezwaai die Peter de voorbije jaren heeft gerealiseerd.

Onder zijn bezielende, inspirerende leiding hebben we het stof van een wat ingeslapen krant geblazen, komaf gemaakt met de occulte voogdij van tegenstribbelende krachten, binnen en buiten de krant. In weerwil van sombere toekomstscenario’s voor “de print”, zetten wij met

22 DOORBRAAK_OKTOBER.indd 22

het team dat Peter en ik hebben opgekweekt elk jaar een groei van twee procent neer. Dus: de lat ligt behoorlijk hoog. Peter en ikzelf zijn twee complementaire types. Hij is bevlogen, ik ben van beide voeten op de vloer. Het stomste wat ik nu kan gaan doen is Petertje spelen. Maar toegegeven: het is een tintelende sensatie, het geeft een opwindend gevoel wanneer je de kans en de opdracht krijgt het voortouw van een kwaliteitskrant, een nieuwsmerk, een groep getalenteerde journalisten te nemen.’

Op de vloer is de eensgezindheid omtrent de hoofdredacteur, journalist en mens Sturtewagen groot: ‘Qua media-optredens zal Bart voor een lagere vlucht kiezen dan Peter en da’s ook zijn bewuste keuze’, zegt een chef. ‘Sturtewagen is intelligent, bedachtzaam en vooral geen tafelspringer. Karakterieel zit hij anders in elkaar dan Peter wat het dagelijkse samenwerken opnieuw anders en spannender maakt.’

Spannend waren de eerste weken Sturtewagen/Verhoeven/De Standaard anders wel. Niet alleen de aanhoudende politieke crisis domineerde de koppen van DS. De affaire-Danneels was niet van pagina één weg te branden. Het betrof weliswaar een beperkte minderheid, maar tussen de honderden reacties op de publicatie van een vertrouwelijk maar stiekem opgenomen gesprek tussen kardinaal Danneels en het slachtoffer van ex-bisschop Vangheluwe, brandde wel het verwijt ‘sensatiezucht’ en ‘misbruik van de persvrijheid’. Sturtewagen is niet onder de indruk.

‘Wanneer dergelijke dossiers zich aandienen, ga je als hoofdredactie niet over één nacht ijs. Aan de publicatie van die tapes is een lang deliberatieproces voorafgegaan waarbij elk element zorgvuldig werd gewogen.

De advocaat van kardinaal Danneels heeft onze krant verweten Bild achterna te hollen. Onterecht. Het mea culpa van zijn cliënt onderlijnt dat.’

Hoewel Sturtewagen anders in elkaar steekt dan zijn voorganger is hij geenszins van plan voor plotse accentverschuivingen te zorgen.

Sturtewagen weet ook dat oudere lezers zich ergeren aan wat zij zelf een overkill aan lifestyle, seks, mode, eten en drinken noemen.

‘Die dingen horen nu eenmaal bij de belevingswereld van onze lezer. We willen echt niet terug naar de saaie, duffe voorspelbaarheid van weleer.

De Standaard zal onvoorspelbaar blijven en het risico niet schuwen, met respect voor alle parameters van het journalistieke métier.’

Ook de Goede Vlaming voor wie het door Vandermeersch afgevoerde AVV/VVK een baken in de Belgische nachtmerrie was, moet op een terugkeer van het ancien régime niet hopen. ‘Wanneer het om de toekomst van Vlaanderen, Wallonië, Brussel en België gaat, geven wij meerdere meningen een forum.

Die collage kan bijdragen tot een brede, heldere opinievorming. Het is juist dat Guy Tegenbos en Marc Reynebeau wel eens van mening verschillen maar dat gold vroeger evenzeer voor Manu Ruys en pakweg Mia Doornaert. Dat het vroeger beter was, zul je uit onze mond nooit optekenen.’

Doorbraak

reDaCtie Passendalestraat 1A, 2600 Berchem redactie@doorbraak.org www.doorbraak.org T 03 320 06 30 - F 03 366 60 45 ISSN 0012-5474 aboNNemeNteN Jaarabonnement 11 nummers (verschijnt niet in augustus) Abonnement € 25 Internetabonnement € 15 (mits opgave van elektronisch adres) Studentenabonnement € 10 (mits opgave van elektronisch adres) www.doorbraak.org/abonneren administratie@doorbraak.org IBAN BE 91 736001271976 BIC KREDBEBB tusseNDoor Gratis tweewekelijkse e-zine met actualiteit en commentaar www.doorbraak.org/tussendoor HoofDreDaCteur Pieter Bauwens eiNDreDaCtie Karl Drabbe, Marc Van de Woestyne kerNreDaCtie Pieter Bauwens, Frans Crols, Bernard Daelemans, Mathias Danneels, Peter De Roover, Karl Drabbe, Dirk Rochtus, Jean-Pierre Rondas, Marc Van de Woestyne, Roger Van Houtte Voorzitter reDaCtie-aDViesraaD Frans Crols VormgeViNg Lut Lambert (Foar Dy) meDewerkers Ludo Abicht, Jacques Claes, Dirk Degraaf, Frederik Dekeyser, An De Moor, Vincent De Roeck, Herman Deweerdt, Koenraad Elst, Bart Maddens, Theo Lansloot, Barry Maertens, Guido Naets, Marc Platel, Eric Ponette, Matthias E. Storme, Frank Thevissen, Luc Van Braekel, Jan Van de Casteele, Katleen Van den Heuvel, Jan Van Doren, Wart Van Schel, Pieter-Jan Verstraete CartooNs Erwin Vanmol

14 97

foto’s Wim Van Capellen (Reporters) Doorbraak VeraNtwoorDelijk uitgeVer Pieter Bauwens Maurits De Smetstraat 12 9308 Hofstade

advertentie

‘De lat ligt behoorlijk hoog’

0 oktober 2010 19/09/2010 23:34:15

advertentie

Indoor Karting Antwerpen Noorderlaan 95a 2030 Antwerpen tel 03 541 43 43 fax 03 541 05 25

piet.ronsijn@indoorkartingantwerpen.be www.indoorkartingantwerpen.be

Welkom in Vakbondistan door Rob Verreycken

In een normaal land zijn vakbonden de verdedigers van de belangen van de werknemers. In België hebben CD&V, sp.a en VLD echter een monopolie georganiseerd voor slechts drie partijvakbonden - ACV, ABVV en ACLVB - die in de eerste plaats hun eigenbelang en dat van hun partijvrienden verdedigen. Welkom in Vakbondistan’ geeft een uniek inzicht in de werking van de drie Belgische monopolievakbonden. Fraai is het plaatje niet: onwettige praktijken, machtsmisbruik, inmenging in overheidstaken, afwenden van belastinggeld naar de eigen kas, het uitbouwen van een financieel-economisch imperium dat de politiek beïnvloedt enzovoort.

144 blz.

978-90-78898-20-7

€ 12,50

advertentie

UITGEVERIJ EGMONT Madouplein 8 bus 4, 1210 Brussel Rekeningnummer: 320-0048227-88

0472 603 552 . www.uitgeverijegmont.be bestellen@uitgeverijegmont.be DOORBRAAK_OKTOBER.indd 23

19/09/2010 23:34:17

advertentie

Vlaams & Neutraal Ziekenfonds

Verrassend voordelig!

Naast de klassieke ziekenfondsvoordelen, zoals o.m. hulp in het buitenland, jeugdvakanties en ziekenvervoer, komen wij ook tussen in de volgende gevallen:

Ongeacht uw leeftijd!

Brillen en lenzen tot 80 euro Alle vaccinaties tot 75 euro Lidgeld sport- of fitnessclub tot 30 euro

Specifieke troeven!

Geboortevoordelen tot 888 euro, waaronder ook terugbetaling van luiers Orthodontie: terugbetalingen tot 750 euro Lasertherapie van de ogen tot 250 euro Alternatieve geneeskunde tot 175 euro Kampvergoedingen tot 30 euro Voetverzorging tot 25 euro

★ ★ ★ Nieuw ★ ★ ★ Terugbetaling voor tandimplantaten of stifttanden tot 500 euro Ontdek nog meer voordelen in ons ziekenfondspakket: www.vnz.be of vraag vandaag een infopakket of vrijblijvend huisbezoek aan via 0800-179 75 . Veranderen van ziekenfonds is heel eenvoudig. Bel ons gratis nummer of surf naar onze webstek en wij doen graag de rest.

Het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds heeft kantoren over gans Vlaanderen

www.vnz.be met online kantoor

DOORBRAAK_OKTOBER.indd 24

19/09/2010 23:34:23