INFORMATIEMAGAZINE OVER GEVEL- EN DAKTOEPASSINGEN IN VMZINC
13 SEPTEMBER 2019
Stan at work in Antwerpen
Dirk at work in Bilzen
Nicky at work in Anderlecht
Patrick at work in Erpent
B&B en PIGMENTO bruin onthalen u in Bilzen
Gezinswoning met B&B Meisters-Lambrechts Lethenstraat 5 3740 Bilzen
Bouwheer Georgy & Sandra Lambrechts-Meisters met zonen Giel & Dries
Architect ADEM architecten Maarten Van Eyck, Donald Nijssen
Oppervlakte zinkbekleding 175 m² dak en gevel
Techniek Staande naad VMZINC®
Oppervlakteaspect PIGMENTO® PLUS bruin
VMZINC at WORK-installateur Dak en zinkwerken Dirk Valkeneers 3500 Hasselt
“Iemand die zinkwerk aankan, staat wat hoger op de ladder.“ Dirk Valkeneers
Tien uur in Bilzen, Haspengouw verdampt de laatste dauwdruppels. De poort van De Boerderaaj zwaait open en gastvrouw Sandra Meisters ontvangt ons hartelijk met vlaai en koffie. Welkom in Limburg! Van een compleet vervallen ‘hoeveke’ dat bij nader inzicht waardevol vakwerk verborg, maakte het gezin Meisters-Lambrechts een schitterend gerestaureerde hoevewoning annex B&B. Het woonhuis stond al op de kaart de Ferraris (1777), de geschiedenis ervan gaat terug tot in de tijd van Napoleon. Toch wist Erfgoed Vlaanderen niet eens dat het bestond, zo goed was het gecamoufleerd, tot Georgy Lambrechts het op een van zijn wandelingen ontdekte. Zonder het goed te beseffen haalde hij een juweel van onder het stof… waar nog véél werk aan zou zijn. Limburgse gastvrijheid met vlaai en koffie maakt de tongen los
Projectvideo te bekijken op
10 • VMZINC at WORK / SEPTEMBER 2019
Dirk Valkeneers: Ik heb de zinkstiel geleerd van mijn nonkel, Louis Valkeneers, die nu drie jaar gepensioneerd is, maar nog drie dagen per week komt helpen. We hebben een parel van een vaste kracht in dienst, Nino, en onze zoon Jonas, eerst drie jaar op leercontract en nu al drie jaar als medewerker. Hij wordt vijfentwintig. Ik wil hem niet pushen, hij doet het graag…
"De Boerderaaj" in Bilzen Erfgoed met een vleugje zink Georgy Lambrechts: En met passie! Hij maakt een mooie mix van oud vakmanschap en moderne en technieken. Hij kan ook solderen. Dat zie je niet vaak meer.
de Ferraris kaart
Dirk Valkeneers: Ik hou van die handenarbeid. Ik werk graag met zink omdat het ook fijn werk is, technisch, waarbij de afwerking ook van tel is. Het is werk waar je fier op kunt zijn. Iemand die zinkwerk aankan, staat wat hoger op de ladder.
Maar De Boerderaaj is een heel oude, geklasseerde woning. Dan is zink toch niet meteen het eerste materiaal waaraan je denkt. Sandra Meisters: Wacht, zo snel is het niet gegaan. We zijn hier al 8 jaar mee bezig. Voor Maarten hadden we een andere architect en die man had niets op papier wanneer hij naar Erfgoed Vlaanderen stapte.
Dit is een beschermd monument‌ Sandra Meisters: Wat alles nog ingewikkelder maakt. Het werd die man dan ook te moeilijk en dus zochten we een andere architect. Via een vriend, die net een heel moeilijk renovatiedossier achter de rug had, kwamen we bij ADEM architecten terecht. Maarten Van Eyck: We doen veel openbare gebouwen, bibliotheken, eigenlijk een heel breed gamma. En veel restauraties: wat oud is opwaarderen en zorgen dat het weer 100 jaar meekan.
De Boerderaaj op wandelafstand van de Landcommanderij Alden Biesen
SEPTEMBER 2019 / VMZINC at WORK • 11
DE BOERDERAAJ
Georgy Lambrechts: We zijn begonnen met de hoofdwoning, die was beschermd, samen met het bakhuis en de stallingen.
“Naar Erfgoed Vlaanderen toe moet je goed kunnen argumenteren. Dit was echt Bokrijk, erg waardevol.”
Maarten Van Eyck: We zitten hier op een helling, charmant uitzicht, maar lastig. Heel dit gebouw zakte de heuvel af, alles stond scheef. Soms tot 1 meter. Vakwerk mag je normaal gezien niet demonteren, het wordt opgekrikt om de onderkant, die meestal rot is, te vernieuwen. Maar hier ging dat niet. We moesten door die wegschuivende grondlaag heen funderen in de diepte. Heel de straat staat trouwens scheef. Houten vakwerk scheurt niet zoals de gevel van een bakstenen huis, maar blijft één geheel dat scheef zakt, ook al blijft het stabiel. We hebben het huis helemaal moeten demonteren. Alles opmeten, tekenen en beschrijven. Waar zaten de kwalen? Hoe wilden we ze oplossen? Georgy Lambrechts: Naar monumenten toe moet je goed kunnen argumenteren. Dit was echt Bokrijk, erg waardevol.
Bokrijk? En toch zink voor dak en gevel… Sandra Meisters: Wacht, we zijn er nog altijd niet. Georgy Lambrechts: Een deel van de hoeve was niet beschermd: bergruimte en stalletjes die met de tijd waren bijgebouwd. Dat deel wilden we natuurlijk ook vernieuwen. We dachten aan hout. Maarten Van Eyck: Dat nieuwbouwgedeelte is altijd een beetje tweede piste geweest. Ze wilden het volume hebben om dienst te doen als feest- of vergaderzaaltje met zicht op het dal, maar stelden het steeds uit. Het zat uiteraard wel mee in de bouwaanvraag. Erfgoed Vlaanderen wil het geheel kunnen zien. Je bent verplicht om op te bouwen binnen de configuratie en voor wat er nieuw bijkomt hebben ze graag een contrast. Je moet het verschil kunnen zien tussen wat authentiek en wat nieuw is. Dus zochten we een origineel materiaal. Sandra Meisters: Eerst dachten we aan houten latjes die van elkaar staan. Modern, maar zeer duur… Dakpannen? Die gaven te weinig contrast met de rest en hadden gebrek aan finesse. Maarten Van Eyck: Hetzelfde materiaal voor dak en gevel leek me sterk. We hadden net een project met zink gedaan in de buurt. Zink viel ook goed mee qua prijs. Zo is het beginnen rollen.
“We doen veel restauraties: wat oud is opwaarderen en zorgen dat het weer 100 jaar meekan.” En Staande naad VMZINC in PIGMENTO bruin werd de… niet zo voor de hand liggende keuze? Georgy Lambrechts: We hebben eerst nog even PIGMENTO rood overwogen, maar de nieuwbouw kwam beter uit met een andere PIGMENTO tint. PIGMENTO bruin geeft een mooier contrast met het hout- en leemwerk en het past goed bij de ramen. Dirk Valkeneers: Voor de duidelijkheid: het is PIGMENTO in ZINC PLUS. Er waren veel moeilijke afwerkingsdetails, dan is PIGMENTO in ZINC PLUS geschikter. Georgy Lambrechts: Ook voor alle duidelijkheid: een zinkwerker kiest nogal gemakkelijk in functie van wat hij graag doet. We hebben 12 • VMZINC at WORK / SEPTEMBER 2019
verschillende dakwerkers om advies gevraagd en van ieder kregen wij een ander verhaal te horen. Daardoor verdween op den duur de goesting een beetje. Dirk Valkeneers: Er is ook nog even met het idee van QUARTZ-ZINC van VMZINC gespeeld. Dat was sneller leverbaar, wat lager in prijs en zou ook iets gemakkelijker zijn omdat er ook goten in QUARTZ-ZINC zijn. Maar het is toch vooral om esthetische redenen dat het PIGMENTO bruin is geworden. Maarten Van Eyck: We hebben die verhalen teruggekoppeld naar VMZINC. Toen kregen we duidelijkheid. Georgy Lambrechts: We wilden ook alles in België houden, voor de zekerheid. Zou er achteraf iets mislopen, dan kent iedereen iedereen. Door het dicht bij huis te houden maak je vlotter afspraken en kan iedereen wat flexibeler zijn, ook in moeilijke omstandigheden – zo lag op een gegeven moment de straat helemaal open en waren we bijna onbereikbaar.
“Elke erfgoedconsulent heeft zo’n beetje zijn of haar eigen visie.” Restaureren met de hete adem van Erfgoed Vlaanderen in je nek… Maarten Van Eyck: Niet meteen praktisch, maar zoals je ziet, zeker niet onmogelijk. Bij restauratie is er bijvoorbeeld weinig ruimte voor isolatie. Maar hier lagen oorspronkelijk geen gasleidingen in de straat, waardoor enkel een warmtepomp soelaas bood. En zonnepanelen. Die liggen op het nieuwe gedeelte. Elke erfgoedconsulent heeft zo’n beetje zijn of haar eigen visie. Aan Marva Dexters van Erfgoed Vlaanderen hadden we een goede gesprekspartner. Dit is de eerste vakwerkhoeve in Vlaanderen geworden die nieuwe ecotechnieken combineert met het oude vakmanschap. Als iedereen een beetje geeft en neemt, vallen er mooie resultaten te halen. Georgy Lambrechts: Al blijft het een processie van Echternach met dossiers die heen en weer moeten, wachttermijnen. Je moet alles eerst uitwerken tot in het kleinste detail, wachten op feedback, aanbestedingsdossier maken, herwerken, wachten op de handtekening van de
Maarten Van Eyck ADEM architecten
minister… het duurt wat eer in de verte de bouwaanvraag daagt. Dit dossier dateert van 2013. En we zijn pas kunnen beginnen in 2015.
En toch al die moeite… Wat bezielt een mens? Georgy Lambrechts: Tja… liefde hé. Toen ik nog zaakvoerder was van Lambrechts Sanitair, zocht ik iets om klanten in de watten te leggen. Ik nodigde hen al eens uit om naar het voetbal te gaan, FC Genk, en in mijn hoofd maalde het idee om daar nog meer een totaalbeleving van te maken. Ik wandel hier graag en op een keer zag ik het hoeveke
Bed & Breakfast 'Boerderaaj' in Bilzen Een pareltje in Haspengouw, verstopt tussen de hoogstamboomgaarden op wandelafstand van kasteel Alden Biesen. Ontspanning wordt hier een belevenis. Het is de eerste vakwerkhoeve in Vlaanderen waar doorgedreven nieuwe eco-technieken toegepast worden in combinatie met het oude vakmanschap. Het oude vakwerk met lemen wanden werd gerestaureerd en de nieuwe ruimte achteraan vervangt de oude stallingen. Het gebruik van zink voor deze ruimte werd zeer geapprecieerd door Monument & Erfgoed Vlaanderen. Het contrast tussen het zink en de gerestaureerde hoeve is een geslaagde combinatie.
LETHENSTRAAT 5 – 3740 BILZEN
SEPTEMBER 2019 / VMZINC at WORK • 13
DE BOERDERAAJ
“Nu pas beseffen we hoe rustig en fijn het hier is.”
te koop staan. Ik was direct verliefd, maar het was toen nog geen beschermd monument. Oud, scheefgezakt, authentiek, dat wel. Zo’n beetje de sfeer van de Provence…
Sandra Meisters: Nu pas beseffen we hoe rustig en fijn het hier is. Buren zijn hier nog echte buren.
Wat voor hoeve was het vroeger?
“De omgeving is hier ideaal om te ontspannen met alle troeven van Haspengouw: een mooi fietsnetwerk, Alden Biezen, wijnkastelen, Maastricht, Bokrijk en Tongeren vlakbij…”
Sandra Meisters: Hier woonden en werkten keutelboerkes met een paar beesten. Die kregen nog de beste plaats in huis. Ze bewerkten een stukje land met paard en ploeg en verkochten onder andere bieten. Die mensen boerden uit zelfbehoud. Dat weten we uit documenten en schriftjes die we hier vonden.
Schatten op zolder? Maarten Van Eyck: Aan de straatzijde valt van het vakwerk niets te zien. Dat zie je enkel aan de zij- en achterkant. Vakwerk had vroeger geen aanzien, zodra er eens goed geboerd was en er geld over was, verstopten de mensen hout en leem achter een gevel van steen. Georgy Lambrechts: Tegenwoordig verkoop ik high end stoomcabines. In elke gastenkamer staat er een. Klanten kunnen ze hier uitproberen… Sandra Meisters: Maar de hoofdzaak is toch wel de Bed & Breakfast. De omgeving is hier ideaal om te ontspannen met alle troeven van Haspengouw: een mooi fietsnetwerk, Alden Biezen, wijnkastelen, Maastricht, Bokrijk en Tongeren vlakbij… Georgy Lambrechts: We hebben ook een authentieke, gerestaureerde bakoven. Heerlijk om na een wandeling zelf pizza te bakken.
Georgy Lambrechts: Geen gouden munten, maar wel een verloren gewaande keversoort. Weer zo iets! Al het houtwerk was aangetast door maden, alle gebinten. Maarten Van Eyck: In eiken balken geraken die nooit tot in de kern. Maar hoe ging dat hier vroeger? Was er hout nodig, dan kapte men de boom die voorhanden was. Of dat nu een den of een populier was, daar lag de boer niet van wakker, maar voor houtwormen is dat feest, daarin gaan ze helemaal door. Dus moest bijna alle hout compleet vervangen worden. Erfgoed was erg opgezet met onze houtworm omdat niemand de soort kon thuisbrengen. De maden zijn opgekweekt en ze bleken van een kever die hier niet meer voorkomt. Dankzij de afbeelding op een oude postzegel hebben ze de soort uiteindelijk kunnen thuisbrengen. Daar heb je je schat op zolder: de ‘erfgoedkever’.
Sandra Meisters en Georgy Lambrechts
SEPTEMBER 2019 / VMZINC at WORK • 15
DE BOERDERAAJ
Verder nog iets? Zo’n boerderij is toch niet leeg? Georgy Lambrechts: Een oude botermachine, een cathecheseboekje, een oud Mariabeeldje. Dat hebben we een plaats gegeven in een halletje. We kregen al nazaten van vroegere bewoners op bezoek. De verhalen die dan loskomen… ze voelen zich teruggeworpen in de tijd.
Zijn jullie eigenlijk al open? Sandra Meisters: Ja… wij zijn open gegaan in juni!
Vakmanschap gezocht! Georgy Lambrechts: Waar vind je nog vaklui? De technieken worden moeilijker, de opleidingen falen blijkbaar en daardoor zijn er niet genoeg bekwame mensen. Diegenen die er nog wel zijn krijgen al het werk niet gedaan. De vraag overstijgt het aanbod en de prijzen worden onbetaalbaar.
“Als de overheid het nu eens gemakkelijker maakte om met personeel te werken, maar het is om schrik van te krijgen.” Dirk Valkeneers
Dirk Valkeneers: Het kriebelt om ons ploegje uit te breiden, maar het personeel is zo moeilijk te vinden. De motivatie van de jonge kandidaten is ver te zoeken. Daarom dat we zo blij zijn met Nino, net vijftig geworden, maar super gemotiveerd. Vind zijn spirit en ervaring maar eens bij jonge mensen! En als de overheid het nu eens gemakkelijker maakte om met personeel te werken, maar het is om schrik van te krijgen: de sociale lasten en al de verplichtingen die er dan nog eens bij komen, papierwerk, EHBO, certificaat hier, certificaat daar…
“Er is te weinig instroom voor echte handenarbeid.” Georgy Lambrechts: Als vroeger iemand van geen hout pijlen wist te maken, stuurden ze die het dak op of de mijn in. Nu volgen de meesten die vroeger een stiel zouden hebben geleerd, kantoor of zo.
Nino Terrasi en Jonas Valkeneers
16 • VMZINC at WORK / SEPTEMBER 2019
Maarten Van Eyck: We zien het ook op de werf: de coördinatie is weg. Ploegbazen gaan ertussen uit. Ze gaan op pensioen en zelden komt er iemand met hun praktisch inzicht in de plaats. Het zijn nu bijna allemaal werfleiders . Met hun vooral theoretische kennis vormen zij de link tussen de architect en de ploegbazen. Maar die laatsten zien we dus steeds minder. Dat waren stielmannen die zich opwerkten vanuit de basis. Metsers, stukadoors,… maar die willen tegenwoordig geen verantwoordelijkheid meer nemen, of ze zijn te weinig gemotiveerd om zich op te werken tot ploegbaas. Georgy Lambrechts: Er is te weinig instroom voor echte handenarbeid. ■
“Hier woonden en werkten keutelboerkes met een paar beesten. Die kregen nog de beste plaats in huis. Nu is het wel anders.�