Naar een doelgerichter pensioenontwerp
Bouwstenen-analyse voor effectieve risicodeling
Theo Kocken Hoogleraar Risk Management VU CEO, Cardano 4maart 2014
Huidige (CDC) pensioenstelsel‌ Gebundeld product
Market Risk
2
Het plaatje anno 2014 Huidige stelsel: • Te complex • Te hoog “politiek risico”, inherent neigend naar wantrouwen • Geheel verkeerde allocaties van (rente-)risico’s naar leeftijden • Niet aangepast aan moderne arbeidsmarkt • Intergenerationele marktrisicodeling illusoir concept
3
Aanpak grote Pensioen-Herontwerp:
Ontbundel en herbouw per levensfase
4
Intergenerationeel delen marktrisico
Geluk-en-pech-generaties voorkomen
5
Retoriek van Solidariteit “We willen geen geluk-en-pech generaties” => Vergelijk onwerkelijk DB met onzinnig DC
Feiten: We hebben allang geluk-en-pech generaties!!! – Iedere deelnemer vangt de klappen uit de markt op – 10 jaar uitsmeren; minder upside en downside ouderen – Zie CPB studies: Niet [of nauwelijks] intergenerationeel delen
6
Intergenerationeel delen van risico’s? Impliciete asset allocatie
Impliciete asset allocatie huidige contract per 2015 (10 jaar uitsmeren)
Allocatie aan asset kant 50%
7
99%
Risico absorptie over eigen levenscyclus van het individu: 99%
1% Toekomstige generaties absorberen risico huidige generaties: 1%
8
Intergenerationeel delen risico’s De essentie: • Een CDC fonds dat decennia lang door goede en slechte tijden gaat … • … en een (duaal) fonds met individuele kapitaalopbouw en mogelijkheid tot risiconemen in de uitbetalingsfase dat decennia lang door dezelfde goede en slechte tijden gaat … • …. laten dezelfde uitbetalingen zien indien individuele kapitaalopbouw de impliciete allocatie van het CDC fonds zou volgen.
9
Renterisico’s fout voor alle generaties: Opbouwen annuïteiten, in 1 grote pot .....
Toezeggingen gepensioneerden
Toezeggingen actieven
Gemiddelde rentegevoeligheid Rentegevoeligheid pensioenfonds Rentegevoeligheid gepensioneerden actieven 10
“Intergenerationele risicodeling marktrisico’s”
Welke componenten bruikbaar als bouwblok?
Market Risk
Managing financial risk
Managing life related risk
Traditional risk insurance Public transfers and public pension 12
Wat lost de problemen op… … en gooit niet de baby met het badwater weg?
“Duaal contract”: 1) Individuele opbouw van kapitaal en 2) Collectieve langlevenrisicodeling in uitbetalingsfase
13
Opbouw via persoonlijk kapitaal Uitbetalingsfase met risicodeling • Premie-inleg en rendement op “persoonlijke rekeningen” • Collectief beheerd en belegd • Rendement uit – Risicovolle beleggingen: • DOEL: Betaalbaarheid pensioen • WANNEER: Levenslang (minder naarmate ouder)
– Risicoloze beleggingen: • DOEL: Veiligstellen minimum pensioeninkomen • WANNEER: Mondjesmaat jong en meer op latere leeftijd
• Persoonlijke rekening wordt “risicodelend” in de uitkeringsfase: • Welk risico wel delen: (Micro) Langlevenrisico • Welk risico niet delen: Marktrisico, inflatierisico 14
Opbouw via persoonlijk kapitaal Uitbetaling met risicodeling Kapitaal op-en afbouw (Risky): Geïnvesteerd bedrag in risicovolle beleggingen bijv. aandelen
€
.....
.....
Delen micro langlevenrisico Vanaf pensioendatum
Risky assets na pensionering
..... Pensioendatum
Beleggingen geïnvesteerd in risicoloze nominale rentegevoeligheid
Kapitaal op- en afbouw (Risk Free):
€ Pensioendatum
Inkomensstroom: € Jaarlijkse pensioenuitkering Pensioendatum
15
Verschillende bouwstenen voor verschillende levensfases Arbeid
Studie
Pensioen
Market Risk Market Risk Market Risk
Gestyleerd voorbeeld • • •
Niet proportioneel Blauw = exposure naar financial risks Groen = Bescherming tegen “life related risks”
16
Uitkeringsfase: Verschillende soorten “uitkeringen”Een.... jaar later, na een marktschok
Vaste annuïteit Geen risicovolle assets meer gedurende pensionering Macro-langlevenschok is neerwaartse inkomensschok
Annuïteit plus kapitaal Niet-dalend inkomen plus deel risicovolle assets voor indexering en opvangen macro-langleven
Kapitaal in longevity pool Fluctuerend jaarlijks inkomen, mogelijk met mimimum “floor” 17
Wat is er essentieel anders? • Ongewenste rentegevoeligheid jongerenopbouw weg – – – –
Ouderen niet langer benadeeld, generatiespanning weg Maatgesneden risicoprofiel per generatie mogelijk Alle ellende UFR etc. weg Beleggingsspagaat weg => Lange termijn beleggen makkelijker mogelijk
• Belangrijkste solidariteit – langlevenrisico – behouden…. – …. maar intergenerationele marktrisico-deling weg
• Rule based regelgeving niet meer leidend; AFM en DNB zien toe op toepassen principles • Makkelijkere overdraagbaarheid, (beperkte) keuzevrijheid etc. • Complexiteit, win-lose, politieke risico (subjectieve parameters) veel lager => Vertrouwen/houdbaarheid groter
18
Wat we ook aanbieden ‌.
Under-promise, Over-deliver
Prof. Laurie Santos, Yale University 19
EINDE DANK!
20