waas
het zoete land
In het spoor van de vos INleiding
3
ENDE QUAM IN WAES, INT SOETE LANT
5
Als de vos de passie preekt
10
het land van de vos
12
Reinaert wandeling
13
Vossenhapjes
15
info
16
1
2
INleiding
Reinaert de Vos vierde zijn 800ste verjaardag. De dienst Toerisme Waasland gaf hem een nieuwe look cadeau en koos ervoor om Reinaert 2.0 een meer prominente plaats te geven binnen haar culturele aanbod.
Reinaert, vos en schelm. Hier tijdens de middeleeuwen bezongen in een epos, en nooit meer weggeweest uit de verhalen en legenden. Maak kennis met de ‘fellen met de roden baard’, de beroemdste inwoner van het Waasland en laat je verschalken door het zoete land, waar zijn geest nog rondwaart.
Reinaert, veelzijdig, slim en verrassend. Net als het Waasland zelf.
3
4
ENDE QUAM IN WAES, INT SOETE LANT
Zo staat te lezen in het 13de-eeuwse verhaal van ‘Willem die Madoc maecte’. De auteur huisde als lekenbroeder in de abdij van Boudelo in Klein-Sinaai. Die uitvalsbasis insprireerde Willem om verschillende plaatsen uit de regio in zijn Reinaertverhaal op te nemen. Waaslanders beschouwen Reinaert de Vos bijgevolg een beetje als hun uithangbord.
Hoewel de Reinaertstof Europees is en in internationaal verband bestudeerd wordt, is ze toch ingebed in de streek die we nu ‘het land van Reinaert’ noemen. Dit strekt zich uit van Gent tot in het Waasland. In het verhaal worden immers Gent, Hijfte, Belsele, Hulsterlo en ‘waes’, het zoete land, genoemd.
Door het gebruik van de plaatsnamen werd het verhaal in de twintigste eeuw met de streek geassocieerd. Diverse Reinaertinitiatieven kregen ook vorm: van de naamgeving van straten, verenigingen, woningen, auto-, fietsen wandelroutes tot de ontwikkeling van heerlijke streekproducten.
Reinaert is literair en creatief erfgoed van alle tijden. De vos heeft minstens negen levens.
5
Het Verhaal Het verhaal van Reinaert start op de hofdag in het dierenbos. Elke bewoner is present, behalve Reinaert. Die heeft immers teveel op zijn kerfstok. Eén voor één getuigen zijn slachtoffers over zijn slinkse daden. De wolf Isegrim klaagt de aanranding van wolvin Hersinde aan. En de haan Canteclaer legt het dode lichaam van de kip Coppe aan koning Nobel voor.
beramen om Bruun op de troon te helpen. Niet lang geleden ontdekte Reinaerts vader een schat waarmee deze operatie zou bekostigd worden. Reinaert verhinderde de staatsgreep door de schat te stelen. Als bewijs voor zijn verhaal wil hij koning Nobel zijn vondst tonen. Die stuurt Cuwaert de haas en Belijn de ram op tocht met Reinaert.
De vorst besluit Reinaert te dagvaarden en gebiedt Bruun de beer hem te halen. Bruun loopt echter met open ogen in een door Reinaert gespannen val. De tweede bode, Tibeert de kater, vergaat het niet veel beter. De derde, Grimbeert de das, weet Reinaert te overtuigen. Ze vatten samen de terugtocht aan en onderweg verklapt Reinaert met plezier zijn zonden. Het hof veroordeelt hem tot de dood. Bruun, Isegrim en Tibeert zullen de galg bouwen. Zodra de drie buiten gehoorafstand zijn, overtuigt Reinaert koning Nobel ervan dat zij een staatsgreep
Ondertussen verwittigt de raaf Tiecelijn de drie vijanden (wolf, beer en kat) die de galg aan het klaarmaken zijn. Tibeert geeft zich gewonnen, maar Bruun en Isegrim rennen terug naar het hof. Daar worden ze gearresteerd als samenzweerders. reinaert overmeestert de haas op zijn tocht en stopt diens hoofd in een tas. Belijn de ram moet zijn ‘boodschap’ aan koning Nobel overhandigen. Zo komt Reinaerts bedrog op bloederige wijze aan het licht. Bruun en Isegrim kregen hun vrijheid terug en Reinaert wordt vogelvrij verklaard.
6
7
8
9
Als de vos de passie preekt SINT-GILIS
DE KLINGE
STROPERSBOS
KONING NOBEL ROUTE
BEVEREN-WAAS
De aanzet van deze spreuk vinden we terug op een beeldhouwwerkje op de Markt in het Zeeuws Vlaamse Hulst. Nederlands grondgebied, jawel, maar sinds mensenheugenis nauw verbonden met Vlaanderen en het Soete Waesland. TIBEERTROUTE
Een oude spoorverbinding verbindt Hulst en Sint-Niklaas, het hart van het ’t Soete Waesland ook letterlijk met elkaar. De spoorverbinding werd omgevormd tot een bijna loodrecht fietspad dat de beide steden met mekaar verbindt, en de fietser door het Land Van Reinaert De Vos voert, het land waar hij de passie preekte, en de boeren nog steeds op hun ganzen letten .
We starten op de Grote Markt te Hulst en fietsen langs de oude spoorweg naar Sint-Niklaas. Het eerste deel voert ons langs de Klingse Bossen snel over de grens naar het Stropersbos. Vogels die luidkeels fluiten, een eenzame jogger, meer komt de rust in dit stiltegebied niet verstoren. In De Klinge wordt het oude Stationsplein in ere hersteld.
10
GRENS
LST RKT
HULST MARKT
DE KLINGE
Halfweg, in Sint-Gillis pauzeren we op het terras van de Gemeenschapscentrum De Route. Ernaast vinden we het toeristisch infokantoor. Een mekka voor wie het Land Van den Vos Reynaerde verder per fiets wil verkennen. Via de Tibeertroute bijvoorbeeld. Tibeert, de kater uit het Reinaertepos laat je kennismaken met het Oosten van het Waasland, langs de boorden van de Schelde en Beveren Waas.
Nobel, de koning van de Reinaertepos, vergezelt je door hart van het Waasland, met een tocht langs Sint-Niklaas tot aan de Zeeuwse grens. De oude spoorwegbedding is trouwens het beginpunt van deze Nobelroute.
Op die manier laat elke hoofdrolspelers uit het epos je zijn favoriete stukje Waasland zien.
We trappen gezapig verder langs de bolle akkers naar Sint-Niklaas, en het lijkt dat, ondanks het vlakke landschap het fietspad licht helt, of “vals plat” is zoals het in de Wase Volksmond heet. Het klopt, want volgens de Sint-Niklazenaars ligt “hun stad” hoger dan de omgeving, en doet hiermee recht aan hun status van Hoofdstad van het Waasland. Maria Vergult torent hoog boven de stad uit, en is reeds van veraf een goede richtingwijzer naar het eindpunt van de fietsroute.
SINT-GILIS SINT-NIKLAAS
STROPERSBOS
BEVEREN-WAAS SCHELDE
TIBEERTROUTE
11
het land van de vos 12
Het Waasland en Zeeuws-Vlaanderen zijn fier op hun Reinaerttraditie en houden de sluwe vos dus graag levend door talloze activiteiten te organiseren. Het intergemeentelijk project Het Land van Reinaert stimuleert de Wase en Zeeuws-Vlaamse gemeenten om evenementen te organiseren rond Reinaert de Vos. Vaak recreatief, soms cultureel, af en toe literair, sportief of muzikaal. Maar altijd met een knipoog naar het wereldberoemde epos.
Reinaert wandeling De gloednieuwe Reinaertwandeling van de stedelijke dienst toerisme koppelt het boeiende Reinaertverhaal aan een wandeling doorheen de stadskern. De wandeling duurt twee uur en verkent de volgende locaties: de Grote Markt, het stadspark, het Kasteel Walburg, een Reinaertbank. Het traject kan worden uitgebreid met een bezoek aan het info.waasland, het Reinaertkabinet in het SteM,…Liefhebbers van lekker eten kunnen bovendien kiezen voor de Reinaertrestowandeling ‘Likkebaarden door Sint-Niklaas’. Dan wordt de groep niet alleen ingeleid in de schelmenstreken van de vos, maar wordt er bovendien halt gehouden in drie restaurants voor een voor-, hoofd- en nagerecht met Wase hoeve- en streekproducten.
14
Vossenhapjes Reinaert is de levensgenieter bij uitstek. Al verwerft hij zijn hapjes meestal niet op de meest orthodoxe manier, hij weet in elk geval van het verworven lekkers te genieten. Niet verwonderlijk dus dat het Waasland meerdere producten telt die hun naam danken aan onze sluwe vos.
En niet alleen in het Waasland stellen ze deze producten op prijs: als koning Filip en koningin Mathilde ervan genoten op hun verlovingsfeest, moet het wel een heel bijzonder gebakje zijn, dat Reinaertgebak. Met ingrediĂŤnten als amandelen, marsepein en Grand Marnier, moet het water je wel in de mond lopen. Wie het liever wat fijner heeft, probeert best de Reinaertpraline of de Reinaertbonbon, een klein dessert dat heerlijk smaakt bij koffie of een glas wijn, of de Reinaertspeculoos.
Een streekbier kan niet ontbreken in het Reinaertgamma: de Proefbrouwerij uit Lochristi ontwikkelde de Reinaert Tripel, de Reinaert Amber en de Reinaert Grand Cru. Een aanrader om te proeven terwijl je even uitblaast op een terrasje.
15
info Toerisme Waasland
info.waasland
Grote Markt 45 ‣ Sint-Niklaas
Grote Markt 45 ‣ Sint-Niklaas
03 760 92 62
03 778 35 06
info@toerismewaasland.be
info@toerismewaasland.be
www.toerismewaasland.be
www.toerismewaasland.be
STeM
Reynaertgenootschap
Zwijgershoek 14 ‣ Sint-Niklaas
Nijverheidsstraat 32 ‣ Sint-Niklaas
03 778 34 50 stedelijke.musea@sint-niklaas.be
info@reynaertgenootschap.be
www.musea.sint-niklaas.be/stem
www.reynaertgenootschap.be
Proefbrouwerij
Meester-Banketbakkers
Doornzelestraat 20 ‣ 9080 Lochristi
Knaptandstraat 122 ‣ 9100 Sint-Niklaas
09 356 71 02 info@proefbrouwerij.com www.proefbrouwerij.be
16
0478 38 93 92 eddy.stout@skynet.be
een uitgave van Toerisme Waasland www.toerismewaasland.be Š 2014 www.musea.sint-niklaas.be/stem
vormgeving www.voortbeeld.be Evy Menschaert 0494 87 40 47 evy@voortbeeld.be
Reinaert, vos en schelm. Hier tijdens de middeleeuwen bezongen in een epos, en nooit meer weggeweest uit de verhalen en legenden. Maak kennis met de ‘fellen met de roden baard’, de beroemdste inwoner van het Waasland en laat je verschalken door het zoete land, waar zijn geest nog rondwaart.
Reinaert, veelzijdig, slim & verrassend. Net als het Waasland zelf.